NIP Nr 67 2019.Indd
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Czasopismo humanistyczne Rocznik XXVI • 2019 • nr 3 (67) „Niepodległość i Pamięć” Czasopismo humanistyczne 2019 © copyright by Muzeum Niepodległości w Warszawie Rada naukowa: Prof. dr hab. Wiesław Caban (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz (Uniwersytet w Białymstoku), ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr hab. Arkadiusz Indraszczyk (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach), prof. dr hab. Jarosław Kita (Uniwersytet Łódzki), prof. dr hab. Jacek Knopek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr hab. Marek Władysław Kolasa (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), dr hab. Radosław Lolo, prof. AH (Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku), prof. dr Henryk Malewski (Stowarzyszenie Naukowców Polskich Litwy), dr hab. Janusz Mierzwa (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), prof. dr hab. Krzysztof Mikulski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja (Uniwersytet Opolski), prof. dr hab. Beata K. Obsulewicz- -Niewińska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), prof. dr hab. Janusz Odziemkowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr hab. Grzegorz Pełczyński (Uniwersytet Wrocławski), prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), dr hab. Stanisław Sulowski, prof. UW (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Jacek Szczepański (Muzeum Historyczne w Legionowie), prof. dr hab. Janusz Szczepański (Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku), prof. dr hab. Andrzej Szmyt (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), dr hab. Maciej Szymczyk (Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju), prof. dr hab. Zbigniew Wawer (Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie), dr hab. Rafał Wiśniewski, prof. UKSW (Narodowe Centrum Kultury), dr Ladislav Volko (Uniwersytet św. św. Cyryla i Metodego w Trnawie), doc PhDr Jiŕi Vykoukal, CSc (Uniwersytet Karola w Pradze) Kolegium redakcji: dr Tadeusz Skoczek (redaktor naczelny), dr hab. Jolanta Załęczny (zastępca redaktora naczelnego), Dorota Panowek (sekretarz redakcji) Krzysztof Bąkała (muzealnictwo), Paweł Bezak (historia wojskowości), dr Adam Buława (członek kolegium), Jan Engelgard (historia), Małgorzata Izdebska-Młot (redaktor językowy), prof. PUNO dr hab. Zbigniew Judycki (biografistyka), Halina Murawska (bibliologia), dr Endre László Varga (członek kolegium), ks. dr Jerzy Zając (członek kolegium), Łukasz Żywek (źródła) Recenzenci naukowi: prof. dr hab. Adam Czesław Dobroński (Uniwersytet w Białymstoku), prof. dr hab. Helena Krasowska (Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk), prof. dr hab. Henryk Żaliński (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski (Polskie Towarzystwo Historyczne), doc. dr Olga Gorbaczewa (Białoruski Uniwersytet Państwowy w Mińsku), dr hab. Radosław Domke (Uniwersytet Zielonogórski), dr hab. Jerzy Mazurek (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Grzegorz Nieć (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), dr Ewa Jaska (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego) ISSN 1427-1443 Spis treści Tadeusz Skoczek, „Punktozy” ciąg dalszy ................................................................. 11 ARTYKUŁY Jolanta M. Marszalska, Historyczne księgozbiory polskie w latach 1795–1914. Kulturowa i wychowawcza rola książki w dziejach narodu ................................. 15 Mariusz Nowak, Rady powiatowe i miejskie jako element systemu koncesji autonomicznych Królestwa Polskiego w latach 1861–1863 (na przykładzie guberni radomskiej) ............................................................................................. 37 Jakub Knyżewski, Leon Silicki (1876–1954). Od służby w armii zaborczej do niepodległej Polski .......................................................................................... 65 Kamil Piskała, Od Oleandrów do Brześcia. Rekonstrukcja polityki pamięci Polskiej Partii Socjalistycznej w obliczu zaostrzającego się konfl iktu z obozem piłsudczykowskim ................................................................................................. 97 Janusz Szczepański, Sprawy obronności w działalności Sejmu Ustawodawczego (1919–1922) ....................................................................................................... 127 Jerzy Mazurek, Państwowe Seminarium Nauczycielskie im. T. Kościuszki w Ostrowcu Świętokrzyskim (w setną rocznicę powstania) ............................... 157 Jolanta Załęczny, Pamięć o uczestnikach wojny 1920 roku w świadomości społeczeństwa II RP ........................................................................................... 185 Janusz Gmitruk, Kobiety w ruchu ludowym ........................................................... 211 Piotr Eberhardt, Postulaty terytorialne polityków czeskich w pierwszej połowie XX wieku ............................................................................................................ 229 Jan Wiktor Sienkiewicz, Grupa 49. Artyści spod skrzydeł generała Władysława Andersa .............................................................................................................. 269 MUZEALNICTWO. Materiały, sprawozdania, omówienia Marian Marek Drozdowski, „Przez trud i cierpienie do wolnej Ojczyzny”. Bogu i Ojczyźnie. Kościół w okresie odzyskania przez Polskę Niepodległości. Na marginesie wystawy w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej (10 grudnia 2018−10 marca 2019) ...................................................................................... 293 Marzena Milewska, Wystawy z okazji stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości – wizyty studyjne pracowników Muzeum Niepodległości w Warszawie ....................................................................................................... 301 Robert Hasselbusch, O „Medycynie za drutami” – relacja z konferencji naukowej w Krakowie ........................................................................................................ 307 ŹRÓDŁA, RELACJE, WSPOMNIENIA Tadeusz Skoczek, Świadectwa ludobójstwa ............................................................ 313 Azyk Szlamek, Ocalony ............................................................................................. 315 Michalina Sękowska-Pięchowa, Oczyma dziecka .................................................. 323 Halina Murawska, Judaika. Wydawnictwa zwarte w zbiorach Biblioteki Muzeum Niepodległości .................................................................................................... 331 Łukasz Żywek, Judaika w zbiorach Muzeum Niepodległości ................................. 349 Magdalena Gardias, Literackość we wspomnieniach czeskich i polskich byłych więźniów KL Auschwitz ...................................................................................... 363 Jan Poprawa, Ja(zz) i „Jaszczury” (1960–1980) .................................................... 375 RECENZJE, NOTY, BIBLIOGRAFIE Henryk Kocój, Regres czy postęp w badaniach nad Targowicą? (Adam Danilczyk, Targowica, czyli zdrada, Wydawnictwo DEMART, Warszawa 2016, ss. 256) . 391 Henryk Kocój, Upadek Polski w świetle relacji dyplomatów saskich (Józef Ignacy Kraszewski, Polska w czasie trzech rozbiorów 1772–1799, t. 1, 1772−1787, ss. 327; t. 2, 1788−1791, ss. 304; t. 3, 1791−1799, ss. 412, Wydawnictwo Napoleon V, Oświęcim 2015) ............................................................................ 401 Andrzej Kotecki, Józef Brandt (1841–1915) – ostatni co tak pędzlem wodził (Józef Brandt 1841–1915. Katalog wystawy, red. nauk. Ewa Micke-Broniarek, t. 1, Rozprawy i materiały, ss. 193; t. 2, Malarstwo, ss. 353; t. 3, Rysunki i akwarele. Varia. Dzieła wzmiankowane. Fotografi e z kolekcji Józefa Brandta, ss. 298, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2018) ......................................... 409 Jacek Goclon, O Piłsudskim – bez Piłsudskiego (Wojciech Roszkowski, Mistrzowska gra Józefa Piłsudskiego, Wydawnictwo „Biały Kruk”, Kraków 2018, ss. 207) ..................................................................................................... 417 Andrzej Kotecki, Zapis debaty (Drogi do Niepodległej. Debaty Belwederskie 5 XI 2016–14 VI 2018. 100 lat z tysiąclecia, red. nauk. prof. dr hab. Włodzimierz Suleja; Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2018, ss. 310) ................................................ 431 Jacek Knopek, Losy jeńców alianckich w Tychowie z okresu II wojny światowej (Obóz dla jeńców alianckich Stalag Luft IV w Tychowie (1944–1945). Studia, relacje i upamiętnienia, praca zbiorowa pod red. Pawła Michalaka i Michała Polaka, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2018, ss. 233) ............................................................................................................... 435 Marek Jedynak, Jak nie pisać wojennych biografi i, nawet w formie reportażu (Andrzej Nowak-Arczewski, Pseudonim Tarzan. Ścigany przez Gestapo, NKWD, UB, Mossad, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2018, ss. 222) ........... 439 Grzegorz Pełczyński, Syntetycznie o Związku Sybiraków (Karolina Jaskól- ska, Maria Markiewicz, Beata Żyłkowska, Związek Sybiraków w Polsce (po reaktywacji) 1988−2018, Związek Sybiraków Zarząd Główny, Warszawa– Kraków 2018, ss. 125) ...................................................................................... 453 Marian Marek Drozdowski, Ikonografi czny obraz działaczy