DOCSLIB.ORG

Turkmen Edebiyaty

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Turkmen Edebiyaty I. Begmekow, P. Rejebow, M. Tuwakbayewa TURKMEN EDEBIYATY Mugallymgylyk mekdepleri iigin synag okuw kitaby Tiirkmenistanyn Bilim ministrligi tarapyndan hodtirlenildi A§gabat Turkmen dowlet ne§iryat gullugy 2010 UOK 377 : 82 В 44 Begmekow I., Rejebow P., Tuwakbayewa M. В 44 Turkmen edebiyaty. Mugallymgylyk mekdepleri iifpin synag okuw kitaby. - A.: Turkmen dowlet ne§iryat gullugy. 2010. TDKP № 2256 2010 KBK 83.3 Ttir 7 ya 73 © I. Begmekow, P. Rejebow, M. Tuwakbayewa, 2010. GIRI § CEPER EDEBIYAT - SOZ SUNGATY Tiirkmenistanyn Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow: - Turkmen edebiyatynda gunnur halk parasatly- lygyny beyan edip, ajayyp eserler pe§ge§ beren ussatlar az dal. Men Magtymgulynyn, Andalybyn, Azadynyn, Keminanin... oniinde ba§ egyarin. £eper edebiyat soz sungatydyr. £eper dil arkaly durmusjda bolup gegen ya-da dowam edyan wakalary beyan edip, ol adam hasiyetlerini yiize gykaryar, adamlaryn §u giinki ya§ayy§laryny, oy-pikirlerini, ertirki giine ymtyly§laryny, arzuw-islegleri- ni beyan edyar. 01 §eyle etmek bilen adamyn oz tebigatyna du§tinmegine, ozunin gowy we yaramaz taraplaryna an yetirmegine, oz giiyjune hem miimkingiliklerine goz yetirmegine, ynanmagyna komek edyar. Adamlarda onat gylyk-hasiyetlerin ke- mala gelmegine we osmegine yardam edyar. Aslynda, geper edebiyatyn ba§ wezi- pesi adamlarda tebigat we ynsan gozelligine dii§iinmek, ol gozelligi soymek we ony goramak duygusyny terbiyelemekdir, adamlaryn anyna we duygusyna tasir etmek arkaly olara asylly terbiye bermekdir. £eper eserin ba§ gahrymany da§-towerekdaki adamlar bilen gatna§ykda bo­ lup, §ahsy ideyalary bilen bir wagtda jemgyyetgilik bahbitli pikir-hyyallaryn hem durmu§a gegmegi ugrunda gynlakay tagallalar edyar. §eyle ahlumumy tagallalar Watan we watangylyk terbiyesini oziinde jemleyar. Watanyny soymek, ony da§arky du§manlardan goramak, Watanyn at-abrayy, syyasy-ykdysady taydan giillap osme­ gi ugrunda galy§mak yaly ahlihalk bahbitli meseleleri gozgap, diinya edebiyatyn­ da, §ol sanda turkmen edebiyatynda engeme ajayyp eserler yazyldy, nusga alarlyk obrazlar doredildi. §ol eserlerin mysaly, olardaky gahrymanlaryn goreldesi watan­ gylyk terbiyesine gozli gesme bolup hyzmat edyar. Ynsanperwer edebiyat hemi§e ynsan ahlagynyn pak hem dumukly bolmagy iigin alada edip geldi. Yazyjy-§ahyrlaryn doreden geper obrazlarynyn ahlisinde diyen yaly ahlak meseleleri gozgaldy. Nahili hasiyetin, hereketin adama gel§ik 7 berip, namelerin ynsan mertebesini peseldyandigini, geper edebiyat gahrymanyn oziine durmu§ wakalarynyn iginde alyp bar§yny, adamlar bilen ozara gatna§ygyny, oylanmalaryny we §.m. yagdaylary suratlandyrmak arkaly yiize gykaryar, onat ah- laklary iindeyar. Ya§lara ahlak terbiyesini bermekde edebiyata gymmatly hazyna hokmunde garalmagy hut §onun iigindir. Ttirkmenlerin “Edebiyat” sozi “edep” sozunden yazylypdyr. Bu onun esasy wezipesini alamatlandyryar. Ya§lara edep-terbiye bermek, nesillerin ondebaryjy adamlar bolup yeti§megi ugrundaky tagallalar soz sungatynyn esasy wezipelerinin biri. Ya§ayy§da hem jem­ gyyetgilik durmu§ynda oziini edep-ekramly alyp baryan adamlar hemmeler tara- pyndan sylanyar we hormatlanyar. §ona gora-de geper edebiyatyn goreldeli gahry- manlary, ilkinji nobatda, edep-ekramy bilen okyjylara oziini aldyryar we ya§laryn soygiili gahrymanlaryna owriilyarler. £eper edebiyat edep terbiyesini belli bir me­ sele boyunga dal, eysem durmu§yn ahli ugry boyunga one stiryar. Her tematikanyn edep ideallary bar. £eper edebiyatyn ahli zanrlary edep terbiyesini one surmage borgludyr. Bu wezipani odemeyan edebi eser halk tarapyndan goldanylmayar. Edebiyat geper soz sungaty bolany iigin, adamlarda gozelligi duymak, go­ zelligi soyup bilmek duygularyny terbiyelemekligi oziinin ba§ wezipelerinin biri edip goyyar. £eper edebiyat adam durmusy bilen bir hatarda tebigatyn, haywanat diinyasinin, yer-yurtlaryn we §.m. geper §ekillerini, gahrymanlarynyn igki dunyasini suratlandyrmak arkaly gepergilik seri§delerini ussatlarga ulanmagyn iisti bilen diirli gomu§li gozelligi goz onunde janlandyryp, estetik-emosional taydan okyjylaryn anyna we duygularyna tasir edyar. §ahyryn go§gy setirlerini sazla§ykly duzmegi, yazyjynyn sozlem diizii§ stili okyjyda estetik duygulary oyarmakda uly rol oynayar. Yazyjy-§ahyrlaryn sowatlylygy, medeniyeti, ruhy baylygy okyjylara estetik terbiye bermegin ge§mesi bolup duryar. £eper edebiyatda terbiyanin ahli ugry we gomu§leri obrazlar arkaly amala a§yrylyar. Aslynda, obraz hem obrazlylyk geper edebiyatyn esasy alamatydyr. Edebi eserlerde adam we onun gylyk-hasiyetleri wakadyr hadysalaryn anyk beyanynda, bir-birine gatna§ygynda, pikir-hyyallarynda, ymtyly§larynda we §.m. hereketlerde obraz §ekiline girip, goz onunde janlanyar. Obrazlylyk eserde suratlandyrylyan predmetlere, beyan edilyan hadysalara, pursatlara hem mahsusdyr. Obrazyn kemala gelmeginde edebi tarlere we gepergilik seri§delerine uly hyzmat degi§lidir. £eper eserde yazylan zamanasynyn meseleleri, jemgyyetgilik gatna§yklary beyan edilmek bilen, §ol dowrun taryhy hadysalary, adamlaryn durmu§-ya§ay§y mohurini galdyryar. Turkmen edebiyaty bize gadym zamanlardan ba§lap, §u gttne genii halkymyzyn durmusy, dap-dessurlary, milli 6zbolu§lylygy, gon§y dowletler bilen medeni-ykdysady gatna§yklary, ba§dan gegiren pajygaly wakalary, gahry- mangylyklary, ertirki giin baradaky arzuw-islegleri barada habar beryar. Tiirkmenlerin halky eserlerinde: nakyllardyr atalar soziinde, lalelerdir mon- jugatdylarynda, legenda-rowayatlarynda, ertekidir §orta sozlerinde, “Oguznama”, “Gorkut ata”, “Gorogly” yaly eposdyr dessanlarynda ata-babalarymyzyn durdane pahim-payhaslary oz beyanyny tapypdyr. Olar arkaly watansoytijilik, mertlik, eder- menlik, adalatlylyk, ho§niyetlilik, yaramaz gylyk-hasiyetleri yazgarmak yaly me- selelerdaki garayy§laryny owrenip bilyaris. Halk doredijiliginin eserleri yazuwly edebiyatyn doremegine dayang bolup hyz- mat edipdir. Haysy bir halkyn yazuwly edebiyatyny alsan hem onun esasynda halky eserlerin yatandygyny gormek bolyar. Yazuwly edebiyat halk doredijiliginin edebi daplerinden, pahim-payhaslaryndan, geper obrazlaryndan, halkylyk we dogrugyl- lyk hasiyetlerinden dowamly gorelde alyar. Halky eserler yazyjy-§ahyrlaryn dunyagaraysynyn we gepergilik ussatlygynyn yzygiderli kamille§megine hemi§e itergi beryar. Turkmen edebiyatynyn taryhy gadymy dowtirlerden gaydyar. Tiirkmenlerin yazuwly edebiyatynyn kemala gelen zamanasy diyip, alymlar orta asyrlary salgy beryarler. Bu kesgitli netije daldir. Onun orta asyrlardan hem irkirak dowiirlerde peyda bolan bolmagy miimkin. IX asyrdan ba§lap Orta Aziyada medeniyet we ede­ biyat ostip baslayar. XI-XII asyrlarda bolsa ol has-da kamille§yar. Gadymy hem orta asyrlarda ya§an alym-§ahyrlar (Muhammet al Horezmi, Yusup Balasagunly, Mahmyt Ka?garly, Hoja Ahmet Yasawy, Emir Muizzi, Yunus Emre, Bayram han, Fizuly, Berhurdar Tiirkmen, Garajaoglan...) turkmen edebiyatynyn dorap, ostip ba§lamagyna uly itergi berdiler. Olar barada Nazar Gullayewin “Ga- dymdan galan nusgalar” atly kitabynda gymmatly maglumatlar berilyar. XIII asyrdan ba§lap turkmenlerin 6zba§dak dowlet bolmak ugrundaky gore§leri edebiyatyn osmegine onayly tasir edyar. Bu edebi hadysa XVIII-XIX asyrlarda turkmen edebiyatynyn meshur wekillerinin orta gykmagyna yardam beripdir. Andalyp, Azady, §abende, Magtymguly, Gayyby, Kemine, Seydi, Zelili, Mol­ lanepes, Mataji, Misgingylyg we beyleki gorniikli §ahyrlaryn eserleri mazmun we forma taydan halkylygy, pahim-payhasa eylenen ideyalary bilen il-gtintin arasynda gin me§hurlyk gazandy. Olaryn eserlerinde dowriinin jemgyyetgilik gatna§yklary, zahmetke§ halkyn gtin-gtizerany, ozba§daklyk, erkinlik ugrunda alyp baran gore§leri we isleg-arzuwlary §6hlelenyar. Halk gahrymanlarynyn mysalynda mertlik, batyr- gaylyk, Watana soygi yaly owtit-tindewler one stirtilyar. Y§ky lirika, watangylyk, ahlak pakligi, sosial densizlik yaly meseleler bilen birlikde diinya we ya§ayy§ hakdaky oylanmalar klassyk §ahyrlarymyzyn tinstini oziinde jemleyar. Yag§yny yayyp, yamany naletlemegin goreldesini gorkezmekde XVIII-XIX asyr tiirkmen Sahyrlarynyn eserleri gepergilik nukdaynazardan hem ajayyp nusga bolup hyzmat edyar. Turkmen klassyk sahyrlarymyzyn olmez-yitmez eserlerinin iisti bilen halky- myzyn gegmis durmusyny we taryhyny yakyndan owrenyaris. 9 Turkmen edebiyaty Gara§syz turkmen halkynyn uly ruhy hemayat9ysy- dyr. Turkmen yazyjylarynyn eserlerinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyn yolba$9ylygy astynda yurdumyzda adamlaryn gayduwsyz, janayamazlykly zahmetleri, senagatyn hem oba hojalygyn ondebaryjylarynyn gah- ryman^ylykly zahmet ustunlikleri, halkyn e§retli durmu§y, dostluk, watancylyk, parahatfylyk ugrundaky gore§leri beyan edilyar. (^eper edebiyat okyjyny ruhy tay­ dan terbiyelemek bilen adamlara nahili ya§amalydygyny, nenensi zahmet gekmeli- digini, nahili gore§melidigini owredyar, durmusda taze-taze iistiinlikler gazanmaga ruhlandyryar. Turkmen edebiyaty adamlarda yokary ahlagy terbiyelemek wezipesi­ ni amala a§yryar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyn taryhy gorkezme- lerinde turkmen yazyjylarynyn in yakyn hem-de ynamdar komek^i bolup duryandy- gy ayratyn nygtalyp gefilyar. Turkmen yazyjylary bizin dowurde§lerimizin obraz- laryny doretmek ugrunda i§jen galy^maga 9agyrylyar. Turkmen yazyjylary durmu§ hakykatyny yonekey beyan edijiler dal, eysem ony tazeden gurujylar, ozgerdijiler hokmunde 9ykys edyarler. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow doredijilik i§garlerinin oniinde eden taryhy 9yky§ynda Gara^syz Tiirkmenistanyn barha one ilerleyan osii§lerini mynasyp beyan edyan we ony halk kop9tiligine yokary gepergilikli
Load more

Recommended publications
  • Auksion-TUR 27.11.2020.Pdf
    ÜNS BERIŇ! BÄSLEŞIKLI SÖWDA! Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi Türkmenistanyň döwlet eýeçiligindäki desgalary hususylaşdyrmak hakynda kanunçylygyna laýyklykda, döwlet eýeçiligindäki desgalary satmak boýunça bäsleşikli söwdalaryň geçirilýändigini habar berýär. Bäsleşikli söwdalar 2020-nji ýylyň 27-nji noýabrynda sagat 10-00-da Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň jaýynda geçirilýär. Salgysy: Aşgabat şäheriniň Arçabil şaýolynyň 156-njy jaýy. Bäsleşikli söwdada satuwa çykarylýan Türkmenistanyň Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginiň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, “Türkmengaz” döwlet konserniniň, “Türkmenhaly” döwlet birleşiginiň, Aşgabat şäheriniň we Ahal, Daşoguz, Lebap hem-de Mary welaýat häkimlikleriniň desgalarynyň sanawy. Desganyň görnüşi, Binalaryň Başlangyç Hususylaşdyrma Desgalaryň ady, № (işiniň ugry, gurlan meýdany, bahasy gyň ýerleşýän ýeri ýyly) (m²) (manat) şertleri Türkmenistanyň Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginiň desgalary Balkan welaýaty Balkan welaýat Alyjylar jemgyýetleri birleşiginiň Esenguly etrap Söwda işleri, Hususy eýeçilige 1 Alyjylar jemgyýetiniň Söwda merkezi, Esenguly etrabynyň Esenguly 737,80 1 037 362,90 2008ý. satmak şäheri. Balkan welaýat Alyjylar jemgyýetleri birleşiginiň Serdar etrap Alyjylar Ammar, Hususy eýeçilige 2 jemgyýetine degişli Ammar binasy, Serdar şäheriniň G.Meretjäýew 578,80 89 024,40 1979ý. satmak köçesiniň 9-njy jaýy. Balkan welaýat Alyjylar jemgyýetleri birleşiginiň Bereket etrap Jemgyýetçilik iýmiti, Hususy eýeçilige 3 Alyjylar jemgyýetiniň “Gülüstan” restorany, Bereket şäheriniň 1000,10 302 536,80 1976-2008ý. satmak H.Babaýew köçesi. Lebap welaýaty «Lebap» döwlet lomaý-bölek söwda firmasynyň Söwda merkezi, Söwda işleri, Hususy eýeçilige 4 569,00 35 130,00 Gazojak şäheriniň «Sazakino» demir ýol bekedi. 1978ý. satmak Lebap welaýat Alyjylar jemgyýetleri birleşiginiň Köýtendag etrap Söwda işleri, Hususy eýeçilige 5 alyjylar jemgyýetiniň Bazarly söwda merkezi, Köýtendag etrabynyň 632,90 1 787 889,60 2013ý.
    [Show full text]
  • Free, Prior and Informed Consent of Practitioners and Specialists For
    :llll:lllll!lilllllllllllllllllllllflllillllllllllllllllllll 0102800007 Free, prior and informed consent of practitioners and specialists for Nomination of the Turkmen epic art of Gorogly for inscription on the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity 1. Free, prior and informed consent of practitioners for Nomination of the Turkmen epic art of Gorogly for inscription on the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity 2. Decision of the participants of the Round Table "On the support of submission of the nomination file of the "Turkmen epic art of Gorogly" for inclusion on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity YUNESKO-nyn i~leri boyun<;a Tiirkmenistanyn milli toparyna Da~oguz ~· Da~oguz welayaty, Tlirkmenistan, 20 13-nji yylyn 15-nji apreli Tfirkmen halk Gorogly dessan<;ylyk sungatyny YUNESKO-nyii "Adamzadyn ruhy medeni gymmatlyklarynyii gorniikli nusgalarynyii sanawyna" go~maga hodfirlemek baradaky razylyk Biz, a~akda sanawy getirilen, Tlirkmenistanyn halypa bag~ylar-dessan<;ylar topary, Tlirkmen halk Gorogly dessan<;ylyk sungatyny YUNESKO-nyn "Adamzadyn ruhy medeni gymmatlyklarynyn gomtikli nusgalarynyn sanawyna" go~maga hodtirlemage ozlimizin erkin razylygymyzy a~akda gol goymagyn listi bilen malim edyaris. Seyle hem, biz bu nusgany geljekde gorap saklamak li<;in bilelikde i~lenip diizlilen we meyille~dirilen <;arelerin ahlisini dolulygyna goldayarys (nominasion resminamanyn 3.b. punkty) we olary tistlinlikli amala a~yrmak li<;in i~jen gatna~jakdygymyzy malim edyaris. .N'2 Ady we atasynyn ady Doglan Goly Ya~ayan yerinin salgysy , I 1. Gurbanow Durdybay, 1950 Da~oguz welayatynyn Tlirkmenistanyn at Gubadag etrabynyn gazanan bag~ysy Abadanlyk gene~ligi Tel: (993) 322 31 483 (ay) Mobil tel: (993) 800 65 27 10 21 2.
    [Show full text]
  • Türkmenistan'ın Fiziki Coğrafyası Ve Doğal Koruma Bölgeleri
    T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKMENİSTAN’IN FİZİKİ COĞRAFYASI VE DOĞAL KORUMA BÖLGELERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Nurgeldi ARBATOV Enstitü Anabilim Dalı: COĞRAFYA Tez Danışmanı: Doç. Dr. Akif KARATEPE MAYIS – 2016 BEYAN Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygu olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim. Nurgeldi ARBATOV 24. 05. 2016 ÖNSÖZ Türkmenistan’ın Fiziki Coğrafyası ve Doğal Koruma Bölgeleri adını taşıyan bu çalışma bir Yüksek Lisans tezidir. Mevcut literatür göz önünde bulundurularak, verilerin analizi ve yapılan arazi gözlemleri sonrası Türkmenistan’ın Fiziki Coğrafyası ve Doğal Koruma Bölgelerine ait özellikler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu nedenle ilk olarak kaynak taraması yapılmıştır. Bunun sonucunca çalışma alanı ile ilgili literatürlerin çoğu Türkmence ve bunun yanı sıra Rusça ve İngilizce kaynaklar olmak üzere birçok kaynakdan yararlanılmıştır. Çalışmalar sonrasında bulunan yabancı dildeki kaynaklar Türkçe’ye çevrilmiştir. Bu tezin yazılması aşamasında, çalışmamı sahiplenerek titizlikle takip eden danışmanım Doç. Dr. Akif Karatepe’ye değerli katkı ve emekleri için içten teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım. Çalışmalarımda değerli fikirleri ile yardımcı olan Prof. Dr. Fatma Tülay KIZILOĞLU ve Sakarya Ünivesritesi Fen –Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü hocalarına ve araştırma görevlilerine teşekkürlerimi sunarım. Sakarya Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü bütün hocalarım bütün süreç boyunca her anlamda yanımda olmuş, desteğini ve katkılarını esirgememiştir. Tez yazma süresi boyunca araştırma konularında yardımı olan annem ve babama şükranlarımı sunarım. Aynı zamanda tercüme yapmamda yardımcı olan arkadaşım Seljuk Esenov ve Gafur Haytbayev’e şükranlarımı sunarım. Bütün süreç boyunca emeği geçen tüm arkadaşlarıma çok teşşekür ederim.
    [Show full text]
  • AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: 826-839 Kasım 2018 Türkiye Araştırma Makalesi Makale
    AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: 826-839 Kasım 2018 Türkiye Araştırma Makalesi TÜRKMENİSTANDAKİ YER ADLARINI TEMATİK SINIFLANDIRMA ÇALIŞMASI Dr. Öğr. Üye. Savaş ŞAHİN. ÖZ Toplumların kültür hazineleri içerisinde önemli bir paya sahip olan yer adları, ait oldukları toplumların hafızalarını canlı tutar ve kültürün geçmiĢten geleceğe aktarılmasında önemli rol oynar. Etrafımızda gördüğümüz her bir dağ, dere, nehir, köprü, çeĢme, kale vb. adı ile tanınır ve bu adla da tarihde yaĢar. Ülkede egemen olan toplulukların etkisyle kimi zaman adları değiĢen Buyapılar,halkın zihnȋ ve kültürel hafızasından izler taĢıyan isimlerle adlandırılırlar. Türk toplulukları, göçebeliktan baĢlayarak yerleĢik hayata geçene kadar ve geçtikten sonra da göç yolları da dâhil geçtikleri ve yerleĢtikleri yerlere anlamlı isimler vermiĢlerdir. Türkmenistan‟ın tarihi geçmiĢi, Türkmenlerin menĢei, Türkmenistan‟da yaĢayan kabile ve boy adlarını tespit etmede yer adları oldukça önemli bir iĢleve sahiptir. Türkmenistan‟daki yer adları, Türkmenistan‟ın sosyo-kültürel, ekonomik, tarihȋ, siyasȋve coğrafȋ özelliklerinin ortaya konulması bakımından önemlidir. Toponimler coğrafȋ yer adları çalıĢmalarını konu alan bir bilim dalıdır. Diğer bir deyiĢle toponimi dile ait bir çalıĢma alanıdır. Toponimi çalıĢmaları bize artzamanlı ve eĢzamanlı dilbilim çalıĢmaları konusunda konusunda fayda sağlar. Türk dünyasına ait coğrafyalarda yer adları çalıĢması yapılması hem Türk kültürüne hem de Türk diline katkı sağlayacaktır. Bu çalıĢmada Türkmenistandaki yer
    [Show full text]
  • Turkmenistan 2015 Crime and Safety Report
    Turkmenistan 2015 Crime and Safety Report Product of the Research & Information Support Center (RISC) The following is based on open-source reporting. April 29, 2015 Overall Crime and Safety Situation Crime Rating: Medium Crime Threats Crimes of opportunity against foreigners, who are often perceived as wealthy, occur. Petty thieves tend to operate on buses during rush hour and in crowded environments (bazaars). In 2014, RSO saw an increase in the number of aggressive beggars outside Yimpash and other markets. Well-dressed foreigners, especially those driving cars with commercial (yellow) or diplomatic (blue) license plates are regularly targeted. Violent crimes, to include rape and murder, occur. Unofficial sources claim that the murder rate in Ashgabat is about one per week. Violent crimes are often linked to the trade and use of narcotics and tend to involve the local population, as opposed to foreigners. Two cases of rape are alleged to have occurred in late 2013. Despite widespread rumors, police apparently had adequate evidence against the subject indicating he was the perpetrator. Women in isolated surroundings may be at an increased risk for harassment and/or assault. Residential break-ins and burglaries have been reported in Ashgabat, spurred in part by the knowledge that many residents keep cash at home. For example, an apartment in a generally safe neighborhood where the American housing compound is situated was burglarized in late 2013. The criminals rang the apartment doorbell; a female victim opened the door, and they held her at knife-point while stealing approximately U.S.$300,000 that was stored in a safe.
    [Show full text]
  • Garaşsyzlyk 2007 I. № 9126 Aşgabat Ş. Raıatlaryň Türkmen
    TÜRKMENISTANYŇ PREZIDENTINIŇ K A R A R Y «17» Garaşsyzlyk 2007 ý. № 9126 Aşgabat ş. Raýatlaryň Türkmenistanyň serhet sebitine gelmeginiň we onda bolmagynyň kadalaryny hem-de Türkmenistanyň serhet gözegçiligi zolagynda serhet düzgüniniň kadalaryny tassyklamak hakynda (Türkmenistanyň Prezidentiniň namalarynyň we Türkmenistanyň Hökümetiniň çözgütleriniň ýygyndysy, 2007 ý., № 10, 763-nji madda) Türkmenistanyň Döwlet serhediniň goralyşynyň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak, raýatlaryň serhet sebitinde geçmegine gözegçiligi tertipleşdirmek maksady bilen, şeýle hem «Türkmenistanyň Döwlet serhedi hakyndaky» Türkmenistanyň Kanunyna we Türkmenistanyň Prezidentiniň 2007-nji ýylyň Gorkut aýynyň 13-inde çykaran 8819-njy kararyna laýyklykda, karar edýärin: 1. Raýatlaryň Türkmenistanyň serhet sebitine gelmeginiň we onda bolmagynyň kadalaryny; Türkmenistanyň serhet gözegçiligi zolagynda serhet düzgüniniň kadalaryny tassyklamaly (goşulýar). 2. «Türkmenistanyň serhet kontrollygy zolagynda Serhet düzgüniniň kadalaryny we Türkmenistanyň serhet zonasyna gelmegiň hem-de onda bolmagyň kadalaryny tassyklamak barada» Türkmenistanyň Prezidentiniň 1994-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 26-synda çykaran 1952-nji kararyny; «Türkmenistanyň Prezidentiniň käbir kararlaryna üýtgetmeler girizmek hakynda» Türkmenistanyň Prezidentiniň 1997-nji ýylyň Gorkut aýynyň 28-inde çykaran 3264-nji kararynyň (Türkmenistanyň Prezidentiniň namalarynyň we Türkmenistanyň Hökümetiniň çözgütleriniň 1997-nji ýyldaky 7-nji ýygyndysynyň 5853-nji maddasy) 2-nji, 3-nji we 4-nji bölümlerini; «Türkmenistanyň
    [Show full text]
  • United Nations Code for Trade and Transport Locations (UN/LOCODE) for Turkmenistan
    United Nations Code for Trade and Transport Locations (UN/LOCODE) for Turkmenistan N.B. To check the official, current database of UN/LOCODEs see: https://www.unece.org/cefact/locode/service/location.html UN/LOCODE Location Name State Functionality Status Coordinatesi TM AGT Ashgabat S Multimodal function, ICD etc.; Request under consideration 3757N 05823E TM AKD Akdepe Road terminal; Recognised location 3818N 05735E TM ALT Altyn Asyr Port; Multimodal function, ICD etc.; Request under consideration 3753N 05822E TM AMY Amyderya L Road terminal; Recognised location 3753N 06514E TM ASB Ashkhabad S Road terminal; Airport; Code adopted by IATA or ECLAC 3757N 05823E TM BAB Babadaýhan A Road terminal; Recognised location 3741N 06023E TM BAH Bäherden Rail terminal; Road terminal; Recognised location 3826N 05725E TM BAL Balkanabat B Rail terminal; Road terminal; Recognised location 3930N 05421E TM BAY Bayramaly Rail terminal; Road terminal; Recognised location 3737N 06210E TM BKH Bekdash B Road terminal; Recognised location 4134N 05232E TM BOL Boldumsaz Rail terminal; Road terminal; Recognised location 4208N 05940E TM BZY Büzmeyin Rail terminal; Road terminal; Recognised location 3803N 05812E TM CHE Cheleken B Port; Road terminal; Recognised location 3924N 05308E TM CJV Chärjew L Road terminal; Recognised location 3906N 06334E TM CRZ Tchardjou Airport; Postal exchange office; Code adopted by IATA or ECLAC TM DHZ Dashhowuz Road terminal; Recognised location 4150N 05957E TM FAR Farap L Rail terminal; Road terminal; Border crossing Recognised location
    [Show full text]
  • Turkmenistan
    Office for Democratic Institutions and Human Rights TURKMENISTAN PARLIAMENTARY ELECTIONS 15 December 2013 OSCE/ODIHR Election Assessment Mission Final Report Warsaw 4 March 2014 TABLE OF CONTENTS I. EXECUTIVE SUMMARY ........................................................................................................... 1 II. INTRODUCTION AND ACKNOWLEDGEMENTS ................................................................ 2 III. BACKGROUND AND POLITICAL CONTEXT ...................................................................... 3 IV. ELECTORAL SYSTEM .............................................................................................................. 4 V. LEGAL FRAMEWORK .............................................................................................................. 5 A. RIGHT TO VOTE ........................................................................................................................... 7 B. RIGHT TO STAND ......................................................................................................................... 7 VI. ELECTION ADMINISTRATION ............................................................................................... 7 VII. VOTER REGISTRATION ......................................................................................................... 10 VIII. CANDIDATE REGISTRATION ............................................................................................... 11 IX. ELECTION CAMPAIGN .........................................................................................................
    [Show full text]
  • Zan Naselenia.Pdf
    HORMATLY RAÝATLAR! Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň ýerlerdäki zähmet we ilatyň iş bilen üpjünçiligi edaralary kärhanalaryň, guramalaryň we edaralaryň şu aşakdaky hünärler boýunça işe çagyrýandygyny SIZIŇ DYKGATYŇYZA ÝETIRÝÄR (2020-nji ýylyň awgust aýynyň 1-na berlen maglumatlaryň esasynda taýýarlandy) Teklip edilýän hünärleriň atlary Habarlaşmak üçin Başlangyç we orta Beýleki hünärler salgymyz we telefon Ýokary bilim boýunça hünär bilimi boýunça belgilerimiz boýunça AŞGABAT ŞÄHERI BOÝUNÇA Bagtyýarlyk etrabynda maşgala lukman, ylmy işgär, elektrik, maşgala artist, režissýor, rus dili, şepagat uýasy, tikinçi, işçi, dokmaçy, iňlis dili, himiýa, aýdym-saz artist, suratkeş- ofisiant, bug Aşgabat şäheriniň mugallymlary, tehniki bezegçi, terbiýeçi- gazanlarynyň işgäri, Bekrewe köçesiniň 25-nji howpsuzlyk inženeri, usulçy, abatlaýjy, tehnik, garawul, işçi, jaýy, tel: 37-46-71 konsertmeýster, tälimçi, arhiwarius, operator, tämizleýji repetitor sürüji Berkararlyk etrabynda hasapçy, buhgalteriň maşgala şepagat orunbasary, terjimeçi, iş uýasy, dolandyryjy, menejer, elektrokebşirleýji, drama artisti, oýun goýujy santehnik, abatlaýjy işçi, satyjy, bezegçi, režissýor, maşgala, berhiz, elektrik, sürüji, I-nji bagban, Aşgabat şäheriniň entomolog, prowizor, derejeli oýunçy, howalandyrmaçy, Bekrewe köçesiniň 25-nji farmasewt lukmanlary, elektromehanik, bejeriji, ofisiant, jaýy, tel: 37-46-67 dizaýner, rus dili, iňlis dili, elektromontýor, tok garawul, dizelçi matematika, taryh, fizika, üpjünçilik tehnigi, informatika
    [Show full text]
  • Türkmenistanyň Bilim Ministrligi
    TÜRKMEN POLITEHNIKI INSTITUTY Ç.Balgulyýew TÜRKMENISTANYŇ NEBIT WE GAZ GEOLOGIÝASY Ýokary okuw mekdepleri üçin okuw kitaby Aşgabat – 2010 5 Ç. Balgulyýew, Türkmenistanyň nebit we gaz geologiýasy. Ýokary okuw mekdepleri üçin okuw kitaby, Aşgabat – 2010 ý. 6 Giriş. Türkmenistanyň nebite we gaza iň baý ýurtlaryň hatarynda durýandygyny dünýä ykrar edýär. Diňe soňky ýyllarda türkmen geologlarynyň açan Günorta Ýolöten-Osman gaztoptanan zolakda 4-8-14 trillion m3 tebigy gazyň gorlarynyň ýerleşýändigini abraýly halkara bilermenler tassykladylar. Türkmenistanyň territoriýasynyň, uglewodorodlaryň täze ýataklaryny, zolaklaryny açmak nukdaý nazardan öwrenilmek derejesiniň dünýäniň ençeme ýurtlary bilen deňeşdirilende (Azerbaýjan, Özbegistan, Demirgazyk Kawkaz, Ruminiýa, Meksika, Günbatar Ýewropa, Wenesuela we başgalar) örän pesdigini belläp geçmelidiris. Ýokary perspektiwaly, ýöne ýeterlik derejede öwrenilmedik geotektoniki welaýatlara we çökündilere ilkinji nobatda Amyderýa sineklizasynyň aşaky- ortaky ýura, kelloweý-oksford, Köpetdagetek büklüminiň we Bokurdak monoklinalynyň ýura we mel, Günbatar Türkmenistan çöketliginiň aşaky gyzyl reňkli we miosen çökündileri degişli bolup durýarlar. Türkmenistanyň territoriýasynyň geologiki gurluşynyň çyşyrymlydygyny we uglewodorodlaryň ýataklarynyň gözleg- barlag işleriniň örän uly möçberlerde maýa goýumlaryny talap edýänligini aýratyn belläp geçmegi makul bildik. Şonuň üçin ýeňil bolmadyk tebigy şertlerde alynyp barylýan, ýokary derejede çylşyrymly işler ylmy we ykdysady taraplardan doly esaslandyrylyp, tejribede
    [Show full text]
  • Turkmenistan
    Turkmenistan Capital: Ashgabat Population: 5.37 million GNI/capita, PPP: US$15,760 Source: World Bank World Development Indicators. Nations in Transit Ratings and Averaged Scores NIT survey year 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 National Democratic 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 Governance Electoral Process 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 Civil Society 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 Independent Media 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 Local Democratic 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 Governance Judicial Framework and 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 7.00 Independence Corruption 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 6.75 7.00 Democracy Score 6.93 6.93 6.93 6.93 6.93 6.93 6.93 6.93 6.93 6.96 NOTE: The ratings reflect the consensus of Freedom House, its academic advisers, and the author(s) of this report. If consensus cannot be reached, Freedom House is responsible for the final ratings. The ratings are based on a scale of 1 to 7, with 1 representing the highest level of democratic progress and 7 the lowest.
    [Show full text]
  • Blank Prodoc Template
    United Nations Development Programme Project Document Project title: Sustainable Cities in Turkmenistan: Integrated Green Urban Development in Ashgabat and Awaza Country: Implementing Partner: Management Arrangements: Turkmenistan State Committee for Environmental National Implementation Modality Protection and Land Resources of (NIM) Turkmenistan UNDAF/Country Programme Outcome: Outcome 2.2: Environmentally sustainable use of natural resources contributes to effectiveness of economic processes and increased quality of life UNDP Strategic Plan Outputs: Output 1.3: Solutions developed at national and sub-national levels for sustainable management of natural resources, ecosystem services, chemicals, and waste. Output 1.5. Inclusive and sustainable solutions adopted to achieve increased energy efficiency. UNDP Social and Environmental Screening Category: UNDP Gender Marker: Low Risk GEN1 Atlas Project ID/Award ID number: 00081872 Atlas Output ID/Project ID number: 00091000 UNDP-GEF PIMS ID number: 5452 GEF ID number: 9279 Planned start date: Planned end date: September 2017 August 2023 LPAC date: TBD Brief project description: Population growth and economic development have led to rapid expansion of cities in Turkmenistan over the past two decades, most notably in the capital city of Ashgabat and the resort zone of Awaza on the Caspian Sea. This growth has had an increasing negative environmental impact – resource consumption, waste, local air and water pollution, and emissions of greenhouse gases (GHG). Ashgabat and Awaza have already embraced some measures to manage this impact. But there remains much untapped technical potential to decrease the volume and impact of private vehicle traffic in all cities, further expand efficient street lighting, reduce waste and increase recycling, and introduce “green” practices to hotels.
    [Show full text]