Powiat Pułtuski Mini Przewodnik
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Powiat Pułtuski - mini przewodnik Powiat Pułtuski - mini przewodnik Powiat Pułtuski mini porzewodnik zabytki rezerwaty przyrody miejsca pamięci szlaki rowerowe i piesze trasy kajakowe Unia Europejska „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” - 1 - Powiat Pułtuski - mini przewodnik Powiat Pułtuski - mini przewodnik WARTO ZOBACZYĆ Powiat pułtuski to niezmiernie interesujący region, głównie z powodu ciekawej historii i bogatych tradycji kulturowych Mazowsza i Kurpi. Narew – rzeka barwna i nieujarzmiona, stanowiąca od wieków inspiracje dla arty- stów - malarzy, poetów, wyznacza kierunki osadnictwa i nadaje rytm życia miesz- kańcom Ziemi Pułtuskiej. Urocze zakątki krajobrazowe i architektoniczne przycią- gają turystów, spragnionych relaksu i odpoczynku. Połączenie walorów przyrodniczych, krajobrazowych z gościnnością i życzliwo- ścią mieszkańców, czyni powiat pułtuski miejscem, w którym warto być, warto żyć i którym można się zauroczyć. Kościół Św. Krzyża Kamienica, w której kwaterował Napoleon Bonaparte PUŁTUSK nalne. Rynek otaczają kamienice z XVIII Gomulicki, autor „Wspomnień niebie- Niezwykły, bo najdłuższy brukowany i XIX wieku. W jednej z nich, pod nr 29, skiego mundurka”. a także recitali. Dzięki działalności Domu rynek w Europie (o długości 400 m i sze- znajduje się tablica przypominająca, że od Jedną z największych atrakcji Pułtuska Polonii pielęgnowane i prezentowane są rokości 50 m). Pośrodku usytuowany jest 29 grudnia 1806 r. do 1 stycznia 1807 r. jest położony na wzgórzu nad Narwią za- tradycje, kuchnia, obyczaje, stroje – pol- ratusz z ośmiokondygnacyjną, gotycką kwaterował tu Napoleon Bonaparte. Na mek z XV w. Dawniej siedziba biskupów skie, a szczególnie regionalne. Dom Polo- wieżą z I poł. XV w., rozbudowaną w XVI kamienicy nr 27 znajduje się informacja, płockich, obecnie Dom Polonii - wysokiej nii jest miejscem konferencji, sesji nauko- w., w której mieści się Muzeum Regio- że w latach 1854-1864 mieszkał tu Wiktor klasy hotel z bogatą bazą gastronomiczną wych, spotkań i odpoczynku, zarówno i rekreacyjną. Dom Polonii pełni znaczą- dla gości z Polski, z zagranicy, jak również cą rolę kulturotwórczą, jest miejscem: dla pułtuszczan. wystaw artystów polskich i zagranicznych Bardzo cennym zabytkiem jest bazylika (malarskich, fotograficznych, filatelistycz- pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi nych, tkanin i gobelinów, unikatowych Pannie. Wzniesiona w XV w., wielo- strojów historycznych) oraz koncertów krotnie przebudowywana, dzisiaj ma muzyki dawnej, kultury kresowej (jest or- charakter budowli renesansowej. W jej ganizatorem Koncertu „Kresowa Dusza”), wnętrzu można podziwiać cenne obra- W Pułtusku urodził się Krzysztof Klenczon. W czerwcu organizowany jest festiwal jego imienia, a przy fontannie znajduje Panorama miasta się ławeczka muzyka. - 2 - - 3 - Powiat Pułtuski - mini przewodnik Powiat Pułtuski - mini przewodnik GMINA GZY • murowany kościół parafialny wzniesio- ny w latach 1872-1874 w Gzach • murowaną dzwonnicę z XIX w. w Gzach • budynek Urzędu Gminy w Gzach z ok. 1900 r. • murowany dwór z XIX w. w Pękowie • murowany kościół parafialny i kaplicę grobową z XIX w. w Przewodowie • murowano-drewniany dwór z ok. 1900 Kościół w Przewodowie r. w Skaszewie Włościańskim cmentarz przykościelny z 1900 r. oraz • murowany kościół parafialny wznie- murowaną plebanię z końca XIX w. siony w latach 1887-1889, bramę na w miejscowości Szyszki GMINA OBRYTE z 1890 r. oraz najstarsza cześć rzymsko- • mieszczące się na terenie gminy rezer- katolickiego cmentarza parafialnego, waty przyrody: „Bartnia” i „Popławy” a także ślady osady starożytnej w Za- Pułtuska kolegiata i dzwonnica • kościół murowany, neogotycki z 1851 r. mbskach Kościelnych oraz stara część cmentarza parafialne- • zbiorową mogiłę Żołnierzy poległych we zy, renesansową polichromię. W nawie dowany w XIX w. Na placyku przed nią go, rzymskokatolickiego w Obrytem wrześniu 1939 r. z wileńskiego 5 Pułku głównej zwraca uwagę sklepienie koleb- stał kiedyś pręgierz, który dziś zastępuje • dzwonnicę wraz z najbliższym otocze- Piechoty Legionów „Zuchowatych” kowe z dekoracją geometryczną, zwane obelisk, upamiętniający 450 lat drukar- niem w promieniu 50 m od miejsca • grób polskich żołnierzy w Sadykrzu – „Sklepieniem Pułtuskim”. Bazylika sły- stwa na Mazowszu i drukarzy pułtuskich. po spalonym i odbudowanym kościele Adama Sienkiewicza z 68 pułku wiel- nie z grobowej kaplicy biskupa Andrzeja W pobliskich Kacicach wart obejrzenia drewnianym we wsi Sadykierz kopolskiego i Jana Iwaszkiewicza z 13 Noskowskiego, której dzisiejszy kształt jest niewielki kościółek jezuicki. • kościół drewniany z XVII w. pw. NMP pułku ułanów wileńskich – którzy po- nie przypomina renesansowej kaplicy, ale w Sokołowie Włościańskim legli w walce z bolszewikami, idącymi w swojej pierwotnej formie nawiązywała Spacerując po Pułtusku odnajdziemy tak- • kościół parafialny pw. św. Wojciecha na Warszawę do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. że pozostałość XVI-wiecznych murów Godne odwiedzenia są również tutejsze miejskich. kościoły: św. Apostołów Piotra i Pawła (kościół pojezuicki, pobenedyktyński, z XVII w.), św. Józefa (poreformacki, z I poł. XVII w.), św. Krzyża (z XVI w.) oraz kaplica św. Marii Magdaleny. Do ciekawych budowli świeckich należą siedziby Archiwum Państwowego m.st. Warszawy (z XVI w., pierwotnie kościół rzymskokatolicki, później ewangelicki) oraz Pułtuskiej Biblioteki Publicznej im. Joachima Lelewela. Gmach biblioteki wybudowany został w XVIII w., a przebu- Magdalenka Kościół w Zambskach Grób żołnierzy w Sadykrzu - 4 - - 5 - Powiat Pułtuski - mini przewodnik Powiat Pułtuski - mini przewodnik GMINA POKRZYWNICA GMINA ŚWIERCZE • pozostałości osad wczesnośrednio- • stanowiska archeologiczne świadczą- wiecznych w Gzowie i Koziegłowach ce o bogatej historii gminy (najstarsze • podworski park w Niestępowie ślady osadnictwa odnaleziono we wsi • zespoły podworskie w Dzbanicach, Bylice, ok. 5000 lat p.n.e. – rdzeń mi- Gzowie, Łępicach, Łosewie, Obrębku, krolityczny) Olbrachcicach, Pobyłkowie Małym • drewniany, modrzewiowy kościół i Pokrzywnicy. z dzwonnicą w Gąsiorowie z XVIII w. • kościół pw. św. Tomasza w Dzierżninie • kościół i klasztor w Strzegocinie, gdzie • kościół pw. św. Józefa w Pokrzywnicy od 1690 r. rezydowali Bernardyni. • kapliczkę przydrożną wzniesioną w poł. Kościół w Pokrzywnicy • zabytkowe dworki i parki podworskie Kościół w Gąsiorowie XIX w. w Niestępowie założone w XIX w., należące niegdyś do szlachty mazowieckiej w Strzegocinie, gocinie, Kowalewicach Włościańskich GMINA WINNICA chą o charakterystycznych drewnia- Kościeszach, Kowalewicach Włościań- oraz aleja kasztanowcowa w Koście- skich, Brulinach i Klukowie szach • W Winnicy mieści się zespół sakralny nych okiennicach w Rębkowie • liczne pomniki przyrody z wiekowymi • pomniki przyrody nieożywionej, głaz z XII wieku. Gotycki kościół św. Trój- • zespół dworski o nieregularnym obry- lipami, jesionami, dębami i białodrze- narzutowy o obwodzie 933 cm i wyso- cy (wyposażenie w większości rokoko- sie i dosyć różnorodnym zadrzewieniu wami w Brulinach, Świerkowie, Strze- kości 150 cm w Gaju we z XVIII w.). Cmentarz parafialny oraz cmentarz rzymskokatolicki z poł. rzymskokatolicki założony przed 1830 XIX w. w Smogorzewie Włościańskim • kapliczkę przydrożną, cmentarz maria- r., z czytelnym, kwaterowym układem GMINA ZATORY przestrzennym, z centralnie położoną wicki w Górce Powielińskiej z poł. XX • Holendry – wieś założoną w końcu kaplicą grobową, ogrodzony niskim, w. oraz młyn drewniany, elektryczny, XVII w. przez uchodźców z rejonu Fry- kamiennym murem. Na cmentarzu sprowadzony z Niemiec, postawiony zji (obecnie w granicach Niemiec i Ho- znajduje się kaplica neogotycka wznie- na miejscu starego, ponad stuletniego landii), prześladowanych tam za prze- siona w 1879 oraz zabytkowe nagrobki młyna w tej samej wsi konania religijne, będące dziś sercem z piaskowca. • wyraźnie określony obszar podworski, turystycznym gminy • zespół parkowy o charakterze krajo- o granicach wyznaczonych przez szpa- • pałac w Zatorach wybudowany w XVIII brazowym z XIX w. oraz bardzo stary, lerowe nasadzenia, z częściowo zacho- wieku, wraz z parkiem pałacowym oraz drewniany dom mieszkalny kryty strze- waną aleją kasztanowca w Błędostowie zespołem folwarcznym z XIX wieku Pałac w Zatorach • murowany zespół kościoła parafialnego pw. św. Apostołów Piotra i Pawła (1912- składający się z murowanego dworku 28) w Pniewie i okalającego go parku • Kuźnię Kurpiowską w Pniewie – miej- • drewniany wiatrak holenderski z XIX sce, w którym kultywuje się i przekazu- w. w Cieńszy je tradycje Kurpi Białych • drewniany dom oraz spichlerz z 1930 r. • prastare cmentarzysko sprzed 2000 w Ciskach lat, niedaleko Pniewa, we wsi Lemany, • zabudowę kurpiowską, preferowaną w zbadanych grobach znaleziono broń, i chętnie naśladowaną przy dalszej za- ozdoby i narzędzia. budowie terenów rekreacyjnych, wystę- • zespół dworski w Gładczynie z 1897 r., pującą jeszcze na terenie całej gminy Kościół w Winnicy Młyn w Górce Powielińskiej - 6 - - 7 - Ostrołęka Powiat Pułtuski - mini Gminaprzewodnik Gzy Powiat Pułtuski - mini przewodnik 1. Kościół w Gzach 2. Kościół w Szyszkach Gnojno 3. Kościół w Przewodowie Gmina Świercze Chmielewo Sokołowo 1. Kościół w Gąsiorowie Włościańskie 2. Kościół i klasztor w Strzegocinie 6 Przemiarowo 5 3. Ruiny dworu w Klukowie Lipa Zambski 4. Pałac w Kowalewicach Tocznabiel Kościelne GMINA Gzy Trzciniec 4 OBRYTE GMINA Szyszki 1 GZY Obryte 2 Gródek 3 Psary 1 Przewodowo Sadykierz Moszyn 2 1 2 Bartodzieje GMINA 3 Wielgolas 3