Siła Sąsiedztwa I Lokalności Dla Budowy Lepszej Polski
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
WYDAWCA Prawdziwa demokracja zaczyna się Może się okazać paradoksem w wymiarze sąsiedzkim. Gdy jako historii, że nie wielkie, spajające samorządowcy to zrozumiemy, narracje, ale właśnie ta mała, nie będziemy mieli problemu ale powszechna transformacja z samoograniczeniem się i przekaza- kulturowo-mentalna na poziomie niem na ten poziom różnych sąsiedztwa i lokalności, dr Wojciech Szczurek narzędzi, środków i kompetencji OBYWATELSKI KONGRES dr Jan Szomburg zmieni Polskę na lepsze. Prezydent Gdyni pozwalających podejmować decyzje Prezes Zarządu IBnGR, i je realizować. Inicjator Kongresów MECENASI Obywatelskich Czy wysoką jakość przestrzeni SIŁA SĄSIEDZTWA W większości z nas jest tęsknota traktować chcemy jako luksus za społecznością – za sąsiedztwem, czy dobro pierwszej potrzeby? w którym nie trzeba zamykać drzwi na klucz, gdzie możemy liczyć I LOKALNOŚCI na wsparcie, a rozmowy z sąsiadami są miłą codziennością. dr inż. arch. Aleksandra Dulkiewicz Gabriela Rembarz Prezydent Gdańska, architektka, urbanistka, Członek Zarządu Politechnika Gdańska DLA BUDOWY LEPSZEJ POLSKI Unii Metropolii Polskich Obiekty biurowe muszą być Sąsiedztwo i lokalność dało nam, realizowane z myślą o najbliższej i nadal daje konkretne „punkty okolicy, powinny wpisywać się zaczepienia”, mogące inicjować w lokalny kontekst, być „dobrymi Pomorski Thinkletter to hub komunikacyjny nowego typu – „czuły integrator”, budowanie trwalszych relacji. sąsiadami”. skupiający się wokół wyzwań rozwojowych Pomorza i Polski, zainicjowany SIŁA SĄSIEDZTWALEPSZEJ POLSKI LOKALNOŚCI I DLA BUDOWY Katarzyna Zawodna-Bijoch oraz wydawany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (z siedzibą w Gdańsku) prof. Tadeusz Truskolaski Prezeska Zarządu i CEO, w ramach Pomorskiego Kongresu Obywatelskiego. spółka biurowa Skanska Prezydent Białegostoku, w regionie CEE, Prezes Zarządu Wiceprzewodnicząca Zależy nam, aby Pomorski Thinkletter był przestrzenią skupiającą przedstawicieli różnych Unii Metropolii Polskich Rady Programowej Kongresu Obywatelskiego sektorów i branż – zarówno osoby zaangażowane społecznie, jak i sektor nauki, biznesu czy administracji. Chcemy aby była to agora wielostronnej dyskusji, wymiany doświadczeń oraz uspójniania perspektyw. Dajmy mieszkańcom zarządzać – na co dzień, lokalnie, po sąsiedzku – Przed nami wyzwanie zarządzania Zachęcamy do zapisania się do grona stałych odbiorców, miastami, których mieszkańcy mogą ważnymi dla nich projektami, być bardziej niż dotychczas nieufni, aby informację o nowych wydaniach otrzymywać bezpośrednio na adres e-mail. obszarami, miejscami, inwestycjami. irracjonalni w swych oczekiwaniach, Subskrypcja jest bezpłatna. I to już na etapie planowania, podatni na manipulacje, rozchwiani nie tylko realizacji. emocjonalnie i wątpiący w sens www.kongresobywatelski.pl/subskrypcja Hanna Zdanowska Prezydent Łodzi, Wojciech Kłosowski długotrwałych wysiłków nastawionych Członek Rady specjalista ds. na odległe cele. Unii Metropolii Polskich rozwoju lokalnego PARTNERZY POMORSKIEGO THINKLETTERA Musimy tak projektować rzeczywi- Dla lokalności charakterystyczne stość, żeby przyszłe pokolenia jest działanie w kooperacji nie musiały żałować naszych poziomej, w sieci – nie w hierarchii. decyzji. Warto odejść od myślenia Jej siłą jest samodzielność, „albo cele ekonomiczne, albo podmiotowość, wyjątkowość PARTNERZY WYDANIA PATRONAT społeczne” i przejść do „i cele własnych zasobów, zdolność Witold Drożdż ekonomiczne, i społeczne”. Janusz Sepioł do innowacji i znajdowania Członek Zarządu ds. Strategii, b. Marszałek własnej drogi. Orange Polska Województwa Małopolskiego, Członek Rady Programowej Kongresu Obywatelskiego ISBN: 978-83-7615-151-9 Wolność i Solidarność nr 88 Siła sąsiedztwa i lokalności dla budowy lepszej Polski GDAŃSK 2021 1 Wolność i Solidarność nr 88 © Copyright by Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową ul. Do Studzienki 63 80-227 Gdańsk tel. 58 524 49 00 faks 58 524 49 08 www.ibngr.pl e-mail: [email protected] Redakcja merytoryczna: JAN SZOMBURG, JAN MARIA SZOMBURG, MARCIN WandałoWski, adam LeśnieWicz Redakcja serii: Jan Szomburg Projekt okładki: beata PodWoJSka ISBN 978-83-7615-151-9 CIP – Biblioteka Narodowa Siła sąsiedztwa i lokalności dla budowy lepszej Polski / [redakcja merytoryczna: Jan Szomburg, Jan M. Szomburg, Marcin Wandałowski, Adam Leśniewicz]. - Gdańsk : Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, 2021. - (Wolność i Solidarność ; nr 88) Spis treści WStęP 9 Jan Szomburg Sąsiedztwo i lokalność – przestrzenie nowego ładu i nowej nadziei 15 Tadeusz Truskolaski Dojrzeliśmy do lokalności 19 Jerzy Bralczyk Bądźmy sobie nawzajem sąsiadami 25 Janusz Sepioł Lokalność to nie prowincjonalność dlaczego SąSiedztWo i lokalność? 31 Luk Palmen Dlaczego wracamy do lokalności 39 Cezary Obracht-Prondzyński Siła lokalności – na czym polega, jak ją wydobywać? 49 Paweł Kubicki Jakie „Razem” w mieście? 55 Wojciech Kłosowski W turbulentnych czasach łatwiej razem 63 Maria Mendel Sąsiedztwo jako locus educandi 71 Joanna Hołda, Mariusz Sagan Między miastem a wsią – opowieść o nowej wspólnotowości SąSiedztWo i lokalność oczami PrezydentóW miaSt 79 Aleksandra Dulkiewicz Poczucie sprawczości rozwija skrzydła lokalności 83 Hanna Zdanowska Oddajmy miasto w ręce mieszkańców 89 Wojciech Szczurek Przełamać miejski centralizm 95 Jacek Sutryk Lokalny wymiar miasta lePSza komunikacJa kluczem do budoWy WSPólnot lokalnych 101 Przemysław Kluz Przez konflikt i negocjacje do lepszej wspólnoty 109 Gabriela Rembarz, Ida Bocian Potrzebujemy nowego języka rozmowy o mieście Jaka PrzeStrzeń dla rozWoJu lokalności i Jakości życia? 119 Adam Leśniewicz W kierunku miasta różnych lokalności 129 Gabriela Rembarz Jaka przestrzeń dla rozwoju lokalności? 137 Łukasz Pancewicz Miasto sąsiedztw 143 Marcin Skrzypek Mądrość roju – dlaczego wracamy do lokalności w mieście? bizneS dla lokalności, lokalnoSć dla bizneSu 153 Piotr Maleszyk Lokalna polityka gospodarcza polskich metropolii 161 Witold Drożdż Biznes musi pamiętać o społeczeństwie 167 Katarzyna Zawodna-Bijoch Biurowce dobrymi sąsiadami? 173 Joanna Erbel Pandemia nauczyła nas lokalnego patriotyzmu 179 Piotr Czyż Targowisko jako społeczny hub Idee dla Polski obywatelski thinkletter Thinkletter obywatelski „Idee dla Polski” Co tydzień nowe teksty i nowi autorzy! Chcesz je otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę e-mailową? Zapisz się na: www.kongresobywatelski.pl/subskrypcja Wstęp DR JAN SZOMBURG współzałożyciel, wieloletni Prezes, a obecnie Przewodniczący Rady Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, inicjator Kongresu Oby- watelskiego. Promotor publicznej refleksji i debaty nad tożsamością i wspólnotowością Polaków. Doktor nauk ekonomicznych. Współ- twórca polskiej myśli transformacyjnej dotyczącej gospodarki. Au- tor wielu opracowań na temat kulturowych przesłanek i uwarunko- wań rozwoju. Wydawca serii wydawniczej „Wolność i Solidarność” (od 2005). W latach 80. zaangażowany w gdańskiej „Solidarności”, w stanie wojennym współpracował z podziemiem. Absolwent Uni- wersytetu Gdańskiego. JAN SZOMBURG Sąsiedztwo i lokalność – przestrzenie nowego ładu i nowej nadziei Widać dziś wyraźnie, że i Polskę i świat trzeba poukładać na nowo – na każdym szczeblu. Sąsiedztwo i lokalność są przestrzeniami szczególnie predestynowanymi do wykuwania tego nowego ładu, nowych wzorców komunikacji, współżycia, współdziałania i współprojektowania przyszło- ści. Tu wprawdzie łatwiej o konflikt, ale jego akceptacja i oswojenie może być dobrą drogą do nauki myślenia i działania zbiorowego jakże przydat- nego na wyższych poziomach. Jak w praktyce wykorzystać nasz senty- ment do lokalności? Dlaczego nasze najbliższe otoczenie warto potrakto- wać jako laboratorium ćwiczenia integracji działań z różnych sektorów? ziś chyba każdy z nas ma poczucie że żyjemy w czasie „interregnum”, D w okresie przejściowym. Że coś się skończyło, coś się zaczyna, ale nikt jesz- cze nie wie, co się z tego wyłoni. Kiedy pokolenie „Solidarności” wyzwalało Polskę z komunizmu, świat wyda- wał się dobrze poukładany i przyjazny. Dominowało przekonanie, że wystarczy wsiąść do windy demokracji liberalnej, gospodarki rynkowej, Unii Europejskiej i Pax Americana, a stały wzrost i pomyślność „same przyjdą”. Po upadku komu- nizmu Francis Fukuyama zaryzykował nawet tezę o „końcu historii”. Ale historia się nie skończyła – ani na świecie, ani w Polsce. Za to wszystko się skomplikowało. Wyzwania klimatyczne (tak naprawdę – kwestia przeżycia ludzkości), nowe technologie komunikacyjne, rodzące skutki uboczne w postaci radykalizmów, rosnąca potęga Chin, populizm, konflikty tożsamościowo-kulturowe, rosnące nierówności dochodowo-majątkowe, pandemia… Lista tych czynników chaosu i niepewności, niestabilności i nieprzewidywalności, jest długa. Nawet najbardziej 9 czuły narrator nie jest dziś w stanie ogarnąć świata, w którym żyjemy. Wywołuje on w nas lęki, poczucie bezradności i swoiste rozedrganie. Nawet ci z nas, którzy dysponują dużymi zasobami własnymi, nie są w stanie „odgrodzić się” od takich zagrożeń jak trujące powietrze, pandemia czy katastrofy naturalne. Wyraźnie wi- dać, że i Polskę i Europę i świat trzeba poukładać na nowo – na każdym szczeblu. Przestrzeniami szczególnie predestynowanymi do wykuwania tego nowego ładu, nowych wzorców komunikacji, współżycia, współdziałania i współprojekto- wania przyszłości jest właśnie szero- Potrzebujemy więziotwórczych, cywilizowanych ko rozumiane sąsiedztwo i lokalność. sporów wokół definiowania lokalnych potrzeb Tu wprawdzie łatwiej o konflikt, ale i rozwiązywania konkretnych problemów jego akceptacja i oswojenie może być (np. ekologicznych czy społecznych), bliskich