Kur'‰N-I Kerim'de Sevinç Ve Keder
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KUR’ÂN-I KERİM’DE SEVİNÇ VE KEDER YÜKSEK LİSANS TEZİ Cengiz ÜNAL Enstitü Anabilim Dalõ: Temel İslam Bilimleri Enstitü Bilim Dalõ : Tefsir Tez Danõşmanõ : Doç. Dr. Muhittin AKGÜL AĞUSTOS - 2008 T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KUR’ÂN-I KERİM’DE SEVİNÇ VE KEDER YÜKSEK LİSANS TEZİ Cengiz ÜNAL Enstitü Anabilim Dalõ: Temel İslam Bilimleri Enstitü Bilim Dalõ : Tefsir Bu tez 27/08/2008 tarihinde aşağõdaki jüri tarafõndan oybirliği ile kabul edilmiştir. Doç. Dr. Muhammed AYDIN Doç. Dr. Abdülvahit İMAMOĞLU Doç.Dr. Muhittin AKGÜL __________________ ___________________ _________________ Jüri Başkanõ Jüri Üyesi Jüri Üyesi Kabul Kabul Kabul Red Red Red Düzeltme Düzeltme Düzeltme BEYAN Bu tezin yazõlmasõnda bilimsel ahlak kurallarõna uyulduğunu, başkalarõnõn eserlerinden yararlanõlmasõ durumunda bilimsel normlara uygun olarak atõfta bulunulduğunu, kullanõlan verilerde herhangi bir tahrifat yapõlmadõğõnõ, tezin herhangi bir kõsmõnõn bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalõşmasõ olarak sunulmadõğõnõ beyan ederim. Cengiz ÜNAL 27.08.2008 ÖNSÖZ İnsanlarõ cehâlet ve dalâlet karanlõğõndan ilim ve hidayet aydõnlõğõna çõkarmak üzere Kur’ân-õ Kerim’i inzal eden Allah’a hamd; onu en güzel şekilde tebliğ edip açõklayan Hz. Muhammed’e (s.a.s), O’nun âl ve ashabõna ve onlarõ takip edenlere salât ve selam olsun. İslam İlimleri içinde Tefsir İlmi, doğrudan Kur’ân-õ Kerim’le ilgilenen ve onun ilahi murada uygun olarak anlaşõlmasõ yolunda insanlõğõn dünyevi ve uhrevi mutluluğu için uğraşan bir ilim dalõdõr. Tefsir ilmi kendi içinde, Kur’ân’õn tefsirinde uygulanan metotlarõn farklõlõğõndan dolayõ farklõ isimlerle anõlmaktadõr. Araştõrmamõz, “Konulu Tefsir” veya “Kavramsal Tefsir” olarak tercüme edilen “et- Tefsiru’l Mevdûi” usulünde yapõlan bir çalõşma olduğundan sürur/sevinci ile hüzün/kederi Kur’ân bütünlüğü içinde ilmi metotlarla yapõlmõş tespit ve tahlil çalõşmasõdõr. Bu çalõşmada, Kur’ân’õn bütünlüğü içinde, konuyla ilgili farklõ surelerdeki âyet ve kavramlar tespit edilmiştir. Konulu Tefsir usulünün ilmi metotlarõ konuya uygulanarak tahlil edilmiştir. İnsanlarõn her türlü ihtiyacõnõ bilen Yüce Allah, Kur’ân’da bu ihtiyaçlardan hiç birini eksik bõrakmamõştõr. Kur’ân’da her meseleye önem ve kõymeti çerçevesinde yer verilmiştir. İnsanlarõn hissi yönlerine ve duygularõna da değinilmiştir. İnsan, beden, ruh, vicdan, kalp hisler gibi cihazlarla donatõlmõştõr. Bu donanõmlarõ onu diğer varlõklardan ayõrmõştõr. Bunlarla birlikte insanõn hisleri de onun ayrõlmaz bir parçasõ olup, ona tesir ettiği gibi, bazen de ona yön verici rol oynamõştõr. Kur’ân’da ilahi beyan insanlara sunulurken, aklõn ikna edilmesi ile beraber, insanlarõn hissi yönden de irşâd edilmesi hedeflenmiştir. İşte insanõn birçok duygularõ vardõr. Bu duygulardan biri; sevinç/sürûr, diğeri de; keder/hüzündür. İnsan, hayatõnda bu iki duygunun arasõnda çoğu zaman gider gelir. Bazen sevinir, bazen üzülür. Biz bu çalõşmamõzda insanõn her zaman iç içe olduğu duygularõndan olan; sevinci/sürûru ile kederi/ hüznünü ele aldõk. Kur’ân-õ Kerim’in bu duygularõ kavramsal alanda nasõl ele aldõğõnõ, Kur’ân perspektifinden bakõldõğõnda insanõn sevinci/sürûru ile kederi/ hüznüne nelerin etki ettiğine değindik. 1 Çalõşmamõz, üç bölümden oluşmaktadõr. Birinci bölümde, insanõ ve onun mahiyetine konulan bazõ hususiyetlerini inceledik. İkinci bölümde, insanõn sürur/sevincini anlatan kelime ve kavramlarõn tahlili ile insanõ sürur/sevince götüren faktörlerin neler olduklarõnõ inceledik. Üçüncü bölümde ise, insanõn hüzün/kederini anlatan kelime ve kavramlarõn tahlili ile insanõn hüzün/kedere sevk eden amillerin neler olduklarõnõ ve bunlarõ tahlil etmeye çalõştõk. Tefsir ilminin diğer ilimlerle olan irtibatõnõ nazara alarak, diğer ilim dallarõnõn kaynak ve ilmi verilerinden ilmi metotlarla yararlanarak konuya yeni açõlõmlar getirmeye çalõştõk. Bu araştõrmamõzda konunun seçiminden, çalõşmanõn bitimine kadar geçen bütün safhalarda kõymetli fikirlerini ve değerli zamanõnõ esirgemeyen danõşman hocam Doç. Dr. Muhittin AKGÜL’e, en içten saygõlarõmõ ve şükranlarõmõ arz ederim. Ayrõca değerli fikirlerinden istifade ettiğim Prof. Dr. Davut AYDÜZ ile Doç. Dr. A. Vahit İMAMOĞLU Beylere, fakültedeki diğer hocalarõm ve arkadaşlarõma saygõ ve şükranlarõmõ arz ederim. Cengiz ÜNAL Ağustos - 2008 2 İÇİNDEKİLER KISALTMALAR LİSTESİ ............................................................................ v ÖZET............................................................................................................... vi SUMMARY..................................................................................................... vii GİRİŞ .............................................................................................................. 1 1. BÖLÜM: İNSAN VE MÂHİYETİ ............................................................. 5 1.1. İnsan Ve Mâhiyeti ................................................................................ 5 1.1.1. İnsan............................................................................................ 5 1.1.2. Beden .......................................................................................... 10 1.1.3. Ruh.............................................................................................. 11 1.1.4. Ruh – Beden İlişkisi..................................................................... 15 1.1.5. Fõtrat............................................................................................ 16 1.2. Duygu Kavramõna Genel Bakõş............................................................. 20 1.3. İnsanõn Davranõşlarõ Ve Sebepleri......................................................... 24 1.3.1. Kalp............................................................................................. 26 1.3.2. Vicdan ......................................................................................... 30 1.3.3. Nefis............................................................................................ 32 1.3.4. Şeytan.......................................................................................... 34 1.3.5. Bedeni İhtiyaçlar.......................................................................... 37 1.3.6. Psikolojik Ve Sosyal İhtiyaçlar .................................................... 38 2. BÖLÜM: SÛRUR / SEVİNMEK ............................................................... 41 Kavramõnõn Tanõmõ...................................................... 41 (اﻟﺴﺮور) es-Sûrur .2.1 3 2.2. Sûrur / Sevinmek Kavramõna Yakõn Kavramlar ...................................... 42 43 ................................................................................(اﻟﺴﻌﺪ) es-Sâd .2.2.1 44 ............................................................................ (اﻟﻔﺮاح) el-Ferah .2.2.2 46 .............................................................................(اﻟﻔﻼح) el-Felah .2.2.3 47 .........................................................................(اﻟﺘﺒﺸﻴﺮ) et-Tebşîr .2.2.4 48 ............................................................................... (اﻟﺤﺒﺮ)el-Habr .2.2.5 49 .............................................................................(اﻟﺮﺟﺎء) er-Recâ .2.2.6 51 ......................................................................... (اﻟﺴﻜﻮن) es-Sükûn .2.2.7 52 ..............................................................(اﻟﻄﻤﺄﻧﻴﻨﺔ) et-Tuma’ninetu .2.2.8 54 ..............................................................................( اﻟﺒﺴﻂ) el-Bast .2.2.9 55 ........................................................................... (اﻟﺸﻔﺎء) eş-Şifâ .2.2.10 57 ..........................................................................( اﻟﺮوح) er-Ravh .2.2.11 58 ......................................................................... (اﻟﻤﺮح) el-Merah .2.2.12 60 .......................................................................(اﻟﺒﻬﺠﺔ) el-Behcet .2.2.13 61 ....................................................................(اﻟﺘﺒﺴﻢ) et-Tebessüm .2.2.14 62 ....................................................................... ( اﻟﻀﺤﻚ) ed-Dõhk .2.2.15 2.3. İnsanõn Sûruruna / Sevinmesine Sebep Olan Faktörler. ........................... 64 2.3.1. Allah’õn (c.c) İnsana Nimet Vermesi............................................ 64 2.3.2. Ayrõlõktan Sonra Evlada Yeniden Kavuşulmasõ............................ 66 2.3.3. İnsanõn Kendine Yakõn Hissettiklerinin Savaşta Galip Gelmesi.... 69 2.3.4. Evlat İle Müjdelenmesi ................................................................ 70 2.3.5. Eşlerin Birbirine Sükûn Vermesi.................................................. 75 2.3.6. Yağmurun Yağmasõ ..................................................................... 77 4 2.3.7. Şehitlik Mertebesine Erilmesi ...................................................... 79 2.3.8. İlim Sahibi Olunmasõ ................................................................... 81 2.3.9. Ehl-i Kitabõn Bir Gerçeği Gizlemesi ............................................ 82 2.3.10. Sayõlarõnõn Fazlalõğõndan Sevinilmesi ........................................ 83 2.3.11. Dünya Hayatõna Sevinilmesi ...................................................... 85 2.3.12. Verilen İmkânlardan Dolayõ Sevinilmesi.................................... 87 2.3.13. Âhiret Endişesinden Kurtulmaktan Dolayõ Sevinilmesi .............. 89 2.3.14. Hz. Peygamberin Başõna Gelenlerden Sevinmeleri .................... 91 3. BÖLÜM: HÜZÜN / KEDER .....................................................................