Dijitalleşme Ve Yakınsama Bağlamında Televizyon Yayıncılığı
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MART 2017 ANKARA DİJİTALLEŞME VE YAKINSAMA BAĞLAMINDA TELEVİZYON YAYINCILIĞI SEKTÖR İNCELEMESİ RAPORU* * Raportörler Harun ULU, Onur Yelda TOY, Nur Seda KÖKTÜRK ve Gözde MAVİ tarafından hazırlanan ve 2015 yılı Nisan ayında tamamlanan Sektör İncelemesi Raporu; Raportörler Selvi KOCABAY, Gözde MAVİ, Beyza AĞVAZ, Cemile YÜKSEK, Selin DURSUN ve Emircan AKSAKAL tarafından güncellenerek 2017 yılı Mart ayında sunulmuştur. İÇİNDEKİLER SUNUŞ ....................................................................................................................... iii 1. TELEVİZYON YAYINCILIĞINA GENEL BİR BAKIŞ ...........................................1 1.1. Teknolojik Gelişmeler Işığında Televizyon Yayıncılığı ................................ 1 1.2. Televizyon Yayıncılığı Sektöründe Rekabet ve Rekabet Politikası Açısından Ön Plana Çıkan Hususlar .................................................................. 11 1.2.1. Giriş Engelleri ........................................................................................... 12 1.2.1.1. İletim Darboğazından Münhasır Birincil İçerik Darboğazına Geçiş .... 12 1.2.1.2. Koşullu Erişim Sistemlerine ve Elektronik Program Rehberlerine Erişim ........................................................................................................................ 19 1.2.1.3. Spektrum Kıtlığı ve Verimsiz Spektrum Yönetimi ............................... 20 1.2.2. İletim Platformları Arası Rekabet .............................................................. 21 1.2.3. Dikey Bütünleşme, Pazar Kapama ve Pazar Gücünün Aktarılması ......... 22 1.2.4. Pazar Tanımı ............................................................................................ 33 2. TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞI SEKTÖRÜ ve REKABET ............... 38 2.1. Türkiye’de İletim Platformları (Altyapıları) Arası Rekabet ......................... 38 2.2. Türkiye’de İletim Platformlarına (Altyapıya) ve Ödemeli Platformlara Erişim ................................................................................................................... 51 2.2.1. İletim Platformlarına (Altyapıya) Erişim .................................................... 52 2.2.1.1. AB Düzenlemeleri .............................................................................. 52 2.2.1.2. Türkiye Düzenlemeleri ....................................................................... 55 2.2.2. Ödemeli Platformlara Erişim..................................................................... 59 2.2.2.1. Teknik Hizmetlere Erişime/Koşullu Erişim Sistemlerine Erişime İlişkin Hususlar.......................................................................................................... 60 2.2.2.2. Birlikte İşlerlik ..................................................................................... 72 2.3. Türkiye’de Açık Televizyon Yayıncılığı ....................................................... 79 2.3.1. Açık Televizyon Yayıncılığının Genel Görünümü ..................................... 80 2.3.2. Televizyon İzlenme Oranlarının Ölçümü .................................................. 87 2.3.3. Televizyon Yayıncılarının Korsan İçerik Sorunu ....................................... 91 2.4. Türkiye’de Ödemeli Platform Hizmetleri ve Rekabete İlişkin Hususlar ... 92 2.4.1. Ödemeli Platform İşletmeciliğinin Genel Görünümü ................................. 92 i 2.4.2. Çoklu Oyun Paketlerine İlişkin Hususlar .................................................. 98 2.4.3. OTT TV/Video Hizmetleri ve Ödemeli Platform Hizmetlerine Etkisi ........ 106 2.5. Türkiye’de Birincil İçeriğe Erişim .............................................................. 121 2.5.1. Birincil Film İçeriğine Erişim ................................................................... 123 2.5.2. Birincil Spor İçeriğine Erişim................................................................... 127 2.5.2.1. Futbol Yayın Haklarının Pazarlanması ............................................. 128 2.5.2.2. Ortak Satış/Bireysel Satış ................................................................ 133 2.5.2.3. Münhasır Satış/Münhasır Olmayan Satış ........................................ 135 2.5.2.4. İhale Şartları .................................................................................... 138 2.5.3. Birincil İçeriğe Erişim Bakımından Değerlendirme ................................. 148 3. SONUÇ ve ÖNERİLER ....................................................................................... 156 KAYNAKÇA ............................................................................................................ 169 ii SUNUŞ Televizyon yayıncılığı sektörü2, teknolojik gelişmelere ve yakınsama sürecine bağlı olarak hızlı bir değişim ve dönüşüm içerisine girmiştir. Öyle ki; yayıncılık (broadcasting) terimi için yapılan, bir noktadan çok sayıda kişiye (kitleye) içerik dağıtımı şeklindeki tanım artık sektörün tüm özelliklerini kapsamakta yetersiz kalmaktadır. Nitekim içeriğin sayısallaşmasının, IP tabanlı şebekelere kayışın, yüksek hızlı genişbant erişiminin yaygınlaşmasının, 3N ve 4N teknolojilerinin gelişmesinin ve bu şekilde bir altyapının sadece bir çeşit hizmet sunduğu geleneksel yapının değişmesinin, yayıncılık sektörü, bu sektörün farklı seviyelerinde faaliyet gösteren oyuncular ve tüketiciler üzerinde önemli etkileri olmuştur. Teknolojik gelişmeler ve yakınsama sonucunda yayıncılık sektörü bazı açılardan daha rekabetçi hale gelirken, bazı açılardan da yeni darboğazlar ve rekabet sorunları gündeme gelmektedir. Bununla bağlantılı olarak yayıncılık sektörü geçtiğimiz on yılda rekabet otoritelerinin dikkatini çeken sektörlerden biri olmuş; çeşitli ülkeler, söz konusu sektörü farklı yönleriyle incelemeye tabi tutmuşlardır. Bu incelemelerin ana amacını yeni bir yapı kazanan yayıncılık sektörünün temel özelliklerinin tespiti oluşturmuştur. Rekabet Kurulu da 09.10.2013 tarihli toplantısında, ülkemiz yayıncılık sektörünün, teknolojik gelişmeler ve yakınsama süreciyle yeniden nasıl şekillendiğinin belirlenebilmesi, başta piyasaya giriş engeli yaratan fiili durumlar ve hukuki düzenlemeler, değer zincirinin farklı seviyelerindeki olası darboğazlar, ilgili ürün pazarlarının tespiti gibi konular olmak üzere, mevcut ve potansiyel sektör oyuncularının ve tüketicilerin karşı karşıya oldukları rekabet sorunlarının tespit edilebilmesi, bunlara yönelik çözüm önerilerinin üretilebilmesi ile eğilim ve beklentilerin ortaya konulabilmesi amacıyla yayıncılık sektörüne yönelik olarak sektör incelemesi yapılmasına karar vermiştir. Sektör incelemesi raporunun hazırlanması sürecinde, çeşitli medya hizmet sağlayıcıları, altyapı ve platform işletmecileri ve ilgili düzenleyici kurumlar ile toplantılar yapılmış, söz konusu teşebbüs ve kurumlardan yazılı bilgi, veri ve görüş alınmıştır. Ek olarak, raporun hazırlanmasında yerli ve yabancı akademik yayınlar ile çeşitli kurumlar tarafından konuyla ilgili olarak hazırlanmış çalışmalardan yararlanılmıştır. 2 Raporda kullanılan “yayıncılık sektörü” ifadesi “televizyon yayıncılığı sektörü”nü ifade etmektedir. iii Sektör incelemesi raporu üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde genel olarak yayıncılık sektörünün yapısında ve özelliklerinde teknolojik gelişmelerle ortaya çıkan değişim üzerinde durulmakta, yeniden şekillenen bu yapıda rekabet hukuku ve politikası bakımından ön plana çıkan hususlara dikkat çekilmektedir. İkinci bölümde, ülkemiz yayıncılık sektörünün gelişim ve dönüşüm süreci ele alınarak, gelinen noktada oluşan darboğazlar ile ortaya çıkan rekabet sorunları incelenmektedir. Son bölümde ise, ikinci bölümde ortaya konan rekabet sorunlarına ve genel olarak ülkemiz yayıncılık piyasasının daha rekabetçi kılınmasına dönük tespit ve çözüm önerileri yer almaktadır. iv 1. TELEVİZYON YAYINCILIĞINA GENEL BİR BAKIŞ 1.1. Teknolojik Gelişmeler Işığında Televizyon Yayıncılığı (1) Teknolojik gelişmeler ve yakınsama, tüketicinin görsel-işitsel içeriğe ulaşma ve bu içeriği izleme yöntemlerini değiştirmektedir. Sürekli değişen yapı çerçevesinde yayıncılık kavramı için sektörün tüm özelliklerini kapsayacak tek tip bir tanımlamaya gitmek artık mümkün görünmemektedir. Yayıncılığın çehresini değiştiren teknolojik gelişmelerin temelinde sayısal teknolojiye geçiş yatmaktadır. (2) Analog teknolojiden sayısal teknolojiye geçiş, verinin işlenme, depolanma ve iletilme kapasitesini artırmak ve maliyetleri azaltmak gibi bir çok değişimi de beraberinde getirmiştir. Anolog teknoloji ile ancak sınırlı miktarda içerik, sınırlı bir bant genişliği ile ve tek yönlü olarak büyük kitlelere iletilebiliyorken; sayısal teknoloji potansiyel olarak sınırsız miktarda içeriğin çeşitli şebekeler üzerinden farklı tercihlere göre ayrışan tüketicilere büyük oranda etkileşimli bir şekilde sunulabilmesini sağlamıştır3. (3) Sayısal yayıncılıkta, radyo ve televizyon yayınlarının sıkıştırılması, tahsis edilen bir bant genişliğinde daha çok radyo veya televizyon kanalı iletilmesine ve kapasite artışına olanak sağlamaktadır. Sayısal yayıncılık, analog yayınlar bakımından geçerli olan frekans kıtlığından kaynaklı sınırlı iletim kapasitesi sorununu büyük ölçüde çözmenin yanında tüketiciye sunulan kanal sayısını artırmakta ve daha kaliteli ses ve görüntü sağlayabilmektedir. Böylelikle sayısallaşma ile birlikte iletime ilişkin maliyetlerin düştüğü ve frekans kıtlığının yayıncılık sektörü için önemli bir giriş engeli olma özelliğinin azaldığı görülmektedir. (4) Görüntünün ve sesin sayısallaşması, aynı içeriğin farklı şebekeler üzerinde (kablo, uydu, karasal yayın) taşınmasını mümkün kılmıştır4. Sayısal teknoloji, veriyi