(1292) niedziela, 1 stycznia 2017 1 www.kai.pl www.ekai.pl ISSN 1230-8641 BIULETYN KATOLICKIEJ AGENCJI INFORMACYJNEJ

Fot. Tiziana Fabi/ap/east news Fot. Piotr Tumidajski/fotokai

Kalendarium: Wydarzenia • Postacie • Problemy Kościół 2016 Fot. Łukasz Głowacki/fotokaiFot. Tumidajski/fotokai

Fot. Piotr Fot. Fot. BartoszKrupa/east news 2 WYDARZENIA wania kolejnych „eventów”. kolejnych wania jest martwa”, towarzyszyła nam podczas święto uczynków bez „wiara że świadomość, Oby gelii. Ewan ducha realizacji praktycznej do je kłonić na i sumienia nasze obudzić pomagają rzenia wyda takie Ale Bogiem. z relacją osobistą nad bowydarzeniami, najważniejsza jest cicha praca ująć. nic dzia”. dodać, Nic miłosier „wyobraźniąinspirowanibylipowaniu postę naszym w stale abyśmy ludzkie, biedy ne niezliczo na uwrażliwione nowona i wciąż były nam takich świadków, aby nasze serca nie stygły, „potrzeba iż wskazują, biskupi Polscy sierdzia. Miło Roku klimatu przedłużeniem doskonałym będzie chleb”, jak „dobry być ma chrześcijanin II. iż mówił, który Pawła świętego, postaci Przywołanie Jana sanktuarium krakowskim w św. Msza – Alberta Brata św. Roku obchodów iprzestrogi. prośby, wezwania Jej i jak katolicy – na świecie i w Polsce – wypełniają zała światu podczas kolejnych objawień oraz czy przeka Maryja co tym, nad także A zbawienia. dziele w Boga Matki rolą nad i maryjnej bożności okazje ku temu, by zastanowić się nad istotą po doskonałe dwie Zyskamy Gietrzwałdzie. w Bożej Matki obrazu koronacji rocznica 50. i objawień ca roczni 140. przypada wrześniu We Maryi. Sercu ponowią Akt poświęcenia Polski Niepokalanemu katolicy polscy czerwcu W Fatimie. w objawień Jej rocznicę 100. będziemy przeżywać świecie całym na katolikami z Wraz Bożej. Matki wokół skoncentrowanych wydarzeń ważnych czas to niesie kilka istotnych dla Kościoła rocznic. Będzie iPana. Króla za Chrystusa przyjęcia i Akt Miłosierdzia Jubileusz Polski, Chrztu rocznicę 1050. ŚDM, i Franciszka wizytę przeżywaliśmy miniony,jak którym wydarzenia wkościelne kie Wiadomo, że Kościół nie powinien żyć samymi punkt centralny nas czeka czerwcu w kolei Z przy rok właśnie rozpoczęty także Niemniej Rok 2017 nie będzie pewnie tak obfity w wiel EDITORIAL Wiara żywa ------Odkryć go na nowo na go Odkryć na stole”. leży dla każdego jak chleb, który „dobrzy bert, bliźnim ibyli, Brat Al jaksam wsłużbie mówił siebie umniejszali i codziennyczasu sił, byśmy cichąpodjęli trud, ofiaręswojego ze śnili, również dla żenas, to abyśmy „dawanie zachętą jest siebie” sławę i karierę, aby wyja dawać porzucił się innym. Jednocześnie że święty podobieństwa”. Bożego obraz Przypomnieli, niezatarty ona[bowiem] wsobie drugiej osobie: „Kryje szacunku okazywania konieczność wynika zktórej człowieka, każdego ogodności uką miłosierdzia»” –wskazali. wani «wyobraźnią byli postępowaniu inspiro abyśmy ludzkie, wnaszym biedy stale wciąż na niezliczone ina nowo uwrażliwione były nie stygły, serca świadków, takich nam aby nasze „Potrzeba ubogim. nia Ewangelii niesie wątpienia świadkiem dla współczesnych św. jest Brat Albert bez że Podkreślili, hierarchowie. napisali – miłosierdzie” jańskie chrześci urzeczywistniać praktyce w jak nam, ukazuje wyraziście który się bliżej św. osobie Alberta, Brata mamy przyjrzeć okazję Episkopatu. Miłosierdzia „W Jubileuszu następstwie bezpośrednim głosić. co tego, będziemy miłosierdzia czynami godnienia uwiary do się okazją stanie św. Alberta Brata przykład cie igłoście” tematu „Idź żetegorocznego wkontekście poznański podkreśla, We wstępie do nowego programu metropolita duszpasterskiego Polski. Świętego 1050-leciaRoku iJubileuszu Chrztu Miłosierdzia doskonałą jest papieża kontynuacjącjatywa przez ogłoszonego skiego. Adama Chmielow działalność naśladujący iświeccy zakonnicy zgodnie –mówią ubogich apostoła nanowo charyzmatu krycia – To od Alberta. do Brata okazja Rokiem iEpiskopat, jak Sejm, wPolsce 2017, rok będzie przez zarówno został, ogłoszony który wyglądać –tak najuboższym pomoc propagujących inicjatyw wiele wszystkim aprzede kulturalne, wydarzenia i specjalne Ecce Msze Homo, sanktuarium krakowskiego do Pielgrzymki – Rok św. Brata Alberta chleb...” jak „Być dobrym w 1940 r. ówczesną władzę. stalinowską przez Placówki zostały jednak sióstr i braci zamknięte Alberta. Brata sługi to Lwów, właśnie ponieważ Krakowie, po był miejscem po zaraz symboliczny, tejpowstanie placówki również ma mieć wymiar posiłków dziennie. brat Paweł,300 Jak wskazuje ok. dawać będzie wy dla bezdomnych łaźnię kuchnię, oraz która dla 30 mężczyzn, przytulisko tam stworzą we Lwowie. posługi cie domu Albertyni potrzebującym. dziej najbar robilipomagali prostu to,po co robiątej do pory, czyli będą bracia liturgicznych wydarzeniach zaplanowanych w udziału –Paweł.oczywistego że obok Wskazał, dzenia Braci Albertynów Zgroma Brat Starszy KAI –powiedział czasów współczesnych do można na to, zaktualizować sposobu św. jak ideę Alberta Brata szukaniem także Jest ubogim. posługi lepszej jeszcze do okazją Zdaniem na jest Episkopatu św. idziałalność życie Alberta Brata list pasterski w świątyniach 18 odczytali grudnia duszpasterze ini Stanisław abp KEP Gądecki, przewodniczący Jak wskazuje Jubileuszowym dziełem wspólnoty albertyńskiej będzie otwar będzie albertyńskiej wspólnoty dziełem Jubileuszowym jest ialbertynek – Ten albertynów jubileuszdla wspólnoty

Cd. na str. 5 str. na Cd. ------Franciszek: reforma Kurii to nie lifting, makijaż czy sztuczka

Reforma nie jest celem samym Kuria powinna się stawać nieustan- Mówiąc o indywidualności, podkre- w sobie, ale jest to proces rozwo- nym nawróceniem osobistym i struk- ślił znaczenie nawrócenia indywidual- ju, a przede wszystkim nawrócenia turalnym. nego, bez którego bezużyteczne są – zaznaczył Franciszek 22 grudnia Franciszek zwrócił uwagę na opory, wszystkie zmiany w strukturach. – Na- podczas tradycyjnego przedświą- jakie reforma może napotkać. Opory wrócenie osobiste prowadzi bowiem tecznego spotkania z najbliższymi „otwarte”, które często wynikają z do- i umacnia nawrócenie wspólnotowe współpracownikami z Kurii Rzym- brej woli i szczerego dialogu; „opory – stwierdził. skiej. – Celem reformy nie jest este- ukryte” rodzące się z serc przerażo- Mówiąc o pastoralności, wskazał na tyka, nie może być ona rozumiana nych lub zatwardziałych, karmiących potrzebę praktykowania silnego zmy- jako swego rodzaju lifting, makijaż się pustosłowiem duchowego kon- słu duszpasterskiego, przede wszyst- czy sztuczka, aby upiększyć stare formizmu; wreszcie „opory złośliwe”, kim wobec osób, które spotykamy ciało kurialne. Nie jest też jakąś ope- rodzące się w chorych umysłach i in- na co dzień. – Niech nikt nie czuje się racją chirurgii plastycznej w celu spirowane przez diabła. – Ten ostatni pomijany lub źle traktowany, ale niech usunięcia zmarszczek – stwierdził rodzaj oporów kryje się za słowami każdy może doświadczyć przede papież. Podkreślił, że nie chodzi usprawiedliwiającymi, a w wielu przy- wszystkim tutaj troskliwej opieki Do- tylko o zmianę personelu, ale o od- padkach oskarżycielskimi, chroniąc brego Pasterza – powiedział. Przy- nowę duchową, ludzką i zawodową się w tradycjach, pozorach, w formal- toczył słowa bł. Pawła VI, który po- członków Kurii. nościach, w tym, co znane lub w chęci wiedział, że Kuria Rzymska nie może sprowadzania wszystkiego do kwestii być jakąś biurokracją, pretensjonalną Franciszek wyjaśnił sens i cele re- personalnych – mówił Franciszek. Po i nieczułą, jedynie kanoniczną i ry- formy, kierujące nią kryteria. Wyjaśnił czym dodał, że „opory dobre – a na- tualistyczną, areną ukrytych ambicji logikę każdego kroku, który został lub wet te mniej dobre – są konieczne i za- i głuchych antagonizmów. zostanie podjęty. sługują, by je usłyszano, zaakceptowa- Poruszając kwestię misyjności, Mówiąc o sensie reformy Kurii, no i zachęcano do ich wyrażenia”. Franciszek zaznaczył, że struktury mówił, że chodzi o to, by uczynić ją Franciszek podał 12 kryteriów re- kościelne nie mogą doprowadzać do zgodną z Dobrą Nowiną i ze „znaka- formy: indywidualność, pastoralność, krępowania dynamizmu ewangeliza- mi naszych czasów”, oraz o to, by była misyjność, racjonalność, funkcjonal- cyjnego, zaś dobre struktury są uży- ona zdolna wspierać biskupa Rzymu ność, nowoczesność, umiarkowanie, teczne tylko wtedy, kiedy nieustannie w sprawowaniu jego szczególnej wła- pomocniczość, synodalność, katolic- kieruje nimi, wspiera i osądza je życie. dzy: zwykłej, pełnej, najwyższej, bez- kość, profesjonalizm, stopniowalność. – Bez nowego życia i autentycznego pośredniej i powszechnej. Franciszek zastrzegł, że Kuria nie jest „sztywnym narzędziem”, a jej reforma jest przede wszystkim zna- Papieska pomoc trafiła na Ukrainę kiem żywotności Kościoła w drodze, Na Ukrainę dotarła pierwsza tran- jowa i wciąż nie mają stałego dachu pielgrzymującego. Kościoła żywego, sza papieskiej pomocy humani- nad głową – dodał. Podkreślił, że a zatem semper reformanda [stale się tarnej – 6 mln euro, czyli połowa szczególną troską są już otoczone reformującego]. Powtórzył z mocą, że sumy zebranej wiosną na prośbę dzieci i młodzież, głównie w dziedzi- reforma nie jest celem samym w sobie, Franciszka we wszystkich para- nie edukacji. ale jest to proces rozwoju, a przede fiach Europy. Za podział tych pie- – Wspieramy tylko projekty wszystkim nawrócenia. niędzy odpowiedzialna jest Pa- wspólnotowe, a nie realizowane Podkreślił jednocześnie, że będzie pieska Rada „Cor Unum”. przez pojedyncze osoby, poza tym ona skuteczna tylko i wyłącznie wte- – Pierwszym kierunkiem jest po- pomagamy bez względu na przyna- dy, gdy będzie prowadzana przez lu- moc humanitarna: zapewnienie leżność religijną. Na razie wykluczy- dzi „odnowionych”, a nie tylko ludzi żywności, ogrzewania, leków, po- liśmy projekty dotyczące odbudowy, „nowych”, i nie chodzi tylko o zmianę mocy medycznej ludziom pozosta- gdyż na tym etapie najważniejsze personelu, ale o odnowę duchową, wionym na łaskę losu. Istnieje też wydało się nam zapewnienie prze- ludzką i zawodową członków Ku- problem uchodźców. Nawet jeśli życia – oświadczył sekretarz rady. rii. – Nie wystarcza bowiem jakieś o nim się mało słyszy, to trzeba pa- Obecnie ze środków uzyskanych „kształcenie ustawiczne”, trzeba także miętać, że na Ukrainie są ich 2 mln z ogólnokościelnej zbiórki na Ukra- i przede wszystkim stałego nawró- – powiedział Radiu Watykańskiemu inę realizowanych jest 20 różnych cenia i oczyszczenia. Bez przemiany sekretarz rady ks. Giampietro Dal projektów i 39 inicjatyw solidarności. mentalności wysiłek funkcjonalny Toso. – To ludzie, którzy opuścili te- Ich skalę szacuje się bardzo różnie: WYDARZENIA okazałby się próżny – powiedział Oj- reny objęte działaniami wojennymi, od 20 do 250 mln euro. ciec Święty. I zaznaczył, że podobnie przemieścili się m.in. w kierunku Ki- RV jak Kościół stale się reformuje, także 3 ducha ewangelicznego, bez wierności do odczytywania i słuchania „zna- kasteriach, gdzie mogą być bardziej Kościoła swojemu powołaniu, każda ków czasu”. kompetentni od duchownych lub nowa struktura w krótkim czasie ule- Mówiąc o umiarkowaniu, papież za- osób konsekrowanych. – Bardzo waż- ga degradacji – przestrzegł. powiedział likwidację urzędów, które ne jest również docenienie roli kobiet Wskazał na konieczność racjona- nie okazują się odpowiadać obec- i osób świeckich w życiu Kościoła i ich lizacji dykasterii, tak aby żadna nie nym potrzebom. włączenie do funkcji kierowniczych przypisywała sobie kompetencji innej, Podkreślił jednocześnie, że praca dykasterii, ze szczególnym naciskiem a wszystkie odnosiły się bezpośrednio Kurii musi być synodalna. – Zmniej- na wielokulturowość – wyjaśnił pa- do papieża. szenie liczby dykasterii pozwoli na pież. Mówiąc o funkcjonalności, Franci- częstsze i bardziej systematyczne Przypomniał o podjętych już kro- szek stwierdził: – Wymaga ona nie- spotkania poszczególnych prefektów kach. Wymienił m.in.: powołanie Rady ustannej rewizji roli oraz posiadanych z papieżem i na wydajniejsze spotka- Kardynałów K-9, utworzenie Komitetu kompetencji i odpowiedzialności pra- nia szefów dykasterii, biorąc pod uwa- Bezpieczeństwa Finansowego Stolicy cowników, a w konsekwencji dokony- gę, że nie mogą być one takimi, gdy Apostolskiej, Sekretariatu ds. Gospo- wania przemieszczeń, zatrudniania, grupa jest zbyt liczna – powiedział darki i Rady ds. Gospodarki, Papieskiej zawieszenia stosunku pracy, a tak- i zachęcił, aby w obrębie każdej dyka- Komisji ds. Ochrony Nieletnich, Sekre- że awansów. sterii „unikać fragmentacji”. tariatu ds. Komunikacji, Dykasterii ds. Franciszek wskazał także na potrze- Poruszając kwestię katolickości, Świeckich, Rodziny i Życia oraz Dyka- bę nowoczesności w funkcjonowaniu Franciszek wskazał m.in. na potrzebę sterii ds. Integralnego Rozwoju Czło- urzędów kurialnych, czyli zdolność zatrudniania większej liczby wier- wieka. nych świeckich, zwłaszcza w tych dy- st, tom, kg Prawie 4 mln uczestników spotkań z papieżem

W roku 2016 w różnych spotkaniach których w mijającym roku było sześć, w grudniu – 20 tys., lutym – 25 tys., z Franciszkiem w Watykanie wzię- ani odwiedzin parafii rzymskich czy i styczniu – 26,5 tys. Na niedzielne ło udział 3 952 140 osób – podała różnych miejscowości we Włoszech. spotkania modlitewne na placu św. Prefektura Domu Papieskiego, od- Jak wiadomo, te zagraniczne wyjazdy Piotra przybyło najwięcej pielgrzy- powiedzialna za umożliwienie wier- Ojca Świętego, m.in. do Polski pod ko- mów w styczniu – 300 tys., grudniu nym uczestnictwa w wydarzeniach niec lipca, zgromadziły wielomiliono- – 210 tys., i maju – 170 tys., najmniej z Ojcem Świętym. we rzesze ludzi. w lutym – 90 tys., i w pięciu innych Z danych udostępnionych przez miesiącach – po 100 tys. Zgodnie z wieloletnim zwyczajem Prefekturę wynika, że w 2016 r. odby- Warto przypomnieć, że w ubie- pod koniec roku ogłosiła ona dane do- ły się 43 audiencje ogólne, na które głym roku z Ojcem Świętym spotkało tyczące obecności pielgrzymów z ca- przybyło łącznie 762,2 tys. osób. Było się w Watykanie nieco ponad 3,2 mln łego świata w środowych audiencjach też 11 audiencji specjalnych z okazji osób i były 42 audiencje ogólne. ogólnych, mszach i nabożeństwach Jubileuszu Miłosierdzia (na ogół raz kg pod przewodnictwem papieża oraz w miesiącu, od stycznia do listopada, w niedzielnych spotkaniach na modli- w soboty) z udziałem 446 tys. ludzi; 31,6 tys. Polaków wzięło udział twie „Anioł Pański” i „Regina Caeli” na w audiencjach specjalnych wzię- w 2016 r. w papieskich audiencjach placu św. Piotra. ło udział prawie 200 tys. wiernych, środowych, a 11 550 w 11 audien- Przedstawiając te dane 29 grudnia, w różnych obrzędach liturgicznych – cjach jubileuszowych – podało Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej 924,5 tys., a na modlitwie „Anioł Pań- Biuro Informacji dla Pielgrzymów przypomniało, że są to liczby przybli- ski” i „Regina Caeli” spotkało się z Oj- Polskich w Rzymie. żone, uzyskane na podstawie próśb cem Świętym ponad 1,6 mln ludzi. Polacy stanowili 4,1 proc. uczest- o udział w spotkaniach przygotowy- Najwięcej wiernych uczestniczyło ników audiencji środowych. Naj- wanych przez Prefekturę i wydanych w audiencjach ogólnych w paździer- więcej było ich w kwietniu (ok. przez nią biletów wstępu oraz na pod- niku – 117 tys., następnie w kwietniu 5,5 tys.). Nieco mniej (ok. 5 tys.) stawie szacunkowych ocen udziału – 99 tys., oraz w marcu i we wrze- w maju, we wrześniu i w paź- w spotkaniach niedzielnych. Najwyż- śniu – po 95 tys., najmniej w stycz- dzierniku. Jednak najliczniejszą sze liczby dotyczą marca i uroczysto- niu – 21 tys., i w grudniu – 25 tys. była sobotnia audiencja jubile- ści Wielkiego Tygodnia oraz września, Audiencje jubileuszowe zgromadziły uszowa 22 października, na której gdy odbywała się kanonizacja Matki najwięcej osób w kwietniu – 100 tys. było obecnych ok. 8 tys. Polaków, Teresy z Kalkuty. (były wtedy dwa takie spotkania) uczestniczących w Narodowej

WYDARZENIA Prezentowane liczby dotyczą jedy- i październiku – 93 tys. Uroczystości Pielgrzymce zorganizowanej przez nie wydarzeń w Watykanie i nie obej- liturgiczne miały najwięcej uczestni- Episkopat Polski. mują spotkań wiernych z papieżem ków we wrześniu – 168 tys., w marcu st 4 podczas jego podróży zagranicznych, – 165, i czerwcu – 132 tys., najmniej „Być dobrym jak chleb...” – Rok św. Brata Alberta

Cd. ze str. 2 to po licznych zaproszeniach do pro- sprawnych i ze wspólnot Wiara i Świa- Z kolei siostry albertynki przez spe- wadzenia prelekcji w szkołach i para- tło z Krakowa. cjalną nowennę do obchodów jubi- fiach – wyjaśniła przełożona. Działania fundacji obejmują pro- leuszu przygotowywały się kilka lat. W ostatnim czasie siostry opieku- wadzenie domów stałego pobytu, Materialnym dziełem roku ich patrona jące się krakowskim sanktuarium św. domów dziennego pobytu, warsz- została Fundacja „Po pierwsze czło- Brata Alberta Ecce Homo dostrzegają tatów terapii zajęciowej, świetlic wiek”, której zadaniem jest prowadze- również większe zainteresowanie pa- terapeutycznych, ośrodków ada- nie w Krakowie na ul. Woronicza jadło- rafii relikwiami Adama Chmielowskie- ptacyjnych, szkół oraz przedszkoli dajni dla ok. 200 ubogich. W placówce go. Prośby o ich przesłanie płyną nie integracyjnych. Oprócz codziennej prowadzone są również spotkania for- tylko z Polski, ale także np. ze Stanów opieki fundacja oferuje podopiecz- macyjne, konferencje i rekolekcje. Zjednoczonych oraz z Panamy. nym wiele możliwości osobistego W obiekcie powstają ponadto rozwoju, pozwala zdobywać większą mieszkania dla kobiet z dziećmi. Dzięki Towarzystwo Pomocy samodzielność i odkrywać radość tej inicjatywie panie będą mogły wyjść św. Brata Alberta z bycia aktywnym. Jej główna sie- z bezdomności i zacząć nowe życie. Aktywnie w jubileuszowe obcho- dziba mieści się w Radwanowicach, Przy wsparciu sióstr albertynek znajdą dy włącza się Towarzystwo Pomocy gdzie prowadzone jest schronisko dla pracę i będą mogły się usamodzielnić. św. Brata Alberta. Jak powiedziała KAI osób niepełnosprawnych, świetlica wiceprezes zarządu Towarzystwa Mał- terapeutyczna, środowiskowy dom Bogaty program wydarzeń gorzata Sieńczyk, wszystkie koła czyn- samopomocy oraz warsztat terapii Podczas Roku Świętego Brata Al- nie wspierają albertynów i albertynki zajęciowej. Organizacja prowadzi na berta w całej Polsce organizowane w organizacji poszczególnych wyda- terenie Polski 31 placówek. Najnow- będą wystawy i spotkania przypo- rzeń. Będą również pielgrzymować sza – 32. – zostanie otwarta w Niesza- minające działalność Adama Chmie- do relikwii patrona oraz wezmą udział wie (diec. włocławska). lowskiego. Szczególne znaczenie ma w głównej liturgii, którą 10 czerwca W czerwcu z inicjatywy fundacji wystawa przygotowana przez kra- w sanktuarium Jana Pawła II na Bia- ulicami Krakowa przejdzie Marsz św. kowskie Muzeum Archidiecezjalne. łych Morzach odprawi przewodniczą- Brata Alberta. Do udziału w tym wy- Zaprezentowane zostały na niej dzie- cy KEP abp Stanisław Gądecki. darzeniu zaproszone są wszystkie ła świętego oraz związane z nim pa- Rok św. Brata Alberta będzie dla organizacje charytatywne opiekują- miątki. Podobną wystawę można było towarzystwa kontynuacją obchodów ce się niepełnosprawnymi, chorymi oglądać w tym miejscu już w 1995 r. 35-lecia istnienia organizacji dobro- i bezdomnymi. W czerwcu we wszyst- i – jak przekonują organizatorzy – cie- czynnej. Z tej okazji wydany zostanie kich placówkach fundacji odbędą się szyła się dużym zainteresowaniem. pamiątkowy kalendarz z ilustracjami Dni św. Brata Alberta. Z racji jubileuszu w maju na Ja- obrazów Alberta Chmielowskiego. To- snej Górze odbędzie się nocne czu- warzystwo opracowało również logo Wymiar państwowy wanie wspólnot albertyńskich, zaś jubileuszowych obchodów. Symbol Obchody albertyńskie będą miały w czerwcu w sanktuarium Jana Pawła uzyskał aprobatę polskich biskupów. również wymiar państwowy. Rok 2017 II w Krakowie odprawiona zostanie Towarzystwo Pomocy św. Brata Al- ustanowiony został bowiem przez Msza z udziałem przedstawicieli Kon- berta jest katolicką organizacją wspie- Sejm rokiem Adama Chmielowskiego ferencji Episkopatu Polski. Do grobu rającą osoby bezdomne i ubogie. Pro- – św. Brata Alberta. świętego pielgrzymować mają m.in. wadzi noclegownie, schroniska, domy Parlamentarzyści w tekście uchwa- artyści, bezdomni, podopieczni Fun- opieki stałej, łaźnie i kuchnie. Udziela ły docenili jego działalność niepod- dacji im. Brata Alberta oraz uczniowie także pomocy socjalnej, prawnej oraz ległościową oraz aktywność na polu szkół i wierni parafii, którym patro- duchowej. 67 jego kół działa w ca- pracy społecznej i artystycznej. Wyra- nuje Adam Chmielowski. Wszyscy łej Polsce. zili również przekonanie o znaczeniu przybywający podczas jubileuszu do jego dorobku dla dziedzictwa naro- krakowskiego sanktuarium będą mo- 30 lat fundacji dowego. gli uzyskać odpust zupełny. Decyzję Rok św. Brata Alberta jest szczegól- Z okazji obchodów roku albertyń- w tej sprawie wydała już Stolica Apo- nym czasem dla fundacji, której patro- skiego w Sejmie planowana jest kon- stolska. nem jest Adam Chmielowski, a która ferencja poświęcona pomocy oso- Jak powiedziała KAI siostra gene- w 2017 r. obchodzi 30-lecie istnienia. bom ubogim i bezdomnym. ralna Zgromadzenia Sióstr Albertynek Jak przypomina ks. Tadeusz Isako- Rok Świętego Brata Alberta roz- Teresa Maciuszek, wraz z ogłoszeniem wicz-Zaleski, prezes Fundacji im. Brata począł się 25 grudnia 2016 r., czyli

Roku św. Brata Alberta widać duże Alberta i jej współtwórca, inicjatywa w dniu 100. rocznicy śmierci świętego, KRAJ ożywienie zainteresowania osobą narodziła się w środowisku sympaty- i potrwa do kolejnych świąt Narodze- apostoła ubogich oraz działalnością ków idei albertyńskiej wywodzących nia Pańskiego. albertyńskich zgromadzeń. – Czujemy się z Duszpasterstwa Osób Niepełno- mip 5 Rok 2017 w Kościele w Polsce

Narodowa pielgrzymka chorych 15 – Spotkanie Pańskie (Pamiątka Ofia- 13 – Pielgrzymka rodzin osób powoła- do Lourdes, obchody 100. rocznicy rowania Pańskiego) – ogólnopolski nych na Jasną Górę. objawień fatimskich i 20. Dzień Ju- dzień życia konsekrowanego w Koście- 14-21 – Tydzień modlitw o powołania daizmu – to niektóre spośród tego- le greckokatolickim. kapłańskie i zakonne. rocznych wydarzeń w Kościele w na- 25 – Msza św. i spotkanie dla harcerzy 24 – Dzień modlitw za Kościół w Chi- szym kraju. Ponadto – jak co roku w katedrze polowej WP z okazji wspo- nach (liturgiczne wspomnienie NMP – podczas specjalnych uroczystości mnienia liturgicznego bł. Stefana Win- Wspomożycielki Wiernych). polscy katolicy będą się modlić m.in. centego Frelichowskiego, patrona har- 28 – Pielgrzymka mężczyzn i młodzień- w intencji misjonarzy, rodzin, mi- cerzy. ców do Piekar Śląskich. grantów, więźniów i prześladowa- 26 lutego – 4 marca – Tydzień modlitw nych chrześcijan. o trzeźwość narodu. CZERWIEC 3 – Ogólnopolskie Spotkanie Młodych Oto przygotowany przez KAI wybór MARZEC – Lednica 2000. najważniejszych ogólnopolskich wy- 1 – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy 4 – X Dzień Dziękczynienia, Święto darzeń w Kościele w Polsce w 2017 r.: Wyklętych – Msza w katedrze polowej WP. Opatrzności Bożej – Warszawa-Wilanów. 13 – Święto Papieskie. 6 – W 100. rocznicę objawień Matki STYCZEŃ 24 – Dzień modlitwy, postu i solidarno- Bożej w Fatimie podczas Mszy w sank- 6 – Uroczystość Objawienia Pańskiego ści z misjonarzami; ogólnopolska zbiór- tuarium Matki Bożej Fatimskiej w Za- obchodzona będzie – po raz siódmy ka pieniężna do puszek na rzecz dzieła kopanem sprawowanej pod przewod- w wolnej ojczyźnie – jako dzień wolny pomocy misjonarzom Ad Gentes. nictwem abp. Stanisława Gądeckiego od pracy. Ulicami kilkuset miejscowości 25 – Dzień Świętości Życia – liturgiczna polscy katolicy ponowią Akt poświęce- w Polsce i kilkunastu na całym świecie uroczystość Zwiastowania Pańskiego. nia Polski Niepokalanemu Sercu Maryi. przejdą Orszaki Trzech Króli. Będzie to 26 – Dzień modlitw za więźniów. 10 – Centralny punkt obchodów Roku także dzień modlitw w intencji misji św. Brata Alberta – Msza św. w sanktu- oraz zbiórki pieniężnej na Krajowy Fun- KWIECIEŃ arium Jana Pawła II na Białych Morzach dusz Misyjny. 13 – Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyń- w Krakowie pod przewodnictwem abp. 15 – Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy. skiej – Msza św. w katedrze polowej WP. Stanisława Gądeckiego. 17 – Pod hasłem „Uwiodłeś mnie, Panie, 21-23 – 81. Ogólnopolska pielgrzymka 17 – Ogólnopolska pielgrzymka mini- a ja dałem się uwieść” (Jr 20, 7) w Kiel- akademicka na Jasną Górę. strantów i lektorów do Poznania. cach odbędą się obchody XX Dnia Juda- 22-23 – Ogólnopolskie uroczystości 17 – Ogólnopolskie uroczystości ku czci izmu w Kościele katolickim w Polsce. odpustowe św. Wojciecha, głównego 108 Męczenników w Licheniu. 18-25 – W całym Kościele obchodzo- patrona Polski. Inauguracja obcho- 17-18 – Ogólnopolska pielgrzymka ny będzie Tydzień Modlitw o Jedność dów jubileuszu 600-lecia prymasostwa Apostolstwa Trzeźwości na Jasną Górę. Chrześcijan. Tym razem pod hasłem: w Polsce. Wręczenie krzyży misyjnych. 20 – Międzynarodowy Dzień Migranta „Pojednanie – miłość Chrystusa przyna- 23 – Święto Miłosierdzia Bożego – uro- i Uchodźcy. gla nas (por. 2 Kor 5, 14-20)” czystości centralne w sanktuarium Bo- 19 – Uroczystość Objawienia Pańskiego żego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiew- LIPIEC w Kościele greckokatolickim – Święto nikach; święto patronalne Caritas. 1-2 – Ogólnopolska pielgrzymka na- Jordanu – dzień modlitw w intencji misji. 23-30 – Tydzień Miłosierdzia. uczycieli i wychowawców na Jasną Górę. 26 – Pod hasłem „Chrześcijanie i mu- 29 – Dzień Męczeństwa Duchowieństwa 12-13 – Ogólnopolska Pielgrzymka Re- zułmanie: adresaci i narzędzia Bożego Polskiego w czasie II wojny światowej. presjonowanych Politycznie Żołnierzy- miłosierdzia” w Warszawie odbędą się 29 – Ogólnopolska Pielgrzymka NSZZ -Górników do Lichenia ogólnopolskie obchody XVII Dnia Isla- „Solidarność” do Lichenia. 21 – Pielgrzymka grekokatolików z Pol- mu w Kościele katolickim w Polsce. ski i Słowacji na Górę Jawor (Łemkow­ 28 – Ingres abp. Marka Jędraszewskie- MAJ szczyzna). go, nowego metropolity krakowskiego, 2 – Obchody Dnia Flagi RP – Msza św. 23 – Inauguracja 18. Tygodnia św. do katedry wawelskiej. w katedrze polowej WP. Krzysztofa i Akcja św. Krzysztof (1 gr 3 – Uroczystości Matki Bożej Królowej za 1 km bezpiecznej jazdy), zbiórka na LUTY Polski na Jasnej Górze. środki transportu dla misjonarzy. 2 – Tradycyjnie już, w Światowym Dniu 3 – Święto Konstytucji 3 Maja – Msza św. 23 – Święto Policji – Msza św. w bazylice Życia Konsekrowanego, przeprowa- z udziałem Wojska Polskiego i najwyż- Świętego Krzyża w Warszawie. dzona zostanie ogólnopolska zbiórka szych władz państwowych. 29-30 – Ogólnopolskie Spotkania Trzeź-

KRAJ pieniężna do puszek na potrzeby zako- 3 – Dzień modlitw za emigrację polską. wościowe w Licheniu. nów klauzurowych. 13 – Ogólnopolskie uroczystości odpu- 31 – Uroczystości 73. rocznicy wybuchu 11 – Kościół w Polsce włączy się w ob- stowe św. Stanisława, głównego patro- powstania warszawskiego – Msza św. na 6 chody 26. Światowego Dnia Chorego. na Polski, w Krakowie. pl. Krasińskich. SIERPIEŃ 5 – Dzień Pamięci Żołnierza-Górnika – 19-22 – 4. Kongres Nowej Ewangelizacji Miesiąc dobrowolnego daru abstynencji Msza św. w katedrze polowej WP. w Polsce – Częstochowa. 1 – Narodowy Dzień Pamięci Powsta- 8-10 – Ogólnopolska pielgrzymka har- 22 – Uroczystość odpustowa św. Jana nia Warszawskiego. cerzy (ZHR) na Jasną Górę. Pawła II w Krakowie – Centrum „Nie lę- 5-14 – Piesza pielgrzymka Wojska Polskie- 10 – 140. rocznica objawień i 50. roczni- kajcie się!”. go i służb mundurowych na Jasną Górę. ca koronacji obrazu Matki Bożej w Gie- 22 – Światowy Dzień Misyjny – zbiórka 14-15 – Obchody rocznicy „Cudu trzwałdzie. pieniężna na Papieskie Dzieła Misyjne. nad Wisłą”. 10-16 – Tydzień Wychowania w Polsce. 22-28 – Tydzień Misyjny. 15 – Uroczystość Matki Bożej Wniebo- 17 – Dzień Golgoty Wschodu – rocznica wziętej – Jasna Góra. agresji sowieckiej na Polskę; Światowy LISTOPAD 15 – Święto Wojska Polskiego z udzia- Dzień Sybiraka. 11 – Narodowe Święto Niepodległości łem władz państwowych (katedra polo- 17 – Dzień modlitw w intencji środków (Msza św. z udziałem Wojska Polskie- wa WP). społecznego przekazu. go i najwyższych władz państwowych 15 – Święto Zaśnięcia NMP. Pielgrzymka 17 – Ogólnopolska Pielgrzymka Ludzi w stołecznej bazylice Świętego Krzyża). wiernych z Podkarpacia, Słowacji i Ukra- Pracy na Jasną Górę. 12 – Dzień solidarności z Kościo- iny na święto Matki Bożej Kalwaryjskiej 17 – Ogólnopolska pielgrzymka greko- łem prześladowanym. do cerkwi na Górze Zjawienia k. Kalwa- katolików do sanktuarium Matki Bożej 19 – Światowy Dzień Ubogich. rii Pacławskiej. w Białym Borze. 26 – Ogólnoświatowy dzień pamięci 19 – Międzynarodowa Pielgrzymka Gre- 17-24 – Narodowa pielgrzymka cho- ofiar Wielkiego Głodu na Ukrainie. Mo- kokatolików do sanktuarium maryjnego rych niepełnosprawnych, kapelanów, dlitwa za zmarłych w parafiach grecko- Brama Miłosierdzia w Jarosławiu. medyków, wolontariuszy do Lour- katolickich na całym świecie. 20 – Pielgrzymka kobiet i dziewcząt do des z okazji 25. rocznicy Światowego Piekar Śląskich. Dnia Chorego. GRUDZIEŃ 26 – Uroczystość Matki Boskiej Często- 21-23 – Narodowy Kongres Trzeźwości 4 – Dzień modlitw za bezrobotnych. chowskiej. – Warszawa, UKSW. 10 – Dzień modlitw w intencji Kościoła 26-28 – Dni Dobrosąsiedztwa – spotka- 23 – Poznańskie Forum Duszpaster- na Wschodzie, zbiórka pieniężna do pu- nia pogranicza – Korczmin – Dni mo- skie. szek na jego potrzeby. dlitw za pojednanie polsko-ukraińskie. 24 – Ogólnopolska pielgrzymka mał- 13 – Dzień modlitw za ofiary stanu wo- żeństw i rodzin na Jasną Górę. jennego. WRZESIEŃ 13 – Ogólnopolska zbiórka na cele 1 – 78. rocznica wybuchu II wojny świa- PAŹDZIERNIK misyjne Kościoła greckokatolickiego towej. Dzień Weterana – Msza św. w ka- 15 – Dzień Papieski. na Wschodzie. tedrze polowej WP. 15 – Dzień Dziecka Utraconego. tk, SKEP Ponad 1200 osób podpisało się kłopoty ze zdrowiem. Akurat trwał ca precyzyjne słowo – zawiązałem pod prośbą o ogłoszenie św. Mak- wtedy w Polsce Rok Kolbiański, więc z nim relację jak ze wspólnikiem. „Ja symiliana Marii Kolbego patronem ojciec postanowił modlić się o zdro- zakładam firmę jako żywy pomnik przedsiębiorców. 22 grudnia pe- wie dla niego za pośrednictwem św. dla ciebie, a ty pomagasz mi ją roz- tycja trafiła do Sekretariatu Stanu Maksymiliana i czytać codziennie frag- wijać” – tak to mniej więcej wyglą- Stolicy Apostolskiej, a stamtąd – do ment z pism franciszkanina. – To była dało – opowiada na stronie www. Kongregacji Spraw Kanonizacyj- umowa sponsorska – obiecałem, że startupnamaxa.pl, którą założył ra- nych. Dlaczego biznesmeni chcą syn dostanie imię po św. Maksymilia- zem z Gnyszką. Czuł się szczególnie mieć jako patrona i orędownika nie – żartuje dzisiaj. Mały Maksio uro- związany z tym świętym zwłaszcza skromnego franciszkanina, który dził się zdrowy, ma obecnie cztery lata, od dnia, kiedy w muzeum w Niepo- zginął w obozie koncentracyjnym? a Gnyszka doszedł do wniosku, że jego kalanowie zobaczył planszę przedsta- Akcję prowadzą: jej pomysłodaw- część umowy była zbyt skromna. Kie- wiającą inicjatywy św. Maksymiliana. ca Maciej Gnyszka (założyciel Towa- dy lepiej poznał postać, przemyślenia – Przyglądałem się jakiś czas i coraz rzystw Biznesowych), który zawiózł i dokonania św. Maksymiliana, uznał, bardziej do mnie docierało, jak nie- petycję do Watykanu, i Szymon Paw- że powinno go poznać jak najwięcej zwykłym był przedsiębiorcą. Wszyst- lica. Przyznają, że św. Maksymilian osób. A ci, którzy zajmują się jakąkol- kie techniki i mechanizmy, jakie sto- jest znany głównie jako męczennik. wiek działalnością biznesową, mogą sował, wyprzedzały swoje czasy o co Jednak wcześniejsze życie i dokona- go sobie obrać za wzór. najmniej dwie dekady – wspomina. nia franciszkanina również zasługują Mniej więcej w tym samym czasie Pawlica podziwia franciszkanina tak- na upamiętnienie. – Człowiek, który Szymon Pawlica rozważał otworzenie że za umiejętność łączenia ducho- tak wiele zdziałał na ziemi, z pew- firmy. Jedną już prowadził, ale przy wości z organizacją pracy. Orędow- nością może również wiele zdziałać jej zakładaniu popełniał błędy, więc nictwo św. Maksymiliana okazało się w niebie – mówi Gnyszka. miał wątpliwości. – Postanowiłem bardzo skuteczne – projekt wystar- KRAJ Pomysł powstał kilka lat temu, gdy zawierzyć firmę św. Maksymilianowi. tował dużo lepiej, niż się spodziewał. nienarodzony jeszcze syn Gnyszki miał Chociaż „zawierzyć” to nie do koń- jw 7 Caritas Polska: sukces programu „Rodzina Rodzinie”

Ponad 1,1 tys. rodzin syryjskich po- rodzinarodzinie.caritas.pl/. Tam można wsparcia. Przekazane środki służą na szkodowanych w wojnie zostało obję- również znaleźć informacje o rodzi- pomoc żywnościową, opiekę zdro- tych opieką przez Polaków biorących nach, które czekają na wsparcie. – Każ- wotną, edukację, schronienie i artyku- udział w programie „Rodzina Rodzi- dy użytkownik internetu może poznać ły nieżywnościowe. nie” – informuje Caritas Polska. Wśród ich krótkie historie i podjąć się ich pół- – Inicjatywa „Rodzina Rodzinie” to darczyńców znalazło się ponad 3,7 tys. rocznego wsparcia – wyjaśnia Paweł – jak podkreśla dyrektor Caritas Polska podmiotów, m.in. rodzin, szkół, orga- Kęska, rzecznik prasowy Caritas Polska. ks. Marian Subocz – realna odpowiedź nizacji i osób indywidualnych. Według statystyk Caritas w akcję na apel papieża Franciszka. Dzięki temu od początku października włączyło się programowi wsparciem objęte mogą Pierwszym darczyńcą obejmują- 108 parafii, 20 zgromadzeń zakonnych, zostać trzy kategorie rodzin: osoby cym pomocą syryjską rodzinę w Alep- 45 organizacji i wspólnot kościelnych, mieszkające w Aleppo w Syrii, uchodź- po został przewodniczący KEP abp sześć szkół oraz sześciu biskupów. cy syryjscy w Libanie oraz będący w nę- Stanisław Gądecki, którego nazwisko Program „Rodzina Rodzinie” pole- dzy z powodu zapaści spowodowanej otwiera listę. Jest ona dostępna na ga na objęciu materialnym wsparciem kryzysem uchodźczym Libańczycy. stronie internetowej projektu: http:// konkretnej rodziny, która potrzebuje mip, ar Ks. Naumowicz: nie należy mówić o Jezusie jako uchodźcy

Nie należy mówić o Jezusie jako po- Patrolog z UKSW wskazuje również, porodu, który w tradycji judaistycznej litycznym uchodźcy – powiedział że starożytne apokryfy jednoznacznie wprowadzał rytualną nieczystość i nie KAI ks. prof. Józef Naumowicz. Zda- oceniają wędrówkę Jezusa do Egiptu mógł się odbyć tam, gdzie nocowali niem wybitnego teologa i patrologa jako podróż uświęcenia i ewangeliza- inni podróżni – mówi duchowny. Jó- Ewangelia jest księgą wiary i nie wol- cji, a miejsca pobytu Dzieciątka Jezus zef i Maryja szukali więc nie schronie- no wykorzystywać jej do celów poli- w Egipcie do dziś są czczone w tamtej- nia nad głową, a miejsca intymnego, tycznych. szym Kościele. gdzie mógłby odbyć się poród. – Ich W tekście biblijnym odnoszącym się tułaczka wynikała bardziej z braku – Nie powinno się używać takich do Świętej Rodziny nie pojawia się sło- odpowiednich warunków niż z braku określeń względem Jezusa w znacze- wo „uchodźca” lub jego czasowniko- serca ludzi – podkreśla. niu politycznym, tak jak nieuprawnio- wa forma „uchodzić”. – W greckim tek- – Ewangelia ma przesłanie jasne. ne było mówienie niegdyś o Chrystu- ście Ewangelii św. Mateusza mowa jest Jest wezwaniem do miłości każdego sie jako rewolucjoniście czy pierwszym o „wyruszeniu”, „udaniu się” do Egiptu. człowieka. Upomina się o szacunek komuniście – przypomina profesor To to samo słowo, które Bóg wypowie- do bliźniego, ale zachęca też do troski z Uniwersytetu Kardynała Stefana dział do Abrahama czy Jakuba – wyja- o zachowanie swej godności – mówi Wyszyńskiego w Warszawie. Teolog śnia ks. prof. Naumowicz. Zauważa ks. Naumowicz. Przypomina, że już wskazuje, że wykorzystanie Ewangelii zarazem, że Ewangelia nie została na- pierwotny Kościół realizował ewange- do celów politycznych czy ideologicz- pisana w języku polskim i dlatego nie liczne wezwanie do pomocy potrzebu- nych nie może mieć miejsca, bo ma można w oryginalnym tekście doszu- jącym. Pomagał sierotom i wdowom, ona zupełnie inny sens. kiwać się polskiej gry słów. organizował pomoc dla bezdomnych, Podkreśla jednocześnie, że upraw- Jednocześnie okoliczności ucieczki wykupywał jeńców, ale ostrożnie anga- nione jest mówienie o Jezusowym do Egiptu nie należy mylić z sytuacją żował się w pomoc barbarzyńskim na- uchodźctwie jedynie w kontekście Świętej Rodziny w momencie naro- jeźdźcom w okresie wielkich wędrówek religijnym. – Syn Boży poprzez wcie- dzenia Jezusa, którą Ewangelia określa ludów IV-VI w. Raz musiał nawet orga- lenie pokazał, że ważny jest dla niego krótko: „nie było dla nich miejsca w go- nizować obronę przed napływem bar- los każdego człowieka. Zarówno na- spodzie”. Dopiero późniejsze pasto- barzyńskich plemion, aby w ten sposób uka Jezusa, jak i całe Jego życie są dla rałki czy jasełka rozwinęły to zdanie, nieść pomoc miejscowej ludności. nas wezwaniem do miłości drugiego, mówiąc o zamkniętych drzwiach czy Zdaniem duchownego również dziś zwłaszcza potrzebującego, i to miłości niegościnności mieszkańców Betlejem potrzebne jest dobre rozeznanie, by wyrażonej w czynie – mówi. Zazna- wobec przybyszów z Galilei. – By jed- pomagać tym, którzy tej pomocy naj- cza, że taki kontekst mają wypowiedzi nak właściwie ocenić pierwotną wy- bardziej potrzebują, a z ostrożnością papieża Franciszka. mowę tego zdania, należy pamiętać, podchodzić do tych, którzy mogliby Przypomina też, że Święta Rodzi- że ówczesna gospoda, poza zagrodą stanowić niebezpieczeństwo. – Trzeba

KRAJ na poruszała się w granicach jednego dla zwierząt, obejmowała zazwyczaj kierować się miłością, ale trzeba też za- państwa, bo w czasach Chrystusa za- jedno pomieszczenie dla ludzi. W tym chować rozsądek, aby czyn miłości miał równo Palestyna, jak i Egipt były częścią przypadku nie chodziło o brak miejsca jak najlepsze skutki – podsumowuje ks. 8 ogromnego Cesarstwa Rzymskiego. noclegu, a odpowiedniego miejsca do prof. Józef Naumowicz. � mip Kościół wobec kryzysu politycznego – nauczanie kard. Hlonda

Kościół w Polsce nie po raz pierwszy podniecenie i namiętność polityczna „Wystrzegać się należy – tłumaczy staje w obliczu głębokiego kryzysu zasłaniają spokojny sąd o ludziach – utożsamiania pewnych kierunków politycznego dzielącego społeczeń- i sprawach, mieszają politykę do i interesów partyjnych z Kościołem, stwo. Wielokrotnie w takiej sytuacji wszystkiego, wszystko osądzają ze nadużywania jego powagi dla celów zabierał głos, apelując o poszanowa- stanowiska partyjnego, wnoszą nie- wyborczych, partyjnych i wciągania nie etycznych fundamentów demo- pokój w całe życie”. go do sporów na korzyść tego lub kracji. Poniżej prezentujemy analizę W innym ze swych listów paster- owego odłamu politycznego”, gdyż nauczania kard. Augusta Hlonda skich „O katolickie zasady moralne” „byłoby to bardzo szkodliwym wypa- w odniesieniu do kryzysu politycz- Prymas dodaje, że w życiu publicz- czaniem jego misji”. nego początków lat 30. nym „rozpanoszyła się nienawiść, kto Kościół – przypomina – ze swej z innego obozu, a zwłaszcza kto po- natury „nie pozostaje na usługach Był to czas narastającej konfrontacji litycznym przeciwnikiem, tego uważa stronnictw politycznych, z nikim pomiędzy sanacją a ugrupowaniami się za wroga. Nie uznaje się w nim nic w związek polityczny nie wchodzi opozycyjnymi, a po słynnym procesie dobrego, żadnych zalet, żadnych za- i zostawia katolikom swobodę na- brzeskim część przywódców opozy- sług. Przeciwnik musi być zły. Do nie- leżenia do stronnictw, które nie są cyjnych została aresztowana. Jed- go stosuje się bez skrupułu kłamstwo, sprzeczne z etyką katolicką”. Ostrze- nocześnie Roman Dmowski tworzył podejrzenie, oszczerstwo. (...) Wyklu- ga przy tym, że „chęć wyciągania Obóz Wielkiej Polski (OWP) – masową cza się możność zgody i współpracy”. korzyści politycznych z wiary przez opozycyjną organizację obozu naro- Jest więc przekonany, że w tej tra- jakiekolwiek stronnictwo odstręcza- dowego. Sanacja pod przywództwem gicznej sytuacji zadaniem chrześcijan łaby od Kościoła ludzi innych przeko- Piłsudskiego w kolejnych krokach bu- „powinno być uzdrowienie życia poli- nań politycznych”. duje system autorytarny, scena po- tycznego z przywar, które je doprowa- W sposób nadzwyczaj nowocze- lityczna w Polsce staje się coraz bar- dziły je do tak opłakanego zdziczenia”. sny kard. Hlond rezerwuje dla Kościo- dziej konfrontacyjna i nie ma w niej Kard. Hlond w liście „O chrześcijań- ła miejsce „stróża zasad moralnych miejsca na jakiekolwiek porozumie- skie zasady...” przypomina dalej, że w życiu publicznym”. Dodaje, że rola nie, co grozi trudnymi do przewidze- „Kościół stanowczo odrzuca zasadę, że ta musi być tak wykonywana, aby nie nia konsekwencjami. polityka w ogóle stoi poza dziedziną powstało wrażenie, że Kościół jest W tej sytuacji Prymas Polski w moc- praw moralnych”. Wyjaśnia, że takie my- „w służbie jednej czy drugiej strony” ny sposób zabiera głos, przypomi- ślenie wprowadzałoby „samowolę do – wypowiada się natomiast dla dobra nając o konieczności respektowania życia publicznego i zamieniło w piekło całości życia państwowego. etycznych fundamentów demokra- wzniosłą instytucję państwa, stworzo- Jednocześnie, „gdy w tych dziedzi- tycznego porządku. Swoje zaniepo- ną dla dobra i pomyślności ludzi”. nach wyłaniają się zagadnienia mo- kojenie wyraża w słynnym liście pa- Stanowczo więc krytykuje i prze- ralne i gdy sprawy państwowe wkra- sterskim „O chrześcijańskie zasady ciwstawia się programom tych partii, czają w sferę sumienia, a zwłaszcza życia państwowego”, opublikowanym które twierdzą, że „o prawie stanowi gdy o ich rozwiązanie zwracają się do 23 kwietnia 1932 r. siła i powodzenie, że siła kwalifikuje Kościoła władze lub obywatele, wtedy Sytuację, jaka panuje w polskiej po- tego, kto ma rządzić, że polityka jest Kościół ma prawo, a nieraz i obowią- lityce, kreśli w następujących słowach: walką i że do walki należy wychowy- zek zajęcia się etyczną stroną wyda- „Klęską dzisiejszego życia publicznego wać narody”. Ostrzega, że takie poj- rzeń politycznych”. jest nienawiść, która dzieli obywateli mowanie polityki „skończyć się musi Prymas podkreśla przy tym ko- Państwa na nieprzejednane obozy i po- katastrofą państwowości”. nieczność „ścisłego rozgraniczenia stępuje z przeciwnikami politycznymi Ostro przeciwstawia się myśleniu zadań Kościoła i państwa”, w czym jak z ludźmi złej woli, poniewiera ich w kategoriach wyłącznie interesu par- jest wyraźnym prekursorem Soboru bez względu na godność człowieczą tyjnego, tłumacząc politykom, że „nie Watykańskiego II. „Zadaniem pań- i narodową, zniesławia i ubija moralnie”. wolno sprawy państwa utożsamiać stwa – wyjaśnia – są doczesne sprawy Prymas, nie przebierając w słowach, z własną korzyścią lub z korzyściami obywateli, zadaniem zaś Kościoła tro- dodaje, że w życiu politycznym „za- pewnej grupy obywateli”. ska o dobra duchowe i o wieczne cele miast prawdy panoszy się kłamstwo, A mówiąc o roli Kościoła, kard. Hlond ludzkości”. Postuluje zatem współpra- demagogia, oszczerstwo, nieszczery opowiada się za „ponadpolitycznym”, cę obu tych rzeczywistości dla dobra i niski sposób prowadzenia dyskusji czyli „uniwersalnym” charakterem misji wspólnego obywateli. i polemiki. Żądza władzy i prywata Kościoła, i jest stanowczo przeciwny, Wyjaśnia też, że „nie jest rzeczą Ko- prowadzą bezwzględną walkę o rzą- by Kościół utożsamiał się z konkretnym ścioła dążyć do władzy politycznej,

dy i stanowiska, a pozorują ją troską obozem politycznym. Wyraża również sprawować rządy w Państwie i doma- ANALIZA o Państwo, które zwykle odłamy po- obawę przed instrumentalizacją Ko- gać się udziału w jego administracji”, lityczne utożsamiają z sobą”. W tej ścioła przez partie dla własnych, party- lecz dbać o etyczny ład. sytuacji konstatuje, że „chorobliwe kularnych interesów. Marcin Przeciszewski 9 Archidiecezja krakowska: całkowity koszt ŚDM to prawie 201 mln zł

200 612 193 zł – to całkowity koszt w polskich mediach wyniósł 67 mln zł, Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewni- organizacji Światowych Dni Mło- a w mediach zagranicznych 550 mln zł. kach, sanktuarium św. Jana Pawła II) dzieży w Krakowie ze strony archi- W okresie od 18 lipca do 1 sierpnia dało łącznie sumę 67 074 514 zł. Na tę diecezji krakowskiej. Bilans finanso- w mediach całego świata na temat kwotę złożyło się: przygotowanie wy- wy ŚDM zaprezentowano 22 grudnia ŚDM pojawiło się łącznie prawie 8300 darzeń na Błoniach (ceremonia otwar- w krakowskiej kurii. publikacji, a w samym tygodniu wy- cia, powitanie Ojca Świętego, droga darzeń centralnych 5500 materiałów krzyżowa) oraz wydarzenia w parku – Zgodnie z przepisami polskiego prasowych o Krakowie. Jordana (Targi Powołaniowe, Strefa prawa archidiecezja krakowska, dzia- Za obliczeniami Uniwersytetu Eko- Pojednania) – łącznie 24 817 572 zł, łając w ramach statutowej działalności nomicznego w Krakowie podano, że wydarzenia na Campus Misericordiae niegospodarczej, nie ma obowiązku uczestnicy ŚDM wydali w Krakowie (Msza Posłania oraz czuwanie z Ojcem informowania o wydatkach związa- łącznie 500 mln zł. Świętym) – 37 561 727 zł oraz koszt nych z organizacją ŚDM, które były wy- Ks. Piotr Studnicki przypomniał organizacji Pielgrzymki Miłosierdzia, darzeniem religijnym. Jednak w trosce słowa prezydenta miasta Jacka Maj- przygotowania konfesjonałów i Mszy o transparentność działań związanych chrowskiego, który niedawno na św. dla osób konsekrowanych w sank- z organizacją tego wydarzenia spo- antenie TVP Kraków powiedział, że tuarium Bożego Miłosierdzia i sanktu- łecznie użytecznego zdecydowaliśmy „Kraków nie wydał złotówki na ŚDM – arium św. Jana Pawła II – 4 695 215 zł. się poinformować opinię publiczną tylko zyskał”. W koszty organizacji ŚDM w Krako- po pierwsze o korzyściach wypływają- W czasie konferencji zaprezentowa- wie należy wliczyć też koszt poszcze- cych z tego międzynarodowego spo- no bilans finansowy organizacji ŚDM. gólnych etapów przygotowań – np. tkania młodych w Krakowie, po drugie Koszty trzyletnich działań organiza- Zjazd Delegatów, jak również koszty o poniesionych przez stronę kościelną cyjnych i samych Światowych Dni Mło- wynagrodzenia pracowników KO oraz kosztach przy organizacji tego wyda- dzieży w Krakowie to 200 612 193 zł. wolontariuszy długoterminowych, call rzenia, a także o źródłach finansowa- Najbardziej kosztowna była obsługa center czy prewydarzeń, które łącznie nia – wyjaśnił ks. Piotr Studnicki. pielgrzymów, tzn. przygotowanie kosztowały 9 869 207 zł. Mniej kosz- Rzecznik archidiecezji krakowskiej niezbędnika pielgrzyma, organizacja tów pochłonęła organizacja Festiwalu dodał, że główną zasadą sekcji finan- zakwaterowania, wyżywienia, trans- Młodych, zorganizowanego na kil- sowej Komitetu Organizacyjnego portu oraz ubezpieczenie i aplika- kudziesięciu scenach festiwalowych, ŚDM Kraków 2016 było „nie wydawać cje mobilne. Łącznie wydano na nie i katechez w ponad 300 miejscach na więcej niż będziemy posiadać”. 109 907 253 zł. terenie całej archidiecezji krakowskiej: Firma GAD3 dla Komitetu Organi- Ekonom archidiecezji krakowskiej łącznie 7 103 074 zł. Organizacja i ob- zacyjnego przeprowadziła badania ks. Wojciech Olszowski wyjaśnił, że sługa centrum informacyjnego i reje- wśród uczestników wydarzenia. Świa- mimo iż pielgrzymi nocowali głów- stracyjnego to 1 961 365 zł. towe Dni Młodzieży w Krakowie zgro- nie u rodzin i w szkołach, to Komitet W koszty organizacji Światowych madziły ponad 2 mln osób z całego Organizacyjny musiał wiele placówek Dni Młodzieży wpisują się również świata. Prawie 97 proc. uczestników oświatowych wyposażyć w niezbęd- tzw. koszty inne (obsługi medialnej, oceniło pobyt na ŚDM bardzo pozy- ne sanitariaty i toalety. KO pokrywał strony internetowej, promocji i zorga- tywnie lub pozytywnie i jednocześnie koszty noclegów także zaproszonych nizowania tłumaczeń, również pod- poleciłoby udział w nich swoim zna- na ŚDM gości – m.in. katechistów. – To czas wydarzeń centralnych), które jomym. Duży odsetek uczestników nie była opłata za zakwaterowanie, łącznie wyniosły 4 696 780 zł. uznał za sukces krakowskiego spo- ale koszty, które ponieśliśmy, przygo- Mecenas Krzysztof Mazur przy- tkania wzmocnienie relacji z Bogiem, towując miejsca do zakwaterowania – pomniał, że za organizację ŚDM od- zachętę do pracy na rzecz poprawy tłumaczył ks. Olszowski. Lidia Chmura powiadała archidiecezja krakowska, społeczeństwa, poszerzenie wiedzy dodała, że KO musiał przygotować ale pamiętać należy, że w ich ramach o miłosierdziu Bożym oraz wzmocnie- także infrastrukturę na polach namio- miała miejsce wizyta Ojca Świętego, nie relacji z Kościołem. towych, a dla niektórych pielgrzymów którą organizowała Konferencja Epi- Prezentująca podsumowanie Pauli- wykupić miejsca na komercyjnych po- skopatu Polski, zgodnie ze specusta- na Guzik z sekcji komunikacji KO ŚDM lach namiotowych oraz opłacić koszty wą, a przed ŚDM odbywały się też Kraków 2016 podkreśliła, że uczestni- noclegów w bursach i akademikach, Dni w Diecezjach, które organizowały cząca w Dniach młodzież do dziś czyn- gdzie byli zakwaterowani wolontariu- poszczególne diecezje. Bilans finan-

KRAJ nie angażuje się w dzieła miłosierdzia. sze i obsługa wydarzeń centralnych. sowy zaprezentowany w krakowskiej Podczas prezentacji przypomnia- Przygotowanie miejsc wydarzeń kurii dotyczy tylko organizacji ŚDM, no także korzyści wynikające z ŚDM centralnych oraz miejsc spotkań towa- nie ujęto w nim m.in. wizyty papieża 10 dla Krakowa: ekwiwalent reklamowy rzyszących (m.in. sanktuarium Bożego Franciszka w Częstochowie. Organizując Światowe Dni Młodzie- na zwiększenie wpływów budżeto- wane na rzecz wielu instytucji: stowa- ży, bazowano głównie na pięciu źró- wych z tytułu podatku PIT od osób rzyszeń, fundacji, ośrodków pomocy, dłach finansowania: składkach partycy- zatrudnionych przez archidiecezję. szkół, parafii, duszpasterstw i zakonów. pacyjnych uczestników (142 737 835 zł), Źródła finansowania przyniosły Łącznie przekazano 14 657 plecaków darowiznach prywatnych i firm wspie- łącznie kwotę 201 269 113 zł, tj. wię- pielgrzyma oraz ponad 60 kompute- rających (17 903 659 zł), składkach od cej niż całkowity koszt organizacji rów. Pozostały po ŚDM suchy prowiant wiernych ze wszystkich parafii i kościo- Światowych Dni Młodzieży, który przekazano na rzecz fundacji Caritas łów (19 583 707 zł), dochodów spółki wyniósł 200 612 193 zł, dając rezerwę oraz wykorzystano podczas wigilii ŚDM (1 600 000 zł) oraz wsparciu z bu- na nieprzewidziane wydatki. Główna z bezdomnymi organizowanej na kra- dżetu państwa dla działań z zakresu po- księgowa Lidia Chmura zwróciła uwa- kowskim rynku. Wodę butelkowaną rządku i bezpieczeństwa publicznego gę, że do organizatorów ŚDM ciągle wykorzystano podczas organizacji Pie- (19 443 912 zł). napływają faktury, więc prawdopo- szej Pielgrzymki Krakowskiej na Jasną – Przeszło 70 proc. źródeł finan- dobnie cała rezerwa finansowa zosta- Górę, a także przeznaczono do dyspo- sowania ŚDM to są składki partycy- nie wykorzystana. zycji osób uczestniczących w uroczy- pacyjne uczestników – to dokładnie Na pytanie dziennikarzy o rozli- stościach pogrzebowych śp. ks. kard. odwzorowuje to, o czym mówiliśmy czenia z restauratorami ks. Studnicki Franciszka Macharskiego, jak również od początku: to młodzi organizują przypomniał, że Komitet Organiza- zgromadzonych podczas obchodów ŚDM, to oni partycypują we wszyst- cyjny zawarł ok. 400 umów i prawie konsekracji sanktuarium św. Jana Paw- kich kosztach. To nie jest tylko plecak, wszystkie są już rozliczone. Trwają ła II w Krakowie. który dostali... To oni spowodowali, że rozmowy z dwoma podmiotami, które Tuż przed konferencją do dzienni- wybudowaliśmy ołtarze; to oni spo- zdaniem organizatorów nie wywiąza- karzy zebranych w sali okna papie- wodowali, że mogliśmy wybudować ły się z umów. skiego w krakowskiej kurii wyszedł chociażby drogi dojazdowe do Cam- W porównaniu do organizacji Świa- kard. Stanisław Dziwisz, który poinfor- pus Misericordiae – wyjaśniała Paulina towych Dni Młodzieży na przestrzeni mował, że jako biskup jest od spraw Guzik. Dodała, że wsparcie budżetu ostatnich 8 lat ŚDM w Krakowie wy- duchowych, a nie finansowych, dlate- państwa w wysokości ponad 19 mln zł generowały najmniej kosztów, w tym go głos oddał przedstawicielom sekcji zwróciło się państwu z nawiązką, po- o ponad połowę mniej niż podczas komunikacji i finansowej w Komitecie nieważ wysokość podatku VAT zapła- organizacji ostatnich ŚDM w Rio de Organizacyjnym ŚDM Kraków 2016. conego przy zakupach poczynionych Janeiro w 2013 r. Hierarcha złożył dziennikarzom świą- tylko przez archidiecezję krakowską to Wszystkie materialne rzeczy pozo- teczne życzenia i przyniósł słodycze. 32 mln zł. Guzik zwróciła uwagę także stałe po ŚDM trafiły i wciąż są przekazy- pra Premier Szydło: ŚDM ambasadorem Polski w świecie

Światowe Dni Młodzieży w Krakowie jest bezpiecznym, spokojnym krajem”; miejscach, że Światowe Dni Młodzieży stały się ambasadorem Polski, ciągle „krajem, do którego warto przyjeż- ciągle żyją, ciągle się o nich opowiada się o nich opowiada. To jest wielki dżać”. Pokazały też, że Polacy są wspa- i o nich mówi. To jest wielki sukces sukces tego wspaniałego wydarze- niałymi ludźmi. tego wspaniałego wydarzenia – za- nia – powiedziała 29 grudnia pre- – Muszę powiedzieć, że do dzisiaj kończyła premier Szydło. mier Beata Szydło. – będąc za granicą – słyszę w różnych lk

Podczas konferencji zorganizowa- Dzięki ŚDM rok 2016 był wyjątkowy dla turystyki religijnej w Krakowie, nej po posiedzeniu Rady Ministrów a ŚDM wywarły wpływ na wiele sfer funkcjonowania miasta. premier podsumowała najważniejsze Z badań Małopolskiej Organizacji Turystycznej wynika, że Kraków w opinii działania rządu w mijającym roku. uczestników ŚDM uzyskał „ocenę dobry z plusem” (w skali 1-5 jest to 4,21) Podziękowała wszystkim, którzy byli – poinformowano podczas konferencji „Turystyka religijna w produkcie tu- zaangażowani w „budowanie tego rystycznym Krakowa”, która odbyła się w Centrum Kongresowym ICE w sto- święta młodości, święta wartości, licy Małopolski. tego wielkiego wydarzenia”. – Było Badani pielgrzymi o ŚDM dowiadywali się z parafii (62 proc.), od znajo- ono nie tylko przeprowadzone per- mych (35 proc.), z duszpasterstwa (26 proc.), z internetu i mediów społecz- fekcyjnie – tutaj podziękowania na- nościowych (odpowiednio 22 proc. i 23 proc.). Z kolei o Krakowie pielgrzymi leżą się przede wszystkim służbom dowiadywali się przede wszystkim ze szkoły (24 proc.), internetu (22 proc.), mundurowym – ale możemy też od znajomych i rodziny (po 19 proc.) oraz z Kościoła (12 proc.). powiedzieć, że było to wydarzenie, Aż 49 proc. uczestników krajowych i 24 proc. pielgrzymów zagranicznych które stało się ambasadorem Polski – KRAJ zadeklarowało, że na pewno wróci do Krakowa, a „raczej tak” odpowiednio zaznaczyła premier. 35 i 41 proc. ankietowanych. Zdaniem Beaty Szydło lipcowe Krakow.pl, lk ŚDM w Krakowie pokazały, że „Polska 11 Przegląd Moja najważniejszych Diecezja wydarzeń diecezjalnych

Organizatorami Ełckiego Marszu dobrem, które powstało wysiłkiem po- BIELSKO – ŻYWIEC w Obronie Życia i Rodziny są Ełcka koleń. Dzięki ich modlitwom, pokojo- Na bielskim cmentarzu komunalnym Kuria Diecezjalna, Stowarzyszenie wej walce, niegasnącej nadziei, że bę- w Kamienicy odbył się 27 grudnia Obrony Życia „Evangelium Vitae” oraz dzie Polska w imię Pana – wolna wśród wspólny pochówek dzieci zmarłych Diakonia Obrony Życia Domowego wolnych, równa wśród równych. Nie przed urodzeniem. Podczas uroczy- Kościoła diecezji ełckiej. można tego wielkiego dobra bezro- stości pochowano urny z prochami ks.kz zumnie wystawiać na niebezpieczeń- 220 dzieci nienarodzonych, które stwo. Osłabiać. Negować wszystko, przekazał w tym roku szpital woje- cokolwiek uczynią ci, których przecież wódzki w Bielsku-Białej. GDAŃSK u steru nawy państwowej postawiła Ceremonii i poprzedzającej ją Mszy „Świat polskiej polityki potrzebuje swobodna wola wyborców. Odwracać św. w intencji rodzin zmarłych dzieci naszej modlitwy” – napisał abp Sła- znaczenie pojęć. Obroną demokracji przewodniczył wikariusz kamienickiej woj Leszek Głódź w swym bożona- nazywać okupację sali sejmowej, a za- parafii pw. św. Małgorzaty ks. Tomasz rodzeniowym orędziu. Wezwał do machem stanu – sprawowanie wła- Wojtyła, który wspólnie z kapelanem przebaczenia, pojednania i „tego, co dzy przez zwycięskie ugrupowanie”. szpitala wojewódzkiego ks. Micha- winno być zwornikiem wszystkich, Zdaniem abp. Głódzia to, co się teraz łem Nowakiem poprowadzili kondukt którzy idą do służby publicznej: miło- dzieje, to „jakaś przedziwna kakofonia. pogrzebowy do miejsca, gdzie obok ści ku ojczyźnie, narodowi, państwu Niepojęta w porządku logiki”. pochowanych prochów ponad pół- – rozważnej troski o dobro wspólne”. W tej sytuacji „trzeba nam również tora tysiąca nienarodzonych spoczęło Metropolita gdański wyjaśnił, na- włączyć modlitewny apel do Bożego kolejnych pięć urn. Według statystyk wiązując do słów papieża Franciszka, miłosierdzia. Odmawiać z żarliwością medycznych w Polsce rocznie w wyni- że „narodziny Bożego Syna to wielki słowa koronki: «Dla Jego bolesnej ku poronień umiera ok. 40 tys. dzieci. znak miłosiernej miłości Boga”, która męki miej miłosierdzie dla nas i całego rk powinna nas wszystkich wzywać do świata»” – napisał abp Głódź. przemiany i nawrócenia. mp W tym kontekście przypomniał EŁK o zasadzie „Treuga Dei” – Pokoju Od wielu lat ulicami Ełku przechodzi Bożego, który przez wieki był przyj- GNIEZNO marsz milczenia w obronie życia i ro- mowany przez zwaśnione strony Abp Wojciech Polak spotkał się w wi- dziny. Ubiegłoroczny, zorganizowa- na czas religijnych świąt. Abp Głódź gilijne popołudnie z osobami bez- ny po raz 21., rozpoczął się 29 grud- z bólem przyznał, że w Polsce „parok- domnymi. „Bóg nie przychodzi ze nia w kościele Najświętszego Serca syzm złych emocji [jednak] nie ustaje”. względu na to, co posiadamy, ani do Pana Jezusa modlitwą ekspiacyjną A „wybuchnęły one w parlamencie, tego, co mamy w kieszeniach. Bóg za wszystkie grzechy przeciwko ży- wylały się na ulice, zdominowały me- przychodzi do nas, do naszego serca ciu i świętości rodziny. Dziękowano dia. A kto je śledzi, zdaje sobie chyba i chce, byśmy Go przyjęli i zanieśli in- również Bogu za dzieci uratowane sprawę, o co toczy się gra”. nym” – mówił Prymas Polski. przez podjęcie Duchowej Adopcji, Polska zatem – jak podkreślił abp Jak co roku wigilijną wieczerzę dla wszystkich obrońców życia i rodziny Głódź – potrzebuje wewnętrznego po- osób bezdomnych i samotnych przy- oraz budujących cywilizację miłości. koju i współpracy wszystkich politycz- gotowały wspólnie z Caritas członki- Uczestnicy marszu, niosąc zapalo- nych sił dla dobra wspólnego, jakim jest nie Stowarzyszenia Miłosierdzia św. ne lampiony, w milczeniu przeszli do Państwo Polskie i jego niepodległość. Wincentego a Paulo oraz gnieźnień- katedry św. Wojciecha, gdzie została „Tak, trzeba się spierać, ale trzeba się skie siostry szarytki. Przy gnieźnień- odprawiona Msza św. pod przewod- w tym sporze szanować. Nie wykopy- skim domu zgromadzenia od wielu nictwem bp. Romualda Kamińskiego. wać rowów, które trudno będzie zasy- lat działa jadłodajnia, która każdego – Żyjemy w czasach nieposzanowania pać. Szukać rozwiązań. W zdrowym sys- dnia karmi kilkadziesiąt osób potrze- życia. Dlatego w tym dniu w Kościele temie demokratycznym nie ma miejsca bujących. Wydawanie obiadów zapo- katolickim na całym świecie modlimy na opozycję totalną. Bo stanowi jego czątkowała śp. s. Felicja Sieracka, która

Z DIECEZJI się o jego poszanowanie, przepra- zaprzeczenie, godną pożałowania ka- przez wiele lat pukała do drzwi róż- szamy Boga za wszystko, co było tar- rykaturę” – wyjaśnił arcybiskup. nych firm i instytucji i zbierała ofiary gnięciem się w różny sposób na życie Wszystkim zwaśnionym stronom na swoich podopiecznych pod gnieź- 12 – mówił w homilii hierarcha. przypomniał, że „III Rzeczpospolita jest nieńskimi kościołami. Dziś prowadze- nie jadłodajni wspiera systemowo Ca- ską „Rodzina Rodzinie”. Polega ona ritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej. na wsparciu konkretnych syryjskich KIELCE Prymas prosił wszystkich obecnych rodzin, poszkodowanych w wyniku Nieznacznej modyfikacji uległ na wigilii, aby byli świadkami i apostoła- konfliktu zbrojnego w Syrii. Konkretne herb powiatu kieleckiego, który mi Bożej miłości tam, gdzie żyją, wśród informacje można uzyskać na stronie w obecnym kształcie nawiązuje do tych, których na co dzień spotykają. internetowej: www.rodzinarodzinie. relikwiarza mieszczącego relikwie – To nie jest tylko zadanie księży caritas.pl. Drzewa Krzyża z sanktuarium na i sióstr zakonnych. To także wasze za- Archidiecezja Katowicka Świętym Krzyżu. danie. Zawsze jest ktoś, kto czeka na Nowy herb został 29 grudnia przy- dobre słowo, uśmiech, komu możemy Metropolita katowicki abp Wiktor jęty przez radę powiatu na sesji, która okazać się potrzebni – dodał abp Po- Skworc wsparł rodzinę pochodzącą odbyła się w świętokrzyskim klasztorze. lak, prosząc także o modlitwę. z Aleppo. Eliam Ibrahim Homsi wraz Jak mówi Michał Godowski, staro- Na wigilijnym stole nie zabrakło z żoną Ranią Joseph Batikha oraz ich sta kielecki, zmianę sugerowała komi- tradycyjnych wigilijnych potraw, m.in. trójką dzieci zostali objęci pomocą sja heraldyczna Ministerstwa Spraw kapusty z grzybami i klusek z makiem. w ramach projektu „Rodzina Rodzi- Wewnętrznych i Administracji. Po- Każdy z uczestników wigilii otrzymał nie” Caritas Polska. przedni herb obowiązywał od 1999 r. także drobny upominek. „To bardzo biedni ludzie bez źródeł dziar bgk dochodu i bez pracy. W czasie wojny stracili cały swój dobytek oraz dom. Bp Jan Piotrowski przewodniczył Potrzebują żywności, która w Aleppo 31 grudnia Mszy św. w kaplicy Schro- KATOWICE jest obecnie bardzo droga. Potrzebu- niska dla Samotnych Matek w Wier- „Zachęcam i proszę, aby każda para- ją również opłacić koszty związane nej koło Piekoszowa, prowadzonego fia archidiecezji katowickiej pomo- z wynajmem mieszkania oraz opału przez siostry pasterzanki w imieniu gła przynajmniej jednej syryjskiej na zimę. Dużym wydatkiem jest także kieleckiego Koła Towarzystwa św. rodzinie wskazanej przez Caritas dostęp do prądu z generatorów, który Brata Alberta. Biskup spotkał się Polska. Niech konkretną realizację drożeje w związku z przedłużającą się z mieszkankami domu, były życze- tej zachęty i prośby podejmie Pa- wojną” – pisze Caritas Polska o rodzi- nia i wspólny posiłek. rafialny Zespół Caritas” – napisał nie z Aleppo. W homilii bp Piotrowski zwrócił metropolita katowicki abp Wiktor ks.sk uwagę, że ostatni dzień roku skłania Skworc w „Słowie na uroczystość do bilansu; jedni wspominają sukcesy, Świętej Bożej Rodzicielki Maryi Już po raz trzeci blisko 200 ubogich inni stracone szanse czy pożegnania i Światowy Dzień Pokoju”, które zo- i bezdomnych wzięło udział w za- z najbliższymi. stało odczytane w kościołach archi- bawie sylwestrowej organizowanej Podkreślił znamienne słowa św. diecezji katowickiej 1 stycznia. w Katowicach. Augustyna: „Kto Boga posiada, jest Abp Skworc zwrócił się do parafian, Sylwester dla bezdomnych i ubo- błogosławiony”. – Szczęście jest dane przypominając, że rok 2017 to m.in. gich ma w Katowicach długą tradycję. od Boga, a w pełni możliwe jedynie po Rok św. Brata Alberta, który rozpoczął Od ponad 20 lat organizowany jest śmierci, gdy człowiek od nowa spo- się 25 grudnia 2016 r., czyli w dniu 100. przez kleryków z Wyższego Śląskiego tyka się ze swym Stwórcą – zauważył rocznicy śmierci świętego, i potrwa do Seminarium Duchownego. Od dwóch biskup. Podkreślił, że najważniejszą kolejnych świąt Narodzenia Pańskiego. lat dzięki połączonym siłom kleryków, formą aktywności człowieka jest „dzia- „Niech ten czas będzie okazją do wolontariuszy i darczyńców przybrał łanie kierowane miłością, a wszystko, kontynuowania dzieł miłosierdzia. Do nową formę – Sylwestra z Ubogimi. co pochodzi od Boga, jest dobre”. ich podejmowania wezwał nas papież W ostatni dzień roku w auli przy Po Mszy św. bp Piotrowski, towarzy- Franciszek w Liście apostolskim «Miseri- parafii św. Apostołów Piotra i Pawła szący mu księża z Caritas kieleckiej: ks. cordia et Misera», napisanym na zakoń- w Katowicach każdy z blisko 200 za- Stanisław Słowik i ks. Krzysztof Bana- czenie Roku Miłosierdzia. Przykład cha- proszonych gości znalazł dla siebie sik, Teresa Brzeska z Koła św. Brata Al- rytatywnych działań św. Brata Alberta imienne miejsce przy bogato zasta- berta, siostry pasterzanki z przełożoną może stać się inspiracją do wyrażenia wionym stole. Nie zabrakło atrakcji s. Anną Czech, a także samotne mamy czynami miłosierdzia tego, co będzie- zarówno dla ciała – wystawnej kola- i dwójka dzieci zjedli wspólnie obiad. my głosić, realizując temat roku dusz- cji, tańców i zabaw z wodzirejem, jak W placówce przebywają kobiety pasterskiego: «Idźcie i głoście». Zgod- i dla ducha – dobrego słowa, wspól- z dziećmi, głównie ofiary przemocy do- nie z wezwaniem tego Świętego mamy nej modlitwy i Eucharystii odprawio- mowej, często w trudnej sytuacji mate- być dobrzy jak chleb. Wykorzystajmy nej o północy. Ponadto każdy z gości rialnej, bez dachu nad głową. Kobiety zatem ten rok do szerzenia postaw mi- otrzymał w prezencie paczkę. mogą tutaj pozostać pół roku, wiele łosierdzia i podejmowania konkretnych – Naszym priorytetem jest budowa- z nich utrzymuje później kontakt z sio-

czynów” – zachęcił hierarcha. nie wspólnoty z przybyłymi oraz umoż- strami. Szukają tam pomocy duchowej, Z DIECEZJI Jak dodał abp Skworc, jednym liwienie im dostrzeżenia własnej warto- rady, często dzwonią z pozdrowieniami z działań może być włączenie się ści – mówią organizatorzy sylwestra. czy ze świątecznymi życzeniami. w akcję ogłoszoną przez Caritas Pol- mip dziar 13 na eskalację napięć, sporów i konflik- Jak ocenił duchowny, młodości zwy- KRAKÓW tów. – Wydaje się, że podstawowym kle przypisuje się określone cechy, czyli Królewską drogą do społecznego problemem jest nieporozumienie co odwagę, wrażliwość, zapał, ale i brak pokoju i harmonijnej współpracy do sposobu pojmowania polityki. Jej rozwagi oraz doświadczenia. – Pozy- jest dialog, w którym każdy może nadrzędnym celem ma być troska tywny przykład młodzieńczego entu- wyartykułować swoje potrzeby, o dobro wspólne, a stylem ma być zjazmu, który jest przeciwieństwem wsłuchując się w racje drugiej strony bezinteresowna służba. Trzeba przy- tego, co papież Franciszek nazwał „mło- – powiedział metropolita krakowski znać, że jesteśmy dalecy od tego ide- dzieżą kanapową”, dały nam niedawne kard. Stanisław Dziwisz podczas pa- ału, a spotykamy się z walką o zdoby- Światowe Dni Młodzieży – wskazał. sterki odprawionej w katedrze wa- cie władzy lub jej utrzymanie – ocenił. mip welskiej. Hierarcha w homilii odniósł Stwierdził, że pomimo istniejących się do obecnej sytuacji politycznej sprawdzonych demokratycznych Kilkadziesiąt osób bezdomnych i społecznej w Polsce. sposobów „zarządzania polskim do- i ubogich bawiło się na krakowskim Jak zaznaczył, niecodzienna nocna mem” nieraz dochodzi do poważnych Sylwestrze z Ubogimi. Wydarzenie pora sprawowania Eucharystii uświa- konfliktów, które osłabiają „naszą na- zorganizowała młodzież z parafii Do- damia wiernym, że przeżywają nad- rodową jedność wokół zasadniczych brego Pasterza w Krakowie wspólnie zwyczajne wydarzenie. Dodał także, wartości i celów”. z wolontariuszami z całej Polski. że spotkanie z Nowonarodzonym nie Hierarcha wskazał, że święta Boże- Bawiono się w sali gimnastycznej jest zwykłą sielanką. – Ono powinno go Narodzenia powinny prowadzić Szkoły Podstawowej nr 2 w Krakowie. być decydującym spotkaniem, wy- do uspokojenia umysłów i emocji oraz Były tańce, ciepłe posiłki i rozmowy, znaczającym nam drogę oraz styl ży- poważnego pochylenia się nad polski- podczas których zaproszeni goście cia i służby – uwypuklił. mi sprawami. opowiadali młodzieży trudne historie W homilii kard. Dziwisz podzięko- luk swojego życia. wał za dobro Światowych Dni Mło- Wolontariusze podkreślali, że chcą dzieży, podczas których okazało się, „Młode pokolenie pochłonięte przez przełamać stereotypy dotyczące osób że różnorodność kultur i języków nie media elektroniczne, przytłoczone bezdomnych czy ubogich, które są jest przeszkodą i zagrożeniem, ale przez nadmiar zajęć, często nie ma zakorzenione w społeczeństwie. – Oni bogactwem ludzkiego ducha. – Do- czasu na głębsze relacje nie tylko często nie potrzebują pieniędzy, ale świadczyliśmy, że możemy się głębo- z rodziną, ale i z Bogiem” – napisał zainteresowania i rozmowy. To właśnie ko porozumiewać w jednym, uniwer- w liście na Narodzenie Pańskie rek- tutaj widać – fascynuje mnie, jak ci lu- salnym języku wiary i miłości. I tego tor Uniwersytetu Papieskiego Jana dzie tańczą, jak się bawią – są dokład- nam brakuje, również w naszej ojczyź- Pawła II w Krakowie ks. prof. Woj- nie tacy jak my. Bardzo się cieszę, że ten nie. To był i jest znak nadziei dla nasze- ciech Zyzak. Dokument odczytany sylwester jest krokiem ku przełamaniu go podzielonego świata – podkreślił. został w drugi dzień świąt bożona- obojętności wobec nich – powiedziała Za drugi znak hierarcha uznał Ju- rodzeniowych m.in. w parafiach ar- jedna z wolontariuszek Anna Müller. bileusz Miłosierdzia, który według chidiecezji krakowskiej. Krakowski Sylwester z Ubogimi to nie niego pomógł ludziom ponownie Rektor UPJPII przypomniał, że pla- tylko zabawa. Przed północą uczestni- przeżyć prawdę o miłosiernym Bogu. cówki katolickie kształcą obecnie na cy spotkania udali się do kościoła pw. – Nie mamy żadnych statystyk, bo ich całym świecie 52 mln dzieci i młodzie- Jana Chrzciciela, gdzie wysłuchali świa- nie potrzeba, ale jedynie Bóg wie, ile ży w szkołach podstawowych i śred- dectwa Henryka Krzoska, nawrócone- dobra się zrodziło w Roku Miłosier- nich oraz 6 mln studentów w akade- go alkoholika. Na zakończenie starego dzia i ile związanego z tym dobra na- miach i na uniwersytetach. – Przez roku potrzebujący i ubodzy uczestni- dal trwa, bo przecież miłosierdzia nie ostatnie 40 lat liczba młodzieży obję- czyli także we Mszy św. można ograniczyć do jednego roku, tej nauczaniem przez Kościół wzrosła luk do jakiejś jednej daty. Jest za co Bogu o 300 proc., głównie w Azji i Afryce – dziękować – uznał. wskazał ks. prof. Zyzak. Kardynał powiedział, że narodzony Jednocześnie zwrócił uwagę, że LUBLIN w Betlejem Jezus odniósł radykalne Europa, w tym także Polska, zmaga O roli Maryi w Bożym planie zbawie- zwycięstwo nad mocami zła, grzechu się z coraz bardziej palącym proble- nia i o roli kobiet w tworzeniu pokoju i nienawiści, choć świat nie przyjął mem niżu demograficznego. – Mimo na świecie mówił w kazaniu bp Mie- jeszcze orędzia pokoju, które On ze to nasza uczelnia stale poszerza swo- czysław Cisło. Biskup pomocniczy ar- sobą niesie. – Nasz świat wstrząsany ją ofertę dla studentów, wiedząc, że chidiecezji lubelskiej celebrował no- jest aktami przemocy i ślepego ter- młodość to szczególny okres w życiu woroczną Eucharystię ku czci Bożej roru. Doświadczamy go także w tym człowieka, w którym kształtuje się Rodzicielki w miejscowej katedrze. okresie, w mijającym roku, a także osobowość. To również często okres – Czcimy Maryję nie dlatego, że uro-

Z DIECEZJI w ostatnich dniach – przypomniał. buntu przeciwko rodzicom i zasadom dziła fizycznie Jezusa Chrystusa, ale Purpurat odniósł się także do obec- rządzącym światem, ale także czas błogosławimy ją tak, jak powiedziała nej sytuacji politycznej w Polsce, którą poszukiwania autorytetów – napisał św. Elżbieta, kiedy ją nawiedziła: Błogo- 14 określił jako „niepokojącą” ze względu w liście na Boże Narodzenie. sławiona jesteś, któraś uwierzyła. Klu- czem wielkości Maryi jest to, że odwró- oczekiwania na wyrok sądu” – napi- Jak wynika z komunikatu, władze ciła bieg dziejów grzechu rozpoczęty sał ks. Szczepan Bugaj, dyrektor Ca- PFRON wiedziały o nieprawidłowo- przez Adama i Ewę. Ona swoim posłu- ritas Diecezji Płockiej, w komunikacie ściach już na początkowym etapie ich szeństwem rozpoczęła nowy etap w hi- wydanym 28 grudnia w związku z ar- realizacji (na początku 2007 r.), jednak storii ludzkości – etap zbawienia w Je- tykułem opublikowanym przez „Ga- nie podjęły adekwatnych działań. Nadal zusie Chrystusie – powiedział hierarcha. zetę Wyborczą” pt. „Ksiądz ukradł, przekazywały milionowe transze, nie Odniósł się również do listu papieża Kościół nie odda. Jak PFRON stracił reagując na sygnalizowane nieprawi- Franciszka z okazji 50. Światowego Dnia miliony na współpracy z Caritasem”. dłowości. Niezrozumiałe postępowanie Pokoju. Zwrócił uwagę na rolę matek Ks. Szczepan Bugaj, dyrektor Cari- PFRON doprowadziło do powiększenia w tworzeniu świata wolnego od prze- tas Diecezji Płockiej, w komunikacie szkody. W prowadzonej sprawie Caritas mocy. – Nieraz same doświadczając stwierdził, że artykuł w „Gazecie Wy- otrzymała status pokrzywdzonego, co przemocy, stają są wychowawczyniami borczej” zawiera liczne fałszywe infor- potwierdziła prokuratura i sądy. człowieka w praktykowaniu małej dro- macje. Rozmowy z PFRON w sprawie „Należy zauważyć również, że PFRON, gi miłości, poprzez mały gest, słowa, właściwego rozliczenia projektów zawierając (w 2006 r.) umowy o dofi- bliskość, macierzyńskie ciepło i bliskość miały miejsce wielokrotnie, pierwsze nansowanie, nie zwracał się (pomimo – zauważył biskup pomocniczy. odbyły się wiosną 2007 r., ich efektem ciążącego na nim obowiązku prawne- Na koniec Eucharystii proboszcz było m.in. zwolnienie ówczesnego dy- go) o akceptację władz zwierzchnich parafii katedralnej ks. Adam Lewan- rektora Caritas ks. Jerzego Z. wobec Caritas Diecezji Płockiej. Powo- dowski złożył celebransowi życzenia W komunikacie zaznaczono też, że ływanie się dziś na brak tej zgody jest z okazji przypadających w tym dniu nieprawdą jest, iż Caritas zapropono- w świetle powyższego nadużyciem. imienin Mieczysława. wała rozliczenie projektów dopiero Wskazywanie zaś na odpowiedzialność dab po rzekomo podtrzymującym nakaz «Episkopatu» czy «Watykanu» jest cał- zapłaty wyroku Sądu Apelacyjnego kowicie nie na miejscu. Żaden podmiot w Warszawie. Obecnie nie ma żadnej kościelny poza Caritas Diecezji Płockiej ŁÓDŹ decyzji sądu (nawet I instancji), która nie uczestniczył w negocjowaniu i pod- W łódzkim Instytucie Centrum Zdro- zobowiązywałaby Caritas do jakich- pisaniu umowy z PFRON” – podkreślo- wia Matki Polki otwarto 22 grudnia kolwiek spłat na rzecz PFRON. no w komunikacie. pierwszą w Polsce poradnię i klinikę Ponadto komunikat podkreśla, że Ponadto ks. Szczepan Bugaj zauwa- diagnostyki i leczenia niepłodności strona kościelna wielokrotnie wystę- żył, że autorzy artykułu wyliczyli kwo- u kobiet i mężczyzn. W uroczystości powała z propozycjami ugody i rozli- tę „szkody”, przeszacowując ją pięcio- wziął udział minister zdrowia Kon- czenia środków, bez oczekiwania na krotnie. Środki, których dotyczy spór, stanty Radziwiłł. Placówkę pobło- wyrok sądu. Caritas zaakceptowała ostatecznie mogą (potencjalnie) ob- gosławił łódzki biskup pomocniczy przedstawioną przez sam PFRON pro- ciążyć Caritas Diecezji Płockiej, a nie Marek Marczak. pozycję ugodową, która odnosiła się do PFRON. Ponadto w artykule wpro- Na nowym oddziale znajdzie się wyliczonej przez PFRON kwoty zwrotu wadzono czytelników w błąd, sumu- 30 łóżek i dwie sale operacyjne z naj- w wysokości 5,7 mln zł. Do ugody nie jąc kwotę wypłaconą Caritas i kwotę nowocześniejszym w Polsce wyposa- doszło, bo wycofał się z niej PFRON. zwróconą Ministerstwu Infrastruktury. żeniem (także do badań laparoskopo- „Strona kościelna nie ma wpływu „Jeśli sąd stwierdzi, iż PFRON słusz- wych), sale pooperacyjne, gabinety na przyśpieszenie rozpoznania tej nie zakwestionował rozliczenia Caritas, zabiegowe oraz poradnia do leczenia sprawy przez sąd, której PFRON nie to Caritas zwróci należne środki. Po- pacjentów „w trybie zewnętrznym”. chce rozstrzygnąć w inny sposób. kryje to kwotę zwróconą przez PFRON Podczas uroczystości minister zdro- Obecne oczekiwanie na opinię (kolej- Ministerstwu. Jeśli zakwestionowanie wia wskazał, że łódzka klinika diagno- nego już) biegłego powołanego przez wypłat było niesłuszne – Ministerstwo zowania i leczenia niepłodności jest sąd również spowodowane zostało winno zwrócić PFRON wpłacone wcze- pierwszą z 16, które zostaną otwarte postawą PFRON, który nie zgadzał śniej kwoty” – wyjaśniono w komuni- na terenie całego kraju. – To historycz- się z oszacowaniem poprzedniego kacie. ne wydarzenie, nie tylko dla Łodzi, ale biegłego, wskazanego przez ten sam W obu wypadkach PFRON nie po- w skali całej Polski – podkreślił mini- sąd” – wskazano w komunikacie. nosi żadnej „szkody”. Ponadto kwe- ster Radziwiłł. Płocka Caritas informuje też, że od stionowane wydatki, związane z re- xpk początku ujawnienia nieprawidłowo- alizacją projektów, dotyczą nie całej ści współpracowała z prokuraturą, kwoty dofinansowania, a sumy zde- a przedawnienie części zarzutów sta- cydowanie mniejszej – zgodnie z wy- PŁOCK wianych byłemu dyrektorowi ks. Je- liczeniami PFRON ok. 5 mln zł. „Nieprawdą jest, iż strona kościelna rzemu Z. wynikało z opieszałości tego W artykule pt. „Ksiądz ukradł, Kościół nie zamierzała rozliczyć projektów urzędu. Co więcej, to Caritas, uczest- nie odda. Jak PEFRON stracił miliony

i zwrócić środków, które nie były wy- nicząc w postępowaniu karnym jako na współpracy z Caritasem” autorstwa Z DIECEZJI datkowane prawidłowo. Wielokrot- oskarżyciel posiłkowy, złożyła apela- Wojciecha Czuchnowskiego i Mileny nie występowała ona z propozycja- cję od wyroku sądu okręgowego, żą- Orłowskiej („Gazeta Wyborcza” z 28 mi ugody i rozliczenia środków, bez dając zaostrzenia orzeczonej kary. grudnia 2016 r.) opisano sytuację doty- 15 czącą otrzymania przez Caritas Diecezji od chwili Narodzenia Jezusa każde ob- Podkreślił, że odzyskanie przez Płockiej w 2006 r. ponad 13 mln zł na licze bliźniego nosi w sobie podobiznę Polskę niepodległości po 123 latach realizację czterech programów PFRON. Syna Bożego – zauważył abp Gądecki. zaborów w symboliczny sposób po- Dyrektorem Caritas był wówczas ks. Podkreślił, że zwłaszcza chodzi tu równywane było do zmartwychwsta- Jerzy Z. Gdy wyszły na jaw nieprawidło- o oblicze ubogiego, „bo Bóg przyszedł nia Chrystusa. wości, został on zwolniony z pełnione- na świat jako ubogi i najpierw ubogim msz go stanowiska. Prokuratura Okręgowa pozwolił przyjść do siebie”. w Płocku prowadziła dwa postępowa- – Drugie zdumienie wywołuje hi- Ostateczną i nieprzekraczalną gra- nia w tej sprawie: wobec ks. Jerzego Z. storia, jeśli patrzymy na nią z wiarą. nicą wszelkiego działania człowieka, i jego podwładnych oraz w sprawie Często jesteśmy przekonani, że rozu- w tym także aktywności ludzi na- odzyskania funduszy. Swój audyt miemy ją do końca, tymczasem grozi uki, jest autentyczne i ważne dobro przeprowadziła także w 2010 r. kuria nam odczytanie jej na opak. Zwłaszcza społeczności, np. dobro rodziny, w Płocku. Jego wyniki wskazały „nie- gdy wydaje się nam, że jest ona zde- społeczności lokalnej − mówił abp dopełnienie obowiązków przez osoby terminowana przez ekonomię rynku, Stanisław Gądecki podczas Mszy św. zarządzające projektami”. Caritas przy- regulowaną przez finanse i interesy, w poznańskiej katedrze dla uczest- stąpiła do postępowania w charakterze przez aktualne potęgi – mówił metro- ników XXXVII Seminarium Mediewi- pokrzywdzonego. W 2014 r. ks. Jerzy Z. polita poznański. – Tymczasem Bóg stycznego. został skazany za podrabianie doku- lubi „mieszać karty”, lubi strącać wład- Metropolita poznański, rozważa- mentów finansowych i przedkładania ców z tronu, a wywyższać pokornych, jąc problem wolności w poszukiwa- ich PFRON na rok więzienia i 20 godzin głodnych nasycać dobrami, a boga- niach naukowych, zaznaczył, że samo prac społecznych miesięcznie. Wyrok tych z niczym odprawiać – zauważył. subiektywne przekonanie o życiu w 2015 r. podtrzymał Sąd Apelacyjny – Trzecim miejscem zdumienia jest w wolności nie jest jeszcze gwarancją w Łodzi. Od początku Caritas i diecezja Kościół, postrzegany z wiarą, czyli nie bycia człowiekiem wolnym. – Wolność prowadziły też negocjacje dotyczące widziany jedynie jako instytucja reli- nie zależy od naszych subiektywnych pieniędzy sprzeniewierzonych przez ks. gijna, ale odczuwany jako Matka, któ- przekonań czy emocjonalnych odczuć Jerzego Z., które pochodziły z Unii Eu- ra – mimo zmarszczek – objawia rysy − stwierdził abp Gądecki. ropejskiej, a do PFRON trafiły przez Mi- Oblubienicy, ukochanej i oczyszczonej Przypomniał, że w starożytnej Gre- nisterstwo Infrastruktury. Obecnie po- przez Chrystusa – mówił abp Gądecki. cji i Rzymie wolność przysługiwała stępowanie w sprawie jest odroczone. ms tylko niektórym, dzięki pochodzeniu eg społecznemu, sile charakteru albo fi- Dziś wyrażamy wdzięczność po- lozofii. Dopiero chrześcijaństwo przy- 8 tys. dolarów przekazała diecezja wstańcom wielkopolskim, dziękuje- niosło świadomość wolności wszyst- płocka na gruntowny remont łodzi, my za ich gotowość położenia życia kim ludziom bez wyjątku. która jest jednym z głównych środ- na ołtarzu Ojczyzny − podkreślił Przewodniczący KEP zaznaczył, że ków lokomocji w Iquitos w Peru, gdzie 27 grudnia bp Grzegorz Balcerek w zdobywaniu autorytetu naukowe- pracuje czterech księży z tej diecezji. podczas Mszy św. z okazji 98. rocznicy go potrzebna jest wolność wewnętrz- Są to: ks. Radosław Zawadzki, ks. Pa- wybuchu powstania wielkopolskiego, na, która jest pierwszą i podstawową weł Sprusiński, ks. Marek Bruliński i ks. jednego z nielicznych zwycięskich wolnością pracownika nauki. Zbigniew Rembała, który jest rektorem powstań niepodległościowych naro- – Jest ona dana człowiekowi na- miejscowego seminarium duchowne- du polskiego. uki podobnie zresztą jak wszystkim go. Wyremontowana łódź umożliwi W poznańskiej bazylice kolegiackiej innym ludziom razem z jego czło- dotarcie rzeką do odległych wspólnot. w Eucharystii uczestniczyli m.in. Marle- wieczeństwem. Oznacza zdolność eg na Maląg, wicewojewoda wielkopolski, wybierania między konkretnymi moż- Marek Woźniak, marszałek wojewódz- liwościami, ale również twórczość, twa wielkopolskiego, parlamentarzyści stwarzanie rzeczy nowych − zauważył POZNAŃ ziemi wielkopolskiej, przedstawiciele metropolita poznański. Odpowiedzią człowieka na Boże Na- wojska, policji, a także harcerze, zarząd Omawiając problem wolności we- rodzenie może być tylko zdumienie i członkowie Towarzystwa Pamięci Po- wnętrznej u pracowników nauki, i radość – mówił podczas pasterki wstania Wielkopolskiego, młodzież, zwrócił uwagę na możliwość praw- abp Stanisław Gądecki. Mszę św. poczty sztandarowe i Wielkopolanie. nych ograniczeń wolności wtedy, gdy z katedry poznańskiej w uroczystość W homilii biskup pomocniczy ar- domaga się tego dobro osoby ludzkiej Narodzenia Pańskiego transmitował chidiecezji poznańskiej przypomniał, i dobro społeczności. m.in. I Program Polskiego Radia. że 27 grudnia 1918 r. na stałe wpisał Przewodniczący KEP wskazał też na Przewodniczący KEP przekonywał się do kalendarza nie tylko Poznania zagrożenia dla wolności ludzi nauki. w homilii, że owocne przeżywanie Bo- i Wielkopolski, ale i całej Ojczyzny. – Częstym zagrożeniem takim jest

Z DIECEZJI żego Narodzenia powinno polegać na – Ten zbrojny zryw naszych ojców merkantylizm. Sponsorowanie badań potrójnym zdumieniu. – Pierwsze zdu- rozpoczęty tego dnia przyczynił się naukowych bowiem nie zawsze jest mienie powoduje nasz bliźni, w któ- do wyznaczenia kształtu granic odro- bezinteresowne i etycznie klarowne 16 rym trzeba rozpoznać brata, ponieważ dzonej Polski − zaznaczył kaznodzieja. − zauważył. Przekonywał, że z tego wzglę- W instrukcji ordynariusz przywołał du wydaje się konieczne powoły- RZESZÓW słowa Ojca Świętego Franciszka z po- wanie odpowiedzialnych gremiów Spotkanie z Jezusem Chrystusem synodalnej adhortacji „Amoris Laeti- w skali ogólnonarodowej, złożonych wciąż wymaga uniżenia i pokory – tia”, że „istnieje wiele uprawnionych z naukowców różnych specjalności, mówił biskup rzeszowski Jan Wątro- sposobów organizowania bezpośred- do których kompetencji należałoby ba podczas pierwszej pasterki w pa- niego przygotowania do małżeństwa, wszechstronne omawianie dylema- rafii św. Jana Pawła II w Rzeszowie. a każdy Kościół lokalny rozezna, który tów moralnych. W czasie Eucharystii pobłogosławił z nich jest najlepszy, zapewniając od- Metropolita poznański podkreślił, nowo wybudowany budynek. powiednią formację, która jednocze- że trudność w osiągnięciu wolności Hierarcha zwrócił uwagę na dra- śnie nie zniechęci młodych do sakra- wewnętrznej związana jest z dominu- matyczną sytuację wielu ludzi, którzy mentu” (nr 207). jącym obecnie typem kultury zwanym w różnych miejscach świata są po- Biskupi dokument podkreśla humanizmem ateistycznym. Tego ro- zbawieni nadziei z powodu egoizmu w pierwszej kolejności, że samo dzaju kultura widzi człowieka głównie i związanej z nim przemocy. Dla takich uczęszczanie na katechezę szkolną, przez pryzmat jego cielesności, emo- osób Boże Narodzenie często rozpo- nawet w wymiarze szkoły średniej, nie cjonalności i subiektywności. Skupia czyna się od życzliwości doświadczonej może być uznane za wystarczające. ona człowieka na tych sferach ludzkiej od wrażliwych i zaangażowanych ludzi Instrukcja wskazuje, że przygoto- rzeczywistości, w których granice na- dobrej woli. Na zakończenie biskup wanie bezpośrednie rozpoczyna się szej wolności jawią się w sposób naj- podziękował wszystkim włączającym od momentu spotkania narzeczonych mniej wyrazisty i w konsekwencji pro- się w tworzenie zaplecza materialnego z duszpasterzem w kancelarii parafial- wadzą do utraty autentycznej wolności. i duchowego parafii św. Jana Pawła II. nej, a kończy zawarciem sakramen- – Taka kultura życia promuje szukanie Mszę koncelebrowali m.in. dzie- tu małżeństwa. doraźnej przyjemności, wyolbrzymia kan Dekanatu Rzeszów-Wschód ks. To pierwsze spotkanie z kapłanem rolę tolerancji jako wartości najwyższej. Stanisław Tarnawski, dyrektor Caritas powinno mieć miejsce przynajmniej To nie tolerancja, ale dojrzałość w po- Diecezji Rzeszowskiej ks. Stanisław pół roku przed ślubem. Drugie ma dejmowaniu decyzji jest poręczycielem Słowik. Wśród uczestników Mszy św. odbyć się nie później niż trzy miesią- wolności − zaznaczył abp Gądecki. obecny był również prezydent Rze- ce przed planowanym dniem zawar- Przewodniczący KEP wyraził prze- szowa Tadeusz Ferenc z małżonką. cia małżeństwa. konanie, że formowanie dojrzałej wol- Parafia św. Jana Pawła II została Chodzi głównie o przeprowadze- ności wymaga codziennej czujności, erygowana 11 lutego 2016 r. Jej tery- nie egzaminu przedślubnego narze- ponieważ po grzechu pierworodnym torium zostało wydzielone z parafii czonych i sporządzenie na jego pod- ludzka wolność jest ciągle i nieustan- św. Józefa Kalasancjusza w Rzeszowie stawie protokołu, a także zapoznanie nie zagrożona. oraz z parafii Wniebowzięcia Najświęt- kandydatów do małżeństwa z liturgią Podczas Mszy św. modlono się szej Maryi Panny w Krasnem. Probosz- ślubną oraz uzgodnienie związanych w intencji wybitnych polskich me- czem parafii jest ks. Mariusz Nowak, z nią detali. diewistów śp. prof. Alicji Karłowskiej- wcześniej wikariusz parafii św. Józefa Istotnym elementem przygoto- -Kamzowej i śp. prof. Jacka Wiesiołow- Sebastiana Pelczara w Rzeszowie, pre- wania bezpośredniego jest, według skiego. zes Katolickiego Klubu Sportowego instrukcji, katechizacja przedślubna, msz „Alpin” im. Jana Pawła II. nazywana potocznie kursami przed- tn małżeńskimi, która powinna odbywać się w ośrodkach dekanalnych oraz PRZEMYŚL w większych parafiach dekanatu. W noc Narodzenia Pańskiego w pa- SANDOMIERZ Dokument określa dwie formy od- rafii św. Brata Alberta w Przemyślu Biskup sandomierski Krzysztof Nit- bycia katechizacji przedślubnej: zwy- uroczyście zainaugurowano Rok św. kiewicz ogłosił 30 grudnia w święto czajną i nadzwyczajną. Pierwsza obej- Brata Alberta. Świętej Rodziny „Instrukcję dotyczą- muje 10 cotygodniowych spotkań Okazją ku temu była przypadająca cą bezpośredniego przygotowania i kończy się dniem skupienia. Forma na dzień 25 grudnia br. dokładnie 100. do sakramentu małżeństwa”. nadzwyczajna polega na dwóch rocznica śmierci Świętego Patrona We wprowadzeniu podkreślił, że weekendowych cyklach spotkań od Ubogich. Pasterce przewodniczył bp Kościół uważa służbę małżeństwu i ro- piątku po południu do niedzieli. Stanisław Jamrozek, który w homilii dzinie za jedno ze swoich najważniej- Instrukcja określa, że zespół prowa- zaznaczył, że „przychodzimy dzisiaj, szych zadań. „Dlatego przez naucza- dzący katechizację przedślubną ma aby dziękować Panu za Jego obja- nie i ustawodawstwo stoi na straży być złożony z duszpasterza, doradcy wienie się, za Jego uniżenie. Tak bar- ich świętości oraz wspiera przymie- życia rodzinnego oraz innych świec- dzo stał się jednym z nas, że stał się rze małżeńskie, które nasz Pan Jezus kich, najlepiej par małżeńskich. Za

naszym Sługą. W takim kontekście Chrystus podniósł do godności sakra- zgodą kurii diecezjalnej możliwe jest Z DIECEZJI patrzymy na św. Brata Alberta, w któ- mentu. Wyrazem tej troski jest zapew- również, w wyjątkowych sytuacjach, rego rok wchodzimy”. nienie wiernym właściwego przygoto- odbycie przygotowania indywidual- łsz wania do małżeństwa” – czytamy. nego pod kierunkiem kapłana. 17 W biskupim dokumencie podkre- nik ludzkich zachowań – mówił bp podczas uroczystej Eucharystii na ślono, że już w trakcie kursu przed- Wejman i zachęcał do wdzięczności za zakończenie 2016 r. małżeńskiego narzeczeni powinni tę wspólnotę, wyznawanie wspólnych Biskup świdnicki zwrócił w homilii odbyć spotkanie w poradni życia ro- wartości i solidarność. Zapraszał też do uwagę, że w ostatni dzień kalenda- dzinnego. Jego celem jest zapozna- zabiegania o te wartości na płaszczyź- rzowy, a szczególnie w wieczór syl- nie się z nauką o zasadach moralnych nie relacji rodzinnych, społecznych, na- westrowy, doświadczamy mocniej i podstawach biologicznych odpowie- rodowych i międzynarodowych. przemijania czasu. – Każdy przełom dzialnego rodzicielstwa. Wspominając Łukasza Urbana, bi- starego i nowego roku przypomina, Kolejne trzy spotkania w poradni skup przypomniał, że kierowca służył że także nam umieszczonym w tym mają mieć charakter osobistych kon- innym „sumiennie i z takim nastawie- czasie przybywa lat życia, przez co się taktów doradcy w zakresie życia ro- niem, aby owoce jego pracy zawsze zmieniamy, a tym samym zauważamy dzinnego z poszczególnymi parami radowały odbiorców”. Dziękował też większy bagaż naszych życiowych do- lub indywidualnie. Doradców obowią- za świadectwo Polaka, który „służąc świadczeń – mówił bp Dec. zuje tajemnica. w ten sposób ludziom i broniąc ludz- Przypominając najważniejsze wy- apis kiej godności do końca, był niewąt- darzenia z życia Kościoła powszech- pliwie blisko Tego, który jest Źródłem nego, polskiego i lokalnego, hierarcha wszelkiej miłości – Boga”. wskazywał, że ważne jest dziękczy- SZCZECIN – KAMIEŃ Biskup zachęcił, by dobro, jakie za nienie Wszechmogącemu Bogu, Panu Chciejmy świadczyć innym dobro, tyl- życia świadczył śp. Łukasz Urban, nie doczesności i wieczności, za wszelkie ko w ten sposób zachowamy pamięć pozostało jedynie w pamięci wier- dobro, jakie od Niego otrzymaliśmy. – o drogim naszemu sercu śp. Łukaszu nych, ale zainspirowało do gestów Chcemy sobie to dobro uświadomić, – mówił bp Henryk Wejman w homilii dobroci w codziennym życiu. byśmy lepiej wiedzieli, za co składamy podczas Mszy pogrzebowej Łukasza Na zakończenie Mszy św. minister dziękczynienie – tłumaczył biskup Urbana, polskiego kierowcy zamor- Beata Kempa odczytała list od pre- świdnicki. Podkreślał przy tym, aby dowanego w Berlinie 19 grudnia. mier Beaty Szydło. w Ojczyźnie nie zabrakło modlitwy, W uroczystościach pogrzebowych, „Tragedia, do której doszło w Berli- która będzie pokornym wołaniem do które odbyły się w Baniach k. Gryfina, nie, jest wyjątkowa, jeśli chodzi o bez- Boga o oddalenie zakusów szatana. uczestniczyli m.in. prezydent Andrzej względność i okrucieństwo sprawcy. – Doświadczamy dzisiaj namacal- Duda, szefowa KPRM minister Beata Pan Łukasz zginął, wykonując pracę nie, jak bardzo szatan pragnie wpro- Kempa, wicemarszałek Sejmu Joachim trudną i wymagającą wielu wyrze- wadzić zamęt do naszych domów, Brudziński, minister pełnomocny Nie- czeń, zapewniając godny byt swojej miejsc pracy, Ojczyzny, za wydarze- miec w Polsce Manfred Huterer, polscy rodzinie” – napisała w liście prezes nia, które miały miejsce w mijającym parlamentarzyści oraz przedstawiciele Rady Ministrów. 2016 r.: Nadzwyczajny Jubileusz Mi- władz lokalnych. Przed rozpoczęciem Po zakończeniu Mszy ciało śp. Łu- łosierdzia, Światowe Dni Młodzieży, liturgii prezydent złożył kondolencje kasza Urbana zostało odprowadzone Wielka Pokuta na Jasnej Górze oraz Ju- rodzinie zamordowanego Polaka. na miejsce pochówku na miejscowym bileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Chry- – Jesteśmy tutaj razem jako wspól- cmentarzu komunalnym. stusa za Króla i Pana w sanktuarium nota wiary w życie wieczne – mówił Łukasz Urban zginął 19 grudnia Miłosierdzia Bożego w krakowskich na rozpoczęcie liturgii ks. Dariusz w Berlinie. Jego zabójcą był Tunezyj- Łagiewnikach. Prośmy Pana Boga, by Siek, proboszcz parafii pw. Matki Bożej czyk Anis Amri. 24-latek wykorzystał zapanowała zgoda i braterska miłość, Wspomożycielki Wiernych w Baniach. ciężarówkę Polaka, by dokonać ataku gdyż przez modlitwę oddalimy od Zapewnił też o modlitwie w intencji na placu Breitscheidplatz. Terrorysta siebie i naszej Ojczyzny wszelkie zło rodziny śp. Łukasza Urbana. wjechał nią w tłum ludzi zgromadzo- pochodzące od szatana – wzywał or- Mszy św. pogrzebowej przewodni- nych na bożonarodzeniowym jarmar- dynariusz świdnicki. czył bp Henryk Wejman, biskup po- ku. Zginęło 12 osób, a ponad 50 zosta- xdm mocniczy archidiecezji szczecińsko- ło rannych. -kamieńskiej. abd, lk Nawiązując do słów św. Pawła, TARNÓW hierarcha przypominał w homilii, że W świecie, w którym obecny jest „człowiek jest tylko dzierżawcą życia ŚWIDNICA ogrom ludzkiego cierpienia spowo- i czasu”, a śmierć młodego kierowcy Niech w naszej Ojczyźnie nie zabrak- dowanego wojnami, terroryzmem, „nie jest odejściem w nieznane, ale nie modlitwy, która będzie pokor- krzywdą i nienawiścią, światło orę- pójściem do Domu Ojca”. nym wołaniem do Boga o oddalenie dzia fatimskiego jawi się jako aktu- – Tworzymy wspólnotę ludzi, dla zakusów szatana. Prośmy, by zapa- alne wskazanie, co należy czynić, których wiara w Boga jest ostoją, a war- nowała zgoda i braterska miłość, by świat ratować przed złem – pod-

Z DIECEZJI tości: prawda, dobro i szacunek dla gdyż przez modlitwę oddalimy od kreśla biskup tarnowski Andrzej Jeż ludzkiego życia są najświętsze, zaś soli- siebie i naszej Ojczyzny wszelkie zło w liście pasterskim. darność z cierpiącymi z powodu utraty pochodzące od szatana – mówił bp Został on poświęcony 100. rocznicy 18 najbliższej osoby (...) stanowi wyznacz- Ignacy Dec w katedrze świdnickiej objawień Matki Bożej w Fatimie i był czytany w kościołach diecezji tarnow- potrzebne do tego, by spotkać naro- Chór Centrum Myśli Jana Pawła II wy- skiej 1 stycznia w uroczystość Świętej dzonego Chrystusa. ruszył z kolędą do potrzebujących. Bożej Rodzicielki Maryi. Pierwszym jest cisza – konieczna Wraz z innymi chórami, scholami Bp Jeż podkreślił, że chociaż obja- do tego, by człowiek mógł usłyszeć i zespołami muzycznymi odwiedza wienia Matki Bożej w Fatimie należą mówiącego do niego Boga, które- chorych i samotnych w hospicjach, wię- do najbardziej znanych na świecie, to go w zgiełku współczesnego świata zieniach, szpitalach, domach dziecka jednak samo orędzie Maryi pozostaje człowiek nie słyszy. Wyciszenie służy i domach opieki społecznej. To czwarta w dużym stopniu nadal nieusłyszane, też usłyszeniu wołających ku nam na- edycja bożonarodzeniowej akcji. gdyż nie znalazło jeszcze realnego szych bliskich. Kolędnicy spotykają się z mieszkań- przełożenia na sposób życia i postę- Drugim warunkiem zrozumienia cami i podopiecznymi ośrodków za- powania tak wielu ludzi. sensu Bożego Narodzenia dla nasze- równo w Warszawie, jak i w okolicach. Biskup zachęcił do udziału w na- go życia jest właśnie zejście z tej sym- Wspólnie śpiewają najpiękniejsze pol- bożeństwach fatimskich oraz do mo- bolicznej „kanapy” i uświadomienie skie kolędy i przywołują świąteczne dlitwy różańcowej. „Modlitwa ró- sobie zadań, które na nas czekają. – poczucie wspólnoty. żańcowa jest potężnym narzędziem Dziękuję wam za to, że wstaliście z tej mip w rękach wierzących, którym mogą szczególnej kanapy, jaką jest dom ro- wpływać na kształt rzeczywistości dzinny, i przyszliście tutaj do innego Do zawierzenia swego życia Bożej i nadawać jej bardziej ewangeliczne stołu – stołu Eucharystii, gdzie nastąpi Opatrzności zachęcał 30 grudnia oblicze” – napisał bp Jeż. prawdziwie Boże Narodzenie – mówił polskie rodziny kard. Kazimierz Nycz. Wezwał do tworzenia w parafiach hierarcha. – Oba te stoły są ważne – Dodał, że w czasach, gdy tak wiele nowych róż różańcowych, także dla podkreślił dalej. – Stół wieczerzy wigi- małżeństw się rozpada, rodzina po- dzieci, młodzieży i młodych mał- lijnej zbliża członków rodziny, pozwala trzebuje szczególnego wzmocnienia żeństw. Zapowiedział także ważne rozmawiać i dzielić się swoją obecno- duchowego. W święto Świętej Rodzi- wydarzenie, jakim będzie 4 czerwca ścią, a przez to zbliżać do Chrystusa. ny metropolita warszawski przewod- koronacja figury Matki Bożej Fatim- Ludziom stół jest potrzebny, by mo- niczył dziękczynnej Mszy św. za ro- skiej z sanktuarium w Tarnowie. gli rozmawiać spokojnie, bez emocji dziny w świątyni Opatrzności Bożej. eb o sprawach rodzinnych, zawodowych, Wskazywał, że bez wiary w to, że dotyczących życia prywatnego, ale Pan Bóg nas prowadzi, łatwo ulec my- i państwa. To musi być jednak stół, przy śleniu fatalistycznemu. Dodał, że za- WARSZAWA którym „ci odpowiadający za sprawy pewne każdy mógłby ze swojego życia Doskonale zdajemy sobie sprawę, miast i wiosek, za sprawy Polski, potrafi- przywołać jakieś trudne wydarzenie, jak bardzo w przededniu tych świąt li i chcieli zasiąść, ale tak, by prawdziwy z którego udało się wyjść obronną podzieleni są ludzie między sobą. dialog łączył ludzi i pomagał w rozwią- ręką. Mogła to być na przykład groźba Przestają rozmawiać lub rezygnują zywaniu spraw trudnych”. – Drogą do rozbicia małżeństwa, czemu ostatecz- z rozmowy, by nie doszło do czegoś takiego codziennego stołu jest ten stół nie udało się zapobiec. – Bóg popro- gorszego. Nie ma pokoju bez Boga wigilijny – podkreślił kardynał. wadził to po swojemu, bo nas kocha i Jego łaski. Ten związek jest waż- lk – podkreślił metropolita warszawski. ny, gdy oczekujemy pokoju także Zwrócił też uwagę, że droga wia- w naszej ojczyźnie – podkreślił kard. W środę 28 grudnia zmarł ks. prałat ry to także droga krzyża, zgodnie ze Kazimierz Nycz podczas Mszy św. Jan Zygmunt Szymborski, wieloletni słowami Chrystusa: „Kto chce iść za pasterskiej odprawionej w kościele proboszcz parafii Dzieciątka Jezus mną... niech weźmie swój krzyż i niech Wniebowstąpienia Pańskiego na sto- na warszawskim Żoliborzu, egzorcy- Mnie naśladuje”. – Pewnie w małżeń- łecznym Ursynowie. sta archidiecezji warszawskiej. Miał stwie też czujecie i rozumiecie, co jest Na początku homilii kard. Nycz 94 lata. krzyżem Chrystusa, który bierzecie na wspomniał, że wśród wielu żłóbków Ks. prałat Jan Zygmunt Szymborski ramiona – mówił kard. Nycz. Wyraził budowanych w kościołach w Polsce został kapłanem, mając 28 lat. Święce- przy tym wdzięczność obecnym na i na świecie znalazł się i taki z „kanapą” nia przyjął z rąk kard. Stefana Wyszyń- Mszy parom, które w tym roku przeży- papieża Franciszka, czyli odnoszący się skiego. Proboszczem parafii Dzieciąt- wają jubileusz swojego małżeństwa. do papieskich słów wypowiedzianych ka Jezus był od 1971 r., a niedawno Podkreślił, że obecna trudna sytu- do katolików podczas ŚDM w Krako- został jej rezydentem. W przeszłości acja rodzin w Polsce, Europie i świecie wie. Prawdziwy chrześcijanin schodzi pracował jako notariusz Wydziału dobitnie pokazuje, że trzeba mocno tymczasem z takiej symbolicznej kana- Duszpasterstwa Kurii, także jako wi- trzymać się Bożej Opatrzności. – Świat py, rozgląda się wokół siebie i zaczyna cedziekan dekanatu staromiejskiego potrzebuje świadectw małżeństw, któ- czynić to, co mu dyktuje przyjęty sakra- i bielańskiego. Pełnił również funk- re przeżyły ze sobą pięknie 50 czy 60 ment chrztu. cję kapelana sióstr niepokalanek. Od lat – mówił, ubolewając, że dziś „przy

Metropolita zaznaczył, że śpiewana 1999 r. oficjalnie był egzorcystą archi- pierwszej, mało poważnej trudności Z DIECEZJI w czasie świąt Narodzenia Pańskiego diecezji warszawskiej. Był też autorem pary potrafią szukać nowego związku”. w polskich domach kolęda „Wśród wielu książek i publikacji. Wskazywał też na pozytywną rolę nocnej ciszy” zawiera dwa elementy archwwa babć i dziadków w procesie wychowa- 19 nia młodego pokolenia i zaapelował, by wego, który z okazji Nowego Roku Bp Mering odwołał się m.in. do tek- mieli oni swój udział w tym dziele, choć zorganizowała dla swoich wiernych stu z Godziny Czytań na święto Świętej współcześnie model rodzin wielopoko- parafia katedralna. Rodziny, czyli przemówienia papieża leniowych odchodzi w przeszłość. W homilii bp pomocniczy diecezji Pawła VI wygłoszonego w Nazarecie tk warszawsko-praskiej podkreślił, że w 1964 r. Biskup włocławski przypo- czas to przestrzeń szczególnego spo- mniał, że pośród wartości, które decy- Petycję o przywrócenie prof. Bog- tkania z Bogiem. dują o udanym, szczęśliwym, godnym dana Chazana na stanowisko dy- – Poprzez tajemnicę Zwiastowania naśladowania życiu rodziny, papież Pa- rektora szpitala Świętej Rodziny zło- i Narodzenia Jezusa Chrystusa ludzki weł VI na pierwszym miejscu wskazał żyli w piątek w stołecznym ratuszu czas „Chronos” połączył się z Bożym modlitwę. – Prawdziwa modlitwa jest przedstawiciele Fundacji Życie. czasem „Kairosem”, sprawiając, że wsłuchaniem się w słowo, które kieruje Pod wnioskiem podpisało się pra- w życie człowieka wpisane zosta- do nas Bóg. To jest istota modlitwy, że wie 45 tys. mieszkańców Warszawy. ło Boże błogosławieństwo, a więc się nastawiam, otwieram i przyjmuję Zdaniem przedstawicieli Fundacji obietnica Bożej wierności będąca po- w siebie słowo, które kieruje do mnie Życie odwołanie prof. Chazana z funk- twierdzeniem, że On jest, że chroni Pan – wyjaśniał kaznodzieja, stawiając cji dyrektora szpitala wpłynęło na i wspiera, że Jego łaska jest w stanie przy tym pytania: „Czy w rodzinach zwiększenie liczby aborcji dokonywa- przemieniać, umacniać, odbudowy- pojawia się Bóg? Czy umiem się mo- nych w Warszawie. – W samym 2016 r. wać, łączyć czy być siłą miłości – po- dlić, czy mam czas, czy czuję potrze- dokonano w tym szpitalu ośmiu za- wiedział duchowny. bę serca, by otwierać się na słowo, biegów usunięcia ciąży – mówił pre- Przywołując postać Najświętszej jakie Bóg do mnie kieruje?”. Zaznaczył, zes fundacji Michał Owczarski. Maryi Panny, zwrócił uwagę, że tym, że ponieważ modlitwa jest przede mip co pozwala Bogu wkroczyć w ludzkie wszystkim słuchaniem, „wymaga wy- życie i działać, jest zgoda człowie- siłku, trudu, refleksji, która ma naszą ka. Przestrzegł jednocześnie przed życiową sytuację zmienić”. WARSZAWA-PRAGA odczytywaniem różnych wydarzeń Drugą wartością wypełniającą ży- Bp Marek Solarczyk zaapelował do w oparciu jedynie o ludzką logikę. cie Świętej Rodziny, a przypomnianą wiernych 30 grudnia o modlitwę – Nie można zapominać, że życie w homilii, była praca. o zdrowie ordynariusza diecezji war- chrześcijańskie składa się zarówno Nie mogło zabraknąć nawiązania do szawsko-praskiej abp. Henryka Hose- z czasu modlitwy i pokuty, jak i z cza- obchodzonej 780. rocznicy Grzegorze- ra SAC. Publikujemy treść komunikatu: su radości, tak więc dobra zabawa to wa. – Wspominamy początek naszej Drodzy kapłani i wierni Diecezji ważna sfera naszego życia. Potrzeba małej ojczyzny – mówił bp Mering – Warszawsko-Praskiej, jednak, aby ją mądrze i po chrześci- odnosimy się do historii, która zapisana Zwracamy się z gorącą prośbą jańsku zagospodarować. W związku została wiarą przodków, naszą religią, o modlitwę w intencji powrotu do z tym zaprosiliśmy naszych parafian, kulturą. To jest ogromna sprawa, żeby zdrowia Księdza Arcybiskupa Henryka aby wspólnie przy dobrej muzyce z małej ojczyzny człowiek był dumny, Hosera SAC. spędzić ten wieczór – powiedział pro- żeby znał jej historię. Nie brakło też od- Kilkudniowe leczenie infekcji nie boszcz parafii katedralnej ks. prałat niesień do obecnej sytuacji w Polsce: – przyniosło poprawy zdrowia, a za- Bogusław Kowalski. Próbujmy bronić swoich serc i umysłów ostrzenie objawów chorobowych spo- Wśród uczestników zabawy syl- przed narzucaniem myślenia drugiemu wodowało, że w czwartek, 29 grudnia westrowej była zarówno młodzież, człowiekowi. To też ściśle łączy się z ro- 2016 r., Ksiądz Arcybiskup został ho- małżeństwa z niedługim stażem, jak dziną. Mówią mi, że myślenie ideolo- spitalizowany. i ludzie w podeszłym wieku. Zgodnie gizujące potrafi podzielić nawet nasze Ufamy, że podjęte leczenie spo- z tradycją część artystyczną, której rodziny, że także w rodzinach ludzie nie woduje szybki powrót Ekscelencji do mocnym punktem był kabaret, po- umieją znaleźć wspólnej płaszczyzny. zdrowia. Osobę naszego Pasterza i cały prowadził sam proboszcz znany ze Co jest tą wspólną płaszczyzną, która personel medyczny powierzamy mo- swoich dowcipów. Odbyła się również powinna Polaków jednoczyć? Praca dla dlitwie wiernych naszej Diecezji. loteria fantowa. Zabawa zakończyła dobra Polski – podkreślił kaznodzieja. + Bp Marek Solarczyk, się nad ranem. Po liturgii wykonawcy, tworzący Wikariusz Generalny mag wielopokoleniowe zespoły – od pierw- www.diecezja.waw.pl szoklasistów po seniorów – wystąpili w koncercie pieśni nawiązujących do Bóg nieustannie ofiarowuje nam WŁOCŁAWEK tytułów spotkania: kultury i tradycji swoje Błogosławieństwo, czyli dar W oczach Boga rodzina jest cenna, bo Grzegorzewa, wychowania patrio- miłości, wierności i troski – pod- wybrał ją jako miejsce przyjścia Jezu- tycznego, 1050. rocznicy Chrztu Polski kreślił bp Marek Solarczyk, który sa na świat – powiedział włocławski i oktawy Bożego Narodzenia. Organi-

Z DIECEZJI o północy przewodniczył uroczystej biskup Wiesław Mering w Grzegorze- zatorami wydarzenia byli wójt gminy Mszy św. w katedrze św. Michała Ar- wie, w święto Świętej Rodziny. Pasterz Grzegorzew Bożena Dominiak i pro- chanioła i św. Floriana. Wzięli w niej diecezji sprawował Mszę św. z okazji boszcz parafii ks. Krzysztof Pietryga. 20 udział uczestnicy balu sylwestro- 780-lecia miejscowości. ks.an Władza Chrystusa to moc miłości Bożonarodzeniowe orędzie Franciszka wygłoszone przed błogosławieństwem „Urbi et Orbi”, 25 grudnia 2016 r.

Drodzy bracia i siostry, dobrych tew, istnieje paląca potrzeba natych- we wschodniej Ukrainie, gdzie pilnie Świąt Bożego Narodzenia, miastowego zapewnienia pomocy potrzebna jest wspólna wola ulżenia dzisiaj Kościół przeżywa zadziwie- i pociechy, z poszanowaniem prawa mieszkańcom oraz realizacji podję- nie Maryi Panny, św. Józefa i pasterzy humanitarnego wyczerpanej ludności tych zobowiązań. z Betlejem, kontemplując Dzieciątko, cywilnej. Nadszedł czas, aby ostatecz- Módlmy się o zgodę dla umiłowa- które się narodziło i leży w żłobie: Je- nie umilkła broń, a wspólnota mię- nego narodu kolumbijskiego, który zusa, Zbawiciela. dzynarodowa czynnie zaangażowała stara się podjąć nowy i odważny pro- W tym dniu pełnym światła roz- się w osiągnięcie wynegocjowanego ces dialogu i pojednania. Niech ta od- brzmiewa zapowiedź proroka: rozwiązania oraz aby przywrócono waga ożywia także umiłowaną Wene- Dziecię nam się narodziło, zasady współżycia obywatelskiego zuelę w podejmowaniu niezbędnych Syn został nam dany, w tym kraju. kroków, by położyć kres obecnym na Jego barkach spoczęła władza. Pokój dla kobiet i mężczyzn umiło- napięciom i wspólnie budować przy- Nazwano Go imieniem: wanej Ziemi Świętej, wybranej i uko- szłość nadziei dla całej ludności. Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, chanej przez Boga. Niech Izraelczycy Pokój tym, którzy stracili swych Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju i Palestyńczycy mają odwagę i de- najbliższych na skutek okrutnych ak- (Iz 9, 5) terminację do zapisania nowej karty tów terroryzmu, które stały się zasie- Władza tego Dzieciątka – Syna Bo- dziejów, w której nienawiść i zemsta wem strachu i śmierci w sercu wielu żego i Maryi – nie jest władzą z tego ustąpią przed wolą wspólnego budo- państw i miast. Pokój – nie w słowach, świata, opierającą się na sile i bogac- wania przyszłości, wzajemnego zrozu- ale rzeczywisty i konkretny – naszym twie; jest to moc miłości. Jest to moc, mienia i zgody. braciom i siostrom opuszczonym która stworzyła niebo i ziemię, która Niech odnajdą jedność i zgodę Irak, i wykluczonym, tym, którzy są głodni, daje życie wszelkiemu stworzeniu: Libia i Jemen, których mieszkańcy i tym, którzy padają ofiarami przemo- minerałom, roślinom, zwierzętom; cierpią z powodu wojny i okrutnych cy. Pokój wygnańcom, migrantom jest to siła, która pociąga mężczyznę działań terrorystycznych. i uchodźcom, osobom, które są dziś i kobietę, czyniąc z nich jedno ciało Pokój dla mężczyzn i kobiet przedmiotem handlu ludźmi. Pokój i jedno życie; jest to siła, która odra- w różnych regionach Afryki, zwłaszcza narodom cierpiącym z powodu am- dza życie, która przebacza winy, jedna w Nigerii, gdzie fundamentalistyczny bicji gospodarczych małych grup nieprzyjaciół, przekształca zło w do- terroryzm wykorzystuje nawet dzieci i zachłanności bożka pieniądza, pro- bro. Jest to moc Boga. Ta moc miłości do siania przerażenia i śmierci. Pokój wadzącej do zniewolenia. Pokój tym, doprowadziła Jezusa Chrystusa do dla Sudanu Południowego i Demokra- którzy są naznaczeni trudnościami ogołocenia siebie ze swej chwały, aby tycznej Republiki Konga, by uleczono społecznymi i gospodarczymi, oraz stać się człowiekiem; doprowadzi też podziały, a wszyscy ludzie dobrej woli tym, którzy cierpią z powodu skutków Go do oddania swego życia na krzyżu dołożyli starań, aby podjąć drogę trzęsień ziemi lub innych klęsk żywio- i powstania z martwych. Jest to wła- rozwoju i dzielenia się, dając pierw- łowych. dza służby, która ustanawia w świecie szeństwo kulturze dialogu, a nie logi- I pokój dzieciom w tym szczegól- królestwo Boże, królestwo sprawiedli- ce konfliktu. nym dniu, kiedy Bóg staje się dziec- wości i pokoju. Pokój tym, którzy w różnych re- kiem, zwłaszcza tym pozbawionym Dlatego narodzinom Jezusa towa- gionach doznają cierpień z powodu radości dzieciństwa z powodu głodu, rzyszy śpiew aniołów, którzy głoszą: ciągłych zagrożeń i nieustannych wojen i egoizmu dorosłych. „Chwała Bogu na wysokościach, a na przejawów niesprawiedliwości. Oby Pokój na ziemi wszystkim ludziom ziemi pokój ludziom Jego upodoba- Mianmar mógł umocnić wysiłki na dobrej woli, którzy codziennie, dys- nia” (Łk 2, 14). rzecz pokojowego współistnienia kretnie i cierpliwie pracują w rodzi- Dziś orędzie to obiega całą ziemię i oby, przy pomocy wspólnoty mię- nie i społeczeństwie, żeby budować i pragnie dotrzeć do wszystkich ludzi, dzynarodowej, zapewniono niezbęd- świat bardziej ludzki i sprawiedliwszy, zwłaszcza zranionych przez wojnę ną ochronę i pomoc humanitarną wspierani przekonaniem, że tylko i gorzkie konflikty, oraz odczuwają- tym, którzy jej usilnie i bezzwłocznie pokój umożliwia pomyślniejszą przy- cych potężne pragnienie pokoju. potrzebują. Oby na Półwyspie Kore- szłość dla wszystkich. Pokój dla mężczyzn i kobiet w udrę- ańskim przezwyciężono przeżywane Drodzy bracia i siostry, „Dziecię

czonej Syrii, gdzie przelano tak wiele przezeń napięcia w odnowionym du- nam się narodziło, Syn został nam WATYKAN krwi. Zwłaszcza w mieście Aleppo, chu współpracy. dany”: jest On „Księciem Pokoju”. będącym w minionych tygodniach Pokój dla kobiet i mężczyzn, któ- Przyjmijmy Go! teatrem jednej z najokrutniejszych bi- rzy wciąż odczuwają skutki konfliktu tł. st, kg 21 Nie ulegajmy duchowemu osieroceniu – mamy Matkę! Homilia Franciszka wygłoszona 1 stycznia w bazylice watykańskiej podczas Mszy św. sprawowanej w uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi

„Maryja zachowywała wszystkie te wsze święty wierny Lud Boży uznawał je miejsce w narcystycznym sercu, sprawy i rozważała je w swoim sercu” ją i pozdrawiał jako Świętą Bożą Rodzi- umiejącym patrzeć tylko na siebie i na (Łk 2, 19). W ten sposób Łukasz opisu- cielkę. swoje interesy i które narasta, gdy za- je postawę, z jaką Maryja przyjmuje Świętowanie macierzyństwa Ma- pominamy, że życie jest darem – że za- to wszystko, co przeżywali w tamtych ryi jako Matki Boga i naszej matki na wdzięczamy je innym – i że jesteśmy dniach. Nie chcąc bynajmniej zrozu- początku nowego roku oznacza przy- zachęcani, by je dzielić z innymi w tym mieć i kontrolować sytuacji, Maryja pomnienie pewności, która będzie to- wspólnym domu. jest niewiastą, która potrafi zachowy- warzyszyła naszym dniom: jesteśmy To właśnie owo duchowe osieroce- wać, to znaczy chronić, strzec w swo- ludem posiadającym Matkę, nie jeste- nie autoreferencyjne doprowadziło im sercu przejścia Boga w życiu swe- śmy sierotami. Kaina do stwierdzenia: „Czyż jestem go ludu. Ze swego łona nauczyła się Matki są najsilniejszym antidotum stróżem brata mego?” (Rdz 4, 9), jakby słuchać bicia serca swego Syna, a to na nasze skłonności indywidualistycz- chciał oświadczyć: on do mnie nie na- ją nauczyło na całe życie odkrywania ne i egoistyczne, na nasze zamknięcia leży, nie uznaję go. Taka postawa osie- pulsowania Boga w dziejach. Nauczy- i apatie. Społeczeństwo bez matek rocenia duchowego jest rakiem, który ła się być matką, a ucząc się tego, dała byłoby nie tylko społeczeństwem w milczeniu niszczy i degraduje duszę. Jezusowi piękne doświadczenie po- zimnym, ale społeczeństwem, któ- W ten sposób krok po kroku poniża- czucia się Synem. W Maryi odwieczne re straciłoby serce, które utraciłoby my siebie, ponieważ nikt do nas nie Słowo nie tylko stało się ciałem, ale „zmysł rodzinny”. Społeczeństwo bez należy, a my nie należymy do nikogo: nauczyło się poznawania matczynej matek byłoby społeczeństwem bez degraduję ziemię, bo nie jest moja, de- czułości Boga. Wraz z Maryją Bóg- litości, zostawiłoby miejsce jedynie na graduję innych, ponieważ do mnie nie -Dzieciątko nauczył się słuchać tęsk- wyrachowanie i spekulację. Ponieważ należą, degraduję Boga, bo do Niego not, lęków, radości i nadziei narodu matki, nawet w najgorszych chwi- nie należę, a na koniec doprowadzamy obietnicy. Wraz z Nią odkrył siebie lach, potrafią być świadkami czułości, do degradowania samych siebie, bo jako Syna świętego Ludu Bożego. bezwarunkowego poświęcenia, siły zapominamy, kim jesteśmy, jakie Boże Maryja pojawia się w Ewangelii jako nadziei. Wiele nauczyłem się od tych „imię” posiadamy. Utrata więzi, które kobieta niewielu słów, bez wielkich matek, które mając dzieci w więzieniu nas łączą, typowa dla naszej niepełnej przemówień, nie będąc główną posta- lub leżące na szpitalnym łóżku czy też i porwanej na kawałki kultury, sprawia, cią, ale spoglądając uważnie, umiejąc zniewolone narkotykami, mimo zim- że narasta owo poczucie osierocenia, strzec życia i misji swego Syna, a więc na czy upału, deszczu lub suszy, nie a zatem wielkiej pustki i samotności. tego wszystkiego, co On kocha. Potrafi- poddają się i stale walczą, aby dać im Brak kontaktu fizycznego (a nie wir- ła strzec zarania życia pierwszej wspól- to, co najlepsze. Albo te matki, które tualnego) powoduje znieczulenie noty chrześcijańskiej i nauczyła się w obozach dla uchodźców, czy wręcz naszych serc (por. „Laudato si’”, 49), w ten sposób być matką licznych rzesz. w samym środku wojny, potrafią bez sprawiając, że tracą one zdolność do Była blisko najróżniejszych sytuacji, aby wahania objąć i wspierać cierpienie czułości i zadziwienia, litości i współ- siać nadzieję. Towarzyszyła krzyżom swoich dzieci. Matki, które dosłownie czucia. Osierocenie duchowe sprawia, niesionym w milczeniu serca swoich oddają życie, aby żadne z dzieci się że tracimy pamięć o tym, co to znaczy dzieci. Tę wspaniałą prawdę przypo- nie zatraciło. Gdzie jest matka, tam być dziećmi, wnukami, być ojcami, mina nam wiele nabożnych praktyk, jest jedność, tam jest przynależność, dziadkami, być przyjaciółmi, być wie- wiele sanktuariów i kaplic w najbar- przynależność dzieci. rzącymi. Sprawia, że tracimy pamięć dziej odległych miejscach, tyle obra- Rozpoczynanie roku, pamiętając wartości zabawy, śpiewu, śmiechu, zów w licznych domach. Maryja dała o dobroci Boga w matczynym obli- odpoczynku, bezinteresowności. nam matczyną serdeczność, którą nas czu Maryi, w macierzyńskim obliczu Obchodzenie uroczystości Świę- otacza pośród trudności; matczyną ser- Kościoła, w twarzach naszych matek, tej Bożej Rodzicielki sprawia, że na deczność pozwalającą, aby nic i nikt nie chroni nas przed zjadliwą chorobą naszym obliczu ponownie pojawia gasił w łonie Kościoła rewolucji czułości „osierocenia duchowego”, tego osie- się uśmiech z powodu poczucia się rozpoczętej przez Jej Syna. Tam, gdzie rocenia, jakie przeżywa dusza, gdy ludem, poczucia, że do niego należy- jest matka, tam jest czułość. A Maryja ze czuje się bez matki i gdy brakuje jej my; świadomości, że tylko w obrębie swoim macierzyństwem ukazuje nam, czułości Boga. Tego osierocenia, które pewnej wspólnoty, rodziny, ludzie

WATYKAN że pokora i czułość to nie cnoty słabych, przeżywamy, gdy gaśnie w nas po- mogą znaleźć „atmosferę”, „ciepło”, ale silnych, uczy nas, że nie trzeba źle czucie przynależności do rodziny, na- które pozwala nauczyć się rozwoju po traktować innych, aby czuć się ważnymi rodu, do konkretnej ziemi, do naszego ludzku, a nie tylko jako zwykłe przed- 22 (por. „Evangelii gaudium”, 288). Od za- Boga. Tego osierocenia, które znajdu- mioty zachęcane, aby „konsumować i być konsumowanymi”. Obchodzenie Jezus Chrystus w chwili najwięk- które uczy nas, że musimy nauczyć się uroczystości Świętej Bożej Rodziciel- szego daru swego życia na krzyżu nie troski o życie w taki sam sposób i z taką ki przypomina nam, że nie jesteśmy chciał czegokolwiek zachować dla sie- samą czułością, z jaką Ona się zatrosz- towarem handlowym lub terminala- bie i oddając swoje życie, oddał nam czyła: zasiewając nadzieję, przynależ- mi receptorów informacji. Jesteśmy również swoją Matkę. Rzekł do Maryi: ność, siejąc braterstwo. dziećmi, jesteśmy rodziną, jesteśmy oto syn twój, oto twoje dzieci. A my Obchodzenie uroczystości Świętej Ludem Bożym. chcemy ją powitać w naszych domach, Bożej Rodzicielki przypomina nam, że Obchodzenie uroczystości Świętej w naszych rodzinach, w naszych wspól- mamy Matkę; nie jesteśmy sierotami, Bożej Rodzicielki pobudza nas do two- notach, w naszych krajach. Chcemy mamy matkę. Wyznajemy wspólnie tę rzenia i troski o wspólne przestrzenie, napotkać jej macierzyńskie spojrzenie. prawdę! A ja zachęcam was, aby wy- które dałyby nam poczucie przyna- To spojrzenie, które wyzwala nas z osie- razić Jej podziw trzy razy, jak uczynili leżności, zakorzenienia, poczucia się rocenia; to spojrzenie, które nam przy- to wierni w Efezie: Święta Boża Rodzi- jak w domu w naszych miastach, we pomina, że jesteśmy braćmi: że należę cielko, Święta Boża Rodzicielko, Święta wspólnotach, które nas łączą i nas do ciebie, ty należysz do mnie, że jeste- Boża Rodzicielko. obejmują (por. tamże, 151). śmy z tego samego ciała. To spojrzenie, tł. st

Franciszek zgodził się na warunkowe zwolnienie ks. Vallejo

Ojciec Święty zgodził się na warun- hiszpański prałat spędził już 7 mie- Na ich podstawie obaj dziennikarze kowe wypuszczenie na wolność ks. sięcy w areszcie tymczasowym, a od napisali dwie książki nt. nadużyć fi- Lucio Vallejo Baldy, który w lipcu 22 sierpnia odbywał karę w Watyka- nansowych w Watykanie, mimo że został skazany przez watykański nie, strzeżony przez Żandarmerię Wa- Franciszek podejmował działania na- trybunał na 18 miesięcy więzienia tykańską. prawcze. za udostępnianie dziennikarzom za- Przypomnijmy, że w lipcu w wyni- Chaouqui została skazana na 10 mie- strzeżonych dokumentów. ku trwającego 7 miesięcy procesu sąd sięcy więzienia w zawieszeniu, chociaż watykański skazał prał. Vallejo Baldę oskarżyciel domagał się dla obojga Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej na 18 miesięcy więzienia za „kradzież oskarżonych ponad 3 lat pozbawie- podało 20 grudnia wieczorem, że jest i bezprawne rozpowszechnienie wia- nia wolności. to akt łaski, który pozwala skazanemu domości poufnych” nt. finansów Sto- Trybunał watykański rozpatrywał wyjść na wolność po odbyciu ponad licy Apostolskiej. 55-letni wówczas także sprawę innego podejrzanego Ni- połowy kary. Zaznaczono przy tym, duchowny przyznał się do stawianych coli Maio – asystenta ks. Vallejo. Uznał że ten były sekretarz Prefektury Spraw mu zarzutów. jednocześnie, że nie jest kompetentny, Gospodarczych Stolicy Apostolskiej Wraz z nim aresztowano jego do- by sądzić obu wspomnianych dzienni- nie jest już pracownikiem Watykanu radczynię, Włoszkę Franceskę Chaou- karzy włoskich, gdyż prawo watykań- i podlega jurysdykcji biskupa swej qui, również oskarżoną o przekazanie skie przewiduje jedynie sądzenie osób hiszpańskiej diecezji Astorga. Komu- włoskim dziennikarzom Gianluigiemu zatrudnionych przez Watykan bądź nikat zwraca ponadto uwagę, że kara Nuzziemu i Emiliano Fittipaldiemu współpracujących z nim. nie została „unieważniona”, bowiem tajnych dokumentów watykańskich. kg

Kard. Ryłko archiprezbiterem bazyliki Matki Boskiej Większej

Emerytowany przewodniczący Pa- początki sięgają 352 r., gdy – według ce Boga (Theotokos). W chwili rozpo- pieskiej Rady ds. Świeckich kard. prastarej legendy – papież Liberiusz częcia budowy istniała tam świątynia Stanisław Ryłko został 28 grudnia i rzymianin Jan ujrzeli we śnie Mat- Junony Lucindy – opiekunki rodzą- nowym archiprezbiterem i admini- kę Bożą, która powiedziała im, że cych kobiet, i kolumny tego obiektu stratorem papieskiej bazyliki więk- w miejscu, w którym w środku lata wykorzystano przy budowie nowego szej Santa Maria Maggiore. Zastąpi spadnie śnieg, ma stanąć kościół. kościoła. Umieszczono w nim ikonę on na tym stanowisku Hiszpana I rzeczywiście, gdy w nocy z 4 na 5 znaną dziś jako Matka Boża Śnieżna kard. Santosa Abril y Castelló, któ- sierpnia 352 r. Wzgórze Eskwilińskie lub Salus Populi Romani Ludu Rzym- ry w tym samym dniu ustąpił pokrył śnieg, papież w obecności skiego. z tego urzędu. ludu rzymskiego wytyczył zarys Następne wieki przyniosły dalszą

przyszłej świątyni. Jej budowa ruszy- rozbudowę tego kościoła, który dzisiaj WATYKAN Bazylika Matki Boskiej Większej ła w 432 r. na polecenie Sykstusa III, jest jedną z czterech papieskich bazy- jest najstarszą czynną do dzisiaj po Soborze Efeskim (431), na którym lik większych. świątynią maryjną na świecie, a jej ogłoszono dogmat o Maryi jako Mat- kg 23 39. Europejskie Spotkanie Młodych w Rydze

W stolicy Łotwy Rydze zakończyło się zagadnienia związane z wiarą i kulturą. by każdy człowiek mógł żyć pełnią ży- 1 stycznia 39. Europejskie Spotkanie Bracia ze Wspólnoty z Taizé zachęcali cia, także we wspólnocie. Konkretnym Młodych organizowane przez ekume- uczestników, by spotykali się z uchodź- tego wyrazem byłoby przyczynienie niczną Wspólnotę z Taizé w ramach cami i próbowali ich zrozumieć. – Bo się Europy do większej sprawiedliwości Pielgrzymki Zaufania przez Ziemię. z doświadczenia Taizé wiemy, że kiedy w międzynarodowych stosunkach go- Jego tematem było zaangażowanie wsłuchamy się w historię konkretnego spodarczych i politycznych. młodych w pokój i solidarność na człowieka i spróbujemy go zrozumieć, 30 grudnia rozważano w grupach świecie, a hasłem słowa „Razem toru- otwierają się nasze serca i znajdujemy hasło „Wybierać życie w prostocie, jemy drogi nadziei”. Kolejne, 40. ESM, rozwiązania trudnych sytuacji – powie- aby dzielić się z innymi”. W wieczor- odbędzie się na przełomie lat 2017 dział KAI br. Marek z Taizé. nym rozważaniu brat Alois odniósł i 2018 w szwajcarskiej Bazylei. Ponadto pielgrzymi spotykali się się m.in. do lęków, jakie przeżywają w małych grupach, dzieląc się do- Europejczycy w odniesieniu do fali Od 28 grudnia 2016 do 1 stycznia świadczeniem wiary. Ich rozważaniom przybyszów z innych kultur. Zachęcał 2017 r. 15 tys. osób z całej Europy i in- towarzyszyło hasło „Wytrwać w na- do budowania międzyludzkich mo- nych kontynentów, w tym 4 tys. Po- dziei, w niej jest twórcza siła”. Była to stów, do czego nie potrzeba zbyt wie- laków, wzięło udział w spotkaniach też okazja do poznawania wspólnot lu środków. Przypomniał, że w 2017 r. tematycznych, z przedstawicielami lokalnych. Podczas spotkań gospo- obchodzona jest 500. rocznica refor- świata religii i polityki, w modlitwach darze zapraszali tych, którzy robią coś macji. – Była ona głębokim natchnie- oraz koncertach. dla innych: osoby odwiedzające więź- niem dla Kościoła. Doprowadziła jed- W przesłaniu do uczestników ESM niów, pomagające ubogim... nak niestety również do głębokich Franciszek podziękował im za to, że Uczestnicy ESM wsparli ponadto podziałów. Wy, obecni tutaj młodzi wstali z kanapy, by przeżyć pielgrzym- finansowo swych rówieśników cier- protestanci, prawosławni, katolicy, kę zaufania w odpowiedzi na wezwa- piących z powodu wojny w Aleppo, swoją obecnością poświadczacie nie Ducha Bożego. Papież zauważył, Mosulu i na wschodzie Ukrainy. pragnienie jedności. Macie rację: po- że dziś wielu ludzi jest zdezorientowa- winniśmy byś razem, aby się odsłonił nych i zniechęconych z powodu prze- Globalizacja braterstwa dynamizm Ewangelii. Podobnie jak mocy, niesprawiedliwości, cierpienia W przemówieniu inauguracyjnym pierwsi chrześcijanie, chcemy mieć i podziałów, odnosząc wrażenie, że zło 28 grudnia, adresowanym do tysięcy jedno serce i jedną duszę. Kiedy jeste- jest silniejsze od dobra. Dlatego zachę- młodych, którzy wypełnili centrum śmy zjednoczeni w Chrystusie, może- cił do okazywania słowem i czynem, wystawiennicze na wyspie Kipsala na my być znakiem pokoju w rozdartej że zło nie ma ostatniego słowa. Bo, jak Dźwinie, przełożony Wspólnoty z Taizé ludzkości. Tak, nasze braterstwo, na- napisał w liście apostolskim „Misericor- brat Alois nawiązał do wrześniowego sza komunia może przygotować po- dia et Misera”, nadszedł „czas miłosier- spotkania kontynentalnego młodych kój – mówił brat Alois. dzia dla wszystkich i dla każdego, aby w Beninie w Afryce. Zaznaczył, że W rozważaniu 31 grudnia zachęcał nikt nie mógł myśleć, że nie dla niego młodzi Europejczycy powinni uświa- młodych, by nieśli światło Chrystu- jest bliskość Boga i moc Jego czułości”. damiać sobie problemy i oczekiwania sa, które będzie rozpalało nadzieję. rówieśników w innych częściach świa- – Dzięki temu światłu przejdziemy Autentyczny ekumenizm ta. Celem jest globalizacja braterstwa, przez mrok, który może odbierać nam Spotkanie miało charakter ekume- pomoc innym w umacnianiu nadziei, odwagę. Ono nie pozwoli nam podda- niczny, gdyż w jego organizację zaan- a przede wszystkim wyznawanie wiary wać się lękowi w zetknięciu z niepew- gażowali się przywódcy największych w Chrystusa, który przyszedł na ziemię, nością i wstrząsami, jakie przeżywa Kościołów na Łotwie: arcybiskupi Europejskie Spotkania Młodych organizowane przez Wspólnotę z Taizé luterański i katolicki, metropolita pra- odbywają się od 1978 r. na przełomie starego i nowego roku – każdorazowo wosławny oraz biskup baptystyczny. w innym mieście naszego kontynentu. Po raz pierwszy młodych chrześcijan Młodzi mieszkali w ok. 70 parafiach róż- europejskich gościł Paryż, który w sumie był pięciokrotnie gospodarzem ta- nych wyznań – w stolicy Łotwy, a także kich spotkań. Cztery razy odbyły się one w Rzymie, trzykrotnie w Barcelonie w okolicznych miejscowościach. Bazą i po dwa razy w sześciu innych miastach, m.in. we Wrocławiu (1989 i 1995). Po- logistyczną był ośrodek wystawowy na nadto w Polsce spotkania te zorganizowano jeszcze w Warszawie (1999) i Po- ryskiej wyspie Kipsala oraz hala sporto- znaniu (2009). Łącznie młodzi chrześcijanie z naszego kontynentu spotykali wo-koncertowa Arena Riga, gdzie od- się dotychczas w ramach Pielgrzymki Zaufania przez Ziemię w 24 miastach. bywały się główne nabożeństwa. Taizé we francuskiej Burgundii jest od 1944 r. siedzibą wspólnoty ekume- Przez cały czas trwania ESM po po- nicznej założonej przez brata Rogera Schutza. Obecnie należy do niej ok.

EUROPA łudniowych wspólnych modlitwach na 100 braci z ponad 25 krajów, z różnych wyznań ewangelickich oraz członków młodych czekały m.in. spotkania tema- Kościoła katolickiego. Obecnie przeorem Wspólnoty jest 62-letni br. Alois tyczne obejmujące duchowość, spra- Löser, teolog katolicki z niemieckiego Stuttgartu. 24 wy Kościoła, kwestie społeczne oraz świat. Światło, które tu odnaleźliśmy, Kościół prawosławny po raz kolejny narodów”, czyli radosną prezentacją to światło pokoju – mówił, nawiązując cierpi z powodu niedawnego ataku. poszczególnych tradycji narodowych, do obchodzonego 1 stycznia Świato- W roku rocznicy reformacji w ramach na ogół w formie muzyczno-chore- wego Dnia Pokoju. niemieckiego Kirchentagu Wspólnota ograficznej. Polacy m.in. odtańczyli – Po powrocie do domu każdy z nas z Taizé poprowadzi modlitwę w Wit- poloneza. Zapowiadając kolejne ESM może być twórcą pokoju, każdy może tenberdze, mieście Lutra, i w Genewie w Bazylei, brat Alois przypomniał, że wpisać w swoje codzienne życie rezy- – w Szwajcarii. przed 10 laty młodych Europejczy- gnację z przemocy. Każdy z nas może ków gościła Genewa, a uczestników dzielić się odnalezionym tu światłem Spotkania narodowe kolejnego etapu pielgrzymki zaufa- pokoju z jedną lub wieloma osobami: 31 grudnia po południu pielgrzymi nia w szwajcarskim mieście leżącym z najbliższymi, z rodziną pozbawioną spotkali się w dużych grupach naro- u zbiegu granic Francji i Niemiec będą perspektyw, z bezdomnym, z opusz- dowych. Polakom z racji liczebności gościli także mieszkańcy tych krajów. czonym dzieckiem, z uchodźcą – za- przypadła hala sportowa Arena Riga. Jak zaznaczył biskup pomocniczy chęcał brat Alois. Eucharystii przewodniczył tam metro- diecezji Lozanny, Genewy i Fryburga Zwrócił uwagę, że ubodzy tego świa- polita Rygi abp Zbigniew Stankiewicz. – Alain de Raemy, wydarzenie to zmo- ta są, czasem o tym nie wiedząc, blisko W homilii mówił on o Bożej Opatrz- bilizuje wszystkie szwajcarskie wspól- Jezusa, który był ubogi pośród ubo- ności, która czuwała nad pielgrzy- noty chrześcijańskie. Przypomniał gich. Kiedy z otwartym sercem idziemy mami, ale i o zadaniach, jakie przed też, że Bazylea uważana jest także za do tych, których poraniło życie, zbliża- nimi stoją, zwłaszcza o ponownym jeden z ważnych ośrodków reformacji, my się do Jezusa. Równocześnie lepiej ofiarowaniu chrześcijańskiego ducha której 500-lecie będzie obchodzone rozumiemy Jego słowa i jego światło Europie. Zachęcał młodych, by nie tra- w roku 2017. Brat Alois przypomniał rozpala się w nas. Sens naszego życia cili nadziei i dawali świadectwo w co- natomiast, że Brat Roger, założyciel staje się bardziej oczywisty, jest ono dziennych życiowych wyborach. Me- Wspólnoty z Taizé, był z pochodzenia znakiem Bożej miłości, zostaliśmy stwo- tropolita Rygi podkreślił jednocześnie Szwajcarem i braci łączy z tym krajem rzeni, aby kochać i aby nas kochano. życzliwość łotewskich władz różnych wiele więzi. Radość z decyzji o wybo- Brat Alois poinformował, że ko- szczebli, ich pomoc w organizowaniu rze Bazylei wyrazili tamtejszy biskup lejnym etapem pielgrzymki zaufa- spotkania. Łotyszom dziękował z kolei katolicki Felix Gmür oraz zwierzchnicy nia będzie w dniach 8-12 sierpnia za otwarcie domów rodzinnych mło- innych wspólnot chrześcijańskich. Hongkong. Spotkania odbędą się dym gościom, „co wcale nie było ta- W Nowy Rok po obiedzie u rodzin, w Birmingham – jednym z najbardziej kie oczywiste”. które gościły młodzież, pielgrzymi wielokulturowych i wieloreligijnych Młodzi tradycyjnie zebrali się wyruszyli w drogę powrotną. Wielu miast Europy; w Saint Louis w USA, w sylwestra wieczorem w parafiach żegnało się słowami: „Do zobaczenia gdzie wciąż trwają napięcia na tle i wspólnotach lokalnych na modlitwę w Bazylei!”. rasowym; w Egipcie, gdzie koptyjski o pokój. Nowy Rok powitano „świętem Oprac. tom, abd, pb, RV

Francja „wartości rodzinnych” i do „korzeni parafii Saint Ferdinand de Ternes w Pa- narodowych”, które – w jego prze- ryżu i eksperta w dziedzinie teologii Odradza się konaniu – są katolickie. Wielu widzi politycznej: „Większość Francuzów w nim kogoś znacznie więcej niż tylko uważa się za «kulturowych katolików». konserwatywny czołowego pretendenta bycia głową Kształcili się oni w katolickich szkołach katolicyzm państwa, ale także „krzyżowca w wi- i uczelniach, brali śluby w kościele, rze świętej wojny”. gdzie również chrzczą swoje dzieci. Są O odradzaniu się katolicyzmu Autor artykułu przypomniał, że owe oni katolikami… Wszystkie nazwy na- w zeświecczonej Francji pisze James korzenie narodowe sięgają chrztu króla szych ulic i miast są w jakimś stopniu McAuley – paryski korespondent Chlodwiga I. „Są one nadal podstawą związane z wiarą katolicką”. Ostatnie amerykańskiego dziennika „The Wa- życia społecznego Francji, w której zamachy islamistów, a szczególnie ten, shington Post”. Według niego po ca- istnieje ok. 45 tys. świątyń katolickich, w którym zamordowano 85-letniego łych dziesięcioleciach „drzemania” a większość świąt państwowych ma kapłana, gdy odprawiał Mszę św., są Kościół katolicki w swojej konser- związek z katolicyzmem”. McAuley powszechnie uważane za „atak w samą watywnej formie powraca na nowo zwrócił też uwagę, że nawet rewolucja istotę Francji” – uważa ks. Rouge. do kraju, który dotychczas zwykł się francuska z 1789 r., która usiłowała usu- Poparcie dla wartości katolickich szczycić swoim sekularyzmem. nąć religię z życia publicznego, nigdy wyrażają ludzie w różnym wieku. Mał- jej nie wykorzeniła z życia prywatnego. żeństwo Philippe (51 lat) i Sandrine (41) Przesłanką dla takiej tezy jest m.in. Stąd też zrodziło się powiedzenie, że Mathieu, handlujący meblami w sklepie

duże poparcie społeczne dla prawico- „mamy państwo świeckie, ale nie świec- koło katedry w Chartres, choć uważają EUROPA wego kandydata w przyszłorocznych kie społeczeństwo” – zauważył autor. się za niepraktykujących, dostrzega- wyborach prezydenckich François W tym kontekście przytoczył wypo- ją potrzebę odnowy religijnej w swej Fillona. Proponuje on powrót do wiedź ks. Matthieu Rouge – proboszcza ojczyźnie: „W ciągu ostatnich 20-30 25 lat zatraciliśmy poczucie jedności we liczba ta wzrasta do 90 proc. Franci- UNHCR William Spindler. Rok wcze- Francji, zagubiliśmy nasze wartości” – szek jest osobą godną zaufania tak- śniej w Morzu Śródziemnym utonęło przyznają. Na pytanie, o jakie wartości że dla 68 proc. tych, którzy deklarują 3777 migrantów. chodzi, Sandrine wyjaśnia: „Posyłamy się jako niewierzący i niekatolicy. ts swoje dzieci do szkoły katolickiej, a nie Czechy do publicznej, ponieważ tam dzieci na- Dane te podał instytut badania dal mówią do nauczycielki «Bonjour, opinii publicznej Demopolis, który 45 tys. dzieci uczestniczy madame» [Dzień dobry, pani]”. przeprowadził sondaż z okazji 80. uro- Uczucia tego rodzaju obecnie nara- dzin papieża. w katechezie stają i przekładają się na ilość głosów Zdaniem dyrektora agencji Pietro wyborczych – podkreśla amerykański Vento tym, co najbardziej przekonuje 45 tys. dzieci i młodzieży uczestniczy publicysta. Zdaniem Dennisa Pelletiera, opinię publiczną do Franciszka, jest w katechezie – wynika z przedsta- historyka katolicyzmu, „wielu ludzi nie jego spontaniczność i empatia wobec wionego przez episkopat czeski spra- wnika dziś za bardzo w sprawy polityki ludzkich bolączek. Podoba się także wozdania za rok 2015. 38 843 z ich i ekonomii, ale uważają się, zwłaszcza jego komunikatywny i niekonwen- otrzymuje katechezę w ramach zajęć w kontekście ostatnich ataków islami- cjonalny styl przełamujący tradycyjne nadobowiązkowych w szkołach, zaś stów, za obrońców de facto samej Fran- schematy. Franciszek potrafi prowa- ok. 16 tys. w parafiach. Pracę duszpa- cji, w której jest miejsce na poszanowa- dzić dialog zarówno z wierzącymi, jak sterską w liczącej 10,5 mln mieszkań- nie tradycyjnych wartości, szczególnie i niewierzącymi oraz dopomina się ców Republice Czeskiej prowadzi 1750 rodzinnych i na porządek moralny”. o pomoc najbiedniejszym. księży. Są w nią też zaangażowani za- Z kolei Pierre Durieux – rzecznik ar- RV konnicy, zakonnice i osoby świeckie. chidiecezji liońskiej – uważa, że „w sytu- acji braku pewności wiara chrześcijań- Franciszek poszedł W duszpasterstwie wojskowym ska na nowo staje się pokrzepieniem uczestniczy 9 księży oraz 5 diakonów dla wielu. Kościół jest wspólnotą, która do sklepu, by kupić stałych, zaś jeden duchowny pełni pozwala ludziom przejść ponad silnymi sobie buty posługę w policji. Kościół katolicki emocjami, zwłaszcza strachem, przez prowadzi także duszpasterstwo we rytuał i modlitwę”. Ojciec Święty stale zaskakuje miesz- wszystkich 35 zakładach karnych, Najbardziej konserwatywni katolicy, kańców Wiecznego Miasta. Jak po- w które zaangażowane są także osoby cytowani przez autora, jak np. 82-let- dał katolicki dziennik „Avvenire”, świeckie i alumni wyższego semina- nia Odile Steinmetz, którzy w najwięk- 20 grudnia po południu Franciszek rium duchownego w Pradze. W roku szym stopniu popierają kandydaturę udał się do sklepu z obuwiem orto- 2015 w całym kraju zawarto 5479 ślu- Fillona, określanego przez nich mia- pedycznym przy Via del Gelsomino, bów (sakrament małżeństwa). nem „prawdziwego katolika zakorze- zaledwie kilka kroków od Watykanu. Kościół katolicki w Republice nionego w swojej tradycji i ojczyźnie”, Czeskiej prowadzi także 108 szkół idą jeszcze dalej. Wskazują mianowicie Przechodnie widzący tę scenę opu- i instytucji wychowawczych, w tym na konieczność obrony Francji przed blikowali w mediach społecznościo- 27 przedszkoli, 23 szkoły podstawo- jej unicestwieniem: – Musimy na nowo wych zdjęcia i wideo. Ojciec Święty we, 18 gimnazjów, 12 średnich szkół odzyskać swoją ojczyznę i bronić jej pozdrowił i dziękował otaczającym go zawodowych, 5 wyższych szkół za- katolickich wartości w obliczu kolej- osobom oraz pobłogosławił krzyż, jaki wodowych, 1 konserwatorium. Wśród nych ataków – podkreśla Steinmetz. podał mu posługujący sprzedawca. 21 instytucji wychowawczych jest Według niej Kościół „jest ostatnią linią st 6 burs szkolnych, 2 poradnie pedago- obrony w walce Francji z terroryzmem giczno-psychologiczne, 2 domy dziec- i z Państwem Islamskim, które chce za- Rekordowa liczba ka oraz 10 ośrodków wolnego czasu. bić nas wszystkich”. st o.pj utonięć migrantów Ukraina Włochy W 2016 r. w wodach Morza Śród- Jeśli papież przyjedzie, Papież osobą ziemnego utonęła rekordowa licz- wojna się skończy najbardziej godną ba migrantów. zaufania Dotychczas zarejestrowano 5 tys. Ludzie są przekonani, że jeśli papież ofiar śmiertelnych. Dane te pochodzą przyjedzie na Ukrainę, to wojna się We Włoszech jest tylko jeden lider z Międzynarodowej Organizacji ds. skończy – powiedział arcybiskup uznawany przez wszystkich, a nie Migracji (IOM) oraz ONZ-owskiego większy kijowsko-halicki Światosław

EUROPA jest on Włochem. Chodzi o papieża Dzieła Pomocy Uchodźcom (UNHCR). Szewczuk w rozmowie z włoską agen- Franciszka. To osoba, do której ma – Jest to – jak dotychczas – najwyż- cją SIR. Ujawnił, że za każdym razem, zaufanie ponad 85 proc. mieszkań- sza liczba utonięć uchodźców w ciągu gdy spotyka się z Franciszkiem, prosi 26 ców tego kraju, a wśród katolików roku – powiedział w Genewie rzecznik go o przybycie na Ukrainę. Zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła wschodzie kraju wpływają na wiarę Przylądku Szmidta na Sachalinie i na Greckokatolickiego (UKGK) podkreślił, Ukraińców, mówił Radiu Watykań- Wyspie Wrangla. W tym samym roku że trwające od dwóch i pół roku walki skiemu arcybiskup większy kijow- w kaplicy na Wyspie Białej – najbardziej we wschodniej części kraju są „otwartą sko-halicki Światosław Szewczuk. na północ wysuniętym punkcie Jamal- i krwawiącą raną” w sercu Europy. Jed- sko-Nienieckiego Okręgu Autonomicz- nak – jego zdaniem – zachodnie me- – Muszę stwierdzić, że od kiedy roz- nego – umieszczono Dzwony Pamięci dia praktycznie już o tej wojnie zapo- poczęto wojnę na Ukrainie, cała dia- upamiętniające dzieci wojny, polarni- mniały. Tymczasem jej dotychczasowy spora się obudziła. Dotyczy to nawet ków i ofiary represji politycznych. bilans to: 10 tys. ofiar śmiertelnych, tych, którzy z różnych powodów po- kg 4 tys. zaginionych, 70 tys. ciężko ran- zostawali daleko, czy to od wspólnot nych. Skutków działań zbrojnych do- ukraińskiej kultury, czy to od Cerkwi. Ponad 2/3 świadczyło bezpośrednio 5 mln ludzi. Wracają, ponieważ czują, że muszą Abp Szewczuk zaznaczył, że wszy- zrobić coś dla cierpiących w ojczyź- prawosławnych podziela scy, którzy mogli stamtąd wyjechać, nie. Często także ludzie, zarówno na katolickie nauczanie już to zrobili z powodu bombardowań, Ukrainie, jak i na całym świecie, widzą, lecz nadal w zniszczonych domach, że politycy i dyplomaci nie potrafią Ogólnorosyjskie badanie opinii pu- w szkołach bez dachu i okien przeby- powstrzymać wojny. Dlatego odpo- blicznej pokazało, że 69 proc. pra- wają dzieci, kobiety i osoby starsze. wiedzi na trudne pytania nasz naród wosławnych uważa, iż Duch Święty Do miast nie docierają instytucje pań- w kraju i za granicą szuka w Ewangelii, pochodzi nie tylko od Ojca, ale także stwowe z żywnością i lekarstwami. w wierze chrześcijańskiej. Wojna na od Syna, czyli „Filioque” (i Syna). Taki Robią to natomiast Kościoły, które nie Ukrainie sprowokowała rozbudzenie pogląd zgodny jest z nauczaniem opuszczają tych ludzi. Hierarcha zwró- autentycznego życia chrześcijańskie- katolickim w tej sprawie i przeczy cił też uwagę na los ukraińskich żołnie- go. Mamy mnóstwo nawróceń do nauce prawosławnej – przypomnieli rzy wziętych do niewoli przez rosyjskie Chrystusa! Kościół się odrodził. Mamy organizatorzy sondażu. Zaznaczyli, wojska. Poddawani są oni torturom „parafie żywe”, czyli wspólnoty, która że za wersją prawosławną opowie- i jeśli uda się ich uwolnić, powracają żyją liturgią, wspólnoty, które głoszą działo się jedynie 10 proc. badanych. do domu okaleczeni. Zdarza się, że ro- Ewangelię, nauczają katechizmu; ale dziny płacą okup za odzyskanie syna przede wszystkim wspólnoty, które Prawosławie utrzymuje, że Duch czy męża, lecz otrzymują jego martwe służą społeczeństwu, ponieważ je- Święty pochodzi tylko od Boga Ojca i okaleczone ciało ze śladami tortur. śli jakaś parafia zamyka się w sobie, i w takiej wersji dogmat ten znalazł się Zdaniem zwierzchnika UKGK jest to umiera – stwierdził hierarcha. w Symbolu Wiary ogłoszonym na So- zbrodnia przeciwko ludzkości. RV borze Nicejskim w 325 r. z zastrzeże- – Zawsze, gdy widzę papieża, proszę, Rosja niem, że nie wolno do tych słów nicze- by przyjechał. Ludzie są przekonani, że go dodawać. Później jednak (ok. VI w.), jeśli papież przyjedzie, wojna się skoń- W Arktyce stanie przede wszystkim w kontekście walki czy. Są rozczarowani nieskutecznością z arianizmem, podważającym m.in. rokowań dyplomatycznych, systemem prawosławny krzyż wiarę w Trójcę Świętą i dla podkreśle- prawa międzynarodowego, który za- nia Jej jedności, w Kościele zachodnim wodzi. Pokładają jednak wielką ufność Na Wyspie Szokalskiego na Morzu zaczęto dodawać wzmiankę o Synu i nadzieję w Bogu. Papież jest autoryte- Karskiego w Arktyce, w jednym z naj- Bożym jako o Tym, od którego – po- tem moralnym, światowym punktem zimniejszych regionów Rosji, usta- dobnie jak od Ojca – pochodzi Trzecia odniesienia i wszyscy widzą i uznają wiony zostanie prawosławny krzyż Osoba Boska. Spór na tym tle trwa od jego rolę. Dlatego ludzie mówią, że jeśli – podała agencja Interfax-Religia. kilkunastu wieków i jest jedną z głów- papież przyjedzie, wojna się skończy. Ma to być forma uczczenia pamięci nych różnic dogmatycznych między Mamy tę nadzieję i modlimy się – po- pierwszych badaczy tego obszaru. katolicyzmem a prawosławiem. wiedział abp Szewczuk. Tymczasem z badań przeprowadzo- pb Na początku stycznia wyruszy wy- nych latem 2016 r., ale ogłoszonych do- prawa, która sprawdzi, jak przetrans- piero w grudniu w almanachu „Łodka” Wojna prowadzi portować symbol chrześcijaństwa. wynika, że stanowisko prawosławne Właściwa ekspedycja z udziałem psich popiera jedynie 10 proc. pytanych, do odrodzenia wiary zaprzęgów przemierzy tę trasę w mar- podczas gdy aż 69 proc. uznało za cu. Przewiduje się, że w ciągu miesią- słuszny pogląd o pochodzeniu Ducha Kościół greckokatolicki na Ukrainie ca ludzie i zwierzęta pokonają łącznie od Ojca i Syna. 3 proc. ankietowanych angażuje się w budowanie i utrzy- 1500 km. Na Półwyspie Gydańskim twierdziło, że żadna wersja nie jest manie narodowej tożsamości. Jego dołączą do nich księża prawosławni, słuszna, a 18 proc. miało trudności z od-

priorytetem na najbliższy czas jest którzy po ustawieniu krzyża odprawią powiedzią na to pytanie. Badanie prze- EUROPA promowanie tzw. parafii żywych jako stosowne nabożeństwo. prowadziła Fundacja Opinia Publiczna miejsc spotkania żywego Chrystusa. W 2014 r. rosyjscy wojskowi wznieśli – jedna z trzech największych organiza- Jak to zaangażowanie i wojna na w Arktyce dwie cerkwie polowe – na cji socjologicznych Rosji. � kg 27 angażowanych duszpastersko świec- to hierarchowie uznawani zarówno 90 tys. zabitych kich – 7, podczas gdy rok wcześniej przez Stolicę Apostolską, jak i przez chrześcijan w 2016 r. było ich 5. Życie oddał też nigeryj- władze komunistyczne. ski seminarzysta. Według Fidesu Na czele stowarzyszenia pozostaje Kościół wspominał 26 grudnia św. w latach 2000-15 zginęło 396 osób uznawany przez Watykan arcybiskup Szczepana, pierwszego męczenni- pełniących posługę duszpasterską, Pekinu Joseph Li Shan, którego kan- ka. Prześladowanie chrześcijan nie w tym 5 biskupów. dydatury nie głosowano, wybrano należy jednak do historii. Papież Smutny prymat dzierży już od 8 lat natomiast 10 wiceprzewodniczących. Franciszek wielokrotnie przypo- Ameryka, głównie Łacińska. W 2016 r. Jednym z nich jest szef Konferencji Bi- minał, że obecnie wyznawcy Chry- poniosło tam śmierć 16 ludzi Kościo- skupów bp Ma Yinglin, poza tym 5 in- stusa są bardziej prześladowani niż ła, z czego najwięcej, bo aż 7, w tym nych hierarchów – zarówno kanonicz- w pierwszych wiekach. Szacuje się, 3 księży – w Meksyku. W Afryce było nych, jak i nielegalnych z kościelnego że w 2016 r. zabitych zostało 90 tys. 8 takich ofiar, w Azji – 6, w tym punktu widzenia. W kierowniczym chrześcijan, a od 500 do 600 mln 4 marca zastrzelono 4 misjonarki mi- gronie znaleźli się też: siostra zakonna doświadczyło represji z powodu łości w Jemenie. Z kolei w Europie, i troje świeckich, wśród których też swej wiary. a konkretnie we Francji, zginął 26 lip- jest jedna kobieta – Shi Xueqin. Se- ca z rąk islamskich fundamentalistów kretarzem generalnym został świecki Wskazuje na to ostatni raport Cen- ks. Jacques Hamel. – Liu Yuanlong. trum Studiów nad Nowymi Religiami, RV Komentując wyniki głosowania którego dyrektorem jest prof. Massi- Chiny i całego zgromadzenia, ks. Joseph ze mo Introvigne. środkowych Chin powiedział włoskiej „Nie zapominamy ani też nie pró- Nowe „stare” władze agencji misyjnej AsiaNews, że nie do- bujemy umniejszyć cierpień przedsta- strzega żadnych zmian w obu tych wicieli innych religii, jednak wyraźnie Stowarzyszenia organizacjach. Jedyną dość istotną musimy powiedzieć, że to chrześcija- Katolików i Rady w stosunku do poprzedniego spo- nie stanowią grupę religijną najbar- tkania sprzed 6 laty jest awans bp. dziej prześladowaną na świecie” – Biskupów Shen Bina z diecezji Haimen (prowin- mówił Radiu Watykańskiemu. cja Jiangsu na wschodnim wybrzeżu Włoski historyk zauważył, że obec- W Pekinie zakończyło się 29 grud- Chin), który wcześniej był jedynie nie wyznawcy Chrystusa szczególnie nia czterodniowe IX zgromadzenie wice­przewodniczącym PSKCh, obec- cierpią z ręki przedstawicieli Państwa przedstawicieli katolickich Chin. nie zaś doszła do tego podobna funk- Islamskiego. Wskazał zarazem, iż Uczestniczyło w nim 365 delega- cja w episkopacie. wszystko zaczyna się od braku tole- tów, w tym 59 biskupów. Wybrali Według rozmówcy włoskiej agen- rancji, który staje się przedsionkiem oni nowe władze Patriotycznego cji zmiany, których oczekiwała Stolica najpierw dyskryminacji, a następ- Stowarzyszenia Katolików Chiń- Apostolska, nie nastąpiły. Co więcej, nie prześladowań. skich (PSKCh) i Konferencji Bisku- gość konferencji – dyrektor Państwo- RV pów Kościoła Katolickiego w Chi- wego Zarządu Spraw Religijnych nach (BCCCC). Większość stanowisk Wang Zuo’an wyraził nadzieję, że Więcej zamordowanych kierowniczych pozostała w rękach to Watykan zajmie stanowisko „ela- tych samych osób, które wybrano styczne i pragmatyczne” [to znaczy duszpasterzy na poprzednim takim posiedzeniu uzna obecną sytuację], odpowiadając w 2010 r. Zdaniem komentatorów w ten sposób pośrednio na oświad- Co najmniej 31 osób pełniących polityka wyznaniowa rządu w Pe- czenie Stolicy Apostolskiej ogłoszo- w Kościele katolickim posługę dusz- kinie nie zmieniła się, choć ton wy- ne przed zgromadzeniem. Mówiono pasterską zginęło w 2016 r. w róż- powiedzi przedstawiciela władz był w nim m.in. o gotowości Watykanu do nych krajach świata. Jest to poważ- nieco łagodniejszy. nawiązania kontaktu z Pekinem, do- ny wzrost (o 41 proc.) w porównaniu magając się jednocześnie przestrze- z rokiem 2015, w którym – według Na czele konferencji stanął ponow- gania wolności religijnej w tym kraju danych ogłaszanych co roku przez nie bp Ma Yinglin – niekanoniczny, i umożliwienia papieżowi swobodne- watykańską agencję misyjną Fides – tzn. nieuznawany przez Watykan go mianowania biskupów katolickich było ich 22, czyli o 9 mniej. biskup diecezji Kunming (prowincja i utrzymywania przez nich stałych Junnan na południu Chin). Wybrano kontaktów z Rzymem. Prawie połowa z nich – 14 – to też 10 jego zastępców, w tym trzech Inny kapłan, pragnący zachować księża, których w zeszłym roku za- po raz pierwszy. Sekretarzem BCCCC anonimowość, zaznaczył, że atmosfe- mordowano: o jednego więcej niż został jeden z wiceprzewodniczących ra panująca na obecnym zgromadze-

ŚWIAT rok wcześniej. Zaskakująco duży, bo – bp Guo Jincai, niekanoniczny ordy- niu była nieco lżejsza niż przed 6 laty, ponad dwukrotny, jest wzrost liczby nariusz diecezji Chengde (prowincja a ton wypowiedzi Wanga – trochę de- zabitych zakonnic – z 4 do 9. Wśród Hebei na wschodzie kraju). Większość likatniejszy niż zwykle. O tym, że nic 28 męczenników więcej jest także za- członków nowego kierownictwa się w istocie nie zmieniło, wspomniał też kolejny anonimowy komentator, czenie innego składu sędziowskiego. stała potraktowana z należytą uwa- dodając, że jedyną nowością było to, Tymczasem Sąd Najwyższy skupia się gą, ponieważ, jak zaznacza, nie jest iż na obradach nie pojawił się sędziwy, obecnie na badaniu sprawy korupcji, Europejczykiem, tylko pochodzi z In- niekanoniczny biskup diecezji Puqi – w którą może być zamieszany pre- dii. Z apelem o pomoc ks. Tom zwra- Tu Shihua, urzędujący na co dzień mier Pakistanu Nawaz Sharif i jego ro- ca się do przełożonych zgromadzenia w Pekinie. dzina. salezjanów, do którego należy, i do kg Przypadek pakistańskiej katoliczki, indyjskich władz. Prosi też o wspar- Pakistan matki 5 dzieci, ciągnie się od połowy cie samego Franciszka. – Jako ojciec 2009 r. – aresztowano ją 18 czerwca pomóż mi i zatroszcz się o moje życie Asia Bibi spotkała się tegoż roku pod zarzutem obrazy is- – mówi. lamu i proroka Mahometa. Chodziło Jego wypowiedź pozwala przy- w więzieniu z mężem o to, że gdy w czasie prac polowych puszczać, że został zmuszony od od- i córkami kobieta zapragnęła napić się wody, jej czytania specjalnego tekstu przygoto- sąsiadki muzułmanki zażądały od niej, wanego wcześniej przez porywaczy. Krótka modlitwa, odczytanie frag- aby przeszła na islam i dopiero wtedy Nie wiadomo także, kiedy i gdzie na- mentu Ewangelii, wspólne zjedzenie pozwolą jej skorzystać z miejscowej granie zostało zrealizowane. ciasta i wymiana życzeń – tak wy- studni. Asia Bibi nie tylko nie zgodziła Kapłan został porwany w Adenie glądało przedświąteczne spotkanie się na taki warunek, ale jeszcze po- przez islamskich ekstremistów, tuż po Asii Bibi z mężem Aszikiem Masihem wiedziała, że Jezus oddał swoje życie ich ataku na dom opieki dla chorych oraz dwiema córkami Aiszą i Eszam za innych ludzi i zapytała: „A co zrobił i starców prowadzony przez misjo- 19 grudnia w pakistańskim więzie- Mahomet?”. Kobiety pobiły ją wte- narki miłości, których był kapelanem. niu dla kobiet w Multanie. Skazana dy dotkliwie i powiadomiły policję, Fundamentaliści z zimną krwią za- na śmierć za rzekome bluźnierstwo a sprawa trafiła do sądu. strzelili wówczas cztery siostry oraz przeciw islamowi chrześcijanka mo- Po ponad rocznym pobycie w wię- 12 pracowników ośrodka. Chwilę po gła się zobaczyć z rodziną jedynie zieniu 7 listopada 2010 r. skazano tym, jak ks. Tom spożył Najświętszy przez pół godziny. Ich rozmowie ją na karę śmierci, ale już 23 tegoż Sakrament, sprofanowali kaplicę, a du- przysłuchiwali się i nagrali ją w cało- miesiąca ułaskawił ją prezydent Paki- chownego porwali. Od tego czasu nie ści więzienni strażnicy. stanu Asif Ali Zardari. Po uwolnieniu wiadomo nic konkretnego o jego lo- ze względów bezpieczeństwa prze- sie, choć pojawiały się informacje, że To już siódme Boże Narodzenie, wieziono ją w nieznane miejsce. Ale ma się dobrze, a z porywaczami pro- które ta mężna wyznawczyni Chrystu- miejscowi muzułmanie zaskarżyli wadzone są negocjacje. sa spędza samotnie za kratami. – Nie zarówno wyrok, jak i decyzję głowy RV żywię nienawiści do tych, którzy przez państwa. W efekcie Asia Bibi ponow- Ziemia Święta te lata przysporzyli mi cierpień. Prze- nie trafiła do więzienia, gdzie przeby- baczam im i modlę się za wszystkich, wa do dzisiaj. Premier Izraela którzy wyrządzili mi zło – powiedzia- W jej obronie wielokrotnie wystę- ła 45-letnia dziś kobieta. Informując powali zarówno umiarkowani mu- do chrześcijan: jesteśmy o tym, serwis Vatican Insider podał zułmanie, jak i chrześcijanie w wielu po waszej stronie ponadto, że podziękowała ona także krajach świata. O jej uwolnienie ape- papieżowi i wszystkim, którzy pamię- lowali też Benedykt XVI i Franciszek. Z okazji Bożego Narodzenia premier tają o niej w modlitwie. kg Izraela Benjamin Netanjahu pod- – Wyraziła również przekonanie, że Jemen kreślił szczególne związki Żydów z woli Bożej wkrótce zostanie uwol- z chrześcijanami. „Jesteśmy po wa- niona – powiedział Joseph Nadim, Dramatyczny apel szej stronie i jestem dumny, że Izrael opiekun prawny rodziny Asii Bibi, któ- jest jedynym miejscem na Bliskim ry także uczestniczył w spotkaniu. Do- porwanego księdza Wschodzie, w którym wspólnota dał on, że kobieta wyglądała na zdro- chrześcijańska nie tylko przetrwała, wą, choć jest osłabiona po niedawnej Wyraźnie wychudzony, z długą ale też się rozwija i nie jest to przy- chorobie. Otrzymała od rodziny jedze- brodą – tak na filmie krążącym padek” – napisał szef rządu w świą- nie i nowe ubrania. w internecie wygląda uprowadzony tecznych pozdrowieniach opubliko- Sprawa Asii Bibi rozpatrywana jest w marcu w Jemenie ks. Tom Uzhun- wanych 22 grudnia. obecnie w trzeciej instancji przez Sąd nalil. W nagraniu prosi on o zinten- Najwyższy Pakistanu. Wyznaczona na syfikowanie starań w celu szybkiego Podkreślił, że „siły nietolerancji październik rozprawa nie odbyła się, uwolnienia go, także ze względu na i barbarzyństwa atakują wszystkie gdyż w ostatniej chwili wycofał się pogarszający się stan jego zdrowia. religie, ale ze szczególną zaciekło-

jeden z sędziów. Termin kolejnej nie ścią chrześcijan”. ŚWIAT został wyznaczony. Adwokat oskarżo- Podkreśla, że mimo kontaktów na- Zapewnił, że osobiście angażu- nej katoliczki, muzułmanin Saiful Ma- wiązanych przez władze państwowe je się w sprawę wolności religijnej look, zabiega o jak najszybsze wyzna- z porywaczami jego sprawa nie zo- i we „wspólną przyszłość” z „braćmi 29 i siostrami chrześcijanami”. Zwrócił USA nie tylko ze Scorsese, ale także An- ponadto uwagę, że Izrael jest krajem giem Lee czy Pedro Almodóvarem. „naszego wspólnego dziedzictwa”, „Milczenie” Scorsese W „Milczeniu” prowadzi kamerę spo- które „zmieniło historię ludzkości i cy- kojnie; nie ma tu nagłych zmian kadru. wilizacji”. już w kinach Prieto nie epatuje też przemocą, choć ts sceny męczeństwa są istotną częścią Syria Oficjalna premiera najnowszego tej opowieści. Te straszne wydarzenia filmu Martina Scorsese „Milczenie” ukazane są z przejmującą ostrożno- Katolicy Aleppo odbyła się w Stanach Zjednoczo- ścią. Widz nie musi odwracać wzroku, nych 23 grudnia. Według krytyków, a jednocześnie ma świadomość bólu dziękują papieżowi którzy mieli okazję obraz zobaczyć, i cierpienia, jakiego doświadczają tor- za wsparcie jest to jeden z faworytów do Osca- turowani. rów. Scorsese proponuje tym razem Film trwa aż 2 godziny i 41 minut, Katolicy Aleppo podziękowali skomplikowaną opowieść o zma- a Scorsese nie daje w nim prostych Franciszkowi za to, że wielokrotnie ganiu się z własną wiarą w obliczu odpowiedzi. Stawia raczej pytania: i na różne sposoby upominał się krwawych prześladowań. Każe wi- Jak zachowałbyś się w takiej sytuacji? o ich los. Zapewnili jednocześnie, że dzom zadać sobie jedno z najtrud- Którą drogę byś wybrał? w pogrążonej w wojnie Syrii pragną niejszych pytań: „A co ty byś zro- Dwaj główni bohaterowie, por- być ambasadorami przebaczenia bił?”. tugalscy misjonarze, złapani przez i narzędziami pojednania. „Jedyna japońskiego naczelnika, dokonują nasza broń to miłość, prawda i mo- „Milczenie” jest adaptacją powieści różnych wyborów. Nie sposób jed- dlitwa” – napisali do papieża w spe- japońskiego pisarza Shūsaku Endō nak jednoznacznie odpowiedzieć, cjalnym liście wierni franciszkańskiej pod tym samym tytułem. Scorsese która z tych dróg jest lepsza, wła- parafii w Aleppo. Podziękowali mu zetknął się z tą książką w 1989 r. i – jak ściwsza, a może nawet łatwiejsza. Je- też za słowa o konieczności wyrze- wielokrotnie powtarzał w wywiadach den doświadcza cierpień fizycznych, czenia się przemocy, zawarte w jego – od tego czasu pragnął przenieść ją drugi psychicznych. Ksiądz Rodrigu- przesłaniu na obchodzony 1 stycznia na ekran. Realizacja marzenia zajęła es poddawany jest długotrwałemu Światowy Dzień Pokoju. reżyserowi aż 27 lat. naciskowi. Ogląda śmierć swojego Obraz przenosi widza do XVII- przyjaciela – księdz Garrpe. Wreszcie Autorzy opisują w swym liście zro- -wiecznej Japonii. Dwóch portugal- staje przed wyborem: albo wyrzeknie dzoną w ich parafii inicjatywę dzie- skich jezuitów udaje się do Kraju Kwit- się wiary, albo zginie pięciu chrześci- cięcej modlitwy o pokój dla Aleppo, nącej Wiśni w poszukiwaniu swego jan. „Gdyby Chrystus tu był, wyparłby Syrii i całego świata, która obecnie zaginionego mistrza. Wiele wskazuje się swojej wiary” – słyszy od jednej zanoszona jest nie tylko w ich mieście, na to, że wskutek prześladowań ks. z osób. ale w wielu zakątkach globu. Jej ce- Cristovão Ferreira odstąpił od wiary. Z całą pewnością „Milczenie” nie lem jest wzmożenie wysiłków, by po- Ks. Sebastião Rodrigues oraz jego jest pochwałą apostazji, choć rzeczy- wstrzymać wojnę i cierpienia ludności towarzysz Francisco Garrpe nie przyj- wiście dokonują jej bohaterowie tej cywilnej, w tym najbardziej bezbron- mują tego do wiadomości i postana- opowieści. Nie jest to również prosta nych, czyli dzieci. wiają, za zgodą przełożonych, odna- opowieść o prześladowaniu chrześci- „Niektóre z nich nie znają innego leźć współbrata. jan w Japonii, choć i ten wątek jest życia. Wiele urodziło się pod bomba- Potajemnie przedostają się do Ja- istotny. I tym cenniejszy, że historia mi. Cierpią z powodu ogromnej presji ponii, w której trwają okrutne prześla- rozwoju chrześcijaństwa na Dalekim psychologicznej, niedożywienia, bra- dowania wyznawców Chrystusa. Już Wschodzie jest zupełnie obca współ- ku wody, elektryczności i odpowied- pierwsze kilka minut filmu uzmysła- czesnym katolikom. niego leczenia, z powodu zimna i gło- wia, w jak trudnej sytuacji znaleźli się Wydaje się, że „Milczenie” może du. Na ich twarzach z trudem pojawia nie tylko jezuiccy misjonarze, ale także stanowić przyczynek do dyskusji nie się uśmiech. Cierpienie widać w ich sami japońscy chrześcijanie. tylko o różnych rodzajach męczeń- przerażonych oczach. Przez lata żyją „Milczenie” nie jest prostą opowie- stwa, ale również o naszej wierze. w strachu” – tak wojenną codzienność ścią o tym, co dobre, a co złe. Żadna W Europie chrześcijanom nie grozi syryjskich dzieci opisali Ojcu Święte- z pojawiających się na ekranie postaci śmierć z jej powodu, a mimo to wielu mu mieszkańcy Aleppo. nie jest jednowymiarowa. Główni bo- ją porzuca. Przyznali, że liczą, iż „modlitwa haterowie zmagają się z wątpliwościa- Z drugiej strony tam, gdzie nasi bra- maluczkich” przyczyni się do „nawró- mi, niepewnością, strachem, a nawet cia i siostry doświadczają trudności, cenia wielkich”. Poprosili też papieża, wstydem. Jezuici docierają do ukry- chcielibyśmy, by wytrwali za wszelką by napisał do nich kilka słów, które wających swą wiarę chrześcijan, dla cenę. „A co ty byś zrobił?” – zdaje się

ŚWIAT mogliby odczytać w czasie nowo- których „stają się pokarmem” – jak pytać Scorsese. rocznej modlitwy o pokój w swym powie jeden z wieśniaków. W Polsce „Milczenie” wejdzie do kin mieście. Autorem zdjęć jest Rodrigo Prieto, 17 lutego. 30 RV mający na swoim koncie współpracę rl Kościół w Polsce 2016 r. – najważniejsze wydarzenia

STYCZEŃ rzenie działającego od 1919 r. biskup- noty Kościoła, ale czerpiąc przykład od 4 – Mimo intensywnych przemian, re- stwa polowego. miłosiernego Boga, z miłością przyjmu- ligijność polskich katolików cechuje 26 – „Chrześcijanie i muzułmanie – ra- je tych, którzy do niej powracają” – głosi stabilność. Od 2008 r. ok. 40 proc. Pola- zem wobec przemocy popełnianej dekret. Dokument zaczął obowiązywać ków uczestniczy regularnie w niedziel- w imię religii” – pod takim hasłem ob- po uzyskaniu recognitio Stolicy Apostol- nej Eucharystii, a 16 proc. co niedziela chodzono XVI Dzień Islamu w Kościele skiej, zastępując zasady dotyczące apo- przyjmuje Komunię św. – poinformował katolickim w Polsce. Wyznawcy obu stazji przyjęte przez KEP w 2008 r. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego religii spotkali się w auli kurii warszaw- w Polsce. sko-praskiej, aby rozmawiać na temat MARZEC 5 – Bp Tadeusz Lityński, nowy biskup wyzwań współczesnego świata. 2 – Abp Wiktor Skworc, metropolita ka- diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, towicki, objął funkcję przewodniczącego odbył ingres do katedry w Gorzowie LUTY Komisji Duszpasterstwa KEP. Dotychczas Wielkopolskim. 53-letni hierarcha za- 2 – Pod hasłem „Życie konsekrowane pracami tego gremium przez dwie ka- stąpił bp. Stefana Regmunta, który – darem miłosierdzia” polscy zakonnicy dencje kierował abp Stanisław Gądecki. ze względów zdrowotnych przeszedł z prawie 180 zakonów, w tym 13 kon- 11-13 – Pod hasłem „Europa nowych po- na emeryturę. templacyjnych i 61 męskich, obcho- czątków. Wyzwalająca moc chrześcijań- 6 – Około 1,5 mln ludzi (blisko 100 tys. dzili swoje święto. Prowadzą oni domy stwa” obradował X Zjazd Gnieźnieński. więcej niż rok wcześniej) przeszło uli- opieki, jadłodajnie, hospicja i ośrodki W wydarzeniu, które ma charakter modli- cami 420 polskich miast w Orszakach wychowawcze; organizują szkoły, świe- tewno-dyskusyjny, uczestniczyli przed- Trzech Króli. Marsze odbyły się także tlice dla dzieci z ubogich rodzin i wyjaz- stawiciele różnych Kościołów i religii, poli- w 16 innych krajach, m.in. Wielkiej Bry- dy wypoczynkowe; głoszą Chrystusa tycy (w tym prezydent RP), intelektualiści tanii, Niemczech, USA, we Włoszech, na na zagranicznych misjach i podczas i osoby zaangażowane w różne dzieła Ukrainie, a nawet w Rwandzie i Ekwa- rekolekcji w parafiach; służą modlitwą Kościoła. „Wierzymy, że przyszłość świata, dorze. W Watykanie Orszak Trzech i wspierają duszpasterstwa. Podczas Europy i Polski zależy w dużej mierze od Króli pozdrowił papież Franciszek, a w zeszłorocznego Dnia Życia Konsekro- wspólnego świadectwa chrześcijan róż- Warszawie do wspólnego kolędowania wanego zbierano pieniądze na pomoc nych wyznań” – głosi przesłanie Zjazdu. dołączył prezydent Andrzej Duda z mał- tym wspólnotom, które ze względu na Gościem zgromadzenia był m.in. kard. żonką. swoją modlitewną posługę w Kościele Luis Antonio Tagle z Filipin. 6 – Na misjach pracuje 2040 polskich nie opuszczają swoich klasztorów. 17 – Z udziałem prezydenta RP Andrzeja misjonarzy i misjonarek, którzy głoszą 7 – Pod hasłem „Młodzi, nie dajcie się Dudy, przewodniczącego KEP abp. Sta- Ewangelię w 97 krajach na wszystkich zniewolić” rozpoczął się Tydzień Mo- nisława Gądeckiego i naczelnego rabina kontynentach – poinformował KAI dlitw o Trzeźwość Narodu. Według GUS Polski Michaela Schudricha w Markowej o. Kazimierz Szymczycha, sekretarz Ko- alkoholizm jest przyczyną co piątego na Podkarpaciu otwarto Muzeum Po- misji Episkopatu ds. Misji. W uroczystość rozwodu. Coraz częściej po alkohol laków Ratujących Żydów im. Rodziny Objawienia Pańskiego 6 stycznia obcho- sięgają kobiety i osoby niepełnoletnie. Ulmów. Pozdrowienia dla uczestników dzono Dzień Pomocy Misjom. Według bp. Tadeusza Bronakowskie- uroczystości przesłał papież Franciszek. 17 – Ekumeniczna modlitwa na cmenta- go, przewodniczącego Zespołu KEP ds. Uroczystości rozpoczęły się od modlitw rzu żydowskim, debata biblijna, wykład Apostolstwa Trzeźwości, nawet 4 mln żydowskich i chrześcijańskich na cmen- nt. historii żydów na Kujawach, nabo- Polaków cierpi z powodu problemów tarzu w miejscowości Jagiełła, gdzie żeństwo ekumeniczne w katedrze i pro- alkoholowych w rodzinie, bardzo często spoczywają Żydzi zamordowani razem gram artystyczny złożyły się na central- są to osoby współuzależnione. z rodziną Ulmów. Następnie podobną ne obchody XIX Ogólnopolskiego Dnia 17-22 – Abp Stanisław Gądecki odwiedził modlitwę odmówiono w Markowej, Judaizmu w Kościele katolickim w Pol- Syrię i Liban. Głównymi motywami wizy- gdzie znajduje się grób Ulmów. sce, które odbyły się w Toruniu. ty przewodniczącego KEP były: modlitwa 20 – W Niedzielę Palmową tysiące mło- 18-25 – Pod hasłem „Wezwani, by ogła- o pokój na Bliskim Wschodze, pomoc dych wiernych uczestniczyło w całej Pol- szać wielkie dzieła Pana” (por. 1 P 2, 9) in- humanitarna i spotkania ze wspólnotami sce w 31. Światowych Dniach Młodzieży spirowanym słowami z 1 Listu św. Piotra chrześcijańskimi. W czasie obchodów VII obchodzonych na szczeblu diecezjal- obchodzono Tydzień Modlitw o Jedność Dnia Solidarności z Kościołem Prześlado- nym. Biskupi zachęcali młodych do czy- Chrześcijan. W całej Polsce chrześcijanie wanym 8 listopada 2015 r. przeprowadzo- nienia w swym życiu dzieł miłosierdzia różnych wyznań odwiedzali świątynie no ogólnopolską zbiórkę. 1 mln 200 tys. wobec bliźnich. Podczas Mszy św. bratnich Kościołów i wspólnie modlili euro z tej kwesty przekazano potrzebują- zbierano ofiary pieniężne na „Bilet dla o pełną i widzialną jedność chrześcijan. cym w Syrii – nie tylko katolikom. Brata” – specjalny fundusz dla uczestni-

21 – Minęło 25 lat od przywrócenia 19 – Zaczął obowiązywać dekret KEP ków tegorocznych ŚDM w Krakowie zza KALENDARIUM przez Stolicę Apostolską Ordynariatu ws. wystąpień z Kościoła i powrotu do wschodniej granicy. Polowego w Polsce. W 1945 r. władze jego wspólnoty. „Kościół boleje z po- 30 – Nie można poprzestać na obecnym komunistyczne nie zezwoliły na odtwo- wodu odejścia ochrzczonych ze wspól- kompromisie z 1993 r., który w trzech 31 przypadkach dopuszcza aborcję – poznańskim stadionie INEA. W obcho- o wartości każdego ludzkiego życia stwierdziło prezydium KEP w specjal- dach uczestniczył polski Episkopat i bi- od chwili poczęcia, a także o rodzinie nym komunikacie. Biskupi zaapelowali skupi z Polskiej Rady Ekumenicznej, de- jako dobru, o które należy dbać w spo- do parlamentarzystów i rządzących legacje konferencji biskupich z Europy, sób szczególny. o podjęcie inicjatyw ustawodawczych najwyższe władze RP z prezydentem 18 – W Toruniu odbyła się konsekracja i uruchomienie programów, które za- i premierem oraz korpus dyploma­ kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny pewniłyby konkretną pomoc dla rodzi- tyczny. Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana ców dzieci chorych, niepełnosprawnych Na Ostrowie Lednickim, jednym z miejsc, Pawła wzniesionego z inicjatywy o. Tade- i poczętych w wyniku gwałtu. gdzie mógł się dokonać chrzest Mieszka, usza Rydzyka. Uczestniczyli w niej m.in. Prymas Polski przewodniczył nabożeń- premier Beata Szydło i prezes PiS Jarosław KWIECIEŃ stwu ekumenicznemu. Podczas Mszy Kaczyński. W homilii kard. Zenon Grocho- 6 – Alina Petrowa-Wasilewicz została w gnieźnieńskiej katedrze abp Wojciech lewski powiedział, że o. Rydzyk nie zraził laureatką nagrody Ślad. Dziennikarka Polak apelował o odważne sięganie do się atakami tych, „którzy chcą uczyć de- Katolickiej Agencji Informacyjnej otrzy- łaski chrztu i pokonywanie podziałów mokracji i wolności mediów”. mała nagrodę im. bp. Jana Chrapka za w Polsce. Do wierności przyrzeczeniom 26 – Wezwanie do narodowej zgody, „konsekwentne i pełne pasji przybliża- chrztu wezwał wiernych także przewod- pokoju i jedności, zachęta do pełnienia nie wybitnych postaci Kościoła, zwłasz- niczący KEP abp Stanisław Gądecki pod- uczynków miłosierdzia i zaproszenie cza kobiet oraz promowanie wzorców czas Mszy w katedrze poznańskiej. do udziału w Światowych Dniach Mło- życia według nowego feminizmu Jana 28 – Chrzest Polski to jedno z najistot- dzieży – to główne tematy, jakie polscy Pawła II”. niejszych i przełomowych wydarzeń dla biskupi podjęli w homiliach wygłoszo- 7 – Filozof i duszpasterz o. Jan Andrzej losów naszego kraju. Spośród wyda- nych w uroczystość Najświętszego Ciała Kłoczowski OP, pisarz i publicysta Jerzy rzeń XX-wiecznych Polacy za znaczące i Krwi Chrystusa. Sosnowski oraz opiekun bezdomnych, uważają m.in. wybór Karola Wojtyły na założyciel Stowarzyszenia Pomocy Wza- papieża – wynika z badań CBOS nt. świa- CZERWIEC jemnej „Barka” ks. Józef Krawiec zostali domości historycznej Polaków. 24 – Prezydium KEP wezwało do po- laureatami Nagrody Znaku i Hestii im. 30 – Adam Szal, 62-letni biskup pomoc- jednania polsko-ukraińskiego. W spe- ks. Józefa Tischnera. niczy archidiecezji przemyskiej, został cjalnym komunikacie przed 73. rocznicą 7-10 – Prezentacja prawie 10 tys. tytu- mianowany przez papieża Franciszka zbrodni wołyńskiej wskazano, że „chrze- łów przygotowanych przez 180 wydaw- arcybiskupem metropolitą przemyskim. ścijańskie przebaczenie jest wartością nictw, a także pokazy filmów, wystawy, Zastąpił na tym stanowisku abp. Józefa bezwarunkową obejmującą nawet koncert i spotkania autorskie – złożyły Michalika, który w związku z ukończe- największe niegodziwości, takie jak za- się na program XXII Targów Wydaw- niem 75. roku życia przeszedł na eme- bijanie niewinnych ludzi i ludobójstwo ców Katolickich w Warszawie. Gościem ryturę. Ingres nowego metropolity do czy przymusowe przesiedlenia”. Bisku- imprezy był m.in. kard. Gerhard Müller, bazyliki archikatedralnej w Przemyślu pi napisali, że „wzajemne przebaczenie prefekt Kongregacji Nauki Wiary, które- odbył się 21 maja. między narodami polskim i ukraińskim go uhonorowano Feniksem Diamento- jest szczególnym wymogiem religij- wym za książkę „Dogmatyka katolicka” MAJ nym i moralnym, jaki staje przed nami opublikowaną w Wydawnictwie WAM. 3 – Z udziałem Episkopatu Polski i ok. w przeżywanym obecnie Nadzwyczaj- Laureatem Nagrody Głównej Feniks 30 tys. wiernych na Jasnej Górze odby- nym Jubileuszu Miłosierdzia (…)”. 2016 został prof. Leszek Mądzik, twórca ły się główne uroczystości ku czci NMP 30 – Przedstawiciele Polskiej Rady i dyrektor Sceny Plastycznej KUL. Królowej Polski. Miały one charakter Ekumenicznej i Kościoła katolickiego 8 – Polscy biskupi popierają wszelkie dziękczynienia za 1050. rocznicę Chrztu podpisali w Warszawie wspólne prze- działania na rzecz całkowitej ochrony Polski oraz 50. rocznicę Milenijnego Aktu słanie w sprawie uchodźców. „Rozwią- życia ludzkiego, jednocześnie są zdecy- Oddania. Szczególnym akcentem święta zanie problemu migracyjnego w Polsce dowanie przeciwni karaniu kobiet, które było złożenie nowego Aktu Zawierzenia i w Europie – czytamy w nim – wymaga dopuściłyby się zabójstwa dziecka. Takie Matce Bożej podpisanego dzień wcze- współpracy ludzi dobrej woli na wielu stanowisko Episkopatu przekazał diece- śniej na Jasnej Górze przez biskupów. płaszczyznach. Potrzebna jest hojność zjalnym duszpasterzom rodzin i dorad- 3 – W wieku 84 lat zmarł abp Tadeusz i roztropność, otwarcie serca i ustano- com życia rodzinnego ks. dr Przemy- Gocłowski, emerytowany metropolita wienie praw gwarantujących poszano- sław Drąg. gdański, wieloletni członek Rady Stałej wanie godności własnych obywateli 14-16 – Pod hasłem „Gdzie chrzest, tam KEP, wiceprzewodniczący rady Funda- i tych, którzy proszą o pomoc”. nadzieja!” w Gnieźnie i Poznaniu odby- cji Dzieło Nowego Tysiąclecia. Za swoją ły się kościelno-państwowe obchody działalność otrzymał wiele odznaczeń LIPIEC jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski. i tytułów, m.in. Order Orła Białego 10 – Około 100 tys. osób uczestniczyło Złożyły się na nie uroczyste liturgie pod w 2011 r. w 25. Pielgrzymce Rodziny Radia Maryja

KALENDARIUM przewodnictwem legata papieskiego 15 – Pod hasłem „Każde życie jest bez- na Jasna Górę. – Miłosierdzie jest wyra- kard. Pietro Parolina, nadzwyczajne ob- cenne!” ulicami 140 miast przeszły wie- zem wiary, a wiara jest podstawą miło- rady Zgromadzenia Narodowego oraz lotysięczne, kolorowe Marsze dla Życia sierdzia – podkreślił podczas Mszy św. 32 wielkie święto nowej ewangelizacji na i Rodziny. Ich uczestnicy przypominali abp Stanisław Gądecki. Spotkanie było dziękczynieniem za chrzest Polski i dzie- bardzo konkretne rady i wskazówki na WRZESIEŃ ła podejmowane przez toruńską rozgło- temat życia, małżeństwa, choroby, prze- 2 – Przedstawiciele NSZZ „Solidar- śnię. W uroczystości uczestniczyła m.in. mijania i cierpienia. ność” złożyli w Sejmie ponad 518 tys. premier Beata Szydło. Światowym Dniom Młodzieży towa- podpisów poparcia pod obywatel- 12 – W wieku 67 lat zmarł abp Zygmunt rzyszyły katechezy głoszone w 33 ję- skim projektem ustawy ograniczają- Zimowski, przewodniczący Papieskiej zykach przez biskupów z różnych stron cej handel w niedzielę. Pozytywnie Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdro- globu. Widowiska taneczne, spektakle, o nim wypowiedział się Episkopat Polski. wia, biskup senior diecezji radomskiej, rozgrywki sportowe, pokazy filmowe, W komunikacie z czerwcowego zebrania bliski współpracownik trzech papieży. konferencje i spotkania ewangelizacyj- plenarnego czytamy: „Jest to – wzo- Został pochowany w katedrze radom- ne w kościołach – złożyły się na Festiwal rem innych państw europejskich – głos skiej 19 lipca. Młodych. W kilkudziesięciu miejscach sprzeciwu wobec nadużyć w kwestii 20-25 – Odbył się pierwszy etap Świato- w Krakowie i okolicach odbyło się blisko wykorzystywania pracowników, a także wych Dni Młodzieży: Dni w Diecezjach, 250 edukacyjnych, kulturalnych i sporto- próba podkreślenia świątecznego cha- w których uczestniczyło 115 tys. mło- wych wydarzeń przygotowanych przez rakteru niedzieli”. dych z 135 krajów świata. Zostali oni roz- wielu znanych artystów chrześcijańskich 14 – Z krytyką kampanii „Przekażmy lokowani w domach u polskich rodzin. z całego świata. sobie znak pokoju” jako „rozmywającej Uczestnicząc w spotkaniach modlitew- 31 – To, co w nas zostanie z pielgrzymki jednoznaczne wymagania Ewangelii” nych, wycieczkach, koncertach i odwie- Franciszka, jest zależne od tego, jak Ko- wystąpiło prezydium KEP. Biskupi wyra- dzając muzea, poznawali polską religij- ściół katolicki w Polsce będzie kontynu- zili przekonanie, że katolicy nie powinni ność, kulturę, historię i zwyczaje. Około ował myśli papieskie – powiedziała KAI brać udziału w tej inicjatywie, zazna- 300 tys. odwiedziło teren niemieckiego dr Mirosława Grabowska, dyrektor Cen- czając, że szacunek dla godności każdej obozu Auschwitz-Birkenau, a ok. 200 tys. trum Badania Opinii Społecznej (CBOS). osoby jest nie do pogodzenia z szacun- Jasną Górę. Dla wielu uczestników Dni Jej zdaniem całe ŚDM były nadzwyczaj kiem dla samych czynów homoseksual- w Diecezjach był to pierwszy kontakt starannie i dobrze zorganizowane. – nych. Kampanię rozpoczęły organizacje z Europą. Trudno sobie wyobrazić lepszą promo- LGBT, wsparte przez środowiska „Tygo- 21 – Prawie 1,7 mln zł zgromadzono cję kraju, Kościoła i polskiego społeczeń- dnika Powszechnego”, „Więzi” i „Znaku”. w ramach akcji „Bilet dla Brata”, podczas stwa – dodała. której przez 2 lata polska młodzież zbie- PAŹDZIERNIK rała pieniądze dla swoich rówieśników SIERPIEŃ 4 – Ruszył program „Rodzina Rodzinie”. z 10 krajów Europy Wschodniej i Zakau- 2 – W wieku 89 lat zmarł kard. Franciszek Inicjatywa koordynowana przez Cari- kazia, by ci mogli uczestniczyć w ŚDM. Macharski, emerytowany metropolita tas Polska polega na objęciu wsparciem W inicjatywę włączyli się także Polacy krakowski. Jego pożegnanie odbyło się tych rodzin, które zostały poszkodowa- z zagranicy – poinformowało Krajowe 5 sierpnia z udziałem Episkopatu Pol- ne w wyniku konfliktu zbrojnego w Sy- Biuro Organizacyjnego ŚDM. ski, najwyższych władz państwowych rii. Rodziny, wspólnoty, parafie, diecezje 27-31 – Papież Franciszek przebywał i tysięcy wiernych. Po żałobnej Mszy św. czy firmy w Polsce mogą objąć pomo- w Polsce z pięciodniową wizytą apostol- w katedrze wawelskiej trumna z ciałem cą konkretną rodzinę w Aleppo w Syrii ską. Jego pobyt związany był głównie ze kardynała spoczęła w krypcie pod kon- bądź uchodźców syryjskich w Libanie Światowymi Dniami Młodzieży w Krako- fesją św. Stanisława. lub samych Libańczyków, żyjących w nę- wie, które przebiegały pod hasłem „Bło- 14 – Przy Bloku 11 na terenie byłego dzy z powodu zapaści spowodowanej gosławieni miłosierni, albowiem oni mi- obozu niemieckiego Auschwitz-Birke- kryzysem uchodźczym. W miesiąc po łosierdzia dostąpią”. Ponadto Franciszek nau odbyła się uroczystość 75. rocznicy uruchomieniu akcji poinformowano, że uczcił na Jasnej Górze 1050. rocznicę śmierci o. Maksymiliana Kolbego. Mszę pomocą objęto już 150 rodzin, a wśród Chrztu Polski, modlił się w przejmują- pod przewodnictwem kard. Stanisława darczyńców znalazło się trzech biskupów cym milczeniu na terenie b. niemieckie- Dziwisza koncelebrowali biskupi i księ- (w tym przewodniczący KEP), parafie, go obozu Auschwitz-Birkenau i odwie- ża z różnych zakątków Polski i świata. zgromadzenia oraz ponad 500 indywidu- dził chore dzieci w krakowskim szpitalu. W modlitwie uczestniczyło ok. 2 tys. alnych osób. Podczas wieńczącej ŚDM Mszy z udzia- osób, w tym m.in. premier Beata Szydło. 5 – W komunikacie po zakończeniu łem ponad 1,5 mln wiernych zachęcił 15 – Ponad 65 tys. pątników w 52 piel- obrad plenarnych KEP w Warszawie młodych ze wszystkich kontynentów, grzymkach pieszych przybyło na Jasną biskupi przypomnieli, że „nie popiera- by Ewangelia była ich „nawigatorem” na Górę na uroczystość Wniebowzięcia ją projektów zapisów prawnych, które drogach życia. I ogłosił, że kolejne ŚDM Najświętszej Maryi Panny. Zeszłoroczne przewidują karanie kobiet, które dopu- odbędą się w 2019 r. w Panamie. pielgrzymowanie było wielkim dzięk- ściły się aborcji”. Zaznaczyli też, że te Papieskie słowa i gesty były przez mło- czynieniem za 1050-lecie Chrztu Polski, kwestie Kościół rozwiązuje w sakramen- dzież przyjmowane bardzo gorąco i ser- wizytę papieża Franciszka oraz za 25-le- cie pojednania. decznie. Franciszek przemawiał do nich cie ŚDM na Jasnej Górze i spotkanie 6 – Posłowie odrzucili obywatelski pro-

nie tylko podczas Mszy św. i nabożeń- młodych w Krakowie. Pątnicy uczyli się jekt nowelizacji ustawy o planowaniu KALENDARIUM stwa drogi krzyżowej, ale też – trzykrot- także, jak w życiu realizować uczynki mi- rodziny, ochronie płodu ludzkiego i wa- nie – ze słynnego okna papieskiego przy łosierdzia. Prosili ponadto o nowy zapał runkach dopuszczalności przerywania Franciszkańskiej, kierując do słuchaczy ewangelizacyjny i o pokój na świecie. ciąży, zmierzający do całkowitego za- 33 kazu aborcji. Decyzję posłów poprze- poznanie Kościoła w Polsce, stąd towa- GRUDZIEŃ dziła burzliwa debata oraz zapowiedź rzyszyć mu będą trzy słowa: słuchać, ko- 3 – W Toruniu odbyły się uroczystości premier Beaty Szydło o rządowym pro- chać i patrzeć. 64-letni abp Pennacchio 25-lecia Radia Maryja. Mszy św. konce- jekcie wsparcia dla rodzin i matek, które zastąpił abp. Celestino Migliore, który lebrowanej przez kilkunastu biskupów zdecydują się na urodzenie i wychowa- został nuncjuszem apostolskim w Fede- w toruńskiej Arenie przewodniczył abp nie dzieci niepełnosprawnych. racji Rosyjskiej. Marek Jędraszewski. – Radio Maryja sta- 9 – W wieku 90 lat zmarł wybitny reżyser ło się głosem tych wszystkich Polaków, Andrzej Wajda, twórca m.in. „Kanału”, LISTOPAD których rodzące się od 1989 r. społe- „Popiołu i diamentu”, „Popiołów”, „Zie- 2 – Czterodniową wizytę w Polsce zakoń- czeństwo liberalne chciało wykluczyć mi obiecanej”, „Człowieka z marmuru” czyła Rada Przewodniczących Wspólnot i zmusić do milczenia – powiedział me- i „Katynia”. Stołeczne uroczystości po- Wyznaniowych Izraela. 30-osobowa de- tropolita łódzki. W uroczystości uczest- grzebowe odbyły się 18 października legacja odwiedziła Warszawę, Kraków niczyli m.in. prezydent Andrzej Duda w kościele oo. Dominikanów na Nowym i Auschwitz. Żydzi, chrześcijanie i muzuł- i członkowie rządu. Mieście. Ks. Andrzej Luter wspomniał manie podpisali tam deklarację, w której 8 – Abp Marek Jędraszewski, dotych- w homilii, że „przed odejściem Andrzej oświadczyli: „Odrzucamy rasizm, fana- czasowy metropolita łódzki i zastępca Wajda przyjął ostatnie namaszczenie tyzm i ekstremizm, zwłaszcza gdy są przewodniczącego Konferencji Episko- i pojednał się z Bogiem”. 19 października one popełniane rzekomo w imię religii patu Polski, został mianowany nowym prochy reżysera spoczęły na cmentarzu i w ten sposób ją profanują”. metropolitą krakowskim. Zastąpi on Salwatorskim w Krakowie. 11 – Otwarcie dla wiernych Świątyni odchodzącego na emeryturę kard. Sta- 13-16 – Pod hasłem „Wolność ocalona. Opatrzności Bożej zainaugurowało ob- nisława Dziwisza. Ingres 67-letniego hie- Chrześcijańskie światło na ludzkich dro- chody Narodowego Święta Niepodle- rarchy do katedry wawelskiej odbędzie gach” w Lublinie obradował V Kongres głości. Pierwszej Mszy św. sprawowanej się 28 stycznia. Kultury Chrześcijańskiej. W wydarzeniu we wnętrzu świątyni przewodniczył 13 – Kościół w Polsce od 2011 r. – kiedy uczestniczyli m.in. kard. Gianfranco Ra- Prymas Polski abp Wojciech Polak, a ho- wybuchła wojna domowa w Syrii – nie- vasi, ks. prof. Michał Heller, s. Małgorzata milię wygłosił przewodniczący KEP abp ustannie świadczy pomoc uchodźcom Chmielewska, Adam Zagajewski i Krzysz- Stanisław Gądecki. W uroczystości wzię- z Bliskiego Wschodu – przypomina tof Penderecki, któremu wręczono dokto- li udział przedstawiciele najwyższych specjalny raport KAI. Środki na ten cel rat honoris causa KUL. – Chrześcijaństwo władz państwowych z prezydentem zbierane są w parafiach. Pomoc świad- może odgrywać rolę kulturotwórczą tak- Andrzejem Dudą. Wydarzenie nastąpi- czona jest głównie za pośrednictwem że w świecie, który odchodzi od Ewangelii ło dokładnie 225 lat po złożeniu przez Caritas Polska i Stowarzyszenia Pomoc – mówił metropolita lubelski abp Stani- Sejm Czteroletni obietnicy budowy Kościołowi w Potrzebie. Jego polska sław Budzik. Pomysłodawcą spotkań był świątyni jako wotum wdzięczności za sekcja przekazała już na rzecz uchodź- jego poprzednik, śp. abp Józef Życiński. Konstytucję 3 maja. ców z Syrii i Iraku 9,6 mln zł, a Caritas 15 – Za publicznie popełnione grzechy 13 – Zamknięciem Bram Miłosierdzia Polska blisko 8,4 mln zł. Ze środków potrzebna jest publiczna pokuta – po- w katedrach i jubileuszowych świątyniach tych finansowane są szpitale, mobilne wiedział na Jasnej Górze abp Stanisław zakończyły się obchody Nadzwyczajnego kliniki, przedszkola, punkty opieki dla Gądecki. Przewodniczący Episkopatu od- Jubileuszu Miłosierdzia w diecezjach. Bi- dzieci, a zwłaszcza sierot, oraz dożywia- prawił Mszę i wygłosił kazanie w ramach skupi mówili wówczas, że koniec Roku nie i wypoczynek dzieci, które przeży- Wielkiej Pokuty. W całodniowej modli- Świętego ma być początkiem trwałej ły traumę. twie przebłagalnej za grzechy z prośbą i pogłębionej świadomości miłosierdzia. opr. tk o miłosierdzie dla narodu uczestniczyło – Jubileusz Miłosierdzia Bożego stał się ok. 100 tys. osób z Polski i zagranicy. dla nas szczególnym momentem łaski 20-23 – Około 8 tys. Polaków wzięło i odnowy duchowej – ocenił przewodni- Rok 2017 to tak naprawdę rok udział w narodowej pielgrzymce do Rzy- czący KEP abp Stanisław Gądecki. maryjny – podkreśla rzecznik mu. Było to dziękczynienie za 1050 lat 19 – Jubileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Konferencji Episkopatu Polski chrześcijaństwa na ziemiach polskich, Chrystusa za Króla i Pana wypowiedzieli ks. Paweł Rytel-Andrianik. Jubileusz Miłosierdzia, wizytę papieską wierni zgromadzeni licznie w sanktu- Jako najważniejsze wydarzenia i Światowe Dni Młodzieży. Pielgrzymi arium Bożego Miłosierdzia w Krakowie- dla Kościoła w Polsce w nowym modlili się w najważniejszych rzymskich -Łagiewnikach. W homilii bp Andrzej roku wymienia 300-lecie Koronacji świątyniach, spotkali z papieżem pod- Czaja podkreślał, że „nie jest naszym Obrazu Matki Bożej na Jasnej Gó- czas jubileuszowej audiencji generalnej, zadaniem ogłaszać Chrystusa Królem, rze i 140. rocznicę objawień Matki nawiedzili grób Jana Pawła II oraz naj- lecz uznać Jego panowanie i poddać się Bożej w Gietrzwałdzie. Dodatkowo ważniejsze miejsca wiary chrześcijań- Jego Prawu, Jego woli i zbawczej wła- w łączności z Kościołem powszech- skiej. W wydarzeniu wzięli również udział dzy, zawierzyć i poświęcić Mu naszą Oj- nym obchodzić będziemy również przedstawiciele władz państwowych. czyznę i cały Naród, nas samych i nasze 300-lecie objawień Matki Bożej KALENDARIUM 31 – Do Warszawy przybył nowy nun- rodziny”. W uroczystości uczestniczyło w Aparecidzie i 100-lecie objawień cjusz apostolski w Polsce abp Salvatore ok. 80 tys. osób, w tym prezydent RP. Matki Bożej w Fatimie. Pennacchio. Podczas spotkania z dzien- Następnego dnia Akt proklamowano jl, BP KEP 34 nikarzami zaznaczył, że jego misją jest w kościołach w całej Polsce. Stolica Apostolska 2016 r. – najważniejsze wydarzenia

STYCZEŃ wiedział. Była to trzecia papieska wizyta MARZEC 12 stycznia ukazał się wywiad rzeka w tym miejscu: jako pierwszy był tam Uporządkowanie finansowania proce- Andrei Torniellego z Franciszkiem pt. w 1986 r. św. Jan Paweł II, a następnie sów beatyfikacyjnych i kanonizacyj- „Miłosierdzie to imię Boga”. Papież w 2010 r. Benedykt XVI. nych. 10 marca weszły w życie nowe przekonuje w nim, że miłosierdzie sta- Zmiany w wielkoczwartkowym obrzę- regulacje, które zobowiązują m.in. do nowi dowód tożsamości Boga. Do no- dzie mycia nóg. Na wniosek papieża sumiennej księgowości i wprowadzają szenia tej książki w kieszeni i czytania Kongregacja ds. Kultu Bożego postano- obowiązek kontroli finansowej. W wy- np. przez pięć minut zachęcał podczas wiła 21 stycznia, że oprócz mężczyzn do padku nadużyć przewidują postępowa- watykańskiej prezentacji włoski aktor obrzędu mogą być dopuszczone także nie dyscyplinarne. Powołany też został i reżyser Roberto Benigni. kobiety, aby w pełni wyrazić znaczenie fundusz solidarności, którym w razie po- „Piątki miłosierdzia”. Od stycznia do gestu, który uczynił Jezus w Wieczerni- trzeby będzie dysponować Kongregacja listopada papież raz w miesiącu spo- ku, dając się „do końca” dla zbawienia Spraw Kanonizacyjnych. tykał się z chorymi, uzależnionymi, wszystkich. Franciszek umywał już nogi 19 marca powstało papieskie konto na zepchniętymi na margines, odwiedza- nie tylko kobietom, ale także niechrze- Instagramie – @Franciscus. W dniu jąc ich zazwyczaj w placówkach, które ścijanom, czego jednak nie przewiduje inauguracji miało już prawie pół mi- świadczą im pomoc. Robił to w ramach dekret Kongregacji. liona obserwujących. Obecnie jest ich Jubileuszu Miłosierdzia, aby zwrócić 3,4 mln. Z kolei liczba użytkowników uwagę na potrzebę pełnienia uczyn- LUTY 9 wersji językowych papieskiego konta ków miłosierdzia co do duszy i co do Zakończenie Roku Życia Konsekro- @Pontifex na Twitterze zbliżyła się w cią- ciała. Siedem takich spotkań odbyło wanego. – Biada, gdyby w życiu du- gu 2016 r. do 32 mln. się w Rzymie, a po jednym w Ciampino, chowym doszło do przyzwyczajenia, Castel Gandolfo, Grecji i Polsce. Franci- biada, gdyby nasze charyzmaty skry- KWIECIEŃ szek odwiedził dom dla osób starszych stalizowały się w abstrakcyjnej doktry- 8 kwietnia ogłoszono posynodalną ad- i chorych w stanie wegetatywnym, nie – przestrzegł papież. Wezwał zakon- hortację papieża Franciszka „Amoris ośrodek dla uzależnionych od narko- nice i zakonników, aby byli „proroczym Laetitia”. Jest ona podsumowaniem tyków, ośrodek dla uchodźców, osoby i konkretnym znakiem” bliskości Boga, III Nadzwyczajnego i XIV Zwyczajne- upośledzone intelektualnie, starszych dzieląc kondycję „słabości, grzechu i ran go Zgromadzenia Ogólnego Synodu wiekiem i chorych kapłanów, byłe pro- człowieka naszych czasów”. Rok, ogło- Biskupów nt. rodziny, które odbyły się stytutki, szpitalny oddział neonatologii szony z inicjatywy samych osób konse- w latach 2014 i 2015. Najwięcej dyskusji i hospicjum (chciał w ten sposób ukazać krowanych, trwał od 30 listopada 2014 wzbudził rozdział VIII dotyczący sytuacji znaczenie początkowej i końcowej fazy do 2 lutego 2016 r. osób rozwiedzionych żyjących w no- ludzkiego życia), wioskę dla dzieci z ro- 10 lutego papież rozesłał na świat mi- wych związkach. Papież stwierdził, że dzin przeżywających trudności, a tak- sjonarzy miłosierdzia. Było ich 1071, „nie należy oczekiwać” nowych „norm że grupę byłych księży z ich żonami w tym 76 z Polski. Franciszek udzielił ogólnych typu kanonicznego, które i dziećmi (spotkanie odbyło się w miesz- im władzy rozgrzeszenia z grzechów można by stosować do wszystkich przy- kaniu jednego z nich). W ramach tej ini- zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej i po- padków. Możliwa jest tylko nowa za- cjatywy w kwietniu papież wraz z pra- wierzył zadanie głoszenia „radości prze- chęta do odpowiedzialnego rozeznania wosławnym patriarchą Bartłomiejem baczenia”. osobistego i duszpasterskiego indywi- z Konstantynopola i abp. Hieronimem 25 lutego ukazała się książka papieża dualnych przypadków, które powinno z Aten odwiedził obóz dla imigrantów pt. „Miłość przed światem”, zawiera- uznać, że ponieważ stopień odpowie- i uchodźców na greckiej wyspie Lesbos, jąca odpowiedzi na pytania dzieci. Jej dzialności nie jest równy w każdym a w lipcu modlił się w ciszy na terenie pomysłodawcą był o. Antonio Spadaro, przypadku, to konsekwencje lub skutki obozu koncentracyjnego Auschwitz- autor pierwszego wywiadu z Francisz- danej normy niekoniecznie muszą być -Birkenau, odwiedził chore dzieci kiem. To właśnie na jego ręce napłynęło takie same”. Franciszek nie wykluczył, że w szpitalu pediatrycznym w Krakowie 259 listów z pytaniami od dzieci w wie- może to dotyczyć także dyscypliny sa- i przewodniczył drodze krzyżowej w ra- ku od 6 do 13 lat, pochodzących m.in. kramentalnej, „ponieważ po rozeznaniu mach Światowych Dni Młodzieży. z Syrii, Nigerii i Chin. Włoski jezuita zadał można uznać, że w danej sytuacji nie ma 17 stycznia Franciszek odwiedził rzym- je następnie papieżowi, spotykając się poważnej winy”. ską Synagogę Większą. – Dzięki żydow- z nim w Domu św. Marty, a Franciszek Czterech kardynałów wystosowało do skim korzeniom chrześcijaństwa istnieje przyznał, że przez swą prostotę są one papieża list z prośbą o rozwianie budzą- wyjątkowa i szczególna więź w dialogu. niezwykle trudne. cych się w nich w związku z adhortacją Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się Oto próbka dziecięcych pytań i papie- wątpliwości, jednak pozostał on bez od-

braćmi, zjednoczeni przez tego same- skich odpowiedzi: „Co robił Bóg, zanim powiedzi. KALENDARIUM go Boga i wspólne bogate dziedzictwo stworzył świat?” – „Kochał”. „Dlaczego Papież przyjął w Watykanie dwie grupy duchowe, na których trzeba się opierać rodzice czasami się kłócą?” – „Bo są tyl- uchodźców. Z wizyty w obozie na grec- w dalszym budowaniu przyszłości – po- ko ludźmi”. kiej wyspie Lesbos 16 kwietnia przy- 35 wiózł 12 Syryjczyków. Z kolei w czerwcu Biskupi będą karani za tuszowanie pe- Reforma Kurii Rzymskiej nabiera kon- przyleciało stamtąd kolejnych 9 osób. dofilii. Franciszek postanowił 4 czerwca, kretnych kształtów. Franciszek utwo- W większości są to muzułmanie. Ten że biskupi reagujący opieszale na po- rzył dwie nowe dykasterie. Pierwsza, „korytarz humanitarny” uruchomiono ważne przestępstwa duchownych będą ds. Świeckich, Rodziny i Życia, działająca dzięki współpracy Żandarmerii Waty- usuwani z urzędu. Dotyczy to m.in. przy- od 1 września, zastąpiła dotychczasowe kańskiej z władzami Włoch i Grecji oraz padków nadużyć seksualnych wobec Papieskie Rady ds. Świeckich i ds. Rodzi- rzymską Wspólnotą św. Idziego, która małoletnich i dorosłych osób niepełno- ny. Z kolei Dykasteria ds. Integralnego zaopiekowała się przybyłymi. sprawnych. Rozwoju Człowieka, rozpoczynająca Dwoje nowych świętych. Franciszek ka- swe prace 1 stycznia 2017 r., wchłonęła MAJ nonizował 5 czerwca Polaka bł. Stanisła- dotychczasowe Papieskie Rady: Iustitia Franciszek odebrał 6 maja w Watyka- wa Papczyńskiego, założyciela Zgroma- et Pax, Cor Unum, ds. Duszpasterstwa nie międzynarodową Nagrodę Karola dzenia Księży Marianów, i Szwedkę bł. Służby Zdrowa oraz ds. Duszpasterstwa Wielkiego. Został nią uhonorowany Marię Elżbietę Hesselblad, odnowicielkę Migrantów i Podróżujących. Jej sekcją przez niemieckie miasto Akwizgran za zakonu brygidek. ds. uchodźców pokieruje osobiście Fran- swe wybitne zaangażowanie „na rzecz Obowiązkowe wspomnienie liturgiczne ciszek. pokoju i zrozumienia, współczucia i to- św. Marii Magdaleny zostało podnie- lerancji, solidarności i ochrony stworze- sione 10 czerwca do rangi święta ob- WRZESIEŃ nia”. chodzonego w Kościele powszechnym. Franciszek kanonizował 4 września Nowe instytuty zakonne na prawie die- Zmiana nastąpiła na życzenie papieża bł. Matkę Teresę z Kalkuty, założyciel- cezjalnym mogą powstawać jedynie po Franciszka, który chciał w ten sposób kę Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Mi- uzyskaniu pozytywnej opinii Kongrega- podkreślić rolę nie tylko tej świętej ko- łości. – Niech ta niestrudzona pracowni- cji ds. Instytutów Życia Konsekrowane- biety, która jako pierwsza przekazała ca miłosierdzia pomaga nam zrozumieć go i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. światu wiadomość o zmartwychwsta- coraz bardziej, że naszym jedynym kry- Reskrypt w tej sprawie podpisał 20 maja, niu Pana Jezusa (dlatego nazywana terium działania jest bezinteresowna z upoważnienia papieża, sekretarz sta- jest „apostołką apostołów”), ale także miłość, wolna od wszelkiej ideologii i od nu kard. Pietro Parolin. W dokumencie wszystkich kobiet w Kościele. wszelkich ograniczeń, skierowana do zaznaczono, że każdy instytut życia wszystkich niezależnie od języka, kultu- konsekrowanego jest darem dla całego LIPIEC ry, rasy czy religii – prosił papież. Kościoła. Ale w trosce o to, aby decyzje Papież określił 4 lipca kompetencje or- 15 września ogłoszono uzgodnienie były poprzedzone właściwym rozezna- ganów zarządzających dobrami mate- norm Kodeksu Prawa Kanoniczne- niem oryginalności charyzmatu, okre- rialnymi Stolicy Apostolskiej. Chodziło go oraz Kodeksu Kanonów Kościołów ślającego cechy specyficzne, a także o zapewnienie jasnego i jednoznaczne- Wschodnich w sprawach dotyczących możliwości rozwoju, dla ważności usta- go rozróżnienia między kontrolą a nad- małżeństwa i chrztu dzieci. Było to nowienia nowego instytutu konieczne zorem z jednej strony, a administracją konieczne z powodu nasilenia zjawiska jest wcześniejsze zasięgnięcie opinii dóbr z drugiej. Dlatego Franciszek usta- migracji i tego, że wierni Katolickich wspomnianej Kongregacji. lił, jakie kompetencje należą do Admi- Kościołów Wschodnich często zamiesz- nistracji Dóbr Stolicy Apostolskiej i na kują na terenach zdominowanych przez CZERWIEC czym polega kontrola i nadzór ze strony Kościół łaciński. Od tej pory małżeństwa Papieskie rekolekcje dla księży z ca- Sekretariatu ds. Gospodarki. między katolikami obrządku łacińskie- łego świata odbyły się 1-3 czerwca. Konstytucja apostolska „Vultum Dei go i wiernymi Kościołów wschodnich Uczestniczyło w nich ponad 6 tys. du- quaerere” o żeńskim życiu kontempla- są ważne jedynie wtedy, gdy zostały chownych. Franciszek wygłosił trzy cyjnym. 22 lipca papież postanowił m.in., zawarte przed kapłanem (a nie przed rozważania, każde w innej rzymskiej że należy unikać naboru kandydatek delegowanym diakonem lub świeckim, bazylice. Wezwał kapłanów do „nawró- z innych krajów tylko po to, „aby klasztor co jest możliwe w Kościele łacińskim). cenia mentalności instytucjonalnej” mógł przetrwać”. Zachęcił siostry, „aby O przynależności kościelnej dziecka i zachęcił do podążania drogą „prostoty zwracały wielką uwagę na rozeznanie decyduje teraz nie obrządek, w którym ewangelicznej”, która pojmuje i doko- powołania i rozeznanie duchowe, nie udzielono chrztu, ale przynależność nuje wszystkiego w kluczu miłosierdzia. ulegając pokusie liczb i skuteczności”, kościelna rodziców. W przypadku rodzi- Tłumaczył, że bycie miłosiernym to nie oraz przypomniał, że okres formacji wy- ców należących do dwóch różnych ob- jeden z wielu, ale jedyny sposób bycia maga długiego czasu: od 9 do 12 lat. rządków katolickich wschodnie prawo – i nie ma innej możliwości bycia księ- kanoniczne dotychczas faworyzowało dzem. Przekonywał, że „najlepszym spo- SIERPIEŃ obrządek ojca, obecnie konieczne bę- wiednikiem jest zwykle ten, kto sam się 2 sierpnia papież utworzył komisję dzie, tak jak w Kościele łacińskim, poro- lepiej spowiada”. Zachęcił duchownych, ds. przestudiowania kwestii diakonatu zumienie między małżonkami. by w konfesjonale nie byli „ciekawi” i nie kobiet, zwłaszcza w pierwszych wie- Stolica Apostolska i Państwo Waty-

KALENDARIUM patrzyli na penitentów jak sędziowie kach Kościoła. Był to wynik jego spotka- kańskie przystąpiły 19 września do funkcjonariusze. Zaznaczył również, że nia z uczestniczkami Zebrania Plenarne- Konwencji Narodów Zjednoczonych ludzie wybaczają księżom wiele wad, go Międzynarodowej Unii Przełożonych przeciwko korupcji. Zobowiązuje ona 36 z wyjątkiem przywiązania do pieniędzy. Generalnych w maju 2016 r. m.in. do karania czynnego i biernego przekupstwa funkcjonariuszy publicz- turze z powodów sprzecznych z wiarą go św. Piusa X (lefebrystów) będą mogli nych. Główne postanowienia konwencji chrześcijańską, należy, zgodnie z pra- ważnie udzielać rozgrzeszenia i że aż do są już zawarte w prawodawstwie Stolicy wem, odmówić przeprowadzenia uro- odwołania swoją posługę pełnić będą Apostolskiej od 2013 r. czystości pogrzebowych”. misjonarze miłosierdzia. Ponadto Fran- ciszek ogłosił XXXIII niedzielę zwykłą PAŹDZIERNIK LISTOPAD Światowym Dniem Ubogich. 6 października ogłoszono, że tematem 19 listopada Franciszek kreował no- XV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólne- wych kardynałów. Znalazło się wśród GRUDZIEŃ go Synodu Biskupów, zaplanowanego nich 13 elektorów, którzy mają prawo Papieski apel w sprawie zakończenia na październik 2018 r. w Watykanie, wybierać papieża podczas przyszłego wojny w Syrii. W liście przekazanym będzie „Młodzież, wiara i powołanie”. konklawe, oraz 4 nieelektorów. Po kon- 12 grudnia prezydentowi Baszarowi Stanowić ma ono kontynuację dwóch systorzu Kolegium Kardynalskie liczyło al-Asadowi Franciszek zaapelował do poprzednich zgromadzeń synodalnych 228 osób reprezentujących 75 państw niego i do wspólnoty międzynarodowej nt. rodziny, które odbyły się w latach z sześciu kontynentów. Po raz pierwszy o położenie kresu przemocy i o poko- 2014 i 2015. Po raz kolejny zostanie swoich przedstawicieli mają w nim: Ban- jowe rozwiązanie konfliktu, potępiając przeprowadzona ankieta. Katalog py- gladesz, Lesotho, Malezja, Papua-Nowa wszelkie formy ekstremizmu i terrory- tań stanowić będzie część dokumentu Gwinea i Republika Środkowoafrykań- zmu, z jakiejkolwiek strony by pocho- przygotowawczego, który jest dziełem ska. Po kilku latach nieobecności wróciły dziły. Wezwał też prezydenta do zapew- Sekretariatu Generalnego Synodów Bi- do niego Albania i Mauritius. nienia pełnego przestrzegania prawa skupów we współpracy z ekspertami. 20 listopada zakończyły się obchody międzynarodowego w odniesieniu do Zostanie on następnie rozesłany do Jubileuszu Miłosierdzia. Ich symbo- ochrony cywilów i dostępu do pomo- wszystkich konferencji biskupich, diece- licznym zwieńczeniem było zamknięcie cy humanitarnej. zji i instytucji kościelnych. Drzwi Świętych Bazyliki św. Piotra w Wa- Stolica Apostolska mediuje w dialogu Franciszek kanonizował 16 paździer- tykanie. Choć jubileusz obchodzony był między rządem i opozycją w Kolumbii. nika siedmioro błogosławionych. Są to: we wszystkich diecezjach świata, to W Watykanie odbyło się 16 grudnia hi- Francuz Salomon Leclerc, Meksykanin jednak wielu katolików przybyło z tra- storyczne spotkanie papieża Franciszka Józef Sanchez del Río, Hiszpan Emanuel dycyjną w latach świętych pielgrzymką z prezydentem Kolumbii Juanem Manu- González García, Włosi: Ludwik Pavoni do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi elem Santosem i jego poprzednikiem i Alfons Maria Fusco, Argentyńczyk Józef Święte (tym razem zwane Bramą Miło- Alvaro Uribe, który jest dziś głównym Brochero i Francuzka Elżbieta od Trójcy sierdzia) w czterech papieskich bazyli- przeciwnikiem porozumienia pokojo- Przenajświętszej Catez. kach Wiecznego Miasta. Bramę Miłosier- wego zawartego między rządem a lewi- 25 października ogłoszono Instrukcję dzia w Bazylice św. Piotra przekroczyło cowymi partyzantami z Rewolucyjnych Kongregacji Nauki Wiary o grzebaniu ponad 21,2 mln osób. Sił Zbrojnych Kolumbii. Za jego zawarcie zmarłych. Zaleca ona pochówek ciał, 21 listopada opublikowano list apo- Santos otrzymał tegoroczną Pokojową chociaż nie zakazuje kremacji. Domaga stolski „Misericordia et Misera”. – Po- Nagrodę Nobla, lecz mieszkańcy Kolum- się natomiast przechowywania prochów mimo że zakończył się Nadzwyczajny bii odrzucili je w referendum niewielką na cmentarzu, a nie w mieszkaniu (chy- Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, to drzwi większością głosów. ba że zezwoli na to ordynariusz miejsca), miłosierdzia naszego serca są zawsze Stolica Apostolska prowadziła podobną zakazując ich rozrzucania, a także prze- szeroko otwarte – stwierdził papież. mediację również w Wenezueli, z tym, rabiania na pamiątki, biżuterię czy inne Ogłosił swą decyzję, że wszyscy kapła- że w rozmowach w Caracas uczestniczy- przedmioty. Podkreśla, że „w przypadku ni będą mogli zwalniać z ekskomuniki li papiescy wysłannicy. Jednak negocja- gdy zmarły notorycznie żądał kremacji związanej z popełnieniem aborcji, że cje te zostały na razie zawieszone. i rozrzucenia własnych prochów w na- księża należący do Bractwa Kapłańskie- Paweł Bieliński Kościół na świecie 2016 r. – najważniejsze wydarzenia

STYCZEŃ słania wideo Franciszka, który podkreślił LUTY Filipiny. 24-31 stycznia odbył się „misyjny wymiar Eucharystii, wyrażają- Kuba. Na lotnisku w Hawanie 12 lute- w Cebu 51. Międzynarodowy Kongres cy się we wspólnocie stołu oraz umy- go odbyło się pierwsze w historii spo- Eucharystyczny pod hasłem „Chrystus waniu stóp”. W czasie kongresu z ostrą tkanie głowy Kościoła katolickiego ze pośród was – nadzieja chwały (Kol 1, krytyką „kultury odrzucenia” wystąpił zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła 27)”. Uczestniczyło w nim ok. 15 tys. metropolita Manili kard. Luis Tagle. Wy- Prawosławnego, patriarchą Moskwy delegatów z 71 krajów świata. Delega- darzenie w Cebu na Filipinach wpisało i całej Rusi Cyrylem. Zakończyło się tem papieskim był arcybiskup Jangonu się w obchody 500-lecia ewangelizacji ono podpisaniem wspólnej deklara-

(stolicy Mianmy) – kard. Charles Maung tego wyspiarskiego kraju. Ojciec Święty cji katolicko-prawosławnej, w której KALENDARIUM Bo SDB. Kościół w Polsce reprezentował zapowiedział, że kolejny, 52. MKE odbę- obaj przywódcy kościelni stwierdzają, biskup łowicki Andrzej Dziuba. Kongres dzie się w roku 2020 w stolicy Węgier – że we współczesnym świecie katolicy zakończył się Mszą św. i nadaniem prze- Budapeszcie. i prawosławni są wezwani do braterskiej 37 współpracy w głoszeniu Dobrej Nowi- twę w intencji ofiar, rannych i wszyst- odwiedził kolejno Litwę (6-9 maja), Es- ny zbawienia i do dawania wspólnego kich mieszkańców. tonię (9-10) i Łotwę (11-13). Najważniej- świadectwa godności i autentycznej szym punktem jego podróży było prze- wolności osoby ludzkiej, tak aby świat KWIECIEŃ wodniczenie – w roli legata papieskiego uwierzył. Zarówno Cyryl, jak i Franciszek Jemen. Do klasztoru Zgromadzenia – Narodowemu Kongresowi Miłosier- wyrazili radość z przeprowadzonych Sióstr Misjonarek Miłości i prowadzone- dzia na Litwie. Było to centralne wyda- „szczerych i otwartych” rozmów. go przez nie domu opieki dla starców rzenie obchodów Roku Jubileuszowego Meksyk. Pod hasłem „Misjonarz miło- i niepełnosprawnych w portowym Ade- w tym kraju. sierdzia i pokoju” Franciszek przebywał nie wtargnęła 4 kwietnia grupa uzbrojo- 12-17 lutego z wizytą apostolską w tym nych mężczyzn, którzy zastrzelili cztery CZERWIEC 120-milionowym kraju, którego 90 proc. pracujące tam siostry i 10 osób spośród Włochy. Franciszek odwiedził 13 czerw- mieszkańców wyznaje katolicyzm. Zło- personelu i pacjentów. Odchodząc ca rzymską siedzibę Światowego Pro- żyły się na nią: Msze św. w bazylice Mat- z miejsca zbrodni, uprowadzili kapłana, gramu Żywnościowego (WFP). Podczas ki Bożej z Guadalupe, w Ecatepec, dla ks. Toma Uzhunnalila. Z masakry ocalała dorocznej sesji komitetu wykonawcze- Indian stanu Chiapas w San Cristóbal tylko przełożona klasztoru, której uda- go tej organizacji wezwał do „denatura- de Las Casas i Ciudad Juárez, spotkania ło się ukryć w jednym z pomieszczeń lizacji” i „odbiurokratyzowania” nędzy z rodzinami w Tuxtla Gutiérrez, z mło- placówki. Pod koniec lipca aresztowa- i głodu, a wspólnotę międzynarodową dzieżą w Morelii i ze światem pracy no trzech terrorystów podejrzewanych – do podjęcia wszelkich działań na rzecz w Ciudad Juárez. Papież odwiedził po- o dokonanie zbrodni. konkretnych osób cierpiących i głodują- nadto szpital pediatryczny im. Federica Grecja. Franciszek przebywał 16 kwietnia cych w imię hasła: „Zero głodu”. Pracow- Gómeza w mieście Meksyk i więzienie na wyspie Lesbos. W czasie pięciogodzin- nikom WFP podziękował za odwagę, w Ciudad Juárez. W ciągu sześciu dni był nej wizyty wraz z patriarchą Konstanty- oddanie i często „anonimowy” charak- w sześciu miastach. Codziennie witały nopola Bartłomiejem i prawosławnym ter ich pracy. go tam entuzjastycznie miliony osób. arcybiskupem Aten i całej Grecji Hiero- Ukraina. W dniach 15-20 czerwca sekre- W kontekście Jubileuszu Miłosierdzia nimem II odwiedzili znajdujący się tam tarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pie- poruszył wiele społecznych problemów obóz dla uchodźców, w którym przeby- tro Parolin odwiedził Zaporoże, Kijów nie tylko dotyczących Meksyku, ale bę- wa 2,5 tys. osób ubiegających się o azyl. i Lwów. Głównym celem tej wizyty było dących też największymi tragediami Hierarchowie zjedli z nimi obiad, podpi- „zawiezienie i przekazanie solidarności współczesnego świata. Mówił o ubó- sali wspólną deklarację oraz modlili się papieża z cierpiącą ludnością tego umi- stwie rodzącym przemoc, handlu narko- za tych, którzy utonęli w Morzu Egejskim, łowanego narodu w sytuacji trwającej tykami i narkomanii, korupcji, torturach, przeprawiając się do Grecji. Była to 13. po- od tak długiego czasu wojny”. W Zapo- przestępczości zorganizowanej, handlu dróż zagraniczna papieża Bergoglio. W jej rożu gość z Watykanu spotkał się z gru- ludźmi i migracji. trakcie trzej zwierzchnicy religijni wezwa- pą uchodźców i uciekinierów, w Kijowie li uchodźców, aby nie tracili nadziei. We z najwyższymi przedstawicielami władz MARZEC wspólnej deklaracji wezwali świat do państwowych z prezydentem kraju Pe- Włochy. Od 29 lutego do 6 marca obra- odważnego stawienia czoła kryzysowi tro Poroszenką na czele, a we Lwowie dował w Rzymie Stały Synod Ukraińskie- humanitarnemu towarzyszącemu mi- z wiernymi Kościoła greckokatolickie- go Kościoła Greckokatolickiego (UKGK). gracjom. Papież przyznał, że obawy ludzi go oraz z seminarzystami i studentami Jego uczestnicy pod przewodnictwem i instytucji w Grecji oraz w innych krajach rzymskokatolickiego instytutu teolo- arcybiskupa większego kijowsko-halic- Europy są zrozumiałe i uzasadnione. Za- gicznego we Lwowie-Brzuchowicach. kiego Światosława Szewczuka spotkali apelował, aby mimo tych lęków nie zapo- Armenia. Wspólna modlitwa papieża się 5 marca z Franciszkiem. Opowiedzieli minano, iż migranci nie są „liczbami, ale i katolikosa Garegina II w katedrze Or- papieżowi o skierowanej w ich kraj agre- osobami, twarzami, imionami, historiami”. miańskiego Kościoła Apostolskiego sji rosyjskiej, spowodowanych przez nią Wracając do Rzymu, Franciszek zabrał ze (OKA) w Eczmiadzynie, spotkanie z wła- zniszczeniach i cierpieniach ludności sobą trzy syryjskie rodziny. dzami cywilnymi i korpusem dyploma- oraz wydali oświadczenie informujące tycznym w pałacu prezydenckim, wizyta światową opinię publiczną o wojnie oraz MAJ w kompleksie pomnikowym Cicernaka- cierpieniach milionów niewinnych ludzi. Belgia. Przewodniczący Komisji Euro- berd w Erywaniu, Msza św. z udziałem 3 kwietnia w Niedzielę Miłosierdzia Bo- pejskiej Jean-Claude Juncker miano- tysięcy wiernych Kościoła ormiańskoka- żego papież ogłosił zbiórkę pieniędzy wał 6 maja słowackiego polityka Jana tolickiego w Giumri, spotkanie ekume- na rzecz ofiar konfliktu na Ukrainie, któ- Figeľa pierwszym specjalnym pełno- niczne i modlitwa o pokój na placu Re- ra odbyła się 24 kwietnia we wszystkich mocnikiem ds. popierania religii i wol- publiki oraz udział w Boskiej Liturgii OKA kościołach katolickich Europy. Zebrano ności światopoglądowej poza Unią Eu- w Erywaniu złożyły się na wizytę papie- wtedy ponad 10 mln euro. ropejską. 56-letni Figeľ, przewodniczący ża w Armenii w dniach 24‑26 czerwca. Belgia. W wyniku ataków terrorystycz- chrześcijańsko-demokratycznej partii 14. zagraniczna podróż apostolska Fran-

KALENDARIUM nych w Brukseli, dokonanych przez Pań- KDH, w latach 2004-09 był unijnym ko- ciszka pod hasłem „Wizyta w pierwszym stwo Islamskie 22 marca, zginęły 32 oso- misarzem ds. oświaty i kultury. kraju chrześcijańskim” była pierwszym by, a ponad 200 zostało rannych. Papież Litwa, Łotwa, Estonia. Sekretarz stanu etapem jego wyprawy do krajów kau- 38 potępił zamachy i zaapelował o modli- Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin kaskich. Między 30 września i 2 paździer- nika Ojciec Święty odwiedził jeszcze Francja. Kościół na świecie modlił się za WRZESIEŃ Gruzję i Azerbejdżan. Poruszono tam ofiary krwawego zamachu w Nicei. „Oj- Rwanda. Aktem zawierzenia Bożemu trzy ważne tematy: pamięci, pokoju ciec Święty wyraża głęboki smutek i du- Miłosierdziu zakończył się III Kongres oraz dialogu ekumenicznego i pojed- chową bliskość z narodem francuskim Miłosierdzia Bożego dla Afryki i Madaga- nania. Franciszek oddał hołd ofiarom oraz jeszcze raz potępia tego rodzaju skaru w Kabuga. W dniach 9-15 września ormiańskiej zagłady i podziękował, że akty przemocy” – napisał w imieniu wzięło w nim udział 565 uczestników, przez ponad 1700 lat – w tym po znisz- Franciszka jego sekretarz stanu kard. 3 kardynałów i 18 biskupów. Europę czeniach spowodowanych tureckim lu- Pietro Parolin. Do zamachu doszło wie- reprezentował abp Henryk Hoser, ordy- dobójstwem w latach 1915-17 i czasach czorem 14 lipca w czasie obchodów nariusz warszawsko-praski i wieloletni sowieckich – naród ormiański zachował święta narodowego Francji. W tłum misjonarz w Rwandzie. Hasłem przebie- chrześcijańską tożsamość. Po raz kolejny osób zgromadzonych na miejskiej Pro- gającego pod znakiem modlitwy, medy- Metz Yeghérn (Wielkie Zło – rzeź 1,5 mln menadzie Anglików i oglądających tacji i odnowy duchowej kongresu były Ormian) nazwał „ludobójstwem”. Ormia- pokaz ogni sztucznych wjechała rozpę- słowa: „Miłosierdzie Boże – źródło na- nie entuzjastycznie przyjęli papieski apel dzona ciężarówka, której kierowca za- dziei na nową ewangelizację w Afryce”. o pojednanie między narodem ormiań- czął strzelać do ludzi. Zginęły 84 osoby, Włochy. Franciszek uczestniczył 20 wrze- skim a tureckim, o to, aby pokój nastał a ponad 200 zostało rannych. śnia w Światowym Dniu Modlitwy o Po- również w Górskim Karabachu, gdzie Francja. W Saint-Etienne-du-Rouvray na kój pod hasłem „Pragnienie pokoju. Re- od ponad 30 lat trwa konflikt Armenii północy kraju 26 lipca dwaj dżihadyści ligie i kultury w dialogu”. Spotkanie z Azerbejdżanem. Podczas wizyty Fran- muzułmańscy zamordowali 86-letniego odbywało się 18-20 września w Asyżu, ciszek oraz zwierzchnik Ormiańskiego ks. Jacques’a Hamela odprawiającego a jego organizatorami byli: rzymska Kościoła Apostolskiego Garegin II po- Mszę św. Franciszek nazwał go „świę- Wspólnota św. Idziego, franciszkanie oraz kazali, że relacje między ich Kościołami tym kapłanem, który zmarł w chwili diecezja Asyżu. Przybyło ok. 500 przy- są modelowe. ofiarowania modlitwy o pokój”. Arcybi- wódców religijnych i polityków z całego Grecja. Uroczysta liturgia w cerkwi św. skup Rouen Dominique Lebrun poin- świata, a także 25 uchodźców. – Niestru- Piotra i Pawła w Chanii na Krecie, pod- formował 2 października o rozpoczęciu dzenie będziemy powtarzali, że imię czas której odczytano Przesłanie do procesu beatyfikacyjnego zamordowa- Boga nigdy nie może usprawiedliwiać ludu prawosławnego i do wszystkich lu- nego kapłana. przemocy. Tylko pokój jest święty, a nie dzi dobrej woli, zakończyła 26 czerwca wojna! – powiedział Franciszek w swym Sobór Wszechprawosławny – pierwsze SIERPIEŃ przesłaniu i przestrzegł przed „pogań- tego rodzaju wydarzenie w Kościele Włochy. Franciszek przebywał 4 sierpnia stwem obojętności”. wschodnim od ponad 12 wieków. Roz- z kilkugodzinną pielgrzymką w Asy- począł się on 16 czerwca. Według ofi- żu z okazji 800. rocznicy ustanowienia PAŹDZIERNIK cjalnej listy ogłoszonej przez Sekretariat odpustu za nawiedzenie Porcjunkuli Gruzja. Spotkania z prawosławnym ka- Soboru wzięło w nim udział 271 osób, – małego kościółka związanego ze św. tolikosem – patriarchą całej Gruzji Elia- w tym 10 zwierzchników i 155 biskupów Franciszkiem i narodzinami Zakonu Bra- szem II, Msza św. na stadionie im. Miche- 10 autokefalicznych Kościołów prawo- ci Mniejszych. Obecnie odpust ten moż- ila Meschiego w Tbilisi z udziałem tysięcy sławnych. Polski Autokefaliczny Kościół na uzyskać we wszystkich kościołach wiernych, spotkania z kapłanami, zakon- Prawosławny reprezentowała delega- franciszkańskich na świecie, ale tylko nicami i zakonnikami w kościele pw. Mat- cja z metropolitą Sawą na czele. Wśród w jednym dniu – 2 sierpnia. W rozwa- ki Bożej Wniebowziętej i podopieczny- 15 obserwatorów z innych Kościołów był żaniu papież zaznaczył, że w trwającym mi kościelnych dzieł charytatywnych przewodniczący Papieskiej Rady ds. Po- Roku Miłosierdzia jest jeszcze bardziej w ośrodku charytatywnym oo. Kamilia- pierania Jedności Chrześcijan kard. Kurt oczywiste, że droga przebaczenia może nów w Tbilisi oraz wizyta w patriarszej Koch. W Soborze nie wzięły natomiast rzeczywiście odnowić Kościół i świat. katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie – to udziału patriarchaty: antiocheński, buł- Włochy. Pod znakiem otwartości na główne wydarzenia wizyty apostolskiej garski, gruziński i moskiewski. „innego”, gotowości przyjęcia uchodź- Franciszka w Gruzji 30 września – 2 paź- ców, dialogu ekumenicznego i między- dziernika. Przebiegała ona pod hasłem LIPIEC religijnego przebiegał Mityng Przyjaź- „Pokój wam”. 16. zagraniczna podróż Niemcy. W dniach 30 czerwca – 3 lipca ni Narodów we włoskim Rimini. Po raz papieża stanowiła drugi (po czerwcowej odbywał się w Monachium IV Kongres Eu- 37. zorganizował go w dniach 19-25 wizycie w Armenii) etap jego wyprawy ropejski inicjatywy ekumenicznej „Razem sierpnia ruch Comunione e Liberazione do krajów kaukaskich. dla Europy”. Przebiegał pod hasłem „Spo- (Komunia i Wyzwolenie). Podczas spo- Zgodnie z hasłem pielgrzymki pa- tkanie – pojednanie – przyszłość”, a jego tkania przebiegającego pod hasłem pież przybył do Gruzji z misją pokoju. tematami były m.in. prześladowanie „Jesteś dla mnie dobrem” poruszono W kontekście konfliktu o okupowane chrześcijan na świecie, droga do jedności szeroki krąg tematów od religii i kultu- od 2008 r. przez Rosję obszary Abchazji chrześcijan, dialog z muzułmanami oraz ry, przez gospodarkę i medycynę, po i Osetii Południowej modlił się i apelo-

polityka europejska. Wśród 1700 uczest- sport i rozrywkę. Jak co roku mityng wał o pokojowe rozwiązywanie kon- KALENDARIUM ników 17 paneli tematycznych i spotkań zgromadził w tym położonym nad Mo- fliktów oraz ostrzegał, aby nie wykorzy- ogólnych byli przedstawiciele świata po- rzem Adriatyckim mieście kilkanaście stywać różnic etnicznych, językowych, lityki, Kościołów i życia gospodarczego. tysięcy osób. religijnych i politycznych jako „pre- 39 tekstu do przekształcenia konfliktów przypomniał z kolei wkład Kościołów Zniszczonych jest 30 proc. domów, w niekończące się nieszczęścia”. Ponad- zrodzonych z reformacji w uznanie cen- 70 proc. zostało podpalonych, zniszczo- to w prawosławnej, czteromilionowej tralnego miejsca Pisma Świętego w ży- no także wszystkie kościoły. Na terenach Gruzji, w której „trudno być katolikiem”, ciu Kościoła. Wskazał także na znaczenie wyzwolonych odkryto masowe groby Franciszek, orędownik „ekumeniczne- duchowego doświadczenia Marcina Lu- oraz kolejne dowody tortur i zabijania, go pokoju”, przypomniał, że pomimo tra oraz doktryny o usprawiedliwieniu, seksualnego wykorzystywania kobiet ograniczeń i niezależnie od wszelkich wyrażającej istotę ludzkiego życia przed i dziewcząt oraz wciągania do walki dzie- późniejszych zróżnicowań historycz- Bogiem. Podpisano wspólną katolicko- ci. W ciągu ostatnich 10 lat liczba chrze- nych i kulturowych, Kościół katolicki -luterańską deklarację. W hali sportowej ścijan w całym Iraku spadła z 1,4 mln do i Gruziński Kościół Prawosławny (GKP) są Malmö Arena pod hasłem „Razem w na- niespełna 275 tys. Wielu z nich, w obawie w imię Ewangelii wezwane, by być „kimś dziei” odbyło się spotkanie, które sta- o własne życie, uciekło do Libanu, Jorda- jednym w Chrystusie Jezusie”. nowiło drugą część wspólnych obcho- nii lub Kurdystanu, gdzie liczba chrześci- Azerbejdżan. Msza św. w kościele pw. dów inauguracji Jubileuszu Reformacji. jan wzrosła z 30 tys. w 2003 r. do 100 tys. Maryi Niepokalanej, spotkania z władza- W przemówieniu papież podziękował obecnie, mimo że panujące tam warunki mi w Centrum Hejdara Alijewa oraz mię- też rządom pomagającym uchodźcom życia uchodźców są katastrofalne. dzyreligijne z udziałem szejka Kaukazu i osobom ubiegającym się o azyl. Na- Węgry. Zakończenie Roku Jubileuszo- i przedstawicieli innych wspólnot religij- stępnie podpisano deklarację intencji wego św. Marcina. – Patrząc na zranienia nych kraju – to główne wydarzenia dzie- między Caritas Internationalis i Depar- człowieka, spotkamy Chrystusa – mówił sięciogodzinnej wizyty Franciszka w Azer- tamentem Służby dla Świata Światowej arcybiskup Wiednia 11 listopada w opac- bejdżanie, gdzie udał się 2 października. Federacji Luterańskiej zatytułowaną „Ra- twie benedyktyńskim Pannonhalma na Kraj ten był po Gruzji ostatnim etapem zem w nadziei”. 1 listopada rano Franci- Węgrzech podczas Mszy św. kończącej 16. zagranicznej podróży papieża. Tak- szek spotkał się z 15 tys. katolików, od- całoroczne obchody 1700. rocznicy uro- że tu Franciszek przybył z misją pokoju. prawiając dla nich Mszę św. na stadionie dzin św. Marcina. Kard. Christoph Schön- W kontekście trwającego od 1993 r. kon- Swedbanku w Malmö. W homilii mówił born zaapelował o „otwarte oczy” na fliktu azersko-armeńskiego o Karabach o powszechnym powołaniu do świętości ludzi w trudnych sytuacjach życiowych. Górski zachęcił wszystkich do „porusze- i wskazał na aktualność ewangelicznych Tego sago dnia Rok św. Marcina uroczy- nia nieba i ziemi, aby osiągnąć zadowa- Błogosławieństw i pilną konieczność dą- ście zamykał w austriackim Eisenstadt lające rozwiązanie obecnych napięć na żenia do jedności chrześcijan. prymas Węgier kard. Peter Erdö. Kaukazie”. Drugim ważnym aspektem pa- Irak. W obecnym delikatnym okresie pieskiej wizyty był dialog międzyreligijny. dziejów Iraku, po całkowitym wyzwo- GRUDZIEŃ Franciszek przypomniał, że Boga nie moż- leniu Mosulu spod panowania Państwa Świat. Na całym świecie obchodzono na przyzywać do własnych partykular- Islamskiego, chrześcijanie są wezwani Rok Jubileuszowy bł. Karola de Foucauld nych interesów i celów egoistycznych ani do okazania jedności i sprzyjania po- z okazji 100. rocznicy jego śmierci. Przy- nie można Nim usprawiedliwiać jakiego- jednaniu całego narodu. Wskazali na to szły błogosławiony został zamordowany kolwiek fundamentalizmu, imperializmu przywódcy Kościołów zakorzenionych 1 grudnia 1816 r. w algierskim Taman- lub kolonializmu. w tym regionie i liczni politycy chrze- rasset. Beatyfikowany w 2005 r. francu- Włochy. Franciszek odwiedził 4 paździer- ścijańscy działający w parlamentach: ski pustelnik, mistyk i misjonarz, który nika tereny dotknięte 24 sierpnia kata- ogólnokrajowym i Autonomicznego wiele lat spędził wśród muzułmańskich strofalnym trzęsieniem ziemi w prowincji Regionu Kurdystanu Irackiego. Wszyscy Tuaregów w Afryce Północnej, „wska- Rieti. Wizytę rozpoczął od miasteczka oni zebrali się 3 listopada w Ankawie zuje drogę, w jaki sposób należy się od- Amatrice, gdzie zginęło 230 osób. Następ- – chrześcijańskiej dzielnicy Irbilu, aby nosić do inaczej wierzących, zwłaszcza nie udał się do domu pomocy św. Rafała omówić i wypracować propozycje nt. muzułmanów”. Mottem roku były słowa w Borbonie, do Cittareale, Accumoli, Pe- przyszłości kraju w nowej rzeczywisto- z Ewangelii, które dogłębnie wstrząsnę- scara del Tronto, Arquata del Tronto i San ści. W naradzie wzięli udział m.in. kato- ły życiem francuskiego trapisty: „Cokol- Pellegrino di Norcia w Umbrii. licki patriarcha chaldejski Louis Raphael I wiek uczyniliście jednemu z tych braci Sako, zwierzchnik Asyryjskiego Kościoła moich najmniejszych, Mnieście uczynili”. LISTOPAD Wschodu patriarcha Mar Jerzy (Gewar- Rok jubileuszowy zakończyły 1 grudnia Szwecja. 17. podróż zagraniczna Fran- gis) III Sliwa i syryjski prawosławny me- uroczystości liturgiczne w Nazarecie ciszka w dniach 31 października – 1 listo- tropolita Mosulu Nikodem Dawid Matti oraz Tamanrasset, gdzie bł. Karol de pada miała charakter wybitnie ekume- Szaraf. W Iraku trwała wojskowa ofensy- Foucauld został zamordowany. niczny i odbyła się z okazji rozpoczęcia wa mająca na celu wyzwalanie terenów Syria. 13 grudnia papież wystosował obchodów 500-lecia reformacji, a także zajętych przez Państwo Islamskie, w któ- apel do prezydenta Syrii Baszara al- aby uczcić 50-lecie owocnego dialogu rej wzięło udział ponad 100 tys. żołnie- -Asada i wspólnoty międzynarodowej katolicko-luterańskiego. Papież spotkał rzy irackich oraz bojowników kurdyjskich o położenie kresu trwającej od 2011 r. się również z miejscową, wielonarodową i szyickich, korzystających ze wsparcia wojnie domowej, potępiając wszelkie

KALENDARIUM wspólnotą katolicką, dla której w uro- powietrznego i naziemnego kierowanej formy ekstremizmu i terroryzmu, z ja- czystość Wszystkich Świętych odprawił przez USA międzynarodowej koalicji. kiejkolwiek strony by pochodziły, oraz w Malmö Mszę św. Podczas nabożeń- Ponad dwa lata temu ok. 200 tys. chrze- wzywając prezydenta do zapewnienia 40 stwa w luterańskiej katedrze w Lund ścijan musiało opuścić swoje domy. pełnego przestrzegania prawa między- narodowego w odniesieniu do ochrony tej bierności są niewysłuchane apele a połowa z 24 mln mieszkańców kraju cywilów i dostępu do pomocy humani- o otwarcie korytarzy humanitarnych, została zmuszona do ucieczki. tarnej. List Ojca Świętego przekazał nun- którymi ludność cywilna mogłaby bez- Łotwa. Z udziałem ok. 15 tys. osób z całej cjusz apostolski w Damaszku kard. Ma- piecznie uciec przed działaniami wo- Europy odbyło się w dniach 28 grudnia rio Zenari. W 2016 r. sceną najcięższych jennymi, o niebombardowanie szpitali 2016 – 1 stycznia 2017 w Rydze 39. Eu- walk pomiędzy wojskami rządowych i szkół czy też o umożliwienie dostarcze- ropejskie Spotkanie Młodych zorgani- sił zbrojnych a oddziałami opozycyjnej nia potrzebującym niezbędnej żywności zowane przez ekumeniczną Wspólnotę Wolnej Armii Syrii było miasto Alep- i lekarstw. Papież Franciszek 11 grudnia z Taizé. Podczas wydarzenia miały miej- po nazwane „syryjskim Stalingradem”. po raz kolejny zaapelował o „zaangażo- sce spotkania tematyczne, z przedstawi- Z różnych stron słychać głosy negatyw- wanie wszystkich, aby dokonano cywi- cielami świata religii i polityki, modlitwy nie oceniające dotychczasową postawę lizowanego wyboru: nie dla zniszczeń, oraz koncerty. Wiodącym tematem było świata wobec Syrii i niewystarczające tak dla pokoju, tak dla mieszkańców zaangażowanie młodych w pokój i soli- działania w obliczu ogromnej tragedii Aleppo i Syrii”. Dotychczas w wyniku darność na świecie. humanitarnej. Konkretnym przykładem wojny zginęło ponad 250 tys. ludzi, Krzysztof Tomasik Papież i Watykan w 2016 r.

W minionym roku Franciszek odbył 6. (17.) 31 X-1 XI 2016 – Europa (VII): Najświętszego Zbawiciela (redempto- 6 podróży zagranicznych do 8 państw, Szwecja (Lund, Malmö). 1 dzień, 7 godz., rystek) w tym do Polski, 5 podróży do różnych 10 min, 3080 km 6. (53), 27 VIII, Santiago del Estero regionów Włoch, podczas 3 obrzędów (Argentyna) – bł. Maria Antonia od św. w Rzymie kanonizował 10 osób, a w Podróże po Włoszech Józefa, zwana Mama Antula (María An- jego imieniu odbyło się 14 beatyfikacji, 4 I – Rieti, Greccio tonia de Paz y Figueroa; 1730-7 III 1799), które dały Kościołowi 77 nowych bło- 4 VIII – Asyż (II) Argentynka, dziewica, świecka, kate- gosławionych. Ponadto m.in. mianował 9 VIII – Carsoli (prow. Lacjum; klasztor chetka 17 kardynałów i 189 biskupów, w tym benedyktyński Sióstr Wynagrodzicielek 7. (54), 11 IX, Karaganda (Kazachstan) 3 dla Polski, ochrzcił 26 dzieci i 12 osób od Najświętszego Oblicza Naszego Pana – bł. Władysław Bukowiński (22 XII 1904- dorosłych, wyświęcił 11 kapłanów Jezusa Chrystusa), Borgo San Pietro de 3 XII 1974), Polak z Kresów, kapłan, dzia- i udzielił sakry 2 biskupom. Przyjął też Petrella Salto (prow. Abruzy; klasztor łający w Rosji i Kazachstanie, męczennik 63 polityków z 43 krajów i 13 organiza- Sióstr Franciszkanek od św. Filipy Marei) 8. (55), 17 IX, Codrongianos (Włochy) – cji międzynarodowych. Stolica Apostol- – wizyta prywatna bł. Elżbieta Sanna (23 IV 1788-17 II 1857), ska nawiązała stosunki dyplomatyczne 20 IX – Asyż (III) Włoszka, wdowa, matka, tercjarka fran- z Mauretanią. Zmarło 139 hierarchów, 4 X – Amatrice, Accumoli, Arquata del ciszkańska w tym 6 kardynałów; wśród zmarłych Trono i 5 innych miejscowości (region 9. (56), 24 IX, Würzburg (Niemcy) – bł. było 4 Polaków. Lacjum, prow. Rieti) Engelmar (Hubert) Unzeitig (1 III 1911-2 Oto bardziej szczegółowe dane: III 1945), Niemiec, kapłan ze Zgromadze- Beatyfikacje nia Misjonarzy z Marianhill, męczennik Podróże zagraniczne 14 obrzędów, 77 błogosławionych II wojny światowej 1. (12. od początku pontyfikatu) 12-18 1. (48), 23 IV, Burgos (Hiszpania) – bł. 10. (57), 8 X, Oviedo (Hiszpania) – bł. II 2016 – Ameryka Łacińska (IV): Kuba Walenty Palencia Marquina (26 VII 1871- January Fueyo Castañón (23 I 1864-21 X (II; 12 II – Hawana), Meksyk (12-18 II; mia- 15 I 1937), Hiszpan, kapłan, męczennik 1936), Hiszpan, kapłan, oraz trzej świec- sto Meksyk, Ecatepec, Tuxtla Gutiérrez, wojny domowej, i 4 towarzysze, mę- cy Hiszpanie: Sekundus Alonso González San Cristóbal de Las Casas, Morelia, czennicy (†15 I 1937) (13 V 1888-21 X 1936), Antoni González Ciudad Juárez). 6 dni, 2 godz., 15 min, 2. (49), 21 V, Cosenza (Włochy) – bł. Alonso (11 IV 1912-11 IX 1936) i Izydor 23 563 km Franciszek Maria Greco (25 IV 1857-13 Fernández Cordero (1894-X 1936), łącz- 2. (13.) 16 IV 2016 – Europa (IV): Grecja I 1931), Włoch, kapłan, zał. Zgrom. Ma- nie 4 męczenników z Nembry z 1936 r. (wyspa Lesbos). 9 godz., 30 min, 2490 km łych Pracownic Najświętszych Serc 11. (58), 29 X, Madryt – bł. Józef Antoni 3. (14.) 24-26 VI 2016 – Azja (V): Arme- 3. (50), 11 VI, Vercelli (Włochy) – bł. Gómez (26 VIII 1878-25 IX 1936), Hiszpan, nia (Erywań, Eczmiadzyn, Giumri, Chor Jakub Abbondo (27 VIII 1720-9 II 1788), kapłan, benedyktyn, i jego 3 towarzyszy Wirap). 2 dni, 11 godz., 40 min, 5929 km Włoch, kapłan z klasztorów Silos i Montserrat, męczen- 4. (15.) 27-31 VII 2016 – Europa (V): 4. (51), 12 VI, Monreale (Włochy) – bł. ników wojny domowej z 1936 r. Polska (Kraków, Częstochowa, Oświę- Maria od Jezusa (Carolina Concetta An- 12. (59), 5 XI, Szkodra (Albania) – bł. cim [Auschwitz-Birkenau]). 4 dni, 6 godz., gela) Santocanale (2 X 1852-27 I 1923), Wincenty Prennushi (4 IX 1885-19 III 20 min, 2490 km Włoszka, zakonnica, zał. Zgrom. Kapu- 1949), Albańczyk, arcybiskup, i 37 jego

5. (16.) 30 IX-1 X 2016 – Europa (VI): cynek od Maryi Niepokalanej z Lourdes towarzyszy (duchowni i świeccy), mę- KALENDARIUM Gruzja (30 IX-1 X; Tbilisi, Mccheta), 5. (52), 18 VI, Foggia (Włochy) – bł. Ma- czenników za wiarę z lat 1946-74 Azerbejdżan (1 X; Baku). 2 dni, 13 godz., ria Celeste Crostarosa (31 X 1696-14 IX 13. (60), 19 XI, Awinion (Francja) – bł. 6267 km 1755), Włoszka, mniszka, założ. Zgrom. Maria Eugeniusz od Dzieciątka Jezus 41 (Henri Grialou; 2 XII 1894-27 III 1967), 3. (13), 16 X – św. Salomon (Guillaume- Szafarstwo sakramentów Francuz, karmelita bosy, kapłan, zał. -Louis-Nicolas) Leclercq (15 XI 1745-2 IX W minionym roku Ojciec Święty ochrzcił Instytutu Matki Bożej Życia (kobiecego 1792), Francuz, brat szkolny, męczennik 26 dzieci i 12 osób dorosłych, wyświęcił i męskiego) [17 X 1926 – Pius XI] 11 kapłanów i udzielił sakry 2 biskupom. 14. (61), 11 XII, Vientiane (Laos) – bł. św. Józef Sánchez del Río (28 III 1913-10 Józef Tien (5 XII 1918-2 VI 1954), Laotań- II 1928), Meksykanin, świecki, męczennik Nominacje biskupie dla Polski czyk, kapłan, i 16 towarzyszy: 10 ka- [20 XI 2005 – kard. José Sarava Martins] W 2016 r. papież mianował 189 bisku- płanów MEP i OMI oraz 5 świeckich, św. Emanuel González García (25 II 1877- pów dla Kościoła powszechnego, w tym z Francji, Włoch, Laosu i Tajlandii, zamor- 4 I 1940), Hiszpan, biskup, zał. Dzieła 3 pomocniczych dla Polski: Mieczysła- dowanych za wiarę w Laosie w latach Trzech Maryi i św. Jana Apostoła – Ta- wa Milewskiego – dla diecezji płockiej 1954-70 bernakulów-Kalwarii [29 III 2001 – Jan (23 I, sakra 27 II), Jacka Kicińskiego – dla Paweł II] archidiecezji wrocławskiej (13 II, 19 III), Kanonizacje św. Ludwik Pavoni (11 IX 1784-1 IV 1849), i Krzysztofa Włodarczyka – dla diecezji 3 obrzędy, 10 świętych (w nawiasie Włoch, kapłan, zał. Zgrom. Synów Maryi koszalińsko-kołobrzeskiej (7 V, 11 VI). data beatyfikacji i kto jej dokonał) [14 IV 2002 – Jan Paweł II] Ponadto 9 VI mianował Polaka o. Da- 1. (11), 5 VI – św. Stanisław od Jezusa św. Alfons Maria Fusco (23 III 1839-6 II riusza Kałużę MSF biskupem diecezji Maria Papczyński (18 V 1631-17 IX 1701), 1910), Włoch, kapłan, zał. Zgrom. Sióstr Goroko w Papui-Nowej Gwinei (sakra Polak, kapłan, założ. Zgrom. Księży Ma- św. Jana Chrzciciela z Nazaretu (bapty- – 20 VIII) rianów Niepokalanego Poczęcia NMP stynek) [7 X 2002 – Jan Paweł II] [16 IX 2007 – kard. Tarcisio Bertone] św. Józef Gabriel del Rosario Brochero Zmarli hierarchowie św. Maria Elżbieta Hesselblad (4 VI 1870- (16 III 1840-26 I 1914), Argentyńczyk, ka- W 2016 r. zmarło 139 hierarchów katolic- 24 IV 1957), Szwedka, działająca m.in. płan [14 IX 2013 – Franciszek] kich, w tym 6 kardynałów, ze 63 krajów; w USA, brygidka [9 IV 2000 – Jan Paweł II] św. Elżbieta od Trójcy Świętej Catez najwięcej z Włoch – 16, USA – 9, oraz 2. (12), 4 IX – św. Matka Teresa z Kal- (18 VII 1880-9 XI 1906), Francuzka, kar- Brazylii i Indii – po 7. W tym gronie było kuty (Agnes Bojaxhiu; 26 VIII 1910-5 IX melitanka, mistyczka [25 XI 1984 – Jan też 4 hierarchów z Polski: kard. Franci- 1997), Albanka z pochodzenia, działała Paweł II] szek Macharski (†2 VIII) oraz arcybiskupi: w Indiach, zakonnica, zał. Zgromadze- Janusz Bolonek (†2 III), Tadeusz Gocłow- nia Misjonarek Miłości [19 X 2003 – Jan Konsystorz ski (†3 V) i Zygmunt Zimowski (†12 VII). Paweł II] 19 listopada – 17 kardynałów kg

„Wall Street Journal”: Franciszek przywódcą światowej lewicy

W obliczu stałego rozwoju populi- Autor przypomniał w tym kontekście Polityczna aktywność obecnego stycznej prawicy przeżywające glo- papieski „aktywizm na rzecz środo- papieża nie oznacza więc zerwania balny kryzys ruchy postępowe w coraz wiska naturalnego i Trzeciego Świata z nauką katolicką ani nie jest jakimś większym stopniu widzą we Francisz- oraz w dziedzinie społecznej”, a także niezwykłym precedensem – uważa ku polityczną ikonę walki z nierów- „konkretne zaangażowanie dyplo- Rocca. Przypomniał on poparcie Wa- nościami społecznymi i ze zmianami matyczne” przejawiające się – jego tykanu dla włoskiej Chrześcijańskiej klimatycznymi. Taki pogląd przedsta- zdaniem – w zakończonych sukcesem Demokracji tuż po II wojnie światowej wił 22 grudnia na łamach amerykań- wysiłkach na rzecz zbliżenia między i popieranie przez Jana Pawła II „ru- skiego dziennika „Wall Street Journal” Stanami Zjednoczonymi a Kubą oraz chów robotniczych w jego rodzimej komentator Francis X. Rocca. w mediacji między rządem a opozycją Polsce”. Ale też zauważył, że nie braku- w Wenezueli. Dzięki tym działaniom je głosów krytycznych, zarzucających Dziennikarz zauważył, że „owczar- Franciszek „stał się, chcąc – nie chcąc, papieżowi, że „zbliżając się za bardzo nia światowej lewicy jest osierocona, ikoną lewicy” – zauważył publicysta. do postępowców politycznych, wyob- pozbawiona przywódcy: prezydent Przypomniał jego encyklikę „klima- cowuje najbardziej konserwatywne USA Barack Obama zakończy wkrótce tyczną”, czyli „Laudato si’”, powtarzane dusze w Kościele”. swą drugą i ostatnią kadencję, a pre- apele do Europejczyków o przyjmowa- Na zakończenie komentator „Wall zydent Francji François Hollande nie nie bez zastrzeżeń migrantów oraz za- Street Journal” przytoczył wypowiedź będzie nawet ponownie kandydował rzucanie Donaldowi Trumpowi, że „nie kurialnego arcybiskupa Silvano Toma- do Pałacu Elizejskiego”. Z kolei socja- jest chrześcijaninem”, gdyż chce zbudo- siego, że głoszone przez obecnego lizm latynoski od lat jest w wielkim wać mur na granicy USA z Meksykiem. papieża poglądy polityczne skłaniają kryzysie – uważa Rocca. Zdaniem autora papieskie gesty wobec go do lewicy „nie dlatego, że jest on

KALENDARIUM Nie zaskakuje więc – podkreśla – że ubogich i bezbronnych mają korzenie marksistą czy lewicowcem, ale ponie- coraz więcej osób spogląda na 80-let- sięgające encykliki Leona XIII „Rerum waż [ruchy te] reprezentują rany spo- niego Franciszka jako na przywódcę novarum” z 1891 r., która stworzyła na- łeczeństwa”. 42 bardziej politycznego niż duchowego. uczanie społeczne Kościoła. kg Spis treści Katolicka Agencja Informacyjna, EDITORIAL Skwer Kard. S. Wyszyńskiego 9, Wiara żywa...... 2 01-015 Warszawa tel.: 22 838 80 61, 635 77 18, fax: 22 635 35 45, WYDARZENIA e-mail: [email protected], Internet: www.kai.pl, „Być dobrym jak chleb...” – Rok św. Brata Alberta...... 2 prenumerata: 022 838 80 63, e-mail: [email protected] RADA PROGRAMOWA KAI: Franciszek: reforma Kurii to nie lifting, makijaż czy sztuczka...... 3 abp Stanisław Budzik (przewodniczący rady), Papieska pomoc trafiła na Ukrainę...... 3 abp Sławoj Leszek Głódź, abp Marek Jędraszewski, Prawie 4 mln uczestników spotkań z papieżem ...... 4 bp Adam Lepa, bp Jan Tyrawa REDAKTOR NACZELNY: Marcin Przeciszewski KRAJ ZASTĘPCA RED. NACZELNEGO: Tomasz Królak (kierownik działu krajowego) Rok 2017 w Kościele w Polsce...... 6 ZESPÓŁ: Paweł Bieliński, Grzegorz Boguszewski (foto.kai), Caritas Polska: sukces programu „Rodzina Rodzinie”...... 8 Maria Czerska, Krzysztof Gołębiowski, Łukasz Kasper, Rafał Ks. Naumowicz: nie należy mówić o Jezusie jako uchodźcy ...... 8 Łączny (audio.kai), Anna Malec (ekai), Joanna Operacz (IDK), Beata Dązbłaż (ekai), o. Stanisław Tasiemski OP, Archidiecezja krakowska: całkowity koszt ŚDM to prawie 201 mln zł...... 10 Krzysztof Tomasik (kierownik działu zagranicznego), Wojciech Premier Szydło: ŚDM ambasadorem Polski w świecie...... 11 Załuska (sekretarz redakcji), Maria Ziembla (ekai) KORESPONDENCI KRAJOWI: Teresa Margańska (Białystok), ANALIZA Robert Karp (Bielsko-Żywiec), Marcin Jarzembowski (Bydgoszcz), ks. Mariusz Frukacz (Częstochowa), ks. Artur Kościół wobec kryzysu politycznego – nauczanie kard. Hlonda ...... 9 Płachno (Drohiczyn), Paweł Paziak (Elbląg), ks. Jerzy Sikora (Ełk), ks. Rafał Starkowicz (Gdańsk), Dariusz Olejniczak (Gdańsk), Jan Z DIECEZJI Hlebowicz (Gdańsk), Paweł Jurek (Gliwice), Bernadeta Kruszyk (Gniezno), Izabela Tyras (Jasna Góra), Ewa Kotowska (Kalisz), ks. Artur Stopka (Katowice), Agnieszka Dziarmaga (Kielce), Alicja WATYKAN Górska (Koszalin-Kołobrzeg), Liliana Leda (Kraków), ks. Robert Władza Chrystusa to moc miłości...... 21 Nęcek (Kraków), ks. Waldemar Wesołowski (Legnica), Robert Adamczyk (Licheń), ks. Krzysztof Podstawka (Lublin), Anna Nie ulegajmy duchowemu osieroceniu – mamy Matkę!...... 22 Sobocińska, ks. Jan Krupka (Łomża), Ks. Piotr Karpiński (Łowicz), Franciszek zgodził się na warunkowe zwolnienie ks. Vallejo ...... 23 Łukasz Głowacki (Łódź), Jan Głąbiński (Nowy Targ), ks. Maciej Kard. Ryłko archiprezbiterem bazyliki Matki Boskiej Większej...... 23 Bartnikowski (Olsztyn), ks. Ireneusz Bruski (Olsztyn), Hanna Honisz (Opole), Krzysztof Stępkowski (Ordynariat Polowy), ks. Ireneusz Smagliński (Pelplin), Elżbieta Grzybowska (Płock), EUROPA ks. Maciej Szczepaniak (Poznań), Paweł Bugira (Przemyśl), 39. Europejskie Spotkanie Młodych w Rydze...... 24 Radosław Mizera (Radom), Iwona Kosztyła (Rzeszów), Andrzej Piskulak (Sandomierz), Edyta Łukaszewska (Siedlce), Odradza się konserwatywny katolicyzm...... 25 ks. Jarosław Ciszek (Sosnowiec), Piotr Kołodziejski (Szczecin), Papież osobą najbardziej godną zaufania...... 26 Ewa Biedroń (Tarnów), ks. Paweł Borowski (Toruń), Magdalena Franciszek poszedł do sklepu, by kupić sobie buty...... 26 Gronek (Warszawa-Praga), ks. Artur Niemira (Włocławek), ks. Rafał Kowalski (Wrocław), Krzysztof Król, Wanda Milewska, Rekordowa liczba utonięć migrantów...... 26 (Zielona Góra-Gorzów)) 45 tys. dzieci uczestniczy w katechezie...... 26 KORESPONDENCI ZAGRANICZNI: Jeśli papież przyjedzie, wojna się skończy ...... 26 Wojciech Raiter (Moskwa), Konstanty Czawaga (Lwów), Wojna prowadzi do odrodzenia wiary...... 27 Elżbieta Dziuk (Delhi), o. Paweł Janociński OP (Tokio), ks. Artur Karbowy SAC (Lizbona), ks. Ireneusz Wołoszczuk W Arktyce stanie prawosławny krzyż...... 27 (Strasburg) Ponad 2/3 prawosławnych podziela katolickie nauczanie...... 27 KIEROWNIK DZIAŁU MARKETINGU: Małgorzata Starzyńska ŚWIAT DZIAŁ KSIĘGOWOŚCI I KADR: Główna księgowa: Barbara Kwiecińska, 90 tys. zabitych chrześcijan w 2016 r...... 28 Menadżer ds. kadr: Barbara Magoń Więcej zamordowanych duszpasterzy...... 28 SEKRETARIAT: Adrian Leszczyński Nowe „stare” władze Stowarzyszenia Katolików i Rady Biskupów...... 28 DZIAŁ PRENUMERATY: (pon.-pt. 9–16): Anna Mirkiewicz, Asia Bibi spotkała się w więzieniu z mężem i córkami...... 29 tel. 22 838 80 63 Dramatyczny apel porwanego księdza...... 29 CENNIK WYDAWNICTW KAI: Biuletyn „Wiadomości KAI” – prenumerata roczna pocztą – 358 zł, Premier Izraela do chrześcijan: jesteśmy po waszej stronie...... 29 prenumerata roczna e-mailem – 194 zł Katolicy Aleppo dziękują papieżowi za wsparcie...... 30 Gazetka „Życie Kościoła” – prenumerata roczna – 263 zł. „Milczenie” Scorsese już w kinach...... 30 Redakcja zastrzega sobie prawo skrótów i korekty nadesłanych tekstów. Zamieszczone w biuletynie materiały mogą być publikowane z podaniem źródła KALENDARIUM i po wykupieniu abonamentu prasowego Kościół w Polsce 2016 r. – najważniejsze wydarzenia ...... 31 KONTO ZŁOTÓWKOWE KAI: Bank PEKAO S.A. nr rach.: 83 1240 2034 1111 0010 0054 8635

Stolica Apostolska 2016 r. – najważniejsze wydarzenia...... 35 SPIS TREŚCI Kościół na świecie 2016 r. – najważniejsze wydarzenia...... 37 KONTO EURO KAI: Bank PEKAO S.A. III O/W-wa Papież i Watykan w 2016 r...... 41 nr rach.:44124020341978001003569053 „Wall Street Journal”: Franciszek przywódcą światowej lewicy...... 42 SKŁAD I ŁAMANIE: Studio BELLE-AMI 43 Czuwajcie i módlcie się, Pan jest blisko !

Dziękujemy, że jesteście z nami ! Zapraszamy do prenumeraty w 2017 roku.

Poznaj Wydawnictwa KAI. Przyłącz się do Klubu Czytelników KAI i korzystaj z naszych promocji oraz zniżek !

Dziękujemy stałym Czytelnikom za prenumeratę i zapraszamy Regularną wysyłkę rozpoczynamy po otrzymaniu wpłaty za do jej kontynuacji. Nowych zachęcamy by dołączyli się do grona wybrany okres. Odpowiednią kwotę należy wpłacić na konto: naszych odbiorców. Prenumerata w Polsce: Poznaj Wydawnictwa KAI, zamów prenumeratę ! Przyłącz się do Klubu Czytelników KAI i korzystaj z naszych promocji oraz zniżek ! Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. Skwer Kard. S. Wyszyńskiego 9 „Wiadomości KAI” – tygodnik redagowany w oparciu o doniesienia 01-015 Warszawa kilkudziesięciu korespondentów terenowych, redakcję sekcji Pekao S.A. polskiej Radia Watykańskiego i renomowanych katolickich agencji nr 83 1240 2034 1111 0010 0054 8635 zagranicznych. Prenumerata za granicą (wpłata w walucie EURO): „Życie Kościoła” – jedyna w Polsce cotygodniowa gazeta- plakat formatu B2, nośnik najaktualniejszych informacji z życia konto EURO: katolickiego, który bez wątpienia uatrakcyjni każdą gablotę Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. para alną, szkolną czy biblioteczną. Pekao S.A. IBAN: PL W naszych tytułach znajdziesz: informacje z kraju i ze świata, SWIFT: PKOP PL PW raporty, wywiady, dokumenty Kościoła, kalendarz liturgiczny, nr 44 1240 2034 1978 0010 0356 9053 plakaty ewangelizacyjne.

Prenumerata się opłaca ! prenumerata Wiadomości KAI Życie Kościoła WK + ŻK promocyjna z rabatem z rabatem Zamów już dziś i otrzymaj prezent ! pełna elektroniczna pełna cena za oba 5%* 5%* tytuły Ceny utrzymują się na stałym poziomie od lat ! Raz w roku roczna 358 zł 341 zł 194 zł 263 zł 249 zł 553 zł w okresie odnowy prenumeraty X-XII nasi Czytelnicy dostają prezent gra� s – książkę lub płytę jednego ze znanych półroczna 197 zł 187 zł 97 zł 136 zł 129 zł 299 zł wydawnictw katolickich. kwartalna 104 zł 98 zł – 76 zł 72 zł 164 zł Zachęcamy wszystkich do czytania publikacji Katolickiej * dla prenumeratorów ze stażem co najmniej 3 lata Agencji Informacyjnej. Dziękujemy wszystkim Czytelnikom, prenumerata zagraniczna Wiadomości KAI Życie Kościoła którzy od lat wybierają informacje KAI. Nowych zapraszamy do grona naszych odbiorców. roczna 180 EUR 132 EUR półroczna 90 EUR 66 EUR Dla nowych odbiorców mamy pozycję książkową bądź mul� medialną jednego ze znanych wydawnictw katolickich. kwartalna 45 EUR 33 EUR

Dział Marke� ngu i Prenumeraty Katolickiej Agencji Informacyjnej | Skwer Kardynała Wyszyńskiego 9, 01-015 Warszawa tel. 22 838 80 63, fax 22 635 35 45, e-mail: [email protected] | konto 83 1240 2034 1111 0010 0054 8635