Znane i nieznane oblicza

Praca wykonana przez Kamila Żyłkę ucznia klasy I c Publicznego Gimnazjum w Kolonowskiem mieszkającego w miejscowości Zawadzkie

SPIS TREŚCI 1.Zawadzkie-jak nas znaleźć? 2.Historia Zawadzkiego pod lupą 3.Zawadzkie zawiane legendami 4.Zabytki architektury w gminie Zawadzkie 5.Osoby związane z naszą gminą 6.Dziwne przypadki w naszej gminie 7.Znane i nieznane Izby tradycji 8.Znane i nie znane ośrodki i organizacje promujące kulturę 9.Edukacja i szkolnictwo w gminie zawadzkie 10.Nadleśnictwo Zawadzkie-przyroda w gminie Zawadzkie 11.Sport w gminie Zawadzkie 12.Turystyka w naszej gminie 13.Dla ludzi- organizacje pozarządowe 14.Dlaczego warto wybrać gminę Zawadzkie? 15.Zawadzkie w obiektywie-Strona

Strona 2

1.Zawadzkie-jak nas znaleźć? Zawadzkie leży we wschodniej części województwa opolskiego, na wysokości 210 – 240 m n.p.m., na lewym brzegu rzeki Mała Panew. Od północy graniczy z gminami Dobrodzień i Pawonków, od wschodu z województwem śląskim, od zachodu z gminą Jemielnica i od północnego zachodu z gminą Kolonowskie. Oprócz miasta Zawadzkie zlokalizowane są dwa sołectwa: Żędowice i . Gminę zamieszkuje 12.199 mieszkańców, z czego w mieście 7.847 (stan na dzień 30 września 2009 r.).

Strona 3

2.Historia Zawadzkiego pod lupą

Pierwsze wzmianki dotyczące terenów wschodzących w skład gminy Zawadzkie pochodzą z XIV wieku. Dotyczą one funkcjonowania na tym terenie kuźni w Żędowicach oraz parafii w Kielczy. W 1572r. Hrabia Norbert Colonna uruchamia w Żędowicach prymitywne piece typu dymarki. 25 lat później drewniany kościół w Kielczy ulega zniszczeniu, a na jego miejscu powstaje kościół murowany. W 1790 roku utworzono kolonię węglarzy nazywaną Filipolis (od imienia hrabiego Filipa Collonny). Na początku XIX w. powstaje kolonia Świerkle, a w 1824 r. kolonia Bemowskie dla robotników z huty w Żędowicach. Po wybudowaniu Zakładu Zawadzkiego w 1886 (od nazwiska pierwszego dyrektora generalnego Franciszka von Zawadzky), powstaje następna kolonia robotnicza nazwana Zawadzkie ( wcześniejsza nazwa to Moczydoły, a to ze względu na wielość bagien i stawów w okolicach płynącej nieregularnie rzeki Mała Panew). Była to dzielnica domów wybudowanych na północny-wschód od ówczesnych pieców fryszerskich. Tak więc ponad 160 lat temu huta stała się zalążkiem przyszłego miasta przemysłowego. W 1880 r. powstaje Stare Zawadzkie- obecnie rejon ulic: Andrzeja, Księdza Wajdy, Stawowej, a w roku 1888 Żydownia, zwana także Palestyną (ufundował ją bogaty Żyd wrocławski Izrael Pinczower, stąd nazwa). Połączenie okolicznych osad w samodzielną gminę pod nazwą Zawadzkie nastąpiło na mocy Dekretu Pruskiego z 31 maja 1897 r. Już wówczas posiadała ona szereg obiektów typowo miejskich: szkoły, szpital, aptekę, stację kolejową oraz dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. W czasie I wojny światowej wybudowano na terenie huty centralną kotłownię z kominem wysokim na 96 metrów, który najbardziej widocznym hutniczym akcentem w krajobrazie miasta. W okresie międzywojennym powstały kolejne zespoły mieszkalne. Z tego okresu pochodzi m.in. budynek dzisiejszego Urzędu miasta w Zawadzkiem, stacji kolejowej i dzisiejszego gimnazjum. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku powstały zespoły mieszkalne przy dzisiejszej ul. Powstańców Śląskich i ul. Nowe Osiedle, a w latach siedemdziesiątych hala i żłobek. W 1954 r. Zawadzkie otrzymało status osiedla. Punktem zwrotnym rozwoju całej gminy stały się lata 1961-1965, kiedy w hucie wybudowano walcownię oraz ciągarnię rur. Prawie z całej Polski przyjeżdżali tu ludzie do pracy. Huta rozwijała się i rozbudowywała, a wraz z nią miejscowość, która przestała już być osiedlem robotniczym. Droga od kolonii robotniczej do miasta zakończyła się datą 7 lipca 1962 r., kiedy to na wniosek radnych Zawadzkie otrzymało prawa miejskie.

Strona 4

3.Zawadzkie zawiane legendami 1.Ciotka Ludmilla idiabeł Legenda opowiada o starej kobiecie, która miała karczmę koło Kociej Góry(trasa Zawadzkie-Kolonowskie). Jej talent kucharski był znany prawie w całej okolicy. Pewnego dnia odwiedził ją nieznajomy, podający się za kupca. Ciotka jednak szybko rozpoznała go. To był diabeł. Chciał ją zabrać do piekła by zastąpiła starą kucharkę. Ludmilla jednak nie była tym zainteresowana. Po pewnej chwili ciotka wymyśliła jak się go pozbyć. Ugotowała grzaniec a la Ludmilla i kazała diabłowi zagrać w kości. Kiedy przychodziła kolej Lucyfera ciotka dawała mu do picia grzaniec, a kiedy on rozkoszował się jego „ognistym smakiem” podstępna staruszka zamieniała kości. W ten sposób ciotka Ludmilla wygrała. Jednak diabeł nie dawał za wygraną. Powiedział jej, że przyjdzie jeszcze raz następnego dnia. Ludmilla postanowiła więc raz na zawsze pozbyć się Lucyfera. Na środku wody postawiła krzyż. Kiedy przyszedł diabeł kazała mu usunąć ten krzyż (był on odwrócony). Kiedy tylko diabeł dotkną go zniknął na zawsze w wodzie.

2.Nazwa Filipolis Jak wcześniej napisałem w historii Zawadzkiego nazwa Filipolis wzięła się od imienia hrabiego Filipa. Jednak jest jeszcze jedna hipoteza na ten temat. Kiedy Jaś Skornia( o którym więcej opowiem w zakładce „Ludzie zasłużeni dla naszej gminy”) rozwinął już swoją „posiadłość” w sąsiedztwie zamieszkała rodzina Filipa. Oni zapoczątkowali wydobycie węgla drzewnego i hutnictwa na naszym terenie.

Strona 5

2.Tajemniczy Łowczy-Gość z Berlina Stare zapiski mówią, że do Zameczku Myśliwskiego „Kąty” miał przyjechać Hermann Wilhelm Göring. Odwołał on jednak swój przyjazd. Dlaczego? Ponieważ dowiedział się, że jego opiekunem miał być dr.Ullryk, którego znał z polowań w Prusach Wschodnich. Łowczy przeżył tam przygodę, o której wolał by już zapomnieć. A mianowicie podczas polowania na Łosie wyszedł im na drogę wielki byk (dorosły Łoś). Wielki Łowczy zamiast wpaść w wielki „łowczy szał” wpadł w wielki strach. Nagle rozległ się strzał i wielki Łoś upadł u stóp Wilhelma. Strzelającym był właśnie dr. Ullrich. Odmowom przyjazdu Hermanna było najprawdopodobniej to wydarzenie i strach przed jego powtórzeniem.

Strona 6 4.Zabytki architektury w gminie Zawadzkie 1.Stara chata w Kielczy Najprawdopodobniej liczy on sobie około 150-170 lat. Tę przypuszczalną datę potwierdzają m.in. usytuowanie kalenicowe, które typowe jest dla wiejskiego budownictwa z początku XIX w; usytuowanie budynku poza zwartą zabudową wiejską oraz posadowienie budynku na fundamencie. Przypuszczalnie znajdowała się w nim szkoła, albo plebania. Fakt, że budynek położony jest na peryferiach, a więc w miejscu charakterystycznym dla budynków pełniących funkcje przytułku. Przemawia za tym, że przeznaczono go na cele szpitalne w czasie epidemii tyfusu i cholery, które nawiedziły Śląsk w I połowie XIX w. Podobne budynki znajdują się w innych miejscowościach - Kolonowskiem, Fosowskiem i Żędowicach. Od 1920 roku w budynku zamieszkały początkowo dwie rodziny: Stuchlików i Hartungów. Od 1983 budynek jest własnością Muzeum Wsi Opolskiej, a dzięki przeprowadzonym remontom przystosowany został do celów kulturalno-oświatowych 2.Kościół Ewangelicki wZawadzkiem

Kościół Ewangelicki znajduje się na ulicy Opolskiej. Powstał za czasów Fryderyka Wielkiego. Obecnie nadal spełnia swoje zadanie, choć w Zawadzkiem mieszka tylko 400 ewangelików. 3.Kościół Katolicki Świętej Rodziny w Zawadzkiem Parafia istnieje od 112 lat. Został zbudowany w 1898 roku. Poświęcony został 20 kwietnia tegoż roku przez ks. dziekana S. Lebka. Pierwszym proboszczem był ks. Andrzej Wajda( 0 którym więcej w zakładce „Zasłużeni dla gminy Zawadzkie”). Po paru latach do parafii przybył wikary z Niemiec ks. Oskar Hanke, który wprowadził nabożeństwa w języku Niemieckim. Kościół nie został konsekrowany, ponieważ był kościołem filialny parafii w Kielczy. Jednak 15 października 1900 r. kościół doczekał się tego, na co czekano wiele lat. Został on uznany kościołem filialnym z własnym nadzorem kościelnym. Nie został on jednak wtedy konsekrowany. Były tego 2 powody. Pierwszy to śmierć biskupa Koppa, a drugi to burzliwe czasy wojenne. Kościół doczekał się swojej konsekracji dopiero 26 października 1997 r. przez abp. Alfonsa Nossola. Kościół był remontowany wiele razy. Przez te wszystkie lata zmieniał się jego wygląd.

Dawny wygląd Strona 7 obecny wygląd

4.Młyn u Thiela w Żędowicach Zarówno miejsce jak i sam budynek młyna mogą "pochwalić" się bogatą historią. Żędowicki młyn jest w posiadaniu rodziny Thielów od roku 1864. Wówczas to pradziadek kupił młyn wraz z zabudowaniami gospodarczymi od spółki Minerwa. W roku 2000 sytuacja gospodarcza w kraju, a co za tym idzie, nieopłacalność funkcjonowania i utrzymania młyna, sprawiły, że zaprzestano mielenia zboża. Jest to jedyny w okolicy młyn tego rodzaju. Chociaż nie spełnia już swoich pierwotnych funkcji, wszystkie maszyny i urządzenia zostały zachowane w oryginalnym stanie. Część zabytkowa młyna dostępna jest dla zwiedzających.

5. Zameczek myśliwski w Kątach Jednym z ciekawszych zabytków jest zameczek myśliwski, pochodzący z 1856 roku. Znajduje sią na terenie rezerwatu zwierzyny łownej. Założony został przez właściciela ziemskiego hrabiego Andrzeja Renarda. Rezerwat ten powstał ze względu na bardzo niekorzystne warunki naturalne dla hodowli zwierzyny. Hodowano tutaj jelenie sika, a po jego całkowitej redukcji sprowadzono jelenia karpackiego. W późniejszym czasie sprowadzono daniele, a przed II wojną światową muflony. W 1856 roku na terenie rezerwatu w kolonii Kąty hrabia Andrzej Renard wybudował zamek myśliwski, który posiadał nazwę "Jagdschloss Malepartus". W zamku tym do 1880 roku znajdowała się siedziba Nadleśnictwa. W 1880 roku hrabia oddał do użytku następny zamek pod nazwą "Eichhorst", który po dzień dzisiejszy jest siedzibą Nadleśnictwa Zawadzkie. Kolejnym właścicielem w 1910 roku był hrabia Franz Hubert von Thiele - Winckler, właściciel zamków w Pszczynie i Mosznej. Najprawdopodobniej to hrabia Thiele-Winckler przebudował go w stylu podobnym do zamku w Mosznej.

Strona 8 5. Osoby związane z gminą zawadzkie

1.Jakub Kania Pseud. Podbipięta. Śląski Zagłoba. Urodził się 11. 07. 1872 w Sołkowicach Starych (Opolskie) i tam też zmarł 3. 12. 1957. Śląski pisarz ludowy, działacz oświatowy i narodowy. Syn gospodarza, uczył się w niemieckiej szkole ludowej w Siołkowicach, następnie w Opolu. Pracował jako rolnik. Podczas I wojny światowej walczył na froncie francuskim oraz brał udział w III powstaniu śląskim. Działacz Związku Polaków w Niemczech, Polsko-Katolickiego Towarzystwa „Oświata”. Organizator amatorskiego ruchu artystycznego. Korespondencje i wiersze drukował w „Gazecie Opolskiej”, „Katoliku” i innych pismach. Także po wyzwoleniu uczestniczył w życiu kulturalnym Opolszczyzny. Pisał wiersze okolicznościowe, agitacyjne i patriotyczne

2.Juliusz Ligoń Urodził się w 1823 r. w miejscowości o nazwie Prądy. Jego ojciec był kowalem. Początkowo pracował i mieszkał w Królewskiej Hucie. Został jednak zwolniony za przekonania. W 1851 r. przybył wraz z żoną, Teresą Kawką do Zawadzkiego. Tutaj zamieszkał przy obecnej ul. ks. Wajdy i podjął pracę w hucie Andrzej. W 1857 r. sprowadził do Zawadzkiego pierwsze czasopismo polskie śląska "Gwiazdkę Cieszyńską", a w 1863 r. "Przyjaciela Ludu" z Chełmna. Czytywał kolegom z pracy polskie książki i gazety, które wśród nich także kolportował. Wraz z J. Szaflikiem działał na rzecz Towarzystwa Pożyczkowego dla Zawadzkiego i okolicy. W 1870 r. opuścił Zawadzkie (z powodu groźby wydalenia z pracy) i wrócił do Królewskiej Huty. Tam zmarł w 1889 r.

Strona 9 3.Juliusz Szaflik Urodził się w 1844 r. w Zawadzkiem. Uczęszczał do gimnazjum w Gliwicach, potem pracował w hucie jako asystent. Był działaczem ludowym i organizatorem polskiego życia na Górnym Śląsku. W czerwcu 1869 r. założył Towarzystwo Pożyczkowe dla Zawadzkiego i okolicy. Był to pierwszy na Górnym Śląsku polski bank spółdzielczy. Po upadku spółdzielni udał się do Królewskiej Huty, gdzie był prezesem rady nadzorczej Spółki Poczciwych Wiarusów. Był także założycielem Banku Ludowego w Bytomiu. Zmarł w 1918 r.

4.Ks. Józef Wajda Urodził się w 1849 r. W 1885 r. przybył do Żędowic. Został proboszczem kielczańskiej parafii. Tam pomagał organizować pielgrzymki do Częstochowy, Krakowa. Rozprowadzał wśród wiernych polskie książki i czasopisma. Wspierał materialnie biedne rodziny, kształcił zdolnych chłopców w szkole muzycznej i gimnazjum. Był m. in. współzałożycielem Banku Spółdzielczego w Zawadzkiem. W latach 1908-12 zasiadał jako poseł w pruskim parlamencie, gdzie wywalczył renty dla wdów i sierot po zmarłych robotnikach. W czasie powstań i plebiscytu agitował za Polską. Po podziale Górnego Śląska zamieszkał w Hajdukach Wielkich. Tam zmarł w 1923 r.

5.Sławomir Szmal Pseudonim „Kasa”. Urodził się 2 października 1978 roku. Jest bramkarzem Polskiej reprezentacji w piłce ręcznej mężczyzn. Mieszkał w Zawadzkiem i tu się kształcił. Grał wówczas w „Stali Zawadzkie”( obecny ASPR). Obecnie mieszka w Niemczech i gra w zespole „Rhein-Neckar Löwen”. Sławek jednak pamięta o swoim rodzinnym mieście. Podczas Dni Miasta w 2009 r. rozdawał autografy i przemawiał do zgromadzonego tłumu.

Strona 10 6.ks. Joachim Bomba ks. Joachim Bomba. Przybył do Zawadzkiego 20 sierpnia 1995 r. z Zawiści k. Wołczyna. Urodził się 01 sierpnia 1955 r. w Gogolinie, gdzie ukończył szkołę podstawową. Technikum elektryczne ukoronowane egzaminem dojrzałości ukończył w Opolu w 1975 r. Po roku pracy w zakładach wojskowych w Gliwicach-Łabędach zgłosił się w 1976 r. do seminarium duchownego w Nysie. Święcenia kapłańskie przyjął 16 maja 1982 r. w Opolu z rąk ks. bpa A. Nossola. Po święceniach w maju obronił pracę magisterską na KUL-u, pisaną pod okiem ks. prof. K. Doli z historii Kościoła na temat: “Historia dekanatu krapkowickiego w latach 1945-75". Na swoją pierwszą placówkę został przeznaczony do parafii Wniebowzięcia NMP w Zabrzu, gdzie pracował trzy lata (1982/85). Następne miejsce jego pracy duszpasterskiej to parafia Bożego Ciała w Oleśnie Śl. (1985/89). Po stażu wikariuszowskim w 1989 r. został przeznaczony już jako proboszcz do parafii św. Józefa Robotnika w Zawiści, z kościołem filialnym w Szumie. Pracował tam 6 lat. Starał się ożywiać duszpastersko wspólnotę parafialną oraz przeprowadził remont kościoła w Zawiści. Pełnił również funkcję wicedziekana dekanatu zagwiździańskiego. Był odpowiedzialny w dekanacie za duszpasterstwo młodzieży. Aktualnie pełni funkcję dziekana dekanatu zawadczańskiego. Jest bardzo pomocny. Każdej osobie potrzebującej udziela pomocy. Przykładem jest pomoc powodzianom w

tegorocznej (2010) powodzi, która nawiedziła Zawadzkie.

7.ks. Oskar Hanke (ur. 3.11.1921- zm. 18.11.1933)Pierwszy proboszcz parafii św. Rodziny. Pochodził z Nysy. Bardzo dużo modlił się za dusze zmarłych. Lubił grywać w karty. Zmarł na cukrzycę. Jego grób znajduje się przed kościołem. Strona 11 8.ks. Jan Sylwester Sigmund To następny proboszcz parafii św. Rodziny w Zawadzkiem. Urodził się 27 grudnia 1908 r. w Mikulczycach, przedmieściu Zabrza. Rodzina liczyła czworo dzieci, Jan był najstarszym synem, jedna z sióstr wstąpiła do klasztoru. Po szkole podstawowej wstąpił do niższego seminarium księży orionistów w Zduńskiej Woli, które kontynuował w jednym z seminariów tego zgromadzenia w Bawarii. Po uzyskaniu matury wstąpił do nowicjatu Małego Dzieła Boskiej Opatrzności, księży orionistów w Wenecji we Włoszech. Tam też kontynuował studia teologiczne i 03 lipca 1938 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Po święceniach został przeznaczony do Polski, gdzie w Zduńskiej Woli spełniał funkcję duszpasterza, nauczyciela i wychowawcy młodzieży w niższym seminarium. W 1948 r., dokładnie 10 października, opuścił zgromadzenie i został kapłanem diecezji opolskiej. Do Zawadzkiego został przeznaczony 16 czerwca 1958 r., przybył w lipcu. Rozpoczął się czas spokojnego duszpasterstwa. Był to bardzo zaangażowany kapłan i oddany szczerze ludziom i parafii duszpasterz. Ciągle coś robił jak nie w kościele to wokół kościoła. W przeciwieństwie do poprzednika był człowiekiem bardzo oszczędnym, nigdy nie wymagał od ludzi pieniędzy. Był kustoszem sztuki, sam rzeźbił i malował, grał również dobrze na skrzypcach. Za jego czasów kilka razy był odnawiany kościół. Sam wchodził na rusztowanie w czasie każdego malowania. W 1907 r. zmieniono ołtarz, który z neogotyckiego charakteru został przekształcony we współczesne rozwiązanie, ukazujące św. Rodzinę w otoczeniu patronów Śląska: Jadwigi, św. Jacka, bł. Bronisławy i bł. Czesława. Nowy ołtarz rzeźbił pan Janoszka z Rybnika, złoto było specjalnie sprowadza z Niemiec. Spod jego ręki wyszedł obraz Matki Boskiej Częstochowskiej oraz figura św. Maksymiliana Kolbego. Za jego czas zostały zakupione nowe dzwony, a także nowa monstrancja, prawiono organy i zagospodarowano ogród obok plebanii. Był człowiekiem szerokiego serca, przygarniał zwykle do siebie wszelką nędzę ludzką. Umiał się wczuwać w sytuację ludzi, gotowy oddać potrzebującemu ostatnie spodnie czy buty, a przy tym bardzo oszczędny. Zdawał sobie doskonale sprawę z tego, Zawadzkie będzie potrzebowało nowego kościoła. Już od dawna gromadził środki. W tym było ukrytych wiele jego własnych oszczędności, czego parafianie sobie nigdy nie uświadamiali. Sam żył bardzo skromnie. Wreszcie zaczęła się największa inwestycja parafii w Zawadzkiem - budowa nowego kościoła pod wezwaniem NSPJ. Jak cicho żył tak i umarł 26 maja 1994. Pochowano go wśród tych, którym służył przez 36 lat.

Strona 12

9.Hieronim Kałuża, Wincenty Zientek, Roman i Alojzy Świerzy i Jan Kluba

Bohaterowie bitwy o Górę Świętej Anny podczas Powstania Śląskiego. Są pochowani na cmentarzu w Żędowicach.

10. Andrzej Maria hrabia Renard

Urodził się 12 stycznia 1795 w Opawie. Był hrabią strzeleckim, spadkobiercą Collonnów. Założył w Zawadzkiem hutę żelaza, która na jego cześć przyjeła nazwę „Andrzej”. Wybudował również wiele innych zakładów tego typu. Jest uważany za twórcę wielkiego przemysłu na Górnym Śląsku. Zmarł po śmierci

swego 2 syna 21 listopada 1874 mając ponad 80 lat.

11.Franciszek von Zawadzky

Z chwilą kiedy hutę z przyległościami przejął, jako generalny pełnomocnik A.Renarda, hrabia Franciszek von Zawadzky Moczydoły otrzymały lokalizację pod nową nazwą Zawadzkie, stało się to faktem w 1836 r. Od tego też czasu datuje się mocniejszy rozwój całej miejscowości, co oczywiście związane jest z ciągłym przekształcaniem przemysłowym huty lub wprost wielu hut. Hrabia Zawadzky, pan na Kalinowie, Jaryszowie i Poniszowicach, był zarządcą części tych dóbr i jednocześnie założycielem nowoczesnej buty, pracującej przede wszystkim dla celów zbrojeniowych. Był to pierwszy zakład w okolicy, który do rozpalania wielkich pieców zaczął używać węgla, a nie - jak inne huty - drewna ściąganego z okolicznych lasów.

Strona 13

11.Jaś Skornia

Według opowieści historycznych był to pierwszy mieszkaniec gminy. Mieszkał z swoją rodziną w szałasie przy obecnej ul. Chopina 4. Zajmował się bartnictwem, które było w tamtych czasach bardzo cenione.

12. Rodzina Filipów

Byli oni specjalistami od wytapiania żelaza z rudy darniowej, która nad Małą Panwią jest często spotykana. Byli oni sąsiadami Jasia Skorni. Jedna z teorii mówi, że to właśnie od ich nazwiska pochodzi nazwa Filipolis.

13.Filip Collonna

Ostatni z rodu Collonów Filip również stanął po stronie rewolucji przemysłowej. Hutnictwo, które na tym terenie w sposób bardziej zorganizowany istniało już przynajmniej od XVI w. (Kielcza, Żędowice) hrabia Filip Collona starał się ciągle rozwijać. Z jego inicjatywy powstały huty w Kolonowskiem, na Regolowcu, zreorganizował hutę w Żędowicach, wreszcie założył osadę określając ją swoim imieniem Philipolis, której mieszkańcy (sześć rodzin) wypalali węgiel drzewny. Z jego inicjatywy został wykopany w 1795 r. dosyć długi kanał hutniczy sięgający aż do Kolonowskiego, wreszcie w 1800 r. założył na tym terenie dwa nowe piece fryszerskie i zbudował nową osadę Świerkle. Wszystkie te czynniki miały decydujący wpływ na powstanie nowej miejscowości. Sam hrabia Filip, jako że był stanu wolnego, nie rozwijał dalej swoich inwestycji.

Strona 14 6. Dziwne przypadki w gminie Zawadzkie 1.Powódź 1997 W lipcu 1997 roku Zawadzkie nawiedziła tzw. „Powódź stulecia”. Zawadzkie nie uległo jednak większemu zniszczeniu. Uległ nim tylko pan Ginter Dybała mieszkający na „Basenie leśnym” oraz mieszkańcy osiedla Świerkle. 2.Powódź 2010 W maju 2010 r. Zawadzkie nawiedziła kolejna powódź. Zniszczyła ona jednak więcej. Zniszczeniom uległo osiedle Świerkle, Bogusławskiego, ulica Opolska, Stare Zawadzkie, ul. Dworcowa, basen leśny oraz miejscowość Kielcza i Żędowice. Pomagał kto tylko mógł. Dorośli, dzieci i osoby starsze. Ul. Opolska wyglądała jak rzeka. Najbardziej w ratowanie domu zaangażowali się mieszkańcy bloku numer 4 przy ul. Opolskiej oraz mieszkańcy osiedla Bogusławskiego i domków przy ul. Opolskiej. Na pomoc powodzianom przybyli również strażacy z okolicznych miejscowości.

3.Stopień wodny na Świerkli Jet to miejsce chętnie odwiedzane przez mieszkańców śląska. Ma on jednak złe strony. Kiedyś straciła tam życie dziewczyna, która z rozpaczy po utracie kochanego mężczyzny. Utopiły się tam również dzieci. 4.Miejsce zabaw na Świerkli Jednym z przyjemnych faktów, który wspominają z łzą w oku starsi mieszkańcy Zawadzkiego. Otóż po wojnie kilka chłopców zbudowało miejsce do zabaw tanecznych. 5.Orkan w Zawadzkiem W 1777 roku a dokładnie 27-go lipca straszliwy orkan zrównał z ziemią obracając w gruzy okoliczne wsie od Kotulina przez Jaryszów, Nowogoszcze, Paczynę, Kielczę, Żędowice aż do Lublińca. Wieś Kielcza została wtedy formalnie zmieciona z ziemi, ocalała tylko folwarczna owczarnia. Zapowiadająca się hodowla pszczół w barciach dębowych od Świerkli aż do Kolonowskiego przestała istnieć wraz z "DAMBOWYM LASEM", który leżał pokotem tysięcy połamanych i wywróconych dębów.

6. Wielka Fala

Ogromna powódź naniosła 2-3 metrową warstwę piasku na leżące w tym rejonie drzewa. Na dowód tego powiem, kiedy w 1963-64 budowano kolektor wód deszczowych od ulicy Opolskiej pod ulicą Powstańców Śląskich aż do Małej Panwi, wydobyto 16 sztuk olbrzymich pni dębowych. Strona 15 7.Znane i nieznane Izby tradycji

1.Izba regionalna w LO im. Mieszka I w Zawadzkiem Pomysł zrodził się w 1997 przy okazji sesji popularnonaukowej "Stulecie gminy Zawadzkie", organizowanej w naszym liceum. Uczniowie zebrali wtedy ciekawe eksponaty, które po wystawie okolicznościowej zostały w szkole. W latach 1999/2000 przystosowano dawne pomieszczenia harcówki, archiwum szkolnego i jedną z klatek schodowych na potrzeby małego muzeum regionalnego. Uroczyste otwarcie odbyło się w czerwcu 2001 roku, w obecności starosty powiatu strzeleckiego mgr inż. Gerarda Mateji, prasy, radia i telewizji kablowej. Co można zobaczyć w Izbie? Izba składa się z trzech części: Ogólny zarys dziejów Górnego Śląska. Zawadzkie i okolica w świetle źródeł, map i pamiątek historycznych. Tradycyjna śląska izba mieszkalna Twórcy Izby Szczególne zasługi dla powstania Izby mają uczniowie: Anna Grabinska, Danuta Plewnia, Żaneta Chmielewska, Izabela Piłacka, Monika Guzy, Agnieszka Konieczko. Nauczyciele: Arkadiusz Baron, Zdzisław Żuchowski, Ryszard Pagacz, Zdzisława Głąb, Roman Szczerbaty

2. Izba w starej chacie w Kielczy O starej chacie w Kielczy pisałem w zakładce „Zabytki architektury”. Znajduje się tam muzeum życia wiejskiego. Należy ono do Muzeum Wsi Opolskiej.

Strona 16 8.Znane i nieznane ośrodki i organizacje promujące kulturę. 1.MOKSiR w Zawadzkiem Miejski Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji powołany został 1 kwietnia 1999 roku. Jego sieć tworzą: Dom Kultury, Hala Widowiskowo-Sportowa, basen „Leśny” oraz kąpielisko przy ul. Powstańców Śl., stadion sportowy w Zawadzkiem, boisko LZS Kielcza, jak również place rekreacyjne przy ul. Powstańców Śl. w Zawadzkiem. Hala sportowa została zbudowana na potrzeby drużyny piłki ręcznej, tenisa stołowego, siatkówki, karate i innych dyscyplin sportowych. Jest to obiekt, w którym mieszczą się dwie sale o pełnowymiarowych boiskach do piłki ręcznej, siatkówki, tenisa ziemnego. Prócz treningów i meczy ligowych organizujemy szereg ciekawych imprez kulturalnych

i rozrywkowych.

2.Miejsko-Gminna Publiczna Biblioteka w Zawadzkiem Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna powołana została 7 lutego 1967 roku. Jej sieć tworzą dwie Filie: · Filia Biblioteczna w Żędowicach przy ulicy Strzeleckiej 15 · Filia Biblioteczna w Kielczy przy ulicy Leśnej 33. W Miejskiej i Gminnej Bibliotece Publicznej działa: · wypożyczalnia dla dorosłych, · wypożyczalnia dla dzieci, · czytelnia internetowa z trzema stanowiskami komputerowymi. Od 1 stycznia 2000 roku Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna - samorządowa jednostka organizacyjna, funkcjonuje jako instytucja kultury wpisana do rejestru instytucji kultury UM w Zawadzkiem i posiada osobowość prawną. Obecnie Biblioteka Publiczna wraz z podległymi Filiami posiada 52.166 woluminów,w tym: · oddział dla dzieci 5.673 · dział dla dorosłych 22.776 · Filia w Kielczy 12.866 · Filia w Żędowicach 10.851

Strona 17 3.Orkiestra Dęta Miasta i Gminy Zawadzkie

Pierwsze nieformalne spotkanie organizacyjno-założycielskie odbyło się 5 lipca 1998 roku, przy okazji urodzin jednego z obecnych członków orkiestry. Zebrało się wtedy 10 osób. Pierwszy oficjalny koncert odbyły się w Żędowicach w styczniu 1999 r. Jeszcze w tym samym roku, 27 czerwca, po przejściu eliminacji orkiestra pod dyrekcją mgr Gerarda Szyji zdobyła I miejsce na przeglądzie orkiestr mniejszości niemieckiej w Leśnicy. W ciągu ostatnich lat orkiestra zyskała na popularności i sporo koncertuje, głównie podczas wielkich uroczystości: 100 lat Parafii pw św. Rodziny w Zawadzkiem, 700 lecie Żędowic, 120 lat OSP Żędowice, potrójne prymicje w Zawdzkiem, Gala Noworoczna połączona z finałem konkursu na najlepszy produkt Ziemi Strzeleckiej. Orkiestra uświetnia również imprezy sportowe: halowe turnieje piłki ręcznej, turnieje karate, mecze piłki nożnej z zaprzyjaźnionymi drużynami z Niemiec i Ukrainy. Występuje także poza terenem naszej gminy m.in. na przeglądach w Leśnicy, Gogolinie, Chorzowie, na obchodach Dni Ziemi Strzeleckiej, Dniach Grodźca. Orkiestra nagrała także samodzielnie płytę z Koncertem Bożonarodzeniowym,a aktualnie przygotowuje drugą płytę, pod tytułem Światowe Przeboje Orkiestrowe.

4.Chór Międzyparafialny „Metanoya” Chór w swoim repertuarze wykonuje pieśni kościelne, a jego funkcja polega na ubogaceniu liturgii i uroczystości kościelnych. Chór wykonuje różnorodne utwory, również program piosenek ludowych – regionalnych, zwłaszcza z regionu Śląska Opolskiego. Program został wzbogacony o opracowania pieśni śląskich ze zbioru Juliusza Rogera, a opracowanych dla chóru przez p. Georga Blassela z „Instytutu dla muzyki śląskiej i wschodnioniemieckiej” w Bergisch Gladbach (Niemcy). Cześć wykonywanych przez chór utworów jest opracowanych specjalnie dla tego zespołu ze

względu na specyfikę brzmienia – zestawienie głosów dojrzałych i dziecięcych.

Strona 18 5.Zespół Wokalno- Muzyczny przy ZSG w Kielczy im. Wincentego z Kielczy Dzisiaj zespół muzyczno-wokalny tworzą uczniowie Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego z Kielczy. Składa się on z 16 mandolin, 3 mandoli, 6 gitar, 2 akordeonów, 9 keyboardów, 2 fletów prostych i 50 delikatnych dziecięcych głosów. Choć w ciągu tylu lat istnienia zmieniał się skład zespołu, choć przeszły przez niego całe pokolenia kielczańskich dzieci i młodzieży, jedno nie uległo zmianie -wysoki

poziom artystyczny zespołu oraz osoba dyrygentki i kierowniczki zespołu.

6.Zespół Taneczny „Exodus” Grupa założona została w 1995 roku przez panie Małgorzatę Rabicką i Marię Piaskowską. Do końca 1999 roku zespół działał pod patronatem Urzędu Miasta i Gminy Zawadzkie. później działał przy Miejskim Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji, aktualnie przy Domu Kultury w Zawadzkiem. W ramach zajęć dzieci i młodzież mogły uczyć się podstaw gry aktorskiej, pantomimy, doskonaliły dykcję, śpiew oraz poznały tajniki tańca: nowoczesnego, klasycznego, a nawet ludowego. Grupa założona i prowadzona przez dwie bardzo ambitne instruktorki szybko zaczęła rozwijać skrzydła. W ciągu tych lat EXODUS przygotował wiele przedstawień teatralno-muzycznych

uświetniając nimi różne imprezy odbywające się w regionie.

7.Alte Kamerade Zespół powstał w 1997 roku przy kole mniejszości niemieckiej w Zawadzkiem. Początkowo panowie spotykali się, aby pośpiewać dla siebie, własnej satysfakcji. Nikt wtedy nie przypuszczał, ze zespół tak się "scementuje". Chcieli uchronić od zapomnienia stare, nigdzie niepublikowane utwory. Niektórzy panowie pisali słowa, które mieli zakodowane w głowie, a Piotr Kluba, jedyny w zespole instrumentalista (akordeon) uczył się od nich melodii. Duży wkład w powstanie prywatnego zbioru utworów wnieśli panowie Henryk Pluta i Paweł Buchwald. Ogólnie mówiąc grupa ma repertuar ludowy, o bardzo różnorodnej tematyce, chociaż nie brakuje utworów bardziej współczesnych, które są propozycją członków młodszej generacji. Chór uświetnia także swoim występem każdą niedzielna mszą św. o godz. 7.30 odprawianą w języku niemieckim w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zawadzkiem.

8.Dziecięcy Zespół Ludowy- Żędowienie Dziecięcy Zespół Ludowy „Żędowianie” powstał w Zespole Szkolno Gimnazjalnym w Żędowicach. Programy przygotowane i wykonane przez członków zespołu cieszą się dużym uznaniem oraz stanowią oprawę wielu imprez lokalnych, są również doceniane w naszym województwie, o czym świadczy zaproszenie do Filharmonii Opolskiej na występ uświetniający wręczenie nagród miesięcznika „Bariery”. Zespół zaproszony został również do udziału w imprezach organizowanych w Dubnicy nad Wagiem na Słowacji oraz Wahrenbrück w Niemczech. Dzięki tym działaniom kultywowana jest gwara śląska i tradycje naszego regionu.

Strona 20

9.Edukacja i szkolnictwo na terenie gminy Zawadzkie

1. PSP w Zawadzkiem Publiczna Szkoła Podstawowa w Zawadzkiem znajduje się na ulicy Opolskiej 47.

Dyrektor: Maria Andrzejewska

2.PG nr 1 w Zawadzkiem Publiczne Gimnazjum nr 1 w Zawadzkiem znajduje się na ulicy Opolskiej 48. Dyrektor:Róża Paprotna

3.ZSG w Żędowicach Zespół Szkolno- Gimnazjalny w Żędowicach znajduje się na ulicy Strzeleckiej 35 Dyrektor:Małgorzata Kozioł

4.ZSG w Kielczy Zespół Szkolno-Gimnazjalny znajduje się na ulicy Szkolnej 1. Dyrektor:Gabriela Gosztyła

Strona 21

10.Nadleśnictwo zawadzkie-przyroda w gminie Nadleśnictwo Zawadzkie dzieli się na leśnictwa. Przykładem są leśnictwa: Dębie, Rytwiny, Haraszowskie i Świerkle. W lasach gminy Zawadzkie można spotkać zwierzynę łowną oraz chronione gatunki roślin. Przeważają tu lasy świerkowe. Nadleśnictwo organizuje wiele imprez PTTK. Przy budynku nadleśnictwa znajduje się ogród im. Jana Pawła II oraz Izba Przyrodniczo-Leśna.

Strona 22

11.Sport w gminie Zawadzkie 1.KLUBY SPORTOWE a)ASPR ZAWADZKIE- Stowarzyszenie Sportowe ASPR działa na terenie gminy Zawadzkie od 2001 roku. Zajęcia prowadzone są przez wykwalifikowana kadrę trenerską i odbywają się następujących grupach: juniorów młodszych, młodzików, juniorów i seniorów. Dodatkowo działają 4 szkółki dziecięce dla dzieci od 10-12 lat. Klub jest organizatorem wielu imprez sportowych o zasięgu lokalnym, wojewódzkim i międzynarodowym: Turniej Piłki Ręcznej Seniorów o Puchar Marszałka Województwa Opolskiego, Międzynarodowy Turniej Juniorów. Drużyna seniorów bierze udział w rozgrywkach II ligi.

b)KLUB KARATE „NIDAN”-Powstał w 2000 roku na bazie istniejącej od 1997r. sekcji karate Shotokan. Klub posiada wykwalifikowaną kadrę trenerską i instruktorską. Stanowią ją: Prezes klubu i zarazem kierownik wyszkolenia Zbigniew Sworeń (4 Dan) jest trenerem 2 klasy, karate trenuje od 1982r. Wiceprezes klubu Dawid Imiełowski (2 Kyu) trenujący karate od 1986r., Łukasz Kalinowski instruktor karate (2 Dan) trenujący karate od 1994r., Marcin Zadrożny instruktor karate (1 Dan) trenujący karate od 1995 r. Adam Frąk instruktor karate sekcji Ozimek (1 Dan), Radosław Zając instruktor karate sekcji Dobrodzień (1 Kyu), Arkadiusz Janicki instruktor karate sekcji (1Kyu), Mariusz Sykulski asystent instruktora sekcji Ozimek (1 Kyu). Największe sukcesy to: Mistrzostwo Świata Federacji FSKA, Mistrzostwo i Wicemistrzostwo Polski, Medale na Mistrzostwach Opolszczyzny, Mistrzostwach Śląska, Mistrzostwach Podbeskidzia w Pucharze Polski i na liczących się zawodach za granicą.

Strona 23 c) KLUB TENISA STOŁOWEGO „MOKSiR”-Klub prowadzi działalność od 1948 roku. Zrzesza 60 zawodników- młodzież ze szkół podstawowych i średnich. W skład kadry trenerskiej wchodzą p. Marta Lityńska i p. Stanisław Fedor. Zawodnicy Klubu zajmują czołowe miejsca w rozgrywkach wojewódzkich, ogólnopolskich oraz międzynarodowych, wchodzą też w skład kadry Polski.

d)KLUB MODELARSKI ZAWADZKIE -Klub Modelarski został założony w 1970 roku. Na przełomie tylu lat działalności zdobyto kilkadziesiąt tytułów Mistrza Polski, Mistrza Europy, Mistrza Świata, dwukrotnie wicemistrza i drugiego wicemistrza Świata. Klub Modelarski wznowił swoją działalność od lutego 2007 roku. Aktualnie do klubu uczęszcza 17 osób. Jesteśmy zawodnikami mającymi na koncie już niejeden medal, na zawodach ogólnokrajowych. Sekcję prowadzi Rudolf Rzepczyk

e)KLUB SPORTOWY „STAL” ZAWADZKIE- Klub ma na celu kontynuowanie wieloletniej tradycji piłkarskiej w lokalnym środowisku. Posiada dobrą kadrę szkoleniową, licznych działaczy sportowych. Aktualnie zajęcia prowadzone są w następujących grupach: „młodzicy” (7-10 lat), „trampkarze” - liga trampkarzy, juniorzy -II liga wojewódzka, seniorzy – liga okręgowa. Przy klubie działa także drużyna Oldbojów. f)LUDOWY KLUB SPORTOWY „NAPRZÓD”- Celem stowarzyszenia jest popularyzacja piłki nożnej na terenach wiejskich, szczególnie wsi Kielcza. Zajęcia odbywają siew następujących grupach wiekowych: trampkarze, juniorzy oraz seniorzy. Wszystkie grupy biorą udział w rozgrywkach ligowych Podokręgu Strzelce Opolskie.

Strona 24

12.Turystyka w naszej gminie Turystyka w gminie Zawadzkie jest bardzo rozwinięta. Można tu łowić ryby, spływać kajakiem,jeździć na rowerze, chodzić na pieszo czy być łowczym. Tak wspaniały wachlarz wyborów Zawadzkie może oferować dzięki rzece Mała Panew. W Zawadzkiem prężnie działa również oddział PTTK „Huta Andrzej”. Organizuje on takie imprezy jak Regolowiec, różnego rodzaju rajdy i wycieczki. W Zawadzkiem ma powstać centrum Turystyczne w budynku starego kina.

Strona 24

13.Dla ludzi- organizacje pozarządowe ORGANIZACJE POZARZĄDOWE DZIAŁAJĄCE NA TERENIE GMINY ZAWADZKIE KLUB TENISA STOŁOWEGO MOKSIR

STOWARZYSZENIE ROZWOJU I UPOWSZECHNIENIA KULTURY "METANOYA"

KLUB KARATE "NIDAN"

CARITAS DIECEZJI OPOLSKIEJ

TOWARZYSTWO SPOŁECZNO KULTURALNE NIEMCÓW NA ŚLĄSKU OPOLSKIM

ODDZIAŁ ZAKŁADOWY - POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZE

STOWARZYSZENIE EMERYTÓW I RENCISTÓW „KLUB SENIORA”

STOWARZYSZENIE KOBIET ŻĘDOWICKICH

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA Zawadzkie

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA Żędowice

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA Kielcza

KOŁO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ LASU "DOLINA MAŁEJ PANWI"

ZWIĄZEK HARCERSTWA RZECZYPOSPOLITEJ, OKRĘG GÓRNOŚLĄSKI

ZWIĄZEK EMERYTÓW, RENCISTÓW I INWALIDÓW

UNIWERSYTET TRZECIEGO WIEKU

STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO NR 2 Z ODDZIAŁEM INTEGRACYJNYM W ZAWADZKIEM ORFUNDACJA NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH IM. ŚW. JANA DE LA SALLE ZAWADZKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ POMOCY OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM "SIEDLISKO"

AUTONOMICZNA SEKCJA PIŁKI RĘCZNEJ "ZAWADZKIE"

STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ SZKOŁY W ŻĘDOWICACH

LUDOWY KLUB SPORTOWY "NAPRZÓD" KIELCZA

STOWARZYSZENIE SPORTOWE KLUB SPORTOWY "STAL" ZAWADZKIE Strona 25 14.Dlaczego warto wybrać gminę Zawadzkie? W gminie Zawadzkie jest dużo terenów inwestycyjnych, na których można założyć własny biznes. Firmy i fabryki na terenie gminy zapewniają pracę przez cały rok. zakładaniu stowarzyszeń i izb regionalnych świadczy o chęci pomocy innym i o pamiętaniu o swoich korzeniach. Nad rzeką mała Panew można się wykąpać, po spacerowć lub pojeździć na rowerze. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. W okolicy znajduje się Dinopark Krasiejów, miasto , Strzelce Opolskie. W okolicach można zwiedzać Klasztor w Jemielnicy, pozostałości hutnictwa np. na Regolowcu. Ludzie nie żałują, że mieszkają w tej gminie!Ty również nie pożałujesz!!

Strona 26

15.Zawadzkie w obiektywie 1.Z lotu ptaka

2.Dni Gminy 2006-2009

Strona 27

Dziękuję za pomoc: Administratorom stron: www.Zawadzkie.pl www.dawnezawadzkie.cba.pl www.lozawadzkie.pl www.wikipedia.pl Ludziom: -panu Arkadiuszowi Baronowi -ks. Joachimowi bombie -ks. bernardowi Kotuli WYKORZYSTANO: materiały: www.zawadzkie.pl www.dawnezawadzkie.cba.pl www.lozawadzkie.pl książka o. Kałuży „Dom Boży pełen Chwały- 100 lat parafii Św. Rodziny w Zawadzkiem” własne