Prawnokarne I Organizacyjne Elementy Systemu Antyterrorystycznego W Ppolsce –– Stan Obecny I Perspektywy Doskonalenia
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ PRAWA KATEDRA PRAWA KARNEGO ZAKŁAD PRAWA KARNEGO I KRYMINOLOGII Paweł Chomentowski PPRAWNOKARNE I ORGANIZACYJNE ELEMENTY SYSTEMU ANTYTERRORYSTYCZNEGO W PPOLSCE –– STAN OBECNY I PERSPEKTYWY DOSKONALENIA Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem naukowym prof. zw. dr. hab. Emila Walentego Pływaczewskiego BIAŁYSTOK 2013 SPIS TREŚCI WSTĘP ............................................................................................................................. 5 ROZDZIAŁ I METODOLOGIA BADAŃ ................................................................................................ 20 § 1. Uzasadnienie podjęcia badań ....................................................................................... 20 § 2. Przedmiot i cel badań ................................................................................................... 24 § 3. Problemy i hipotezy badawcze ..................................................................................... 25 § 4. Metody, techniki i narzędzia badawcze ........................................................................ 27 § 5. Organizacja i przebieg badań ....................................................................................... 29 ROZDZIAŁ II TERRORYZM – ANALIZA ZJAWISKA ............................................................................. 34 § 1. Definicje doktrynalne i ustawowe współczesnego terroryzmu .................................... 34 § 2. Aktywność ugrupowań terrorystycznych w Europie po drugiej wojnie światowej ...................................................................................................................... 43 § 3. Typologia współczesnych metod działania terrorystów ............................................... 47 ROZDZIAŁ III ASPEKTY PRAWNE WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMÓW ANTYTERRORYSTYCZNYCH ......... 58 § 1. Wybrane modele systemów antyterrorystycznych ....................................................... 58 § 2. Modele systemu prawa w walce z terroryzmem ........................................................... 65 § 3. Inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych i Unii Europejskiej w zakresie walki z terroryzmem ................................................................................... 71 § 4. Charakterystyka przestępstwa o charakterze terrorystycznym w polskim systemie prawnokarnym .............................................................................................. 89 2 ROZDZIAŁ IV GENEZA SYSTEMU ANTYTERRORYSTYCZNEGO W POLSCE ........................................ 104 § 1. Charakterystyka pojęcia „system antyterrorystyczny” ............................................... 104 § 2. Etapy tworzenia systemu antyterrorystycznego w Polsce w latach 2006-2012 ......... 108 § 3. Podmioty tworzące system antyterrorystyczny w Polsce i jego fazy działania ........... 124 ROZDZIAŁ V ANALIZA ZADAŃ, UPRAWNIEŃ I STRUKTUR POSZCZEGÓLNYCH POLSKICH SŁUŻB I INSTYTUCJI W ROZPOZNAWANIU ZAGROŻEŃ I ZAPOBIEGANIU IM – FAZA PRZED ZAMACHEM ............................................................................................. 127 § 1. Rola Międzyresortowego Zespołu do spraw Zagrożeń Terrorystycznych jako fundamentu systemu w fazie rozpoznawania zagrożeń ............................................. 127 § 2. Zadania ustawowe służb w fazie przed zamachem terrorystycznym ......................... 130 § 3. Uprawnienia ustawowe służb i instytucji właściwe do wykrywania zagrożeń terrorystycznych ......................................................................................................... 144 ROZDZIAŁ VI REAGOWANIE, WSPÓŁDZIAŁANIE, DOWODZENIE I KOORDYNACJA W FAZIE DOKONANIA ZAMACHU TERRORYSTYCZNEGO............................................................ 176 § 1. Analiza zadań i możliwości systemu opartego na Rządowym Zespole Zarządzania Kryzysowego w fazie największego zagrożenia ...................................... 176 § 2. Działania kontrterrorystyczne .................................................................................... 194 § 3. Działania ratownicze ..................................................................................................206 § 4. Dowodzenie operacją – sztaby dowodzenia a centra kryzysowe ................................ 212 § 5. Koordynacja i współdziałanie w ramach reagowania na zagrożenie terroryzmem ............................................................................................................... 218 § 6. Polityka informacyjna służb państwowych w walce z zagrożeniami terrorystycznymi ......................................................................................................... 228 ROZDZIAŁ VII ODBUDOWA, PRZYWRACANIE STANU POPRZEDNIEGO ORAZ ŚCIGANIE SPRAWCÓW W FAZIE PO ZAMACHU TERRORYSTYCZNYM ..........................................235 § 1. Odbudowa i przywracanie stanu poprzedniego ......................................................... 235 § 2. Minimalizacja skutków zamachu ............................................................................... 239 § 3. Współpraca międzynarodowa w zakresie walki z terroryzmem ................................. 246 3 ROZDZIAŁ VIII ANALIZA BADAŃ EMPIRYCZNYCH .............................................................................. 262 § 1. Uprawnienia służb systemu antyterrorystycznego oraz zakres zainteresowania (pracy) instytucji państwowych zajmujących się zwalczaniem terroryzmu w opiniach respondentów ........................................................................................... 264 § 2. Opinie respondentów o przyjmowaniu elementów organizacyjno-prawnych walki z terroryzmem z innych państw ........................................................................ 279 § 3. Zakresy odpowiedzialności służb i instytucji wchodzących w skład polskiego systemu antyterrorystycznego .................................................................................... 282 § 4. Propozycje zmian prawno-organizacyjnych w funkcjonowaniu polskiego systemu antyterrorystycznego .................................................................................... 294 ROZDZIAŁ IX KIERUNKI I OBSZARY ZMIAN W FUNKCJONOWANIU POLSKIEGO SYSTEMU ANTYTERRORYSTYCZNEGO W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ...................................... 303 § 1. Potrzeby w zakresie zmian polskiego systemu antyterrorystycznego ........................ 303 § 2. Przydatność rozwiązań prawnokarnych i organizacyjnych innych państw dla polskiego systemu antyterrorystycznego ............................................................. 308 ZAKOŃCZENIE ............................................................................................................. 314 LITERATURA ................................................................................................................ 319 WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH ...................................................................................... 334 INNE ŹRÓDŁA .............................................................................................................. 341 WYKAZ TABEL ............................................................................................................. 347 WYKAZ RYSUNKÓW ................................................................................................... 350 ANEKS .......................................................................................................................... 351 Załącznik 1 ......................................................................................................................... 351 Załącznik 2 ......................................................................................................................... 363 Załącznik 3 ......................................................................................................................... 368 4 WSTĘP Podejmując próbę wyjaśnienia tematu zaproponowanego w rozprawie doktorskiej, w pierwszej kolejności należy się zastanowić, czy Polska jest krajem zagrożonym działaniem terrorystów? Po co usprawniać system antyterrorystyczny, jeśli uznamy nasz kraj za „wolny” od tego rodzaju zagrożeń? Niestety we współczesnym świecie nawet Polska, w której stopień zagrożenia terroryzmem jest stosunkowo niski w porównaniu z innymi państwami europej- skimi, nie jest krajem pozbawionym takiego ryzyka. Co więcej, przekonanie o niższym niż w innych krajach zagrożeniu terrorystycznym może być paradoksalnie przyczynkiem dla ter- rorystów do przeprowadzenia takiego ataku terrorystycznego. Należy przede wszystkim zadać sobie pytanie, jakie czynniki mogą wpływać na istnienie takiego zagrożenia w Polsce? Klasyczny podział zagrożeń uwzględniający źródło ich pochodzenia opiera się na ze- wnętrznych i wewnętrznych czynnikach ryzyka, których istnienie może wskazywać na to, czy nasz kraj może stać się celem zamachu, czy też nie. Czynniki te zależą zarówno od stopnia asymilacji mniejszości narodowych, a także stopnia akceptacji mniejszości przez poszczegól- ne grupy społeczne w naszym kraju1, jak i naszego położenia geograficznego, prowadzonej polityki międzynarodowej, imigracyjnej czy aktywności wojskowej. Podział zagrożeń ze względu na czynniki zagrożenia może nawiązywać oczywiście do stosowanego w literaturze podziału na terroryzm wewnętrzny i międzynarodowy. Przy takim podziale terroryzmem we- wnętrznym będziemy nazywali ataki przeprowadzane na terytorium, własność (w tym symbo- le, instytucje, budynki itp.) i/lub obywateli jednego tylko kraju i przeprowadzanych także przez obywateli tegoż kraju bazujących na jego terytorium2.