Jezuïeten

Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 * Erkenningsnummer P004583 nr. 57 | lente 2019

­

Colofon

Jezuïeten is een uitgave van de regio VOORWOORD European Low Countries van de Sociëteit van Jezus. Het lentenummer van ‘Jezuïeten’ staat grotendeels in het teken Het verschijnt viermaal per jaar en is van pater Frans van der Lugt SJ (1938-2014). Vijf jaar na zijn dood bedoeld voor familieleden, vrienden, weldoeners en geïnteresseerden. herdenken en ontmoeten we elkaar op zaterdag 6 april in Amster- dam. U bent van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. Het Giften: Het blad is in principe gratis. programma treft u op de bladzijde hiernaast. Giften zijn altijd welkom. Vermeldt a.u.b. uw postadres. Nog steeds is pater Frans (Abuna Frans) een inspiratiebron voor Voor Nederland: velen. Sommigen treden in zijn voetsporen door zijn werkprojecten Stichting St. Claverbond, voort te zetten. Soms zelfs letterlijk, zoals de Syrische vluchtelingen Heyendaalseweg 290 6525 SM Nijmegen die zijn wandeltraditie in leven houden door de organisatie van IBAN: NL85INGB 0000 828 228 Frans’ Hikes. Herdenking pater Frans van der Lugt BIC: INGBNL2A Voor Vlaanderen Rick Timmermans schreef een indringend monoloog bij het animatie- vermoord in Syrië in 2014 vzw Sint-Jan Berchmansseminarie filmpje over Frans van der Lugt. Cilia ter Horst vertaalde drie publica- Koninginnelaan 141 1030 BRUSSEL ties van pater Frans vanuit het Arabisch en geeft een toelichting bij IBAN: BE02 4352 0547 1140 een aantal tekstfragmenten uit het recent verschenen boek: Wie ben BIC: KREDBEBB zaterdag 6 april 2019 - Amsterdam Mededeling: tijdschrift Jezuïeten jij, o liefde. Jan Stuyt SJ maakte de tiendelige podcastserie ‘Luisteren met pater Frans’. Voor elke podcast koos hij een bijbeltekst en een Redactie: begeleidende tekst, onder andere uit het genoemde boek. Karin Benoist, Guido Dierickx SJ, 13.00 uur Lunchconcert in de Doopsgezinde Kerk, Singel 452 Walter Fabri SJ, Eduard Kimman SJ, Momenteel verblijven er negen jezuïeten in Syrië. Vier van hen wonen (gratis toegang, deurcollecte) Carola Lexmond-Kiepe en Jan Stuyt SJ. nr.57 lente 2019 nr.57 in Homs. Michael Zammit SJ beschrijft de actualiteit van dit moment. lente 2019 nr.57 Adres voor Nederland: Ook de actualiteiten dichter bij huis krijgen aandacht in de bekende 14.00 uur Ontvangst in Doopsgezinde Kerk voor herdenking Carola Lexmond-Kiepe 2 p/a Heyendaalseweg 290 rubrieken. De Korte Berichten uit de huizen en de gedachtenis aan de met koffie, thee, Syrische versnaperingen 3 6525 SM Nijmegen dierbare medebroeders die ons de laatste maanden zijn ontvallen. [email protected] tel. 024-3529152/3529154 14.30 uur Programma ‘Herdenking en ontmoeting’ Eduard Kimman SJ schetst de geschiedenis van het Collegium Adres voor Vlaanderen: Berchmanianum, nu officieel het academiegebouw van de Radboud- met inschrijven vooraf via [email protected] Walter Fabri SJ universiteit en Wouter Blesgraaf SJ deelt zijn ervaringen met u over Koninginnelaan 141 • Presentatie van een nieuw boek met teksten van pater Frans van der Lugt, Jezuïeten 1030 BRUSSEL zijn pastorale stage in Amsterdam. Tot slot een zeer bijzondere Jezuïeten [email protected] door Cilia ter Horst, samensteller en vertaler. “Wie ben jij, o liefde” tel: 02.20 50 158 boek­­uitgave: de allereerste Nederlandse vertaling van een werk van de jezuïet Michel de Certeau. Van harte aanbevolen. • De humanitaire corridors: Abonnementenadministratie: Sant’Egidio brengt vluchtelingen uit Syrië langs een veilige weg naar Europa Voor Nederland: • Het Abuna Frans Haus in Essen Duitsland, samenleven met vluchtelingen - [email protected] INHOUDSOPGAVE een project van de Duitse jezuïeten. Voor Vlaanderen: Herdenking pater Frans van der Lugt ...... 3 [email protected] • Syrische vluchtelingen over pater Frans De laatste boodschap van Frans van der Lugt SJ – Rick Timmermans ...... 4 ISSN 0167-2967 • Oude en nieuwe videobeelden met teksten van pater Frans Verantwoordelijk uitgever: Verzameld werk vertaald: ‘Wie ben jij, o liefde’ – Cilia ter Horst...... 6 Jan Stuyt SJ Jezuïeten in Syrië – Michael Zammit SJ...... 10 Prinsstraat 17 17.15 uur Eucharistieviering (in het Engels) in de Krijtberg, Singel 446 B-2000 Antwerpen Audioretraite ‘Luisteren met pater Frans’ – Jan Stuyt SJ ...... 12 België hoofdcelebrant bisschop Mgr. Jan Hendriks KORTE BERICHTEN ...... 13 IN DE KIJKER – Collegium Berchmanianum: een studiehuis heropend Op de voorpagina: – Eduard Kimman SJ ...... 18 Impressie van de Frans’ Hike van BOEKEN – De vreemdeling. Eenheid in verschil – Michel de Certeau SJ...... 20 7 tot 12 april 2017. Een wandeltocht van Den Bosch naar Nijmegen, die IN MEMORIAM – pater Jan Bekaert, pater Frans Demeyer, pater Gerard Turk, werd georganiseerd door een groep pater Antoon Delporte en broeder Jules De Graeve ...... 22 jonge Syrische vrijwilligers, van DE KRIJTBERG R.C. CHURCH wie de meesten in Berlijn wonen JEZUÏET IN OPLEIDING – Wouter Blesgraaf SJ ...... 25 en zichzelf Frans Hike noemen. ST. FRANCIS XAVIER FOTOGRAAF EVA SPERSCHNEIDER ACTIVITEITEN ...... 26 4 Jezuïeten nr.57 lente 2019 Zal ikgeen troost bieden? enhoopmeerkunnen lieve mensenommij heen? metmeelijden die al kunnen meer nooit dan ik Zal Ik besefhet nog maarnauwelijks. schoot hijnogeens. eens tijd om hem echt aante kijken. En toen, niet boem, was Er snel. heel ging Het schoot. Hij Boem. ineens vandaan? hij kwam Waar man? deze was Wie eten? hij Had op. laaide hoop vonk Een uit. hem naar hand mijn ik stak Duizelig ik. zag dat vreemdeling, een stond Er wazig. blik mijn maakte honger De Homs. in ter kloos ons van deur de op bonsde 7april 2014.Iemand is Het hoofd. mijn In Twee. kogels. Twee De laatste boodschap van Frans van SJ derLugt Het gaat door – 5 jaar na de moord op pater Frans. (Monoloog bij een animatiefilmpje) - en de pijn zouden stoppen. en depijnzouden Tot mijn laatste zucht hoopte ik dat de haat, destrijd letterlijk Velenvan de honger. van onsstierven toegangswegen. haar blokkeerden Strijders wijk. onze verscheurde en verwoestte oorlog De Homs. van hartje het in jezuïetenhuis, het in woonde Ik werdEn toen ikdoodgeschoten. Syrië gewoond. in ik heb jaar vijftig Bijna jezuïet.Nederlandse een ben Ik Frans. Pater Abouna Francis. mij mensen de noemen Syrië In Lugt. de van Frans is naam Mijn luisteren… Geen oren omte En geen stem meer hebben om ze te bemoedigen…

gezien – een geschenk. Wij, die achterbleven, wer achterbleven, die Wij, geschenk. een – gezien moois iets ook ellende deze in Tochmidden ik heb aan gedacht onze belegerde wijk in Homs te ver te Homs in wijk belegerde onze gedacht aan nooit er ik heb geweld het en honger de Ondanks in. had, demist nog die ik zover voor neigingen, dogmatische mijn ook devrouw van kwam, deimameraan gingen al Toen uit. hostie de ik reikte en communie ter sen men de gingen Daarna enthousiasme. veel met hijdeed Dat lezen. te voor Koran de uit tekst een mis de tijdens om woonde hier die imam de vroeg Ik bidden. in te om lag samen kwamen kerk we Maar onze puin. bommen, de vielen heen Om ons op Palmzondag. viering een mij herinner Ik enzusters. den broeders vreselijk bang. Entoch ging Hij door. Hijzocht men zag zijn lijden en dood aankomen. Dat maakte Hem Hij eindigde. gruwelijk heel ook leven wiens Man een makenmet te heeft Het vertellen. je het zal Ik danst? door mijnlichaam dood de dat niet dan ik Zie zoveelmisère. van den waaromaf misschien je vraagt Je Temidzeg. dit ik Ja, het gaat door. gaatEn toch het door. is. Alsof allesgestopt Dood. En nudit… Ook inHoms.Erishoop. zij die in het duister zijn eenschitterend licht zien… dat en afgrond donkere een uit ontspringt leven het dat drukken hart het op mensen de wilde Ik Van doodnaarleven. ren! Het feest van de overgang van dood naar leven. feest voor. Kun je nagaan, we zouden hier Pasen vie Paas het ik bereidde nog geleden dagen paar Een opgeven. niet ik kon Dat Syrië. ik kende zo leefden, hier wij Hoe samen. vreedzaam achtergronden allerlei van christenen en moslims er wonen Toch kilometer. vierkante één dan groter niet is wijk Onze cueerd. geëva werden mensen veel toen niet Zelfs laten. ------www.fransvanderlugt.org Het animatiefilmpje tevinden op isvanaf beginapril Het gaat gewoon door. Want, deliefdegaat door! Ik kan het niet meer. Maaranderen wel. Jij wel. En wiegaat ernuzorgen voor zijn wonden? doden. te ander een was staat in hij dat groot Zo geweest. zijn levensgroot moet Die hart. zijn pijnin van de diepte de naar luisteren te om was tijd geen er omdat treur, Ik vasthield. geweer het die man de Maar treur die om er de was,afstand tussen mij en de pijnenhaatalleenmaar groter. maakt Dat moordenaar. mijn op boos niet jeblieft Misschien mag ik jou daarom wat vragen. Wees als dat nogwat vreemd. vind Ik mij. zonder door wel gaat het goed, Maar bijdepakkente zitten. neer gaat. Niemandhoeft geloof in de liefde van God. Het is de liefde die door Als ik dus zeg dat het doorgaat, dan is dat omdat ik leven. geworden. te wist Zobenikpriester Net als Jezus, die zo heel gewoon met lege handen moslims,ongelovigen…Alle mensen:christenen, ontmoeten. zou ik die mensen de met vullen kunnen te ze Om wilde mijn handen vrij hebben en mijn armen leeg. Ik iedereen. voor maar zijn, háár voor alleen niet er wilde Ik brandde. mij in verlangen ander een er kon ik niet met haar verdergaan. Simpelweg omdat hield. Toch ik wie van meisje een ik had tijd die In was. achttien ik toen al begon Dat Nazareth. van Jezus deze zoals zijn willen leven hele mijn heb Ik liefhebben enliefhebben. sen op, bevrijdde hen. Hij bleef maar liefhebben en Tekst: Rick Timmermans Illustrator: JediNoordegraaf - - 5 Jezuïeten nr.57 lente 2019 6 Jezuïeten nr.57 lente 2019 kunnen herkennen.kunnen Frans pater van teksten de in zich zal taalgebied ons uit lezer de Ook ervaringen. menselijke meen alge zijn maar maatschappij Syrische de in af zich spelen daarvan gevolgen de en kinderen hun van opzichte ten ouders van houding De beschreven. oorzaken mogelijke hun en relatieproblemen den boekje eerste het In Onbaatzuchtige liefde brengen engehoorzamen. Goddelijke bron – zo moeilijk kan horen, ten gehore de uit afkomstig direct – zelf authentieke zijn van stem de hij waardoor zit verstrikt mens een waarin overtuigingen afwikkelenvan hetover gaat steeds het omdat ont-wikkeling persoonlijke over spreken te persoonlijke om het en is groei. Beter onderzoek zelf tot aanzet inspirerende een vandaag van der daarbijeen toelichting. en geeft teksten de keuzeuit een maakte Horst, ter Cilia vertaalster, De schreef. bisch 1990 jaren de in SJ Lugt der Ara het in ling van drie teksten die pater Frans van verta Nederlandse de liefde’, o jij, ben ‘Wie 2019 boek maart het In verschijnt lezer destijds, maar bieden ook voor de Nederlan de voor ook bieden maar destijds, lezer De teksten zijn weliswaartoegespitst op de Syrische Verzameld werk van pater Frans van derLugt vertaald. ‘Wie ben jij,‘Wie o liefde’ ‘Van falen naar slagen’ wor ‘Van falen naarslagen’ ben jij o liefde (1996). en (1992) teren (1991), Van falen naarslagen uitgegeven: werden Libanon in die caties publi drie van ling o liefde’ is een bunde jij, ben ‘Wie boek Het Liefde enluis Wie - - - - ­ - - - - Jamiel denktdatzijnliefde voor Rajaa hele wraak te nemenopdevrouw. trekken endaarna zalikhenverlaten, om makkelijk, ikzaldeaandacht van devrouwen ik mijnspierballenlaten zien, want ikbenniet het verraad van demensente mijden. Nu zal van het verstand te blijven enhet misbruik en een menszwak, het ishet beste omindetoren ik meovergeef aaneenvrouw. Emoties maken vrouwen zijn.Maarditisdelaatste keer dat vrouwen. Nu hebikbegrepen hoeverraderlijk mensen diemegewaarschuwd hebbenvoor me verraden ...Hadikmaargeluisterd naarde vroeg zonderaanmezelfte denken. Zeheeft liefde was ikgaf heelzuiver: haaralleswat ze ik gaf haarallesenmijn met mijnhelehart, andere ‘Ikhieldvan Rajaa jongen. Jamielzegt: die eennieuwe relatie isaangegaan met een ‘Jamiel isverlaten doorzijn verloofde, Rajaa, Fragment Van uit: falen naarslagen (1991) houden viahem.’ verlangens waarmaken inhemenvan zichzelf liet hij haar houden. Inplaatsdaarvan haar. Hij gaf Rajaa geen kans om van hem te zijn vanzichzelf aan geliefde enhij gafniks Hij was afwezig, hij waszichzelf niet tegenover king. Tot opwelke graad was zijnliefdezuiver? hoogte verantwoordelijk is voor hunmisluk zonder zich afte vragen ofhij tot opzekere Natuurlijk voelt Jamielagressie naar Rajaa, ze te weigeren ente onderdrukken. vrouwen. Hij neemt wraak opzijnemoties door de schuld aanalle aanRajaa envervolgens leven van bovenaf te controleren. Jamielgeeft van het verstand, dathemtoestaat omhet verlaten zich maakt.Hijinde richting keert van zijnemotionele leven, dathemzwak en hij eennegatieve houdingaan ten aanzien denken aan haar had gegeven. Maar nu neemt enzijn maal zuiver was omdathijzijnhart ­ ­ zouden willenzijn. we zoals of zijn we zoals – lijkt ons op deze omdat ander de van houden we gelijkenis: op gebouwd de is liefde valse getrokkendat worden kan conclusie waaruit voorbeelden meer geeft Frans Pater Fragment Wie benjijoliefde (1996) uit: lend doorzijnbijzonderheid.’ wij hemniet zoalshijisenals vanons verschil overeenkomst met onszelfwillenzien,dan zien te staan. Maaralswijinde ander altijdeen oog inmet onsonvolmaakte zelfkomen Soms ookhaten we onszelf omdatwe opnieuw op onswillijken endat we hemsomshaten. we onsdistantiëren dieniet van depersoon onvolmaakte isdat zelf.Het gevolg hiervan zijn anders-zijn, brengt ons terug naarons van onszelfindeander. Dusdeander, door ons kan lijken endatwij niet kunnenhouden de anderontdekken we datdeanderniet op onze dromen lijkt,maarinhet samenleven met de illusieverkeren datdeanderoponsof ‘Aan het beginvan derelatie kunnen we in ­ geen rust voordat we die ervaring hebben opgedaan. geaccepteerd te worden zoals we zijn en vinden we en verwelkomd volledig allen we wensen zeer Hoe geluisterd wordt, kan dit ook een ander niet bieden. hem naar werkelijk er als is het hoe ervaren heeft omdat er ten diepste naar ons geluisterd is. Wie niet (1 Joh 4), kunnen we volgens Van der Lugt luisteren liefhebben omdat God ons het eerst heeft liefgehad kunnen Johannes volgens we Zoals luisteren. ware het van beschrijving de in rol grote een speelt Die woord bij deze uitgave hetthema van de gratuïteit. een heilzaamgesprek kan gebeuren: pater Frans beschrijft bijvoorbeeld wat er in de dynamiek doeltreffend van en poëtisch simpel, mooi aan de wereld te schenken, zijn veelal pareltjes. Hoe deze en vinden te begraven schat onze om binnen naar weg de over en leven ons in liefde goddelijke de van doorgeven en aanvaarden het over teren, luis over die zoals beschrijvingen, thematische De Het liefdevol luisteren Terecht benoemt Nikolaas Sintobin SJ in het voor het in SJ Sintobin Nikolaas benoemt Terecht Fragment Liefdeenluisteren uit: (1992) kelijk leven te leiden.’ uit omnaarbuiten te komen eneenonafhan kan worden. Vervolgens nodigthijhet echter zodathet erin geborenin dekrib van zijnhart, De luisteraar ontvangt het woord van deander zig kunnen zijninjeeigen huis. het wil–vrijer, onafhankelijker enmeeraanwe huis hebtgewoond, zulje–hopelijk,zoGod mijn huis weer verlaten. Maaromdatjeinmijn wil jeniet aanmevastbinden, jemoet straks of zorgen datjijzonderhuis komt te zitten. Ik Want ikwiljeniet gevangennemen enwurgen, Maar mijnhuismoet niet jouwhuis worden. spreken. Gadoormet voelen, jebenthierthuis. thuis bent...inmijnhuis kun jevrij zijninje gaander: jegang, wees welkom, doealsofje zegt dusmet zijn stilte tegen het woord van de ontvangen zonderenige vorm van bezit.Hij van deandernaarbuiten toe uitomhet te ‘De luisteraar, met zijn stilte, nodigthet woord ­ ­ - - 7 Jezuïeten nr.57 lente 2019 8 Jezuïeten nr.57 lente 2019 wat vroeger afgewezen is kan gaan waarderen en waarderen gaan kan is afgewezen vroeger wat alles hij waarbij accepteren, leren kan en komen binnen kan ogen onder onvolmaaktheid zijn naar en gaan kan weg een mens de hoe beschreven tweede deel over boekje derde het In De weg naarhetzelf luisteren. alsomnaareenanderte luisteren te onszelf naar om moeilijk zowel dan het vinden We hebben. weggestopt gevoelensonze ervaringen en onszelf te luisteren, met name wanneer we veel van naar om vinden moeilijk vaak het we omdat wordt geluisterd ons naar er dat nodig het hebben We Fragment Liefdeenluisteren uit: (1992) hij erin kan wonen en rusten.’ gaand zalhijbeetje bijbeetje ontdekken dat die dewanden versieren. Van daaruit opweg staat eneengrote tafel enmooieschilderijen maar mogelijk vindthijook stoelen ingoede aan, enderesten van eenoud‘meubilair’, erinderdaad eenpaar kapottetreft stoelen kamer niet zolelijkisalshijhad gedacht. Hij ontdekthijechter misschien datdeze ervan de schimmelgeur verdragen. Na het luchten kamer danweer opent,moet hijaanvankelijk Wanneer demensdeurvan zijninnerlijke het steeds moeilijker omhembinnen te gaan. neigthaar geur naarschimmel en wordt blijft, leven. Indemate waarin dezekamer gesloten er niet meernaarbinnenen gaat hijerbuiten niet mooivindt,doet hijhemopslot, gaat hij een kamer vergelijken. Alsdemenszijn kamer kunnen het innerlijk van demensmet ‘We Fragment Liefdeenluisteren uit: (1992) liefdevolle luisteren.’ hem gratuit te ontvangen indestilte van zijn maakt dathijdeander gebruikt inplaats van aandeander. Dezebehoefte langbehoefte’ voelt inzichzelf het lawaai van zijn‘eigenbe van degratuite stilte niet kent. Zoiemand ‘Verder isluisteren moeilijk voor wiedenatuur De weg naar het zelf. Hierinwordt gaat het liefde’ o jij ben ‘Wie ­ gedateerd vonden, vonden mensen van mijn gene mijn van mensen vonden vonden, gedateerd voorbeelden de en kenden al thema’s de ouders mijn van generatiegenoten Waar mensen. oudere dan werden geraakt door meer er mensen jongere dat op me viel Het lezen. teksten ik liet of inhoud de over weleens ik vertelde vertaling de werkte boeken de van aan ik waarin jaar twee de Tijdens schoot van deliefde. de in worden geboren opnieuw hij kan en zijn er van hem houden mag al het verdrietige en vertrapte volle relatie te betreden. In relaties met mensen die stilte te zoeken en daarnaast het veld van de liefde en afzondering zichzelf, naar luisteren gaan te om in de creatieve schat in hemzelf geeft hem de moed zoek gaat naar meer waarheid en liefde. Het geloof gen in zijn relaties met anderen heeft ontdekt en op met pater Fransmet pater van derLugt. meditatieweekeinden en wandeltochten aan deel Syrië in zij nam 2004 In Amsterdam. van Universiteit de aan Arabisch (1979) Horst Cilia ter studeerde Religiestudies met als bijvak indringend en transformerend. deteksten ratie niet anders. niet Die anders. weg begint waar een mens het lie geur afgeven en de zon haar licht zendt – ze kunnen zijn innerlijke bron op de wijze waarop bloemen hun van binnenuit kan gaan leven: liefde gevend vanuit Fragment Wie ben jijoliefde(1996) uit: sterven.’ ontdekken wijmeeren waarin we moeten enleven. Eninelkede weg van sterven stap ons heleleven te leven, maargaan wijdoorop wijniet eenmaligomdan In ditproces sterven schijnt erdoorheen. van binnenuitverlicht enjeware gezicht innerlijk kwaad demaskers verdwijnt; worden digheid jezielbinnen,ofhet duister van het endezachtmoe licht van debarmhartigheid je ware gezicht verschijnt. Want net sluipt het afnemen van demaskers van jegezicht opdat Bekommer jeniet omhet in jeexplodeert. de schillen van jemaskers, delevenskracht ‘In het veld van eenliefdevolle relatie smelten ­ - - - FOTOGRAAF: CILIATERHORST Het handgebaar karakteristieke vanpaterFrans KokBoekencentrum, Utrecht 2019, 240 p,€ Frans van der Lugt, ‘Wie benjij,oliefde’.Frans van ‘Wie derLugt, 19,99, EAN nummer: 9789043529877 9 Jezuïeten nr.57 lente 2019 10 Jezuïeten nr.57 lente 2019 te te gevaarlijk omte denken aan wederopbouw en er nog moment dit op is Hetverkocht. schroot als en gesloopt eruit is metaal van alles verwoest; is kerij oorlog: de wijngaarden zijn beschadigd, de wijnma de onder geleden zwaar heeft Ard Al chotherapie. psy er gaf Frans pater en jeugdretraites de waren van mensen met een verstandelijke beperking, daar opvang was er gemaakt, werd wijn waar boerderij een wijngaard, een was Er Homs. stad de buiten gesticht had Frans pater dat centrum het is Ard Al plaats gebruikt voor spelendekinderen. speel de alleen wordt moment dit op beschadigd: orde waren. Eén is helemaal kapot, de ander is licht twee schoolgebouwen die vroeger van de jezuïeten pen opbouwen. Naast de kerk in de oude stad staan die Andrzej zich om aangeboden Syrië heeft te hel nog broeder Michel (73) en een jonge Poolse pater ook wonen communauteit de In (JRS). Service gee Refu Jesuit de voor werkt en Nouzha in pastoor is jezuïet, Egyptische een Magdi, Pater kinderen. met er in Nouhza huiswerkklassen en andere activiteiten gehandicapte jongeren zijn opgenomen. Verder zijn waar Lunière’ et ‘Foi groep grote Ook een hier floreert kinderen. en volwassenen honderden door gebruikt volop worden catechesehuis het en kerk de oorlogsschade, weinig is Nouzha In ninkmeijer. Bren Michael pater jezuïet Nederlandse de door een catechese centrum in Nouzha, ooit opgebouwd en kerk een staan daarvandaan ver Niet kerk. de van pastoor de is Diab Paul Pater jezuïeten. vier ligt, was hij op het laatst alleen. Nu wonen er weer begraven ook hij waar - Diwan al Boustan - stad oude 2014. de april in 7 huis’ op ‘zijn vermoord In Homs is de stad waar pater Frans van der Lugt werd Wederopbouw inHoms hulpbiedt. desituatievanditmoment enop welke wijzedeJesuit Refugee Service beschrijft jaarVijf na de dood van pater Frans wonen er weer vier jezuïeten in Homs. Michael Zammit SJ Jezuïeten in Syrië, vijf jaar later. ------ee de an ciietn n eshled ste verschillende in activiteiten aan deel nemen vrouwen300 verjaagd.dan kinderenMeer 800 en grond hun van en huis hun uit ontheemd: zelf zijn JRS, waaronder drie jezuïeten. Veel van die mensen totaal werken in Syrië rond de 240 mensen voor de In operaties. soms en medicijnen aantal groot een delaboratoria, JRS de financiert Daarnaast JRS. de door geleid worden pediatrie, en gynaecologie Aleppo, met de specialismen geneeskunde, interne JRS actief in de medische zorg. Twee ziekenhuizen in de is Syrië psychosociale In en hulp. onderwijs JRS: schoven naar wat traditioneel de sterke kant is van ver accent het is jaar laatste Het gemaakt. (!) dag per 17.000maaltijden daar werden was grootste het nood de toen gestopt; Aleppo in gaarkeuken de is september Afgelopen onderdak. en voedsel gegeven: noodhulp veel JRS de heeft jaren lopen en in Syrië maar vooral in Libanon en Irak. De afge in diverse landen in het Midden-Oosten: in Jordanië werkt orde, de van vluchtelingenwerk het JRS, De het grootst is Jesuit RefugeeService-waar denood te investeren inwederopbouw, maarnunogniet. om bereid is jezuïeten de van orde De bouw. den: cursussen om een vak te leren, psychologische od e we bgne mt adow n tuin en landbouw met begonnen weer er wordt Voorzichtig orde. de aan niet zeker is overnachten - - - - lessen. groepen voor traumaverwerking, zelfhulp en andere Damascus -hulpendialoog veel gedaan voor studenten: hij zettestudieplekken jaren afgelopen de heeft Sami Pater geleden. jaar anderhalf jezuïeten de van overste algemene de een oproep om vrijwilligers voor Syrië, gedaan door op ingegaan Alvaro pater is Portugal en Polen uit paters genoemde eerder de als Net aangekomen. is kortgeleden die Mexico, uit Alvaro pater en ven, is geble post zijn op oorlog hele de die Sami pater inAleppo: twee jezuïeten ogenblik dit op zijn Er gemeenschapsopbouw Aleppo -opleidingenen moslims. Hopelijk is het gebouw klaartegen 2020. moetingen tussen christenen, Druzen, Alawieten en ont dialoog: interreligieuze vooral en vluchtelingen, voor onderwijs, hebben: zal aandachtspunten twee dat gebouwd centrum nieuw een wordt cus Damas In psychoanalyticus. als opgeleid is hij - counseling veel hij doet Verder hebben. nodig se helpt hij oorlogsslachtoffers die een nieuwe prothe daarnaast en woordelijk godsdienstonderwijs, voor verant is Rami, pater priester, derde De Portugal. uit Goncalo pater en zelf streek de uit Fouad pater JRS: de voor jezuïeten twee werken Damascus In JRS-medewerker inDamascusbegeleidt Ammarnaeenoogoperatie. - - - - - gerechtigheid/jesuit-refugee-service/ https://www.jezuieten.org/wat-we-doen/geloof-en- Meer informatie over JRS: derden. hon de in loopt medewerkers aantal Het Aleppo. in twee en Homs in vier Damascus, in drie Syrië: 2019 anno dus in er zijn jezuïeten negen totaal In duur met Midangaat gebeuren isnogopen. en voor gemeenschapsopbouw. Wat er op de lange vooral gebruikt worden door de JRS voor onderwijs nieuw kunstgras. Het gebouw zal de komende met jaren open weer binnenkort gaat sportveld het en hersteld, werd gedeelte ander een gedeelte gesloopt, werd Een beschadigd. zwaar centrum het is oorlog recente de In Irak. uit opgevangen telingen vluch er werdengeleden jaar Tien Armeniërs. voor wijkcentrum een als begonnen geleden eeuw een Tenslotte is er het centrum Midan in Aleppo. Het is cursussen en helpt hij mensen met hun sollicitaties. encomputer bijlessen er zijn Verder overleefden. en wonen ze waar plekken de op hebben mensen jonge weinig maar die dingen zijn printer.Dat een kun en Wifi verwarming, elektriciteit, met studeren nen samen stilte in ze waar - zones’ ‘study – op Michael Zammit SJ,1februari 2019. Vertaling: JanStuyt SJ - - - - 11 Jezuïeten nr.57 lente 2019

KORTE BERICHTEN

Audioretraite: AMSTERDAM ning te verlengen, wat met succes bekroond werd. Xaveriushuis Na iets meer dan een week verblijf in het Univer- In de pastorie van de Krijtberg vindt momenteel een sitair Ziekenhuis van Antwerpen was pater Ntima Luisteren met verbouwing plaats die twee maanden in beslag zal weer toegerust om de reis naar Kimwenza aan te nemen. Het gaat erom de beperkte ruimte die er vatten. * Op 6 november heeft Jan Stuyt deelge- pater Frans is zo effectief mogelijk te gebruiken. Het resultaat nomen aan een boeiende avond in de ‘Chapel for zal zijn een nieuwe gespreksruimte en spreekkamer Europe’ in Brussel. Herman Van Rompuy en Mgr. en een nieuwe keukenhoek. * Ward Biemans nam Jean-Claude Hollerich, jezuïet en aartsbisschop van Sinds enkele jaren bieden de jezuïeten via evenals Walter Ceyssens en Tjeerd Jansen deel Luxemburg, behoorden tot de eminente sprekers. ‘Bidden Onderweg’ elke dag een nieuwe aan het tweede deel van het Ignatian Leadership In dit herdenkingsjaar van het einde van de Eer- Program, een vierdelig programma over allerlei ste Wereldoorlog is Guido Dierickx met zijn fami- gebedspodcast aan. Een combinatie van aspecten van leiderschap, deze keer in het Britse lie naar Houthulst (West-Vlaanderen) getrokken, muziek, enkele verzen uit de bijbelteksten Newcastle. Naast jezuïeten uit Groot-Brittannië, Ier- waar een militaire begraafplaats met 1907 graven van de dag en vraagjes om de link te maken arm zijn, zodat de beluisterde zijn totale recht om land, Nederland en Vlaanderen bevonden zich in gevestigd is. Ook een oudoom van Guido ligt daar met je gewone leven. Beschikbaar via de te praten voelt. De luisteraar is als de woestijn voor het gezelschap ook diverse schooldirecteuren en rec- begraven. Einde november was de heer Limarley website en de app. zonsopgang. Zoals de woestijn naakt en stil wacht toren, directeuren van retraitehuizen van de Jesuit Kingsale, leraar* levensbeschouwing van het Delftse op de zon terwijl die beetje bij beetje opkomt om Refugee Service en enkele andere bestuursleden. college bij ons te gast. Hij is de nieuwe contactper- Dit voorjaar komt er een hem te overstelpen met zijn licht en zijn schittering, Wouter Blesgraaf heeft zijn stage aan het Amster*- soon voor ignatiaanse pedagogie op het Sint Stan- audioretraite uit met zo wacht de luisteraar op de opkomst van het woord dams Medisch Centrum voltooid en is begonnen islas. Zijn voorganger, mevrouw Ilse Dekker, werkt teksten van pater Frans van de ander. aan zijn nieuwe stage in de Krijtberg, waar hij onder nu voor de Conferentie van Europese provinciaals van der Lugt. Veel van Wie luistert, die bevrijdt krachten van liefde bij andere de voorbereiding op de eerste communie en coördineert het Europese netwerk van jezuïeten- nr.57 lente 2019 nr.57 die teksten zijn ontleend degene naar wie hij luistert: hij laat die ander vrij en het vormsel zal begeleiden. De heer Frank scholen. December was een drukke maand voor lente 2019 nr.57 aan het boek ‘Wie ben jij, en onafhankelijk zijn, en laat hem vliegen in het Rutten, oud-leerling van De Breul* in Zeist, neef van onze regionale* overste. Johan Verschueren rondde 12 o liefde?’ Pater Jan Stuyt heelal van het leven. Pater Albert Rutten SJ (1925-2016), en eigenaar zijn huisbezoek af aan de grootste communauteit, 13 koos voor elke podcast Luisteren is moeilijk. God kan ons helpen om een van Antiquariaat Brinkman in Amsterdam, heeft Heverlee. Hij reisde naar Praag om er de Tsjechische een bijbeltekst en een goede luisteraar te worden. Wanneer God, die lief- onlangs een bijzondere schenking gedaan aan het en Slowaakse jezuïeten te informeren over hoe twee begeleidende tekst van heeft, het hart van de luisteraar vult met zijn pure NIJS (Nederlands Instituut voor Jezuïeten Studies). provincies één regio kunnen worden. Tijdens de pater Frans. liefde, verhoogt hij diens acceptatie van zijn tekor- Het betreft een uniek exemplaar van de Zeegen­ laatste maand van 2018 mochten we* gastvrijheid

Jezuïeten ten en wordt de luisteraar meer luisterend en meer wensch op de eerste onbloedige offerhande van den verlenen aan de zus en een nichtje van Wiggert, aan Jezuïeten Frans was behalve priester ook psycholoog. Hij was liefhebbend. De gelovige zou moeten luisteren in eerwaardigen Pater Cornelius Schadé, priester der een zus van Jan van de Poll en aan onze medebroe- een begenadigd begeleider van jonge mensen. innerlijke stilte naar het woord van God en dan kan Societeit van Jesus, gevierd te Utrecht, den XXIIsten der Pascal Calu. Ten slotte is Theo van Drunen, Duizenden jonge mensen uit alle groepen van de dat woord binnenkomen - als scheppende aanwezig- van Herfstmaand, MDCCLXII. Dit drukwerkje van econoom van de* regio, voor een week naar Rome bevolking en van vele godsdiensten heeft hij mee- heid vol van liefde. 8 pagina’s vermeldt niet de naam van de auteur, vertrokken om er, samen met andere economen van genomen op zijn trektochten door Syrië. Frans legde maar deze is mogelijk de broer van pater Schadé. provincies en regio’s, verder te worden ingewijd in veel nadruk op actief luisteren. De podcastserie Cornelius werd in 1728 te Amsterdam geboren, trad de kunst van geldbeheer. van tien afleveringen heet dan ook : ‘Luisteren met in 1748 te Mechelen in de orde, werd aldaar in 1762 BIRMINGHAM pater Frans.’ priester gewijd, legde zijn (vier) laatste geloften af Noviciaat Manresa House in Ieper, en overleed na 1783. Tijdens de dertigdaagse retraite was het voor Des- Eén van de inleidende teksten ANTWERPEN mond duidelijk geworden dat hij het noviciaat zou De luisterende mens is aanwezig bij de ander met De teksten uit de audioretraite zijn ontleend Romero-Loyola verlaten. Hartelijk afscheid genomen van allemaal. twee open, stille, naakte oren. Met de stilte van zijn aan twee boeken: We beginnen onze huiskroniek met een wat bijzon- Een van de bewoners van het huis had zijn tas luisteren geeft hij ruimte aan het spreken van de Frans van der Lugt SJ, Wie ben jij, o liefde, der voorval. Toen pater Ntima Nkanza uit Kimwenza met kleding aangezien voor een geschenk aan het ander, opdat het vrij naar buiten komt als water uit KokBoekencentrum, Utrecht, 2019 (RD Congo), oud-provinciaal van Centraal Afrika, tehuis voor daklozen. Het kostte heel wat moeite een bron. Als iemand echt luistert , dan wordt de Paul Begheyn SJ, Frans van der Lugt SJ 1938 - 2014, eind oktober bij ons te gast was bleek hij- onver om alles weer terug te vinden en bij de rechtmatige Bruggenbouwer en martelaar in Syrië, spreker meer vrij en meer zichzelf. wacht en dringend medische zorgen nodig te heb- eigenaar te bezorgen. Eind november werd het Valkhofpers, Nijmegen, 2015. Wie echt luistert wil geen macht hebben over de ben. Maar zijn verblijfsvergunning liep ten einde. weekend voor geïnteresseerden* (‘inquirers’) bezocht ander, of advies geven, analyseren of verbeteren, of De audioretraite zal begin april beschikbaar zijn: Wiggert Molenaar heeft toen hemel en aarde én door twee personen. Op 6 december vierden we in een hokje stoppen. De luisteraar moet absoluut https://biddenonderweg.org/frans-van-der-lugt de vreemdelingendienst bewogen om die vergun- Sinterklaasavond, compleet* met cadeautjes en

KORTE BERICHTEN

gedichten. Initiatief van Dries van den Akker, die Broek. Ludo is 90 geworden, onze ouderdomsdeken ‘Minister’. Hij bemoedert hier immers de gelederen rend voor een flink ingeduffelde oudere pater met hier immers de cultuur van de Lage Landen moet die zich op velerlei wijze dienstbaar maakt in onze met lokaas, rantsoen en zware kratten drank. rollator voorbij gerend te worden door een frisse vertegenwoordigen. Intussen zijn de voorberei- gemeenschap. Gilberte Albertijn, zus van Bob, is Een eervolle vermelding verdient op deze plaats* jonge dame op blote voeten en nagenoeg in strand- dingen voor de nieuwbouw* in volle gang. Zes archi- overleden op de* leeftijd van 75 jaar. Zoals ieder pater Walter Fabri. Als een geroutineerde volkspre- kledij. Ze starten weer een examenperiode en daar- tectenbureaus werden uitgenodigd om in te schrij- jaar werden de vieringen van kerstmis* en nieuwjaar dikant reist hij van hier naar daar ten dienste van toe zijn zelfs de crypte en de sacristie van de crypte ven. Op basis van hun schriftelijke reactie werden hier feestelijk beleefd. Er was eerst een kerstwake de Blijde Boodschap. Daarnaast kunnen we Ludwig ingericht als gezamenlijke studeerruimten. Over er drie uitverkoren om hun plannen nader uit te in de kapel waar iedereen kon meezingen met de Van Heucke deze keer niet overslaan. Hij werd als oudere paters gesproken! Heverlee is geen* rust- werken. De nieuwbouw gaat zeker twee jaar duren. bekende kerstliederen. Op Kerstdag in de voormid- ‘Zondagsonderpastoor’ (officiële titel) aangesteld in verzorgings-tehuis maar een gemeenschap van Die tijd vinden we behuizing in ‘Mater Ecclesiae’, dag een verzorgde eucharistieviering met een klein de dekenij ‘Brussel Noordoost’. Daar treden van nu oudere jezuïeten met een aanzienlijk aantal boven een huis waar tot nu toe bejaarde zusters woon- koor met telkens weer het confiteor van Willem af alle Nederlandstalige pastores op als één een- de negentig en een gemiddelde leeftijd van nage- den. In de eerste week van december gaf Mark Vermandere. Daarna feestelijke tafel in de cafeta- drachtig team. Pater Rik De Gendt is lid van noeg zeven en tachtig. De jongere onderkant doet Rotsaert* aan de novicen een week lang instructie ria. Nieuwjaaravond werd gevierd met muziek en onze gemeenschap,* maar zwoegt en slaapt in Aalst. nog heel wat apostolaatswerk naar buiten en naar over de Gelofte van Gehoorzaamheid in de Soci- dans.* Met Verloren Maandag waren we weer allen Hij komt graag naar Brussel om met ons memora- binnen. Eerbiedig uitgedrukt, zoals bij de mieren lig- ëteit. Kevin O’Rourke sprak over de Gelofte van samen voor worstenbrood en appelbollen. Ten slot- bele belevenissen te delen. Ondertussen waakt onze gen er echt geursporen van Heverlee naar de beide Zuiverheid. Op 21 december, feest van Petrus te aperitief en wensen aangeboden door de raad overste, Z.E.P. Hugo Carmeliet SJ, over ons welzijn. Leuvense hospitalen. Ze zijn heel goed gekend door Canisius, legde* Luke Taylor in onze kapel zijn eerste van bestuur. De voorzitter sprak over bouwplannen Woonachtig in de volksbuurt van Kuregem, wipt onze mantelzorgers. Herman De Weerdt leert na de geloften af. Te midden van vele genodigden. Onder voor Capenberg. hij af en toe over naar onze Residentie Arrupe in revalidatie van zijn heupoperatie autorijden op zijn hen jaargenoot Pacal Calu die hiervoor uit Parijs BRUSSEL Schaarbeek voor een vliegende inspectie van zijn Europees en onder leiding van Wilfried Heyvaert is was overgekomen. Halverwege januari waren de Arrupe troepen. hij de geursporen reeds actief aan het verkennen. En drie provinciaals hier* om het roepingenbeleid op Tijdens de laatste winterse bui in West-Europa, HEVERLEE het is nodig. Eens te meer hebben we twee mede- elkaar af te stemmen. Van die gelegenheid werd dwarrelde het ene sneeuwvlokje naar een skioord Jezuïetenhuis broeders overgedragen* in de handen van de Heer. nr.57 lente 2019 nr.57 gebruik gemaakt om aan de nu al legendarische in de Beierse Alpen, terwijl een andere witte vlok De feestdagen brengen steeds een streepje kleur Begin november brachten we Toon Delporte en Jan lente 2019 nr.57 Martina en Colette de Edward Campion medaille uit naar het wegdek vóór onze deur vloog om er het aan in het grijze van de winterdagen. We krijgen de Bekaert naar het hospitaal. Voor Jan was dat enkele 14 te reiken, een erepenning door de Britse jezuïeten in Brusselse ochtendverkeer te gaan verstoren. Zo gelegenheid om alle geledingen van het personeel malen nodig maar op 20 november is hij rustig thuis 15 het leven geroepen om weldoeners op gepaste wijze krijgt elk schepsel een aparte goddelijke zending. te ontmoeten op een andere wijze dan tijdens de kunnen sterven. Na even terug thuis te zijn geweest te bedanken. De dames verzorgden meer dan twee- Binnen onze jezuïetenresidentie is dat niet anders. sporadische contacten. Op 20 december vierden we moest Toon ook weer naar het hospitaal. Maar ook en-twintig jaar de Sunday Roast in het noviciaat, en Pater Walter Devos, onze goede huisvader, ontfermt in de kerk kerstfeest met het personeel. Verschillende hij is op 12 december thuis kunnen sterven. Frans niet te vergeten de verjaardagstaarten, de kapelwas zich bijvoorbeeld over de verse, hagelwitte tegels personeelsleden luisterden de viering op met beeld Demeyer van Capenberg werd opgebaard in ons

Jezuïeten en het verstelwerk. Bij hun afscheid als actieve koks en de vier nagelnieuwe kantoren op onze beneden- en klank, een levende kerststal en engelenkoren. huis maar de uitvaart vond plaats in Capenberg Jezuïeten schreven zij een kookboek en vroegen Dries van den verdieping, zonder ondertussen een bouwwerf te De koks zorgden voor een lekker gezamenlijk diner. zelf. Onze ouderdomsdeken Cyriel Van Doorsse- Akker bij elk recept een passende heilige te vinden. verwaarlozen in de studentenstad van Leuven. Onze oudste (105) onderbrak verschillende malen laer (105)* viel op zijn kamer. Men vreesde voor het Het boek zal verschijnen rond Pasen onder de titel Pater Jos Janssens kruipt evenzeer door het stof,* de korte inleiding met te roepen: ‘Eten, eten!’ Op ergste. Nu raakt hij er stilaan weer bovenop en bij ‘Saintly Feasts’. maar dan in dat van de bibliotheek der Bollandis- 10 januari vulden we dit feest aan met de jaarlijkse* feestelijkheden, wanneer hij met de gemeenschap BOECHOUT ten. Twee werkdagen per week registreert Jos er nieuwjaarsreceptie met een korte toespraak vanuit viert en eet, laat hij zijn stem nog flink horen, zij Xaverius in Capenberg talloze verborgen en soms verboden pennenvruch- alle geledingen. Onze voorzitter Marc Desmet had het om te roepen: ‘to bed, to bed.’ Vlak voor het 'Tijdens de jaren in dit rusthuis heb ik van pater ten van lang-vergeten geestelijke auteurs. Pater zich vrijgemaakt en hield op zijn wijze een terug- en versturen van deze huisrubriek vernamen* we dat Frans Demeyer meer geleerd over Bijbel en Kerk Bart Beckers voelt zich meer en meer thuis* in de vooruitblik over ons huis. Het pluimpje voor de ver- broeder Jules De Graeve, die sinds anderhalf jaar dan in de duizend en zoveel preken die ik in vroe- hoofdstad van Europa, een landstreek die hem voor- pleging, de koks, de poetsploeg, het technisch- en was opgenomen in het WZC van de zusters Annun- gere jaren gehoord heb.' Het zijn woorden van een dien in hoge mate uitheems leek. Barts beeltenis tuinpersoneel en het onthaal was welverdiend. tiaten, daar op 23 januari is overleden. Eind oudere bewoonster van Capenberg. Elke zondag verscheen met regelmaat vooraan in de Vlaamse Daarin hoorde natuurlijk het vertrek van directeur* november, begin december kwam pater regionaal* werd aandachtig geluisterd naar de homilie van parochiekrant ‘Kerk & Leven’, omkranst met waar- Inge Zwinnen bij, die met 11 januari ontslag neemt ons huis bezoeken om ons te bemoedigen en waar Frans: kort en goed, zorgvuldig voorbereid door zijn dering en lofbetuigingen om zijn pastorale inzet. om in haar dorp een gelijkaardige betrekking te nodig aan te manen. Naast meerdere passanten groot leesvermogen. 'Ik weet niet hoe ik sterven zal, Onze Engelstalige SJ-Cataloog 2019 vergat duide*- beginnen. De raad van bestuur kon dadelijk een in ons huis vermelden* we pater Paul Shelton, USA, noch waar en niet wanneer' zo begint het gedach- lijk te maken dat pater Charles Verhezen alle flora interim opvolger vinden, de heer Dirk Van Tricht. Arkensaw, die begin december in Leuven was voor tenisprentje van Frans. Zijn onverwacht heengaan en klein gevogelte in onze wintertuin onophoudelijk Hij werkt reeds op ons economaat in Antwerpen een studie over de organisatie van colleges. En van heeft onze kleine jezuïetengemeenschap en alle met vaderlijke zorg koestert. Ze liet na hem te ver- en komt naar Heverlee op maandag, woensdag en 10 tot 12 december was pater Okoria, rector van het bewoners van Capenberg diep geraakt. Zijn zon- melden als: ‘The Constant Gardener’. Wél blijft pater vrijdag. Na de feestdagen kwamen de studenten Hekima College in Nairobi, bij ons te gast. Op 13 dagsviering is nu overgenomen door Ludo Vanden Ed Redeker in dat jaarboek terecht vermeld als onze van Lerkeveld* weer binnendruppelen. Het is opbeu- november was Guido Cornelissen de te zachte* win-

KORTE BERICHTEN

ter zo beu, dat hij met zijn broer voor enkele dagen MECHELEN is wat sneeuw gevallen. Maar die bleef nauwelijks van alle feestelijkheden is niet compleet als niet naar de sneeuw vertrok in het Sauerland. Wim Huis Leliëndaal liggen. Er is wat vorst geweest. Maar niet om over nog een andere belangwekkende gebeurtenis wordt Mercelis was de gelukkige ontvanger van de* boon in We kregen de voorbije maanden zowel bisschop naar huis te schrijven. Wat voor weer het echter ook genoemd: Rob van Hellenberg Hubar werd 80 jaar. zijn taart en beloofde vanuit dit voorrecht te kiezen Koen Vanhoutte als deken Guy De Keersmaecker is, vriesweer of kwakkelweer; najaar en winter geven De viering daarvan heeft een aantal mensen in huis voor een diner ‘mossel-friet.’ En we kregen ze ook op op bezoek. Sommige medebroeders zijn dan ook altijd een goede aanleiding om het binnenshuis maandenlang beziggehouden. Op de eigenlijke dag een feestelijke wijze in de klassieke blauwe, gelak- actief in enkele Mechelse parochies. Voor de warm en gezellig te maken. We hebben de afgelopen (27 december) werd de communauteit getrakteerd te mosselpotten. Over Wim Mercelis gesproken. liturgische steun uit Nederland zorgt Marc* Lindeijer. tijd dan ook weer van de nodige feesten en gezel- op Bossche Bollen. (U zult wel aanvoelen waar de André Cnockaert *geeft berichten door aan de ACE Zijn ‘Gids door een monument. Tweehonderd jaar ligheden genoten. Dat begon met de viering van feesteling vandaan komt.) De uitgebreide viering over de gezondheidstoestand van hun leden hier in vormingshuis’ werd aan de pers voorgesteld en kon de patroon van ons* huis, Sint-Jan Berchmans, op vond plaats op 5 januari, eerst met een mis in de Heverlee. Wim schijnt overgelukkig te zijn dat hij rekenen op veel bewondering over de deskundigheid 26 november. Zoals gebruikelijk op dit soort dagen huiskapel, daarna een lunch met genodigden (waar- zijn rollator opzij kan laten en zijn gespreksaposto- en zorg waarmee deze historische terugblik op het kwamen wij in de ochtend samen voor koffie met onder de voetballers van zijn elftal van NEC) en ten laat in de wijk weer kan opnemen met twee voeten vormingshuis Bovendonk werd samengesteld. gebak. In de eucharistieviering aan het einde van slotte met een spetterend optreden van de Harmo- en twee wandelstokken. De glühwein tijdens de Waar Leo De Weerdt de tijd blijft vinden om* ook de morgen ging monseigneur Gerard de Korte voor, nie Tarcisius van Brakkenstein, die ons tot een heuse feestdagen was heerlijk!* nog zijn opwachting te maken bij de paus, blijft een die ons in de preek inspirerend en bemoedigend polonaise verleidde. Natuurlijk is het niet alleen LEUVEN raadsel. Hij kreeg van de paus vijftig rozenkransen toesprak. Na de borrel vóór tafel bleken de koks weer maar feest. Zowel de *overste in zijn nieuwjaarspreek Lessius voor zijn vrienden achter de tralies. Intussen heeft een passend feestmaal bereid te hebben. De middag als de directeur in zijn nieuwjaarstoespraak, vroe- Waar in de meeste communauteiten de zomer de de jaarlijkse kalenderslag al evenveel exemplaren was al een eindje gevorderd toen wij voldaan van gen aandacht voor hetgeen er in ons huis allemaal tijd van ‘het grote reizen’ is, geldt voor Lessius het binnen gerijfd. Wij ontvingen ook nieuws van tafel opstonden. Een week later hadden we weer veranderd is en nog te veranderen staat. Bestuurlijk omgekeerde: juist in de winter werd er veel gereisd. Tonny Cornoedus* die op het eiland Lesbos verblijft feest. Want op 5 december* vierden wij natuurlijk Sin- zijn er de nodige vragen te beantwoorden. Er zijn Aldomárcio Dal Bo reisde op en neer naar Brazilië en zich inzet voor de vluchtelingen die langs de terklaas. Zonder Sinterklaas zelf, dit jaar. Maar wel wisselingen in ons personeelsbestand geweest. Wij om zijn familie te bezoeken en met zijn medebroe- eilandenroute het vasteland proberen te bereiken. met twee uitstekende Pieten. Wij kwamen in de aula hebben nieuwe medewerkers mogen verwelkomen. nr.57 lente 2019 nr.57 ders daar op retraite te gaan, Rinald D’Souza deed Niettegenstaande de ellendige toestand en de over- samen, waar wij genoten van de quiz die het team Maar wij hebben ook mensen zien vertrekken, die wij lente 2019 nr.57 archiefonderzoek in India, en Vally Mendonca woon- bevolking van de kampen kan Tonny er blijkbaar van de activiteitenbegeleiding ook dit keer weer had niet graag zagen gaan. En in de komende jaren zal 16 de een conferentie bij in Cambridge. Het kerstbe- vruchtbaar werk doen. Pieter-Paul Lembrechts samengesteld. Hoewel het om de gezelligheid gaat, het karakter van ons huis gaan veranderen. Hoe snel 17 zoek van Carlos Gómez-Vírseda aan* zijn familie in bezoekt wekelijks het gesloten* centrum voor mensen zeggen we natuurlijk, wil menigeen het in de quiz dat zal gaan, weten we nog niet. Op 14 december Spanje werd een soort missiereis, met niet minder zonder papieren in Merksplas. Wij vermoeden dat toch wel graag goed doen. De competitie leverde hebben wij afscheid genomen van* Gerard Turk. Zijn dan vijf dopen en een huwelijk; een goede- voor zijn rustige verschijning en verdoken humor wat rust dit keer verrassende winnaars op. In een kleinere gezondheid was in de laatste maanden van zijn leven bereiding op zijn priesterwijding later dit jaar. en vrede brengt in een uitzichtloze situatie. Hugo kring kwam de ‘top” van ons huis* samen met onze snel achteruitgegaan, en op een gegeven moment

Jezuïeten Jacques Haers reisde ook naar Spanje, om een sessie* Roeffaers vervult zijn huistaak als ‘begieter* der blom- vrijwilligers. Ieder jaar is er een etentje om onze verklaarden de artsen niets meer voor hem te kun- Jezuïeten te geven over de Geestelijke Oefeningen en politieke men en planten’ met zoveel inlevingsvermogen, dat vrijwilligers voor hun inzet te bedanken. De groep nen doen. Hij heeft de toen snel naderende dood verzoening. Nicolas Standaert deed tussen kerst hij zelfs de plastic planten niet vergeet. Gelukkig vrijwilligers is groeiende en neemt ook steeds meer met grote aanvaarding en gelijkmoedigheid verwel- en nieuwjaar* kort onderzoek in Parijs, en Walter was er het alziende oog van Frans Mistiaen dat een taken op zich, ook ten bate van de bewoners op de komd. We hebben hem in een mooie viering vaarwel Ceyssens reisde in die periode naar Nederland, om overstroming heeft kunnen voorkomen. Frans is gesloten afdelingen. Hun zorg en meeleven is kost- gezegd Daags tevoren hadden wij in Carel van te spreken voor de jongeren van de charismatische van alle markten thuis: de torenklok laat het* al enke- baar. En het doet goed om dat in dankbaarheid met Tulder een* nieuwe huisgenoot mogen verwelkomen, vernieuwing. Ook Jos Moons was in Nederland, le weken afweten, soms staat er water in een van elkaar te vieren. Hoezeer wij een gemeenschap een geboren Amsterdammer die decennia in Maas- voor laatste afspraken* met de Abdij van Berne over onze kelders, onze jeugdige buren maken geluiden zijn van mensen* die wat met elkaar hebben, blijkt tricht gewoond heeft. Carel was zeer vertrouwd met zijn nieuwe boek over geestelijke begeleiding. die ons vreemd zijn, Telenet laat op zich wachten, ieder jaar ook weer tijdens de Kerst-in. In de week ons huis, en als jarenlange vertrouwenspersoon een En laten we Marc Desmet niet vergeten: onderweg* het internet ligt plat…’Frans help’ en Frans staat er vóór kerst komen we aan het einde van de middag vaak en graag geziene gast. In het bestuur van naar z’n werk in Hasselt maakte hij regelmatig een al! Jos Alaerts en Hugo zijn elkaars tegenpolen samen in de refter met bewoners, medewerkers en ons huis is ook een bekende nieuweling* te verwelko- tussenstop in Heverlee om mee te denken met het wat* het koken betreft, maar vinden elkaar tijdens vrijwilligers. ’s-Middags was er een broodmaaltijd men. Jan Stuyt, ook vaak een welkome gast, is voor- bestuur van ons huis aldaar. Onze nieuwe Afri- verkennende avondwandelingen. En ten slotte: en ’s-avonds volgde een feestelijke buffetmaaltijd, zitter van de SJB geworden en nam de hamer over kaanse medebroeder Christophère* Ngolele zal voor- onze kerk is na de kathedraal de* drukst bezochte waarbij de keukenbrigade een geweldige variëteit van Theo van Drunen, die daardoor één pet minder lopig juist weinig reizen, schatten wij in: hij is maar kerk van Mechelen. Wij vermoeden dat Georges aan gerechten op tafel toverde. Er had zich dit jaar heeft. Een laatste memorabel feit is de visite van al te blij dat hij eindelijk een visum kon bemachti- Cerfontaine daarmee iets te maken heeft. een recordaantal medewerkers en vrijwilligers opge- de regionale* overste, eind januari. Hij toonde zich gen om in Leuven antropologie te studeren. En geven, en wij zaten met ruim 90 man aan tafel. Het aan het einde daarvan tevreden met het huis dat hij Rob Faesen gaf in Utrecht z’n laatste colleges* over NIJMEGEN was gezellig en geanimeerd en een mooie opmaat aantrof. Wij zijn deelgenoot in die tevredenheid. Er is mystiek en spiritualiteit voor dit collegejaar; die reis Aqua Viva naar de viering van kerstmis, een paar dagen later. dynamiek in onze gemeenschap, en wij vormen een hoeft hij voorlopig niet meer te maken. Het is een beetje een kwakkelwinter tot nu toe. Er Het werd een mooi kerstfeest. * Maar dit overzicht huis waarin het goed wonen en leven is. 18 Jezuïeten nr.57 lente 2019 opleiding in Oudenbosch en de studie theologie theologie studie de en Oudenbosch in opleiding filosofie de Grave, in noviciaat het studiehuizen: drie jezuïeten Nederlandse de hadden jaren die In Een nieuwstudiehuis voor jezuïeten vestigen.megen te Nij rond en in studiehuizen hun om congregaties grootseeen van en bewegingordesuitmaakte van deel dat 1929, in Berchmanianum bouwden Collegium het jezuïeten De Universiteit. Katholieke jonge de van nabijheid de in huizen religieuze en één uitzondering: de vestiging van de vele kloosters met Nijmegen, in KU de en Amsterdam in VU de van ontwikkeling de in ontdekken te zijnveel parallellen Er Aquino. van Thomas bij Universiteit Katholieke de voor Calvijn, bij gevonden werd teit Universi Vrij de voor beginselen de van basis De organisaties.voor deverzuilde kader het leverde en maatschappij Nederlandse verzuilde een van tijdgeest toenmalige de in paste bieden. De totstandkoming van beide universiteiten te aan grondslaggereformeerde c.q. katholieke op wetenschap en onderwijs gesteld doel tot zich den gereformeerde christenen. Beide universiteiten had van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam voor de 1880in oprichting de als evenveel katholieken se betekende voor de emancipatie van de Nederland Radboud Nijmegen, de in nu (KU) Universiteit, teit De oprichting in 1923 van een Katholieke Universi grondslag Universiteiten meteeneigenreligieuze het ooit had,weer isteruggebracht. die functie, academische de waarin gebouw markante dit van geschiedenis de schetst SJ Kimman bestuur.Eduard van college het sief werkplek voor zo’n driehonderd mensen, inclu genomen als academiegebouw. Het biedt een gebruik 21 in op officieel Universiteit januari Radboud de door is Nijmegen in manianum Berch rijksmonument verbouwde fraai Het IN DEKIJKER Collegium Berchmanianum: een studiehuis heropend. ------diepgroenedeurkozijnen, met groe lambriseringen binnenkant zijn in het patershuis gewelfde gangen, de Aan School. Amsterdamse de van iets daar en De buitenkant van het L-vormige gebouw heeft hier ƒ 525,000. bedroeg bouwsom Totale neergezet. gebouw het wordt jaar anderhalf ongeveer In arbeiders. lieke katho met werken te verplicht zich die aannemer gen wordt de opdracht gegund aan een katholieke Nijme gemeente de door gevelplan 1927het van mei in goedkeuring Na bouwde. Rijksmuseum het jr.,pers vandie onder meer nazaten Pierre Cuypers Aan de noordkant van die vleugel staat het fysica- het staat vleugel die van noordkant de Aan daarboven zijn drie gangen met elk twintig kamers. verdieping de In genoemd. aula later atiekamer, recre de en klaslokalen de zich bevinden vleugel die begane van grond de Op oostzijde. de aan gel, scholastiekenvleu de in kamers de dan opzet van bij het filosofie onderwijs betrokken zijn,zijn ruimer docent als die paters de voor bestemd kamers, De ne, gele, bruine en zwartbruine geglazuurde stenen. LowJesuits ofthe Countries,KADOC,Leuven inaanbouw,Berchmanianum 1927. Bron: Archives ofthe eeda. e Brhainm ed n 1927 getekend door in de architecten Joseph en Pierre Cuy werd Berchmanianum Het Heyendaal. landgoed het van bewoner de van gekocht werd grond er waardoor verplaatsen te Nijmegen naar opleidingfilosofie de werd Besloten Maastricht. in

------

ingezegend. gebouw het wordt 1929 februari 7 Op kapel. de beganedaarbovende grondrefter, de zich bevindt kerngebouw.Op het staat in, scholastiekenvleugel en patersvleugel tussen hoek, de in zuidkant, de een laboratorium en een studentenbibliotheek. Aan voor vakken, exacte voor lokalen grotere kwartier: het gebouw in 1942 door de bezetter werd gevor werd bezetter de 1942door in gebouw het toen Wereldoorlog, Tweede de tijdens intermezzo doel het waarvoor was gebouwd. Afgezien van een het voor gediend lang echt niet heeft gebouw Het Een monumentaalrijksmonument dit gebouw in 2001 de status status de 2001 in gebouw dit dat raadsel een het is Eigenlijk gangen incompartimenten. de fraaie de delen maar bewoners beveiligen branddeuren geplaatste nieuw waren, pen trap speelse waar worden aangelegd hellingbanen fonds, pla verlaagde krijgen beneden kamers gesitueerd aan de gang hoge de toilet, en douche een soms krijgen verliezen en schouw hun paterskamers de aangebouwd, buitengevel de tegen worden liften twee nen, kozij kunststof door vervangen worden kozijnen houten digde vervaar de onderarchitectuur zorgingskamers gemaakt, fraaie deuren verdwijnen, de60 Van ­ studenten van karakter. geheel aanpassingen aan geleidelijk noodzakelijke de door verandert Berchmanianum Het ingesteld. op niet daar was gebouw Het kloosterverzorgingshuis. dient als 2016huis het in paters de van verhuizing de aan tot De 1967 Vanaf vergrijzen. noviciaat. jezuïeten Nederlandse het in kandidaten minder steeds er komen zestig jaren de van midden het Vanaf dingshuis. oplei als jaar 40 amper diende Berchmanianum Het (KTHA). Amsterdam Hogeschool Theologische Katholieke de opleiding, gezamenlijke een naar filosofie en theologie geïntegreerd en overgebracht 1967tot studies werdende Daarna studiehuis. als het diende teruggeven, 1945werd in pas en derd kamers worden iets minder dan 30 ver 30 dan minder iets worden kamers - - - - plechtigheden voor wordt nu gebruikt academische vanhetDe kapel Berchmanianum

- - - de koopovereenkomst met de universiteit getekend. werd en rond transactie de 2013kwam In gezet. dure uit deze overeenkomst werd in 2012 in werking proce De verhuizen. zouden jezuïeten de wanneer terreinen en gebouw op verwierf koop van recht eerste een universiteit de waarmee overeenkomst 1978in resulteerde universiteitsbestuur het een in en Brenninkmeijer Clemens pater econoom de sen tus Onderhandelingen hadden. op optie een nog jezuïeten de waar grondstond op gebouw enorme dit dat eraan universiteit de van bestuur het num, Leo Berchmania pater het van superior toenmalige de Smit, herinnerde nam, gebruik in 1973 in Erasmusgebouw Toenhet Universiteit Radboud de van deRadboudUniversiteit Berchmanianum: hetnieuwe vlaggenschip opelke entoiletten douches verzorgingskamer. van taliteit het gebouw verhinderde ingrepen zoals die restauratie was ook het keerpunt. De monumen 2013 kreeg de toren een nieuwe koperen spits. Maar pen en het glas-in-lood werden gerepareerd. In mei men terug aan de voorgevel, de dakgoten, regenpij ter ter hand genomen. De oorspronkelijke kleuren kwa restauratie de Nijmegen Monumentenbureau van onderhoud! Vanaf2010januari werd Elsen Paul directeur door groot een voor gesteld beschikking ter subsidie eenmalige een werder status die door details waren vervangen door functionele originele elementen. Maar Vele kreeg. rijksmonument van ------© Bert Beelen 19 Jezuïeten nr.57 lente 2019 20 Jezuïeten nr.57 lente 2019 over de ervaring van het alledaagse. Maar het lijkt het Maar alledaagse. het van ervaring overde mystique) mystiek Vroegmoderne de over studies (spiritualiteits)historische zijn van andere enkele als gevonden weerklank dezelfde nooit heeft het theologische geschrift van deze Franse geleerde, en is allerminst vanzelfsprekend. Het boek is het meest geïntroduceerd,wordt taalgebied Nederlandse het metjuist dit boek oeuvrein van Michel de Certeau titel de onder beschikbaar, Nederlands het in ook nu différance la dans l’union ou van publicatie Franse de na jaar vijftig (1925-1986). Certeau de Precies Michel jezuïet én psychoanalyticus theoloog, historicus, Franse van de werk een van vertaling Nederlandse eerste dealler recent verscheen Sjibbolet uitgeverij Bij Eenheid in verschil De vreemdeling Michel de Certeau, inspiratiebron voor paus Franciscus, voor het eerst in het Nederlands vertaald. BOEKEN bestuur,van college het van voorzitter de aan ven, geschre is kunsthistorica’s vier door dat gebouw’, ‘Het Berchmanianum: van studiehuis tot academie­ gedenkboek prachtig een van exemplaren eerste de schonk Koldeweij Jos Professor geopend. cieel offi Berchmanianum getransformeerde gebouw academie tot het werd januari 21 maandag Op naar binnenkomt. ramen glas-in-lood prachtige die al door dat licht het door straalt, gebouw hele het en inschrijfbalie gebracht, de kapel werd aula minor,werd de refter terug weer kleuren oude de hersteld, zijn stenen oorspronkelijke lambriseringen met de geglazuurde de gerealiseerd, tuinzijde de aan ingang nieuwe een is Er had. ooit het die functie academische de naar teruggebracht is gebouw Het goed uitgewist. als zo zijn verzorgingshuis het van sporen De wing werd in2017-2018 uitgevoerd. kon een aanvang nemen. De daadwerkelijke verbou binnenkant de van renovatie de voor planning de 2016,tot maar nog bleven broeders en paters De . Dat het Dat verschil. in Eenheid vreemdeling. De of zijn meer cultuurtheoretische studie cultuurtheoretische meer zijn of in 1969 is het boek het is 1969 in L’etranger (La fable ------kan rekenen. Interessant genoeg is het paus Fran paus het is genoeg Interessant rekenen. kan belangstelling meer steeds op Certeau de Michel dat het, lijkt overlijden zijn na jaar 30 dan Meer krijgen. diepte meer Certeau van werken andere de ook tergrond vm/2019/januari/tentoonstelling-90-jaar-berchmanianum/ Informatie: https://www.ru.nl/nieuws-agenda/nieuws/ tijdens de Tweede Wereldoorlog. oorspronkelijke bewoners enhet gebruik van het gebouw werken’ ondermeerde belicht zien.Detentoonstelling te ’90jaarBerchmanianum –studeren, wonen, tentoonstelling In het publieke deelvan het Berchmanianum is tot juni de Tentoonstelling 90 jaar Berchmanianum 9789460043932 Vantilt, Nijmegen 2018, 228p,€29,50,ISBN academiegebouw’. e.a.,‘HetAnnelien Krul Berchmanianum. Van tot studiehuis ingebruikneming alsacademiegebouw in2018. bouwtekeningen in1926 vanaf deeerste doormaakte tot de academiegebouw’ volgt alleveranderingen diehet huis Het boek‘Het Berchmanianum. Van tot studiehuis Biografie van het gebouw dit nieuwe academiegebouw. waken jezuïeten andereGonzaga drie overisius en mannen zoals Petrus Canisus, Jan Berchmans, Aloy ste, Johan Verschueren SJ. Beelden van inspirerende over regionale de en Wigboldus Daniël professor Certeau een grote rol en is er meer aandacht dan aandacht meer er is en rol grote een Certeau van werk het speelt kennen, bloei grote een ten dat het opmerkelijke oeuvre van deze ciscus geweest die het zijne ertoe heeft bijgedragen die met name in de Verenigdede Sta in name culturalmet studies die regelmaat geciteerd. Maar ook in de meer latere toespraken wordt de Franse denker in met enige ook en inspiratiebronnen zijn van één Certeau SpadaroAntonio noemt paus Franciscus Michel de met interview beroemde het in Al voordien. jaren spiritualité juist heel erg bij Michel de Certeau past. Ook is het opvallend hoe juist tegen die theologische ach past. Certeau de Michel bij erg heel juist niet-vanzelfsprekende het voor keuze die dat op er meer lezers heeft gevonden dan in alle in dan gevonden heeft lezers meer Eduard KimmanSJ historien dela seculiere - - - - - ooit tevoren. De vele en soms onverwachte dwars onverwachte soms en vele De tevoren. ooit geloof dat in zijn ogen nooit vanzelf christelijk het aan is eigen dat iets juist zelf dagen onze in spiritualiteit christelijke de van zelfsprekendheid van aan verlies het is Certeau Voor vinden. te dingen’ alle in ‘God om liet dictum ignatiaanse het door studies leiden ‘seculiere’ meest zijn in ook zich die intellectueel een van ook wellicht maar geest, veelzijdige uiterst een van alleen niet spreken – studies culturele de en psychoanalyse de spiritualiteit, (ignatiaanse) de van geschiedenis –tussende verbanden inhet oeuvre van Certeau het niet-weten van het goddelijke – is het organon het is – goddelijke het van niet-weten het met worstelt die mystiek, Vroegmoderne de name met en – mystiek De ervaring. christelijke de van die perspectieven kunnen openen voor de toekomst en spiritualiteit christelijke de van geschiedenis de met zijn compatibel die ervaringen die voor kelen teau’s eigen drijfveer om een scherpe blikte ontwik Cer van hart het lezer de 1969ontmoet uit boek christelijke mystiek: de ervaring van de ander. In dit de en spiritualiteit christelijke de van geschiedenis hele de voor is centraal visie zijn in wat op richten de dag zou kunnen betekenen door de aandacht te om te beschrijven watchristelijke ervaring vandaag verschil In het nu vertaalde boek niet-vanzelfsprekendete maken. mogelijk het naar zoektocht verlangende de om zijn boeien die herinneren, verlangen het aan die brokstukken de naar zoeken het vandaag: theologie christelijke in herinnering roepen. En dit is juist de taak van een ken, soms zijn erte zwerfstenen vinden die het weer plaats meer. We moeten het overal en nergens zoe vaste geen verlangen dit heeft Tijd Moderne de In het uiteindelijk op eenchristelijke leest geschoeid is. dat geldt daar ook maar krijgen, te lading andere gen lijkt in de Moderne Tijd een heel verlan Dit gelaten? lichaam zijn ze graf – waar is de Heer? Waar hebben lege het aan vrouwen de bij wordt langen – het verlangen dat zichtbaar begin geheel in het teken van vroegste het verhet in van al staat geloof christelijk Het geweest. is sprekend onderneemt Michel de een Certeau poging De vreemdeling. Eenheid in ------en bestaande structuren ondergraaft. Dit is wat Cer zien, als diegene die de verhoudingen in vraag stelt laat vreemdeling’ ‘de als zich God waar praktijken concrete in moet zoek op die theologie een voor uitgeverijsjibbolet.nl exemplaren: Elsbeth Greven: recensie [email protected] Zie ook www. aanvragen en informatie meer Voor 9789491110382 ISBN: p, €26,50, 2019, (Sjibbolet), Amsterdam Hemelrijk, Willy Vertaling: 248 ‘Devreemdeling. Eenheidinverschil’. deCerteau, Michel Bernkastel-Kues. te Hochschule Cusanus de aan filosofie hoogleraar als en gen Nijme RU de aan het Titus werkzaam tevens en Instituut van Brandsma directeur wetenschappelijk is Bocken Inigo met eeneigen inbreng. maar context, seculiere een in vandaag, ervaring christelijke de over reflectie de aan leveren drage bij een kan en belang groot van daarom is boek uitdagende dit van vertaling Een was. geval het geleden jaar vijftig dit dan duidelijker voorhanden nog dag de vandaag is opdracht Die gedefinieerd. worden opnieuw moet theologicus locus de – rijk verschillende in wordt verschil het van theologie die En noemt. ‘verschil’ het van theologie de teau revolutie of het debat over het onderwijs in Frank in onderwijs het over debat het of revolutie werk onderneemt. Of het nu gaat om de Cubaanse dit in Certeau die tocht wijde gedurfde een is Het als eenprimairspirituelecategorie. vrede van thematiek de tenslotte en maatschappij christelijk thema ziet), de ‘gebeurte de ziet), thema christelijk verlangen (die hij als een authentiek God van de de mystiek, weg van het verborgen de uitgewerkt: thema’s in de complexe individualistische individualistische complexe de in gemeenschap de van thematiek de groter’; ‘altijd godsgedachte: aanse ignati de name met en – kritiek de voor voorwaarde als godsgedachte de posities; beide aan onttrekt zich en ‘relativisme’ en ‘eenheid’ tussen is beweging permanente in die tie – waarmee hij verwijst naar een posi filosofie, het belang van de ‘reisweg’ hedendaagse de in ontwikkelingen bij aansluit nauw hij waarmee nis’, Inigo Bocken ------21 Jezuïeten nr.57 lente 2019 IN MEMORIAM

Vaak was hij tegelijk onderpas- geesteskracht ten dienste van sische provinciaal de hulpvaardig- toor in de parochie of minister zijn communauteit en van het heid van Gerard bij technische van de communauteit. En niet zorgcentrum, ook toen hij al over problemen, met name bij het te vergeten: ook bouwheer. Hij de negentig was. Het was een wagenpark en de vele black-outs bouwde huizen voor de leer- schok toen men op maandagmor- van het elektriciteitsnet. Ook krachten in Kasongo-Lunda gen, 3 december, ontdekte dat prees hij zijn aandacht voor de en een polyvalente zaal in het hij in zijn slaap was overleden. De armen en de zieken in een zieken- stadscollege Bonsomi. In Boboto afscheids­eucharistie werd opge- huis aan de periferie van de stad – zo herhaalde hij vaak met veel luisterd door het “vriendenkoor” en zijn betrokkenheid bij de jaar- humor – bouwde hij nog een van residenten en sympathisan- lijkse vakantie van gehandicapte hondenkot. Tussen zijn 65 en 75 ten van Capenberg. Een toepas- jongeren. Gerard was allergisch jaar ging hij naar de markt: een selijke naam. voor onrechtvaardigheid. oude blanke die aanschoof tussen Hij was bescheiden en drong zich het volk was als een verschijning. Pater Gerard Turk nooit op de voorgrond, maar hij Pater Jan Bekaert In 2001 heeft hij Congo verlaten naar Kisantu als leraar wiskunde (1933 – 2018) parochiekerk van Antaminema in wist wat hij wilde en slaagde er (1927 – 2018) en werd nog erg actief in Aalst, en als tuchtprefect. Tijdens die Gerard Turk werd op 16 augustus de hoofdstad Antananarivo. Na meestal ook in dat op zijn, soms Jan Bekaert werd geboren op in Godsheide en in Antwerpen. rumoerige jaren na de onafhan- 1933 geboren in een gezin van een korte tijd op het seminarie wat roekeloze, soms wat naïeve 3 januari 1927 te Roeselare en In 2014 verhuisde hij een laatste kelijkheid handhaafde hij een 12 kinderen. Hij was de negende. van het bisdom en daarna op wijze te bereiken. volgde de Latijns-Griekse huma- maal, voor een welverdiende rust strenge stiptheid. Niettemin werd Zijn vader werkte bij de spoorwe- het theologaat van de jezuïeten In 2017 keerde hij met gezond- niora in het Sint-Barbaracollege in Heverlee. Naar ‘rust’ heeft hij door zijn leerlingen op handen gen als treindienstleider op het als minister en econoom van het heidsproblemen terug naar Neder- te Gent. Op achttien jarige deze temperamentvolle man niet gedragen. emplacement van Elst. Daar- huis, werkte hij enige jaren als land. Hij maakte nog een korte nr.57 lente 2019 nr.57 leeftijd trad hij in het noviciaat te uitgekeken maar hij heeft die ‘op In 1974 werd hij aangesteld tot naast pachtte hij een goed stuk pastor in de brousse, weg van afscheidstournee in Madagaskar, lente 2019 nr.57 Drongen. Twee jaar later begon- ruststelling’ zonder mopperen leraar en twee jaren later ook land voor eigen aardappelen en het aangenamere klimaat van maar al spoedig bleek hij een 22 nen de studiejaren. De stagejaren aanvaard. De eens zo vinnige en tot studieprefect op het college groenten, zodat het gezin zelfs in de hoger gelegen hoofdstad. Tot dodelijke ziekte onder de leden te 23 werden verdeeld over een jaar beweeglijke man werd een stille, van Gbadolite, de residentie van de oorlog geen honger hoefde te dusver had Gerard vooral Frans hebben. Dit aanvaardde hij in alle in het college te Aalst en twee zachte en geduldige man. Vredig president Mobutu. Verrassend lijden. Hij bouwde ook een eigen gesproken, nu probeerde hij zich rust. Het weerhield hem niet van jaar in het college te Turnhout. In is hij ingeslapen op dinsdag 20 misschien maar die ging gewoon huis voor het gezin. Alle kinderen de moeilijke Malagassische taal reizen met bus en trein in stad en 1956 begon hij aan de theologie november 2018. om met de jezuïeten en Frans mochten doorstuderen. Gerard meester te maken. Talen waren land. Hij genoot van het weerzien

Jezuïeten en op 10 augustus 1959 werd hij heeft over hem nooit een onverto- ging naar de HBS aan het Cani- nooit de sterkste kant geweest met zijn twee nog levende zussen, Jezuïeten tot priester gewijd. Pater Frans Demeyer gen woord gezegd. sius College in Nijmegen. Daarna van Gerard; hij werkte liever met met wie hij veel optrok. Hij stierf Zijn missionarisleven begon (1927 – 2018) In 1984 nam hij in het college van studeerde hij werktuigbouw- zijn handen. op 7 december 2018 in huize met twee jaar leraarschap in de Frans Demeyer werd geboren Bukavu dezelfde taken op als in kunde aan de MTS in Arnhem, In 1975 keerde hij terug naar Aqua Viva, met een glimlach op normaalschool van Imbela. Na op 26 oktober in Roeselare. Gbadolite. Hij was op de eerste gevolgd door een jaar werken in Antananarivo en werd hij verbon- zijn lippen, zoals we dat van hem het derde noviciaatsjaar in Dron- Ten gevolge van een moeilijke plaats een collegeman maar heeft een garage, wat hem later in de den aan het Collège Saint-Michel. gewend waren als hij iets leuks, gen volgde een specialisatie in de geboorte is hij enigszins gehandi- zich telkens ingezet voor het paro- missie zeer van pas zou komen. Daar bleef hij tot hij terugkeerde ondeugends of mysterieus had liturgie aan het Institut Catho- capt gebleven aan de rechterarm. chiewerk in de omgeving. Op 7 september 1956 trad Gerard naar Nederland. 25 jaar lang gezegd. lique in Parijs. Zou hij ergens Hij volgde er de Grieks-Latijnse In 1993 keerde hij terug naar in als novice in Mariëndaal, leidde hij op school practica liturgie gaan doceren? Kennelijk humaniora in het Klein Seminarie België, naar het Xaveriuscollege na een jaar Latijn te hebben natuurkunde. Hij was ook de man Pater Antoon Delporte was dergelijke specialisatie hem en trad in bij de jezuïeten in Dron- van Borgerhout. Daar werd hij gestudeerd. Na de studie filosofie die op school, maar ook daarbui- (1923 – 2018) te eng. Na zijn laatste geloften gen (1947). Na twee jaar novici- in 1994 overste van de commu- werd Gerard surveillant aan het ten, b.v. bij de zusters, reparaties Antoon Delporte werd in Harel- werkte hij op verschillende plaat- aat, één jaar klassieke filologie en nauteit en in 2004 de hoog Aloysius College in Den Haag. uitvoerde aan elektriciteit, tech- beke geboren op 2 september sen: in Imbela, Kasongo-Lunda, drie jaren filosofie vertrok hij naar gewaardeerde aalmoezenier van Daarna vertrok hij begin 1962 nische apparatuur en voertuigen. 1923. Hij ging voor het eerste Popokabaka, Kinshasa als leraar Kisantu om er leraar te worden en het zorgcentrum Capenberg in als missionaris naar Madagaskar, Dat bleef hij doen toen in 2000 jaar Grieks-Latijnse humaniora van ongeveer alle vakken: Latijn, surveillant (1953-1956). Boechout. Daarheen verhuisde waar hij tot een jaar voor zijn zijn lessen ophielden en hij zich naar het Sint-Amandscollege te aardrijkskunde, Frans, esthetica, Frans vatte zijn theologiestudie hij in 2013 met zijn hele commu- dood zou blijven. Daar studeerde vooral dienstbaar maakte als Kortrijk, voor de latere jaren naar geschiedenis, godsdienstleer, aan in 1957. Op 6 augustus nauteit. hij theologie en op 31 juli 1966 econoom van communauteit en het Sint-Jozefcollege te Turnhout. zelfs muziek. Hij kon veel en was 1960 werd hij priester gewijd. In Deze kleine en tengere man werd hij door Mgr. Jerôme Rako- college. Toen hij twintig was trad hij tot alles bereid. september 1962 keerde hij terug was begaafd met een grote tomalala priester gewijd in de Na zijn dood roemde de Malagas- in te Drongen. Twee jaar later 24 Jezuïeten nr.57 lente 2019 rust rust in Het Heverlee. verblijf daar Op 15 mei 2009 kwam hij op zijngemoed gewogen. …) misplaatst en hebben vaak op Die eveneens. bleken later (te laat om grote financiëletransacties, vooral Kritieken, waar het gaat Misluk kingen zijn haastonvermijdelijk. rozen. over altijd niet loopt Het parcours van een bouwheer boekdelen. maar het veelvoud spreekt ervan namen zeggen ons hier niet De veel, Gumla. en Hazaribhag pur, van de Jabal kathedralen Zo was kloosters. hijde planner plannen voor tal van kerken en van de Hijprovincie. de maakte gebouwen en eigendommen en architect als beheerder van 36 jaren, is hij geweest actief als Van 1973 tot 2009, gedurende aanloop tot zijn grote opdracht. pastoor. Maar dat was een slechts en scholen middelbare daarna als Eerst was hij in werkzaam Sitagarha. in hij deed Het gestuurd. derde proefjaar hij naarhet college van Kunkuri Voor zijn werd driejarigestagetijd in Shembaganur en Kurseong. theologie hijstudeerde in India, Indische Filosofietaalstudie. en verhuisde hij naar Wépion voor - - in vrede. in overleed op 12 december 2018, mooie tijd geweest inRanchi.” Hij “Het is toevertrouwd: toch een dagen voor zijn overlijden, hij,heeft eenconfrater tiental Vlaams-Indische een Aan had. onbehagen psychische genezen was alsof die zijn ziekte fysieke man opgewekte geworden. Het een ziekte, aimabele, verzoende, hij, naeen langereperiode van Maar tijdenszijn jaren laatste is slechte nieuws gehoor te geven. als hijwas, om vooral aan het had een zekere neiging, gevoelig is goed voor geweest hem. Hij komen helpen’. Zo luidde de in Afrika Centraal om ‘even te Jules is missionaris geworden benutten. zou intens een vakkennis die hijvooral later het vak van te loodgieter leren, kreeg hijde mogelijkheid om king. In 1966, terug in Drongen, voor kinderen met een beper aan ‘Levensvreugde’, het instituut Daar Aalst. hijwerkte ook mee en hulpminister in het college te in Heverlee, in 1962 werkleider daarna werkleider in Leuven en voor allerlei huiselijketaken, werd Hijbleef drie jaren in Drongen Drongen postulaat en aan het noviciaat in begon jarige hijleeftijd aanhet twintig schrijnwerkersgast…Op als als drukkersgast, plaatsen hij kort in dienst op verschillende Sint- te Niklaas. Vóór zijn intrede ging Sint-Jozefsinstituut het in Hijvervolledigde zijn middelbaar vierde in een rijvan tien kinderen. 1930 geboren in als Wetteren, Jules De Graeve werd op 8 juli 2019) – (1930 Broeder Jules De Graeve - - te te tonen dat zijhem nietvergeten. zijnde uitvaart mogelijkheid om 23 januari 2019. Aan velen bood Annuntiaten is hijoverleden op van gingscentrum de zusters verzor het In nodig. opname loos dwalen en maakte ruste verdwalen Zijn Heverlee. naar rust op hij kwam 2011 In hersenbloeding. een door aangetast werd geest met zijn medewerkers. Totdatzijn op steeds present, goede voet zoals alsvoorheen steeds eerste het Drongen vertrouwde gaf hij te machtig geworden. Terug in delijke inval,is het hem toch vijan nieuwe een na 1998, In Afrikaanse kerkgemeenschap. in medechristen een beproefde in die jaren tot uitgegroeid een ‘hulpverlening’ geduurd. Hijis Drie en jaren twintig zijn heeft gebruiken. kon men iemand zoals hij best over de grens verspreid. In Bukavu ten. Zijnwas reputatie tot echter verla moest Burundi jaar zes na datmaakten verwikkelingen hij en daken te herstellen. Politieke cus nodig om waterleidingen techni bekwaam een had Men Bujumbura was in geraakt. verval vraag in 1975. Het college van - - - - - JEZUÏET INOPLEIDING opsnuiven ben. Soms letterlijk, omdat er zoveeltoe het aan nieuws veel betreft dat wat ook ik zodat toerist, of dagjesmens als maar alleen Amsterdam kon‘landen’.ik kendevoor evenik Daarnaast toch het duurde misverstand een door maar nemen, te administratieve hordes die ik bijterugkomst hoefde maar dat is ook zo. Er waren gelukkig niet heel veel land’, eigen mijn in integreren ‘te was bezig ik dat gezegd gekscherend soms maanden afgelopen de heb Ik heeft. maken te mee iets er doorgebracht, heb buitenland het in jaar twaalf afgelopen de dat ik feit het dat vermoed Ik komt? dat Hoe ben. novice weer plots jezuïetenvorming jaar twaalf na ik alsof voelt het vreemd: Wellicht dat? ik ervaar enkele vakken aan de Universiteit van Tilburg. Hoe de jezuïetenkerk, de Krijtberg. Daarnaast volg ik nog in ook ik werk ziekenhuis een in stage kortere een min of meer zoals in het noviciaat. Dat naast klopt: De term doet vermoeden dat ik stages moet volgen, Een pastoraal stagejaar vindt indeKrijtberg. weg zijn hij hoe en ziekenhuis academisch een ziekenhuispastor in als ervaringen zijn beschrijft Wouter stage? zo’n in, eigenlijk dat houdt Wat zomer Amsterdam. naar de stagejaar pastoraal na zijn voor verhuisde SJ Blesgraaf Wouter ver van het Evangelie mocht ik anderzijds af staan; die maakten keuzes zij als ook koesteren, verhaal hun en anderen van levens de van zijn getuige ik mocht Enerzijds aandoeningen. somatische & sche psychiatri afdeling de en chirurgie afdeling de op vooral werkte Ik voorrecht. groot een ik vond ben, heb levensvragen grote soms en worstelen pijn en ziekte met die onbekenden volkomen met tingen ook een zeer troostrijkete ervaring zijn. De ontmoe doen. Het bleek niet alleen een zeer leerrijke, maar kunnen te werk pastoraal ziekenhuissetting een in dam UMC Locatie AMC). Een grote wens van mij om 2018Amster juni - (sinds Centrum Medisch dams zen die de Nederlandse hoofdstad rijk is: het Amster gewerkt in één van de twee academische ziekenhui De afgelopen maanden heb ik als ziekenhuispastor Vertroost enverrast inhetziekenhuis mooi. leid roken. Alleen al de grachten zijn schilderachtig risten buiten op straat de vrucht van het gedoogbe ------waar langmaar nooitsaai! jezuïetenvormingdeden mij goed. is welis Kortom: leeftijd op fraters en paters de van gezelschap het en Heverlee in leefomgeving groene de Ook zen. gebla smullen waren bibliotheek theologische de denten uit de hele wereld, en de mogelijkheden van De vakken gedoceerd op een hoog niveau, medestu aan de Katholieke Universiteit Leuven heb gevolgd. en waardering terug aan de master theologie die ik plezier veel met ik denk Daarnaast stages. mijn in concreet mij vakkenhelpen de zelf als ik, als zitten schuitje hetzelfde in die medestudenten, met tact gie en kerkopbouw te maken hebben. Zowel het con waar ik enkele vakken volg die met pastoraat, litur lijkse ‘terugkomdag’ aan de Universiteit van Tilburg, Een laatste ingrediënt in mijnstagejaar is een weke Twee universiteiten zijn. ook erg divers gebleven,kerkis zelf de trektden die veelmensen, behou integraal decoratie neogotische kleurrijke een illustere en bewogen geschiedenis. Doordat de (1785-1853)Roothaan Philip Jan generaal-overste en Vondel andere onder van schuilkerk als heeft sen inspirerend, maar ook de plek zelf. De Krijtberg zijn. Bovendien zijn niet alleen het werk en de men echter dat ze niet alleen leerrijk maar ook troostrijk naar verhouding veel tijd en energie. Ook hier geldt heb, vingers de in niet nog ze ik doordat mij, ten kos zaken Deze vormselcatechese. en communie- huwelijksgesprekken en het coördineren van eerste damse binnenstad. Veel is hier ook nieuw: doop- en stage, bij de jezuïetenkerk in tweede hetmijn hart vanmet debegonnen Amster ik ben januari Begin Krijtberg voorbij is. stage voor mij had. Ik mis de mensen en het werk, nu deze adviezen goede en tijd veel die dominee, een ster, begeleid mijn met ook ik had Veelgeluk omgaan. waardering en respect groot met ik kon collega’s testantse, islamitische, humanistische en katholieke pro mijn Met zijn. aanwezigte omgeving seculiere in zo’n om is het belangrijk hoe beseffen mij deed en personeelsleden over mijn werk en identiteit. Dit patiënten van vragen ik Vaakkreeggemeenschap. ook een getuige zijn van het Evangelie en de Kerk de en Evangelie het van getuigezijn een ook Wouter Blesgraaf SJ ------25 Jezuïeten nr.57 lente 2019

26

Jezuïeten nr.57 lente 2019 voedsel-voor-onderweg.html Meer informatie: https://www.oudeabdij.be/ datverscheen bijHalewijn. God gebeurt' dekenaat Wetteren. Hijisauteur van het boek'Als nie in het hart van Zeisheilige deKerk. grond.nie inhet hart dediaco het werk datHij Daaromverricht. hoort hun engagement voor mensenwereld deelaan Daar komt Hijaanwezig. nemenmet Christenen Waar God. mensennaaromzien,gebeurt voor kwetsbare mensen. geloof eninzet -Over christelijk Als Godgebeurt Dhr. Arens Antoon Drongen Zondag 7aprilom10.15 in uur–OudeAbdij VOEDSEL VOORONDERWEG [email protected] org/magis-weekend-maart-2019.html ofmailnaar viahttps://www.magislowcountries.Inschrijven Kostprijs: 70euro Drongen. Waar? Drongenplein OudeAbdij, 26,9031 door MAGIS! jeGodervaren?’.rentie: ‘Kan Laatjeuitdagen komt aanhet woord met eenprikkelende confe beperking samenleven enwerken. JosMoonsSJ gemeenschap waar mensenmet enzondereen Dit weekend trekt MAGIS even een opmet deArk, MAGIS-weekend 22-24.03.2019 ACTIVITEITEN diaconie voor het vormingswerker Gent enwerkt als dienstinstituut te Diocesaan Gods aan het Hoger diaconie doceert Antoon Arens - - ­ html oudeabdij.be/paasdriedaagse-voor-jong-en-oud. Informatie: programma enkosten: https://www. voormiddag. mogelijk ofhet bijwonen vaneenlezinginde opvrijdagavondAansluiten (vanaf 17 uur)isook (10 uur)2019. Woensdag 17 april(17 uur)tot zondag21 april Data: PRAKTISCH jong enoud'savonds samenliturgie vieren. programma's voor tot doorlopen. Aparte Pasen te en met elkaar dedynamiekvan Donderdag Witte kader ominverbondenheid met deHeer sfeervol Drongendeze periode?OudeAbdij biedtjeeen beslommeringen, terugkeren naardeessentievan Wil jeeven,verstilling? vrij van dedagelijkse of alleen?Zoekjeverbondenheid, en inspiratie de GoedeWeek samenmet jevrienden,gezin Ben jeopzoeknaareenzinvolle invulling van 17-21 april2019 PAASDRIEDAAGSE VOORJONG&OUD (16 uur)2019. Vrijdag 31 mei (10tot uur) enmet zondag2juni Data: PRAKTISCH innerlijk bewogen worden! wandelen… Bewegen met het entegelijk lichaam Man. Inzijn voetsporen zwemmen, fietsen en Ignatius van Loyola isvoor driedagen onzeIron 31 mei-2juni2019 BEWEGING IRON IGNATIUS -GELOOFIN Bart van EmmerikSJenHildeVan Linden,stafle Bart Begeleiding: be of+3292265226 Meer info: mailofbelviaactiviteiten@oudeabdij. 9031 Drongen (Gent) Drongen,Plaats: OudeAbdij Drongenplein 26,B- ignatius.html Informatie: https://www.oudeabdij.be/iron- Inschrijven voor 19 mei2019. opindiennodig. zijn. Neem contact Deze prijsmag voor niemandeenbelemmering Kosten: €225- teit. den van het Platform voor ignatiaansespirituali uur) 2019 Zondag 2juni(18 uur)tot 8juni(9.30 zaterdag Data: PRAKTISCH andere geestelijkeAbdij. begeleider van deOude gesprek metpersoonlijk debegeleider ofmet een Eris mogelijkheidtot alsook deeucharistie. een zijn er gebedsmomenten verdiepen.te Dagelijks gaante enzojeweg alsmensen alsgelovige vragen omindepersoonlijke tijdmeeaandeslag tot gebed enbezinning.Jekrijgtaanwijzingen en inleiding gens enindenamiddageenmeditatieve 'smor De begeleider, geeft jezuïet Mark Rotsaert, 2-8 juni2019 stilte Ignatiaanse vijfdaagse in retraite VAN WIEJEZUSHIELD BIDDEN METDELEERLING - - - go-zomer.html Meer informatie: https://www.oudeabdij.be/ dezelfde dag. niet minder dan vijfdagen. Allenbeginnenop schrijven, voor periodein te echter eenkortere dagen. acht Het ismogelijk om De retraite duurt stil gebed. is jepersoonlijk rijkste gebed. Het Maaltijden belang stilte. verlopen in avonddienst, eenuurstil eeneucharistieviering, dag komt degroepen ochtend- samen:eenkorte Viermaal per individueelontmoet. die jedagelijks lijke inleidingen. Jehebteeneigen begeleider, doe jesamenmet anderen. Erzijn geen gezamen begeleide, ignatiaanse retraite Deze persoonlijk 2019 *26juli-4augustus MAASTRICHT DRONGEN 2019 *23juli-1augustus DRONGEN *13-22 juli2019 tijdens deZOMER GEESTELIJKE OEFENINGEN inschrijfdatum: Uiterste 19 mei2019,tenzij volzet. +3292265226 tel. of [email protected] Info B -9031 Drongen (Gent) Oude Abdij Drongen,Plaats: OudeAbdij Drongenplein 26, opindiennodig. zijn. Neem contact Deze prijsmag voor niemandeenbelemmering Kosten: €385,-

- - 27 Jezuïeten nr.57 lente 2019 De luisterende mens is aanwezig bij de ander met twee open, stille, naakte oren. Met de stilte van zijn luisteren geeft hij ruimte aan het spreken van de ander, opdat het vrij naar buiten komt als water uit een bron. Als iemand echt luistert, dan wordt de spreker meer vrij en meer zichzelf.

Frans van der Lugt SJ

Jezuïeten lente 2019 | nr. 57 57 nr. Erkenningsnummer P004583 Erkenningsnummer Afgiftekantoor 1 * 3000 Leuven

Jezuïeten is een uitgave van de Nederlandse en de Vlaamse provincies van de Sociëteit van Jezus. Het verschijnt viermaal per jaar en is bedoeld voor familieleden, vrienden, weldoeners en geïnteresseerden. Het blad is in principe gratis. Giften zijn altijd welkom, meer informatie hierover op pag. 2.