Jezuïeten Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 * Erkenningsnummer P004583 nr. 57 | lente 2019 Colofon Jezuïeten is een uitgave van de regio VOORWOORD European Low Countries van de Sociëteit van Jezus. Het lentenummer van ‘Jezuïeten’ staat grotendeels in het teken Het verschijnt viermaal per jaar en is van pater Frans van der Lugt SJ (1938-2014). Vijf jaar na zijn dood bedoeld voor familieleden, vrienden, weldoeners en geïnteresseerden. herdenken en ontmoeten we elkaar op zaterdag 6 april in Amster- dam. U bent van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. Het Giften: Het blad is in principe gratis. programma treft u op de bladzijde hiernaast. Giften zijn altijd welkom. Vermeldt a.u.b. uw postadres. Nog steeds is pater Frans (Abuna Frans) een inspiratiebron voor Voor Nederland: velen. Sommigen treden in zijn voetsporen door zijn werkprojecten Stichting St. Claverbond, voort te zetten. Soms zelfs letterlijk, zoals de Syrische vluchtelingen Heyendaalseweg 290 6525 SM Nijmegen die zijn wandeltraditie in leven houden door de organisatie van IBAN: NL85INGB 0000 828 228 Frans’ Hikes. Herdenking pater Frans van der Lugt BIC: INGBNL2A Voor Vlaanderen Rick Timmermans schreef een indringend monoloog bij het animatie- vermoord in Syrië in 2014 vzw Sint-Jan Berchmansseminarie filmpje over Frans van der Lugt. Cilia ter Horst vertaalde drie publica- Koninginnelaan 141 1030 BRUSSEL ties van pater Frans vanuit het Arabisch en geeft een toelichting bij IBAN: BE02 4352 0547 1140 een aantal tekstfragmenten uit het recent verschenen boek: Wie ben BIC: KREDBEBB zaterdag 6 april 2019 - Amsterdam Mededeling: tijdschrift Jezuïeten jij, o liefde. Jan Stuyt SJ maakte de tiendelige podcastserie ‘Luisteren met pater Frans’. Voor elke podcast koos hij een bijbeltekst en een Redactie: begeleidende tekst, onder andere uit het genoemde boek. Karin Benoist, Guido Dierickx SJ, 13.00 uur Lunchconcert in de Doopsgezinde Kerk, Singel 452 Walter Fabri SJ, Eduard Kimman SJ, Momenteel verblijven er negen jezuïeten in Syrië. Vier van hen wonen (gratis toegang, deurcollecte) Carola Lexmond-Kiepe en Jan Stuyt SJ. nr.57 lente 2019 nr.57 in Homs. Michael Zammit SJ beschrijft de actualiteit van dit moment. lente 2019 nr.57 Adres voor Nederland: Ook de actualiteiten dichter bij huis krijgen aandacht in de bekende 14.00 uur Ontvangst in Doopsgezinde Kerk voor herdenking Carola Lexmond-Kiepe 2 p/a Heyendaalseweg 290 rubrieken. De Korte Berichten uit de huizen en de gedachtenis aan de met koffie, thee, Syrische versnaperingen 3 6525 SM Nijmegen dierbare medebroeders die ons de laatste maanden zijn ontvallen. [email protected] tel. 024-3529152/3529154 14.30 uur Programma ‘Herdenking en ontmoeting’ Eduard Kimman SJ schetst de geschiedenis van het Collegium Adres voor Vlaanderen: Berchmanianum, nu officieel het academiegebouw van de Radboud- met inschrijven vooraf via [email protected] Walter Fabri SJ universiteit en Wouter Blesgraaf SJ deelt zijn ervaringen met u over Koninginnelaan 141 • Presentatie van een nieuw boek met teksten van pater Frans van der Lugt, Jezuïeten 1030 BRUSSEL zijn pastorale stage in Amsterdam. Tot slot een zeer bijzondere Jezuïeten [email protected] door Cilia ter Horst, samensteller en vertaler. “Wie ben jij, o liefde” tel: 02.20 50 158 boek­­uitgave: de allereerste Nederlandse vertaling van een werk van de jezuïet Michel de Certeau. Van harte aanbevolen. • De humanitaire corridors: Abonnementenadministratie: Sant’Egidio brengt vluchtelingen uit Syrië langs een veilige weg naar Europa Voor Nederland: • Het Abuna Frans Haus in Essen Duitsland, samenleven met vluchtelingen - [email protected] INHOUDSOPGAVE een project van de Duitse jezuïeten. Voor Vlaanderen: [email protected] Herdenking pater Frans van der Lugt . 3 • Syrische vluchtelingen over pater Frans De laatste boodschap van Frans van der Lugt SJ – Rick Timmermans . 4 ISSN 0167-2967 • Oude en nieuwe videobeelden met teksten van pater Frans Verantwoordelijk uitgever: Verzameld werk vertaald: ‘Wie ben jij, o liefde’ – Cilia ter Horst ...............6 Jan Stuyt SJ Jezuïeten in Syrië – Michael Zammit SJ. .10 Prinsstraat 17 17.15 uur Eucharistieviering (in het Engels) in de Krijtberg, Singel 446 B-2000 Antwerpen Audioretraite ‘Luisteren met pater Frans’ – Jan Stuyt SJ .....................12 België hoofdcelebrant bisschop Mgr. Jan Hendriks KORTE BERICHTEN ...................................................13 IN DE KIJKER – Collegium Berchmanianum: een studiehuis heropend Op de voorpagina: – Eduard Kimman SJ ................................................18 Impressie van de Frans’ Hike van BOEKEN – De vreemdeling. Eenheid in verschil – Michel de Certeau SJ. 20 7 tot 12 april 2017. Een wandeltocht van Den Bosch naar Nijmegen, die IN MEMORIAM – pater Jan Bekaert, pater Frans Demeyer, pater Gerard Turk, werd georganiseerd door een groep pater Antoon Delporte en broeder Jules De Graeve ....................22 jonge Syrische vrijwilligers, van DE KRIJTBERG R.C. CHURCH wie de meesten in Berlijn wonen JEZUÏET IN OPLEIDING – Wouter Blesgraaf SJ ..............................25 en zichzelf Frans Hike noemen. ST. FRANCIS XAVIER FOTOGRAAF EVA SPERSCHNEIDER ACTIVITEITEN ........................................................ 26 Toch heb ik midden in deze ellende ook iets moois sen op, bevrijdde hen. Hij bleef maar liefhebben en gezien – een geschenk. Wij, die achterbleven, wer- liefhebben en liefhebben. den broeders en zusters. Ik heb mijn hele leven willen zijn zoals deze Jezus Ik herinner mij een viering op Palmzondag. Om van Nazareth. Dat begon al toen ik achttien was. ons heen vielen de bommen, onze kerk lag in In die tijd had ik een meisje van wie ik hield. Toch puin. Maar we kwamen samen om te bidden. Ik kon ik niet met haar verdergaan. Simpelweg omdat vroeg de imam die hier woonde om tijdens de mis er een ander verlangen in mij brandde. Ik wilde er een tekst uit de Koran voor te lezen. Dat deed hij niet alleen voor háár zijn, maar voor iedereen. Ik met veel enthousiasme. Daarna gingen de men- wilde mijn handen vrij hebben en mijn armen leeg. sen ter communie en reikte ik de hostie uit. Toen Om ze te kunnen vullen met de mensen die ik zou ook de vrouw van de imam eraan kwam, gingen al ontmoeten. mijn dogmatische neigingen, voor zover ik die nog had, de mist in. Alle mensen: christenen, moslims, ongelovigen… Ondanks de honger en het geweld heb ik er nooit Net als Jezus, die zo heel gewoon met lege handen aan gedacht onze belegerde wijk in Homs te ver- wist te leven. Zo ben ik priester geworden. laten. Zelfs niet toen veel mensen werden geëva- cueerd. Onze wijk is niet groter dan één vierkante Als ik dus zeg dat het doorgaat, dan is dat omdat ik kilometer. Toch wonen er moslims en christenen geloof in de liefde van God. Het is de liefde die door- van allerlei achtergronden vreedzaam samen. Hoe gaat. Niemand hoeft bij de pakken neer te zitten. nr.57 lente 2019 nr.57 wij hier leefden, zo kende ik Syrië. Dat kon ik niet lente 2019 nr.57 De laatste boodschap van opgeven. Maar goed, het gaat wel door zonder mij. Ik vind 4 dat nog wat vreemd. 5 Een paar dagen geleden nog bereidde ik het Paas- Frans van der Lugt SJ feest voor. Kun je nagaan, we zouden hier Pasen vie- Misschien mag ik jou daarom wat vragen. Wees als- (Monoloog bij een animatiefilmpje) ren! Het feest van de overgang van dood naar leven. jeblieft niet boos op mijn moordenaar. Dat maakt Van dood naar leven. de pijn en de haat alleen maar groter. Jezuïeten Het gaat door – 5 jaar na de moord op pater Frans. Ik wilde de mensen op het hart drukken dat het Jezuïeten leven ontspringt uit een donkere afgrond en dat Maar treur om de afstand die er was, tussen mij en zij die in het duister zijn een schitterend licht zien… de man die het geweer vasthield. Ik treur, omdat Twee kogels. Twee. In mijn hoofd. Het is 7 april En geen stem meer hebben om ze te bemoedigen… Ook in Homs. Er is hoop. er geen tijd was om te luisteren naar de pijn in 2014. Iemand bonsde op de deur van ons kloos- Geen oren om te luisteren… de diepte van zijn hart. Die moet levensgroot zijn ter in Homs. De honger maakte mijn blik wazig. Er En nu dit… geweest. Zo groot dat hij in staat was een ander stond een vreemdeling, dat zag ik. Duizelig stak ik Mijn naam is Frans van de Lugt. In Syrië noemen Dood. te doden. mijn hand naar hem uit. Een vonk hoop laaide op. de mensen mij Abouna Francis. Pater Frans. Ik ben Alsof alles gestopt is. Had hij eten? Wie was deze man? Waar kwam hij een Nederlandse jezuïet. Bijna vijftig jaar heb ik in En wie gaat er nu zorgen voor zijn wonden? ineens vandaan? Syrië gewoond. En toch gaat het door. Ja, het gaat door. Ik kan het niet meer. Maar anderen wel. Jij wel. Boem. Hij schoot. Het ging heel snel. Er was niet En toen werd ik doodgeschoten. eens tijd om hem echt aan te kijken. En toen, boem, Je vraagt je misschien af waarom ik dit zeg. Temid- Want, de liefde gaat door! schoot hij nog eens. Ik woonde in het jezuïetenhuis, in het hartje van den van zoveel misère. Zie ik dan niet dat de dood Het gaat gewoon door. Homs. De oorlog verwoestte en verscheurde onze door mijn lichaam danst? Ik besef het nog maar nauwelijks. wijk. Strijders blokkeerden haar toegangswegen. Tekst: Rick Timmermans Velen van ons stierven letterlijk van de honger. Ik zal het je vertellen. Het heeft te maken met een Illustrator: Jedi Noordegraaf Zal ik dan nooit meer kunnen meelijden met al die Man wiens leven ook heel gruwelijk eindigde. Hij lieve mensen om mij heen? Tot mijn laatste zucht hoopte ik dat de haat, de strijd zag zijn lijden en dood aankomen. Dat maakte Hem Het animatiefilmpje is vanaf begin april te vinden op Zal ik geen troost en hoop meer kunnen bieden? en de pijn zouden stoppen.