Broj 25, Januar 2013. Godine

Bilten Broj 25, januar 2013. godine

Predstavništvo Republike Srpske

Ustanova za unapređenje ekonomske, naučno-tehničke, kulturne i sportske saradnje između Republike Srpske i Republike Srbije

IZDVAJAMO PREDSTAVNIŠTVO REPUBLIKE SRPSKE U SRBIJI SVEČANO OBILJEŽENI DAN I KRSNA SLAVA RS

ARHEOLOŠKI KOMPLEKS SKELANI Bulevar despota Stefana 4/IV Beograd, Srbija KINOTEKA REPUBLIKE SRPSKE Tel: 00 381 11 324 6633 OPŠTINE RS: SRBAC Faks: 00 381 11 323 8633 E-mail: [email protected] Представништво Републике Српске 2

Sadržaj

U fokusu Dan i krsna slava Republike Srpske...... 3 Majkrosoft u Srpskoj...... 7 Kultura Čuvar našeg istorijskog pamćenja ...... 9 Nauka Arheološki kompleks Skelani ...... 12 Opštine RS Srbac...... 15 Predstаvništvo Republike Srpske 3

U fokusu Dan i krsna slava Republike Srpske

Republika Srpska pro- svete arhijerejske liturgije u budemo sijači ljubavi i mira, i slavila je Dan Republike i kr- Sabornom hramu Hrista Spa- da čuvamo jedinstvo naše dr- snu slavu Svetog arhiđakona sitelja u Banjaluci, kojoj su žave Republike Srpske“, poru- Stefana . U Sabornom hramu prisustvovali predsednik Srp- čio je vladika Vasilije . Hrista Spasitelja održana sve- ske Milorad Dodik, predstav- čana liturgija . Predsjednik RS nici izvršne i zakonodavne Dodjela ordenja Republike odlikovao zaslužne ličnosti i vlasti, kao i srpski predstavni- Srpske institucije . Održana svečana ci u institucijama BiH . akademija pod nazivom “Iz Vladika Vasilije je u obra- Predsjednik Republike Srpske s ljubavlju” na kojoj ćanju naglasio da je Republika Srpske Milorad Dodik je povo- se povodom jubileja obratio Srpska zalivena krvlju njenih dom Dana i krsne slave Srpske predsjednik Dodik . najboljih sinova i kćeri i poru- - Svetog arhiđakona Stefana, čio da Srpsku treba čuvati kao odlikovao Vojno-medicinsku Svečana liturgija zjenicu oka . akademiju (VMA) iz Beograda „Oni koji su život dali u i srpskog tenisera Novaka Đo- Obilježavanje Dana i kr- odbrani svog naroda i njego- kovića, zatim ambasadora Ru- sne slave počelo je služenjem vih svetinja opominju nas da ske Federacije u BiH Aleksan- Predstаvništvo Republike Srpske 4

U fokusu

dra Bocan-Harčenka, dekana Akademija u Banskom dvoru Evropom samo ako joj ponude katedre za nuklearni inženje- nešto autentično svoje, plasi- ring pri američkom državnom Dan Republike Srpske i rana je obliku savremenog i univerzitetu Berkli, Jasminu krsna slava Sveti Stefan pro- zanimlljivog igrokaza koji je Vujić, članicu srpskog kokusa slavljena je nizom manifesta- izmamio aplauze publike . A u Kongresu SAD, Melisu Bin, cija u više gradova, a central- Harmoniški ansambl osnovne te Srđana Aleksića posthumno na svečanost tim povodom škole iz Ugljevika kojim je za- i, takođe, posthumno Mišu upriličena je u Kulturnom vršena akademija, prisutne je Miholjčića, odbornika Skup- centru „Banski dvor“, u Ba- gotovo podigao na noge . štine opštine Srbac i bivšeg njaluci, gde je održana akade- Akademija je otvorena poslanika Narodne skupštine mija po nazivom “Iz Srpske s pozdravnim govorom pred- Srpske, kao i Helikopterski ljubavlju” . Scenarij su uradi- sjednika RS koji se osvrnuo na servis Srpske, protonamjesni- le inventivne autorice Glišić i pređeni istorijski put Republi- ka Slobodana Aničića, onko- Kojović, koje su kao i nekoli- ke Srpske, velika dostignuća i loga Gordanu Malčić-Kecman, ko prethodnih godine uspje- realne perspektive, te pozvao posthumno Jelenu Trikić, zva- le da izađu daleko izvan tra- na jedinstvo u rješavanju ak- nu „Majka hrabrost“ i Milora- diciopnalnog klišea vezanog tuelnih socijalno-ekonomskih da Arlova . za ovakve prigode . Poruka problema . da mladi ljudi iz Srspke mogu uspješno komunicirati sa Predstаvništvo Republike Srpske 5

U fokusu u svijesti našeg naroda . . ” – naglasio je predsjednik RS, i nastavio: “Prošli smo sve faze međunarodnog intervencio- nizma, nametanje zakona i amandmana na ustave enti- teta, nepravno nasilje visokih predstavnika, stvarne i izmi- šljene reforme, pokušaje re- vizije Dejtonskog sporazuma i orkestrirane optužbe o ko- lektivnoj krivici . Uspjeli smo da taj proces zaustavimo . Od- lučno smo poručili da je po- vratak izvornom Dejtonskom sporazumu naš politički pravac . To znači da je za svaku odluku na nivou BiH potreban prethodni sporazum stra- na, kao što je to i predviđeno važećim Ustavom, a strane su Republika Srpska i Federacija BiH . Nismo i nećemo prista- ti da trajno provodimo odlu- Izlaganje predsjednika no . Najteže je svakako bilo za ke koje su nametnuli visoki Dodika na svečanoj vrijeme ratnih dešavanja, ali predstavnici, donesene na akademiji ovaj narod je smogao snage neustavan i nezakonit način, da prevaziđe sve teškoće svje- protivno našim interesima”, “Običaj je da na rođen- stan potrebe stvaranja i oču- istakao je predsjednik Dodik . dan slavljeniku poželimo sve vanja Republike Srpske . Za Osvrćući se na politič- najbolje . Želimo da Republi- stvaranje Republike Srpske, ke odnose u BiH i poziciju ka Srpska bude vječna na do- mnogi su dali živote, a njiho- Republike Srpske, Dodik je brobit srpskog naroda i svih ve porodice ostale su trajno naglasio: “Jasno poručujemo građana koji u njoj žive .Želi- u tuzi za svojim najmilijim . da poštujemo teritorijalni in- mo da Republiku Srpsku sa- Republika im to nije i nikada tegritet i međunarodni suve- čuvamo za naša pokoljenja, neće zaboraviti . . Mnogi su renitet Bosne i Hercegovine, koja nikada ne smiju zabora- zbog borbe za njeno stvaranje uspostavljen slovom, a ne du- viti žrtve koje su podnesene bili progonjeni, a neki su to i hom Dejtonskog sporazuma . u njenom stvaranju, i kojih se danas, kroz sudske postupke Ali, isto tako zahtijevamo da trebaju sjećati sa zahvalnošću međunarodnih i domaćih su- se poštuju i naša prava, kao i dužnim poštovanjem .” – re- dova . Republika Srpska mora konstitutivnog naroda i Re- kao je predsjednik Dodik na jasno osuditi svaki zločin, a publike, koja je svoj suvereni- početku pozdravnog izlaganja najviše onaj počinjen u njeno tet unijela u Bosnu i Hercego- na svečanoj akademije povo- ime, jer ona to nije tražila . Ne vinu . Višenacionalne države, dom 21 . godišnjice RS i česti- želimo da štitimo nikoga ko je bez obzira na njihovo uređe- tao njenu Krsnu slavu Sveti počinio zločin, ali naš osjećaj nje, ako žele da opstanu, mo- Stefan . o selektivnoj pravdi, u kojoj raju da poštuju pravo na sa- “Nikada Republici Srp- je nama nametnuta kolektiv- moodređenje nacija od kojih skoj nije bilo lako i jednostav- na uloga krivca, sve više jača su sastavljene . . To pravo se Predstаvništvo Republike Srpske 6

U fokusu

može ostvariti jedino ako ma- nih i argumentovanih pri- Istovremeno, predsjed- nje nacije nisu majorizovane mjedbi, onda nam se zamjera nik Srpske je iznio i realna od strane većih . Srpski narod „oštra retorika“ . Treba li da rješenja: “Naš prioritetni cilj u Bosni i Hercegovini nikada ćutimo kada vidimo nepravdu je održavanje postojećeg ni- neće dozvoliti da o njegovoj ili neustavna ponašanja? Ako voa ekonomskih aktivnosti i sudbini odlučuju drugi .” ponekad emotivnije branimo ako bude moguće njihov blagi U dijelu izlaganja po- naše stavove, to je zbog toga rast . Očekujemo da pokreta- svećenom međunarodnom što su naša pojedinačna i ko- nje nekoliko kapitalnih in- položaju Srpske, Predsjednik lektivna sjećanja na učinjene vesticionih projekata u obla- je rekao: “Republika Srpska nepravde svježa . Selektivna sti saobraćajne i komunalne danas je nezaobilazan faktor pravda i licemjerje koje de- infrastrukture, energetike, u odlučivanju u Bosni i Her- monstriraju neki predstavnici gasifikacije, kao i promjene cegovini, ima aktivan odgo- međunarodne zajednice traže i napredak u poljoprivrednoj vor na sva aktuelna pitanja, a da našu slobodu plaćenu ljud- proizvodnji omoguće rast i njen stav se poštuje na regi- skim životima još više cijeni- nova radna mjesta . Svakako onalnim i širem planu . Uspo- mo . Nećemo se odreći prava treba pomoći i samozapošlja- stavili smo partnerske odnose da slobodno živimo i kažemo vanje temeljeno na ličnoj ini- sa svim državama u regionu, ono što mislimo . Zbog toga, cijativi . Svjesni smo problema održavamo kontakte, dijalog danas, na njen 21 . rođendan, sa kojim se suočavaju brojne i saradnju, u kapacitetu koji s pravom i ponosom možemo porodice u Republici Srpskoj . nam je dat Ustavom i Dejton- reći da smo Srpskoj vratili do- Zato sve treba činiti da niko skim sporazumom, sa svim stojanstvo . . ” ne bude zaboravljen i egizi- ključnim svjetskim faktorima Predsjednik Dodik po- stencijalno ugrožen . Znam da od EU, SAD, Rusije do Kine, sebno se osvrnuo na tešku je teško, ali sada nam je po- Izraela i pojedinih islamskih socijalno-ekonomsku situ- trebna dodatna energija, a ne zemalja . Saradnja sa brat- aciju u RS: “Svjesni smo da razočarenje, defetizam i pesi- skom Srbijom, u okviru Spo- su ekonomski i socijalni iza- mizam .” razuma o specijalnim, para- zovi danas izraženiji nego Na kraju izlaganja pred- lelnim vezama, i dalje ostaje prethodnih godina . Osnovni sjednik Dodik je pozvao na je- naš vrhunski prioritet, a toj uzrok tih problema je svjet- dinstvo pred brojnim iskuše- saradnji daćemo nove dimen- ska ekonomska kriza koja je njima koja Srpsku čekaju i u zije . Evrointegracije ostaju dovela do ivice ekonomskog i narednom periodu: “Uvjeren jedan od naših strateških pra- fiskalnog ambisa daleko jače sam da nam je i sada, kao i vaca, ali ne po svaku cijenu, a i razvijenije ekonomije nego ranije, potreban visok stepen integracioni procesi ne mogu što je naša . Najveći udarac jedinstva svih relevantnih po- se koristiti za modeliranje i pretrpio je realni sektor i za- litičkih i društvenih faktora, promjenu političkog sistema posleni u tom sektoru, koji je u pogledu ključnih društve- u zemlji .” osnov svake ekonomije . Zbog nih, republičkih i nacional- Podsjećajući da i u ze- toga je trebalo vodeći raču- nih interesa . Država i narod mlji a i u međunarodnim kru- na o opštem interesu, učiniti postoje dok postoji vjera da to govima još uvijek postoje os- određene preraspodjele kako postojanje ima smisla i da no- poravanja Republike Srpske bi osigurali sredstva za soci- vi napori nisu uzaludni . Zbog , Dodik je upozorio: “Veoma jalno najugroženije i najosjet- toga vas pozivam da se oku- pažljivo smo proučili domaće ljivije kategorije . Međusobna pimo i zajednički savladamo i međunarodno zakonodav- solidarnost i razumijevanje izazove koji su pred nama, stvo i evropsku praksu i tačno potrebniji su nam više nego kao što smo to činili i pret- znamo na šta imamo pravo . ikada .” hodnih godina .“ Kada nema nikakvih konkret- Predstаvništvo Republike Srpske 7

U fokusu

Majkrosoft u Srpskoj

Predsjednik Dodik i vodeći menadžer Majkrosofta Džoš Rajs

Iako još uvijek vlada tra- daje posjetama predstavnika je Majkrosoft, koji su u prvoj dicionalna predstava o tome velikih svjetskih kompanija, nedjelji februara boravili u da se međunarodna pozicija jer za njima stižu i kapital, i Banjaluci . Cilj brojnih susre- jedne zemlje, pored ostalog, investicije, i napredne tehno- ta i višečasovnih razgovora sa mjeri i brojem posjeta ista- logije i imidž partnera sa ko- ministrima u Vladi i predstav- knutih svjetskih državnika i jim treba poslovati . nicima glavnog grada grada političara, to se promijenilo . U tom svjetlu treba vred- bio je “kako dati novi impuls Danas ekonomija dominira novati i posjetu Srpskoj ti- saradnji Srpske i Majkrosof- nad politikom, ekonomska di- ma tehnoloških i prodajnih ta”, koja je započela prije pet plomatija stiče primat nad po- stručnjaka čuvene američke i godina potpisivanjem prvog litičkom, prednost se sve više svjetske softverske kompani- strateškog ugovora . Već na- Predstаvništvo Republike Srpske 8

U fokusu redne godine Majkrosoft je Jasminom Komićem, vodeći ćom američkom i svjetskom donirao sistem za vođenje menadžer za poslovanje sa softverskom kompanijom ka- elektronskih sjednica Vlade javnim sektorom u svjetskom kav je Majkrosoft predstavlja RS i postavio njen veb-portal, centru Majkrosofta rekao je strateški interes Republike a zatim su uslijedili projekti u da „očekuje da se već pozi- Srpske . Ministar za nauku oblastima zdravstva, obrazo- tivno testirane informacione Komić je istakao da uvođenje vanja i uprave . Sada su posti- i komunikacione tehnologije novih tehnologija vidi, prije gnuti novi konkretni dogovori iz pomenutih oblasti prošire svega, u službi građana, ali i u kako ih dalje razvijati u tim prije svega u privredi . Pred- službi inostranih investitora, oblasti i širiti na druge kao sjednik Republike izrazio je kojima je nedovoljno efikasna javnu administraciju, energe- zadovoljstvo što je „tokom administracija kamen spoti- tiku i privredu uopšte – kon- proteklih godina, uz obostra- canja pri ulasku na tržište RS . U razgovoru je učestvo- vao i Dejan Cvetković, direktor Majkrosofta za Centralnu i Istočnu Evropu, koji je prisutne podsjetio da je jedno od prvih rješenja za uvođe- nje elektronske vlade urađe- no prije četiri godine upravo u Banjaluci i da je nakon toga primijenjeno u nekim zemlja- ma u okruženju . Dodao je da se “Srpska se nije zaustavila samo na licencama i legaliza- ciji softvera nego su neke do- maće firme ušle i u kooperaci- ju sa Majkrosoftom . Tako je banjalučki La- nako razvio najbolja rješenja u oblasti elektronskog uče- Sastanku su prisustvovali i ministar nauke Jasmin Komić i predstavnici Majkrosofta nja koja su nedavno uspješno za centralnu i istočnu Evropu i BiH promovisana u Londonu . Na kraju prijema kod predsjednika Republike vi- statovali su predstavnici obje ne napore, izgradjeno uzaja- sokopozicionirani menadžeri strane . mno povjerenje i uspostavlje- multinacionalne kompanije “Mnoge će možda izne- ni partnerski odnosi sa Maj- Majkrosoft su konstatovali naditi, ali Republika Srpska krosoftom . „Srpska je imala da, iako relativno mala ze- je jedan od lidera u regionu pionirsku ulogu u prihvatanju mlja, Srpska pokazuje izu- po uvođenju novih tehnolo- nekih savremenih tehnologija zetnu agilnost i dinamiku ne gija u energetiku, zdravstvo i spremni smo da nastavimo u samo u implementaciji nego i i državnu upravu”- izjavio je tom pravcu“- rekao je Dodik . razvijanju visokih tehnologija Džon Rajs prilikom prijema Premijer Džombić je na- i zato zaslužuje pažnju velikih kod predsjednika Repubike . U glasio da je informaciono i partnera . razgovoru sa predsjednikom komunikaciono unapređenje Miloradom Dodikom, premi- javne uprave novim tehnolo- jerom Aleksandrom Džom- gijama trajan i kontinuiran bićem i ministrom za nauku proces i da saradnja sa vode- Predstаvništvo Republike Srpske 9

Kultura

Čuvar našeg istorijskog pamćenja

Kinoteka Republike Srp- je osnovana odlukom Vlade jedine producentske kuće u ske obilježila je prošle godine Republike Srpske 2009 . go- Republici Srpskoj . 20 godina od početka rada dine a pravni je nasljednik Osnovna djelatnost Ki- na stvaranju filmskog arhiva, javnog filmskog preduzeća noteke Republike Srpske je koji je nastao u okviru „Sr- „Srna film“ . Preduzeće „Sr- filmska arhivistika – pri- na filma“, prve producent- na film“ osnovano je 1992 . kupljanje, trajno čuvanje i ske kuće Republike Srpske godine sa ciljem da priku- stručno obrađivanje filmova, osnovane 1992 . godine, čiji pi i trajno sačuva arhivski odnosno filmske građe i pra- je Kinoteka Republike Srpske filmski materijal sa prostora tećih filmskih materijala: fo- pravni sljedbenik . Republike Srpske, iz čega je tografija, plakate, reklamnih Kinoteka Republike Srp- izrasla i dokumentarna pro- materijala, dokumentacije, ske je ustanova kulture koja dukcija „Srna filma“ - prve i starih predmeta iz oblasti ki- Predstаvništvo Republike Srpske 10

Kultura

Na svečanoj akademiji povodom jubileja Kinoteke RS uručena je plaketa Radoslavu Zelenoviću, direktoru Jugoslovenske kinoteke nematografije - kako bi ih uči- manja dokumentarne filmske 16 i 35 milimetara, nastalih nila dostupnim istraživačima, građe i produkcije dokumen- na prostoru bivše Jugoslavije studentima, građanstvu, kao i tarnih filmova, prihvatili ve- od 1945 . do 1991 . godine, te saradnja sa srodnim ustano- likog posla na prikupljanju oko 300 negativa, različitih vama u zemlji i inostranstvu i kinematografskih ostvarenja arhivskih filmskih materija- obavljanje razmjene filmova i i stvaranju preduslova za na- la, filmske žurnale, te veliku filmske građe . stanak filmskog arhiva Repu- kolekciju video i digitalnih Kinoteka Republike blike Srpske . zapisa, tonske i magnetofon- Srpske nastala je i razvijala Filmski fond Kinoteke ske zapise i dr . se autohtono, ne naslijediv- Republike Srpske danas ras- Značajan dio fonda či- ši, poput drugih ustanova polaže značajnom zbirkom ni i kompletna arhivska gra- kulture, ni materijalne, ni igranih filmova (više od 1500 đa nastala tokom rada „Srna infrastrukturne, ni kadrov- naslova) kako jugoslovenske, filma“ - od 1992 . do 2008 . ske resurse . Najzaslužniji za tako i različitih kinematogra- godine, kao i cjelokupna do- njen nastanak i razvoj sva- fija svijeta . kumentarna produkcija prve kako su nekolicina entuzija- Filmski fond Kinoteke producentske kuće Republi- sta okupljenih svojevremeno Republike Srpske posjeduje ke Srpske . Većina filmova oko „Srna filma“, koji su se značajnu zbirku od više stoti- iz produkcije „Srna filma“ još 1992 . godine, osim sni- na dokumentarnih filmova na osvojila je brojne nagrade i Predstаvništvo Republike Srpske 11

Kultura priznanja na festivalima do- kumentarnog filma izvan gra- nice Republike Srpske i time promovisala kulturno stvara- laštvo Republike Srpske i u najtežim ratnim vremenima, a i kasnije . U produkciji „Sr- na filma“ urađeno je više od 30 dokumentarnih filmova, a mnogi od njih su rađeni u ko- produkciji sa producentskim kućama iz Srbije (Zastava film, Film i ton, Kontakt film, RTS), bez čije podrške je u tim godinama bilo nemoguće zamisliti bilo kakvu produk- cijsku djelatnost u Republici Srpskoj . Prvi dokumentarac Republike Srpske „Ljeto sam proveo“ (Zorana Maslića i Miodraga Tarane) osvojio je Ministar prosvjete i kulture Anton Kasipović prvu nagradu za najbolji film u video-selekciji na 40 . festi- valu jugoslovenskog doku- Godinama je „Srna film“ ploma i priznanja), pri čemu mentarnog i kratkometraž- predstavljao kinematografiju ne treba zaboraviti autorski nog filma u Beogradu 1993 . Republike Srpske na ugled- pečat koji su ovim filmovima godine, i od tada su filmovi nom međunarodnom festi- dali reditelji: Miodrag Tara- na, Zoran Maslić, Milenko Jovanović, Milovan Pandure- vić, Slavko Milanović, Rade Simović, Dragan Tepavčević, Branko Brđanin, Duško An- đić, Dragan Elčić i drugi . Kinoteka Republike Srpske posjeduje i zavidnu kolekciju muzejski vrijednih eksponata filmske tehnike, te pratećeg filmskog materijala (više hiljada filmskih plaka- ta, fotografija, kataloga, bro- šura i sl .) .

u produkciji „Srna filma“ re- valu „Zlatni vitez“ u Rusiji, dovno bili uvršteni u najužu (dobitnik je i najprestižnijih selekciju ovog festivala, a ne- nagrada Festivala – i bronza- rijetko i nagrađivani . nog, i srebnog i zlatnog vite- za, te brojnih specijalnih di- Predstаvništvo Republike Srpske 12

Nauka

Arheološki kompleks Skelani

Arheološka istraživanja ka i jedan stećak u obliku kuće u Skelanima dovela su do epo- od kamena sivozelene boje . halnih otkrića i pokazala da se Prošlog ljeta, nakon če- tu nalazilo veoma značajno, triri godine pauze, pošto su Narodna skupština Republike veliko i razvijeno antičko na- riješena imovinsko-pravna pi- Srpske je 2008 . godine arheo- selje . U istraživanjima obav- tanja, u Skelanima su nastav- loški kompleks proglasila kul- ljenim 2008 . godine otkriveni ljena iskopavanja . U centru turnim dobrom od izuzetnog su ostaci arhitekture rimskog Sekalana, na mjestu devasti- značaja, a Vlada RS je utvrdila grada municipijuma malvezi- ranog zadružnog doma iz sre- opšti interes na tri lokaliteta jacijuma sa oko 40 kvadratnih dine prošlog vijeka, pronađeni iz prve zone zaštite, i u Ske- lanima formirala Arheološki muzej „Rimski municipijum“ . Na mjestu nekadašnje carske palate započeta je i izgradnja zgrade muzeja koja će obu- hvatiti centralno nalazište sa mozaicima, a u drugom dijelu čuvaće se pronađeni spomeni- ci i drugi predmeti te urediti kancelarije, kao i prostorije za boravak istraživačkih timova i studenata . Privremena muzejska postavka pronađenih predmeta i fotografija rimske nekropole smještena u bivšu osnovnu školu u Crvicama .

Sa Dragićem Glišićem, direktorom Arheološkog muzeja „Rimski municipijum” Dragić Glišić, direktor muzeja u Skelanima u Skelanima, razgovarali smo o značaju ovog nalazi- šta i njegovoj promociji, po- metara jedinstvenih i izuzetno su ostaci pet velikih rimskih dršci institucija Republike očuvanih podnih mozaika u objekata, poredanih jedan do Srpske i daljim planovima . ostacima carske palate, koja je drugog uz obalu Drine, koji imala podno grijanje . Nađeni datiraju iz rimskog perioda . Koliki je značaj ovog lo- su i ostaci Vile rustika i dvije Pronađeni ostaci zgrada po- kaliteta za Vašu opštinu, Srp- bazilike iz ranohrišćanskog tvrđuju da se na tom područ- sku, BiH, pa i region? Kako doba, te 80 rimskih spomeni- ju nalazio grad koji je imao ga zaštititi i promovisati? više od 40 .000 stanovnika . Predstаvništvo Republike Srpske 13

Nauka Može se reći da je arhe- rućca do Skelana i posjeta ar- kalitetom kako bi se zaštitili ološko nalazište u Skelanima heološkom lokalitetu Skelani . mozaici . Georadarskim ispiti- jedno od najvrjednijih nalaza i Drugi vid promocije je uvršta- vanjima ustanovljeno je da se otkrića uopšte u istoriji arheo- vanje ovog lokaliteta u evrop- duž lijeve obale rijeke Drine logije . Neke kolege već govore sku turistučku rutu „Putevi- nalazi čitav komleks rimskih da je ovo Pompeja na Drini . ma Rimskih imperatora“ koja građevina ispod zemlje . U to- Kao što su vulkani Vezuv i Et- bi obuhvatala i ovo nalazište u ku je i izrada Urbanističko re- na zatrpali Pompeju 79 . go- okviru obilaska rimskih utvr- gulacionog plana za navedeni dine stare ere, tako je i Drina đenja širom Evrope i susjed- arheološki kompleks i same 1896 . godine poplavila rimske nih država bivše SFRJ . Skelane kako bi se sve budu- spomenike na ovom prostoru . U planu je i snimanje će aktivnosti u smislu gradnje Posljednjih šest godina dokumentrarno-istorijskog uskladile i sa budućim Naci- obavljena su smo onalnim parkom djelimična istraži- prirode „Drina“, vanja donje i gor- u čijem sastavu nje srednjovekov- će se nalaziti i ne tvrđave iznad sam Arheološ- Srebrenice,deo lo- ki park Skelani . kaliteta nekadašnje Domavije, sadašnjih Da li su ar- Sasa, za koji smo mi- heolozi i ustano- slili da je izgubljen ve iz inostranstva u jalovini rudnika, zainteresovani kao i na području za ovaj lokalitet? Fakovića . Otkrili smo ostatke rimske Institucio- arhitekture, mozai- nalnu saradnju ke i brojne predme- Arheološki mu- te i spomenike iz to- Mitski orao zej je ostvario ga doba . sa Arheološkim U regionalnom institutom SA- smislu, ovaj loka- NU u Beogradu, litet treba razvijati u dva se- filma za Festival arheološ- Arheološkim muzejom „Vimi- gmenta . Prvo, kroz regionalnu kog filma u Francuskoj, ko- nacijum“ - Kostolac, centrom turističku ponudu kulturnog ji bi potom bio prikazan na za nove tehnologije Vimina- turizma kroz turistički prsten TV Nacionalna geografija . cijum - Beograd, čija iskustva koji bi podrazumijevao višed- pozitivne prakse naučni rad- nevne turističke ture u koje bi Kada će biti nastavljena nici ove ustanove primenjuju bili uključeni: Nacionalni park istraživanja i iskopavanja? praktično na ovom lokalitetu Tara, Drvengrad „Mećavnik“ - kroz naučno stručni tim ko- Mokra Gora, vožnja prugom Istraživanja će biti na- ji je imenovalo Ministarstvo uskog kolosijeka „Šarganska stavljena u ovoj godini, s po- prosvjete i kulture Republike osmica“, posjeta Zlatiboru i et- četkom građevinske sezone Srpske . no selu „Sirogojno“, manastir na lokalitetu Brankova njiva Zatim, sarađujemo i sa Dobrun, višegradski Andrićev gdje su u potpunosti riješeni institucijama i pojedincima iz most , Kusturičin Kamengrad imovinski odnosi . Na lokali- Srbije, Hrvatske, Italije, Bel- u Višegradu, vožnja kanjonom tetu Zadružni dom prvenstve- gije i Engleske koji su u pret- Drine i jezerom Perućac, raf- no će biti urađena laminatna hodnom periodu iskazali in- ting rijekom Drinom od Pe- zaštitna konstrukcija nad lo- Predstаvništvo Republike Srpske 14

Nauka teresovanje za ovaj lokalitet .

Koliko su ustanove iz Srpske i BiH uključene u za- štitu i promociju ovog lokaliteta? Od kojih sve ustanova i institucija ste do sada dobili finansijsku podršku?

Najznačajnija podrška do sada je bila od Razvojnog programa Ministarsva finansija Republike Srpske . Još 2008 . godine, Vlada na čijem je tada čelu bio sadašnji predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik, obezbijedila je sredstva u iznosu od 1,000 .000,00 KM za zaštitu i promociju ovog lo- Mozaik rimske palate kaliteta . Uz podršku Vlade RS proglasili smo opšti državni interes na zonama prve zone čelu sa ministrom Antonom skog i prirodnog naslijeđa lokaliteta, što je omogućilo Kasipovićem i pomoćnikom Republike Srpske i opštinom rješavanje problema imovin- ministra za kulturu Irenom Srebrenica . Uz pomoć Mini- sko-pravne prirode . Soldat . U dosadašnjem radu starsva nauke i tehnologije organizovali smo i naučnu konferenciju „Kulturnoisto- rijsko nasljeđe Srebrenice kroz vijekove“ nakon koje smo izdali zbornik radova pod istim naslovom u koji su uključeni radovi 20 naučnih radnika iz Republike Srp- ske, FBiH, Srbije i Hrvatske .

Šta su prioriteti Muzeja u ovoj godini?

Prioriteti u ovoj godini su završavanje imovinsko- pravnih odnosa na lokalitetu „Ankino dvorište“, završetak urbanističko-regulacionog Privremena muzejska postavka u Crvicama plana Skelana za Arheološki park i postavljanje zaštitne la- minirane konstrukcije iznad Podršku naravno pruža značajna saradnja je ostvare- lokaliteta „Zadružni dom“ . resorno ministarsvo prosvjete na sa Republičkim zavodom i kulture Republike Srpske na za zaštitu kulturno istorij- Predstаvništvo Republike Srpske 15

Opštine RS Srbac

Opština Srbac nalazi se publikom Hrvatskom . Ukupna na zapadnom dijelu Republi- površina teritorije opštine je ke Srpske i predstavlja njen 453 km2 . Prema podacima iz centralni dio, odnosno terito- 2003 . godine, od 62 opštine u riju oko donjeg toka Vrbasa do Republici Srpskoj, opština Sr- istočnih padina Motajice, te bac je na 24 . mjestu po povr- od Save na sjeveru do Careve šini, a na 17 . mjestu po broju Gore i Lipica na jugu . Omeđe- stanovnika . U saobraćajno-ge- na je teritoriom opština: Der- ografskom smislu, Srbac ima venta - na istoku, Prnjavor - na dobru saobraćajnu povezanost u okviru industrijalizacije tokom 60-ih i 70-ih godina proš- log vijeka uveliko unaprijedilo kvalitet života svojih građana . Strateški izazov u vezi sa resursima je stvaranje osno- ve za njihovo dalje korištenje, unapređujući konkurentnost kroz dalji razvoj prerađivačke industrije i dalje finalizacije proizvoda . Osnovna prirodna bogat- stva i privredni resursi opštine Srbac su: zemljište, šume, voda i mineralne sirovine . Zemljište je osnovni prirodni resurs na kome većina stanovništva opštine temelji svoju egzistenciju . Ratarstvo (sa kukuruzom i pšenicom kao dominantnim kulturama), povrtlarstvo (sa posebno u poslednje vrijeme intezivnom plasteničkom proizvodnjom), voćarstvo i vinogradarstvo (u manjoj mjeri razvijeno u od- nosu na mogućnosti i stanje u prethodnom periodu), sto- čarstvo (posebno tov pilića- jugu, Laktaši - na jugo-zapadu u drumskom saobraćaju unu- brojlera) i proizvodnja ribe su i Gradiška - na zapadu . Svojim tar opštine, sa svim susjednim osnovne privredne grane koje sjevernim dijelom, u dužini od opštinama, a preko njih i šire . su se u dosadašnjem periodu oko 40 km naslanja se na de- Srbac je opština sa zavid- razvile na temelju ovog pri- snu obalu rijeke Save, koja na nim prirodno-geografskim re- rodnog resursa . tom dijelu čini i granicu sa Re- sursima, čije je iskorištavanje Predstаvništvo Republike Srpske 16

Opštine RS

Srbac

Korištenje i eksploataci- su bogata nalazišta kaolini- vora u Hrvatskoj (malogranič- ja šume je jedno od najstarijih ziranog granita (koji sadrži ni prelaz) odvija se skelom . zanimanja i oblika privredne 13% kaolina dobrog kvaliteta, Vrbas, jedna od većih ri- djelatnosti stanovnika opšti- a ostatak čine:feldsfat, beril, jeka u BiH, uliva se u Savu kod ne . Za vrijeme Socijalističke liskuni kvarc) sa rezervama Srpca, oko l km od opštinskog Federativne Republike Jugo- koje omogućuju višedecenij- centra . Čestim mijenjanjem slavije (za razliku od turskih skuzzeksploataciju, te šljunak korita Vrbas je načinio veći i austro-ugarskih vremena) kao riječno bogatstvo . broj mrtvaja (starača) . eksploatacija šume je imala Pored Save i Vrbasa, sta- Na području opštine je planski karakter . Rezultat ta- tus rijeke imaju vodotoci Po- veći broj rječica i potoka koji kvog pristupa je i izgradnja velič, Lepenica, Matura, Ina, su, regulacijom vodotoka radi (1972 . godine u Prijebljezima) Savica i Osovica, a sve pripa- zaštite od poplava, u sušno do- prvog prerađivačkog kapacite- daju crnomorskom slivu . ba godine ili trajno, bezvodni . ta na području opštine koje je Rijeka Sava, koja pred- Od većih kanala pozna- bio nosilac razvoja i osnov za stavlja sjevernu granicu op- tija je Ljevčanica koja samo nastanak više privatnih pilana štine (kao i R . Srpske i BiH) u ekstremno sušnim ljetima i malih drvoprerađivačkih po- sa Republikom Hrvatskom, je presušuje . gona . plovna, ali na ovom području Vještačko jezero Stubla- Od istraženih mineral- nema pristaništa ni mostova . ja (područje Bardače) dugo je nih bogatstava (prvenstveno Saobraćaj izmedju Srpca i Da- oko 1 .700, a široko do 80 m . planine Motajice) potvrđena Predstаvništvo Republike Srpske 17

Opštine RS

TC “Srpčanka”

Na pojedinim mjestima dubo- bilježene su i neke zanimljivo- Razvoj privrede u opšti- ka je do 3 m i bogata je ribom . sti . Dogadja se, istina u rijet- ni Srbac je u stalnom usponu Ribnjak Bardača prostire kim prilikama, da snijeg padne o čemu svjedoče brojni proi- se na 650 ha . i u maju . Godine 1866 . pao je zvodni pogoni u kojima je za- U podnožju podmotajič- jak mraz četvrti dan Duhova . poslenje našao veliki broj rad- kih i drugih brežuljaka ima A 24 . aprila 1997 . godine sni- nika sa područja opštine . prirodnih izvora vode . Voda jeg je neprekidno padao oko lo Pogon za primarnu i fi- im je bistra, ljeti hladna, a zi- sati i prekrio i polomio grane nalnu proizvodnju drveta i mi ne zaledjava . Veći dio izvo- procvjetalih voćaka . U zimu proizvodnju biomase “Pane- ra sveden je malim vodovodi- 1942/43 . preko zaledjene Save fin” u selu Prijebljezi zapošlja- ma do kuća . izmedju Srpca i Davora moglo va oko stotinu radnika dok je Područje opštine Srbac se prelaziti pješice, a 1984 . u pogonu “Ogis” d .o .o . u Do- odlikuje se umjereno-konti- godine trojica mladića preš- njoj Lepenici zaposleno oko nentalnom klimom sa sred- li su zaledjenu Savu izmedju 30 radnika koji proizvode jed- njom godišnjom temperatu- Slavonskog i Bosanskog Koba- nokratnu medicinsku zaštitnu rom vazduha od 10,8 stepeni ša automobilom Zastava 101 . opremu za njemačko tržište . C . Krajem februara 1990 . godine Na području opštine Vezano za klimatske u podmotajičkim selima pro- Srbac djeluje i preduzeće uslove na ovom području, za- cvjetale su rane šljive . “Agrounija”kao najveći proi- Predstаvništvo Republike Srpske 18

Opštine RS

Gastro fest u Srpcu zvođač pilećeg mesa u BiH a gume kao i proizvodnja na- poznato široj javnosti tek po- kupovinom klaonice peradi mještaja . slije Drugog svjetskog rata . u Poveliču slovenački gigant Na području opštine dje- Posebno plodnim smatra se “Perutnina Ptuj” je instalirala luju i Zemljoradničke zadruge period poslije 1970 . godine, savremenu tehnološku liniju „Srbac“ i „Dugopoljka“ kao i kada je počela izgradnja i rad i pokrenula novi ciklus proi- Zemljoradnička zadruga „Sit- nekoliko, za srbačke uslove, zvodnje . neši“ koja obavlja djelatnost velikih fabrika, a zabilježen Među najvećim proizvo- od 1976 .godine, sarađuje sa je vidan napredak i u obla- đačima stiropora u BiH je pre- više hiljada kooperanata i je- sti školstva, zdravstva, spor- duzeće „Stirokart“ Srbac . dan je od najvećih otkupljiva- ta, kulture i drugih oblasti . Naročito je razvijen ča poljoprivrednih proizvoda Dobri poznavaoci privrednih sektor male privrede . Veli- u banjalučkoj regiji . kretanja u to vrijeme pisali ki broj privatnih firmi i presu o Srpcu kao fenomenu, a duzeća u opštini Srbac bavi Pregled stanja u lokalnoj period 1975-1985 . godine, s se proizvodnjom trikotažnog ekonomiji puno argumenata označavali rublja,tekstilnog prediva i decenijom procvata . Nakon tkanina, zatim proizvodnjom Srbačko područje, kao 1985 . godine počinje lagana plastičnih masa, proizvoda od administrativno-teritorijalna privredna stagnacija, a nakon i ekonomska cjelina, postaje 1991 . godine počeo je tranzi- Predstаvništvo Republike Srpske 19

Opštine RS

Hram Pokrov presvete Bogorodice u Srpcu cioni period sa svim posledi- Veliku okosnicu privre- su preuzela mala i srednja cama koje je sa sobom nosio de opštine Srbac čine prije preduzeća, dok na području - došlo je do velikog pada pri- svega privredna društva u opštine nema velikih predu- vredne aktivnosti kao posle- privatnom vlasništvu čiji se zeća koja zapošljavaju preko dica rata, sankcija, izgublje- broj u poslednjih pet godina 250 radnika . Najveće učešće nih tržišta, zastarjele tehno- iz godine u godinu povećava . u ukupnim prihodima malih logije, programa proizvodnje Najviše zaposlenih rad- i srednjih preduzeća zauzima neprilagođene tržištu i pot- nika je u mikro preduzećima djelatnost proizvodnje pre- puno nespremnih državnih u privatnoj svojini, koja za- hrambenih proizvoda i pića preduzeća na nove uslove po- pošljavaju do 9 zaposlenih . sa oko 36%, za njom slijedi slovanja . Pored toga, u poslednje dvije prodaja i održavanje motor- Četiri dominantne grane godine broj zaposlenih radni- nih vozila sa oko 23% i trgo- u strukturi srbačke privrede ka se znatno povećao, gleda- vina na veliko sa 13% te trgo- su trgovina na veliko i malo, jući na prethodni period . Pri- vina na malo sa 11% . poljoprivreda, proizvodnja vredna struktura opštine se Zahvaljujući velikom odjevnih predmeta i proi- mijenjala, a umjesto velikih području pokrivenom šuma- zvodnja drveta i predmeta od državnih preduzeća ekonom- ma području opštine Srbac, drveta . sku aktivnost i zapošljavanje najveći procenat izvoza od Predstаvništvo Republike Srpske 20

Opštine RS

Zgrada opštine Srbac

čak 46,83% otpadaju na pre- Turizam Na teritoriji opštine mo- radu drveta i drvenih proi- gu se prepoznati sledeći resur- zvoda . Za njima slijede tr- Kao osnovni nosioci ra- si u turizmu i naznačiti kao govina na veliko sa 15,35% zvoja turizma opštine Srbac potencijalni za razvoj u bliskoj odnosno proizvodnja proi- mogu se istaći Turistička or- budućnosti: zvoda od plastike sa 11,27% ganizacija opštine Srbac, te • Prirodni resursi: Močvarno- zastupljenosti u cjelokupnom pravna lica i subjekti koji se barski rezervat Bardača koja izvozu . na području opštine bave tuje i ramsarsko područje, Najveći nivo vrijedno- rističkom djelatnošću ili su na Planina Motajica, Rijeke sti uvoza bilježi se u sekto- drugi način nosioci turističke Vrbas i Sava pogodne za ru proizvodnje proizvoda od ponude (moteli, ugostiteljska rafting, kampovanje i sl ., te plastike i zauzima 23,93% od preduzeća, turističke agenci- lov i ribolov . cjelokupne vrijednosti uveze- je, sportska, kulturna i druga • Kulturno – istorijska baština: nih proizvoda . Takođe, zani- udruženja i organizacije) . Sa Arheološka nalazišta mljivo je da drugo mjesto po aspekta potencijala kojima op- (Gradina, Videta, Vis, ostvarenom uvozu pripada ština raspolaže, u prvom redu Mramor i dr .) drvoprerađivačkom sektoru prirodnih resursa, turistička • Manifestacije . sa 23,46% . djelatnost u budućem privred- • Turistička infrastruktura . nom razvoju opštine može za- Na području opštine u uzeti značajno mjesto . toku godine održavaju se mno- Predstаvništvo Republike Srpske 21

Opštine RS

JU “Centar za kulturu i soprt” Srbac gobrojne turističke, sportske i s ciljem jednodnevnog prisu- ribolovni turizam, izletnički kulturne manifestacije . U tu- stva pojedinim manifestacija turizam, kao i brojne tradici- rističkom smislu najznačajni- turističkog i drugog sadržaja . onalne manifestacije . je i najposjećenije su sledeće Gostima su na raspola- manifestacije: Gastro fest Sr- ganju kamp prostori, izletišta, Poljoprivreda i šumarstvo bac-Bardača, Srbačka regata, seoska domaćinstva i sportsko Hajdučki susreti, Likovno- – rekreativni turizam . Prema Opština Srbac je izrazito ekološka kolonija Bardača kao statističkim analizama opšti- poljoprivredno područje, sa i Gradski turnir u malom fud- nu Srbac najčešće posjećuju dugom tradicijom poljopri- balu . strani turisti, poslovni turisti, vrede proizvodnje . Od ukupne Iako raste broj noćenja a lovci i izletnici . Uglavnom su površine opštine od 45 .251 i dolazaka ipak je period zadr- zastupljene individualne poha, poljoprivredne površine žavanja turista veoma kratak . sjete i posjete u manjim gru- (oranice, voćnjaci, vinogradi, U prosjeku za posmatrani pe- pama . pašnjaci i livade) zauzimaju riod turisti su se zadržavali na Prioriteti daljeg turistič- 25 .848 ha ili 57%, po čemu je području opštine oko 2 dana, kog razvoja opštine su seoski opština svrstana među prve što govori da je više u pitanju turizam u naseljima oko pla- četiri opštine Republike Srp- poslovni boravak ili u najbo- nine Motajice, eko turizam ske i BiH . ljem slučaju kratak boravak na području Bardače, lovni i Predstаvništvo Republike Srpske 22

Opštine RS

Sportska dvorana

Poljoprivreda je osnov- što je iznad prosjeka Republi- djelovanje nekoliko privatnih na privredna grana za ruralna ke Srpske . U oko 4 .500 doma- preduzeća, dok su dosadašnji područja opštine Srbac . Ovaj ćinstava koja imaju 17 .138 ha organizacioni oblici (zadruge, njen značaj je posljedica pri- poljoprivrednog zemljišta, sa kooperativni centri i sl .) zbog sustva prirodnih resursa (prije prosjekom 3,8 ha po domaćin- teškog ekonomskog stanja, svega poljoprivrednog zemlji- stvu (bez državnog zemljišta) . prestali sa radom . Kada su u šta), predodređenih za bavlje- Godišnja naturalna proizvod- pitanju prerađivački kapaci- nje poljoprivredom, značajnog nja poljoprivrede opštine je teti u poljoprivredi, pored kla- broja stanovništva kojima je oko 200,000 tona (zavisno od nica brojlera, nema nikakvih poljoprivredna proizvodnja stukture sjetve, klimatskih drugih značajnih kapaciteta pretežno zanimanje i nerazvi- uslova, tržišta itd .) . Za potre- prehrambene industrije . Uku- jenosti drugih privrednih gra- be stanovništva opštine po- pan prihod dvadesetak predu- na kao alternative za poljopri- troši se do 20% proizvodnje, a zeća i zadruga kojima je poljo- vredu . oko 80% proizvodnje ide van privreda osnovna djelatnost Od ukupnog stanovništva opštine, odnosno za tržište . kreće se između 4 i 5 miliona opštine u poljoprivredi-rural- Organizovanost poljo- KM godišnje . Njihovo učešće nom području živi i radi 75%, privrede opštine svela se na u stvaranju ukupnog priho- Predstаvništvo Republike Srpske 23

Opštine RS

Likovno-ekološka kolonija Bardača-Srbac da opštine iz godine u godinu je, uglavnom, zemljište iznad vršinama, a to je 50% ukupnih opada . treće klase . Na području op- oraničnih površina, zatim pše- Poljoprivredno zemlji- štine radi funkcije zaštite po- nica, tritikale, ječam, ovas i šte u svojini privatnog sekto- ljoprivrednog zemljišta, izgra- raž, a ovaj odnos je nepromije- ra je 17 .138 ha ili oko 67% a đeni su odbrambeni nasipi . njen godinama . U budućnosti udržavnoj svojini je 8 .710 ha Sistemi za navodnjavanje su iz se očekuje da će na području ili oko 33% . Obradivog poljo- godine u godinu sve zastuplje- opštine dominirati proizvod- privrednog zemljišta je oko niji i ocjena je da pod navod- nja kukuruza i pšenice, kao 17 .000 ha, od čega je u privat- njavanjem ima oko 1 .000 ha dvije osnovne vrste žita . noj svojini oko 13 .000 ha, a u poljoprivrednih površina na Od povrća najveće povr- državnoj svojini oko 4 .000 ha . području opštine . šine zauzima krompir, kupus, Svake godine ostaje oko 2 .800 Najveće poljoprivred- paprika, pasulj, bostan itd ., a ha neobrađenog zemljišta na ne površine zauzima ratarska od krmnog bilja najveće po- području opštine . proizvodnja, a u tome najviše vršine su pod lucerkom i cr- Najkvalitetnije zemljište žitarice, krmno bilje, povr- venom djetelinom . Srbačka od 1-3 klase je u Lijevče polju će i uljarice (najzastupljenija opština ima svoju tradiciju i i zauzima 80% ukupne površi- je soja) . U ukupnoj ratarskoj prepoznatljivost u voćarskoj ne, zatim u Srbačko-Nožičkoj proizvodnji kukuruz zauzima proizvodnji . Klimatski i ze- ravni 3a u brdskom području prvo mjesto po sjetvenim po- mljišni uslovu omogućavaju Predstаvništvo Republike Srpske 24

Opštine RS intenzivnu proizvodnju voća . šumskih komunikacija kao i i proširivanje ovih kapaciteta Stočarstvo je za opštinu Srbac održavanje seoskih, prije sve- su veoma male . tradicionalno jedan od naj- ga, makadamskih puteva, u Na opštini Srbac 1 .684 važnijih vidova poljoprivred- područjima gdje su se putevi učenika pohađa 3 osnovne ne proizvodnje . koristili vezano za eksploa- škole, i to: Osnovnu školu Živinarstvo je proizvod- taciju Plan šumskouzgojnih „Jovan Jovanović – Zmaj“ Sr- nja koja je na prostoru opšti- radova u okviru proste ali i bac, Osnovnu školu „Dositej ne Srbac već duži niz godina proširene reprodukcije šuma Obradović“ Razboj i Osnov- vodeća proizvodnja i tradicio- se na godišnjem nivou uglav- nu školu „Vuk Karadžić“ Sit- nalno zanimanje velikog broja nom izvršava u skladu sa, po neši . Na opštini Srbac sred- farmera . Kupovinom klaoni- strukturti dinamici i obimu, nje obrazovanje se odvija u ce peradi u Poveliču od jednoj Mješovitoj strane „Perutnine“ Ptuj srednjoj školi „Pe- stanje plasmana utovlje- tar Kočić“ sa sjedi- nih brojlera se značajno štem u Srpcu . Ovu popravilo, proširuju se školsku ustanovu kapaciteti kako u tovu pohađa 580 učeni- brojlera tako i u odgoju ka razvrstanih u 11 matičnih jata . Postojeće obrazovnih profila farme (oko 150 njih) su i to: Gimnazija op- različitog kapaciteta od šti smjer, Mašinski 4-5 hiljada do preko 20 tehničari, Ekonom- hiljada utovljenih broj- ski tehničari, Tr- lera u jednom turnusu . govinski tehniča- Proizvodnja ribe se odvi- ri, Metalostrugari, ja u 11 jezera na područ- Drago Ćirić, načelnik opštine Srbac Bravari, Automeha- ju Bardače i oko desetak ničari, Instalateri, malih privatnih ribnjaka . parametrima predviđenim Trgovci, Konobari i Kuvari . Šumarstvo kao privred- šumskoprivrednom osnovom . Većinu učenika ove mješovite na djelatnost u opštini Srbac škole čine djeca iz grada Srpca prestavlja značajan segment Obrazovanje i prigradskih naselja, dok je razvoja opštinske ekonomije jedan značajan dio sa rural- i u gotovo svim starteški ra- Predškolska ustanova nog ili seoskog dijela opštine . zvojnim projektima zauzima Dječiji vrtić „Naša radost“ Za ove učenike organizovan je značajno mjesto . U pogle- Srbac je javna ustanova koja prevoz do škola i nazad . du drvnog sortimenta u neto djeluje i radi na opštini Srbac Na teritoriji opštine Sr- proizvodnji dominiraju grupe već duži niz godina i u svom bac ne postoji niti jedna vi- lišćara (najviše bukva i hrast, radu obuhvata djecu od jaslič- sokoškolska ustanova ni fa- kao i druge vrste) . kog do predškolskog uzrasta . kultet iako veliki broj učenika Najveći problemi u šu- Ako se u obzir uzme ukupan koji završe srednje obrazova- marstvu na području opšti- broj djece ove dobi koja žive nje nastavlja svoje obrazova- ne Srbac predstavljaju štete na području opštine Srbac, nje u Banjoj Luci, Beogradu, nastale kao posljedica biljnih zanemariv je broj polaznika i Novom Sadu ili na visokoš- bolesti i štetočina, požari i be- korisnika usluga ove ustano- kolskim ustanovama u ino- spravne sječe . ve . Realne potrebe postoje za stranstvu . U proteklom periodu ve- najmanje još jednim dječijim lika materijalna sredstva su vrtićem ali finansijske mo- izdvajana za rekonstrukciju gućnosi opštine za izgradnju postojećih i izgradnju novih Predstаvništvo Republike Srpske 25

Opštine RS

Kultura i sport blio program, umrežavanje u puteva na području opštine . sistem biblioteka RS, ustrojiti Istovremeno, u proteklih ne- Kulturni život u opštini elektronski katalog i omogući- koliko godina su rekonstru- Srbac odvija se uglavnom u ti korisnički pristup internetu . isani i asfaltirani svi lokalni okviru Javne Ustanove „Cen- Sport na području opšti- putevi na području opštine tar za kulturu i sport“ Srbac, ne Srbac ima jako dugu tradici- Srbac . U upotrebi je i malo- Javne Ustanove „Narodna bi- ju sa tendencijom značajnijeg granični riječni skelski prelaz blioteka „Srbac, SPKD „Pro- razvoja u budućnosti . Javna preko Save, ali u ograniče- svjeta“, KUD „Biser“ Srbac, Ustanova „Centar za kulturu nom obimu . Okvirnim spo- putem jedinog štampanog i sport“ predstavlja okosnicu razumom o slivu rijeke Save medija „Srbačke Novine“ kao razvoja sporta na opštini . Na koga su potpisale sve zemlje: i putem jedinog elektronskog prostoru opštine Srbac posto- BiH, Republika Hrvatska, medija Javnog preduzeća „Ra- ji i radi 17 sportskih klubova i Republika Slovenija i SRJ i dio Srbac“ . Na opštini djeluje jedna škola fudbala . Protokolom o režimu plovid- i amatersko pozorište „Mile- be strane su saglasne da će nijum“ koje pretežno okuplja sarađivati na uspostavljanju mlade Srpčanke koje volonter- STANJE JAVNE međunarodnog režima plo- ski rade u ovom pozorištu . Od INFRASTRUKTURE vidbe rijekom Savom, održa- značajnih manifestacija koje vanju i označavanju plovnih se održavaju na teritoriji op- Saobraćajna infrastruktura dijelova rijeke kako je regu- štine Srbac posebno se izdva- lisano Konvencijom o režimu ja Likovno-Ekološka kolonija Okosnicu putne meže či- plovidbe Dunavom . Plovidba Badača- Srbac, Dani kulture, ne: po ovom Sporazumu će bi- Književni susreti, Gastro dani • magistralni putni pravac ti slobodna za sva plovila, a i još mnogo drugih kulturnih Nova Topola-Derventa; preduzeća sa naše opštine manifestacija tipa književnih • regionalni pravac Srbac- treba da se osposobe kako bi večeri, pozorišnih predstava Prnjavor; mogla učestvovati u čišćenju itd . • lokalni put Razboj Lijevče- i održavanju korita rijeke Sa- Takođe, od 1950 . godine Laktaši; i ve i koršćenju plovnog puta na području opštine djeluje • razvijena mreža lokalnih i za prevoz ruda i drugih ro- JU Narodna biblioteka Srbac nekategorisanih puteva od ba . Zajedno sa Agencijom za namjenjena opštem obrazova- preko 350 km . vode oppština će preduzeti nju, informisanju i zadovolje- Na području opštine Sr- adekvatne mjere odbrane od nju kulturnih potreba stanov- bac, dužina nekategorisa- poplava, zaštite od štetnog ništva . Iako ova javna usta- nih puteva iznosi 324,61 km djelovanja voda i spriječiti nova zadovoljava standard „1 (69,98%), lokalnih 80,05 km svaki oblik zagađenja Save i knjiga-1 stanovnik“ i raspola- (17,25%), regionalnih 21,20 pritoka . U periodu do 2020 . že velikom raznovrsnošću pu- km (4,58%) i magistralnih Godine nije realno očekivati blikacija od kojih neke pred- 38,00 km (8,19%) . Kao što se da opština Srbac ima prista- stavljaju čuvare prošlosti ovog vidi, najveći procenat putne nište na Savi . podneblja, potrebno je uložiti mreže zauzimaju nekategori- mnogo više truda kako bi dje- sani i lokalni putevi (ukupno Lokalni prevoz lovala kao jedna savremena 87,23%) . Ipak, nekategorisa- institucija 20 . vijeka . Zala- ni putni pravci još uvijek ne Na području opštine ganje se ogleda prije svega u zadovoljavaju potrebe savre- postoji organizovan samo omogućavanju nabavke savremenog života . U 2009 . godi- prevoz djece koja pohađa- mene elektronske opreme ko- ni je bilo svega oko 26,45% ju osnovne i srednje škole . ja će podržavati standardni bi- asfaltiranih nekategorisanih Usluge prevoza vrše samo- Predstаvništvo Republike Srpske 26

Opštine RS

Bardača stalni preduzetnici . Organi- Elektroenergetska niskom naponu, a 13 na sred- zovanim lokalnim prevozom infrastruktura njem . djece školskog uzrasta i ostalog stanovništva je pokriveno Distribucija i snabdjeva- Telekomunikacije 14 mjesnih zajednica i ovaj nje električnom energijom se vid prevoza je aktivan samo vrši putem 244,50 km sred- Na području opštine Sr- za vrijeme školske godine Ra- njenaponske mreže i 739,41 bac 26 naseljenih mjesta ima- zlozi za ovo su ekonomskog km niskonaponske mreže ju telefonsku mrežu . U 2009 . karaktera . Privatni prevozni- sa ukupno 145 trafostanica godini registrovano je 5 .690 ci ne vrše usluge prevoza u 20/0 .4 kV u vlastitom posje- fiksnih telefonskih priklju- mjesnim zajednicama u koji- du . RJ „Elektrodistribucija“ čaka . Procjene govore da je u ma ne mogu ostvariti pozitiv- Srbac vrši distribuciju i snab- 2009 . godini bilo 21 .660 kori- no poslovanje, niti za vrijeme djevanje električnom energi- snika mobilne mreže, te da je školskih odmora kada nema jom ukupno 7 .858 korisnika pokrivenost opštine mobilnim dovoljnog broja putnika . na srednjem i niskom naponu, signalom iznosila 96 odsto . od čega je 7 .845 korisnika na Radio-Srbac kao opštin- sko javno glasilo, počeo je sa Predstаvništvo Republike Srpske 27

Opštine RS

Otvaranje logističkog centra “Perutnine Ptuj” u Srpcu 2010. godine radom 21 .06 .1975 . godine i vod” a .d . Srbac . Vodovodni si- djevanje stanovništva u nekim predstavlja najstariji elektron- stem Srbac podijeljen je na če- seoskim naseljima nije . ski medij poslije Radija RS . tiri zasebne cjeline: vodovod Kao servis od javnog značaja, Srbac, vodovod Lijevče polje, Kanalizacija Radio Srbac oko 70% priho- vodovod Kobaš i vodovod Sr- da ostvaruje sufinansiranjem đevići . Vodovod Srbac i vodo- Kanalizacioni sistem op- iz Budžeta opštine Srbac dok vod Lijevče polje snabdijevaju štine Srbac je uglavnom sepa- ostatak zarađuje na tržištu se sa izvorišta ,,Prijebljezi”, ratnog tipa, osim na pojedinim pružanjem komercijalnih i in- dok preostala dva imaju svoja potezima gdje je izgrađena sa- formativnih emisija . izvorišta . mo fekalna kanalizacija . Glav- Trenutna dužina vodo- ni kolektori izgrađeni su 1983 . Vodosnabdijevanje vodne mreže je 258 km, kapa- godine, a 1999 . godine kana- citet pumpnih stanica je 142 lizaciona mreža proširena je i Snabdijevanje stanovniš- l/sek, rezervoarski prostor u naselja Bolničko i Crkveno tva vodom se vrši gradskim 1 .850 m3 . Pokrivenost snab- Brdo . Ukupna dužina fekalne vodovodom i neposredno sa djevanja grada i prigradskih kanalizacione mreže je 13,567 izvora i bunara . Za organi- naselja sistemom vodovoda km . Odvođenje i prečišćavanje zovano snabdjevanje opštine je zadovoljavajuća, dok snab- otpadnih voda je jedan od naj- vodom nadležno je KP ,,Vodo- većih ekoloških problema op- Predstаvništvo Republike Srpske 28

Opštine RS

štine Srbac . Samo u užem di- Potencijalni zagađivači i nice i druga privredna postro- jelu gradskog područja postoji veća industrijska postrojenja jenja koja nemaju uređaje za kanalizaciona mreža za odvod uglavnom imaju ugrađene si- prečišćavanje niti ispunjavaju otpadnih i fekalnih voda na steme odvoda dok prečistači zakonske obaveze kontrole is- koju su priključeni stambeni nisu u funkciji ili nisu ni izgra- puštene vode . Slična situacija objekti, objekti infrastrukture đeni . Od privrednih subjeka- je i sa ostalim javnim i privat- i privredni objekti . Međutim, ta jedino Klaonica Perutnina nim objektima u gradu . ne postoji uređaj za prečišća- Ptuj u Poveliču ima prečistač . vanje otpadnih voda, tako da Potencijalni zagađivači su se neprečišćene otpadne vode benzinske pumpe, autoprao- ispuštaju direktno u vodotoke . ne, auto-mehaničarske radio-

Poslovno-industrijske zone u opštini Srbac

Novim investitorima opština Srbac je obezbijedila građevinsko zemljište u poslovno-industrijskim zonama “Crnaja” i “Sitneši”.

U poslovno-industrijskoj zoni “Sitneši”, koja je smještena uz regionalni put Srbac – Prnja- vor, predviđeno je 58 parcela površine od 600 do 27.000 kvadratnih metara za izgradnju industrijskih objekata. Za podizanje industrijskih objekata u poslovno-industrijskoj zoni “Crnaja” predviđena je 31 parcela površine od 600 do 40.000 kvadratnih metara. U Srpcu se nalazi i zona “Itris” u kojoj posluje osam preduzeća, ali je slobodno više od 2.000 kvadratnih metara prostora

Da bi privukla kapital opština Srbac investitorima nudi olakšice pri kupovini zemljišta u poslovno-industrijskim zonama “Crnaja” i “Sitneši”.

U ovim zonama su smanjene cijene zemljišta i jednokratne rente. Osim toga, svake godine iz budžeta se dodjeljuju sredstva za razvoj poljoprivrede i podsticaj zapošljavanja.

Registraciju preduzeća na području Srpca obavlja najbliži sud, a kada je u pitanju zanat- sko-preduzetnička djelatnost registracija u opštinskoj administrativnoj službi traje tri do pet dana.

Prepreke za dolazak investitora u opštini Srbac su nedostatak novca za opremanje poslovno-industrijskih zona infrastrukturnim objektima, ali i preduge administrativne procedure definisane zakonima koji obrađuju registraciju preduzeća. Ipak to nije smetalo brojnim investitorima da svoj kapital ulože u Srpcu, među kojima su “Klaonica PPS”, koja je dio “Perutnine Ptuj”, “ENSA BH” koja je dio “Save” iz Kranja, “FarStar OGIS Medical”, koji posluje u sklopu kompanije “FarStar Medical” iz Hamburga i “System Ecologica”, koja pripada američkoj korpo- raciji “Better Energy Solutions Today”. Predstavništvo Republike Srpske 29

Predstаvništvo Republike Srpske

Bulevаr despotа Stefаnа 4/IV Beogrаd, Srbijа

Tel: 00 381 11 324 6633 Fаks: 00 381 11 323 8633 E-mail: [email protected]