An Analytic model for explaining the legal personality of armed non-state groups under International Humanitarian Law: Study of the Shiite and Al-Qaeda affiliated groups in Iraq and

Bahram Eynolahi Masoum Ph.D Candidate in International Relations, University of Tehran, Tehran, . [email protected]

Yousef Molaei Assistant Professor of International Relations, University of Tehran, Tehran, Iran. [email protected]

Abstract In the States only conception states have absolute legal personality and this matter is valid during the stability of traditional International Law in which the legal personality of non-state actors is secondary and derivative at best. Nevertheless, by transition in the Westphalian order and appearing or becoming self-conscious the non-state actors, the problem of contradiction of their existence and legal subjectivity was appeared and if not unsolved, it has been defined depend on the legal personality of states. Among them, the matter of legal personality of armed non-state groups, may because their mostly anti-state nature, is more discussable than the other actors. The legal personality of these groups is considerable under International Humanitarian Law, more than the other legal fields. However, there are some written literatures in this field, the strength of the current research is being inter-disciplinary and induct the legal personality of armed groups under IHL, by starting from the International Relations’ entrance. The current research focuses on the Shiite and Al-Qaeda affiliated armed groups in Iraq and Syria. In this regards, empirical and interpretative method will imply to explain interpret the legal personality of armed non-state groups. It is expectable that the out-put of this method, in synergy with the inter-disciplinary approach, will be innovation and originality of the achievement on the legal personality of armed non-state groups under IHL. Keywords: International Humanitarian Law, Legal Personality, Overall Control Criteria, Non-international Armed Conflict, Non-state Armed Groups مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت حقوق بشردوستانۀ المللی:بین مطالعۀ گروههای شیعه و گروههای منشعب از القاعده در عراق و سوریه1

بهرام عین معصومالهی نویسننن ،مسننن و دانشننن وک دی نننبک بیا ننن ننن الملننند، دانشنننران نننبا ، نننبا ، اینننبا [email protected]

ییوسف مولای اس ادیاب بیا الملد، دانشران با ، با ، ایبا [email protected]

چکیده در ﻧﻈﺮﯾﮥ «ﺗﻨﻬﺎ دوﻟﺖ» دوﻟﺖﻫﺎ از ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و آن در دوران ﺗﺜﺒﯿـﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ در ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ و ﻣﺸﺘﻖ از دوﻟﺖ اﺳـﺖ. در ﻋـﯿﻦ ﺣـﺎل، ﺑـﺎ ﮔـﺬار در «ﻧﻈـﻢ وﺳـﺘﻔﺎﻟﯿﺎﯾﯽ» و ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﯾﺎ ﺧﻮدآﮔﺎﻫﯽ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺴﺌﻠﮥ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ واﻗﻌﯽ اﯾﻦ ﮐﻨﺸـﮕﺮان ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺶ آﻣﺪه و اﮔﺮ ﻻﯾﻨﺤﻞ ﺑـﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ، ﻫﻤﭽﻨـﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ دوﻟﺖﻫـﺎ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻣـﯽﺷـﻮد. در اﯾـﻦ ﻣﯿـﺎن، ﻣﺴـﺌﻠﮥ ﺷﺨﺼـﯿﺖ ﺣﻘـﻮﻗﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺴﻠﺢ، ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺿﺪ دوﻟـﺖ آﻧﻬـﺎ، ﺑـﯿﺶ از دﯾﮕـﺮ ﮐﻨﺸﮕﺮان ﻣﺤﻞ ﻧﺰاع اﺳﺖ. ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﯾﻦ ﮔﺮوهﻫﺎ، ﺑﯿﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﺣﻮزهﻫﺎي ﺣﻘـﻮﻗﯽ، در ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﮥ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ آﺛﺎر ﮐﻤﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه، ﻧﻘﻄﮥ ﻗﻮت ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ آن اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑـﯿﻦرﺷـﺘﻪاي ﺑـﻮده و از ﻣـﺪﺧﻞ ﺗﺒﯿـﯿﻦ ﺳﯿﺎﺳـﺖ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ، ﺷﺨﺼـﯿﺖ ﺣﻘـﻮﻗﯽ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘـﯽ ﻣﺴـﻠﺢ ﺗﺤـﺖ ﺣﻘـﻮق ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﮥ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ را اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺗﻤﺮﮐﺰ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮ «ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ ﺷـﯿﻌﯽ» در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻨﺸﻌﺐ از «اﻟﻘﺎﻋﺪه» در ﻋﺮاق و ﺳﻮرﯾﻪ اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦﻣﻨﻈﻮر، روش ِﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﺗﻔﺴﯿﺮي، ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺴـﺘﻪ

1. این ینم ملالنس دس بسنا تاد ن م نوت/CC BY-CC NC ND (- http://creativecommons.org- /licenses/by-nc-nd/4.0( اس . ﻣﺪﻟﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺗﺤﺖ ...742 ﻣﯽﺷﻮد. ﺧﺮوﺟﯽ اﯾﻦ روﺷﻤﻨﺪي، در ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺑﯿﻦرﺷﺘﻪاي آن، ﺗﻬـﻮر و اﺻـﺎﻟﺖ ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﮋوﻫﺶ در ﺑﺎب ﺷﺨﺼﯿﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻏﯿﺮدوﻟﺘﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺗﺤـﺖ ﺣﻘـﻮق ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﮥ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ. واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي: ﺣﻘـﻮق ﺑﺸﺮدوﺳـﺘﺎﻧﮥ ﺑـﯿﻦاﻟﻤﻠﻠـﯽ، ﺷﺨﺼـﯿﺖ ﺣﻘـﻮﻗﯽ، ﻣﻌﯿـﺎر ﮐﻨﺘـﺮل سراسریا منازیۀ مسلحانۀ غیربینالمللیا روههای غیردولتی مسلح تاریخ دریافت: 99/02/09 تاریخ بازبینی: 99/05/20 تاریخ پذیرش: 29/05/99 فصلنامه روابط خارجی، سال 22 2، شماره ، تابستان 2999، صص 242-225

مقدمه منازعه پدیدهای واقعی در حیات بشری است، امری که آرمانگرایان در صدد محو آن ب ده و در پی ناکامی آنها، واقعگرایوان بوه مودیریت آن اندیشویدهانود رویرورد »حق ق بشردوستانۀ بین «المللی 1 نیز به واقعگرایوی نزدیو تور اسوتز زیورا ومن پذیرش واقعیت جنگ در صدد انسوانیتور کوردن آن اسوت حقو ق بشردوسوتانۀ بینالمللی قابل کاربستترین حق ق بر »گروههای غیردولتی مسول «7 اسوتز زیورا ماهیت این گروهها بوا منازعوه پی نود دا وته و حقو ق بشردوسوتانه نیوز در دوران منازعه حرمفرموا اسوت، اموا دلالوت حقو ق بشردوسوتانه بور وقویت حقو قی گروههای مسل مسئلۀ دیگری استز چراکه این امر بسته بوه تسسویر پهوهشوگرانی دا ته که لزوماً نیات م ج د در متن را نمایان نیست مسئلۀ وقیت حق قی کنشوگران غیردولتوی بیشوتر اموری اسوت ناوری توا حق قی، بدین معنا که در نتیجۀ تح ل نام بینالمللی و به تبع ایون مسوئلهبو دگی، ت سعۀ ناری و رویهای، محل بحث حق ق بینالمللی واقع گشته است بور اسوا »تق ر تنها دولتها«3، وقیت حق قی بینالمللی محودود بوه دولوتهوا بو ده و وقیت دیگر کنشگران در بهترین حالت ا وتقاقی از وقویت حقو قی دولوت است )Portman, 2010: 42- 48( دولت _ مح ری حق ق بینالملل مجوال چنودانی برای پ یایی حق قی وقیت کنشوگران غیردولتوی بواقی نگذا وته و بوه تبوع آن ادبیات مرب ط به وقیت حق قی گروههوای مسول ت تحوت حقو ق بشردوسوتانۀ

1. International Humanitarian Law 2. Armed Non-state Groups 3. The states-only conception مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 742

بینالمللی نیز دچار فقر اصالت و ن آوری نسبت به آثار متقدم خ د هسوتند دلیول این امر اید این با د که اص لاً بر خلاف حق ق بشردوستانه که ح زهای حقو قی است، مسئلۀ وقیت حق قی امری است ناوری و از ایون لحوال تلسیون ایون دو ح زه امری است د ارز اگرچه با کاربست قدرت خلاقه غیرممرن نو اهد ب د با ملاحاۀ این مسئله، نقطۀ اصوالت پوهوهج جواری رویرورد بینار وتهای آن است، امری که خروجی ن آورانۀ آن را تضمین میکند از اینرو، هودف پوهوهج حا ر ارائۀ مدلی تحلیلی برای وقیت حق قی گروههای غیردولتی مسل تحوت حق ق بشردوستانۀ بینالمللی از مدخل روابط بینالملل است بر این اسوا ، ایون سؤال پیج می »آید که وقیت حق قی گروههوای غیردولتوی مسول در عوراق و س ریه چگ نه است؟« در پاسخ به این سؤال، پهوهجهایی به رح زیر انجام ده است: رت» وَ س « معتقد است که گروههای غیردولتی مسل از ی » به وقویت » «حق قی 1 که وقیتی محدود و ناقص اسوت، برخ ردارنود ) :Waschefort, 2011 236-226( »لپز« به تأثیر مبارزه با تروریسم بر تح ل وقیت حق قی بوینالمللوی میپردازد و معتقد است که قائل ودن مسوئ لیت حقو قی بوینالمللوی بورای ایون گروهها میت اند به کاهج تنج بینالمللی کم کنود )Lapas, 2006: 1709- 1739( »بیلر ا« معتقد است کوه در حقو ق بوینالملولت دولوتمحو ر، وقویت حقو قی گروههای غیردولتوی مسول ، ا وتقاقی7، غیرکامول3 و کوارکردی4 اسوت ) ,Bílková 2009( »وُرستر« معتقد است که این گروهها تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللی از وقیت حق قی کارکردی و نسبی برخ ردارنود )Worster, 2016: 207-215, 229- )240 مزیت پهوهج جاری نسبت به پهوهجهای بررسی ده، مطالعوۀ بینار وتهای وقیت حق قی گروههای غیردولتی مسل از مدخل روابط بینالملل اسوت ایون

1. Pseudo Legal Personality 2. Derivative 3. Incomplete 4. Functional 752 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

روش، اقتضاء ت صیف میدان عملیات منازعه را دارد و از آنرو روری است کوه تنها با مشاهده و ت صیف آنچه به واقوع در میودان عملیوات بوهعن ان یو پدیود میمستحدثه گذرد و تبیین فرایندها و اندرکنجهای درونی آن میت ان ی گام بور واقع فراتر ایستاده و دست به تسسیر حقو ق قابول کاربسوت بور آن زد وقویت حق قی گروههای مسل از حق ق بشردوستانۀ بینالمللی قابل اسوتنتا اسوت، اموا تعریف مستقیمی از آن ارائه نداده استز بلره تنهوا مویت انود بوا ملاحاوۀ ماهیوت منازعه تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللوی، قابول تسسویر از آن با ود، اموری کوه اهمیت مطالعۀ زمینۀ منازعه را نشان میدهد

.2شکل مطالعۀ بینارشتهای شخصیت حقوقی بینالمللی گروههای غیردولتی مسلح

منازعۀ جاری در غرب آسیا در کش رهایی چند در جریوان اسوت، اموا بوه واسوطۀ رقابت ژئ پلیتیری قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای، در کلیت خ د به هم مورتبط ب ده و از اینرو مطالعۀ منازعۀ عراق و س ریه در ی قاب تقو یر جوامعتوری از گروههای غیردولتی مسل درگیر و اندرکنج آنها ارائه میدهد بر این اسا ، آنچه در منازعۀ عراق _ س ریه اهدیم، در قالب منازعۀ گروههای ویعه و گوروههوای منشوعب از القاعوده قابول جبهوهبنودی اسوت، نو عی از دسوتهبنودی کوه در عوین صرفهج یانه ب دن، امران تبیین را فراهم میکند از طرف دیگر، ملاحاۀ انودرکنج مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 751

این گروهها و زاویۀ آن با این دستهبندی از سادهانگاری م ع پیشگیری کورده و در عین تبیین از بالای حقار م ع، تبیین روابط درونی آن را نیز در پی دارد

2. زمینۀ تجربی و ماهیت منازعۀ عراق و سوریه ماهیت منازعۀ جاری در سرزمینهای عراق و س ریه اقتضواء بررسوی واحود از آن دارد بر این اسا ، میت ان عراق و س ریه را از مناری میدان عملیات واحدی در نار گرفت، به گ نهای کوه بررسوی یروی بودون دیگوری نتیجوۀ جوامعی بهدسوت نو اهد داد جرقۀ این منازعه که از حملۀ آمریرا به عراق زده ده تا به اموروز در عراق و س ریه ادامه دارد

2-2. درگیری گروههای غیردولتی مسلح در دور اول منازعۀ عراق درگیری گروههای غیردولتی مسل در عراق کوه بوه لحوال سیاسوی در دو بلو گروههای یعی و گروههای منشعب از القاعده آرایج دا وتهانود، حسوب نو ع و گستر منازعه، در پنج فاز به رح زیر قابل بررسی است:

2-2- .2 فاز اول منازعۀ عراق: حملۀ ایالاتمتحده

تا پیج از حملۀ ایالاتمتحوده بوه عوراق در سوال 3002، عوراق بوهعن ان یروی از لعهای م ازنۀ قدرت در غرب آسیا عمول مویکورد، اموا در ایون فواز بوه میودان عملیووات منازعووات منطقووهای تبوودیل وود )ایروانووی، 1211: 161 و ی سووسی راد و درویشووی، 1231: 11- 13 ایووبووه( علاوه، در ن فوواز رونوود هوو ر و سووازماندهی گروههای غیردولتی مسل در عراق آغاز د که مهمترین آن تشوریل »القاعوده در » «عراق 1 ت سط »زرقاوی« در اکتبر 3002 به منا ر مبارزه با یعیان از یو طرف، و در مقابل رلگیری و سازماندهی گروههای مسل یعه، از جمله »جیجالمهدی« در تابستان 3002 و »سپاه بدر« که در سال 1312 در ایوران تشوریل وده بو د، در مبارزه با نیروهای آمریرایی و گروههای جهادی است )Gold, 2017: 4 & 9(

1. Al-Qaeda in Iraq (AQI) 757 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

2-2- .2 فاز دوم منازعۀ عراق: جنگ نامتقارن گروههای غیردولتی مسلح

با دستیابی یعیان به اکثریت کرسیهای پارلمانی در انتوابات 3001، اجتماع اهول سنت به القاعده در عراق روی آوردنود متعاقوب آن، گوروه القاعوده در عوراق بوا انسجار حرم عسگری در سامرا در ف ریۀ 3006، جرقۀ منازعوۀ داخلوی در عوراق را زده که دامنۀ آن در سال 3001، در نبرد بغداد گسترش یافته و گوروههوای جهوادی در حال باختن به گروههای یعه ب دند )Reuters, 2011( جبههبندی این نبرد ح ل مح ر مبارز گروههای یعه در مقابل القاعده رل گرفت و در آن دولت عراق به پشتیبانی ایران به مبارزه بوا القاعود تحوت حمایوت کشو رهای عربوی منطقوه بوه خق ص عربستان سع دی میپرداخت همچنین، نیروهوای ایالواتمتحوده کوه در برههای اجتماع اهل سنت را از حمایت خ د محروم ساخته ب دند ) :Pollack, 2013 9& 7(، بر اسا استراتهی جدید خ د در 10 ژوئن 3001 بوه تسولی گوروههوای سنیمذهب پرداختند )Burns & Rubin, 2007( از طرف دیگر، درگیری سپاه بدر و نیروهای دولتی به پشوتیبانی ایالاتمتحوده المهدیجیج»با « در کربلا در 33 آگ سوت 3001 رخ داد )Farrell, 2007( در ایون فاز جیجالمهدی و سپاه بدر به خ دسازماندهی در عراق پرداختند و در مبوارزه بوا القاعده از جانب ایران پشتیبانی می دند گروه برجستۀ دیگر »عقائب اهول حون« است که در مبارزه با تروریسم القاعده با حمایت ایوران سوازماندهی ود ) ,Nada 2018( در طرف مقابل، گروه القاعده در عراق از دل ی گروه تروریستی فراملوی تشریل د که در سال 1331 تحت هستۀ اصلی القاعوده در افغانسوتان بو ده و در اواخر سال 3001 به عراق منتقل د و از سال 3001 توا 3001، بوا توأمین موالی و تسلیحاتی عربستان سوع دی، عوراق را بوه منازعوه کشواند ) Kirdar, 2011: 1; The )Guardian a, 2010; Gold, 2017: 3

2-2- .9 فاز سوم منازعۀ عراق: گذار خشونتآمیز

با ایجاد ثبات نسبی در عراق، این کشو ر بوا ایالات م افقت»تحوده م ناموۀ و وعیت نیروهای ایالات متحده _ عوراق « را در 11 نو امبر 3001 امضواء کردنود کوه در آن مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 753

»تأکید ده ب د تمامی نیروهای ایالاتمتحده میبایست در زمانی کوه دیرتور از 11 دسامبر 3011 نبا د از سرزمین عراق عقب نشینی کننود )« Agreement between the (US and the Republic of Iraq, 2008, Art. 24 (1( در دسوامبر 3011 »الموالری« بهط ر پیجدستانه به سرک ب و دستگیری رهبران ک دتاچی اهل سنت توا 11 مواه بعد پرداخت در طرف دیگر، در این فاز القاعده در عراق در حال آماده کردن خ د برای گسوترش منازعوه از سو ریه بوه عوراق بو ده و در ایون زمینوه، از پشوتییبانی رژیمهای عرب خلیج فار نیز برخ ردار ب دند در مقابل، یعیان نیز خو د را در برابر خیزش و تسلی جهان اهل سنت برای ناب دی یعیان در سو ریه، بحورین و عراق میدیدند )Pollack, 2013: 16, 18( در این رایط القاعده در عراق حملوات پراکنود خو د را بوه وهروندان در ووهرهای مقوود ، از 1 ژان یووۀ 3013 آغوواز کوورد در 31 ژوئیووۀ 3013 »، ابوو برر »، البغدادی « »آغاز کمپین رستن دی ارها«1 برای هودفگیوری نقواط فشوار »پوروژ صس ی«7 را اعلام کرد که حاکی از ققد او برای حرمرانی بر عراق و سو ریه بو د )Lewis, 2013: 9(

2-2. درگیری گروههای غیردولتی مسلح در منازعۀ سوریه » پ لا « »معتقد است که برای بسیاری، در جهوان عورب جنوگ داخلوی سو ریه و جنگ داخلی عراق دو جبهه در منازعهای واحد هستند« برای تسولط بور »هارتلنود » «اسلامی 3 بر ایون اسوا ، بررسوی جنوگ داخلوی عوراق و سو ریه در یو قواب تق یری جامع از آن ارائه میدهد در عمل نیز در ایون منازعوه رژیومهوای عورب منطقه از قبایل سنی غرب عراق که در مرزهای سع دی _ عراقی و س ری-عراقوی در رفت و برگشت ب دند، استساده کردند )Pollack, 2013: 17(

1. Breaking the Walls 2. Safavid Project 3. Islamic Heartland 754 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

2-2-2. فاز اول منازعۀ سوریه: شورش ضد دولتی

رش د دولتی در مار 3011 کلید خ رد و میتو ان آن را مودخل ورود بوه جنگ داخلی س ریه دانست و اگرچه ادعا ده است که حزبالله از ابتدا درمقابلوه با ر یان مشارکت دا وته )Fulton, Holliday & Wyer, 2013: 21 & 23(، نامیودن آن بهعن ان منازعه سؤالبرانگیز است در واقع، میتو ان ایون دور ک تواه را دوران گذار به ی جنگ تمام عیار در س ریه دانست

2-2-2. فاز دوم منازعۀ سوریه: آغاز منازعه

با تسلی و سازماندهی گروههای ددولتی، س ریه وارد فاز جنگ د که از جمله می »ت ان به تشریل ارتج آزاد س ریه « در 33 ژوئن 3011 و سازماندهی گروههوای منشعب از القاعده با هدف براندازی دولت ا اره کرد در این زمینه، در میانۀ سوال 3011، البغدادی»اب برر « »رهبران دولت اسلامی عراق«1 را گسیل دا ت توا »جبهوۀ النقره« را بهعن ان انشعابی از القاعده در س ریه تأسوی کننود )Gold, 2017: 16(، امری که در ن امبر 3011 تحوت رهبوردی »اب محمود الج لوانی« تحقون یافوت در آوریل 3012، اب برر البغدادی با ترکیوب جبهوۀ النقوره و دولوت اسولامی عوراق، »دولت اسلامی عراق و ام«7 را تشوریل داد )CRS, 2019: 2 & CRS, 2020: 3( در واکنج، رهبر النقره آن را رد کرد و به »ایمن الا اهری« تعهد نگه دا ت ) ,Gold 17 :2017( از ژوئن 3012، ایون دو گوروه بوهط ر تواکتیری در سو ریه همرواری کردهاند )Lewis, 2013: 9( در ژوئن 3012، دولوت اسولامی عوراق و وام »دولوت اسلامی«3 را در عراق و س ریه اعلام دا ت )CRS, 2019: 2( در مقابلووه بووا پیشووروی گووروههووای منشووعب از القاعووده، در محوو ر مقاومووت گروههای یعی م س م به حرم» مدافعین « تشریل و سازماندهی ودند در زمینوۀ مبارزه با تروریسم4 در س ریه، ایران و س ریه بور سور تشوریل گوروههوای ویعی

1. (ISI) 2. Islamic State of Iraq and Levant (ISIL) 3. Islamic State 4. Counter-terrorism مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 755

ت افقاتی دا تهاند که از جمله میت ان به سند م رد ت افن بوین تهوران و دمشون در می 3011 )ا اره کرد Kajjo & Jedinia, 2019( بر خلاف گروههای ویعی عراقوی که غالباً ملی ب دند، در س ریه به دلیل در اقلیت ب دن ویعیان، گوروههوای ویعی فراملی هستند برجستهترین و سازمانیافتهترین این گروهها »حزبالله لبنان« اسوت که در آغاز آوریل 3012 با فرماندهی حملۀ زمینوی در »الققویر« و پیوروزی در آن علناً در جنگ س ریه درگیر د )Sullivan, 2014: 4 & 11( بهحزبالله عن ان بازوی عملیاتی غیرایرانی مستشاران ایرانی سوپاه قود در جهان عرب عمل کرده و نیروهایج آم زش سازماندیده یافتهتر، تر و مجوربتور از متحدان س ری و عراقی خ د هستند بر این اسا ، حزبالله نقج برج سوتهای در سوته سازماندهی و آم زش »نیروهای دفاع ملی«1 و نیروهای ناامی و بهناامی سو ری و نیز رهبری بهناامیان یعی در س ریه دا ته است علاوه بر این، حزباللوه، در مبارزه با گروههای تروریستی عملیاتهای تهاجمی بسویاری انجوام داده اسوت در نهایت، این گروه، با تریه بر مزیتهای نسبی خ د از جمله زبوان عربوی، آمو زش نیروهای س ری ت سط مستشاران ایرانی را تسهیل کرده است ) Sullivan, 2014: 4- )5& 9 & Fulton, Holliday & Wyer, 2013: 21 حووزباللووه در قوودم نوسووت، در آغوواز سووال 3012 سووازماندهی و آموو زش »نیروهای دفاع ملی «، متشرل از 10 هزار نیروی داوطلب که اکثراً علو ی و ویعی ب دند را ت سط مستشاران ایرانی تسهیل کرد فراتور از سو ریه، مبوارزان ویعی از لبنان، عراق، افغانستان و پاکستان تحت چتر مدافعین حرم سازماندهی دهانود کوه برجسته »ترین آنها بریگاد اب السضل العبا « است که اکثوراً از وبهناامیوان ویعی عراق در پاییز 3013 تشریل د و بورای نوسوتین بوار حضو ر ویعیان عوراق در س ریه را به نمایج گذا ت ) :Karouny, 2013 & Fulton, Holliday & Wyer, 2013 )19- 20, 24 بهگروههای ناامی عراقی در ط ل جنگ عراق تشریل ده و سپاه قود از حزبالله جهت تسهیل سازماندهی و آم زش آنها بهره گرفت برجسوتهتورین ایون

1. National Defense Forces (NDF) 752 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

گروه حزب»ها در س ریه اللهکتائب « و عقائب اهول حون هسوتند کوه هور دو در آوریل 3012 درگیری خ د در منازعوۀ سو ریه را تأییود کردنود همچنوین، در 12 ژوئیۀ 3012، اخۀ ناامی سازمان بدر حض رش را در س ریه تحت عن ان »قو ای » هید صدر« اعلام کورد ایون گوروههوای مسول ویعی ق ایشوان را در مقابلوه بوا گروههای منشعب از القاعده به میان آوردنود ) & Smyth, 2013 & Fulton, Holliday )Wyer, 2013: 23- 24, 26 مبارزان یعی هوزارهای در سوال 3013 در قالوب بریگواد اب السضول العبوا میجنگیدند، اموا بعوداً در سوال 3012 در گروهوی جداگانوه تحوت عنو ان »لو اء » فاطمی ن « حزب»یا الله افغانستان« سازماندهی ودند اعضوای ایون گوروه تجربوۀ جنگ ایران و عراق و مبارزه با طالبان در جنگ داخلی افغانستان را دا تند یعیان پاکستانی مبارز خ د را در قالب فاطمی ن آغاز کردند و بعداً در آغواز سوال 3011 ز»در گروه نل اء ینبی « )سازمان یافتند Iraqeye, 2016 & Scheneider, 2018: 1-5( در میان گروههای جهادی، در سط مدنی مطابن توموین بوین»مرکوز المللوی مطالعۀ افراطی گری« مبارزان سع دی در عراق و س ریه در سوال 3011 بوین 1100 تا 3100 تن ب دند که رتبۀ دوم را در جهان بعد از ت ن به خ د اختقاص مویداد )Neumann, 2015( »پ رتر« در مقالۀ خ د با جزئیات ورح مویدهود کوه چگ نوه ایالاتمتحده به واسطۀ »سازمان سیا« و متحودان منطقوهای خو د، وامل عربسوتان سع دی، ترکیه، امارات، اردن و قطر گوروههوای منشوعب از القاعوده را در سو ریه تأمین و تسلی کرده است که خ د ورلگیوری واخۀ سو ریهای القاعوده، یعنوی »جبهۀ النقره« را در پی دا ت )Porter, 2017( در بدو رش د دولتی در س ریه، اوباما» بارا « در اوت 3011 »، از بشوار »، از اسد« خ است تا از حر مت کنواره بگیورد و متعاقبواً، در سوپتامبر 3011 بوا کمو تدارکاتی به موالسان س ری م افقوت کورد اوباموا در آغواز 3013 سوازمان سویا را مأم ر انتقال تسلیحات از انبارهای مهمات بازمانده از قذافی» « غوازی»در بون « بوه « بون غوازی»در « قذافی» س ریه کرد به همین منا ر، در سال 3013 ناموه، م افقوت ای سوریی بوین اوباموا و اردوغان» « به امضاء رسید که به م جب آن »تأمین ]مالی و تسولیحاتی از ترکیوه و مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 752

همچنین عربستان سع دی و قطر رسیدز سازمان سیا، با پشتیبانی ام آی 16، مسوئ ل انتقال تسلیحات از انبارهای قذافی به درون س ریه ب د« در این عملیات که ژنورال »دی ید پترائ «7، مدیر سیا، آن را به پیج میبرد، سوربازان بازنشسوتۀ آمریروایی جهت انتقال تسلیحات بوه اسوتودام درآمدنود ) ,Porter, 2017; Hersh, 2014; CRS )2019: 1 در گزارش اکتبر 3013 دفاع» دپارتمان ایالات« متحده تقری وده اسوت کوه »تسلیحات از انبارهای ناامی لیبی از طرین فرودگاه بون غوازی لیبوی بوه فرودگواه بانیا و فرودگاه بر اسلام در س ریه منتقل ده ب د )« ,Department of Defense 3 -2 :2012( با کشته دن سسیر سابن ایالاتمتحده در لیبی در سوپتامبر 3013، بوه تلافی غارت تسلیحات لیبی، عربستان سع دی به خرید تسلیحات دست دوم و نو از کرواسی و سپ 11هزار »م و ود تانو توی اُ دبلیو «3 از ایالاتمتحوده پرداخت در این زمینه، افسران اطلاعاتی آمریرا حر متهوای عورب را در خریود تسوولیحات از کرواسووی و وارد کووردن آنهووا از طریوون ترکیووه بووه سوو ریه کموو کوردهانود) ,Chivers & Schmitt, 2013 & Defense Security Cooperation Agency )2013 از آنجا که ترکیه، سع دیها و قطریها خ اهان تسلی گروههوایی ب دنود کوه بهتوور بت اننوود دولووت سوو ریه را هوودف قوورار دهنوود، النقووره و متحوودانج بووه

دریافتکنندگان اصلی تسلیحات تبدیل دند و بدینمنا ر، ترکیوه و اعوراب بعوداً با النقره برای ایجاد »ارتج فوت «4، متشورل از گوروههوای منشوعب از القاعوده و متحدان نزدیرج، در 32 مار 3011 همراری کردنود )Hersh, 2014( همچنوین، ترکیه و قطر عمداً القاعوده و نزدیو تورین متحودانج، »احرارالشوام«، را بوهعن ان دریافتکنندگان سیستمهای تسلیحاتی انتواب کردنود ) ,The Telegraph & Enders 2013( اهد بسیاری از افسران دفواعی و اطلاعواتی آمریروا، روسویه، انگلوی و

1. MI6 2. David H. Petraeus 3. TOW Anti-tank Missile 4. Army of Conquest 752 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

کارمندان ملل متحد و نیز آزمایشگاههایی در انگلی وج د دارد که نشان مویدهود حملۀ یمیایی گاز سرین در اوت 3012، به وسیلۀ موالسان دولوت سو ریه انجوام ده است در این میان، تمایلاتی از جانب کابینۀ اردوغان وج د دا ت تا اوباموا را به حمله بوه سو ریه در واکونج بوه نقوط خطو ط قرموزش، برانگیوزد همچنوین اهدی مؤید ققد ترکیه و عربستان برای تسهیل دستیابی النقره به گاز سورین و

ت لید آن در گسترهای وسیع در س ریه است )Hersh, 2014(

2-2- .9 فاز سوم منازعۀ سوریه: مداخلۀ مستقیم دولتهای خارجی در منازعۀ سوریه

ایالاتمتحده به ص رت غیرمسوتقیم از سوال 3013، بوا مأم ریوت سوازمان سویا و آژان های آمریرایی برای تسولی گوروههوای وددولتی و بوه واسوطۀ متحودین منطقهای خ د، در سو ریه مداخلوه کورده اسوت، اموا درگیوری مسوتقیم آن در 32 سپتامبر 3012 با حمله به درون س ریه آغاز د در ایون حملوات ایالاتمتحوده و پنج متحد عرب آنز یعنی عربستان سع دی، قطر، بحورین، اماراتمتحود عربوی و اردن به بهانۀ هدفگیری م ا ع داعج رکت دا تند این مداخله بعداً با آرایوج نیروهای آمریرایی در س ریه در اکتبر 3011 و سپ ورود مستقیم ترکیه به جنوگ در 32 آگ ست 3016 قطعی د پیج از این اهد ورود مستقیم روسیه به جنگ، با دع ت رسمی دولت س ریه، در 20 سپتامبر 3011 با بمباران م ا ع گوروههوای )جهادی ب دیم Hosenbal, 2012 & CRS, 2020: 3(

2-9. درگیری گروههای غیردولتی مسلح در دور جدید منازعۀ عراق

2-9- .2 فاز چهارم منازعۀ عراق: سرایت منازعه از سوریه به عراق

اب برر البغدادی در ژوئن 3012، خلافت دولت اسلامی عراق و ام را اعلام دا ت و بوجهای وسیعی از عراق را ا غال کرد این امر نتیجۀ ورود حجوم عایموی از تسلیحات و 30 هزار مبارز خارجی از مرز ترکیوه و بوهط ر مقودم دلارهوای نستوی عربسوتان سوع دی بو د )Porter, 2017; CBS News, 2015; Muir, 2017( پویجتور »نوست وزیر مالری«، عربستان و قطر را در این زمینه متهم کرده ب د: »من آنهوا را مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 752

به راهبری ی جنگ آ رار علیه دولت عوراق محرو م مویکونم مون آنهوا را بوه میزبانی رهبران القاعده و ترسیریهوا محرو م موی )کونم« Reuters, 2014( در ایون زمینه، در سال 3003، وب سایت "ویری لیر " از کابلهوای دیپلماتیو دولوت ایالاتمتحده سندی افشاء کرد که در آن عربستان سع دی، ک یت و امارات متحود عربی به تأمین مالی »تروریسم«، امل گروههای منشعب از القاعده در منطقه موتهم ده ب دند )WikiLeaks, 2009(. ن»هیلاری کلینت تح« در مراسم لیف خ د پیج از کنگور سوال 3003، ا هوار دا ت: » کسانی را که امروز با آنها در حال جنگیودنیم ])گوروههوای منشوعب از القاعده( ، آنها را بیست سال پیج ایجواد کوردیم توا بتو انیم اتحواد و روی را رست دهیم « )Clinton, 2009( در همین زمینه، بعداً در آگ ست 3016، دونالد ترامپ در سونرانی انتواباتی خ د ا هار دا وت: »رئوی جمهو ر اوباموا مؤسو داعج ]و همرار او هیلاری کلینت ن چروکیده است« )The Guardian, 2016( اهدی مبنی بر تأمین تودارکاتی و تسولیحاتی داعوج بوه وسویلۀ آمریروا و متحدین منطقهای آن وج د دارد الجزیوره در مقالوه ای در 12 اکتبور 3011، مودعی د که تأمین»تسلیحات ده بوه وسویلۀ ایالاتمتحوده و عربسوتان سوع دی بورای مبارزان موالف، اغلب به چنگ داعج می )افتد« Aljazeera, 2017( در م رد قطور، »عبدالرحمن الن ایمی«1، مرد ثروتمند قطوری، »بورای سوالهوا بوهعن ان نوا ر بوین نهادهای قطری و رهبران داعج کار کرد ]و انتقالات مالی به ارزش دو میلیو ن دلار برای هر ماه که بهط ر م فقیتآمیز به داعج رسید را ناوارت کورد« ) ,Äijälä )2016: 28 کلینت ن در ایمیلی به دستا» «جان پ 7 رئی کمپین انتواباتی خ د چنین ا هوار میکند: »ما نیاز داریم تا به عربسوتان سوع دی و قطور کوه در حوال فوراهم آوردن پشتیبانی مالی و تدارکاتی برای داعج و دیگر گروههای سونی رادیروال در منطقوه هسووتند فشووار وارد کنوویم« )WikiLeaks, 2014( در اکتبوور 3012، در جریووان یوو

1. Abd al Rahman al Nuaymi 2. John Podesta 722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

نشست پرسج و پاسخ در مدرسۀ حر مت کندی دانشگاه هاروارد، بایودن» «جو ، «جو بایودن» بهعن ان سونگ ی دولت، ا هار دا ت: »داعج که القاعده در عراق ب د، زمانی کوه از عراق بیرون انداخته ده ب دند، فضا و سرزمینی در س ریۀ ] رقی پیدا کردنود و با النقره که ما پیجتر آن را ی گروه تروریستی اعلام کردیم همرواری کورد و ما نت انستیم همرارانمان ])ترکیه و دولتهای عرب خلیج فار ( را متقاعد کنویم که تأمین آنها را مت قف کنند« )Taylor, 2014( ایالاتمتحده و متحدانج هم اره مدعی مبارزه علیوه داعوج در قالوب »ائتلواف » جهانی علیه داعج«1 ب دهاند، اما در واقع ایران و متحدان یعی آن نقج اصولی را در مبارزه علیه داعج و دیگر گروههای ترسیری دا ته است بعدهادر 11 ف ریوۀ 3011، »فؤاد معق م«، رئی جمه ر پیشین عراق، ا هار دا ت: »ما هرگوز کمو ناوامی و بشردوستانۀ ارزند ایران به عراق در مبارزه با گوروه تروریسوتی داعوج را فرامو ش نمویکنویم« )The Baghdad Post, 2018 & Pars Today, 2018( در ایون زمینوه، سوید حسن نقرالله در مقاحبهای تل یزی نی ا هار میدارد که سوردار قاسوم سولیمانی در ژوئن 3012، به بیروت سسر کرده و از وی تقا ای گسیل صد فرمانده به عراق برای سازماندهی و آم زش گروههای عراقی علیه داعوج را دا وته اسوت پو از حملوۀ داعج به عراق در ژوئون 3012، ایوران بوه کمو عوراق وتافته و بوه سوازماندهی گروههای یعی م ج د یا جدید در مبارزه با داعج پرداخت )Nada, 2018( در این فاز سه گروه یعی در سال 3012 «حشدالشعبی»تحت 7 متحد ب دنود: سپاه بدر، کتائب حزبالله، و عقائب اهل حن این سه گروه که خ د پویجتور در س ریه به مبارزه علیه گروههای تروریستی مویپرداختنود در عوین حوال کوه خو د ت سط حزبالله و مستشاران ایرانی برای مبارزه بوا تروریسوم سوازماندهی وده و آم زش دیده ب دند، به ناامیان یعی ک چ تری را تحوت چتور حشدالشوعبی سازماندهی و آم زش دادند این فاز از منازعه با اعلوان »سوردار قاسوم سولیمانی«، فرماند سپاه قد ، مبنی بر پایان تروریسم داعج به سور آمود کوه در 31 سوپتامبر

1. Global Coalition against Daesh 2. Popular Mobilization Forces مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 721

3011 »، وعده داد: در کمتر از سه مواه، پایوان داعوج و حر موت آن در ایون کور خاکی را اعلام خ اهیم کرد و این پیروزی را در ایران و کل منطقه جشون خو اهیم )گرفت« IRNA, 2017(

2-9-2. فاز پنجم منازعۀ عراق: منازعۀ گروههای مسلح شیعی با نیروهای ائتلاف

با پایان کار داعج و برقراری ثبات نسبی در عراق و س ریه، ایالاتمتحده و دولت عراق خ اهوان انحلوال گوروههوای ویعی ودند، اموا ایون گوروههوا، بور خلواف جیجالمهدی که در 31 آگ ست 3001 منحل د موالف رها کردن تسنگهایشوان لدر مقابل ا غا گوری خوارجی هسوتند )Lipin & Hussein, 2019( از سوال 3011، زنجیرهای از رشها به تحری آمریرا رخ داد که به دفعوات م جوب بوه آتوج کشیدن کنس لگریهای ایران در بقره، کربلا و نجف د بعدها با برخ رد راکوت به منطقۀ سبز سسارت ایالاتمتحده در بغداد، این کش ر گروههای طرفدار ایوران را متهم کرد و با تهدید به تلافی، »پایان رسمی ایوران«! را اعلوام کورد در 31 دسوامبر 3013، ایالاتمتحده کتائب حزباللوه را بوه ولی راکوت بوه پایگواه آمریروا در کرک متهم کرده و در پاسخ به سایتهای کتائب حزباللوه در سو ریه و عوراق حمله کورد )(Aljazeera, 2020; Aljazeera, 2019 (C); Aljazeera, 2019 (D( بوهط ر کلی، روند غالب در این فواز رودرویوی و درگیوری گوروههوای مسول ویعی بوا نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریرا است

2-9-9. فاز ششم منازعۀ عراق: منازعۀ ایران و آمریکا در عراق

این تنجها در نهایت به ترور سردار سلیمانی و اب مهدی مهند ، معواون فرمانود حشدالشعبی، در 2 ژان یۀ 3030 ت سط آمریرا منتهوی ود در پاسوخ، در سواعات 1اولیۀ ژان یۀ 3030، ایران 33 م بالستی به پایگاههای آمریرا در عینالاسود و اربیل لی کرد )Aljazeera, 2020( این منازعه واکنج گروههای مسل ویعی را در پی دا ت، از جمله »مقتدا صدر« در 2 ژان یۀ 3030، جیجالمهدی را مجودداً پ از نزدی به ی دهه از انحلال آن فعال کرد )Hanly, 2020( در طرف مقابل، داعج از این ترور استقبال کرده و آن را الهی» مداخلۀ « نامید « مداخلۀ الهی» 727 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

که به آنها اجاز بازسازی خ د در عوراق را مویدهود و بعوداً، در 3 موه 3030 بوه م ا ع حشدالشعبی در صلاحالدین )حملوه کورد Fahey, 2020 & Ibrahim, 2020( به لحوال حقو قی، پارلموان عوراق در 1 ژان یوۀ 3030 طوی قطعناموهای از دولوت خ است تا سربازان خارجی را از عراق اخرا کرده و درخ است کم از ائتلواف به رهبری ایالاتمتحوده را لغو کنود )Aljazeera, 2020( در موار 3030 کتائوب حزبالله ی حملۀ راکتی علیه »پایگاه تاجی«، به تلافی ترور اب مهدی مهنود در 2 ژان یۀ 3030، انجام داد )CISAC, Sep 2020(

2. شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت حقوق بشردوستانۀ المللیبین

2-2. آمیزش شواهد تجربی و معیارهای حقوقی حقوق بشردوستانۀ بینالمللی با استنتا از اهد تجربی در قالب جدول زیر و با ملاحاوۀ معیارهوای حقو قی، طبقهبندی منازعۀ مسلحانه در هر فاز از منازعۀ عراق و س ریه قابل تبیین و تسسویر است

.2جدول روندهای غالب و همراه منازعۀ عراق و سوریه

مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 723

با ملاحاۀ اهد تجربی، معیارهوای حقو قیت »کنتورل سراسوری«1 و »رأی دادگواه تجدید نار تادیچ«7 مبنای تحلیل قرار میگیرد که ا عار میدارد: »کنترلی که حق ق بینالملل لازم میدارد باید م ج د تشویص داده د، هنگامی که ی دولوت )یوا در زمینۀ منازعۀ مسولحانه، طورف منازعوه( نقشوی در سوازماندهی، همواهنگی یوا برنامهریزی اعمال ناامی گروه ناامی، علاوه بر تأمین موالی، آمو زش و تجهیوز یوا تدار پشتیبانی عملیاتی به آن گروه، دا ته با وند« ) .United Nations, 1999: Para 137( »رویۀ دولتی دیرته میکند که آستانۀ این کنترل سراسری بالا است و و اهد پشتیبان باید محرم با د« )Arimatsu & Choudhury, 2014: 5( به عبوارتی، صورف انتساب سیاسی ارتباط کنشگران در منازعوۀ مسولحانه کسایوت نرورده و معیارهوای حق قی میبایست مؤید آن ارتباط با د که البته خ د مبتنوی بور و اهد تجربوی و سیاسی در میدان منازعه است بر اسا ایون ارتبواط، طبقوهبنودی منازعوات و بور اسا این طبقهبندی وقیت حق قی گروههای غیردولتی مسل در مناعوۀ عوراق و س ریه قابل تبیین و تسسیر است

2- طبقه2. بندی منازعۀ عراق و سوریه تحت حقوق بشردوستانۀ بینالمللی حملۀ ایالاتمتحده به عراق در سال 3002، بوه واسوطۀ دارا بو دن معیوار حوداقلی »ت سل به زور ی جانبۀ ی دولت علیه دولت دیگر م« ندر در مواد 3 مشوتر ، 3 به »عن ان منازعۀ مسلحانۀ بین المللی (« )آیا 3 تحت حق ق بشردوستانۀ بوینالمللوی قابل طبقهبندی است و این طبقهبندی تا سق ط رسمی دولت عراق غیرقابل بحوث است )Geneva Conventions, 1949: Para. C, Art. 2 & Cameron, 2015: 1215( اموا در این فاز نیز عناصری از »منازعۀ مسلحانۀ غیربینالمللی« )نایا (4 قابول مشواهده است که در آن میان تعقیب و گریز مقامات و افسران بعثی ت سوط نیروهوای سوپاه بدر و هدفگیری نیروهای آمریرایی ت سوط جیجالمهودی قابول ا واره اسوت از

1. Overall Control 2. Tadić Appeals Chamber Judgment 3. International Armed Conflict (IAC) 4. Non-International Armed Conflict 724 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

مناری دیگر، مبارزه گروههای یعی با ایالات متحده در این بوهفاز می ت انود عن ان ت انود بوهفاز می متحده در این آیا تسسیر د که مستنتج از ماد 2)1 ( پروترل الحاقی اول است)1( سق ط رژیم بعثی و تأسی دولت جدید م رد حمایت ایالاتمتحده و ایوران آیا جاری را داخلی کرده و به نایاکی در فاز دوم منازعۀ عراق منجر ود کوه در »اصطلاح منازعۀ مسلحانۀ بینالمللی داخلی ده«1 نامیده وده اسوت ) & Arimatsu Choudhury, 2014: 5()7( در این ن ع منازعه »ی آیا جاری مویت انود بوه نایوا تح ل یابد ]و آن هنگامی است که حر مت کشو ری کوه آیوا در آن جواری است با حر مت جدیدی جایگزین ده با د که ])مطابن بوا اصو ل ناسوایی یوا مؤثر ب دن( به مداخلۀ خارجی ر ایت میدهد« در این فاز ایالاتمتحده همچنان در حال جنگ در عراق است، اما با ر ایت دولت عراق و در پشوتیبانی از آن بور اسا رویررد پذیرفته وده ت سوط »کمیتوۀ بوینالمللوی صولیب سورخ«7 منازعوۀ مسلحانه در رایطی که دولت خارجی مداخلهگر از دولت میزبان پشتیبانی میکند، غیر بینالملی باقی میماند )Cameron, 2015: 1216( پیچیدگی منازعه در این فاز در سیالیت اتحادها بوین دولوتهوا و گوروههوای مسل است در این زمینه، آنط ر که ادعا ده، ایالاتمتحده در حوال پشوتیبانی از دولت عراق در مبارزه با القاعده در عراق و متحدانج و در نقواطی از زموان علیوه گروههای یعی ب د از طرف دیگر، ایران دولت را در مبارزه با القاعوده در عوراق بهط ر مستقیم یا به واسطۀ گروههای یعی که همزمان متحود دولوت نیوز ب دنود، پشتیبانی میکرد بور ایون اسوا ، نو عی از طبیعوی» اتحواد « میوان دولوت عوراق، ایالاتمتحده، ایران و گروههای یعی در مقابل القاعوده در عوراق وجو د دا وت بنابراین، مسئلهبرانگیز است اگر پشتیبانی از گروههای یعی ت سط ایوران بوهعن ان آیا به »ط ر عام، یا منازعۀ مسلحانۀ داخلوی بوین ودهالمللوی «3، در نقواط منازعوۀ دولت و ایالاتمتحده علیه گروههای یعی، همانند درگیوری بوا جیجالمهودی در 33 اوت 3001، تسسیر د هر چند جدای از این مسئله، تسسویر ایون م قعیوتهوا

1. Internalized IAC 2. International Committee of the Red Cross (ICRC) 3. Internationalized NIAC مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 725

بهعن ان آیا به درجۀ تنا ر آن با معیار کنترل سراسری بستگی دارد معیار کنترل سراسری میت اند تعیینکنند تأیید یا عدم تأیید پشتیبانی القاعوده گروهدر عراق و های جهادی ت سط ترکیه، عربستان و دیگر کش رهای عربی با د و نیز در این زمینه، تغییر راهبرد نیروهای ایالاتمتحوده در 10 ژوئون 3001 بورای تسلی گروههای مسول سونی بورای مقابلوه بوا القاعوده )Burns & Rubin, 2007(، گروههایی که بعداً به منازعه با دولت عراق پرداختند، قابل آزم ن است اگر تنوا ر با معیارهای کنترل سراسری را در این و عیتها، و همچنوین در مقابول، حمایوت ایران از گروههای یعه را مسروض بگیریم تناقط مداخله در حمایت از دولوت و گروههای موالف آن در نقاطی تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللوی مسوئله اسوت در باب نایا رخ داده در این فاز، اینره ی منازعه در خ د ی نایا است یا بوه نایا تح ل یافته است، تأثیری در کاربست حق ق بشردوستانۀ بوینالمللوی بور آن نو اهد دا ت بنابراین، آیا داخلی ده با هودف کاربسوت حقو ق بشردوسوتانۀ بینالمللی خ د ی نایا است، اگرچه به لحال فراینودی متسواوت از آن اسوت و البته از منار روابط بینالمللی، بر خلاف حق ق بشردوستانۀ بینالمللی، ایون دو نوه به لحال ماه ی و نه فرایندی یرسان نیستند در میدان نبرد عراق دور بین 3001 تا 3013 دور گذار محس ب می د که تسسیر خش نت رخداده در آن بهعن ان نایا بحثانگیز است آنچه به واقع در این فاز با خرو نیروهای آمریرا از عراق بین 3003 تا 3011 در جریان ب ده، بوهعن ان خش نتهای پراکنوده قابول تعیوین اسوت)3(، اموری کوه قابلیوت کاربسوت حقو ق بشردوستانۀ بینالمللی بر آن را سؤالبرانگیز میکند)4( اما در مقابول، در حوالی کوه پروترل الحاقی دوم قابلیت کاربست ندارد، این استدلال امرانپذیر است که نایا ، در آستانۀ ماد 2 مشتر کن انسی نهای »ژن «، در ایون فواز نیوز در جریوان بو ده است)5( دستگیری و سرک ب رهبران ر ی اهل سنت ت سط دولت در این فواز، بهعن ان یو اقودام پویجگیرنوده ت سوط نوسوت وزیور موالری تسسویر ود کوه کاربستپذیری حق ق بشردوستانه بر آن سؤالبرانگیوز اسوت در اینگ نوه ورایط »هر گ نه ت سل به زور ت سط مقامات دولتوی تحوت حرومفرموایی اسوتانداردهای 722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

حق ق بشری خ اهد ب د که ت سل بوه زور مرگبوار را بوه دفواع از خو د محودود میکند« )Arimatsu & Choudhury, 2014: 3( تقریباً همزمان با این فاز در عراق، ی رش در فواز اول خشو نت سو ریه در مار 3011 در جریان ب د که کاربستپذیری حق ق بشردوستانه و یوا حقو ق بشر بر آن مشابه و عیت اخیر در عراق اسوت دوموین فواز خشو نت در سو ریه بهط ر غالبی بهعن ان نایوا قابول تسسویر اسوت و بوه لحوال سیاسوی اتحادهوا و ائتلافهوا در آن آ ورارتر و مشووصتور از نایوا در عوراق اسوت در ایون فواز ایالاتمتحده و متحدان منطقهای آن به درجات متساوت از گروههای مسل موالف دولت حمایت کرده و در طرف مقابل، ایران و متحودانج، بوهط ر مسوتقیم یوا بوه واسطۀ گروههای یعی، از دولت پشتیبانی کردهاند از آنجوا کوه مداخلوۀ ایوران در س ریه به دع ات رسمی دولت س ریه انجام گرفته، این مداخله نمی ت اند بوهعن ان ت اند بوه آیا یا عمل م جد آن تسسیر د، در طرف دیگر، پشتیبانی از گروههای مووالف دولت به وسیلۀ ایالاتمتحده و متحدان منطقهای آن تسسیر این مداخله به نایوا را زیر سؤال میبرد آنگ نه که پیشتر رح داده د، و اهدی دال بور توأمین موالی، آم زش و تجهیز گروههای منشعب از القاعده و دیگر گوروههوای جهوادی ت سوط ترکیه، عربستان سع دی، اماراتمتحده و برخی دیگور از کشو رهای عربوی متحود آمریرا وج د دارد که مداخلۀ آنها در س ریه را پردهبرداری مویکنود بنوابراین، بوه واقع عناصر آیا در س ریه مشه دتر از فاز چهوارم منازعوه در عوراق اسوت، اموا تنا ر کامل آن با معیار کنترل سراسری مسئلهبرانگیز و قابل آزم ن است تاریخ دقین آغاز آیا در س ریه بحوث برانگیوز اسوت از یو ناور، حملوۀ ه ایی ائتلاف به رهبری آمریرا به داخل س ریه در سپتامبر 3012 نامیدن آیوا بور آن را ایجاب نمیکندز زیرا بنا بر ادعای فاعلان، م ا ع حر مت را هدف نگرفتنود، اما از مناری ق یتر از آنجا که مداخلۀ آنان با دع ت یا اجاز دولت س ریه نب ده، بلره با واسطۀ اطلاعرسانی قبلی دولت عوراق، علیوه داعوج و در پشوتیبانی از بوه اصطلاح گروه های میانه »رو و واحدهای حافظ خلن کرد«1 کوه خو د در مبوارزه بوا

1. Kurdish People’s Protection Units (YPG) مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 722

دولت س ریه ب دند )CRS, 2019: 2(، ص رت گرفته میت ان آن را آیا خ اند در مقابل، مداخلۀ روسیه در س ریه با ر ایت و دع ت دولت س ریه ص رت گرفت، اما نرتۀ مسلم آن است که مداخلۀ مستقیم ترکیه در س ریه در اوت 3016، با اعلان جنگ علنی به دولت س ریه، آیا جاری در س ریه را بینالمللی کرد1

شکل .1 مدل تبیینی نایاک بی شدهالمللین

فاز چهارم منازعه در عراق در ژوئون 3012 بوا اعلوام خلافوت داعوج در عوراق و س ریه آغاز د که نقطۀ عطسی در تعیین نایا در این فاز است، زیرا تقریباً تمامی طرفها با آن درگیر ب دند در این زمینه، ایران و متحدان آن، با ر ایت و دعو ت رسمی دولت عراق، پیشتاز مبارزه با داعج ب دند در طرف دیگر، در عوین وجو د اهد مؤید نقج ایالاتمتحده و متحدان منطقهای آن در رلگیوری و گسوترش النقره و داعج، بعداً پ از ایران با مج ز دولت عراق علیه داعوج اعلوان جنوگ کردند مج ز مداخلۀ خارجی علیه داعج از جانب دولت عراق م جد یو نایوا در عراق د که در آن ایران و گروههای مسل یعی متحود آن از یو طورف، و ائتلاف علیه داعج از طرف دیگر در حال مبارزه با داعج ب دند در فاز پنجم منازعۀ عراق، نایا ، بهعن ان روند غالب منازعه، به ص رت درگیوری بین گروههای مسل یعی با نیروهای ائتلاف تحت رهبری آمریرا 2، توا ژان یوۀ 3030 نیز تداوم یافت و در این نقطه ترور سردار سلیمانی ت سط ایالاتمتحده آغاز فاز شوم منازعه در عراق است که ماهیت منازعه در آن قابل بحث است به لحال تجربوی، ایون

1. Internationalized NIAC 722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

منازعه ی آیا بین ایالاتمتحده و ایران است، اما از مناری دیگر، می ت انود بوهعن ان ت انود بوه نایا نیز تسسیر د این تسسیر مبتنی بر تلقی ایالاتمتحده از سردار سلیمانی بوهعن ان فرماند سپاه قد ، بهعن ان ی گروه غیردولتی مسول اسوت)2( و در واکونج، معاملوۀ متقابوول ایووران در تلقووی نیووروی ناووامی ایالاتمتحووده در غوورب آسوویا بووهعن ان گووروه تروریستی است )Sputnik News, 8 Jan 2020( ورای تساسیر سیاسی، بوهواقع آنچوه رخ داد ی نایا بینالمللی ده بین ایران و ایالات متحده)2(، و همزمان بوا آن یو نایوا که گروههای مسل یعه، به ویهه کتائب حزبالله با ترور اب مهودی المهنود ت سوط ایالاتمتحده در آن درگیر دند، ب د ی امر تعیینکننده در طبقهبندی منازعه در فاز شم »مق بۀ پارلموان عوراق 1در ژان یۀ 3030 است که از دولت میخ اهد توا سوربازان خوارجی را از کشو ر اخرا و درخ است کم از ائتلاف به رهبری ایالاتمتحده را لغ کند « بر ایون « اسا ، احتساب برخ رد ایالات همتحده و گروه ای غیردولتی مسول ویعی، ماننود راکتباران پایگاههوای ناوامی آمریروا بوه وسویلۀ ایون گوروه )هوا Smith, 2020( و حملات ه ایی به این گروهها ت سوط ایالاتمتحوده در موار Johnson & ( 3030 Kube, 2020(، بهعن ان نایا د ار است، زیرا دیگر اراده و ر ایتی برای مداخلوۀ خارجی ائتلاف بوه رهبوری آمریروا از جانوب دولوت وجو د نودارد ) & Rasheed Aboulenein, 2020( من اینره، بر اسوا مواد 1 )2( پروترول اول الحواقی بوه کن انسی نهای ژن ، مبارز این گروهها با ایالاتمتحده در این رایط مبوارزه علیوه اشغالگری خارجی و در نتیجه آیا قابل محاسوبه اسوت ) ,Additional Protocol I )1977: Art. 1 (4)

.9شکل نمودار تجربی _ تفسیری از نوسان منازعۀ غالب بین آیاک و نایاک در عراق و سوریه مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 722

2-9. استنتاج شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسللح درگیلر در منازعلۀ عراق و سوریه وقیت حقو قی گوروههوای غیردولتوی مسول موی »ت انود تحوت حقو ق بشور حقو ق »ت انود تحوت «المللیبین 1، »حق ق کیسری بینالمللی«7، و »حق ق بشردوستانۀ بینالمللی« مطالعوه د که از میان آنها حق ق بشردوستانۀ بینالمللی بهط ر خاص در رایط منازعوۀ مسلحانه قابل کاربست اسوت )Arimatsu & Choudhury, 2014: 3( تحوت حقو ق بشردوستانه، منازعه به آیا و نایا قابل تقسیم است بر اسوا مواد 3 مشوتر کن انسی نهای ژن ی آیا »هنگامی وق ع مییابد کوه یو دولوت بوهط ر یو جانبه از زور مسلحانه علیه دولت دیگر اسوتساده کنود« )Cameron, 2015: 1215()2( بنابراین، گروههای مسل وقیتی تحت حق ق بشردوسوتانۀ قابول کاربسوت بور آیا ندارند، مگر با تسسیر م سع در م ارد تحت ماد 1 )2( پروترل الحاقی اول نرتۀ اساسی در وقیت حق قی گروههای غیردولتوی مسول تحوت حقو ق بشردوستانه ماد 2 مشوتر کن انسوی نهوای ژنو اسوت کوه حوداقلی از مراقبوت بشردوستانه را به طرفهای درگیور در نایوا دیرتوه کورده اسوت ) :Green, 2000 44()2( کلمۀ »طرف«3 در ماد 2 مشتر به هر دو دولت، وامل دولوت میزبوان یوا دولووت خووارجی مداخلووهگوور، و گووروه غیردولتووی مسوول ارجوواع دارد وقوویت گروههای مسل تحت ماد 2 مشتر سؤال برانگیز به نار میرسد، زیورا تنهوا دال بر برخی تعهداتی است که به وسیلۀ »طرفهای متعاهد عالی«4، یعنی دولتهوا، بور گروههای مسل ، بهعن ان »مسع ل«5، نه »م ع«2 کن انسی نهای ژن ، دیرته وده است در مقابل، در ی تسسیر م سع، قابل استدلال است که هر دو »طرف« منازعه مقید به مقررات این ماده ده و از آنجا که دولوتهوای متنوازع نیوز در معاملوه بوا

1. International Human Rights Law (IHRL) 2. International Criminal Law (ICL) 3. Party 4. High Contracting Parties 5. Object 6. Subject 722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

غیگروههای ردولتی مسل مقید به این مقررات و تعهدات دهانود، آنچوه بوهعن ان تعهدات دولتهای متنازع مقرر ده، در عمل همزمان دربردانده و م جد حقو قی منی برای گروههای مسل متنازع است بعووداً در سووال 1311 پروتروول الحوواقی دوم مسووتقیماً و موواد 1 2) ( پروتروول 2) 1 الحاقی اول، به واسطۀ تسسیر م سع، تعهدات حق قی گروههای غیردولتی مسول را م رد ملاحاه قرار دادند بر خلاف ماد 2 مشتر ، پروترل الحاقی دوم، بر اسوا 1ماد 1) ( این پروترل، تنها بر نایا بین یو دولوت و گوروههوای مسول قابول کاربست است، و نه چنین است مابین گروه )هوای مسول ,Additional Protocol II (Art. 1(1 :1977( ماد 1 )2( پروترول الحواقی اول مقورر مویدارد کوه »منازعوات مسلحانهای که در آن مردم در حال مبارزه علیه سلطۀ استعماری، اشغال خارجی یوا رژیمهای نهادپرست هستند منازعوات بوینالمللوی تلقوی موی و ند« ) Additional )Protocol I, 1977: Art. 1 (4)

.1جدول شخصیت گروههای غیردولتی مسلح تحت حقوق بشردوستانۀ بینالمللی قابل کاربست در عراق

بر اسا جدول 3، در منازعۀ عراق، وقیت حق قی گروههای غیردولتی مسول تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللی، به قرار زیر، قابل تسسیر است: 1 فاز اول: ماد 3 مشتر کن انسوی ن هوای ژنو : آیوا بوین ایالاتمتحوده و دولت عراقز ماد 1 2) ( پروترل الحاقی اول: آیا بین گروههوای مسول ویعه و نیروهای آمریرایی، بهعن ان ا غالگر خارجیز ماد 2 مشتر کن انسی نهای ژن و پروترل الحاقی دوم: نایا بین گروههای مسل ، ماننود سوپاه بودر و رژیوم صودام حسین بنابراین، در این فاز، وقیت حق قی گروههای غیردولتوی مسول تحوت 2ماد مشتر و پروترل الحاقی اول و دوم قابل ت جه است مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 721

3 فاز دوم: مواد 2 مشوتر کن انسوی نهوای ژنو : آیوا داخلوی وده بوین گروههای مسل و دولت تحت حمایت ایران و ایالات متحوده، و بوین گوروههوای مسل ، مانند گروههای یعه و القاعده در عراقز پروترل الحاقی دوم: منازعوۀ بوین دولت و گروههای مسل 2 فاز س م: وقیت حق قی گروههوای مسول درگیور تحوت حقو ق بشور بینالمللی و حق ق کیسری بینالمللی قابل ت جه استز در این فاز قابلیت کاربست حق ق بشردوستانه محل بحث است چهار2 فاز 2م: ماد مشتر : در نایا بین دولت، تحوت پشوتیبانی ایوران و ائتلاف علیه داعج، و داعج، و مابین گروههای مسل ، مانند نایا بین گوروههوای یعه و داعجز پروترل الحاقی دوم: در نایا بین دولت و گروههای مسل 1 فاز پنجم: ماد 2 مشتر : در نایا بین نیروهای ائتلاف و گ روههای مسل روه یعی، مانند کتائب حزبالله، و مابین گروههای مسل ، مانند نایا بین گروههوای یعی و داعجز پروترل الحاقی دوم: در نایا بین دولت و گروههای مسل 6 فاز شم: ماد 2 مشتر : در نایا بین دولت و داعوج، بوین گوروههوای مسل یعه و داعج، و در حمله به اب مهدی المهند و بهط ر قابل بحثی سردار سلیمانی، بهعن ان فرماند سپاه قد ز پروترل الحاقی دوم: در نایا بین دولوت، و گروههای م رد ا اره و همچنین، در حملۀ ذکر ده به وسیلۀ ایالات 1متحدهز ماد 1متحدهز ماد 2) ( پروترل الحاقی اول: در آیا بین نیروهای آمریرایی و گروه های مسل یعه، های مسل پ از تقمیم پارلمان عراق برای اخرا سربازان خارجی)12(

.9جدول شخصیت گروههای غیردولتی مسلح تحت حقوق بشردوستانۀ بینالمللی قابل کاربست در منازعۀ سوریه

بر اسا جدول 2، در میدان نبرد سو ریه، وقویت حقو قی گوروههوای مسول درگیر تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللی، به قرار زیر، قابل تسسیر است: 727 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

1 فاز اول: وقیت حق قی گروههای مسل تحت حق ق بشر بینالمللوی و حق ق کیسری بینالمللی قابل ملاحاه است، نه حق ق بشردوستانۀ بینالمللی 3 فاز دوم: ماد 2 مشتر : در نایوا بوین دولوت، تحوت پشوتیبانی ایوران و هروسیه، و گروه ای منشعب از القاعده، مانند جبهۀ النقوره و داعوج، و بوین ایون گروهگروهها و های مسل یعیز پروترول الحواقی دوم: در نایوا بوین دولوت و گروههای منشعب از القاعده 2 فاز س م: ماد 2 مشتر : در نایوا بوین دولوت و گوروههوای منشوعب از القاعده و بین این گروهها و گروههای مسل یعیز پروترل الحاقی دوم: در نایا بین دولت و گروههای منشوعب از القاعودهز مواد 1 2) ( پروترول الحواقی اول: در آیا بین گروههای غیردولتی مسل ، مانند گروههای یعی و کردی، و خارجی بر این اسا ، استقرار نیروهای ایالت متحده در س ریه در اکتبور 3011 و بعوداً ورود مستقیم ترکیه به جنگ در 32 اوت 3016 میت اند ا غالگری خارجی تسسیر گوردد )CRS, 2020: 3( وقیت حق قی گوروههوای غیردولتوی مسول تحوت حقو ق بشردوسوتانۀ بینالمللی در عراق و س ریه به ماهیت منازعه در هور فواز بسوتگی داردز بنوابراین، بسته به طرفهای متنازع و ر ایت دولت به مداخلۀ خارجی، ماهیوت منازعوه بوه » «آیا ، » نایا « و »آیا _ نایا در کنار هم می« تقسیم د که در آن وقویت حق قی گروههای غیردولتی مسل متنازع مویت انود بوهط ر نسوبی تحوت مواد 2 2 مشتر ، پروترل الحاقی دوم و یا ماد 1 2) ( پروترل الحواقی اول مو رد ملاحاوه واقع د همچنین، معیار کنترل سراسری مویت انود بوهط ر قابول بحثوی ماهیوت منازعووه در عووراق و سوو ریه را متووأثر کنوود، امووا تعیووین قطعووی آن در هوور فوواز بووه پهوهجهای تجربی جداگانۀ مسقل برای هر فاز نیاز دارد

2-2. تبیین سیاسی از آیاک داخلیشده بهعنوان مدخل بازطبقهبندی منازعلات مسلحانه آیا میداخلی ده ت اند متساوت از روایت حق قی آن تعریف د و از منار این تحلیلت گستردهتر، این ن ع منازعه موی نوهت انود بهگ ای تسسیر و د کوه بوه خواطر مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 723

مشارکت و یا حمایت دولتهای خارجی از طرفهای منازعه، حوداقل در بوشوی دارای ویهگی بینالمللی است از این منار، رقابوت بوین دولوتهوای خوارجی در سرزمین دولت ثالث به ص رت منازعه بروز مییابد که در آن هور یو یوا طورف گروههای غیردولتی مسل و یا دولت میزبان را میگیرنود بوه لحوال علیوی، هزینوۀ بالای مادی و غیرمادی جنگهای مستقیم سنتی برای دولتها، آنوان را بوه داخلوی کووردن منازعووات خوو د در میوودانی خووار از سوورزمینهووای خوو د سوو ق داده و بدینمنا ر گروههای غیردولتی مسل بهعن ان ابزار منازعه عمل میکنند و از آنجوا که این منازعه در درون مرزهای ی دولت رخ میدهد، خق صیت داخلی دارد و زمینۀ اجتماعی منازعه از پیج در آن فراهم ب ده است در سط بوین المللوی، ایون المللوی، ایون منازعه نتیجه عملررد »بازدارندگی مستقیم«1 جهانی و یا منطقهای بین قودرتهوای رقیب ب ده و به همین منا ر گروههای غیردولتی مسل بهعن ان ن عی از »سو پا اطمینان«7، جهت بازداری طرفین از برخ رد مستقیم، عمل میکنند

شکل .4 مدل واقعی آیاک داخلیشده

از این منار، منازعات داخلی میت اند به واقع از رقابتهای ژئ پلیتیری قدرتهای جهانی و منطقهای نا ی ده با د در اینجا گروههای مسل ، حداقل در گسوترهای مشوص، بهعن ان نایبان دول درگیر عمل میکنند اگر بپذیریم که منازعوۀ عوراق و س ریه حداقل در بوجهایی تحت این منار رخ داده اسوت، بوا ت سول بوه معیوار

1. Direct Deterrence 2. Safety Valve 724 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

کنترل سراسری، مسئلۀ طبقهبندی منازعه و قابلیت کاربست حق ق بشردوستانه بور آن در بوجهایی آ رار می د در این رایط، آیا داخلی ده نوه یو نایوا ، که ی آیا خ اهد بو د، زیورا منازعوه در اصول بوین دولوتهوایی اسوت کوه از کنشگران دیگر، وامل گوروههوای غیردولتوی مسول ، بوهعن ان نایبوانی در جهوت دستیابی به اهداف ژئ پلیتیری خ د استساده میکنند اما آنچه تقدین معیار کنترل سراسری را در عراق، و با درجهای پوایینتور در س ریه، د ار میسازد کمب د دادههای تجربوی از روابوط کنشوگران در منازعوات استز زیرا دولتهای درگیر در جنگ نیابتی از این جهوت بوه واسوطۀ گوروههوای غیردولتی مسل عمل میکنند تا نقج خ د، بهعن ان طرفی از منازعه را پنهان و بوه تبع انرار کنند بههرحال، این ن ع منازعه ارزند پوهوهج جداگانوه بو ده و بودین وسیله، کشف ارتباطات پنهان ده بین دولتها و گروههای مسل متن ازع مویت انود ازع موی به بازطبقهبندی منازعات مسلحانهز از جمله در عراق و س ریه، منتهی د

گیرینتیجه پهوهشگران حق ق بینالملول عمودتاً بوه وقویت حقو قی بوینالمللوی نگواهی متنمح ر، مبتنی بر تسسیر مضین از حق ق بینالملول مودون و عرفوی، دا وتهانودز مسئلهای که پ یایی گسترش وقیت حق قی به کنشگران غیردولتی را محدود به متن کرده و با دیدگاهی بسیط از متن حق قی به برخ رداری یوا برخو ردار نبو دن گروههای غیردولتی مسول از وقویت حقو قی بوینالمللوی مویرسوند زیسوت رویررد دورنر تهای در متن حق قی گروههای مسل را کنشگرانی بسیط و واحد در نار گرفته و بر این مبنا وقیت آنهوا را تسسویر مویکنود در مقابول، رویرورد بینار تهای مطروحه علاوه بر متن حق قی، زمینوۀ تجربوی و سیاسوی را نیوز مو رد ملاحاه قرار داده و از مدخل سیاست و روابوط بوینالملول بوه اسوتنا وقویت گروههای غیردولتی مسل تحت حق ق بشردوستانۀ بین یالمللی م پردازد دستاورد این رویررد بینار تهای سیالیت وقیت حق قی گروههوای مسول است به عبارتی، وقیت حق قی این گروهها بوا ملاحاوۀ زمینوۀ میودان منازعوه، قابل استنتا از متن حق ق بشردوستانۀ بینالمللی است بر این اسا ، حرم مطلن مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 725

به برخ رداری یا برخ ردار نب دن گروههای غیردولتی مسل از وقیت حقو قی جای خو د را بوه زمینوهمنودی وقویت حقو قی ایون گوروههوا تحوت حقو ق بشردوستانۀ بینالمللی میدهدز اگرچه این زمینهمنودی تجربوی و سیاسوی تنهوا بوه واسطۀ تأییدپذیری از معیارهای حق قی تعیینکننوده خ اهود بو د ایون معیارهوای حق قی که به واقع نقج صافی وقیتبوشی دا ته یروی طبقوهبنودی منازعوات ب ده و دیگری کنترل سراسری که خ د تعینبووج بوه طبقوهبنودی منازعوات نیوز هست بر این اسا ، وقیت حق قی گروههای غیردولتی مسل در منازعۀ عراق و س ریه در فازهای موتلف نسبی و سیال است و آن به واسطۀ طبقهبندی منازعوات تحت حق ق بشردوستانۀ بینالمللی است، اما معیار کنتورل سراسوری، در صو رت آزم نپذیری تجربی زمینۀ منازعه، امری است که با افزایج دقوتنار در انتسوابات میت اند بازطبقهبندی منازعات و به تبع وقویت حقو قی گوروههوای غیردولتوی مسل را در فازهای موتلف منازعات مسلحانه سبب د دستاورد ایون پوهوهج این است که من طرح سیالیت وقیت حق قی گروههای مسل تحوت حقو ق بشردوستانۀ بینالمللی، حالات محتمول و متغیور آن را در تنوا ر بوا معیوار کنتورل سراسری بررسی و تحلیل کرده است، اما اطلاق در این زمینوه را بوه پوهوهجهوای آتی وامیگذارد، و از این رو میت اند دست رکارهای پهوهشی چنودی در بور دا وته با وود لووذا دسووتاورد دیگوور پووهوهج، قابلیووت اسووتنتا دسووت رکارهای پهوهشووی بینار تهای چند از آن است که به تودقین فزاینود وقویت حقو قی گوروههوای غیردولتی مسول تحوت حقو ق بشردوسوتانۀ بوینالمللوی تعوین مویبوشود ایون دستاوردها مؤید مسید ب دن رویررد بینار وتهای، بوین روابوط بوین الملول بوهعن ان الملول بوه مدخل، و حق ق بشردوستانۀ بینالمللی بهعن ان واسط است

722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

پینوشتها 1 »و عیتهای م رد ارجاع در پاراگراف قبل مشتمل است بر منازعات مسولحانهای کوه در آن افراد در حال مبارزه علیه سلطۀ استعماری و اشغالگری خاارجی و علیوه رژیمهای نهادپرست برای حن تعیین سرن ت خ د هستند، آنگ نه که در منش ر ملل متحد و اعلامیۀ اص ل حق ق بینالملل مرب ط به روابط دوسوتانه و همرواری میان دولتها مطابن بوا منشو ر ملول متحود، منودر وده اسوت« ) Additional )Protocol I, Art. 1 (4) 3 »میلان ی « معتقد است که »منازعه تنها زمانی از آیا به نایا منتقل خ اهد ود کوه: 1 رژیم قدیمی کنترلج را بر بوج غالب کش ر از دسوت داده با ود )عنقور منسی(ز رژیم جدید کنترلج را بر بوج قابل ت جهی از کش برقرار کرده با ود )عنقر مثبت(ز 2 رژیم جدید به ناسایی بینالمللی گسترده دست یابود )عنقور خارجی(« )Milanovic, 2011: 3( 2 Refer to: Council on Foreign Relations, https://www.cfr.org/timeline/iraq- war & The New York Times, https://archive.nytimes.com/www. nytimes. com/ interactive/ 2010/ 08/ 31/ world/middleeast/20100831- Iraq-Timeline.html?src=tptw. 2 در رابطه با دت مقتضی برای تحقن منازعۀ مسلحانه ماد 1 )3( پروترل الحاقی دوم تقری میکند که »این پروترل نباید بر رایط اختلالات و تنجهوای داخلوی، از قبیل رشها، اقدامات انسرادی و پراکند خش نتآمیز، و اقدامات دارای ماهیت مشابه دیگر، بهگ نهای که منازعۀ مسلحانه نبا د، به کار بسته د« ) Additional )Protocol II, 1977, Art. 1 (2) 1 کمیتۀ بینالمللی صلیب سرخ در ناور تسسویری بور مواد 1 )3( پروترول الحواقی دوم تقری میکند که »در واقع، پروترل تنها بر منازعاتی با درجۀ مشوقی از دت بهکار بسته می د و زمینۀ کاربست مشابهی با ماد 2 مشتر که در همۀ ورایط منازعووۀ مسوولحانۀ غیوور بووینالمللووی بووه کووار بسووته مووی وو د، نوودارد« ) ,ICRC )Commentary on Protocol II, Art. 1 (2), p. 1448 6 Refer to: U.S Department of State, https://www.state.gov/foreign-terrorist - مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 722

organizations/. 1 سردار سلیمانی در سسر خ د به عراق، بنا بر ق ل نوست وزیر »عادل عبدل مهدی«، به عن ان نمایند رسمی ایران، نه عض گروه غیردولتی مسل ، مأم ر به تح یل پیوام دیپلماتی ایران به نوستوزیر عراق در رابطه با عربسوتان سوع دی بو ده اسوت )Middle East Monitor, 2020( 1 »کن انسی ن حا ر باید بر همۀ م ارد جنگ اعلام ده یا هر منازعوۀ مسولحانۀ دیگوری که ممرن است بین دو طرف متعاهد عالی یا بیشتر رخ دهد، حتی اگور و وعیت جنگ به وسیلۀ یری از آنها م رد پذیرش نبا د، به کوار بسوته و د کن انسوی ن همچنین میبایست به همۀ م ارد ا غال بوشی یا کلی سرزمین ی طرف متعاهد عالی، حتی اگر ا غالگری مذک ر با مقاومت مسلحانهای روبهرو نشو د، بوه کوار بسته د« )Geneva Conventions, 1949, C. Art. 3( 3 »در م رد منازعۀ مسلحانۀ فاقد ویهگی بینالمللی جاری در سرزمین یری از طرفهای متعاهد عالی، هر طرف منازعه میبایست مقید به مو ارد حوداقلی زیور با ود « )Geneva Conventions, 1949, C. Art. 3( 10 این م رد میت اند محل بحث با د، زیرا ماهیت تقمیم مأخ ذه قابل تسسیر است

منابع و ماخذ ایروانی، امیرسعید ) »1211( عملیات آمریرا در عراق و تأثیر آن بر ایران« فقلنامۀ روابط خارجی ش1 3 تابستان صص-112 162 سردارنیا، خلیلالله و رس ل صسی »1231زاده ) ( خاورمیانۀ پساداعجز کاهج یوا اسوتمرار خش نت های بنیادگرا« فقلنامۀ روابط خارجی ش10 23 پاییز صوص-112 113 ی سووسی راد، ابووراهیم و فرهوواد درویشووی سووه »1231تلانی ) ( تحلیوول مقایسووه ای مبووانی ای مبووا واقعگرایانوه در راهبورد کلوان سیاسوت خوارجی دولوت آمریروا )-3003 3030« 3030 فقلنامۀ روابط خارجی ش11 صص22 پاییز -161 131 Äijälä ,A. L. (2016). How Is ISIS Funded Final Thesis, Tallinn University of Technology, Department of International Relations Aljazeera. 14 October 2017 ISIL weapons traced to US and , https://www.aljazeera.com/news/2017/12/isil-weapons-traced-saudi- arabia-171214164431586.html Aljazeera. 8 Apr 2019 (A). US labels Iran's elite Revolutionary Guard Corps a 'terror group ,'https://www.aljazeera.com/news/2019/04/designates-iran- elite-irgc-terrorist-organisation-trump-190408141756166.html Aljazeera. 8 Apr 2019 (B). Iran responds in kind to Trump's IRGC 'terrorist' designation ,https://www.aljazeera.com/news/2019/04/iran-responds- kind-trump-irgc-terrorist-designation-190408172250785.html Aljazeera. 28 December 2019 (C). Iraq rocket attack kills US contractor, wounds military personnel ,https://www.aljazeera.com/news/2019/12/ iraq- rocket-attack-kills-contractor-wounds-military-personnel- 191227235352530.html Aljazeera. 29 December 2019 (D), US targets pro-Iran militia bases in Iraq, Syria raids ,https://www.aljazeera.com/news/2019/12/strikes-target-pro- iran-militia-bases-iraq-syria-191229181320656.html مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 722

Aljazeera. 31 December 2019 (E). Protesters storm US embassy compound in Baghdad, https://www.aljazeera.com/news/2019/12/iraqi-protesters- attempt-storm-embassy-baghdad-191231090526066 html Aljazeera. 9 January 2020. US-Iran tensions :Timeline of events leading to Soleimani killing ,https://www.aljazeera.com/news/2020/01/iran- tensions- timeline-events-leading-soleimani-killing- 200103152234464.html Arimatsu, L & , Choudhury, M (2014) The legal classification of the armed conflicts in Syria, Yemen and Libya Chatham House Burns, J. F., Rubin, A. J., Cave, D & , Oppel Jr, R. A. (2007). US Arming Sunnis in Iraq to Battle Old Qaeda Allies New York Times, A1. https://www.nytimes.com/2007/06/11/world/middleeast/11iraq.html Cameron ,Lindsey. 2015. The Updated Commentary on the First Geneva Convention – A New Tool for Generating Respect for International Humanitarian Law ,International Review of the Red Cross, 97 (900). CBS News. 10 February 2015. 20,000 foreign fighters flock to Syria ,Iraq to join terrorists ,https://www.cbsnews.com/news/ap-20000-foreign- fighters-flock-to-syria-iraq-to-join-terrorists/ Chivers, C. J & , Schmitt, E. (2013). Arms airlift to syria rebels expands, with aid from CIA The New York Times, 24 ,https://www.nytimes.com/ 2013/03/25/world/middleeast/arms-airlift-to-syrian-rebels-expands- with-cia-aid.html Chivers, C. J & , Schmitt, E. (2013). Saudis step up help for rebels in Syria with Croatian arms The New York Times, 25 , https://www.nytimes.com/2013/02/26/world/middleeast/in-shift-saudis- are-said-to-arm-rebels-in-syria.html Clinton, Hillary. 29 April 2009. YouTube, Congressman Adam Schiff (D-CA) Questions Secretary of State Hillary Clinton, YouTube , https://www.youtube.com/watch?v=PtUdSHMqKgk Congressional Research Service (CRS). January 2019 Syria Conflict Overview: 2011-2018, 23 Congressional Research Service (CRS). 12 February 2020. Syria Conflict Overview: Overview and U.S. Response Council on Foreign Relations, The : 2003 -2011, https://www.cfr.org/timeline/iraq-war 722 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

Defense Security Cooperation Agency. 5 December 2013. News Release, Subject: The Kingdom of Saudi Arabia – Tube-Launched, Optically- Tracked Wire-Guided 2A/2B Radio-Frequency (RF) Missiles, Transmittal No. 13-57 Department of Defense. October 2012. Freedom of Information Division, Subject: Former-Libya Military Weapons Shipped to Syria via Port of Benghazi, Libya Fahey, Ryan. 10 January 2020. ISIS welcomes the death of Iran's Qaseem Soleimani and declare it an act of' divine intervention' that will let them regroup in Iraq, Mail Online ,https://www.dailymail.co.uk/news/article- 7874033/ISIS-welcome-death-Irans-Qaseem-Soleimani.html Farrell, S. (2007). Sadr Suspends His Militia’s Military Operations New York Times ,https://www.nytimes.com/2007/08/30/world/middleeast/ 30sadr. html Fulton, W., Holliday, J & , Wyer, S (2013) Iranian strategy in Syria AEI's Critical Threats Project Geneva Conventions. 12 August 1949. Geneva Convention relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. Gold, Z & , Faber, P. G (2017) Al-Qaeda-Syria (AQS): An Al-Qaeda Affiliate Case Study Center for Naval Analyses Arlington United States Green ,L. C (2018) The contemporary law of armed conflict Manchester University Press Hanly, Key, 5 January 2020, Op-Ed: Muqtada al-Sadr reactivates his Mahdi Army in Iraq, Digital Journal ,http://www.digitaljournal.com/news/ politics/op-ed-muqtada-al-sadr-reactivates-his-mahdi-army-in-iraq/ article/564681 Hersh, S. M. (2014). The red line and the rat line The London Review of Books, 17 Hosenball, M. (2012). Exclusive: Obama authorizes secret US support for Syrian rebels Reuters, August, 1. https://www.reuters.com/article/us-usa-syria-obama-order- idUSBRE8701OK20120802 Ibrahim, Arwa. 2 May 2020. ISIL attack kills Hashd al-Shaabi forces in Iraq, Aljazeera ,https://www.aljazeera.com/news/2020/05/isil-attack-kills- hashd-al-shaabi-forces-iraq-reports-200502021705978.html مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 721

ICRC, Commentary on the First Geneva Convention, 2nd edition ICRC, Commentary on Protocol II of the Geneva Conventions International Committee of the Red Cross (1997) Protocols Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949: Resolutions of the Diplomatic Conference: Extracts from the Final Act of the Diplomatic Conference International Committee of the Red Cross ICRC, Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts (Protocol II), 8 June 1977 Iraqeye. 11 March 2016. Liwa Zainebiyoun :Syria’s Pakistani Fighters , https://iraqeye.wordpress.com/2016/03/11/liwa-zainebiyoun-syrias- pakistani-fighters/ IRNA. 22 September 2017. Daesh to end in less than 3 months: General Soleimani ,https://en.irna.ir/news/82672911/Daesh-to-end-in-less-than- 3-months-General-Soleimani Johnson, Alex, and Courtney Kube. 13 March 2020. U.S launches strike on the group that attacked a coalition base in Iraq, NBC News , https://www.nbcnews.com/news/world/u-s-launches-strikes-group- attacked-coalition-base-iraq-n1157426 Kajjo, Sirwan & Mehdi Jedinia 2March 2019. Report: Iran Forming All- Syrian Militia in Syria ,https://www.voanews.com/extremism- watch/report-iran-forming-all-syrian-militia-syria Karouny, M. (2013). Shi’ite fighters rally to defend Damascus shrine Reuters, March, 3 ,http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2013/Mar- 04/208671-shiite-fighters-rally-to-defend-damascus-shrine-of-sayyida- zeinab.ashx#axzz2obKzDANANl Kirdar, M. J. (1993). Al Qaeda in Iraq Case Study,(1) Lapaš, D (2006) " Rat protiv terorizma "i koncept međunarodnopravnog subjektiviteta Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu, 56 (6),1709-1739 Lewis, J. D (2013) Al-Qaeda in Iraq resurgent: The breaking the walls campaign, part I Institute for the Study of War Lipin, Michael, Rikar Hussein. 22 September 2019 Pro-Iran Shiite Militias in Iraq Expanding Despite Iraqi Leaders' Efforts to Curtail Them, Voa News ,https://www.voanews.com/middle-east/voa-news-iran/pro-iran- shiite-militias-iraq-expanding-despite-iraqi-leaders-efforts 727 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

Milanovic, Marco. 1 September 2011. How to Qualify the Armed Conflict in Libya?, EJIL: Talk!, Blog of the European Journal of International Law, ejiltalk.org/how-to-qualify-the-armed-conflict-in-libya / Middle East Monitor. 6 January 2020. PM: Ira n’s Soleimani was in Iraq to discuss relations with Saudi ,https://www.middleeastmonitor.com/ 20200106-pm-irans-soleimani-was-in-iraq-to-discuss-relations-with- saudi/ Muir, J. (2017). Islamic state: Raqqa’s loss seals rapid rise and fall BBC News, 17 ,https://www.bbc.com/news/world-middle-east-35695648 Nada, G (2018) Part 1: Iran’s Role in Iraq Wilson Center , https://www.wilsoncenter.org/article/part-1-irans-role-iraq Neumann, Peter R. January 26, 2015. Foreign fighter total in Syria/Iraq now exceeds 20,000; surpasses Afghanistan conflict in the 1980s, The International Centre for the Study of Radicalisation (ICSR) , https://icsr.info/2015/01/26/foreign-fighter-total-syriairaq-now-exceeds- 20000-surpasses-afghanistan-conflict-1980s/ Pars Today. 18 February 2018. President Masum lauds Iran's effective role in Iraq's stability ,https://parstoday.com/en/news/iran-i76831- president_masum_lauds_iran's_effective_role_in_iraq's_stabilityPollack , K. M. (2013). The Fall and Rise and Fall of Iraq July, 30, 2013 Porter, Gareth. 5 January 2017. Behind the real US strategic blunder in Syria, Middle East Eye ,https://www.middleeasteye.net/opinion/behind-real- us-strategic-blunder-syria Porter, G. (2017). How America Armed Terrorists in Syria The American Conservative, 22 ,https://www.theamericanconservative.com/articles/ how-america-armed-terrorists-in-syria/ Portmann, R (2010) Legal personality in international law (Vol. 70). Cambridge University Press Rasheed, Ahmad & Ahmed Aboulenein. 5 January 2020 Iraqi parliament backs government push to expel foreign troops ,https://www.reuters. com/ article/us-iraq-security-parliament/iraqi-parliament-backs- government-push-to-expel-foreign-troops-idUSKBN1Z407Z Reuters 15 December 2011. Timeline: Invasion, surge, withdrawal; U.S. forces in Iraq ,https://www.reuters.com/article/us-iraq-usa-pullout/timeline- invasion-surge-withdrawal-u-s-forces-in-iraq- مدلی تحلیلی برای تبیین شخصیت حقوقی گروههای غیردولتی مسلح تحت ... 723

idUSTRE7BE0EL20111215 Reuters. 9 March 2014. Iraqi PM Maliki says Saudi , openly funding violence in Anbar ,https://www.reuters.com/article/us-iraq-saudi- qatar/iraqi-pm-maliki-says-saudi-qatar-openly-funding-violence-in- anbar-idUSBREA2806S20140309 Schneider, T (2018) FATEMIYOUN DIVISION: AFGHAN FIGHTERS IN THE Middle East Institute Smith, Patrick and Associated Press. 14 March 2020 Rockets hit coalition military base in Iraq, injuring 5, NBC News , https://www.nbcnews.com/news/world/rockets-hit-coalition-military- base-iraq-injuring-5-n1158886 Smyth ,Phillip. 12 August 2013. Hizballah Cavalcade: Breaking Badr, The New Season :Confirmation of the ’s Involvement in Syria. https://yallasouriya.wordpress.com/2013/08/12/hizballah-cavalcade-breaking- badr-the-new-season-confirmation/ Sputnik News. 8 January 2020. The IRGC statement following the missile attacking to Ain al-Assad American base ,https://ir.sputniknews com/ iran/202001085694039 Sullivan, M (2014) in Syria Institute for the Study of War Taylor ,Adam. 7 October 2014. Behind Biden’s gaffe lie real concerns about allies’ role in rise of the Islamic State, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2014/10/06/behind- bidens-gaffe-some-legitimate-concerns-about-americas-middle-east- allies/ The Baghdad Post. 19 February 2018. Masum lauds Iran over its role in Iraq , https://www.thebaghdadpost.com/en/story/23919/Masum-lauds-Iran- over-its-role-in-Iraq The Guardian. 5 December 2010 (A). US embassy cables: Struggle for Iraq, Classified by Ambassador Christopher R. Hill, https://www.theguardian.com/world/us-embassy-cables-documents/226620 The Guardian. 5 December 2010 (B). WikiLeaks cables: Saudi Arabia rated a bigger threat to Iraqi stability than Iran, Simon Tisdall , https://www.theguardian.com/world/2010/dec/05/wikileaks-cables- saudi-meddling-iraq 724 روابط خارجی ♦ سال 21 ♦ شماره 1 ♦ تابستان 2911

The Guardian. 11 August 2016. Donald Trump: 'President Obama is the founder of Isis' – video ,https://www.theguardian.com/us-news/video/ 2016/aug/11/donald-trump-president-obama-is-the-founder-of-isis- video The New York Times, Timeline of Major Events in the Iraq War , https://archive.nytimes.com/www.nytimes.com/interactive/2010/08/31/ world/middleeast/20100831-Iraq-Timeline.html?src=tptw The Telegraph, Turkish Government co-operated with al-Qaeda in Syria, says former US ambassador ,https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/ europe/ /11093478/Turkish-government-co-operated-with-al- Qaeda-in-Syria-says-former-US-ambassador html United Nations. 15 July 1999. International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia since 1991, Case No. IT-94-1-A United States. President (2001-2009: Bush) & ,Bush, G. W (2008) Agreement between the United States of America and the Republic of Iraq on the withdrawal of United States Forces from Iraq and the organization of their activities during their temporary presence in Iraq White House U.S Department of State, Foreign Terrorist Organizations, https://www.state.gov/foreign-terrorist-organizations / Waschefort ,G. (2011). The pseudo legal personality of non-state armed groups in international law: notes and comments South African Yearbook of International Law, 36 (1),226-236 Worster, W. T. (2016). Relative international legal personality of non-state actors Brook. J. Int'l L, 42 ,207 WikiLeaks. 30 December 2009. TERRORIST FINANCE: ACTION REQUEST FOR SENIOR LEVEL ENGAGEMENT ON TERRORISM FINANCE, https://wikileaks.org/plusd/cables/09STATE131801_a.html WikiLeaks. 27 September 2014. Congrats ,!https://wikileaks.org/podesta- emails/emailid/3774.