Ruimtelijk Structurerende Effecten Westerscheldetunnel Deelrapport 4: Het Voorzieningenpeil in Zeeland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Deelrapport 4 Ruimtelijk structurerende effecten Westerscheldetunnel Deelrapport 4: het voorzieningenpeil in Zeeland Dr. Evert Meijers Ruimtelijke structurerende effecten Westerscheldetunnel Deelrapport 4: het voorzieningenpeil in Zeeland Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Provincie Zeeland Auteurs: Dr. E.J. Meijers De begeleidingscommissie vanuit de Provincie Zeeland bestond uit: Drs. A. Drijgers, Directie Ruimte, Milieu en Water, Afdeling Ruimte Drs. L.G. Kaagman, Directie Ruimte, Milieu en Water, Afdeling Ruimte Drs. H.J.G. Uitterhoeve, Projectleider Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone Drs. P. Woets, Directie Economie en Mobiliteit, Afdeling Economie April 2011 Onderzoeksinstituut OTB Technische Universiteit Delft Jaffalaan 9, 2628 BX Delft Tel. (015) 278 30 05 Fax (015) 278 44 22 E-mail [email protected] http://www.otb.tudelft.nl Copyright 2011 by Onderzoeksinstituut OTB, Technische Universiteit Delft No part of this report may be reproduced in any form by print, photo print, micro- film or any other means, without written permission from the copyright holder. Inhoudsopgave 1 Inleiding ............................................................................................ 1 1.1 Inleiding ............................................................................................................... 1 1.2 Probleemschets ................................................................................................... 1 1.3 Onderzoeksvragen en aanpak ........................................................................... 2 1.4 Leeswijzer ............................................................................................................ 3 2 Recente ontwikkeling voorzieningenpeil ......................................... 5 2.1 Inleiding ............................................................................................................... 5 2.2 Culturele voorzieningen ..................................................................................... 8 2.3 Horeca ................................................................................................................ 10 2.4 Onderwijs ........................................................................................................... 14 2.5 Zorg .................................................................................................................... 16 2.6 Winkelaanbod.................................................................................................... 21 2.7 Sport ................................................................................................................... 30 2.8 Bestuur ............................................................................................................... 30 2.9 Algemene bevindingen..................................................................................... 31 3 Het voorzieningenpeil vergeleken met de rest van Nederland ...... 34 3.1 Inleiding ............................................................................................................. 34 3.2 Methodiek .......................................................................................................... 34 3.3 Analyse Zeeuwse WGR-gebieden .................................................................. 37 3.4 Analyse Zeeuwse gemeenten .......................................................................... 52 3.4.1 Kaartbeelden ..................................................................................................... 52 3.4.2 Ranking gemeenten .......................................................................................... 75 3.5 Analyse Zeeuwse woonplaatsen ..................................................................... 79 3.5.1 Kaartbeelden ..................................................................................................... 79 3.5.2 Ranking Zeeuwse woonplaatsen .................................................................... 95 3.6 Algemene bevindingen..................................................................................... 98 4 Benutting van het draagvlak van het stedelijk netwerk Middelburg-Vlissingen-Goes-Terneuzen ....................................... 99 4.1 Inleiding ............................................................................................................. 99 4.2 Cultuur ............................................................................................................ 100 4.3 Onderwijs ........................................................................................................ 102 4.4 Sport ................................................................................................................ 104 4.5 Winkelaanbod................................................................................................. 106 4.6 Zorg ................................................................................................................. 110 4.7 Bestuur ............................................................................................................ 113 4.8 Conclusie ......................................................................................................... 115 5 Analyse complementariteit van het voorzieningenaanbod in het stedelijk netwerk Middelburg-Vlissingen-Goes-Terneuzen ... 117 5.1 Complementariteit ......................................................................................... 117 5.2 Het meten van complementariteit ............................................................... 117 5.3 Relatieve specialisaties van de Zeeuwse steden ......................................... 118 5.4 Spreiding van het winkelaanbod over de Zeeuwse steden ...................... 123 5.5 Conclusie ......................................................................................................... 128 6 Conclusies en beleidsaanbevelingen ............................................. 129 6.1 Conclusies ....................................................................................................... 129 6.2 Bevindingen t.a.v. voorzieningen in de andere deelrapporten ................ 136 1 Inleiding 1.1 Inleiding Dit rapport presenteert de resultaten van een onderzoek naar het voorzieningenpeil in Zeeland. Dit betreft zowel de stand van het voorzieningenpeil als de ontwikkeling ervan, waarbij ook gekeken wordt hoe Zeeland relatief scoort ten opzichte van de rest van Ne- derland. Het gaat in dit onderzoek om voorzieningen op het gebied van cultuur, horeca, onderwijs, zorg, winkelaanbod, sport en bestuur die steden voor hun ommeland verzor- gen. In het bijzonder wordt gekeken naar veranderingen die mogelijk te maken hebben gehad met de opening van de Westerscheldetunnel in 2003 en de opheffing van de auto- veren tussen Kruiningen-Perkpolder en Vlissingen-Breskens. Die veranderingen hebben betrekking op het mogelijke ontstaan van een stedelijk netwerk Middelburg-Vlissingen- Goes-Terneuzen, zoals ook als zodanig aangemerkt in de Nota Ruimte (2001). Een be- langrijk idee achter het concept „stedelijk netwerk‟ is dat de kritische massa van de steden in zo‟n netwerk beter geëxploiteerd kan worden, o.a. ten behoeve van het bereiken van een hoger peil aan voorzieningen. In een goed functionerend stedelijk netwerk verwacht je een voorzieningenpeil dat overeenkomt met de totale massa van alle steden samen. Een van de manieren waarop dat gestalte kan krijgen is doordat de steden elkaar steeds minder dupliceren, maar elkaar juist aanvullen voor wat betreft het voorzieningenaanbod. Een ander effect betreft de ruimtelijk structurerende werking van infrastructuur. De weten- schap is het er niet over eens of nieuwe infrastructuur nu leidt tot een versterking van de positie van meer centraal gelegen steden en gebieden of dat relatief meer perifeer gelegen bieden juist een inhaalslag kunnen maken. Het eerste effect zou kunnen optreden omdat een relatief geïsoleerd gebied, zoals bijvoorbeeld Zeeuws-Vlaanderen, door die isolatie re- latief beschermd is geweest tegen processen als schaalvergroting en specialisatie en door de komst van de tunnel blootgesteld wordt aan meer competitie. Beide potentiële effecten zijn af te lezen aan het voorzieningenpeil. Dit onderzoek, in opdracht van de Provincie Zeeland, maakt deel uit van een serie onder- zoeksmodules die de Technische Universiteit Delft uitvoert naar de ruimtelijk structure- rende werking van infrastructuur en waarin de Westerscheldetunnel als casus fungeert. De uitkomsten van deze modules worden in vier deelrapporten gepresenteerd. In deelrapport 1 zijn bereikbaarheidsanalyses gedaan en is gekeken naar de effecten van een bereikbaar- heidsverandering op de ontwikkeling van de werkgelegenheid, de bevolking en het voor- zieningenpeil. In deelrapport 3 wordt gekeken naar de effecten van de tunnel op bewo- ners, meer in het bijzonder of hun activiteiten- en verplaatsingspatroon gewijzigd is door de komst van de tunnel. In deelrapport 4 is gekeken naar de effecten van de tunnel op voorzieningen. Naast deze deelrapporten verscheen er een overkoepelende integrale sa- menvatting van de resultaten. 1.2 Probleemschets Een aantal ontwikkelingen maakt dat het voorzieningenpeil in Zeeland onder druk staat. In de eerste plaats is het Nederlandse financiële beleidsstelsel dusdanig ingericht dat gro- tere steden disproportioneel meer geld krijgen, ondermeer ten behoeve van publieke voorzieningen, dan kleinere. Ondanks het feit dat een aanzienlijk deel van de Zeeuwse bevolking in een aantal dicht bij elkaar gelegen