DOCSLIB.ORG

Krakow Archives Annual XXII

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Krakow Archives Annual XXII Krakowski Rocznik Archiwalny XXII THE NATIONAL ARCHIVE IN KRAKOW Krakow Archives Annual XXII KRAKOW 2016 ARCHIWUM NARODOWE W KRAKOWIE Krakowski Rocznik Archiwalny XXII KRAKÓW 2016 Rada Naukowa Iwona Drąg-Korga, Marek Ďurčanský, Krystyna Jelonek-Litewka, Maria Kocójowa, Bożena Lesiak-Przybył, Grażyna Lichończak-Nurek, Rita Majkowska, Krzysztof Ożóg, Zenon Piech, Janina Stoksik Redaktor Naczelny Kamila Follprecht Sekretarz Naukowy Aldona Warzecha Recenzenci Monika Litwińska Zbigniew Noga Janusz Tadeusz Nowak Janina Stoksik Paweł Stróżyk Szymon Sułecki Copyright by Archiwum Narodowe w Krakowie Wydawnictwo zostało dofinansowane przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Wydanie I, Kraków 2016 (druk 2017) Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa Adres redakcji Archiwum Narodowe w Krakowie 30-960 Kraków, ul. Sienna 16 Tel. +48 (12) 422-40-94 wew. 13 lub 21 e-mail: [email protected] www.kra.ank.gov.pl KRAKOWSKI ROCZNIK ARChiwalny TOM 22, 2016 SPIS TREŚCI Stanisława Mika (1931–2014). Wspomnienie (Janina Stoksik) . 11 A RT Y K U Ł Y . 19 Aleksander Stankiewicz, Triumphus meritorum gentilitio. Kreacja zasług i pochodzenia Franciszka Wielopolskiego (1670–1732) . 21 Tomasz Dudek, I Brygada Legionów Polskich w bitwie pod Kostiuchnówką w lipcu 1916 r. 71 M AT E R I A Ł Y Ź R Ó D Ł O W E . 95 Marcin Sanak, Pamięć zdeponowana. Dyplom memoratywny z gałki sygnaturki kościoła Dominikanów w Krakowie z 1863 r. 97 Bożena Lesiak-Przybył, Wielka wojna w „Dzienniku” Aleksandry Czechówny (część III: 2 stycznia – 27 grudnia 1916 r.) . 139 Z Z A G A D N I E Ń A R C H I W I S T Y K I . 171 Rita Majkowska, Z archiwum rodzinnego polonistki profesor Mieczysławy Mitery-Dobrowolskiej – archiwalia brata, legionisty Stanisława Mitery . 173 R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A . 191 Jak napisać historię miasta? Eduard Mühle, Historia Wrocławia. Przełożyła Joanna Janicka, ss. 352, Warszawa 2016, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. (Grażyna Lichończak-Nurek) . 193 K R O N I K A . 209 Sprawozdanie ze stanu realizacji inwestycji budowy nowej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie (Paweł Ząbczyński) . 211 Dwie edycje Gry sądeckiej. Projekt edukacyjny realizowany przez nowosądecki Oddział Archiwum Narodowego w Krakowie. Podsumowanie – próba porównania (Agnieszka Filipek, Anna Żalińska) . 215 6 Spis treści „Krakowski kolaż. 60. rocznica powstania Kabaretu Piwnica pod Baranami 1956–2016” – wystawa zorganizowana przez Archiwum Narodowe w Krakowie (Lilianna Pochwalska) . 224 „Dawne pismo” 2016 – nowa odsłona portalu (Anna Sokół, Aldona Warzecha) . 226 Sprawozdanie z wyjazdów do Biblioteki Polskiej w Paryżu (17–21 maja 2016 r. i 5 września – 28 października 2016 r.) (Zbigniew Dyrdoń) . 229 Sprawozdanie z prac w Bibliotece Polskiej w Paryżu w 2016 r. (Wiesław Filipczyk) . 231 Sprawozdanie z seminarium European holocaust Research Infrastructure „Nowoczesna dyplomatyka akt dotyczących holokaustu” w Bundesarchiv w Berlinie (Agnieszka Filipek) . 232 Sprawozdanie z wyjazdu do Archiwum Instytutu im. gen. Sikorskiego w Londynie w 2016 r. (Mariusz Kluczewski) . 234 Sprawozdanie z pobytu w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Londynie w 2016 r. (Sylwester Rękas) . 236 Sprawozdanie z prac w Studium Polski Podziemnej w Londynie w 2016 r. (Anna Sokół) . 237 Sprawozdanie z prac w Papieskim Instytucie Studiów Kościelnych (2016) (Mariola Szaleniec) . 239 Wokół 200. rocznicy powołania Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1815–1872) (Marcin Maciuk, Małgorzata Mrówka) . 240 Spotkania archiwistów zakładowych krakowskich instytutów Polskiej Akademii Nauk – Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie (Rita Majkowska, Beata Babicz, Daniel Kubisz, Piotr Wojtal) . 243 A U T O R Z Y . 249 W Y K A Z S K R Ó T Ó W . 251 S P I S I L U S T R A C J I . 255 I N D E K S N A Z W I S K . 259 I N D E K S N A Z W G E O G R A F I C Z N Y C H . 275 KRAKOWSKI ROCZNIK ARChiwalny TOM 22, 2016 CONTENTS Stanisława Mika (1931–2014). Memoir (Janina Stoksik) . 11 PA P E R S . 19 Aleksander Stankiewicz, Triumphus meritorum gentilitio. Creation of the service and ancestry of Franciszek Wielopolski (1670–1732) . 21 Tomasz Dudek, The I Brigade of the Polish Legions in the Battle of Kostiuchnówka in July 1916 . 71 S O U R C E M AT E R I A L S . 95 Marcin Sanak, Lodge of Memory. Document from a sphere in the flèche of the Dominican church in Krakow from 1863 . 97 Bożena Lesiak-Przybył, The Great War in the “Journal” of Aleksandra Czechówna (Part III: 2 January – 27 December 1916) . 139 A R C H I VA L S C I E N C E I S S U E S . 171 Rita Majkowska, From the family archives of Professor Mieczysława Mitera-Dobrowolska – archival materials of her brother, the legionnaire Stanisław Mitera . 173 R E V I E W S A N D D I S C U S S I O N . 191 How should the history of a town be recorded? Eduard Mühle, Historia Wrocławia (The History of Breslau). Translated by Joanna Janicka, pp. 352, Warszawa 2016, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. (Grażyna Lichończak-Nurek) . 193 C H R O N I C L E . 209 Report from the construction of the new headquarters of the National Archives in Krakow (Paweł Ząbczyński) . 211 Two editions of the Sądecki Games. Educational project realised by the Nowy Sącz Branch of the National Archives in Krakow. Summary – comparison (Agnieszka Filipek, Anna Żalińska) . 215 8 Contents “Krakow collage. The 60th Anniversary of the establishment of the Piwnica pod Baranami Cabaret 1956–2016” – exhibition organised by the National Archives in Krakow (Lilianna Pochwalska) . 224 “Old writing” 2016 – new website design (Anna Sokół, Aldona Warzecha) . 226 Report from trips to the Polish Library in Paris (17 – 21 May 2016, 5 September – 28 October 2016) (Zbigniew Dyrdoń) . 229 Report of work in the Polish Library in Paris in 2016 (Wiesław Filipczyk) . 231 Report from the European holocaust Research Infrastructure seminar “Modern Diplomatics of the holocaust” in the German Federal Archives in Berlin (Agnieszka Filipek) . 232 Report from a trip to the Archives of the Sikorski Institute in London in 2016 (Mariusz Kluczewski) . 234 Report from a stay in the Józef Piłsudski Institute in London in 2016 (Sylwester Rękas) . 236 Report of work in the Polish Underground Movement Study Trust in London in 2016 (Anna Sokół) . 237 Report of work in the Pontifical Institute of Ecclesiastical Studies (2016) (Mariola Szaleniec) . 239 The 200th anniversary of the founding of the Krakow Scientific Society (1815–1872) (Marcin Maciuk, Małgorzata Mrówka) . 240 Meeting of archival workers of the Krakow institutions of the Polish Academy of Science – the Institute of Systematics and Evolution of Animals of the Polish Academy of Science in Krakow (Rita Majkowska, Beata Babicz, Daniel Kubisz, Piotr Wojtal) . 243 A U T H O R S . 249 A B B R E V I AT I O N S U S E D . 251 I L L U S T R AT I O N S . 255 I N D E X O F N A M E S . 259 I N D E X O F P L A C E N A M E S . 275 Stanisława Mika (1931–2014) Stanisława Mika (1931–2014) Wspomnienie Dokładnie w dniu 1 sierpnia 2017 r. minie 60 lat, od chwili gdy w sie- dzibie Oddziału II ówczesnego Archiwum Państwowego Miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego, mieszczącej się w budynku sądowym przy ul. Grodzkiej 52 (osobne wejście od strony Plant), pojawiła się wysoka, przystojna blondynka, archiwistka z wcześniejszym, trzyletnim już, stażem pracy w państwowej służbie archiwalnej. Stanisława helena Mika, bo Jej poświęcone zostało to wspomnienie, przyszła na świat w dniu 22 lutego 1931 r. w Wojnarowej, gmina Korzenna, powiat Grybów (od 1932 r. powiat Nowy Sącz) w wielodzietnej rodzinie (sześcioro rodzeństwa). Jej ojcem był Stanisław, rolnik, miejscowy działacz Stronnictwa Ludowego, m.in. współpracownik Stanisława Mierzwy, mat- ką – helena ze Stawiarskich, której ojciec – Józef Stawiarski był jednym z pierwszych działaczy ruchu ludowego w powiecie grybowskim. Z czasów przedwojennych w pamięci małej Stasi pozostały różne ważne wydarzenia: śmierć dwuletniego ukochanego braciszka, pobyt w ich domu w 1939 r. Wincentego Witosa przy okazji odbywającego się tam zjazdu ludowców, co- roczne groźne wylewy nieuregulowanej, nieobliczalnej górskiej rzeki Białej (dopływ Dunajca), nad brzegiem której położone było gospodarstwo pań- stwa Mików, a dodatkowo z okresu okupacji niemieckiej – ukrywanie przez jej rodziców zaprzyjaźnionej, wcześniej mieszkającej po sąsiedzku, licznej rodziny żydowskiej i związane z tym dramatyczne przeżycia. Stasia rozpo- częła naukę w 1938 r., początkowo w czteroklasowej Szkole Podstawowej w sąsiednich Wilczyskach, a następnie w Publicznej Szkole Podstawowej w Bobowej, którą ukończyła w 1945 r. W latach 1945–1948 uczęszczała do Ogólnokształcącego Koedukacyjnego Gimnazjum prowadzonego przez Za- rząd Gminy w Bobowej, a następnie kontynuowała naukę w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Bochni, gdzie w 1950 r. uzyskała świadectwo 12 Stanisława Mika (1931–2014) dojrzałości. W latach 1950–1953 studiowała na Wydziale historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (sekcja historia, specjalizacja Archiwistyka). Dyplom ukończenia studiów I stopnia otrzymała w dniu 26 czerwca 1953 r. Od razu też podjęła starania o uzyskanie pracy w Archiwum Państwo- wym w Krakowie – początkowo okazało się to jednak niemożliwe z powodu braku etatu dla archiwisty. W oczekiwaniu na obiecaną posadę w Archi- wum rozpoczęła, w dniu 1 lutego 1954 r., pracę bibliotekarki w Kra kowskim Domu Kultury, mieszczącym się w „Pałacu pod Baranami” (dawnej siedzibie rodu Potockich przy Rynku Głównym), gdzie przepracowała do 30 czerwca tegoż roku. Wkrótce miało spełnić się jej marzenie – po zwolnieniu się eta- tu kierownika Powiatowego Archiwum Państwowego w Tarnowie objęła to stanowisko z dniem 1 sierpnia 1954 r. wraz z nominacją na młodszego archi- wistę. Nie bez znaczenia był przy tym fakt, że odtąd miała znacznie bliższy dojazd do rodzinnego domu w Wojnarowej. Z zapałem zabrała się też do pracy w Powiatowym Archiwum Państwowym w Tarnowie.
Load more

Recommended publications
  • Impact of the Geographical Environment on Agritourism Development Illustrated by the Example of the Świętokrzyskie Province
    Impact of the geographical environment… INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 6/2008, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 27–37 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi Commission of Technical Infrastructure of the Polish Academy of Sciences-Cracow Branch Ewa Pałka IMPACT OF THE GEOGRAPHICAL ENVIRONMENT ON AGRITOURISM DEVELOPMENT ILLUSTRATED BY THE EXAMPLE OF THE ŚWIĘTOKRZYSKIE PROVINCE Summary Management transformations which started at the turn of the eighties and nineties of the 20th century in Poland have thoroughly changed socio-economic conditions of the development of the country and its regions. The transformation of state-controlled management system required adjustment of various socio- economic and spatial structures to the new rules of market economy. This process, being based on transformation of the previous structures created in the centrally- steered management system and on the development of new structures, is being observed in many places in Poland, also in rural areas in the Świętokrzyskie Province. One of the most popular forms of development of rural areas is agri- tourism at present. The study attempts to assess the influence of geographical envi- ronment on agritourism development potential in the Świętokrzyskie Province. The analysis of elements of natural environment and tourist amenities makes it possible to evaluate how attractive rural areas are from the standpoint of agri- tourism development. The study gives numerical attractiveness indicators to show how rural areas are diversified in their likelihood of success for agritourism business Key words: rural areas, tourist attractiveness, tourist amenities INTRODUCTION In recent years the multifunctional development of rural areas has been discussed more frequently than before.
    [Show full text]
  • Wykaz Identyfikatorów I Nazw Jednostek Podziału Terytorialnego Kraju” Zawiera Jednostki Tego Podziału Określone W: − Ustawie Z Dnia 24 Lipca 1998 R
    ZAK£AD WYDAWNICTW STATYSTYCZNYCH, 00-925 WARSZAWA, AL. NIEPODLEG£0ŒCI 208 Informacje w sprawach sprzeda¿y publikacji – tel.: (0 22) 608 32 10, 608 38 10 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja „Wykaz identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego kraju” zawiera jednostki tego podziału określone w: − ustawie z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr 96, poz. 603 i Nr 104, poz. 656), − rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz. U. Nr 103, poz. 652) zaktualizowane na dzień 1 stycznia 2010 r. Aktualizacja ta uwzględnia zmiany w podziale teryto- rialnym kraju dokonane na podstawie rozporządzeń Rady Ministrów w okresie od 02.01.1999 r. do 01.01.2010 r. W „Wykazie...”, jako odrębne pozycje wchodzące w skład jednostek zasadniczego podziału terytorialnego kraju ujęto dzielnice m. st. Warszawy oraz delegatury (dawne dzielnice) miast: Kraków, Łódź, Poznań i Wrocław a także miasta i obszary wiejskie wchodzące w skład gmin miejsko-wiejskich. Zamieszczone w wykazie identyfikatory jednostek podziału terytorialnego zostały okre- ślone w: − załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędo- wego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów admini- stracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, obowiązującego od dnia 1 stycz- nia 1999 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 157, poz. 1031), − kolejnych rozporządzeniach Rady Ministrów zmieniających powyższe rozporządzenie w zakresie załącznika nr 1 (Dz. U. z 2000 Nr 13, poz. 161, z 2001 r. Nr 12, poz. 100 i Nr 157, poz.
    [Show full text]
  • Wiesława Ozdoba-Kosierkiewicz Portret Polski XVII- I XVIII-Wieczny Ze Zbiorów Muzeum Narodowego W Kielcach
    Wiesława Ozdoba-Kosierkiewicz Portret polski XVII- i XVIII-wieczny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Kielcach Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 12, 151-193 1982 Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach Tom XII, Kraków 1982 WIESŁAWA OZDOBA-KOSIERKIEWICZ PORTRET POLSKI XVII- I XVIII-WIECZNY ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH Muzeum Narodowe w Kielcach szczyci się posiadaniem jednego z najwię­ kszych w kraju zbioru portretu polskiego XVII i XVIII wieku. Pozyskano go w latach 1945—1946 — w okresie zabezpieczania mienia podworskiego, między innymi z majątków: Wielopolskich, Sołtyków, Halpertów, Linowskich i Mor­ stinów. Zespół tych obrazów eksponowany na jubileuszowej wystawie 1 pozwolił na prześledzenie pewnego fragmentu dziejów malarstwa polskiego — od początku XVII do końca XVIII wieku. Usystematyzowanie i opracowanie portretów stało się podstawą do doko­ nania pewnych uściśleń chronologicznych, dostarczyło bogatego materiału do­ tyczącego historii rodów i ich kolekcji, ułatwiło ustalenie powinowactwa i ko­ ligacji portretowanych, umożliwiło wreszcie identyfikację niektórych dotych­ czas nie określonych bądź mylnie nazwanych wizerunków. Przy obecnym stanie badań referat sygnalizuje wiele spraw i problemów, nie wyczerpując ich w pełni. Stanowi on jednak pierwszą próbę charaktery­ styki nadzwyczaj bogatego zbioru, a ogranicza się głównie do omówienia dwóch największych kolekcji — Wielopolskich Gonzagów-Myszkowskich z Chrobrza i Sołtyków z Kurozwęk. Ponadto charakteryzuje także ciekawsze pozycje z ko­ lekcji Morstinów z Kobylnik i Linowskich
    [Show full text]
  • Transformation of the Flow Regime of a Large Allochthonous River in Central Europe—An Example of the Vistula River in Poland
    water Article Transformation of the Flow Regime of a Large Allochthonous River in Central Europe—An Example of the Vistula River in Poland Dariusz Wrzesi ´nski and Leszek Sobkowiak * Department of Hydrology and Water Management, Institute of Physical Geography and Environmental Planning, Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam Mickiewicz University, Krygowskiego str. 10, 61-712 Pozna´n,Poland; [email protected] * Correspondence: [email protected] Received: 31 December 2019; Accepted: 10 February 2020; Published: 12 February 2020 Abstract: Identification of river flow regime and its possible changes caused by natural factors or human activity is one of major issues in modern hydrology. In such studies different approaches and different indicators can be used. The aim of this study is to determine changes in flow regime of the largest river in Poland—the Vistula, using new, more objectified coefficients and indices, based on data recorded in 22 gauges on the Vistula mainstream and 38 gauges on its tributaries in the multi-year period 1971–2010. The paper consists of three main parts: in the first part, in order to recognize changes in the flow regime characteristics along the Vistula, data from gauges located on the river mainstream were analyzed with the help of the theory of entropy. In the second part gauging stations on the Vistula mainstream and its tributaries were grouped; values of the newly introduced pentadic Pardé’s coefficient of flow (discharge) (PPC) were taken as the grouping criterion. In the third part of the study a novel method of determining river regime characteristics was applied: through the recognition of the temporal structure of hydrological phenomena and their changes in the annual cycle sequences of hydrological periods (characteristic phases of the hydrological cycle) on the Vistula River mainstream and its tributaries were identified and their occurrence in the yearly cycle was discussed.
    [Show full text]
  • Changes of the Vistula River Channel Pattern and Overbank Accumulation Rate in the Carpathian Foreland (South Poland) Under Human Impact
    PL ISSN 0081-6434 studia geomorphologica carpatho-balcanica vol. lV, 2021 : 153 – 184. ADAM ŁaJcZaK (KraKÓW) CHANGES OF THE VISTULA RIVER CHANNEL PATTERN AND OVERBANK ACCUMULATION RATE IN THE CARPATHIAN FORELAND (SOUTH POLAND) UNDER HUMAN IMPACT Abstract : the rate of overbank accumulationth in the Vistula floodplain within the carpathian Foreland has increased since at least the 16 century as a result of drainage basin deforestation (mainly in the carpathian portion) and agricultural use of this area. however, since the 1850s, additional causes have included deepening of the Vistula channel and its tributaries (mainly the carpathian ones) initiated by regulation works which delivered additional sediment for overbank accumulation within the inter-embankment zone. since the 1950s, a rapid decrease in the overbank accumulation rate was noted. this resulted from the retention of the majority of the sediment by deep reservoirs on the carpathian tributaries of the Vistula, reforestation of- the carpathian portion of the drainage basin, and the slowing down of the rate of deepening of the Vistula channel. an estimate was made of the differentiation of the rate of overbank accu mulation within the inter-embankment zone in the longitudinal profile of the study section of the Vistula. the author proposed a modified model of temporal change of the rate of overbank accumulation in section of the course of the Vistula studied, distinguishing a stage in which changeKeywords was influenced by regulation works. : overbank accumulation, floodplain, inter-embankment zone, inter-groyne basin, river regulation, river Vistula, carpathian Foreland INTRODUCTION accumulation of sediment transported by mountain rivers on floodplains in mountain forelands has occurred as a result of increasing human impact during the recent centuries (Wolman 1967; gregory 1987; starkel 1987a,- 1994, 1995a, 2001b, 2005, 2014; Łajczak 1995a, 1999; czajka 2000; Warowna 2003; Łajczak et al.
    [Show full text]
  • Ann-Kathrin Deininger and Jasmin Leuchtenberg
    STRATEGIC IMAGINATIONS Women and the Gender of Sovereignty in European Culture STRATEGIC IMAGINATIONS WOMEN AND THE GENDER OF SOVEREIGNTY IN EUROPEAN CULTURE EDITED BY ANKE GILLEIR AND AUDE DEFURNE Leuven University Press This book was published with the support of KU Leuven Fund for Fair Open Access Published in 2020 by Leuven University Press / Presses Universitaires de Louvain / Universitaire Pers Leuven. Minderbroedersstraat 4, B-3000 Leuven (Belgium). Selection and editorial matter © Anke Gilleir and Aude Defurne, 2020 Individual chapters © The respective authors, 2020 This book is published under a Creative Commons Attribution Non-Commercial Non-Derivative 4.0 Licence. Attribution should include the following information: Anke Gilleir and Aude Defurne (eds.), Strategic Imaginations: Women and the Gender of Sovereignty in European Culture. Leuven, Leuven University Press. (CC BY-NC-ND 4.0) ISBN 978 94 6270 247 9 (Paperback) ISBN 978 94 6166 350 4 (ePDF) ISBN 978 94 6166 351 1 (ePUB) https://doi.org/10.11116/9789461663504 D/2020/1869/55 NUR: 694 Layout: Coco Bookmedia, Amersfoort Cover design: Daniel Benneworth-Gray Cover illustration: Marcel Dzama The queen [La reina], 2011 Polyester resin, fiberglass, plaster, steel, and motor 104 1/2 x 38 inches 265.4 x 96.5 cm © Marcel Dzama. Courtesy the artist and David Zwirner TABLE OF CONTENTS ON GENDER, SOVEREIGNTY AND IMAGINATION 7 An Introduction Anke Gilleir PART 1: REPRESENTATIONS OF FEMALE SOVEREIGNTY 27 CAMILLA AND CANDACIS 29 Literary Imaginations of Female Sovereignty in German Romances
    [Show full text]
  • The Annihilation of the Arian “Capital”
    ODRODZENIE I REFORMACJA W POLSCE ■ SI 2017 ■ PL ISSN 0029-8514 Janusz Tazbir The Annihilation of the Arian “Capital” The history of the fall of Raków was the subject of a special short dis- sertation by Józef Stańko1 already 35 years ago. At present, however, that work is absolutely insufficient. On the one hand (as stressed in a review of Stańko’s dissertation2), the author did not make use of all the sources available to him and committed many oversights and inac- curacies;3 on the other, since the time the work was published, new, fairly important sources clarifying the circumstances connected with the Raków trial have been added. Since the trial brought about the annihi- lation of the main centre of the Polish Brethren in the first half of the seventeenth century, it seems necessary to re-discuss the 1638 events, so tragic for the Polish Arianism, on the basis of more extensive sources. Founded in 1569 by the Calvinist voivode of Podole, Jan Sienieński, Raków has twice played a leading role in the history of our Antitrini- tarianism. First, between 1569 and 1572, as a centre of supporters of social radicalism and then again, from the beginning of the seven- teenth century until 1638, as a seat of the academy and typography famous all over Europe and the place of many synods grouping the best Arian thinkers. It is not surprising, then, that the Raków cen- tre was a thorn in the flesh of the opponents of the Polish Breth- ren who referred to it in an anti-Arian pamphlet printed in the early seventeenth century as a 1 J.
    [Show full text]
  • Potamonyms of the Vistula River Basin As a Part of Cultural Heritage
    Potamonyms of the Vistula River Basin as a Part of Cultural Heritage Urszula BIJAK* There are many ways in which cultural heritage can be defined, depending on the branch of science that is dealing with this term. With no doubt, a language, including proper names, is a medium of the non-material cultural heritage. The aim of my article is to present a “hydronymic map” of the Vistula basin from the linguistic point of view. I will focus on: 1/the cultural heritage reflected by the river names, which are chronologically and genetically differentiated and represent several layers: archaic Pre- Slavic names, so-called “Old-European”, Polish, other Slavic (Czech, Slovak, Boyko, Lemko, Ukrainian, Belarusian) and non-Slavic (Baltic, German, Vlach, Latin); 2/ the image of the lingual reality constructed by the river names, the creation of names which is a result of action of a number of different motives, incentives, ways of thinking and experiencing the reality; 3/the changes of hydronyms, variability (so called polyonymy) characteristic for this onimic category coming from the lack of naming memory, collapse of naming tradition through the centuries. 1. Introduction There are many ways in which cultural heritage can be defined, depending on the branch of science that is dealing with this term. The conceptual and territorial range of the term can also differ (Lewandowska 2007). With no doubt, a language, including proper names, is a medium of the non-material cultural heritage. Hydronymy occupies a significant position within the realm of geographical names and from the beginning of the 20th century it played an important role as a research topic for linguists.
    [Show full text]
  • LUBLIN-VISTULA CASE STUDY Z. Kaczmarek, J. Kindler, and A. Laski
    LUBLIN-VISTULA CASE STUDY z. Kaczmarek, J. Kindler, and A. Laski January 1976 WP-76-3 Working Papers are internal publications intended for circulation within the Institute only. Opinions or views con­ tained herein are solely those of the authors. 2361 Laxenburg IInternational Institute for Applied Systems Ana lysis Austria Research Proposal for the Water Resources Sub-Project z. Kaczmarek J. Kindler A. Laski Introduction Making optimum use of the water resources is a task which long has engaged human effort and which has, in recent decades, been studied within the framework of the integrated regional development plans. The "integrated development" of a region means the orderly marshalling of all its resources to promote human welfare. It is evident, however, that the influence of development of a given region upon the rest of the national economy is in most of the cases considerable. Moreover, the investment needs of any development scheme are closely linked to the needs of the whole economy. These introductory comments are especially relevant to the water resources development schemes. It is now widely recognized that individual water projects - whether single or multipurpose - cannot as a rule be undertaken with optimum benefit for the people affected before there is at least the broad outline of a plan for the entire drainage area. In the Vistula River Basin, we are fortunate to have such a plan. The first long-term water resources development plan was drafted by the Polish Academy of Sciences in the years 1953-1956, for the time horizon of 1975. Then the plan was twice revised in the early 60's with the simultaneous extension of the time horizon to 1985.
    [Show full text]
  • Diel Changeover of Fish Assemblages in Shallow Sandy Habitats of Lowland Rivers of Different Sizes
    Knowl. Manag. Aquat. Ecosyst. 2019, 420, 41 Knowledge & © M. Nowak et al., Published by EDP Sciences 2019 Management of Aquatic https://doi.org/10.1051/kmae/2019037 Ecosystems Journal fully supported by Agence www.kmae-journal.org française pour la biodiversité RESEARCH PAPER Diel changeover of fish assemblages in shallow sandy habitats of lowland rivers of different sizes Michał Nowak1,3,*, Artur Klaczak1, Ján Kosčo2, Paweł Szczerbik1, Jakub Fedorčák2, Juraj Hajdu2,4 and Włodzimierz Popek1 1 Department of Ichthyobiology and Fisheries, University of Agriculture in Kraków, Spiczakowa 6, 30-198 Kraków, Poland 2 Department of Ecology, University of Presov, 17. novembra 1, 080 16 Presov, Slovakia Received: 17 July 2019 / Accepted: 28 September 2019 Abstract – Diel dynamics of species richness and fish abundance were studied in three lowland rivers that differed significantly in size (discharge) in to the upper Vistula River drainage system (Poland). Shallow sandy habitats at point bars were repeatedly sampled with beach seining over 24-h periods. Species richness peaked at dusk and then decreased throughout the 24-h period in all the rivers. Overall fish abundance changed similarly in the smallest and the largest river, whereas in the mid-sized river it increased in the late afternoon hours. Some species (three gudgeon species, golden loach, and chub) were persistently nocturnal, whereas others (dace, bleak, and roach) shifted to diurnal activity in the mid-sized and large rivers. These differences in diel changes in the abundance of certain species might be explained in the context of variation in availability (i.e., proximity) of other, more heterogeneous habitats.
    [Show full text]
  • On the Occurrence of Thysanoptera in Poland
    340 THRIPS AND TOSPOVIRUSES: PROCEEDINGS OF THE 7TH INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON THYSANOPTERA 341 On the occurrence of Thysanoptera in Poland Halina Kucharczyk1 and Irena Zawirska2 1Dept. of Zoology, Maria Curie-Skłodowska University, 19 Akademicka Str., 20-033 Lublin, Poland; 2 4/4 Sewerynów Str., 00-331 Warszawa, Poland. E-mail: [email protected] Abstract: The paper reviews our knowledge of Thysanoptera in Poland. A total of 216 species are recorded from Poland, but 34 of these have been recorded only once and at one locality, and 7 of these date from before World War II. During the last 10 years, 25 more thrips species have been found in Poland, and a lot of species have been noted at new localities in different regions. The best known fauna is that of xerothermic habitats that are typical of big river valleys of upland areas in central and eastern Poland. Introduction information about 86 species, 5 of which were Poland lies on the border between two large later considered as synonyms, while 6 come from physiographical regions, the Central-European the areas that at present lie outside Poland. Both Lowland and the Eastern-European Lowland. In Schille and Kèler mentioned species that have not the fork created by the San and Vistula Rivers is been observed again: Ankothrips niezabitowskii the northern border of the region of the Western (Schille, 1911), Notothrips albovittatus (Schille, Carpathian Mountains and the Carpathian 1910) and Oxythrips ulmifoliorum (Haliday, Foothills. The vegetation of the country has a 1836) (Table 1) (Kèler 1936, Zawirska 1988). transitional character, with oceanic influence In the 1930s and 1940s Oettingen carried in the west and an increasingly continental out research on thrips in the vicinity of Gorzów character towards the east.
    [Show full text]
  • Occurrence of Unio Crassus (Bivalvia, Unionidae) Depending on Water Chemistry in the Foreland of the Polish Carpathians
    Polish Journal of Environmental Studies Vol. 15, No. 1 (2006), 169-172 Letter to Editor Occurrence of Unio Crassus (Bivalvia, Unionidae) Depending on Water Chemistry in the Foreland of the Polish Carpathians M. Hus1, M. Śmiałek1, K. Zając2*, T. Zając2 1Higher Vocational School in Tarnów, ul. Mickiewicza 8, 33-100 Tarnów, Poland 2Institute of Nature Conservation of Polish Academy of Sciences, Al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków, Poland Received: January 11, 2005 Accepted: May 19, 2005 Abstract Thick shelled river mussel Unio crassus (included in IUCN Red Data List) is a benthic, filter-feeding animal very susceptible to any changes of water chemistry. In this paper we report on the new sites of this species in the Małopolska region – an area of strong anthropogenic pressure. Physical and chemical param- eters have been compared between 8 rivers inhabited and not inhabited by the mussel. Results indicate that despite economic development of the region, it retains clear rivers; however, subtle differences in water chemistry can influence the occurrence of this endangered species. Keywords: Unio crassus, water quality, bioindicator Introduction One of the species that recently attracted the atten- tion of scientists is the thick-shelled river mussel Unio Chemical pollution is considered to be one of the prime crassus. In the past, it has been one of the dominant spe- reasons for the reduction of biodiversity in aquatic habi- cies in many Polish rivers, reaching very high densities tats [1]. This is particularly important to freshwater mol- (e.g. in the River Nida [6]) and in recent years its num- luscs of the family Unionidae, animals of relatively large bers have fallen dramatically, in line with the deterioration biomass, feeding on particles filtered from water.
    [Show full text]