Phyllis Lambert and the Love of Architecture

ter ter en sympathieker was, en in elk opzicht het betere model om te zelf. volgen. Het was duidelijk dat de existentiële positie van de tuinlieden - robuus hele lange tijdsperiode kan worden opgelost, en dan alleen op (in?) de grond werkverschaffing, werkverschaffing, is in veel opzichten een keur op het landgoed voor diversificatie van landgebruik, of voor lokale vertellen vroegere gebruiken meer dan vroegere vormen: de huidige voor eerste stappen in een serie aanpassingen en hergebruik. In het algemeen geschiedenis is dus dat alle oplossingen op hun best provisorisch zijn, de staat, waarvoor het oorspronkelijk was bedoeld. Een eenvoudige les van de enkel gebouw op het landgoed is teruggebracht of wordt gebruikt in de vlak, op enige overtuigende manier aan te passen of te restaureren. Geen een model; het is lastig haar, in haar staat van zorgvuldig gepoetst opper meestal alleen in retrospect) de ontwerper en opdrachtgever. landbouwconsulenten, boswachters, hoveniers, pachters, en zelfs (hoewel andere projecten van informatie voorzien. ‘Iedereen’ hier betekent boeren, de toegepaste resultaten van een project, en van de manier waarop deze grond komt. Eigenlijk lijkt ‘onderzoek’ een betere beschrijving van zelfs begint voordat er een ontwerp is gemaakt – als een project al Dan ooit moet van iedereen de een stem hebben in het ontwerpproces, dat in feite al lende gebruikstypen, eindigen we als een architectonisch themapark. gezicht van het landschap niet goed krijgen, als een reflectie van verschil ringen in landgebruik moet je op een continu vlak zien; wanneer we het tussen tussen tuinieren als gen, met dezelfde dingen bezig waren. Het suggereerde zeker een conflict hoveniers. Alle partijen claimden dat ze in hun poging een tuin aan te werd leg dat er een onthutsende kloof is tussen professionele ontwerpers en perkingen op voor het type beplanting. Het effect hiervan was dat duidelijk schrijving, voor actieve en fantasierijke tuinlieden; we legden weinig be- hele ommuurde ruimte. In essentie schreven we een hele abstracte werkbe mens in staat zou stellen over het ontwerp na te denken op Architects het gevraagd niveau om van een de grid van paden, dat elke tuinman of planten met Florian Beigel en Philip Christou. Oorspronkelijk had ik Foreign Office leverde het een helder uitgangspunt op voor het huidige Als ontwerpproces ‘in beweging’ duurde dit veel te lang, maar uiteindelijk sage van mijn zoeken naar een nieuwe functie voor de grote ommuurde tuin. gesynchroniseerde wanorde ontvouwen. plexen – of door de interactie tussen diverse projecten die zich in een geval: niet- landbouw, bomen, tuinkunst, vrijstaande gebouwen, gebouwcom maar je leert meer in het zo breed mogelijke experimentele ‘veld’ – in makend dit zijn voor individuen die verbonden zijn aan individuele projecten, ze fraai samen; op andere momenten botsen ze. Natuurlijk kan dit ook gek geldstroom of een bepaalde planningsnoodzaak reflecteren. Soms komen sloom en bijna parallel, met tijdlijnen die hun eigen onderzoeksproces, niet bij voorkeur tot een ander. Veel projecten ontwikkelen zich inderdaad Er is geen dringende eis om een bepaald project te ondernemen; zeker Vertaling: GerdatenCate Geschiedenis Geschiedenis moet gezien worden als een nuttige referentie, niet als Tijd Tijd moet behandeld worden als Om ten slotte een hele instructieve mislukking aan te geven, is er de maken en tuinieren als de nuttige kans, niet als een beletsel. reprise doen – wat alleen maar over een van van een vroeger patroon. -project Landrooms-project

- - -

- -

OASE # 83 Programma van eisen voor een ontwerp – 100 dingen om te doen met het platteland / Niall Hobhouse 56 Architecture Phyllis Lambert and the Love of ‘Jeanne d’Architecture’, or: 1 her her father, she prevailed upon him to embark on another path, scheme prepared for the building by Pereira & Luckman architects by Park Avenue in 1951. Upon being shown a rendering of the preliminary planning to build an office building in New York, acquiring a site at it 375 began. Her father, the president of Joseph E. Seagram and Sons, was to New York in 1954, when her life in architecture and her impact She upon studied at Vassar, moved to Paris, married, divorced, and moved children to Samuel Bronfman and Saidye Rosner in Montreal in 1927. Phyllis Lambert was born Phyllis Barbara Bronfman, the second of four architect as a responsible, moral citizen. demonstrate that her efforts are fuelled by an understanding of the be obscured by the cumulative perceptions of her myriad activities – to an architect. This essay will turn to this simple fact – one that ard tends of to buildings and urban districts. She is furthermore, and foremost, She is an entrepreneur, a collector, a scholar, a connoisseur and a stew advocacy, practice, activism, patronage, intervention and collaboration. architecture. That life has been complex: her activities have included to culture. They are but convenient landmarks in a life and love of very short of describing either her achievements or her contributions most important institutions. This outline is not inaccurate but falls behind the Canadian Centre for Architecture, one of architecture’s icon of modern architecture; second, that she was the driving force der Rohe to design the Seagram Building, the enormously influential first, that she was instrumental in commissioning Ludwig Mies van about her, two facts are likely to serve as outlines of a character To sketch: the architect who knows of Phyllis Lambert but knows very little Mark Pimlott of of the city and its citizens: represents the germ of her idea of architecture’s importance to the life cultural and civic responsibility. Her letter dated 28 June 1954 perfectly aging him to regard the commissioning of the architect as a matter of Commissioning andStewardship of Buildings,in Phyllis Lambert, Farnsworth onMars?or, Onthe Canadian Canadian Centre for Architecture Landmarks: from the Seagram Building to the in in NY you have two choices – first, you are erecting a building mold which [sic] is it just at the same time as it expresses it. Now in The putting philosophy up that a a building building expresses seeps into a society and helps to Berlage Institute: Rotterdam, 2006), 76. Penelope Dean(ed.), Hunch 10: Mediators(episode/ 1 encour-

OASE # 83 57 Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur ‘Jeanne d’Architecture’ of: 1 PhyllisLambert, ‘Farnsworth on Mars?or, Onthe voor het leven van de stad en haar inwoners: al in de kiem aanwezige denkbeelden over het belang van architectuur brief van 28 juni 1954 bevat een uitstekende beschrijving van haar toen maar die niet zo veel van haar af weten, zijn er twee feiten Voor die architecten als die de wel con eens van Phyllis Lambert hebben gehoord, Mark Pimlott als een kwestie van culturele en burgerlijke verantwoordelijkheid. moedigde ze hem aan, de toekenning van de ontwerpopdracht op te vatten tecten had laten zien, haalde ze hem over een andere weg in te van slaan de en voorlopige opzet voor het gebouw door Pereira & Luckman archi 1951 een perceel, 375 Park Avenue. Nadat haar vader haar een afbeelding voor de bouw van een kantoorgebouw in New York en kocht daarvoor in Haar vader, de president van Joseph E. Seagram and Sons, had plannen haar leven met architectuur en haar invloed daarop een aanvang namen. naar Parijs, trouwde, scheidde en verhuisde in 1954 naar New York, waar Bronfman en Saidye Rosner. Ze studeerde aan Vassar College, verhuisde Montréal geboren als het tweede van de vier kinderen van Samuel Phyllis Lambert, voluit Phyllis Barbara Bronfman, werd in 1927 in burger dient te zijn. door de opvatting, dat een architect een verantwoordelijke en morele in haar talloze activiteiten – om te laten zien dat haar inzet wordt simpele gevoed feit – dat vaak wordt overschaduwd door het toenemende inzicht Bovendien, en bovenal, is ze architect. In dit essay grijp ik terug op schapper, dit connaisseur, en rentmeester van gebouwen en stadswijken. bemiddelaar en compagnon. Ze is ondernemer, verzamelaar, weten onder meer actief als pleitbezorger, architect, activist, beschermvrouw, leven en liefde voor de architectuur. Dat leven was gecompliceerd: ze was te beschrijven. Het zijn niet meer dan handige oriëntatiepunten in haar tekort als het erom gaat haar prestaties of haar bijdragen aan de cultuur tectuur kent. Deze contouren zijn niet incorrect, maar ze schieten ernstig Canadien d'Architecture, een van de belangrijkste instituten die de archi Rohe ging, en ten tweede dat ze de drijvende kracht was achter het de moderne architectuur, mede dankzij haar naar Ludwig Mies van der opdracht voor het Seagram-gebouw, die immens invloedrijke icoon van touren van een karakterschets zouden kunnen dienen: ten eerste dat de Commissioning andStewardship ofBuildings’, Van Seagram tot Centre Canadien d’Architecture (Rotterdam: Episode/Berlage Instituut, 2006), 76. in: PenelopeDean (red.), Hunch 10: Mediators

1 Centre Centre Haar -

- -

OASE # 83 58 2 3 PhyllisLambert, LettertoSamuelBronfman, 28 June Johnson, unlikeMies, was licensedinNew York. she was the client of the Seagram building. included Gene L. Summers) and Philip Johnson. of the building, working in an office between Mies (whose associates undertaken any architectural training, she was made director of planning the execution of a project by Mies, so, at the end of 1954, to before commission having him. She understood the necessity of high quality in on the new generation of serious architects and encouraged her father singled out Ludwig Mies van der Rohe as having the greatest influence After conducting consultations on and from many architects, she construction, from architects to consultants and the client. responsible for coordination of all the major participants of the project’s all the plans made for the site, she again advocated the appointment of its exemplary public spaces. There, in response to the mediocrity of the development of the Toronto-Dominion Centre in Toronto, particularly Centre (1967). Soon after, she assumed a different role for her part in chitecture with the design of the elegant, Miesian, Saidye Bronfman advocacy and institution-building. She became known for her work in ar a very complex career, incorporating architectural design, activism, 513. Kahn andJacobs. FromLambert, op. cit. (note 2), Seasons restaurant. Theassociatearchitects were of thebuilding, includingtheinteriors oftheFour Johnson assumedresponsibility forvarious elements in America(New York: CCA/Whitney, 2001), 513. ‘Space andStructure’, in:PhyllisLambert (ed.), Mies CCA). Noted infootnotestoPhyllisLambert, 1954 (SeagramBuilding, Fonds PhyllisLambert, company) to start her practice there, she was, with her siblings, already owner of the Fairview development She opened an office in Chicago before returning to Canada (where before studying at IIT under Myron Goldsmith, and graduating in 1963. went on to study architecture at Yale, working in Mies’s office briefly in ownership and securing its status as a recognized Landmark – she has maintained a life-long relation, preserving its fabric through changes the first alternative. it that way there is no sense going on unless you just do for what all I the outlined people, in in NY and the rest of the world and your unless building you is think not of only for the people of your companies, it is hopes much for more the betterment of this society. You have a great responsibility and expresses the best of the society in which you live, and at the one same alternative time and your one alternative only; you must put up a building which This is not what you plan to do, but if you do not many plan other to and do you this, won’t you be have affecting anyone much one way or the like other. because it will just be another vaguely modernized skyscraper like so and functional, and fairly agreeable, it does not much matter what it looks gence or agreement, and in this case as long as your building is a sound, place to work in with no specific appeal to men’s imagination or intelli After the construction of the Seagram Building – with which she 2 5 and set out on what would become 5 PhyllisLambert, footnoteto‘Punching Throughthe 4 Saliga, Oral History , op. cit. (noot 4), 91. Lambert, ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (note 1), 77. Institute ofChicago, 1993), 43-44and 89-92; and Drawings, Department of Architecture, The Art Ernest R. GrahamStudyCentrefor Architectural Chicago Architects Oral HistoryProject (Chicago: A. Saliga, Oral HistoryofGeneL. Summers:The Princeton Architectural Press, 1994), 47;Pauline Detlef Mertins(ed.), ThePresence ofMies (New York: Centre intheNorth American OeuvreofMies’, in: Clouds: NotesonthePlaceofToronto-Dominion 3 There, she was 4 Effectively,

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 59 3 2 PhyllisLambert, briefaanSamuelBronfmanvan 28 Anders danMieswas Johnson bevoegd ominNew zou verenigen. tuurontwerp, activisme, pleitbezorging en de opbouw van instituten beginnen aan wat een zeer complexe loopbaan zou worden die architec Fairview Development Company), om daar haar praktijk te vestigen en te terug naar Canada (waar ze met haar familie al eigenaar was van de 1963 afstudeerde. Ze opende een kantoor in Chicago en ging vervolgens Institute of Technology (IIT) bij Myron Goldsmith ging studeren en in werkte ze enige tijd bij het bureau van Mies, voordat ze aan het bezorgd Illinois – ging ze architectuur studeren aan de universiteit van Yale en intact heeft weten te houden en de status van erkend monument heeft lang een band heeft gehouden, dat ze onder verschillende eigenaars gever. in de bouw van het project, van architecten tot adviseurs en de opdracht- ze verantwoordelijk voor de coördinatie van alle belangrijke deelnemers compagnons zich Gene L. Summers bevond) en Philip Johnson. planning voor het gebouw en deelde ze een kantoor met Mies (onder wiens eind 1954, zonder enige architectenopleiding, aangesteld als directeur eerste vereiste was bij de uitvoering van een project van Mies, werd ze aan hem de opdracht te geven. Omdat zij begreep dat hoge kwaliteit een op de nieuwe generatie serieuze architecten en moedigde ze haar vader koos ze Ludwig Mies van der Rohe uit als degene die de meeste Nadat invloed ze had advies had ingewonnen over en bij een groot aantal architecten, Kahn en Jacobs. Uit:Lambert, ibid. (noot 2), 513. Four Seasons. Decompagnons waren dearchitecten gebouw, waaronder hetinterieur van restaurant The heid opzich voor verscheidene onderdelenvan het York tewerken. Johnson nam deverantwoordelijk- 2001), 513. (red.), MiesinAmerica(New York: CCA/Whitney, Lambert, ‘SpaceandStructure’, in: PhyllisLambert CCA). Wordt vermeld invoetnoten bijPhyllis juni 1954 (SeagramBuilding, Fonds PhyllisLambert, Na de voltooiing van het Seagram-gebouw – waarmee ze haar leven gaan, tenzij je gewoon doet wat ik bij het eerste alternatief heb geschetst. wereld en tenzij je er op die manier over denkt heeft het geen hebt, zin het om betekent door veel te meer, voor alle mensen, in NY en in de heid rest en van jouw de gebouw is niet alleen bedoeld voor de mensen die je ring in van dienst die maatschappij uitdrukt. Je draagt een zware verantwoordelijk waarin je leeft te bieden heeft en dat tegelijkertijd jouw hoop gebouw neerzetten dat uitdrukking geeft aan het beste dat de maatschappij plan bent dan heb je maar één alternatief, en niet meer dan dat: mee je zult moet beïnvloeden. een Dit is niet wat je van plan bent, maar als kenkrabber je zal dit zijn niet als van zoveel andere, en je er hoe dan ook niet en veel redelijk mensen aantrekkelijk is, omdat het weer net zo’n vagelijk moderne wol niet toe hoe je gebouw er uit ziet, zolang het maar deugdelijk en der functioneel aanspreekt en niet bijzonder aantrekkelijk is. In dit geval doet het er een werkplek is, dat de menselijke verbeelding en intelligentie niet bijzon NY zijn er twee mogelijkheden: één, je realiseert een gebouw dat gewoon samenleving en vormt die [sic] mede. Wanneer je een gebouw realiseert in De filosofie die een gebouw tot uitdrukking brengt, sijpelt door in een 4 In feite wás zij de opdrachtgever van het Seagram-gebouw. 5 Ze maakte naam als architect door haar ontwerp voor het 5 Phyllis Lambert, voetnoot bij‘Punching Throughthe 4 Saliga, Oral history , op. cit. (noot 4), 91. ‘Farnsworth onMars?’, ibid. (noot 1), 77. Chicago, 1993), 43-44 en 89-92; Lambert, Department of Architecture, The Art Institute of Graham StudyCentre for Architectural Drawings, Architects Oral HistoryProject (Chicago:ErnestR. Saliga, Oral HistoryofGeneL. Summers: The Chicago Princeton Architectural Press, 1994), 47;Pauline A. Detlef Mertins(red.), ThePresence ofMies (New York: Centre intheNorth American OeuvreofMies’, in: Clouds: NotesonthePlaceofToronto-Dominion 3 Daar was

op verbete-

2 - - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 60 Lambert, verantwoordelijk planner, 1958 Johnson, uitvoerend architect; Phyllis Ludwig Miesvan derRohe, architect; Philip planning, 1958 /SeagramBuilding, New York. architect; PhyllisLambert, directorof der Rohe, architect; PhilipJohnson, associate Seagram Building, New York. LudwigMiesvan 6 7

Lambert, ‘Punching ThroughtheClouds’, living document. tation process, producing guidelines that remain in force as a recting its future by engaging a broad public in a rich and intensive Port consul area facing the historical urban centre, she was instrumental in redi 2007). Reacting to a plan imposed by the federal government for the Old Port district of the city on the Board of the preservation and transformation of the historical, former industrial Old Canadian Centre for Architecture, she also played in important role in the In Montreal, as she was turning her attention to the creation of the Mies as architect (1969). and Planning(Victoria: Trafford, 2004), 127. John Udy, ManMakestheCity: UrbanDevelopment cooperative housingprojectinNorth America. See 1979 and 1984. Itwas the largestandmostimportant renovated 600 unitsoftheneighbourhoodbetween the residentsofareaandfunded by theCMHC, Phyllis LambertandHéritageMontréal, createdby La sociétéd’amèlioration Milton-Parc, aidedby op. cit. (note4), 36. ‘everyday’ fabric of Montreal: for example, in response to the withdrawal of of cooperative ownership by its residents, assisted by federal funding. vation of its architectural heritage and the establishment for its long-term development centred on public participation, the preser leading to the founding of a cooperative housing association that planned from destruction by a combination of modernist planning and speculation, part in saving several streets of the historic Milton-Parc residential district president of wards the city as a whole: in 1975, Lambert founded and served as work the to first rescue this area yielded another important initiative oriented to yet neglected Los Angeles building, in partnership with Gene Summers. designing, renovating and managing the Biltmore Hotel, an important elsewhere in the mid-1970s, too, in rescuing, developing, bined her entrepreneurial skills and her talent for putting people together ues to highlight and preserve the city’s architectural patrimony. She com Héritage Montréal, an important and active body that contin 9 She continues to be active in the revitalisation of the 6 Shortly after, in Montreal, she played a central 9 PhyllisLambertstartedadevelopment company, 8 Vieux-Port de Montréal Lambert, ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (note 1), 82. op. cit. (note 4), 43-44and 89-92. Pauline A Saliga. See:Saliga, Oral History, As describedby Summersinaninterview with tors andassumed themanagementofthoseprojects. buildings, theyactedasowners, architects, contrac- Biltmore ledtoan AIA award. Onthis andtheirnew Biltmore HotelinLos Angeles. Theirwork onthe ing ofindustrialbuildingsandthe renovation ofthe Gene L. Summersin 1973, undertaking thebuild- based inCalifornia, withformerMies associate

(1984- 7 The

- 8 - - -

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 61 7 6 Tussen 1979 en 1984 renoveerde Lasociété Lambert, ‘Punching ThroughtheClouds’, op. cit. du centre-ville ouest voor vernieuwingsprojecten. In 2005 startte ze de sector betrekt bij de waardering en financiering van lokale initiatieven het dom en voor de reconstructie van woningen in de binnenstad, in 1996 de intrekking van overheidsfinanciering voor lokaal coöperatief eigen ‘alledaagse’ weefsel van Montréal: zo riep ze bijvoorbeeld, als gevolg van Mies als architect. waren gemaakt, bepleitte ze daar in 1969 opnieuw de benoeming van Als gevolg van de middelmatigheid van alle plannen die voor de locatie Centre in Toronto, in het bijzonder de voorbeeldige openbare ruimten. speelde ze een centrale rol in de ontwikkeling van het Toronto-Dominion elegante, Miesiaanse Saidye Bronfman Centre uit 1967. Kort daarna daarbij gesteund door overheidsfinanciering. woners centraal stelde bij de planning van langetermijnontwikkelingen, tectonisch erfgoed en de instelling van coöperatief eigendom voor de be woningbouwvereniging die bewonersparticipatie, het behoud van archi planning en speculatie. Dit leidde tot de oprichting van een coöperatieve de ondergang werden bedreigd door een combinatie van modernistische enkele straten in de historische woonwijk Milton-Parc in Montréal die met gebruikt. inspraakproces, waaruit richtlijnen voortkwamen die nog steeds worden door een breed publiek te betrekken bij een vruchtbaar en intensief ze instrumenteel voor de heroriëntering op de toekomst van het gebied, gedeelte van Old Port dat uitzag over het historische stadscentrum, was In reactie op een plan dat de federale overheid had bedacht voor het van Old Port, het historische, voormalige industrieterrein van de stad. de Montréal ook een belangrijke rol bij het behoud en de transformatie ze in Montréal van 1984 tot 2007 als lid van het bestuur van richtte de op Vieux-Port de oprichting van het Centre Canadien d’Architecture, speelde 2004), 127. Urban Development andPlanning(Victoria: Trafford, Noord-Amerika. Zie:John Udy, ManMakestheCity: belangrijkste coöperatieve woningbouwproject van eenheden indewijk. Hetwas hetgrootsteen en gefinancierddoordeSCHL/CMHC, 600 woon- leven geroependoordeinwoners van hetgebied Phyllis LambertendeHéritageMontréal, inhet d’amélioration Milton-Parc, gesteund door (noot 4), 36. Hotel, een belangrijk, maar verwaarloosd gebouw in Los Angeles, het Biltmore gen bij het redden, ontwikkelen, ontwerpen, renoveren en beheren van haar ondernemersvaardigheden en haar talent om mensen samen te bren combineerde ze in het midden van de jaren zeventig van de vorige eeuw goed van de stad onder de aandacht brengt en in stand houdt. Ook een elders belangrijk en actief orgaan dat tot op heden het architectonisch erf was Lambert de oprichter en eerste directeur van de belangrijk initiatief voort, dat zich op de stad als geheel richtte: in 1975 Fonds d’investissement de Montréal in het leven, dat de particuliere Uit de activiteiten om deze buurt te redden, vloeide een ander

samen met compagnon Gene Summers. 9 Ze is tot op heden betrokken bij de revitalisering van het 6 Kort daarop was ze nauw betrokken bij de redding van om met lokale bekendheden en lokale partijen, die 9 8 In 1973 begonPhyllisLambertsamenmetMies’ Lambert, ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (noot 1), 82. op. cit. (noot4), 43-44 en 89-92. met Pauline A. Saliga. Zie:Saliga, Oral history, beheer. Summers beschreef ditineeninterview architecten enaannemers, endedenzijookhet andere nieuwe gebouwen tradenzijopalseigenaars, onderscheiding van de AIA. Bijditgebouwende Hun werk aanhetBiltmoreresulteerdeineen van hetBiltmoreHotelinLos Angeles ondernam. de bouwvan industriëlegebouwen enderenovatie Californië gevestigde ontwikkelingsmaatschappij die voormalige compagnonGeneL. Summerseenin 7

8 Terwijl ze haar aandacht Table de concertation Héritage Montréal,

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 62 10 10 Richard Carr, ‘PhyllisLambertandtheCanadian photographic missions in the city, model for future efforts, was preceded by her direction of documentary Milton-Parc episode, a milestone in urban preservation in Canada and a ture’s part in the city’s life, and hence in the lives of its d’amèlioration citizens. Milton-Parc) The was also born out of her feeling for architec and establishing a framework for its revitalisation (resulting in the volvement in citizen action in Milton-Parc, both preserving the district on the Seagram site provides an early indication of her feeling. Her in and society. Her letter to her father regarding the significance of building sense, conscious of the effects of architecture in the making of the city through being motivated by the duty to be an architect in the fullest Lambert’s interventions in these various fields have come about them to the and Housing Corporation, which bought the properties in 1979 and sold negotiator between the citizens committee and the Canadian mortgage media’s moniker of ‘ ture in Canada, the USA and France. Along the way, she has acquired her the contributions to architectural patrimony and her services to architec Accordingly, she has been recognized with many awards and honours for particularly so given the background of the city’s moribund economy. around them have been essential to the life and culture of Montreal, from many different fields. These many ‘rescue’ activities and the debates Centre for Architecture) with local parties, contributing their expertise corporates Shaughnessy Village, the neighbourhood around the Canadian future of the districts west of the city’s central business district (which in centre-ville ouest in 2005 in order to discuss, with local figures, the state initiated and regeneration projects; she launched the (1996), which engages the private sector in assessing and financing locally- inner-city housing, she created the government funding for local cooperative ownership and restoration of the buildings and the community within it. community from large-scale development that would have destroyed had formed a citizens’ committee in 1968 to protect their homes and (the area had long been abandoned by its original, wealthy residents) both visible and valuable. The residents, largely families on low income tecture+rescue/2755131/story.html. http://www.montrealgazette.com/business/Joan+archi nessy Village’, Montreal Gazette, 2 April 2010, see: to therescue:Lambert works torevitalize Shaugh- Canada, 2007); LindaGyulai, ‘“Joan of Architecture” Architecture (Philiafilms/NationalFilmBoardof When-Damisch (director), CitizenLambert: Joan of collection/294-institutional-overview; Teri ‘Institutional Overview’, see:http://www.cca.qc.ca/en/ onal.co.uk/architecture/lambert.asp; CCA, (22 September 2008), see:http://www.studiointernati- Centre for Architecture’, StudioInternational galvanizing the community in the process. 600 properties over six blocks, supported by government funding, support of Heritage Montréal, managed to acquire and renovate some Architecture, the Architect and Responsibility Société d’amèlioration Milton-Parc, who offered the properties Jeanne d’Architecture/Joan of Architecture’. 11 Fonds d’investissement de Montréal which rendered its historic fabric 13 13 12 12 11 13 12

Lucia Kowaluk, ‘Milton-ParcCitizens Committee Marcia Nozick, ‘Sustainable Development Begins at (Vancouver: UBCPress, 1999), 19-20. Communities, Development andSustainability in: John T. Pierceand Anne Dale(eds.), Home: Community SolutionstoGlobalProblems’, See: http://drupal.comcitmp.org/?q=node/77. Comité descitoyennes etcitoyens Milton-Parc, 2009. Supports theCitizensofCôte-des-Neiges’, architecture. cca-recommends/273-citizen-lambert-joan-of- as describedinhttp://www.cca.qc.ca/en/ Citizen Lambert: Joan ofArchitecture: film, Heritage Montreal acted as Its residents, with the Table de concertation du 10

Société Société

- - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 63 0 Richard Carr, ‘PhyllisLambertandtheCanadian 10 die het onroerend goed in 1979 had gekocht en het verkocht aan de de Héritage Montréal trad op als intermediair tussen het burgercomité en zouden maken. res van de stad die het historische weefsel zowel zichtbaar als waardevol inspanningen waren, gaf ze opdracht tot het maken van fotodocumentai in de Canadese monumentenzorg en een voorbeeld voor toekomstige ners. Voorafgaand aan de gebeurtenissen in Milton-Parc, die een mijlpaal speelt in het bestaan van de stad, en dus in het bestaan van voortkwam), haar kwam bewo voort uit haar besef van de rol die de architectuur de wijk werd gecreëerd (waar de waardoor de wijk behouden bleef, een kader voor de vernieuwing van besef. Ook haar betrokkenheid bij de burgerinitiatieven in Milton-Parc, wen op de Seagram-locatie, verschaft ons een vroege aanwijzing over dat pij. De brief die ze aan haar vader schreef over de betekenis van effecten het van bou de architectuur op de ontwikkeling van stad en maatschap ruimste zin van het woord te zijn en doordat ze zich bewust was stand van doordat de ze werd gemotiveerd door de plicht, een architect in de Lambert’s interventies op deze uiteenlopende terreinen kwamen tot van Héritage Montréal en met de steun van te renoveren, waarbij ze de gemeenschap en passant tot actie opjutten. ongeveer 600 woningen, verspreid over zes blokken, aan te kopen en verworven. In de media heeft ze ondertussen de bijnaam ‘Jeanne d’Architecture’ Staten en Frankrijk is ze geëerd met vele prijzen en onderscheidingen. goed en haar verdiensten voor de architectuur in Canada, de Verenigde economie van de stad. Vanwege haar inzet voor het architectonisch erf de cultuur van Montréal, vooral tegen de achtergrond van de vastgelopen cussie eromheen zijn van essentieel belang geweest voor het leven in en Canadien d’Architecture. Deze veelheid aan ‘reddingsacties’ en de dis van de stad – waaronder Shaughnessy Village, de wijk rond het Centre komst te bespreken van de wijken ten westen van de centrale zakenwijk expertise leverden vanuit allerlei gebied, de stand van zaken en de toe rescue/2755131/story.html. montrealgazette.com/business/Joan+architecture+ Village’, TheGazette (2 april 2010), zie:http://www. Rescue: Lambert Works toRevitalize Shaughnessy 2007); LindaGyulai, ‘”Joan of Architecture” to the (Canada: Philiafilms/NationalFilm BoardofCanada, Damisch (regie), CitizenLambert: Joan ofArchitecture collection/294-institutional-overview; Teri When- nal Overview’, zie:http://www.cca.qc.ca/en/ onal.co.uk/architecture/lambert.asp; CCA, ‘Institutio- (22 september 2008), zie:http://www.studiointernati- Centre for Architecture’, StudioInternational schap zou hebben betekend. ontwik-keling, wat de verwoesting van zowel de gebouwen als de gemeen hun woningen en gemeenschap te beschermen tegen grootschalige krachtige bewoners), hadden in 1968 een burgercomité gevormd om mens (het gebied was allang verlaten door de oorspronkelijke, kapitaal Société canadienne d’hypothèques et de logement (SCHL/CMHC), Architectuur, architect en verantwoordelijkheid 10

11 De bewoners, hoofdzakelijk gezinnen met lage inko 12 De bewoners slaagden erin, met de hulp Société d’amélioration Milton-Parc uit 13 MarciaNozick, ‘Sustainable Development Beginsat 12 11 11

Lucia Kowaluk, ‘Milton-ParcCitizens Committee overheidsfinanciering, om Press, 1999), 19-20. Development andSustainability(Vancouver: UBC in: John T. Pierceen Anne Dale(red.), Communities, Home: Community SolutionstoGlobalProblems’, drupal.comcitmp.org/?q=node/77. citoyennes etcitoyens Milton-Parc, 2009. Zie:http:// Supports theCitizensofCôte-des-Neiges’, Comitédes architecture. cca-recommends/273-citizen-lambert-joan-of- zoals beschreven op:http://www.cca.qc.ca/en/ Citizen Lambert: Joan ofArchitecture: film,

- -

13 - -

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 64 Park inMontréal, metopdeachtergrond het LaCitécomples east toward LaCitédevelopment /RuePrince-Arthur, indewijkMilton Rue Prince-Arthur, inMontréal’sMilton-Park neighbourhood, looking 15 15 14 Udy, ManMakestheCity , op. cit. (note 7), 127. Lambert, ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (note 1), 83. to other times. the management of 20 cooperative organizations, over the next five years. to rent to low- and moderate-income residents, renovating them, under (‘as a marker in the evolution of a shared culture’), significance. She believes in architecture’s capacity to speak of its time doing so, highlight architecture’s, rather than her own, necessity and quality and the preservation of good, ‘ordinary architecture’, and through ing. Her part has been to enable the making of architecture of the patrons highest or architect and her idea of the architect’s responsibility. in which she has lived and worked, have emerged from her identity as contemplation an and action, which have had a direct impact on the cities and its part in urban culture. The issues and ideas that she has representatives offered and for the agents of society – the significance of architecture been directed toward making palpable – to the profession, the public, its handsomely from her projects). Rather, her considerable efforts have her own interests (though in her work as a developer she has profited object to either propagate a particular viewpoint or taste, or to advance Phyllis Lambert’s diverse initiatives have demonstrated that it is not her and urban society. a constant resource: the permanent, eloquent framework for urban life for – an active form of care that she describes as stewardship – was it resolutely can central. be If architecture is acknowledged and properly cared Lambert’s interventions with the city’s historic districts, architecture to sustain it, held by its occupants, true citizens. As in the case architecture of and all the of active, collective responsibility that was required for a community of people of mixed income was brought into focus by action and a bulwark. The compelling outcome of affordable housing by its occupants: it became representative of them, serving as a focus for The architecture of the district was conserved, embraced and reactivated Although parallels may be drawn between Lambert and traditional Patronage or Stewardship mécènes, they are not useful, as her advocacy is not self-serv 15 and say something

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 65 16 15 14 en en aan het ontwerp waarvan ze bijdroeg als adviserend architect. instituut dat ze in 1979 stichtte, leidde en vervolgens in 1989 bouwde, belangrijkste belangrijkste erfstuk is het Centre Canadien d’Architecture (CCA), het De nalatenschap van Phyllis Lambert is alom te bewonderen, maar het evolutie evolutie van een gedeelde cultuur’ – andere tijden aan te spreken. zowel in staat is de tijdgeest uit te drukken als om – ‘als het een voetlicht baken gebracht, in dan de die van zichzelf. Ze gelooft dat de architectuur doen heeft ze eerder de noodzaak en betekenis van de architectuur voor tuur en van het behoud van goede ‘alledaagse architectuur’, en door dat uit te het faciliteren van de realisatie van kwalitatief hoogstaande architec voorspraak kent geen eigenbelang. De rol die ze heeft gespeeld bestond en de traditionele opdrachtgever of mecenas is dat niet zinvol, want haar en haar ideeën over de verantwoordelijkheid van de architect. hebben beïnvloed, zijn voortgekomen uit haar identiteit als architect heeft aangedragen en die de steden waarin ze leefde en werkte direct sen. De kwesties en ideeën die ze ter overdenking en ter behandeling aan vakgenoten, het publiek en zijn vertegenwoordigers, en functionaris van de architectuur en haar rol in de stedelijke cultuur duidelijk te maken Haar aanzienlijke inspanningen waren er eerder op gericht, de betekenis werk als ontwikkelaar behoorlijk van haar projecten heeft geprofiteerd). te dragen, of om haar eigen belangen te behartigen (hoewel ze door haar niet haar bedoeling is een bepaald standpunt of een bepaalde smaak uit Uit de verschillende initiatieven van Phyllis Lambert is gebleken dat het expressief kader voor het stedelijk leven en de stedelijke samenleving. noemt – kan het een onuitputtelijke hulpbron zijn: een duurzaam, voor wordt gezorgd – een actieve vorm van zorg die zij ‘rentmeesterschap’ centraal. Indien het belang van de architectuur wordt erkend en er goed in de historische wijken van de stad, stond de architectuur onwrikbaar die nodig was om haar in stand te houden. Altijd als Lambert ingreep actieve, collectieve verantwoordelijkheid van de bewoners (ware burgers) schap van mensen met verschillende inkomens scherp in beeld, net als de het stimulerende gevolg van betaalbare huisvesting voor een gemeen fungeerde als middelpunt en bastion voor actie. De architectuur bracht nieuw leven ingeblazen; ze werd een symbool voor de bewoners en tectuur van de wijk bleef behouden, werd omarmd en door de bewoners onder onder beheer van 20 coöperatieve organisaties gerenoveerd. mensen met lage of middeninkomens; in de vijf jaar daarna werden ze Société d’amélioration Milton-Parc. Deze verhuurde de woningen aan architect; architect Errol Argun was compagnon. William T. Thomas. Lambert tradopalsadviserend met hetShaughnessy Houseuit 1874 van architect zelfdragende Trenton kalksteen, werd verbonden Architecten, ongeveer 12.000 m2 enbekleedmet De in 1989 geopendenieuwbouwvan PeterRose Lambert, ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (noot 1), 83. Udy, ManMakestheCity, op. cit. (noot 7), 127. uit uit liefde voor architectuur: het centre canadien d’architecture Hoewel Hoewel er een vergelijking kan worden gemaakt tussen Lambert Patronage of rentmeesterschap EN.pdf?1264796686. items/3787/original/Building_and_Gardens_specs_ Specifications’. Zie: http://www.cca.qc.ca/system/ and Gardens:Participants, Chronologyand collection/336-cca-building; Helen Malkin, ‘Building architecten; ‘AboutCCA’ zie:http://www.cca.qc.ca/en/ supervisie van DenisSt-Louis van BilodeauSt-Louis Shaughnessy Housewerd gerenoveerd onder 14 De archi 16 15 In een

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 66 17 16 then then built in 1989, contributing to its design as consultant architect. for Architecture, the institution she founded in and directed from 1979, substantial object is the Phyllis Lambert’s legacy is everywhere to be appreciated, yet its most essays of her own. whether they are introductions to the studies of others or academic the city is constantly restated in her contributions to these publications, publications that accompany it. This mission regarding architecture and objects it contains, its exhibition programme, and importantly, the and symposia, the photographs, prints, drawings, books, models and tives through the carefully arranged subjects of its discussions, lectures ture, cities and their territories, reflecting the many facets of her objec many passions. The CCA has served as a locus of discourse on architec research in the history and theory of architecture. There, she has focused an archive of architecture and photography and a centre for postdoctoral tionally-renowned institution that is at once a museum of architecture, of her personal collections begun at the end of the 1950s into an tion, interna the CCA grew from a centre of debate and discussion and an archive Lambert, ‘A Glimpse attheOutstanding Collectionof of thecollection, seealso: PhyllisLambert, Phyllis Gallaway: Montreal, 1982), 7. For anearlydescription Photography andArchitecture 1839-1939 (CCA/ Phyllis Lambert, introduction toRichard Pare, EN.pdf?1264796686. items/3787/original/Building_and_Gardens_specs_ and Specifications’. See:http://www.cca.qc.ca/system/ ‘Building andGardens:Participants, Chronology collection/336-cca-building; andHelen Malkin, tes. About CCA, see:http://www.cca.qc.ca/en/ sion ofDenisSt-Louis ofBilodeauSt-Louis architec- Argun. Themansionwas restoredunderthesupervi- consulting architect andassociatearchitect Errol by PeterRose Architects, withPhyllisLambertas (architect William T. Thomas, 1874), was designed m2 coupledwiththerescuedShaughnessy House in self-supportingTrenton limestoneofsome 12,000 The new building, openedin 1989, astructureclad (my (my own) and their peers, who were interested in the historical city This was acutely felt in the new generation of architectural graduates in the eloquence, variety and invention of architecture of previous eras. corporate) architecture was met with a corresponding rise in interest past past may be a guide to the present and the future.’ in the unfolding of the history of our society, so that knowledge Centre of for the Architecture was founded to study the significance of building (1984), she succinctly describes the institution’s purpose: ‘The Canadian In an early CCA publication, which which abounded in pre-modernist or ‘other’ modernist traditions. The and alternative approaches to the thinking and making of architecture, and and ‘aggressive mediocrity’ and that of other architects. A perception of the diminishing relevance Angeles, reflected the impact of the history of architecture on her work of involvement in the architectural patrimony of Montreal and Los The The Canadian Centre for Architecture For the Love of Architecture: The The CCA, launched in the midst of Lambert’s tumultuous decade Centre canadien d’architecture/Canadian Centre 18 of mainstream modernist (particularly Architecture and Photography 1839-1939 19 18 Past (Rizzoli: New York, 1980). et al. (eds.), Architecture 1980: ThePresence ofthe alized architectural discourse. FrancescoCellini, exhibition itself, the cataloguefuelledaninternation- it toastillwork-starved profession. Morethanthe that hadbeenbrewing fordecades, andre-presented curated by PaoloPortoghesi, articulatedthisinterest Architecture of 1980, ThePresence ofthePast, the themeofInternationalBiennale of felt by practitionersandcriticsthroughoutthe West: A burgeoningconcernforarchitecture historywas ‘Farnsworth onMars?’, op. cit. (note 1), 72-83. an architect totheSeagramBuilding. From Lambert, architecture, aswas evident inearlyconsiderationsfor Lambert’s characterization ofmainstream corporate Magazine Society), 40-53. vol. 1 (1980)no. 1 (Toronto: The Architectural the CentreCanadiend’Architecture’, Trace , 17 Essentially her - inven 19

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 67 18 18 17 Phyllis Lambert, voorwoord bijRichard Pare, Lambert’s typeringvan deheersendetrendin inspireerde. Het seminar over Schinkel bijvoorbeeld dat Kurt Forster in paard met een besef van de draagwijdte van de gebeurtenissen die haar voor deze generatie. Het besef van het belang van de collectie ging ge een museum, kwam precies op het juiste moment en was van groot belang eerste instantie eerder werd gezien als een collectie en een forum dan als de afnemende relevantie en de ‘agressieve middelmatigheid’ nis op haar eigen werk en op dat van andere architecten. Het inzicht en over Los Angeles, weerspiegelde de invloed van de architectuurgeschiede in Lambert betrokken was bij het architectonische erfgoed van Montréal pelijke essays. om voorwoorden bij de studies van anderen of haar eigen wetenschap- haar missie met betrekking tot de architectuur en de stad, of het nu In gaat haar bijdragen aan deze publicaties maakt zij steeds weer melding van weerspiegelde het centrum de vele facetten van haar doelstellingen. lingsprogramma en, nog belangrijker, door de begeleidende publicaties boeken, maquettes en voorwerpen die het bevat, door het tentoonstel discussies, lezingen en symposia, via de foto’s, prenten, tekeningen, grondgebied. Door middel van zorgvuldig gekozen onderwerpen voor verzamelpunt voor gesprekken over architectuur en over de stad en haar hier veel van haar passies samengebracht. Het CCA fungeerde als een zoek naar architectuurgeschiedenis en architectuurtheorie is. Ze heeft tectuur- en fotografie-archief en een centrum voor postdoctoraal onder onaal vermaard instituut dat tegelijk een architectuurmuseum, een archi en debat, annex archief voor haar persoonlijke collecties, tot een internati de jaren vijftig van de twintigste eeuw stammend centrum voor discussie waren zich hiervan sterk bewust. zig waren in premodernistische of ‘andere’ modernistische tradities, van het denken over en de realisatie van architectuur die rijkelijk aanwe die belang stelden in de historische stad en in alternatieve benaderingen De nieuwe generatie afgestudeerde architecten (die van mij) en collega’s, verscheidenheid en inventiviteit van de architectuur van vroegere tijden. ging gepaard met een stijgende belangstelling voor de zeggingskracht, heersende trend, de modernistische (vooral bedrijfs-)architectuur, komst.’ kennis van het verleden een leidraad kan zijn voor het heden en de de toe loop van de geschiedenis van onze maatschappij te bestuderen, zodat Canadien d’Architecture is opgericht om uit 1984, beschrijft ze beknopt het doel van het instituut: ‘Het Centre vroege publicatie van het CCA, Mars?’, op. cit. (noot 1), 72-83. het Seagram-gebouw. Uit:Lambert, ‘Farnsworth on vroege overwegingen rond de architectenkeuze voor bedrijfsarchitectuur, diealduidelijkbleekuitde 40-53. nr. 1 (Toronto: The Architectural Magazine Society), Centre Canadiend’Architecture’, Trace, jrg. 1 (1980) ‘A GlimpseattheOutstandingCollectionof ving van decollectie, zieook:PhyllisLambert, CCA/Gallaway, 1982), 7-11. Voor een vroegebeschrij- Photography andArchitecture 1839-1939 (Montreal: Het CCA, dat van start ging midden in de tumultueuze periode waar 17 Het CCA was in wezen haar idee en het groeide uit van een uit Architecture and Photography 1839-1939 19 Het ontstaan van het CCA, dat in

19 19 het belang van het bouwen in In het Westen toondenarchitecten encriticizich (New York: Rizzoli, 1980). Architecture 1980: ThePresence ofthePast tentoonstelling zelf. FrancescoCellinietal. (red.), internationale architectuurdebat sterkerdande snakkende beroepsgroep. Decatalogus voedde het en presenteerdehetaaneennogsteeds naarwerk king aandezealtijdensluimerende belangstelling Past, metPaoloPortoghesialscurator, gafuitdruk- Architectuurbiënnale van 1980, ThePresence ofthe geschiedenis; hetthemavan deInternationale in toenemendemategeïnteresseerd inarchitectuur- 18 van de

- - - - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 68 20 20 Phyllis Lambert (ed.)andprologueto Viewing Olmsted: Photographs byRobert Burley, was completed in 1989 was a concrete statement of it. programme reinforced this position, and the building for the CCA that architecture’s significance in representing and making society. Every and emblematic of Lambert’s ambition to raise the understanding of within wider, international conversations and contexts was invaluable, in attendance. The situating of local protagonists and their interests nity, had a profound impact on the architects and architecture students nology and representational responses to technology specific to moder example, which drew together Schinkel’s neoclassicism with the tech seminar at the CCA (at its temporary offices) on Schinkel in 1980, for a sense of the significance of the events that it inspired. Kurt Forster’s tion. The sense of the significance of the collection was coupled with than a museum, was timely, and of enormous importance to this genera emergence of the CCA, perceived first as a collection and forum rather of fragments produced with a non-hierarchical infrastructure: ciate the North American city as much more than the accumulation scape designs of Frederick Law Olmsted, of photographers to document buildings, and notably, the urban land invention and investment. For example, the CCA’s commissioning revealing the city to be a continuously evolving product of fantasy, effectively drew the past and the present together into one real space, the city that acted as its host. Its collection of topographical photography and publications, suggested that it was continuous with the fabric of through its substance, its collections and the subjects of its exhibitions client and a consulting architect, was an investment in architecture that, The building of the CCA, for which Phyllis Lambert was both the Phyllis Lambertadviserendarchitect; Erol Argun uitvoerend architect, 1989 d’architecture enhetgerestaureerdeShaughessyHouse. PeterRosearchitect; associate architect, 1989 /Bibliotheekvleugelvan deCentreCanadien House. PeterRosearchitect; PhyllisLambertconsultingarchitect; Erol Argun Library wingofCanadianCentrefor Architecture andtherestoredShaughnessy 20 allowed audiences to appre MA -andMontreal: MITPress/CCA, 1996), 7-14. Lee Friedlander andGeoffrey James, (Cambridge,

- -

- - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 69 20 20 Phyllis Lambert (red.), voorwoord bijViewing gebouw was er de concrete manifestatie van. werd met ieder programma versterkt; het in 1989 opgeleverde CCA- maatschappij te kunnen representeren en vorm te geven. Deze positie om het inzicht in het belang van architectuur te vergroten, om zo de onschatbare waarde was en symbool stond voor de ambitie van Lambert in een breder, internationaal discours en contexten geplaatst, wat van architectuurstudenten. Lokale protagonisten en hun belangen werden nisme, had bijvoorbeeld grote invloed op de aanwezige architecten en tatieve antwoorden op technologie die zo specifiek zijn voor het moder Schinkel’s neoclassicisme relateerde aan de technologie en de represen 1980 in de tijdelijke behuizing van het CCA organiseerde, waarbij hij MA/Montréal: MITPress/CCA, 1996), 7-14. Lee Friedlander andGeoffrey James (Cambridge, Olmsted: Photographs byRobertBurley,

bezoeken. ode nog verwacht werd dat voornamelijk architecten het centrum zouden plotseling ook inzicht verwerven in deze vitaliteit, terwijl in de beginperi realisatie van de architectonische idee. Daardoor kan het grote publiek naissance tot het heden – demonstreert de voortdurende vitaliteit van de kunstenaars en stedenbouwkundigen uit de periode van de vroege re en reflectie. De tekeningencollectie van het CCA – van architecten, zonder hiërarchie: integendeel, ze is en blijft onderwerp van ontwerp eenstapeling van fragmenten, teweeggebracht door een infrastructuur begrijpen dat de Noord-Amerikaanse stad zoveel meer is dan een op- tie topografische foto’s bracht het verleden en het heden in feite samen te zijn met het stedelijk weefsel van de stad die het te gast tentoonstellingen had. en De publicaties collec de suggestie wekte naadloos verbonden tuur, die door zijn substantie, zijn collecties en de onderwerpen voor drachtgever als adviserend architect, was een investering in de architec ontwerpen van Frederick Law Olmsted, gaf om gebouwen te documenteren, in het bijzonder de stadslandschap investeringen. De opdrachten die het CCA bijvoorbeeld aan fotografen onophoudelijk ontwikkelend product is van verbeelding, inventiviteit en in een werkelijke ruimte, waarbij een stad wordt onthuld, die een zich realiseerde het CCA met de bedoeling zowel architecten als burgers te tie van het rentmeesterschapprincipe dat ze voorstaat. Phyllis Lambert tot en met de studiebeurzen, duurt voort als een voorbeeldige demonstra personen, die betrokken zijn bij de realisatie van architectuur en steden rende betrokkenheid bij het werk van het CCA, van het verzamelen van Ook dit maakt deel uit van de nalatenschap van Lambert. Haar voortdu toraal onderzoek wil doen naar architectuur en aanverwante terreinen. van het instituut, is van internationaal belang voor iedereen die postdoc zoekers, dat gebruik maakt van de niet te onderschatten mogelijkheden directeur en hoofdcurator. Het programma van de CCA voor gastonder van Kurt Forster (1999-2001) en Mirko Zardini (vanaf 2002), de huidige tentoonstellingen en publicaties is en wordt voortgezet onder leiding nu voorzitter van de raad van toezicht. Het programma van evenementen, Het CCA-gebouw, waarvoor Phyllis Lambert optrad als zowel op Phyllis Lambert trad in 1999 terug als directeur van het CCA en is 21

20 21 21 stelden het publiek in staat te Lambert, ‘A Glimpse attheOutstandingCollection’, op. cit. (noot 17), 40-53.

- -

- - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 70 21 21 Lambert, ‘A Glimpse attheOutstandingCollection’, op. cit. (note 17), 40-53. hopes for its betterment. of her own sentiments, it might at once express the best of society, and and care for architecture – to love architecture – so that, in a represents paraphrase them. Architects have been encouraged to see, think, make for the city, its buildings and its places: the environment they share that zens alike, and engage them in a shared contract of responsibility Phyllis Lambert’s intention has been to transform architects and citi demonstration of her principle of stewardship. In making the CCA, architecture and cities to its scholarship, continues as an exemplary CCA’s work, from her gathering of figures involved in the making of This, too, is part of Lambert’s legacy. Her ongoing involvement in the pursuing postdoctoral research in architecture and related fields. tion’s invaluable resources, is of international importance for those Its visiting scholar’s programme, which takes advantage of the institu Mirko Zardini (2002-present), the current director and chief curator. and publications has continued under Kurt Forster (1999-2001), and chair of its board of Trustees) but its programme of events, exhibitions beginnings, to be an audience of architects. available to a wide audience, one that was very much anticipated, at its of the making of the architectural idea, making this quality dramatically Renaissance through the present – demonstrate the perpetual vitality tions of drawings – by architects, artists and urbanists from the early it was and is, rather, a subject of design and reflection. The CCA’s collec Phyllis Lambert retired as director of the CCA in 1999 (she is now 21

- -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’, or: Phyllis Lambert and the Love of Architecture / Mark Pimlott 71

tot tot uitdrukking brengt, als hoop biedt voor haar verbetering. lens te parafraseren, architectuur zowel het beste van een samenleving en voor haar te zorgen – haar lief te hebben – zodat, om te haar kijken eigen naar gevoe architectuur, te denken over architectuur, haar te maken ving die zij delen en die hen representeert. Ze moedigde architecten aan verantwoordelijkheid voor de stad, haar gebouwen en plekken: de omge transformeren en hen te betrekken bij een gezamenlijk contract over de Vertaling: InOtherWords, Mariavan Tol - -

OASE # 83 ‘Jeanne d’Architecture’ of: Phyllis Lambert en de liefde voor architectuur / Mark Pimlott 72 für Denkmalpflege and the Bremer Auszeichnung für Baukultur. (CG) but also commercially attractive. strating that the conservation of the industrial heritage was not only feasible, instrumental for the subsequent development of the entire port area, demon- was converted into a music performance space. architecture centre and a variety of businesses. A nearby former transformer hall Bremen today occupied by the University of the Arts, a harbour museum, saving a the local Speicher XI, a 396-m-long warehouse in the former dock area ovation in of former industrial or commercial buildings. These projects included from the early 1980s, his attention shifted towards projects for the reuse recognition and for ren- promoting intelligent and sensitive housing projects. Later, instead turned to project development in the 1960s. Initially he gained regional Jugend war Western Europe. As a member of the (then illegal) communist maximising profit. each other in achieving compromises, but who ultimately follow the logic of and urbanism, and of politicians, planners or developers who seem to find Yet he also presents himself as a perceptive critic of contemporary architecture sets out the considerations behind his projects, successful ones as well as and failures. developer. The title encapsulates Hübotter’s position. In the three books he in each of which Klaus Hübotter reviews one decade of his activities ‘Duas a baust patron wie Du bist’ (You build as you are) is the title of a series of three books completed a PhD dissertation on planning legislation for New Towns in post- Patron in Bremen Interview with Klaus Hübotter, Developer and Patronage and Cultural Activism existing buildings on the site. by finding a client interested in realising a medical rehabilitation centre in a the small auditorium valued by musicians for its excellent acoustic qualities, tion. He also managed to retain the 1952 Radio Bremen broadcasting studio, a 1920s’ high-rise building, and its reuse as a centre for culture and adult educa- g c 1 the vapid concrete rudeness insulting us everywhere and desensitise oneself against cast in stone and the revolting chilliness ally has to harden oneself against boredom a torn heart and tears in your eyes. One re- possible to wander around the city without Klaus Hübotter, you have written: ‘It is im- Later followed the renovation and partial rebuilding of the Christoph Christoph Grafe (Bremen: EditionTemmen, 2010), 12-13. Schriftenreihe desLandesamtsfür Denkmalpflege, no. 7 historischer Hafenareale-dieBremerÜberseestadt’, Cf GeorgSkalecki, ‘Revitalisierung großflächiger Klaus Hübotter, who defines himself as an anti-Fascist and anti-Militarist, (Free German Youth) he was prevented from taking up a legal career and 2 Hübotter was awarded the 1994 German Preis h k 2

your own work as a patron and developer? modern architecture and urbanism with square this quite principled critique of in the 1960s and 1970s. How would you read this as a criticism of urban planning from all sides.’ It seems that one could The answer is not so simple, although I Sendesaals von RadioBremen’, ibid., 81-87. -Rolf Kirsch, ZurRettungdeshistorischen 1 Hübotter’s initiatives proved Bamberger-haus, Freie Deutsche

OASE # 83 73