Polscycannes 58 ROZMOWA NUMERU Filip Bajon 12 POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 60 FILMOWCY RYNEK FILMOWY Rozmowa Z Renatą Pawłowską-Pyrą 64 Netia Off Camera Pro Industry66

nr 58 czerwiec 2016 Spis treści

SFP/ZAPA 4 FESTIWALE ZA GRANICĄ POLSCYCannes 58 ROZMOWA NUMERU Filip Bajon 12 POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 60 FILMOWCY RYNEK FILMOWY Rozmowa z Renatą Pawłowską-Pyrą 64 Netia Off Camera Pro Industry66

KRÓTKOMETRAŻOWCY Przygoda człowieka poczciwego 68

REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 70 notacje 10 000 dni filmowej podróży 72 Nie ma stolika 74 Fot. Kuba Kiljan-Kuźnia Zdjęć/SFP Kiljan-Kuźnia Fot. Kuba

MOJA (FILMOWA) MUZYKA TEMAT NUMERU Waldemar Kazanecki 76 Charakteryzacja 20 archiwalneSWOICH NIE ZNACIE Sławomir Luterek 78

NIEWIARYGODNE PRZYGODY POLSKIEGO FILMU Przewodnik 80

MIEJSCA Centrum Kultury Zamek w Poznaniu 82

STUDIO MUNKA 84 Rys. Zbigniew Stanisławski Rys.

WYDARZENIA PISF 86 Sympozjum poświęcone Krzysztofowi Kieślowskiemu w Antwerpii 28 KSIĄŻKI 88

FESTIWALE W POLSCE DVD/CD 90 Tarnowska Nagroda Filmowa 30 Festiwal Filmów – Spotkań NieZwykłych 32 IN MEMORIAM 92 Kino na Granicy 33 Netia Off Camera34 VARIA 97 Żydowskie Motywy 36 Millennium Docs Against Gravity 38 BOX OFFICE 103 Młodzi i Film 40

NAGRODY Reżyser NieZwykły 42 Aktor NieZwykły 43

POLSKIE PREMIERY Kalendarz premier 44 Rozmowa z Danielem Zduńczykiem 46 Rozmowa z Kubą Czekajem 48 Rozmowa z Martą Laryssą Plucińską 50 Rozmowa z Arturem Urbańskim 52 Rozmowa z Konradem Aksinowiczem 54

PREMIERY PO LATACH Deja vu 56

W PRODUKCJI 57

Na okładce: Filip Bajon Rys. Henryk Sawka Fot. Borys Skrzyński/SFP

MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 SFP/ZAPASFP

Jacek Bromski Prezes SFP

ocząwszy od Dnia Dziecka, a skończywszy na Koszaliń- przydzielonym im przez Jerzego Kawalerowicza, w dawnej skim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”, siedzibie Stowarzyszenia, przy Puławskiej. Po perturbacjach Pukład czerwcowego kalendarza zachęca do refleksji nad okresu transformacji ustrojowej, od kilkunastu lat Koło Mło- kondycją młodego pokolenia filmowców, a startujące właśnie dych jest ponownie ważną częścią Stowarzyszenia, dbającą Euro 2016 narzuca pewne futbolowe porównania. o najlepsze warunki zawodowej inicjacji. Był taki okres w historii polskiej piłki Także z myślą o młodych filmowcach nożnej, w którym reprezentacja młodzie- Stowarzyszenie za pośrednictwem Studia żowa spuszczała łomot nawet najzna- Munka prowadzi programy krótkome- mienitszym przeciwnikom. Ponieważ trażowych debiutów fabularnych, doku- w tym samym czasie ich starsi koledzy mentalnych i animowanych oraz program z reprezentacji narodowej swoimi wyczy- debiutu pełnometrażowego. Staramy się nami na murawie nie zrażali już tylko wyławiać z rynku najciekawszych twór- najwytrwalszych kibiców, mogliśmy mieć ców i dawać szansę dojrzewać ich talen- jedynie nadzieję, że wkrótce nieradzą- tom. Także dla młodych Stowarzyszenie cych sobie z piłką kolegów, zastąpi ta współorganizuje jedną z ciekawszych otoczona nimbem sukcesów młodzież. imprez filmowych – Koszaliński Festiwal Niestety, ci dobrze zapowiadający się Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”. zawodnicy, z niewiadomych przyczyn, Śledząc selekcję konkursową ostatnich bardzo szybko tracili swój zapał do bie- edycji tej imprezy, w której znalazły się gania za piłką, a ich nieszlifowany talent filmy takich reżyserów, jak: Kuba Cze- rozwiewał się niczym dym po racach. kaj, Agnieszka Smoczyńska, Magnus

Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Fot. Borys Skrzyński/SFP von Horn, Marcin Bortkiewicz, Krzysz- nie chcąc powtórzyć tego błędu na niwie tof Skonieczny, Katarzyna Klimkiewicz, filmowej, od początku starało się dbać o swoich młodszych Bodo Kox czy Maria Sadowska, jestem spokojny o przyszłość kolegów. W znakomitej rozmowie znajdującej się w tym nume- polskiej kinematografii. rze „Magazynu Filmowego” Filip Bajon wspomina, jak wspól- Polskie kino, w szczególności to robione przez reżyserów nie z Piotrem Andrejewem i Januszem Kijowskim zakładali młodego pokolenia już dawno „wyszło z grupy”. Życzmy tego Koło Młodych, snując swoje wielkie plany w małym pokoju samego reprezentacji Adama Nawałki.

WYDAWCA Projekt graficzny, DTP Prezesi Honorowi SFP Stowarzyszenie Filmowców Polskich Anna Abratańska Jerzy Kawalerowicz Janusz Majewski REDAKCJA Druk Andrzej Wajda Redaktor naczelny ArtDruk ZARZĄD GŁÓWNY Jerzy Armata ul. Napoleona 4, Prezes 05-230 Kobyłka Jacek Bromski Zastępca redaktora naczelnego www.artdruk.com Członkowie Zarządu Anna Głaszczka Filip Bajon Nakład: 2600 egz. Karolina Bielawska Sekretarz redakcji Dariusz Gajewski Aneta Ostrowska Adres redakcji Witold Giersz Stowarzyszenie Filmowców Polskich Janusz Kijowski Redakcja tekstów i korekta ul. Krakowskie Przedmieście 7 Michał Kwieciński Julia Michałowska 00-068 Warszawa Juliusz Machulski tel.: (48) 22 556 54 84 Allan Starski Współpraca Michał Żarnecki Kuba Armata, Anna Bielak, Andrzej faks: (48) 22 845 39 08 Bukowiecki, Józef Gębski, Jerzy Gruza, e-mail: [email protected] Komisja Rewizyjna www.sfp.org.pl Andrzej Haliński, Barbara Hollender, Przewodniczący Mikołaj Jazdon, Janusz Kołodziej, Stowarzyszenie Filmowców Polskich Zbigniew Domagalski Anna Kot, Krystyna Krupska-Wysocka, Sekretariat Andrzej Luter, Anna Michalska, Dagmara ul. Krakowskie Przedmieście 7 Wiceprzewodnicząca Romanowska, Ola Salwa, Grzegorz 00–068 Warszawa Ewa Jastrzębska Wojtowicz, Anna Wróblewska, Artur tel.: (48) 22 845 51 32, Zaborski, Marcin Zawiśliński, Stanisław Sekretarz (48) 22 556 54 40 Zawiśliński, Paweł Zwoliński Łukasz Mańczyk faks: (48) 22 845 39 08 Reklama e-mail: [email protected] Członkowie Julia Michałowska Bank Millennium SA Irena Strzałkowska, [email protected] Konto: 44 1160 2202 0000 0001 2123 Krzysztof Tchórzewski

2 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 SFP/ZAPA SFP/ZAPA

Laureaci Nagród 50-lecia SFP

SFPpo pięćdziesiątce

Jerzy Armata Fot. Borys Skrzyński/SFP

4 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 5 SFP/ZAPA SFP/ZAPA

Tort jubileuszowy

Goście jubileuszu Fot. Borys Skrzyński/SFP

Fot. Borys Skrzyński/SFP „Przez pięćdziesiąt lat nasze stowarzyszenie realizowało wiele różnych zadań, zawsze jednak „Życzmy sobie kolejnych 50 lat…” – taki napis pojawił się na Pałacu zwróconych ku naszemu środowi- sku filmowemu i oczywiście po to, Zamoyskich przy ulicy Foksal 2 w finale efektownego mappingu podczas żebyśmy mogli robić filmy. A były okresy, kiedy władza nie była pew- jubileuszowego wieczoru (25 maja) z okazji półwiecza Stowarzyszenia na, czy polski film spełnia swoją rolę. W 1960 roku Biuro Polityczne Filmowców Polskich. Były specjalne nagrody, okazały tort, sztuczne ognie, KC PZPR powiedziało, że polska szkoła filmowa nie spełnia jego moc życzeń oraz – nade wszystko – wspomnień. oczekiwań i nie będziemy już wię- cej robić takich filmów. W związ- ku z tym zaczęliśmy robić filmy wszystko zaczęło się pół historyczne. Kawalerowicz nakrę- wieku temu przy kilku cił Faraona, Wojciech Jerzy Has Akawiarnianych stolikach, wziął się za Pamiętnik znalezio- które stały się pierwszym biurem ny w Saragossie, a ja za Popioły” – przyszłej organizacji. Zjazd zało- wspominał podczas jubileuszowe- życielski odbył się w dniach 29-30 go wieczoru Andrzej Wajda, prezes maja 1966 roku. Pierwszym pre- honorowy SFP. Tak więc paradok- Olena Leonenko, Małgorzata Kidawa-Błońska, Jan Kidawa-Błoński zesem (wówczas jeszcze zwanym salnie, to co miało stać się ciosem i Janusz Głowacki

przewodniczącym) wybrano Je- wymierzonym w kinematografię, Fot. Borys Skrzyński/SFP rzego Kawalerowicza, który z po- stało się jej atutem. wierzanych mu zadań wywiązywał W 1983 roku prezesem został rąży zostaje trafiony, to ten idący zy – zaprzyjaźnionego z filmowca- ski, Janusz Zaorski, Paweł Pawli- się wzorowo i z wyjątkową klasą. wybrany Janusz Majewski. To on, najbliżej bierze sztandar i idzie dami – znakomitego malarza Leona kowski, Małgorzata Szumowska, W 1978 roku, a więc w czasach po- przeprowadził SFP „suchą stopą” lej«” – po latach wspomina Majew- Tarasewicza, odebrali, obecni na Aneta Kopacz, Bartosz Konopka, litycznej „burzy i naporu” funk- przez trudny czas lat 1983-1990. ski, prezes honorowy SFP. uroczystości: Andrzej Wajda (Od- Tomasz Wasilewski, a także była cję prezesa objął Andrzej Waj- „Sam się temu dziwię. Nigdy wcze- Z okazji półwiecza istnienia, znakę nr 1 dostał nieco wcześniej, dyrektor PISF – Agnieszka Odoro- da i pełnił ją do 13 grudnia 1981 śniej nie wyobrażałem sobie siebie Kapituła, powołana przez Za- podczas swych 90. urodzin), Ja- wicz oraz Piotr Gadzinowski, poli- roku, a więc do momentu, kiedy w tej roli. Ale w 1983 roku doszło rząd Główny SFP, postanowiła nusz Majewski, Jerzy Hoffman, tyk szczególnie zasłużony w walce dekretem o wprowadzeniu stanu do sytuacji podbramkowej. An- uhonorować osoby szczególnie Krzysztof Zanussi, Ewa Braun, Al- o Ustawę o kinematografii. W za- wojennego zawieszono wszelkie Jacek Bromski wręcza urodzinowy drzej Wajda wziął mnie na bok zasłużone dla naszej kinematogra- lan Starski, Marcel Łoziński, Pa- stępstwie Agnieszki Holland uro- bukiet Zofii Zorice Zarzyckiej

legalnie działające organizacje. Fot. Borys Skrzyński/SFP i powiedział: »Jak na wojnie cho- fii. Złote Odznaki SFP oraz obra- weł Edelman, Wojciech Marczew- dzinowe prezenty odebrała Mag-

6 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 7 SFP/ZAPA

Laureaci Nagrody z okazji 50-lecia SFP Kapituła, powołana przez Zarząd Główny Stowarzyszenia Filmowców Polskich uhonorowała z okazji 50-lecia Nagrodami Specjalnymi grono osób, których twórczość szczególnie zasłużyła się do wypromowania polskiego kina na arenie międzynarodowej. Są wśród nich laureaci, a także nominowani do najbardziej prestiżowych laurów filmowych, m.in. Oscarów, canneńskich Złotych Palm czy berlińskich Niedźwiedzi. Oriana Kujawska-Dowjat, Grzegorz Pacek, Ewa Bukowska Nagrodzono również osoby i Marcin Latałło niezwykle zasłużone

Fot. Borys Skrzyński/SFP w przygotowanie oraz doprowadzenie do uchwalenia dalena Łazarkiewicz, Romanowi Ustawy o kinematografii, Polańskiemu nagrodę – w imieniu a także korzystnych dla władz SFP – wręczył w Krakowie środowiska rozwiązań prezydent Jacek Majchrowski. prawnych w zakresie prawa Na zakończenie części oficjal- autorskiego. nej urodzinowego wieczoru dwaj prezesi honorowi – Andrzej Waj- Andrzej Wajda da i Janusz Majewski – zrewan- – Prezes Honorowy SFP żowali się Jackowi Bromskiemu Janusz Majewski specjalnym laurem. „Drogi Jacku, – Prezes Honorowy SFP dziękujemy Ci za to, co już zrobi- łeś dla naszego Stowarzyszenia Jadwiga Barańska i prosimy, żebyś swoim doświad- Anna Biedrzycka-Sheppard czeniem i niezwykłą intuicją słu- Ewa Braun żył nam jak najdłużej” – czytamy Agnieszka Holland w dołączonym do nagrody liście. Aneta Kopacz List gratulacyjny do Jacka Brom- Małgorzata Szumowska skiego w imieniu ZASP odczytał Jerzy Antczak jego obecny szef, Olgierd Łuka- Paweł Edelman szewicz. Ten majowy wieczór miał Jerzy Hoffman jeszcze jedną bohaterkę – Zofię Zo- Sławomir Idziak rikę Zarzycką, która w dniu jubile- Bartosz Konopka uszowych uroczystości obchodziła Marcel Łoziński 92. urodziny. Gromadne śpiewy Wojciech Marczewski były zatem dedykowane jubila- Paweł Pawlikowski tom indywidualnym i zbiorowym. Roman Polański „Jestem bardzo wzruszony, że Zbigniew Rybczyński minione pięćdziesiąt lat udało nam Jerzy Skolimowski się przeżyć w dobrej kondycji. Mam Allan Starski nadzieję, że kolejne pięćdziesiąt lat Tomasz Wasilewski również pociągniemy. Cieszę się, Krzysztof Zanussi że pomimo różnic politycznych Janusz Zaorski i innych, udało nam się zadbać o nasze interesy. Dziękuję Wam Łukasz Żal wszystkim za poparcie oraz za to, Agnieszka Odorowicz że jesteśmy razem” – podsumował Waldemar Dąbrowski Jacek Bromski, wchodząc ze Sto- Piotr Gadzinowski Andrzej Wajda Jerzy Wenderlich warzyszeniem, któremu prezesuje, i Janusz Majewski

w kolejną „pięćdziesiątkę”. Fot. Borys Skrzyński/SFP

8 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 SFP/ZAPA SFP/ZAPA

powinien wprowadzić pol- wym, wyzwalają się stopniowo podatkowymi. Wywołało mieć. Co nam przyjdzie ze ski rząd, nie poradzimy sobie z ucznia na czeladnika, oczy- to sporą dyskusję. Ale struktur przemysłowych kine- z zagrożeniem. Na niewielką wiście jest to droga do pozy- przecież polski rynek matografii, jeśli będą ona nie skalę, z pomocą policjantów, skiwania zawodu i biegłości filmowy bardzo potrzebuje dla nas, a nasze filmy będą To nie jest temat udaje nam się działać we wła- w nim. Ale w ten sposób jed- dokapitalizowania. kosztować dwa razy tyle co snej obronie, ale też nie o to nocześnie traci się coś, co oka- Tak, ale trzeba to robić dzisiaj. chodzi do końca. Od ponad zuje się w życiu bardzo cenne: z głową. I tak najwięcej tra- dekady czeka na uchwalenie wiedzę ogólną na temat swo- cimy nie na braku ulg, ale Na takim małym ciasnym Ustawa o świadczeniu usług jej dziedziny sztuki. Dawniej na piractwie. Nie wystarczy rynku każdy podmiot drogą elektroniczną (UŚUDE), pracownicy filmu znali kanon zachwycać się bezwarunkowo jest ważny, wycofanie się którą Ministerstwo Cyfryza- kinowy, umieli spoglądać ze ulgami, skądinąd bardzo z produkcji filmowej może cji nieustannie odsuwa na zrozumieniem na dzieło fil- rozpowszechnionymi. Nie nieźle zachwiać branżą. boczny tor, stając po stronie mowe, byli twórczy, kreatywni, chciałbym, żeby było u nas Jak widzisz współpracę piratów i to niezależnie od co więcej, nie było w tym nic tak jak w Czechach, gdzie z Telewizją Polską i jej tego, kto jest ministrem. Niby dziwnego, że pracownik tech- w studio Barrandov nie ma nowym zarządem? wygodny opcje polityczne się zmieniają, niczny doradza znanemu reży- obecnie miejsca dla czeskich Na razie czekamy na rozwój ale piosenkę śpiewają tę samą, serowi, proponuje mu rozwią- filmowców. Anglicy, którzy wydarzeń. Niech sobie wcze- na melodię, którą im skompo- zania lepsze z jego punktu wprowadzili naprawdę duże śniej policzą, ile mają pienię- nował Google. widzenia. Takiej atmosfery zachęty podatkowe, obłożyli dzy na produkcję. Może wresz- nam teraz brakuje. Ale droga je jednocześnie restrykcjami, cie znajdzie się w Telewizji Po zmianach też? do niej przez edukację. np. duża część ekipy (w tym ktoś z głową na karku, kto Nowe Ministerstwo Cyfryza- reżyser, aktorzy) musi pocho- zajmie się repertuarem, a nie cji na razie się nie wypowiada, Pamiętam debatę z okazji dzić z Wielkiej Brytanii. Jeśli tylko propagandą polityczną. dla nikogo a raczej woli się nie wypowia- 10-lecia Polskiego chcemy chronić polskie śro- dać. Usiłujemy się z nimi spo- Instytutu Sztuki Filmowej, dowisko filmowe, musimy Czego wzajemnie sobie tkać, ale nie jest to dla nich żeby uważać z ulgami także tego typu obostrzenia z czytelnikami życzmy. wygodny temat, jak zresztą Z Jackiem Bromskim, wybranym na nową dla nikogo. Wszyscy się boją zrazić ten elektorat, ale prze- kadencję prezesem Stowarzyszenia Filmowców cież nie wypadałoby złagodzić kodeks karny, żeby pozyskać Koleżanki i Koledzy, Polskich, rozmawia Anna Wróblewska głosy więźniów na Rakowiec- Poznań jest mi bardzo bliski, mam wiele wspaniałych wspomnień zawodowych związanych kiej. A może już doszliśmy do z tym miastem. W tym numerze „Magazynu…” polecam zatem artykuł Marcina Adamcza- tego, że wypada? ka „Kino w Zamku i nie tylko”. Bardzo ciekawa historia samego budynku – zbudowany dla ce- Natomiast było zadanie do swoje doświadczenie starsi warzyszenia, chcą się uczyć. Anna Wróblewska: sarza Wilhelma II na jedną z jego oficjalnych siedzib, przetrwał drugą wojnę światową, ale Gratuluję wyniku. Ponad 90 wykonania, na dodatek bardzo koledzy: Andrzej Wajda, Myślę, że coś z tego będzie. A najbliższe wyzwania? proc. oddanych głosów to trudne. Znałem się nieźle na Jerzy Kawalerowicz, Janusz Dalszy rozwój Stowarzyszenia. chciano go rozebrać ze względu na złe skojarzenia… Stał się na jakiś czas siedzibą władz, ale nawet więcej niż cztery lata prawie autorskim, wcześniej Majewski. Tradycyjnie, u zarania Musimy zakończyć remont znów ze względu na skojarzenia, władza przeniosła się do dawnego kolegium jezuickiego, wi- temu. Jak sądzisz, co wpływa już stoczyłem batalię z ZAiK- nowej kadencji, pytamy nowej siedziby przy Pańskiej dać tu przeszłość budynku nie przeszkadzała. W 1963 roku Zamek został przeznaczony na na tak duże zaufanie ze S-em, miałem kontakty za Mam wrażenie jednak, o priorytety. Domyślam 85, chcemy rozbudować Dom cele kulturalne i tak jest do dziś. A w 1965 roku oddano tam do użytku salę kinową. W dawnej strony środowiska? granicą. Kiedy Ustawa o pra- że były inne czasy. Że się, że powiesz – walka Pracy Twórczej „Stara Łaźnia”. sali tronowej. Przeczytajcie koniecznie o tym, co się działo, i przede wszystkim co się dzieje, Jacek Bromski: Wynika, że wie autorskim określiła reży- nie ma genu zespołowej z piractwem. Myślę, że to Brakuje tam dodatkowych i jak wspaniale się rozwija Centrum Kultury Zamek! Jest to tak- w trudnych czasach środowi- sera jako głównego twórcę samoorganizacji, wspólnej walka szczególnie trudna, bo pokoi i sali konferencyjnej. że oczywiście historia ludzi, którzy swoją pasją i wy- sko się konsoliduje, a jedno- filmu, pojawiły się perspek- Wracamy także do koncepcji działalności. wymaga także nieustannego obraźnią potrafią kreować niezwykłe rzeczy. Dla cześnie widzi, że się staramy, tywy stworzenia w struktu- Jesteśmy skażeni PRL-em, obalania mitów – na uruchomienia liceum sztuk mnie osobiście Zamek to Festiwal Filmów dla żeby wszystko było jak najle- rach Stowarzyszenia organi- nasze pokolenie dorastało przykład takiego, że chodzi teatralnych, telewizyjnych i fil- piej i dla filmowców, i dla Sto- zacji zbiorowego zarządzania. za komuny, w stanie wojen- o prawo autorskie. mowych w Kazimierzu. Być Dzieci i Młodzieży, od połowy lat 90. między- warzyszenia. To była potrzeba chwili – ale nym. Konieczność trzymania Byłem dopiero co na konfe- może nowe władze, także te narodowy – Ale Kino! To kilka lat wspaniałej czułem się odpowiedzialny się razem mieliśmy we krwi. rencji poświęconej tematowi samorządowe, przychylniej współpracy z Jerzym Moszkowiczem; mia- Odniosę się do tego, co za powodzenie sprawy. Naj- Teraz młodzi ludzie, którzy przestępczości internetowej. odniosą się do projektu atrak- łam wielką przyjemność prowadzić warszta- powiedziałeś na Walnym pierw działałem więc w struk- wychowali się w wolnej Pol- Piractwo jest o 12 proc. mniej- cyjnego dla miasta, dla środo- ty filmowe dla dzieci „Wielka Przygoda z Fil- Zjeździe: zwróciłeś uwagę turach Zarządu Głównego, ale sce, są o wiele bardziej ego- sze w Polsce niż w Ameryce, wiska i dla utalentowanej mło- mem” organizowane przez Centrum Sztu- na konieczność wymiany okazało się to bardzo trudne, istyczni, co akurat w przy- ale za to Polaków jest kilka- dzieży, która chce się kształcić ki Dziecka. Pochwalę się: poznański festi- pokoleń. Zarząd się trzeba było działać szybko padku twórców jest zupełnie krotnie mniej niż obywateli w kierunku artystycznym. wal w 1994 roku nagrodził mój film Koziołka- odmładza. Czy widzisz i skutecznie. Nie mogłem normalne. Na razie wybra- USA. Polska wiele dziesiątków naturalnych liderów tego sobie pozwolić, by za każdym liśmy do Zarządu młodsze lat była zniewolona: najpierw Czy polskie kino potrzebuje mi, a dwukrotnie zostałam wyróżniona Marcin- środowiska? razem czekać na pełnomoc- osoby... przez zabory, potem wojnę takich fachowców? Nie ma kami – nagrodami młodej publiczności. To naj-

Mogę się odwołać tylko do nictwa, aby cokolwiek ruszyć. i komunizm. Nie wykształciła ich? wspanialsze laury dla twórcy. Życzę wszystkim Fot. Kędzierska/SFP Adrianna moich własnych doświadczeń. Myślę, że jak trzeba będzie Karolinę Bielawską i Darka się u nas postawa obywatel- Dzisiaj zdobywa się wiedzę miastom tak fantastycznego dla kultury miejsca Kiedy wybrano mnie na pre- przejąć pracę w Stowarzysze- Gajewskiego. ska – nie miała kiedy. Nadal w sposób średniowieczny. jak Zamek w Poznaniu. zesa, nie czułem się w żaden niu, to znajdą się tacy, którzy Oboje mają w sobie takie rządzi cwaniactwo, brak sza- Pracownicy techniczno-twór- sposób liderem, nie czułem podejmą się tego wyzwania. zacięcie społecznikowskie, cunku dla pracy innych. Bez czy kształcą się pod okiem Krystyna Krupska-Wysocka misji, aby stanąć na czele. Nam również przekazywali angażują się w sprawy Sto- rozwiązań systemowych, które mistrzów na planie filmo-

10 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 11 Rozmowa numeru: Filip Bajon Moje miejsce to plan „Kiedy w latach 90. Bal na dworcu w Koluszkach, Saunę czy Lepiej być piękną i bogatą widownia filmowy oraz krytyka przyjęły chłodniej niż wcześniej Arię dla atlety, Wahadełko albo Magnata, mógłbym się obrazić i na zawsze opuścić plan filmowy. Ale ja za bardzo kocham kino, żeby się na to zdobyć. Na planie odżywam, tu czuję się najlepiej” – Z Filipem Bajonem mówi Filip Bajon w trakcie pracy nad swoim rozmawia Andrzej Bukowiecki najnowszym filmem Kamerdyner. Narodowa Fot. Marek Rajca/Filmoteka

12 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 13 Rozmowa numeru: Filip Bajon Moje miejsce to plan filmowy

Andrzej Bukowiecki: Jesteś blisko 15 tys. ludzi. Głównie fiły doKamerdynera . Ale Prusy kilka kilometrów do jego wio- już po zdjęciach? polskich i kaszubskich inte- to także pałace różniące się ski, aby mu je wręczyć. Filip Bajon: Jeszcze nie. Teraz ligentów, księży, urzędników, stylistycznie w zależności od mamy przerwę, ale wrócimy na ale także chorych psychicznie tego, z jakiego okresu pocho- Kamerdyner zapowiada się na plan w sierpniu i będziemy krę- Niemców. Zginęli z rozkazu dzą. I miasteczka o charaktery- superprodukcję. Chyba nieła- cić także we wrześniu. Po kolej- hitlerowców, rękoma parami- stycznej zabudowie, z domami two dziś nakręcić taki film? nej przerwie, w ciągu dziesięciu litarnych oddziałów Selbst- z czerwonej cegły, z neogotyc- Trochę zapomnieliśmy nie dni zdjęciowych w listopadzie, schutzu, w których służyli też kimi kościołami katolickimi tylko, jak robi się filmy epickie, uchwycimy zimę. Na ekranie prohitlerowsko zorientowani i protestanckimi. Natura dała ale także, jak się je ogląda. Kino będą wszystkie pory roku. Pre- Kaszubi. Odtworzenie w Kamer- mieszkańcom tamtych ziem zmieniło się nie tyle pod wzglę- mierę Kamerdynera planu- dynerze zbrodni piaśnickiej jeszcze piękne jeziora, stwarza- dem języka, ile sposobu opowia- jemy na przyszły rok, myślę też mam już za sobą. jące – wraz z tymi zadrzewio- dania i samych historii, które o serialu telewizyjnym. nymi, ciągnącymi się w „siną opowiada. Narracja przyspie- Po dwóch częściowo uwspół- dal” drogami – poczucie rozle- szyła, a ograniczenia finansowe Kamerdyner ma być sagą roz- cześnionych komediach głej przestrzeni. Siegfried Lenz wymusiły kameralizację i cza- grywającą się w latach kostiumowych – Ślubach nazywał tę przestrzeń: muzeum sem zastraszającą banalizację 1900-1945 w Prusach panieńskich i Paniach Dul- ziem ojczystych. fabuł. Toteż publiczność może Wschodnich i ukazać złożone skich – powracasz Kamerdy- być w pierwszej chwili zasko- relacje między Niemcami, nerem do swoich filmowych A więc metafory wolno- czona przeciwstawnym tym ten- Polakami i Kaszubami. Sprę- korzeni: kina kreacyjnego ści – w opozycji do pruskiego dencjom Kamerdynerem. żyną napędową akcji będzie w wielkim stylu Arii dla atlety drylu, który stworzył czło- romans pruskiej hrabianki czy Magnata. Nieuchronne wiek. Czy pozycja reżysera jest dziś Marity von Krauss i kaszub- wydają się zwłaszcza porów- Przygotowując Kamerdynera, również inna niż kiedyś? skiego chłopca Mateusza nania Kamerdynera z Magna- miałem w pamięci obrazy dra- Zmieniła się całkowicie. Za Krolla. Dlaczego zaciekawił tem – powstałą 30 lat temu końskiej dyscypliny z Białej czasów PRL, gdy oznajmiłem cię ten projekt? sagą śląskiego rodu von wstążki Michaela Hanekego. w Zespole Filmowym „Tor”, że Od dawna interesowały mnie Teussów, w rzeczywistości Próżno ich jednak szukać w pru- chcę nakręcić Arię dla atlety, Prusy Wschodnie, gdyż chcia- von Plessów. Przez tych 30 skich pamiętnikach z dawnych a Staś Różewicz, oczywiście łem swego czasu zrobić film lat kino nie stało w miejscu, czasów. Owszem, znalazłem po wszystkich pracach scena- o pochodzącej stamtąd hrabi- sam też się zmieniałeś, roz- tam opisy patriarchalnego riuszowych, podjął decyzję, nie Marion Dönhoff, wybitnej wijałeś swoje umiejętności, modelu rodziny, ale opartego na że mam robić ten film, to była postaci, rzeczniczce pojednania więc w Kamerdynerze pew- wzajemnym szacunku, wspólnej ona jednoznaczna z wyasy- polsko-niemieckiego po dru- nie posunąłeś się o krok dalej trosce o gospodarstwo domowe gnowaniem państwowych, i to giej wojnie światowej. Czyta- Marcel Sabat i Anna Radwan w stosunku do tamtego filmu. i wynikającym stąd podziale niemałych, kwot na produkcję. w filmie Kamerdyner, łem więc o Prusach Wschod- reż. Filip Bajon W czym przejawi się to na obowiązków. Stosunki spo- Dziś mógłbym sobie chcieć nich wszystko, co wpadło mi Fot. Marcin Makowski ekranie? łeczne również nie wydały mi zrealizować Kamerdynera, w ręce. O tej dziwnej prowincji, ale nic by z tego nie wyszło, która przestała istnieć w 1945 mordem w Piaśnicy oraz z wej- rzy ulegli germanizacji. Czy żałem, że czas na drugi, więc polski i Śląska, w okresie odzy- gdyby projektu jako pierwszy roku, pozostawiwszy po sobie ściem Armii Czerwonej, która – roztrząsasz te problemy także stąd wziął się Kamerdy- skiwania przez Polskę własnej Magia ściemnianego oświetlenia widowni nie wysunął producent Miro- mity, nieprawdy i kilka pięk- mówiąc ironicznie – definityw- w Kamerdynerze? ner. Czy rozpęta burzę wokół państwowości po zaborach, sław Piepka (dzielący tę funk- nych pałaców. O fascynującym nie pogodziła zwaśnione strony. Kaszubi frapowali mnie odkąd Kaszubów? Nie sądzę. Będzie nie wybuchło powstanie. Był i ekranu rozbłyskującego obrazami cję z Olgą Bieniek), Kaszub, dla styku trzech kultur: polskiej, w 1957 roku po raz pierwszy to film epicki, a więc z natury to efekt świadomego działa- filmowymi robiła na mnie niesamowite którego historia opowiedziana niemieckiej, kaszubskiej. Kiedy Czy spodziewasz się, że spędzałem wakacje na Helu. spokojny. Nie tworzę czytanki nia Polaków, Kaszubów oraz w tym filmie była poniekąd od Mirosława Piepki, Michała S. Kamerdyner wywoła gorącą Bawiłem się z moimi kaszub- historycznej, tylko opowieść tych obywateli niemieckich, wrażenie. Poczułem, że kino to coś osobista. Wiedząc, że specjali- Pruskiego i Marka Klata otrzy- dyskusję wokół Kaszubów, skimi rówieśnikami, wsłuchiwa- o bardzo różnych ludziach którzy pozostali na ziemiach fantastycznego, że jest to ten rodzaj zuję się w kinie epickim, wyna- małem pierwszą wersję scena- jaka powraca co pewien czas łem się w język kaszubski. Już z odmiennymi oczekiwaniami polskich – bo niektórzy zlikwi- jął mnie do reżyserskiej roboty. riusza Kamerdynera, stwierdzi- wokół Ślązaków, i jaką spowo- to, że nie wyjeżdżając z kraju, od życia, których łączą specy- dowali swoje majątki i wrócili komunikacji, który do mnie dociera, łem, po zapoznaniu się z nią, dował Wojciech Smarzowski znalazłem się wśród ludzi ficzne relacje. Film z tajemnicą. do Niemiec – na rzecz w miarę który najlepiej rozumiem. Kino, dzięki Dostrzegasz jakąś przewagę że była bardzo poprawna, rzec Różą wokół Mazurów? Zda- mówiących innym językiem – Kim jest Mateusz Kroll? Kaszu- pokojowego współistnienia we dzisiejszego systemu realiza- można „oświatowa” – od strony niem większości współcze- bo góralszczyzna to jednak bem, ale może i przyrodnim względnie stabilnym świecie. intensywności przekazu, stało się dla mnie – cji filmów nad dawnym? informacyjnej zręcznie przed- snych historyków i socjolo- tylko gwara – było niezwykłe. bratem hrabianki von Krauss. i pozostało – ciekawsze od rzeczywistości. Jest bardziej wydolny. Pamię- stawiała epokę i bohaterów, ale gów Kaszubi stanowią grupę Teraz mówią nim kaszub- Obok ich romansu rozwija się Kiedy skończył się ten świat? tam, że za komuny niemal nienie wnikała głębiej w skompli- etniczną narodu polskiego, ale scy bohaterowie Kamerdy- konflikt Kaszuba Bazylego Wraz z wybuchem drugiej ustannie pokrzykiwałem na kowaną materię historyczną. w ostatnim spisie powszech- nera – jak przykładowo Bazyli Miotke z hrabią Hermannem wojny światowej. Już w paź- W zdecydowanym pójściu się szczególnie napięte. Czy- planie, bo zawsze ktoś czegoś Obłożony innymi lekturami na nym część z nich zadeklaro- Miotke, grany przez Janusza von Kraussem (Adam Worono- dzierniku 1939 roku rozpo- w stronę odtworzenia zaginio- tałem na przykład o tym, jak nie zrobił. Kręcąc Kamerdynera, ten temat, dopracowałem sce- wała narodowość kaszubską Gajosa – przekład polski będzie wicz). Też niejednoznaczny, bo czął się wspomniany masowy nego świata. Jego symbolem dzieci zamożnych rodziców, zorientowałem się, że wręcz nariusz i chyba udało nam się lub podwójną – kaszub- w napisach. Kaszubi i Kaszuby wrogość przeplata się w nim mord w Piaśnicy koło Wejhe- jest wijąca się droga wysadzana zajętych własnymi sprawami, brak mi tego mojego pokrzy- wspólnymi siłami wnikliwie ską i polską. W przeszłości mają w sobie coś romantycz- z przyjaźnią i wzajemnym rowa. Mnóstwo turystów cha- drzewami. Czytałem o takich bawiły się z dziećmi okolicz- kiwania, ale na kogo mam powiązać ludzkie losy z pano- wielu Kaszubów zasymilo- nego, tajemniczego, osobnego. poszanowaniem. Mężczyzn dza latem pomorskimi ulicami drogach w książkach poświę- nych chłopów i rzemieślników. krzyczeć, skoro dyżurny planu ramą dziejów pruskiego pałacu wało się z Polakami, w woj- Jedyny polski film o tej kra- wiele dzieli, ale łączy rozumie- Męczenników lub Ofiar Pia- conych Prusom, widziałem I o arystokratce, która – gdy oznajmia mi: „Filip, wszystko i wioski kaszubskiej, budową nie z najeźdźcą hitlerowskim inie i o tych ludziach – Kaszebe nie wspólnoty losu na wspól- śnicy, ale niewielu zdaje sobie je na licznych zdjęciach i na zachorował ważny pałacowy gotowe, za dwie minuty możesz Gdyni, wybuchem drugiej wykazało postawę patrio- Ryszarda Bera – powstał prawie nych ziemiach. Na Pomorzu, sprawę, że ofiarami trwającej szczęście znalazłem w dzisiej- służący – upiekła specjalnie dla zaczynać ujęcie”. I faktycznie wojny światowej, masowym tyczną, ale byli i tacy, któ- pół wieku temu. Od dawna uwa- w przeciwieństwie do Wielko- sześć miesięcy zbrodni padło szej Polsce, dzięki czemu tra- niego ciasto i poszła osobiście tak jest.

14 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 15 Rozmowa numeru: Filip Bajon Moje miejsce to plan filmowy

A do tego kręcisz pewnie mniej czasu na tłumaczenie mu, cając uwagi na to, czy film był kich oraz – już po studiach – kamerą cyfrową, a więc bez o co mi chodzi i mimo to nie dozwolony dla dzieci i mło- w jednym z pierwszym filmów upiornych limitów taśmy… popełnia błędu. Najciekawsze dzieży. Chodziłem również do zawodowych: zrealizowa- I tu cię zaskoczę. Kamerdy- jest jednak dla mnie odkrywanie kina Rialto. W latach szkolnych nym w 1977 roku dla telewizji, ner powstaje na negatywie! To młodych talentów aktorskich, co najmniej cztery razy w tygo- antystalinowskim Rekordzie była wspólna decyzja Łukasza które jeszcze się nie przebiły. dniu byłem w kinie, przeważ- świata, który trzy lata czekał Gutta – znakomitego autora Przecież rozchwytywana dziś nie na wagarach. Zdarzało mi na premierę. Bohater filmu, zdjęć, z którym pracowałem już Agata Kulesza jedną ze swoich się wtedy widywać na widowni pływak, popadał w konflikt przy Paniach Dulskich – i moja. pierwszych ważnych ról filmo- ojca, który wymykał się z sądu z działaczami sportowymi. Między zdjęciami na „cyfrze” wych zagrała w moim Poznaniu w przerwach między rozpra- W wydanej nakładem wydaw- i na taśmie jest różnica. 56, a już wtedy było widać jej wami. Nigdy mnie nie zauważył. nictwa Rabid (Kraków 2003) olbrzymi potencjał. W Kamer- Magia ściemnianego oświetle- książce „Czas i przesłona. Jaka? dynerze aktorom, którzy nia widowni i ekranu rozbły- O Filipie Bajonie i jego twór- Cholera… no jest! wszystko mają dopiero przed skującego obrazami filmowymi czości” tak napisała zmarła sobą, powierzyłem główne role. robiła na mnie niesamowite niedawno prof. Ewelina Nur- I to właściwie wystarczy za Maritę gra Marianna Zydek, wrażenie. Poczułem, że kino to czyńska-Fidelska: „Jest więc odpowiedź. Mateusza – Sebastian Fabijań- coś fantastycznego, że jest to Rekord świata filmem bardzo Problem sprowadza się do ski. Młodą aktorką jest także ten rodzaj komunikacji, który ważnym w twórczości Filipa nadmiernej ilości szczegółów Diana Zamojska, filmowa żona do mnie dociera, który najlepiej Bajona, tak naprawdę pierw- obrazu cyfrowego. Dopiero Bazylego Miotke. Cała trójka rozumiem. Kino, dzięki inten- szą próbą poszukiwania wła- w rekonstrukcji cyfrowej Arii przetarła się u mnie w Paniach sywności przekazu, stało się dla snego stylu, którego istotną dla atlety dostrzegłem w pew- Dulskich, a Sebastian był znany mnie – i pozostało – ciekawsze cechą stanie się umiejętność nym ujęciu, gdzieś na dalekim już wcześniej z dyplomu Krzysz- od rzeczywistości. Wreszcie, jak harmonijnego istnienia reali- planie, dwa współczesne samo- tofa Majchrzaka w Akademii miałem chyba 14 lat, powiedzia- zmu i poetyki ekspresywnego chody. Nośnik cyfrowy świetnie Teatralnej i Jezioraka, niemniej łem sobie, że dobrze byłoby wyolbrzymienia, nawet surre- poprawia dźwięk, lecz w obra- odniosłem wrażenie, że pozostał w przyszłości samemu zająć się alizmu, oraz świadomych, nie- zie często wydobywa niepo- nie całkiem odkrytą kartą i cie- robieniem filmów. Był począ- ukrywanych, wewnątrzteksto- trzebne detale. Operatorzy mają szyłbym się, gdyby Kamerdyner tek lat 60., na polskie ekrany wych odniesień do kulturowej na to swoje sposoby, na przy- pomógł mu w karierze. To samo trafiały arcydzieła ówczesnych tradycji, w tym także tradycji kład filmują kamerą cyfrową, odnosi się zresztą do Marianny mistrzów kina autorskiego, które sztuki kina”. Zgadzasz się z tą ale z „miękką” optyką z lat 70. i Diany. było wspaniałą iluzją, nie odzie- definicją? W Kamerdynerze poszliśmy Hanna Polk i Zbigniew Zamachowski rało filmów z tajemnicy. Dlatego Tak. Myślę, że można rozcią- w filmie Bal na dworcu w Koluszkach, chcę, by w moich filmach też gnąć ją na większość moich jeszcze dalej – wróciliśmy do Twoja młodość, o czym reż. Filip Bajon negatywu. Korekcja barwna piszesz w pamiętniku „Cień Fot. Narodowa Filmoteka tkwiła tajemnica i skłaniam się filmów.Rekord świata pasuje będzie już cyfrowa. po dniu”, to literatura – ta, w nich ku iluzji, kreacji. do niej idealnie, bo z jednej którą się zaczytywałeś, i ta, na świat, naprzeciw okna bal- ze światem wyobrażonym, lecz pedusy, Fitzgeralda, obowiąz- nie swoich światów, w których strony jest realistycznym fil- Zaś obsada filmu – imponu- którą uprawiałeś, podróże po konowego naszego mieszkania realnym – czasem bolesnym, kowego w naszym pokoleniu znajdują się niespodziewanie, Po maturze skłoniłbyś się mem antystalinowskim, ale jąca: Janusz Gajos, Daniel świecie i oczywiście kino. Coś rósł wysoki platan. Miał chyba ale była to dobra szkoła życia Hemingwaya, fascynujące, ale zaskakując czytelnika. Są to ku Państwowej Wyższej z drugiej – powstałą pod wpły- Olbrychski, Sławomir Orze- jeszcze? ze dwieście, może trzysta lat. Za i twardego stąpania po ziemi, też trudne powieści Faulknera. obrazy znamienne dla „reali- Szkole Filmowej, Telewizyj- wem twórczości Felliniego chowski, Łukasz Simlat, Malarstwo! Oglądałem je platanem, w XIX wieku, przed które przydaje się twórcy na Przyznam, że z literatury pol- zmu magicznego” literatury nej i Teatralnej w Łodzi, gdyby i mego dziecięcego zaurocze- Borys Szyc, Adam Worono- z zapałem na wystawach wybudowaniem kamienicy, równi z wyobraźnią. skiej czytałem to, co akurat było iberoamerykańskiej z Marque- w tamtych czasach nie trzeba nia pochodami pierwszomajo- wicz. Z pań – Anna Radwan i w muzeach. Domyślam się, w której później mieszkaliśmy, modne: jeśli Andrzejewski – to zem na czele. Bardzo ją lubię. było mieć ukończonych naj- wymi demaskacją cyrkowości, i Kamilla Baar. Do swoich fil- że zmierzamy do prześle- jeździła kolej do Berlina. To, że Tę zapewne podsycały lek- Andrzejewskiego, jeśli Bran- Taki też jest temat scenariu- pierw innych studiów. To festynowości epoki stalinow- mów zazwyczaj angażujesz dzenia mojej drogi twórczej, gdybym wtedy żył, mógłbym tury. Kiedy zacząłeś czytać? dys – to Brandysa, jeśli Iwaszkie- sza „Cień kopuły” o Filippo dlatego studiowałeś prawo skiej. Aby tę festynowość poka- wybitnych aktorów. Czy tylko a wcześniej – czynników, które ją widzieć, rozbudziło moją We wczesnym dzieciństwie, nie wicz – to Iwaszkiewicza. Mógł- Brunelleschim i polskim ryce- na Uniwersytecie im. Adama zać nie wprost, tylko w sposób dlatego, że znane nazwiska wpłynęły na to, że ją wybra- wyobraźnię – instrument, bez zdając sobie sprawy z wagi się- bym długo wymieniać autorów. rzu spod Grunwaldu. Może Mickiewicza w Poznaniu? poetycki – pewnie tak, jak zro- przyciągają widzów do kin? łem i ukształtowałem tak a nie którego niepodobna stać się gania po książki, tym bardziej, masz na zbyciu 5 mln euro, Tak, choć pewnie wpływ na biłby to Fellini – do jednej ze Nie, to wynika także z reżyser- inaczej. Wszystko zaczęło się artystą – i być może chęć podró- że czytałem wtedy tylko dwie, Jaki jest twój ulubiony motyw to go chętnie nakręcę. Moja mój wybór miała także tradycja scen Rekordu świata, w zasa- skiego lenistwa. Pracując z reno- w dzieciństwie. W Poznaniu, żowania, poznawania świata. Na za to na okrągło – „Rękopis literacki? żona byłaby zachwycona, bo rodzinna. Nie zerwałem oczywi- dzie realistycznej, ściągnęliśmy, mowanym aktorem, poświęcam gdzie w 1947 roku przyszedłem tym terenie wzniesiono wkrótce znaleziony w Saragossie” Jana Dekadencja: epoki, które prze- z nią ten scenariusz o dawnej ście związków z filmem. Chcia- w charakterze groteskowego fabrykę mundurów dla armii Potockiego oraz zbiór baśni mijają, odchodzą w przeszłość. Florencji i iluminacji w sztuce łem jak najwięcej dowiedzieć kontrapunktu, zwierzęta i rekwi- Wilhelma II. Pilnujący jej żoł- indyjskich „Pańczatantra”. Ta fascynacja dała o sobie znać napisałem. się o kinematografii. Przeczyta- zyty ze stacjonującego wtedy Jestem fanatykiem narracji, opartej nie nierze przymykali oko, kiedy Powieść Potockiego zachwyciła w moich filmach. W Limuzy- łem „Wprowadzenie do wiedzy w Warszawie cyrku radziec- na zbitkach plan-kontrplan, lecz długich, jako kilkulatek przedzierałem mnie konstrukcją szkatułkową: nie Daimler-Benz, w Magnacie Na tę chwilę nie dysponuję o filmie” Bolesława Lewickiego kiego. Nadto Andrzej Trzaskow- się z rówieśnikami na przyfa- wynikaniem wątków jednego i teraz w Kamerdynerze świat taką kwotą, ale będę o was i „Język filmu” Jerzego Płażew- ski skomponował muzykę à la skomplikowanych ujęciach. Podpatrzyłem bryczne boisko, gdzie grali- z drugiego. Potem odkryłem chyli się ku upadkowi pod pamiętać, jak tylko wpadnie skiego. Zapisałem się do Dys- Nino Rota. Pamiętam, że w fil- ją u Bertolucciego, Felliniego, Herzoga, śmy w piłkę. W domu dbano Brechta i wówczas bardzo jesz- naporem faszyzmu. Rozpadają mi w ręce. A teraz powiedz mi, kusyjnego Klubu Filmowego mie tym – a potem też w anty- o moje wykształcenie – zwłasz- cze dla mnie trudnego Conrada. się więzy rodzinne. W Balu na kiedy i jak zaczęła się twoja w kinie Muza. stalinowskim, telewizyjnym Viscontiego i Wajdy, którego spośród cza ojciec, który był adwokatem, Znaczenie samego czytania dworcu w Koluszkach, w zimie miłość do kina? Wahadełku – świetnie „zagrały” lecz w jakiejś mierze wychowa- uświadomiłem sobie około pięt- stulecia z przełomu lat 1978/79, Też w dzieciństwie, w poznań- A potem była Łódź i upra- przechowywane w jakiejś polskich reżyserów uważam za twórcę łem się też na boisku i podwó- nastego roku życia i od tamtej zbliża się koniec PRL. Frapuje skim kinie wojskowym, w któ- gniona reżyseria. Zamiłowa- szkole, socrealistyczne rzeźby najciekawszych rozwiązań wizualnych. rzu przed naszą kamienicą. Tam pory systematycznie pochła- mnie też swobodne przenika- rym żołnierze wpuszczali na nie do iluzji, kreacji objawiłeś z Belwederu, które były darem z kolei miałem styczność nie niałem twórczość Manna, Lam- nie bohaterów ze swoich do widownię wszystkich, nie zwra- w większości etiud studenc- dla Bieruta.

16 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 17 Rozmowa numeru: Filip Bajon Moje miejsce to plan filmowy

skomplikowanych ujęciach. się spierać. Udało się w niej Dekadencja: epoki, które przemijają, odchodzą w przeszłość. Podpatrzyłem ją u Bertoluc- kilka scen, ale całość raziła nie- ciego, Felliniego, Herzoga, prawdą, bo scenariusz opie- Ta fascynacja dała o sobie znać w moich filmach. W Limuzynie Viscontiego i Wajdy, którego rał się na zmyśleniach. I to się spośród polskich reżyserów czuło. Zwracam jednak uwagę, Daimler-Benz, w Magnacie i teraz w Kamerdynerze świat chyli uważam za twórcę najciekaw- że ten film jest najczęściej emi- się ku upadkowi pod naporem faszyzmu. Rozpadają się więzy szych rozwiązań wizualnych. towany w telewizji ze wszystkich, jakie zrobiłem, co chyba rodzinne. W Balu na dworcu w Koluszkach, w zimie stulecia Trzy twoje filmy: Wizja nie świadczy o nim najgo- z przełomu lat 1978/79, zbliża się koniec PRL. lokalna 1901 – o dramacie rzej. W międzyczasie powstała dzieci wrzesińskich, Limu- Sauna – film telewizyjny, zain- zyna Daimler-Benz – o miesz- spirowany moimi przeży- A czy pamiętasz, jak środo- czy tematycznie związany ze tylko dlatego, że grał w nim czańskiej rodzinie z Poznania ciami z czasów, gdy wykłada- wisko filmowe przyjmowało współczesnością: to były moje Jacek Kleyff będący wów- w przededniu napaści Hitlera łem w Helsinkach. Pokazałem pod koniec lat 70. – gdy na powieści. Ukazały się „Białe czas „na indeksie”, a wcześniej na Polskę i Poznań 56 , któ- w nim, że w pewnych okolicz- sztandarach było kino moral- niedźwiedzie nie lubią słonecz- „Sztandar Młodych” zalecał ni rego tytuł mówi wszystko, nościach Polacy potrafią roz- nego niepokoju – twój, Woj- nej pogody” i „Serial pod tytu- mniej, ni więcej, tylko spale- tworzą tzw. „trylogię wiel- mawiać wyłącznie o polityce. ciecha Marczewskiego, Pio- łem”, a pomiędzy nimi – w 1975 nie mojego najbardziej reali- kopolską”. Zastanawiam się, To jest ich, czy nasza, choroba, tra Szulkina i kilku innych roku, kiedy Falk, Holland czy stycznego filmu – dramatu dlaczego ty – poznaniak – i nie może być zrozumiana reżyserów akces do nurtu Kieślowski mieli swoje inter- sportowego Powrót, bo jakoby nie przekształciłeś jej dotąd przez zagranicę. W ogóle to, kreacyjnego? To oczywiście wencyjne filmy dopiero przed kalał ideę olimpijską. Po tych w tetralogię filmem o powsta- w ostatnim półwieczu w Pol- dobrze, że nasza sztuka fil- sobą – zbiór opowiadań „Pro- wszystkich kłopotach Różewicz niu wielkopolskim? sce, wykształciło się kilka jed- mowa nie rozwijała się jed- szę za mną na górę”, o któ- powiedział mi, żebym nakręcił Inaczej spłaciłem swój dług nostek chorobowych. Faktem nokierunkowo, niemniej rym przywołana tu Ewelina Arię dla atlety, bo uznał mój wobec tego zrywu. W jego 90. jest, że w tych trzech filmach mogliście być postrzegani Nurczyńska-Fidelska napisała scenariusz, inspirowany losami rocznicę, a więc w roku 2008, rozminąłem się z oczekiwa- jako swego rodzaju opozycja w „Czasie i przesłonie...”, że zapaśnika Zbyszko Cyganie- reżyserowałem poświęcone mu niami widowni i krytyki. Mógł- wobec twórczości zaangażo- był „(…) to w pewnym sensie wicza, za świetny. Chcieliśmy widowisko Programu I TVP, bym wtedy obrazić się na wolny wanej, współczesnej, którą literacki wariant nieco póź- z autorem zdjęć Jurkiem Zie- które wtedy szło na żywo, ale rynek filmowy i cały świat. Ale Krzysztof Majchrzak w filmie uprawiali wówczas tacy niejszego (podkr. F.B.) kina lińskim – jak to debiutanci – jednocześnie było rejestrowane, ja za bardzo kocham kino, żeby Aria dla atlety, reż. Filip Bajon reżyserzy, jak Feliks Falk, moralnego niepokoju (….)”. aby był to film, jakiego przed a przed emisjami powtórko- się na to zdobyć. Na planie Narodowa Fot. SF Tor/Filmoteka Agnieszka Holland, Krzysz- Jako filmowiec też mogłem nami nikt nie zrobił. Używa- wymi doszlifowane w montażu. odżywam, tu czuję się najlepiej, tof Kieślowski. Ty przygoto- spojrzeć twórcom tego nurtu liśmy ekstremalnego języka W tym spektaklu grali mię- to jest moje miejsce. Zresztą nictwo artystyczne i literackie Szarku. „Kadr” ma być dla nich prężną i liczebną organizacją. wywałeś swój debiut kinowy: w oczy, bo oni boksowali się filmowego, a przede wszyst- dzy innymi Daniel Olbrychski potem krzywa znów zaczęła Studia Filmowego „Kadr”, miejscem jeszcze jednej szansy, Dlatego jakiś czas temu, gdy kostiumową, barokową Arię z cenzurą i władzą, ale i mnie kim staraliśmy się opowiadać i Andrzej Seweryn, a ja zawiady- rosnąć. Wprawdzie Poznań 56 matecznika polskiej szkoły fil- a nie kolejnym, w którym usły- prowadziłem bardzo zdolny dla Atlety… opóźniono o dwa lata emisję obrazami. Jestem fanatykiem wałem z wozu transmisyjnego w kraju też został przyjęty z mie- mowej. To zarazem wyzwanie szą, że nic się nie da zrobić. rocznik w szkole katowickiej, Mogłem sobie na to pozwolić, telewizyjnego filmu o dokto- narracji, opartej nie na zbitkach osiemnastoma kamerami! Cie- szanymi uczuciami, ale jednak i zobowiązanie. Jak zamie- powiedziałem studentom, że bo miałem już dorobek twór- rze Jordanie, Zielona ziemia, plan-kontrplan, lecz długich, kawe doświadczenie i – sądząc zdobył na festiwalu w Gdyni rzasz mu – wraz z nowym Co uważasz za swoje najwięk- jeśli nie będą mieć w Stowarzy- po zmontowanej wersji, którą aż sześć nagród, wśród nich szefem do spraw produkcji sze osiągnięcie w Stowarzy- szeniu własnej reprezentacji, to pierwszy raz obejrzałem nie- Nagrodę Specjalną Jury, zaś Dariuszem Sidorem – spro- szeniu Filmowców Polskich? skończy się to dla nich utrud- dawno – dobry rezultat. w Los Angeles wręcz triumfo- stać? Najpierw to, że kiedyś, wraz nionym startem w zawodzie. wał. Na pierwszej stronie „Los Biorąc pod uwagę, że zdolność z Piotrem Andrejewem i Janu- Wkrótce postanowili reakty- Przyznasz, że filmy, które Angeles Times” ukazała się produkcyjna „Kadru” to dziś szem Kijowskim, założyli- wować Koło Młodych, do któ- zrobiłeś wkrótce po polskim entuzjastyczna recenzja, sta- dwa, trzy filmy rocznie, posta- śmy Koło Młodych. Kawale- rego oczywiście należą dziś nie przełomie politycznym z 1989 wiająca mój film w jednym rzę- nowiłem, że do końca kadencji rowicz przydzielił nam mały tylko oni. Od trzech kadencji roku: Bal na dworcu w Kolusz- dzie z arcydziełami neoreali- nie zrealizuję w nim własnego pokój w dawnej siedzibie Sto- zasiadam w Zarządzie Stowa- kach i Lepiej być piękną zmu włoskiego. Jeszcze większy filmu. Stawiam głównie na warzyszenia, przy Puławskiej. rzyszenia i zajmuję się głównie i bogatą, nie miały już tak sukces odniosło za oceanem młodych twórców, wśród któ- Osłabnięciu Stowarzyszenia naszą filmową młodzieżą. Bo dobrej prasy, jak wcześniej- Przedwiośnie. Przez dwa mie- rych mam bardzo dobre roze- w okresie przemian ustrojo- kto będzie po nas robić polskie sze. A i widzowie nie dopi- siące, objeżdżając z tym filmem znanie, gdyż uczę studentów wo-rynkowych towarzyszyło filmy? Krasnoludki? sali. Ale może wtedy czegoś Amerykę, wysłuchiwałem opinii zarówno w PWSFTviT w Łodzi, zanikanie naszego Koła. Obec- istotnego w tych filmach nie zachwyconych nim tamtejszych jak i na Wydziale Radia i Tele- nie Stowarzyszenie jest znów Warszawa, wiosna 2016 dostrzeżono, nie doceniono. widzów, którzy oglądali go po wizji Uniwersytetu Śląskiego Podjąłbyś się dziś ich obrony? kilka razy i zaliczali do najlep- w Katowicach. Wielu z nich ma Bez wahania Balu na dworcu szych, jakie widzieli w życiu. naprawdę wielce obiecujące Kino zmieniło się nie tyle pod względem w Koluszkach. Kiedyś nie To takie drobne przyjemności projekty, ciekawe scenariusze. chciano go oglądać, bo to film reżysera. Chcemy też pomagać reżyse- języka, ile sposobu opowiadania i samych pesymistyczny, a my byliśmy rom średniej i starszej genera- historii, które opowiada. Narracja w euforii po upadku komuny. Jesteś nie tylko cenionym cji, do których mam zaufanie, Dziś, kiedy nie ma już tam- reżyserem, scenarzystą i pisa- a którzy nie mogą znaleźć dla przyspieszyła, a ograniczenia finansowe tego kontekstu, odbieram rzem. Od lat aktywnie działasz swoich pomysłów producenta. wymusiły kameralizację i czasem Maria Gładkowska liczne sygnały, że Bal… bardzo na rzecz środowiska filmo- Mówię o Piotrze Andrejewie, i Filip Bajon na planie się podoba. O komedię Lepiej wego. W zeszłym roku skupi- Andrzeju Barańskim, Krzysz- zastraszającą banalizację fabuł. filmuMagnat

Fot. Mieczysław Herba/SF Tor/Filmoteka Narodowa Fot. Tor/Filmoteka Mieczysław Herba/SF być piękną i bogatą nie będę łeś w swoich rękach kierow- tofie Rogulskim, Waldemarze

18 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 19 Temat numeru: Charakteryzacja Anita Skwara: Pomiędzy widzialnością a znikaniem Pomiędzy widzialnością a znikaniem

Anita Skwara

Temat numeru: Charakteryzacja Fot. Kazimierz Madejski/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Kadr/Filmoteka Madejski/SF Fot. Kazimierz

20 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 21 Temat numeru: Charakteryzacja Anita Skwara: Pomiędzy widzialnością a znikaniem

Gdyby porwać się na rzecz prawie dyby wśród filmowych za- miczny fenomen kina gatunków, wodów szukać tego o naj- mogłoby się okazać, jak znaczący niemożliwą – próbę diagnozy Gwiększym stopniu para- był udział charakteryzacji w kształ- doksalności, to mogłoby się oka- towaniu i utrwalaniu się w odbior- tego, co stanowi najbardziej zać, że jest nią profesja i dzieło czej świadomości „świętych” kon- uniwersalną ikonę kina, to charakteryzatora filmowego… wencji gatunkowych – na przykład Bywa, że wykonawcy tego zawo- horroru, kina science fiction, kina mogłoby się okazać, że jest nią du sami siebie definiują (czasem wojennego (z jego wizerunkami z odrobiną żalu, czasem ze sporą ciała okaleczonego, martwego). TWARZ AKTORA…Twarze gwiazd, dozą dystansu do tego stwierdze- A tak zwany „kompleks mumii”? nia) jako NIEWIDZIALNYCH, Czyli, jak zdefiniował to w kontek- układające się w iluminacyjne NIEWIDOCZNYCH. Efekt ich ście kina i fotografii wybitny fran- konstelacje – twarz Grety Garbo pracy jest natomiast najczyst- cuski teoretyk filmu André Bazin, szą widzialnością. Wychodzi ona odwieczne dążenie człowieka do („cała ze śniegu i samotności” – przed wszystkie inne komponen- unieśmiertelniania swojej dosko- ty dzieła filmowego, nawet jeśli nałości i swojego trwania? Cha- jak niezwykle definiował ją chwilowo w cieniu, to natychmiast rakteryzator jest w stanie podjąć Roland Barthes), twarz Marilyn przeze mnie – odbiorcę – jest wy- walkę z czasem, tworząc fanto- woływana na plan pierwszy. Dla- my wiecznego piękna i młodo- Monroe – zamieniona w święty czego? Bo potrzebuję przestrze- ści. Więcej nawet – jest władny, ni do projekcji-identyfikacji, któ- jak w Fincherowskim Ciekawym żeton pop artu przez Andy’ego ra jest fundamentem kina jako przypadku Benjamina Buttona perfekcyjnie działającej emocjo- opowiedzieć historię ludzkiego Warhola… „Ciałowość” kina, nalnej maszynerii. A podstawową ciała w porządku odwrotnym niż którą Karol Irzykowski w latach płaszczyzną tej identyfikacji jest ten, który determinuje żelazny ry- ciało ekranowe – takie jak moje, gor natury… 20. minionego stulecia wskazywał a jednak inne, samo w sobie sta- Perspektywa refleksji nad cha- nowiące filmową opowieść. Co rakteryzacją filmową w kluczu an- jako fenomenalną nową jakość pozostaje z procedury tego „opra- tropologii kultury jest niezwykle estetyczną, w sposób najbardziej cowywania” przez charakteryza- kusząca, ale to opowieść na inną torów twarzy, ciała aktora? Nic, co okazję. Bardziej w tym momen- posiadałoby materialną egzysten- cie uzasadniony, ze względu na spektakularny, objawia się na Zofia Wichłacz i Józef Pawłowski cję – poza utrwalonym, dawniej na kontekst owych rozważań, jest tok w filmieMiasto 44, reż. Jan Komasa ekranie, na którym oglądamy twarz celuloidzie, dziś na nośnikach cy- myślenia, który wychodzi od jak- Studio Fot. Grochowska/Akson Aleksandra frowych, obrazem. Poza fotosem, że oczywistej konstatacji – charak- aktora w planie wielkim. Staje się fotografią, klatką filmu – efekt ich teryzacja filmowa, to równopraw- musisz »myśleć do przodu«. To symbol i święto, liczy się przede ona znakiem, metaforą, swoistym pracy „nie istnieje”. Bardziej kru- ny komponent filmu – jako dzieła jak aktor wygląda, gdy wypusz- Ale jedna sprawa jest podstawowa wszystkim konstruktywna i twór- chy niż akwarela, jest jak rysunek zbiorowego. Dzieła powstającego czasz go z rąk, już za moment zo- cza praca na planie. Niemniej, jest pars pro toto wszelkich twarzy, na piasku. Nie można go wysta- dzięki wysiłkowi wielu branż i za- stanie zweryfikowane przez kame- i fundamentalna – dla charakteryzatora pięknie, kiedy ktoś taki jak pani wić w galerii, pokazać w gablocie, wodów filmowych. rę. Trzeba nauczyć się widzieć jej i dla kostiumografa – to dar obserwacji. Teresa Tomaszewska, która jako a zarazem jest symboliczna – dotknąć, wziąć w dłoń jak elemen- okiem, uwzględniać rolę światła, charakteryzatorka współtworzyła niczym PERSONA – maska, którą tu scenografii, kostiumu, rekwizy- Zawód – kostium, w którym artysta wystę- Obserwacji życia, ludzi, ich zachowań, sukcesy polskiego kina, w wieku tu. Co więcej – jak nikt chyba po- charakteryzator… puje. Zresztą z kostiumografami 85 lat otrzymuje nagrodę SFP”. w teatrze antycznym aktor osłaniał za nim, charakteryzator sam jest „No właśnie, przy należytym ro- pracujemy »ręka w rękę«”. reakcji. Jeśli nie jesteś wielkim autorem destrukcji swojego dzie- zumieniu, podejściu i profesjonal- W Kole zrzeszone są 43 oso- obserwatorem, to nie uzyskasz tego, O nich… swoje oblicze. Owa podwójna ła. „Rozmalowuje”, odkleja, usu- nym traktowaniu charakteryzacja by, znakomita większość z jakże Wybitna kostiumografka, Doro- egzystencja ludzkiej twarzy na wa silikon…To, co przed momen- filmowa to zawód, a nie hobby, lub znaczącym dorobkiem, wpisa- co najważniejsze i najpiękniejsze – ta Roqueplo mówi: „Jest rodzaj tem jeszcze „grało” na planie ja- zajęcie uboczne” – mówi Janina nym w sukcesy i w artystyczny tego tchnienia prawdy, która emanuje sprzężenia zwrotnego pomiędzy ekranie ma swoje powtórzenia – ko druga skóra, druga twarz, sta- Dybowska-Person, przewodniczą- walor dziesiątków polskich i za- tymi dwiema profesjami – świet- je się odpadem i ląduje w koszu ca Koła Charakteryzatorów SFP. granicznych produkcji. Ich umie- z kostiumu i z charakteryzacji… nie zaprojektowany i wykonany jest przecież jednocześnie twarzą na śmieci. Na szczęście ulotność „Oczywiście, są tu liczne pułapki jętności warsztatowe wzbudzają kostium nie zadziała bez odpo- sztuki charakteryzacji, idealnie wynikające z pozornej dostępno- zachwyt i intrygują – szczegól- wiedniej i spójnej z nim charak- aktora i twarzą postaci. Ten wpisana w efemeryczność kina, ści i jakże pozornej – łatwości wy- nie widzów, którzy często dzięki skowo piękną dziewczynę, któ- branżową nagrodą podczas festi- teryzacji, i odwrotnie – najlepszą wyjątkowy wizerunek o mocy ikony znajduje schronienie w filmowych konania pewnych zabiegów. Nie efektom pracy charakteryzatora rej ciało na oczach widzów osuwa walu w Gdyni. „Byłam szczęśliwa, charakteryzację można osłabić kadrach. Bywa, że po dziesięcio- mylmy jednak przypudrowania dają się ponieść magii kina i za- się w śmiertelną chorobę (Che- kiedy po latach starań z naszej przez nieodpowiedni kostium. jest zakomponowany jednocześnie leciach, jakie minęły od czasu jej nosa przed programem telewi- wierzeniu w to, co niemożliwe… mia – Liliana Gałązka), w twarze strony ta nagroda wreszcie zaist- Uważam, że ci pierwsi, znakomici wykonania, przemawia z niesłab- zyjnym z przygotowaniem aktora W śpiewające na dancingu syreny aktorów, nagle odmienione, prze- niała” – mówi Janina Dybowska- często profesjonaliści są trakto- przez biologię i przez artystyczną nącą siłą. na planie filmowym. To sytuacja, (Córki Dancingu – Janusz Kaleja sunięte w inny czas (Rewers – Mi- -Person. „Nagroda Amerykańskiej wani trochę po macoszemu… Nie Dzieje przemian w obrębie es- w której charakteryzatorzy wyko- i Tomasz Matraszek), w rozcina- rosława Wojtczak, Ludmiła Kraw- Akademii Filmowej, czyli Oscar bardzo rozumiem, dlaczego nie kreację – modelowany światłem, tetyki filmu, historia ewolucji jego nują de facto trzy zawody: fryzjera, ną skalpelem „na oczach” widza czyk, Waldemar Pokromski). Od za »Best Makeup and Hairstyl- przyznaje się Orłów za charakte- filmowany, inscenizowany przez języka obejmują, rzecz jasna, także perukarza, zajmują się charakte- klatkę piersiową i serce na dłoni 2009 roku najbardziej spektakular- ing« istnieje od tylu lat i jest to ryzację. W Mieście 44 (Dorota Ro- historię filmowej charakteryzacji. ryzacją specjalną – oprócz swoich (Bogowie – Agnieszka Hodowa- ne osiągnięcia w obszarze polskiej dla wszystkich oczywiste. Laury queplo i Magdalena Jadwiga Rut- filmową charakteryzację… Gdyby spojrzeć na jakże dyna- normalnych zadań na planie. Tu na i Aneta Brzozowska), w zjawi- produkcji filmowej są wyróżniane i wyróżnienia to rzecz jasna tylko kiewicz-Luterek otrzymały Orły

22 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 23 Temat numeru: Charakteryzacja Anita Skwara: Pomiędzy widzialnością a znikaniem

2014 za kostiumy do tego filmu – li kostiumograf i charakteryzator, charakteryzatora filmowego to je w ten sposób całkowicie nowe, grafowie. – „Musi dojść do czegoś dyś dla naszych studentów z ASP walczymy jak się da, aby nie pozo- Liście Schindlera, Pianiście, gdzie przyp. A.S.) to była pełna współ- a pomiędzy nimi – ciało aktora, element składowy kreatywne- niezapomniane ekranowe wcie- w rodzaju twórczego przenikania warsztaty charakteryzacji. Było to stawać w tyle za naszymi kolega- charakteryzacja jest immanentną praca i ten wysoko oceniony re- które jest przez nich przekształca- go zespołu na planie filmowym. lenie, które na długo pozostanie się. Czasem iskrzy i są spory, ale dla nich fantastyczne doświad- mi z kinematografii zachodnich, składową tych wielkich filmów”. zultat działań kostiumografów ne w filmową historię. To niezwy- Nierzadko wczesnym świtem, na w pamięci widzów. Zresztą film to naturalne – w twórczym eks- czenie. Studenci współtworzyli którzy pracując w filmach o bu- Katarzyna Sobańska i Mar- był też efektem świetnej pracy kłe powinowactwo pomiędzy nimi długo przed rozpoczęciem zdjęć, generalnie jest trochę taką zaba- perymencie, gdzie musi być sil- z Ewą konkretne efekty charakte- dżetach dających komfort pracy, cel Sławiński, zapytani o wspo- charakteryzatorów. Dariusz Kry- daje wzajemną wiedzę o oczekiwa- w napięciu i pośpiechu przed wą w zaczarowywanie świata. O ile na amplituda emocjonalna. Dla ryzatorskie jak na profesjonalnym dysponują odpowiednim zaple- mnienia z zawodowych spotkań siak, z którym bardzo lubię pra- niach, potrzebach i niezbędnych pierwszym klapsem, charaktery- charakteryzator wespół z kostiu- kolegów zajmujących się charak- planie filmowym. Odkrywała ma- czem w potencjale zarówno ludz- na planie, wspominają historię, cować i Maria Stosio wykonali kompetencjach drugiej strony. Na zator przygotowuje kolejną osobę, mografem tworzą nowy wizeru- teryzacją mamy wielki szacunek, gię swojego warsztatu, co poka- kim, czyli sztabem asystentów, jak którą można by zatytułować „Jak tam fantastyczną robotę. Żału- pytanie: „Z czego »zrobiony jest« pracując nad wizerunkiem aktora, nek ciała ludzkiego, nową postać, ponieważ zdajemy sobie sprawę, zywało jednocześnie, jak żmudny również technologicznym. Poten- zrobić gwóźdź z papieru toaleto- ję, że produkcja, ze względów fi- doskonały charakteryzator?”, Do- który musi zaufać jego wizji. Ta o rysach twarzy stanowiących wy- jaki wysiłek muszą włożyć, aby i czasochłonny jest to proces. Na cjał artystyczny polskich twórców wego”. – „Było to podczas reali- nansowych to dzisiaj nieustanny rota Roqueplo odpowiada: „Mnó- konkretna i niepowtarzalna po- padkową tego, co indywidualne zaspokoić zarówno wymagania przykład tworzenie efektu skó- jest ogromny – wystarczy spojrzeć zacji filmu Lecha Majewskiego pośpiech, gonitwa, robienie pro- Młyn i Krzyż, kiedy trzeba było jektów i ich realizacja w tempie, pod kamerę przebić dłoń aktorowi które bardzo utrudnia zaistnienie odgrywającego rolę ukrzyżowa- tego momentu na »wyczucie się«, nego Chrystusa. Ponieważ pozba- złapanie »wspólnej ścieżki« – po- wieni byliśmy możliwości efektu między na przykład scenografem, postprodukcyjnego, powstał ad kostiumografem, charakteryzato- hoc wymyślony skuteczny pa- rem… nie mam tu na myśli jakiś tent… Pseudo-ćwiek historycz- wielkich narad, po prostu – coś ny został zrobiony na poczeka- musi zajarzyć… wtedy wizja jest niu z papieru toaletowego, który wspólna i spójna”. był odpowiednio uformowany, Dorota Roqueplo jest laure- pomalowany i spatynowany. Po atką tegorocznych Orłów za ko- czym został przyklejony do ręki stiumy do Hiszpanki. Za ten sam naszego również »udawanego« film Jagna Janicka otrzymała laur Chrystusa. Charakteryzacja, czyli w kategorii scenografii. Nad cha- rana i sztuczna krew na ręku ak- rakteryzacją czuwał Waldemar tora, znakomicie dopełniła ten Pokromski. Wyjątkowa spójność na szczęście udany eksperyment. i atrakcyjność strony wizualnej Reżyser był usatysfakcjonowany, filmu, oprócz wkładu twórczego a cały proces trwał nie dłużej niż wyjątkowej klasy specjalistów, 15 minut. Film to piękne oszustwo według autorki kostiumów wy- wymagające wyobraźni ze stro- niknęła także z dużego komfortu ny wszystkich, którzy go współ- pracy – czasu na próby z kostiu- tworzą…”. mami, z charakteryzacją, z peru- Łukasz Konopka, Agata Buzek, Tomasz Matraszek i Robert Obrazy, przy których Adam Marcin Dorociński i Marek Probosz Więckiewicz na planie filmu kami, rekwizytami. Jednakże naj- w filmieRewers , reż. Borys Lankosz AmbaSSada, reż. Juliusz Machulski Sikora, uznany autor zdjęć filmo- intensywniej Roqueplo wspomina Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Wojciewski/SF Krzysztof Fot. Obrazu Fabryka wych, pracuje jako operator lub swoją współpracę z charakteryza- jako reżyser, ze względu na ich torką podczas realizacji Mojego stwo jest okoliczności, które go stać ma zaistnieć dokładnie we- u aktora i tego, co jest artystyczną produkcji, i własne artystyczne ry starego człowieka – co wyma- na to, co w obszarach scenografii, formułę estetyczną wydają się Nikifora w reżyserii Krzysztofa kształtują – fajnie, jak się ma wie- dług danego projektu filmowego”. koncepcją i owym naddatkiem, to ambicje. Mnóstwo nas łączy – ga nałożenia wielu warstw, spre- kostiumografii czy charakteryza- istnieć trochę poza charaktery- Krauzego. Autorką charakteryza- dzę i świadomość historyczną – to Jedyność i niepowtarzalność my, scenografowie dokonujemy należy pamiętać, że rozwijająca parowanego i przygotowanego cji osiągnęli Allan Starski, Anna zacją. „Na pewno nie interesuje cji była wtedy nieżyjąca już Maria zawsze pomaga, nawet przy fil- każdego z artystycznych zadań to analogicznej »charakteryzacji« się technologia obrazu cyfrowe- wcześniej we własnej pracowni, Biedrzycka-Sheppard i Waldemar mnie makeup na planie w rozu- Dziewulska. Krystyna Feldman mach współczesnych. Na pewno cecha, która na pewno jest wspól- przestrzeni, w której postać za- go, coraz wyższej rozdzielczości, silikonu. Do tego niezbędna jest Pokromski. Pokromski to wybitny mieniu »poprawiania urody« – w kostiumach Doroty Roqueplo potrzebna jest znajomość anato- na pracy scenografa i charaktery- mieszka, i którą dopełni swoim obnaża wszystkie nasze niedo- precyzja wykonania, i zdolności artysta i zarazem człowiek-insty- zdecydowanie wolę interesującą i fenomenalnej charakteryzacji mii, bo przecież bywa, że trzeba zatora. Scenografowie podkreśla- wizerunkiem”. Charakteryzator skonałości warsztatowe i to za- manualne, dzięki którym powsta- tucja. Dziesiątki wybitnych reali- brzydotę niż sztuczne piękno. „stała się” Nikiforem… Co wię- opracować nie tylko twarz, ale i ca- ją, że nie ma dwóch identycznych i kostiumograf to profesje prawie równo w obszarze scenografii, re- je dzieło sztuki w czystej postaci. zacji, a w tym takie osiągnięcia Lubię coś w rodzaju makeupu cej, dzięki tej ekranowej postaci łe ciało. Ogólna wrażliwość – ta realizacji. W przypadku charak- „zbliźnione”. Scenograf jest „ciut kwizytu grającego w pierwszym I tu nutka goryczy – cóż, wspólnie jak współpraca przy Pachnidle, przezroczystego, który pozwala w filmie zaistniał swoisty auto- w sensie znajomości psycholo- teryzacji ten rys jest chyba jesz- dalej”, ale to także bliskie pokre- planie, jak i w stopniu szczegól- zachować twarzy aktora natural- tematyzm – referujący sposób, gii również. Ale jedna sprawa jest cze bardziej oczywisty – nie ma wieństwo i jakże owocna często nym – w przypadku charakte- ną ekspresję” – mówi autor Ewy. – w jaki widz zawierza „prawdzie podstawowa i fundamentalna – dla na świecie dwóch identycznych współpraca. ryzacji. Twarz aktora, jego ciało „Koszula ciału najbliższa”, czyli „Zresztą to obecnie dominujący ekranu”. Kobieta w roli mężczy- charakteryzatora i dla kostiumo- twarzy i ciał. Czyli samo „podłoże” Duet Sobańska – Sławiński pra- w ekranowym zbliżeniu to test kierunek – dawniej bywało, że zny, w przebraniu, stosownej cha- grafa – to dar obserwacji. Obser- narzuca indywidualne podejście cował już z wybitnymi artystami, na wiarygodność artystycznej ob- kostiumograf i charakteryzator, twarz aktora zamieniana była rakteryzacji przemawia do emo- wacji życia, ludzi, ich zachowań, do zadania... Autorzy scenografii na przykład z Januszem Kaleją róbki. Jakość i poziom warsztatu a pomiędzy nimi – ciało aktora, które w woskową maskę, w tej chwili cji widza w sposób szczególny. reakcji. Jeśli nie jesteś wielkim do Idy mówią: „Aktor »oddaje do przy W ciemności Agnieszki Hol- ujawnia się »czarno na białym«”. przed kamerą mam na szczęście Dostrzegamy grę i „udawanie”, obserwatorem, to nie uzyskasz obróbki« siebie, swoją twarz i cia- land. Film zdobył w Gdyni w 2012 Sobańska i Sławiński praco- jest przez nich przekształcane w filmową ludzką twarz w całej jej niepowta- całą migotliwą tożsamość posta- tego, co najważniejsze i najpięk- ło, z których charakteryzator powi- roku dziewięć nagród – w tym za wali między innymi z Ewą Dro- historię. To niezwykłe powinowactwo rzalności”. To faktycznie jego kici, a jednocześnie ufamy i wie- niejsze – tego tchnienia prawdy, nien wygenerować nową estetycz- scenografię i za charakteryzację. biec – podczas realizacji Jesteś no, bez efektów charakteryzator- rzymy w ten sugerowany nam która emanuje z kostiumu i z cha- ną jakość, która wpisze się w film „To doskonały dowód na to, że Bogiem w reżyserii Leszka Dawi- pomiędzy nimi daje wzajemną wiedzę skich, dalekie od sensacyjności, autentyzm historii. Nikifor staje rakteryzacji…”. w całej swojej niepowtarzalności. film to efekt pracy zespołowej, da. Współpraca w pewnym mo- od formuł gatunkowych. Jednak się „mój” dla każdego z nas, od- Według świetnego duetu sce- Im bardziej ów obraz twarzy i ciała która zaczyna się o wiele wcze- mencie przyjęła również inną, o oczekiwaniach, potrzebach i niezbędnych pewne zasady są uniwersalne – biorców tej ekranowej opowieści. nografów – Katarzyny Sobańskiej aktora będzie zindywidualizowa- śniej, zwłaszcza w obszarze kreacji, intrygującą formę, co tak wspo- kompetencjach drugiej strony. na przykład punkt koniecznego „Koszula ciału najbliższa”, czy- i Marcela Sławińskiego „zawód ny – tym lepiej. Bywa, że powsta- niż same zdjęcia” – twierdzą sceno- minają: „Ewa zorganizowała kie- i oczywistego styku pomiędzy

24 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 25 Temat numeru: Charakteryzacja Anita Skwara: Pomiędzy widzialnością a znikaniem

rzeniem byłaby wzajemna eduka- może „małżeństwo doskonałe”, to mowlę. Nazywa się Benjamin But- W Kole zrzeszone są 43 osoby, znakomita większość z jakże cja pionów, poniekąd to istnieje byłaby to na pewno profesja akto- Krzysztof Fus na planie ton. Reżyser David Fincher uparł w szkołach filmowych, ale tylko ra filmowego. „No cóż – przyznaje filmuTrzecia część nocy, się, że postać Benjamina – od fa- znaczącym dorobkiem, wpisanym w sukcesy i w artystyczny walor na poziomie: reżyser-operator-ak- Ewa Drobiec – fizycznie jesteśmy reż. Andrzej Żuławski zy narodzin po śmierć – zagra ten dziesiątków polskich i zagranicznych produkcji. Ich umiejętności tor-producent. Młodzi twórcy fil- z nimi na pewno najbliżej. Psy- sam, zresztą jego ulubiony, aktor – mowi zazwyczaj mają znikome chicznie częściej muszą wchodzić Brad Pitt. Jasne było, że sama ana- warsztatowe wzbudzają zachwyt i intrygują – szczególnie doświadczenie we współpracy w związki – mniej lub bardziej ide- logowa charakteryzacja tego nie z tak zwanymi »pionami pomoc- alne, z reżyserem. W mojej pracy wytrzyma. Sztab speców od CGI widzów, którzy często dzięki efektom pracy charakteryzatora dają niczymi«, których udział w pro- liczy się to, w jakiej formie aktor zaczął przymierzać się do, jak to się ponieść magii kina i zawierzeniu w to, co niemożliwe… cesie tworzenia filmu jest bardzo wychodzi z charakteryzacji, a to, określili, dotknięcia Świętego Gra- istotny. Marzy mi się na przykład w jakiej się formie jest, kiedy cha- ala, czyli wygenerowania digitalne- poprowadzenie warsztatów z charakteryzacja się zaczyna, to już go modelu żywej głowy ludzkiej… definiowaniem twarzy i ciała ak- Sami o sobie… i »doznawaniu«, wymaga poko- rakteryzacji dla operatorów w któ- nasza sprawa, nasza tajemnica. Wysiłki sztabu komputerowców to tora przez charakteryzację i przez Ewa Drobiec – charakteryzatorka ry i czasu. Nie można skończyć rejś ze szkół – wspólna praca ze To aktorzy dali mi poczucie za- jednakże jedno „skrzydło”, które światło. Czyż nie można mówić o długim, barwnym i zróżnicowa- dwumiesięcznego kursu, i z doku- światłem, ćwiczenia z tego, co wodowej misji. Mam takie nie- uniosło tę ekranową postać. Dru- o „charakteryzacji światłem”? nym stażu zawodowym. Trudno mentem jego ukończenia w ręce można korygować poprzez cha- samowite szczęście, że trafiam gim skrzydłem była praca wielkich Wtedy operator podejmuje jak powiedzieć, w którym dokładnie nazwać się i czuć się charaktery- rakteryzację, a co lepiej skorygo- na przepięknych ludzi, wielkich charakteryzatorów – Grega Can- najbliższą współpracę z charak- momencie pojawiła się jej decyzja zatorem”. Nad tym samym ubo- wać światłem, itp. Studenci, albo artystów, cudownych partnerów, noma (otrzymał za ten film nagro- teryzatorem i vice versa… „Tak, o wejściu w ten zawód, zwłaszcza, lewa Janina Dybowska-Person, ci, którzy są na samym początku »oddają mi się« naprawdę całko- dę Akademii) oraz Ricka Bakera, oczywiście” – odpowiada Adam że z wykształcenia jest pedago- więc to chyba odczucie całego swojej ścieżki, często nie zdają wicie, mogę robić, co chcę, ufają żywej legendy Hollywood, współ- Sikora. – „Tu obie profesje mu- giem o specjalizacji: resocjaliza- środowiska. Pojawia się pytanie, sobie sprawy, jak wiele można mi – chyba, albo może się mnie twórcy Gwiezdnych wojen, Plane- szą być na siebie uwrażliwione. cja. Zapytana o przygotowanie czy w obecnym systemie edu- zdziałać, stworzyć, wykreować, boją? Kocham aktorów i to jest ty małp, Facetów w czerni, laure- Uczenie się tej współpracy już na do zawodu filmowego odpowia- kacji da się coś realnie uspraw- pracując naprawdę i autentycz- moja tajemnica zawodowa! Kule- ata siedmiu Oscarów. To Baker na etapie szkoły, mogłoby przynieść da: „Wykorzystuję wiedzę prze- nić? „Gdybym mogła coś zmie- nie razem”. sza, Preis, Kuna, Wszołek, Bielska, prośbę studia sporządził „w realu”, dobre efekty. Sposób oświetle- kazaną mi przez moich mistrzów, nić lub poprawić w szkoleniach Po edukacji przychodzi czas na Kijowska, Jakubik (moje chodzące kompletne, silikonowe modele gło- nia, kąt, pod którym światło pa- bezpośrednio i poprzez sieć. To zawodowców, na pewno wpro- etap „charakteryzator w ekipie i na demo), Więckiewicz, Dorociński, wy Benjamina dziecka – starca, da, mają gigantyczny wpływ na przede wszystkim Ewa Symko- wadziłabym czynnych fachow- planie” – wiadomo, że bywa i pięk- Braciak, Lubos, Topa, Grabowski, które zostały później zeskanowane to, jak wygląda filmowana twarz. -Marczewska, Dick Smith, Joel ców, praktyków do szkół” – mówi nie i pięknie mniej… Pięknie jest Gajos, Sapryk, Simlat… Czy moż- Narodowa Fot. Jerzy Troszczyński/Filmoteka jako baza do digitalnego modelu… Przecież przy realizacji niektó- Harlow... Uważam, że edukacja Ewa Drobiec. – „To przykre, ale wtedy, gdy jak twierdzi Ewa Dro- na mieć więcej?”. W przypadku filmu Finchera zre- rych filmów, szczególnie ame- przygotowująca do uprawiania w szkołach pracują najczęściej biec, pracuje się z ludźmi zdają- Okazuje się, że można. W przy- planie nikt nie boi się rzucić uwa- szanowały moje zdanie, to będzie alizowało się to, o czym Rick Baker rykańskich, obowiązują umowy, zawodów filmowych, tak bar- osoby, które albo już nie prak- cymi sobie sprawę z udziału i roli, padku Ewy Drobiec tym „więcej” gi, pomysłu, sugestii, nie ma »ja ci znaczyło, że z satysfakcją spojrzę zawsze marzył, czyli harmonijny w których aktor zastrzega sobie dzo praktycznych z natury, mu- tykują zawodu, lub po prostu są jaką charakteryzator ma w tworze- jest wyjątkowa i rzadko spotyka- mówię, a ty rób«. Jest niezwykle w przeszłość z tej górki”. mariaż pomiędzy efektami CGI taki, a nie inny typ oświetlenia. si opierać się na doświadczeniu tylko teoretykami. Dla mnie ma- niu filmu. Jest pięknie wtedy, gdy na – jak twierdzi szefowa Koła delikatny, przez swój szacunek a konwencjonalną charakteryza- Mnie się to zdarzyło podczas re- na planie panuje obopólne zaufa- Charakteryzatorów SFP – współ- do każdego z kim pracuje, osiąga Post scriptum cją. Jednakże przemysł filmowy alizacji filmu Davida Ondříčka nie i poczucie odpowiedzialności praca charakteryzatora z jednym swój cel. Kochamy go. Po filmach Jeszcze przez dziesięć lat – do jest agresywny w zachłannym in- W cieniu. Wybitny aktor niemiec- za swoją „działkę”, wtedy można reżyserem. Ewa Drobiec bywa de- z Wojtkiem, na innych planach 2026 roku charakteryzacja, któ- korporowaniu technologii. Baker, ki Sebastian Koch zwracał mi spać spokojnie, a w ciągu dnia (je- finiowana jako „ta od Smarzow- czuję się trochę taka nadaktywna, rą w 1931, w filmie Jamesa Whale’a przechodząc na emeryturę i zamy- czasem uwagę na niekorzystne śli trzeba – i w nocy) pracować na skiego”… Do tej pory zrobili razem za bardzo »do przodu«, zbyt zaan- Frankenstein wykonał Jack Pierce, kając swoje gigantyczne studio dla niego oświetlenie… Powra- „1000 procent”. sześć filmów. Janina Dybowska- gażowana, i wtedy tęsknię za bło- objęta jest prawami autorskimi. w 2015 roku stwierdził, że maszy- cając do charakteryzacji sensu A mniej pięknie? „To wtedy – -Person podkreśla, że owa rela- tem potem i gnojem. Za domem”. Właścicielem praw i dystrybuto- na wypiera człowieka. Że taniość stricto – bynajmniej nie kwestio- mówi charakteryzatorka – jeśli, cja reżyser-charakteryzator jest Czym i w jakiej skali charakte- rem licencji jest wytwórnia Univer- i szybkość generowania efektów nuję rangi i znaczenia tej profe- gdy coś ogólnie nawali, wysta- unikalna. Jak to zawodowe part- ryzator może sam mierzyć swoje sal… Na przekór ulotności, „zmy- komputerowych może z czasem sji filmowej. Fantastycznym tego wia się paluch i woła: »To on!«... nerstwo ocenia autorka charakte- zawodowe osiągnięcia? Zapewne walności” i odwracalności efektów wytrącić „pędzel i silikon” z dłoni przykładem był plan Essential Oczywiście, przeżyłam także i ta- ryzacji w Weselu, Domu złym, Ró- tak, jak i inne zawody filmowe – pracy charakteryzatora filmowe- charakteryzatora. Ten wielki mag Killing Jerzego Skolimowskie- kie sytuacje, ale już zapomniałam ży? – „Zazdroszczę samej sobie, zdobytymi nagrodami, uznaniem go tu, w przypadku kanoniczne- z fabryki (analogowych jeszcze) go. Pracowała z nami bardzo do- je, tak samo jak nazwiska owych że mam tego swojego »Smarzola«, ze strony współtwórców, w wyjąt- go „monster movie”, stworzona snów podsunął, ku refleksji, wybra irlandzka charakteryzatorka twórców… Charakteryzator jest czego i państwu życzę (uśmiech). kowych przypadkach – widzów. została jedna z wielkich ekrano- mowną konstatację: „Kiedy masz (Barbara Conway, za charaktery- takim samym członkiem ekipy Jestem szczęściarą. Nasza rela- Wszak, jak sami zainteresowa- wych ikon. Twarz aktora Borisa dobrego aktora, w świetnie wyko- zację specjalną odpowiadał To- jak każdy z pozostałych, od reży- cja jest – nasza. Lubię jego kino ni twierdzą – to profesja z grupy Karloffa w charakteryzacji Pierce’a, nanej charakteryzacji, który sie- masz Matraszek – przyp. A.S.). sera poprzez kompozytora, sce- i wciąż mnie fascynuje, jak w tym „niewidzialnych”… Ewa Drobiec a z nią „pędzel i podkład” tego dząc w fotelu spogląda na swoje Zajmowała się głównie przygo- nografa, kucharza, rekwizytora, oświeconym i przewesołym czło- udziela na to pytanie odpowiedzi mistrza filmowego makeupu we- odbicie w lustrze, widzi samego towaniem odtwórcy głównej ro- kierowcę. Każdy jest od czegoś. wieku rodzą się te scenariusze...Ta- nieoczekiwanej: „Tak naprawdę szły do historii kina. A wraz z ni- siebie i jednocześnie tego, kim się li, Vincenta Gallo, a od pewnego Bez jednego brakującego trybu kiego »Smarzola« mam i takiego myślę, że moim osiągnięciem są mi – pośrednio – nazwisko Mary stał dzięki charakteryzacji, i kiedy momentu również Emanuelle to koło nie drgnie. Żałuję bardzo, kocham. Dogadujemy się, coraz moje partnerki-asystentki, jeśli Shelley, w której wyobraźni w 1818 on wychodzi w końcu na plan, wie- Seigner. Ogromny kunszt cha- że nieraz musimy się boksować częściej za pomocą coraz mniej- one są chwalone, samodzielne – roku zrodziła się historia owego dząc gdzie jest i jak wygląda – to rakteryzatorski objawił się w pro- o swoje miejsce jako twórcy fil- szej ilości słów. To jest cudowne. to znaczy, że dobrze je prowadzę, „monstrum”. ów aktor zagra tak, jak nigdy nie cedurze odzwierciedlania i wy- mowi, że Polska Akademia Fil- Pracujemy, a raczej spotykamy jeśli czegoś nie wiedzą lub nie po- Ponad 70 lat później, film sięga byłby w stanie w systemie motion dobywaniu w wyglądzie twarzy mowa, której jestem członkiem, się przy filmach od parunastu lat. trafią – to moja wina, to znaczy, po historię pewnego ciała, stwo- capture…”. aktora stanów emocjonalnych, do dzisiaj nie przyznaje nagrody Zawsze mnie zaprasza do współ- że źle im tłumaczę. Trochę jak rzoną w roku 1922 przez amery- Baker w 2009 roku otrzymał Life- egzystencjalnych doświadczeń. za charakteryzację”. pracy – huraaaaa! Wojtek to reży- kombatantka teraz zabrzmię, ale kańskiego pisarza F. Scotta Fit- time Achievement Award imienia Ta twarz dzięki znakomitej cha- Krystyna Feldman na Gdyby wśród wszystkich za- ser, który ufa ekipie, ale wie, czego już dzisiaj wiem, że jeśli one na zgeralda. To szczególnie „ciekawy Jacka Pierce’a. Sztuka filmowej planie filmu Mój Nikifor, przypadek” człowieka, który rodzi charakteryzacji ma swoją historię rakteryzacji stawała się fascynu- reż. Krzysztof Krauze wodów filmowych szukać tego, chce. Uważam, że strasznie mnie mojej emeryturze będą mnie za- jącą opowieścią”. News Fot. Tricolors/East z którym charakteryzator tworzyć rozpieścił, w ogóle całą ekipę. Na trudniały do pomocy, będą pytały, się jako starzec, a umiera jako nie- i swoje kamienie milowe.

26 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 27 Wydarzenia: Sympozjum poświęcone Krzysztofowi Kieślowskiemu w Antwerpii „Potrójne życie Kieślowskiego” Mikołaj Jazdon w Belgii

ropejskich filmach. W pamiętnej Kilkanaście minut drogi od domu Petera Paula Rubensa scenie z Czerwonego w staruszkę, wolno podchodzącą z pustą bu- i muzeum Mayer van den Bergha, gdzie wiszą obrazy Pietera telką do pojemnika na segrego- Bruegela Starszego, w budynku sąsiadującym z Muzeum wane odpady, wcieliła się Neige Dolsky, która w tym samym roku Fotografii FOMU, w studyjnym kinie Cinema Zuid w Antwerpii, zagrała we francuskim filmie telewizyjnym Nielegalny (Le clande- można było podziwiać filmy Krzysztofa Kieślowskiego, stine, 1994) starszą panią, nawią- wyświetlane tam od 4 marca do 29 kwietnia. zującą przyjaźń z sympatycznym robotnikiem z Polski – Jackiem – granym przez Zbigniewa Zama- ożna też było o nich po- Z kolei autor niniejszej relacji komentarza z tego utworu: „Kro- chowskiego. słuchać na zorganizowa- starał się przybliżyć słuchaczom nika, uczestnicząc w egzaminach, „Spojrzenie jako spotkanie” – Mnym przez Instytut Pol- Kieślowskiego dokumentalistę, zastanawiała się, czy znajdzie się taki tytuł swojemu wystąpieniu ski w Brukseli oraz Universiteit mówiąc o jego autorskich kon- tu przyszły Wajda lub chociażby nadał Pascal Vandelanoitte z bruk- Antwerpen, sympozjum „Krzysz- cepcjach uprawiania tej odmiany Antonioni, nie mówiąc już o ta- selskiej LUCA School of Arts. tof Kieślowski. The Triple Life of sztuki filmowej. W swej prezenta- kim, który potrafi zrobić komedię W owych spojrzeniach wymie- Cinema” (22 kwietnia). cji omówił mało znany, żartobli- do śmiechu”. nianych między przeżywającymi Tego dnia w czerwonych kinowy minifilm,Egzamin z kamerą Na szczególny walor komedii swoją samotność bohaterami De- wych fotelach zasiadło kilkadzie- (1969), nakręcony przez Kieślow- Trzy kolory: Biały zwrócił uwagę kalogu Vandelanoitte dostrzegł siąt osób w różnym wieku, z liczną skiego dla Polskiej Kroniki Filmo- Kris Van Heuckelom, wykładają- często bezowocną próbę przekro- reprezentacją studentów belgij- wej (PKF 32/69) podczas egzami- cy polską literaturę na Katholieke czenia jakiegoś niedostatku za- skich uczelni, by wysłuchać czte- nów do Szkoły Filmowej w Łodzi. Universiteit Leuven. Okazuje się, korzenienia w otaczającym świe- rech godzinnych wykładów na te- W obliczu nie słabnącego zainte- że temat polskiego emigranta, cie, trud poszukiwania miłości, co mat twórczości autora filmowego resowania twórczością polskiego którego w filmie Kieślowskiego najlepiej oddaje postać chłopca, Dekalogu. Sympozjum zainicjował reżysera, którego potwierdzeniem uosabia Karol Karol (Zbigniew podglądającego przez teleskop prof. Joseph G. Kickasola z Baylor była antwerpska impreza, cieka- Zamachowski), odnajdziemy w kil- kobietę z sąsiedztwa, w szóstym University w Nowym Jorku, autor wie zabrzmiało końcowe zdanie kudziesięciu współczesnych eu- odcinku cyklu. cenionej monografii „The Films Temat „poszukującego spoj- of Krzysztof Kieślowski. The Li- rzenia” unosił się nad dyskusją minal Image”. Z pasją opowiadał między wykładowcami i widza- o ewolucji stylu polskiego reżysera, mi z Cinema Zuid, jakby właśnie od dokumentalnego realizmu do w swych spojrzeniach kierowa- wysublimowanej formy jego ostat- nych na historie opowiadane na nich filmów, wnikających w rzeczy- ekranie, chcieli odnaleźć choć wistość świata duchowego jego częściową odpowiedź na pytania bohaterów. Dla Kickasoli punk- stawiane prze same filmy: o ist- tem zwrotnym w tej artystycznej nienie innych wymiarów rzeczy- drodze Kieślowskiego była reali- wistości, owego „potrójnego ży- zacja Przypadku z wiele mówią- cia”, wpisanego w tytuł sympo- cym początkowym ujęciem filmu, zjum, a odnoszącego się do tego, gdzie kamera dosłownie wjeżdża co istnieje ponad tym, co widzial- w rozwarte krzykiem usta główne- ne i słyszalne, a o czym wielki ar- go bohatera (czyli dosłownie do tysta polskiego kina w tak suge- jego wnętrza), Witka Długosza stywny sposób opowiadał w swo-

(Bogusław Linda). Fot. Jazdon Mikołaj ich utworach.

28 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Festiwale w Polsce: Tarnowska Nagroda Filmowa Festiwale w Polsce: Tarnowska Nagroda Filmowa

festiwalu. Wieczór uświetnił wy- stęp zespołu Monk i projekcja De- mona w reżyserii tragicznie zmar- Trzydzieści lat łego tarnowianina Marcina Wrony. Dzień później, na inauguracyj- nej gali, zebrana publiczność mo- gła usłyszeć koncert Włodka Paw- lika i jego zespołu. W Centrum Sztuki Mościce rozbrzmiały m.in. tematy z Rewersu, Pory umierać i Wron. Przy wokalnym współ- udziale Agnieszki Wilczyńskiej, Piotra Machalicy i Piotra Zioły zespół przypomniał kilka ever- minęło, greenów z polskich filmów i seriali autorstwa Henryka Warsa, Władysława Szpilmana, Krzysz- tofa Komedy oraz Jerzego „Du- Warsztaty tworzenia animacji „Nieme Kino” Yacha Paszkiewicza

dusia” Matuszkiewicza. Specjal- Filmowa Nagroda Fot. Artur Gawle/ Tarnowska nie z okazji jubileuszu artyści za- jak jeden dzień… śpiewali niezapomnianą piosenkę „Chcemy ich nauczyć chodze- dy poszczególny karton, stworzo- wymienionej, na płycie miejsco- z Czterdziestolatka, umniejszając nia do kina, bo uważam, że to jest ny przez uczestnika warsztatów, wego rynku, Polski Instytut Sztu- liczbę lat o dekadę. No, bo to prze- nawyk” – komentuje wydarzenia został później zmontowany w je- ki Filmowej prezentował kolejne cież dopiero trzydziestka festiwa- dla najmłodszych dyrektor festi- den klip muzyczny. Kartonowe dwie: „Polskie drogi do Osca- Albert Kiciński lu! „Te trzydzieści lat nie wiadomo walu. – „Chodzenie do kina jest jak dzieła uczestników zostały rów- rów” oraz „10 lat emocji”. Uczest- kiedy przeleciało” – podsumowu- czytanie książek. Jeżeli człowiek nież zaprezentowane publicznie. nikom festiwalu przybliżono rów- Tarnów! Miasto je Anna Grygiel. – „Festiwal obu- nauczy się żyć z książką, to w pew- Decyzją Kapituły 30. TNF te- nież twórczość Stasysa Eidrigevi- dował się imprezami towarzyszą- nym momencie nie wyobraża so- gorocznym laureatem nagrody čiusa, okrzykniętego człowiekiem pełne uroczych cymi, znalazł duże wsparcie Pol- bie nieczytania. Tak samo jest z fil- za całokształt twórczości (statu- renesansu, ponieważ oprócz tego, skiego Instytutu Sztuki Filmowej. mem. Nie zastąpi sali kinowej ani etka Filmowiec) został wybitny że zdobył niezliczoną ilość nagród, zabytków, w którym Przede wszystkim od początku tablet, ani telewizor czy najlepsze polski operator filmowy Witold odznaczył swoje piętno nie tylko co roku zbierają się swego profesjonalnego rozwoju kino domowe. Widz, który kocha Sobociński. Na festiwalu można w grafice, ale i w twórczości pla- znalazł również ogromne wspar- kino i film oglądany w kinie, wi- było również obejrzeć wystawę katowej. Dorobek Eidrigevičiu- miłośnicy kina, aby cie od Stowarzyszenia Filmowców dzi tę różnicę i emocje, które te- „Witold Sobociński. Wizualna cią- sa jest wyjątkowo spójny, mimo nagrodzić to, co Polskich. Pan Jacek Bromski oto- mu towarzyszą. Nie da się tych głość obrazu”, na którą składają iż artysta posługuje się różnymi czył nas opieką, stał się naszym emocji wyzwolić w kapciach w do- się oryginalne materiały z prywat- technikami. Jego sztuka wywo- najlepsze w naszej gościem, co też przełożyło się na mu. Staramy się więc w tych ma- nego archiwum operatora oraz ze dzi się z symbolizmu i surreali- oddanie w nasze ręce Kina Młode- luchach wyzwolić nawyk ogląda- zbiorów łódzkiego Muzeum Kine- zmu. Artysta tworzy swój unikal- kinematografii. go Widza. Mogliśmy rozszerzyć nia filmów w sali kinowej. Przez matografii, w tym werki, fotosy, ny świat, który wykreowany jest A było co oceniać, festiwal o młodszą widownię, co warsztaty, obcowanie na różny plakaty. Aby zachęcić do wybra- z jego niebywałej wyobraźni. Mno- było zawsze moim marzeniem”. sposób z materią filmu, oswaja- nia się, na tę podróżującą wysta- gość dziecięcych postaci o wiel- bo aż dwanaście Właśnie w ramach tego cyklu nie ich, ale też uczenie”. wę, przytoczę tutaj słowa same- kich oczach, osamotnionych i zlęk- polskich filmów dzieci i młodzież mogły wziąć Niezwykle interesujące były go Sobocińskiego o jego wręcz nionych, a oprócz nich ptaki, do- udział w kolejnych warsztatach również warsztaty tworzenia ani- magicznym podejściu do pracy: mowe zwierzęta, ożywione przed- walczyło przygotowanych specjalnie dla macji „Nieme Kino” prowadzone „Film działa we mnie jak narko- mioty, maski. Te obrazy nasycone nich. „Filmowanki i kropka!” przez Yacha Paszkiewicza, reżyse- tyk. Pod jego wpływem się zmie- są metaforami i pełne wciąż po- o Maszkarona, wprowadziły ich w świat realiza- ra i twórcę ponad czterystu tele- niam. Zbliżam się do tematu po- wracających motywów, ale ponad laur jubileuszowej, cji dźwięku we współczesnym ki- dysków (m.in. dla Budki Suflera, przez emocje, przez przeżywanie wszystko panuje w nich nastrój nie. Prowadzący warsztaty Krzysz- Kultu, Kazika, De Mono, Macieja tego, co jest ukryte w materii zada- głębokiej refleksji. 30. Tarnowskiej Mariusz Włodarski tof Buratyński i Klaudyna Góral- Maleńczuka). Uczestnicy, korzy- nej przez treść. W trakcie realizacji Pełna wrażeń była ta jubile- i Magnus von Horn ska przy pomocy improwizacji stając z urządzenia do projekcji nie mogę spać, ciągle poszukuję uszowa edycja Tarnowskiej Na- Nagrody Filmowej. Filmowa Nagroda Fot. Artur Gawle/ Tarnowska aktorskiej, ćwiczeń dykcji, dźwię- krótkich filmów Phenakistosco- najlepszych rozwiązań, ciężko pra- grody Filmowej – festiwalu, któ- konaśladownictwu i opowiadaniu pe, tworzyli własne animacje na cuję fizycznie. W czasie nieprze- ry mimo długiej tradycji, pozo- egoroczne jury TNF w skła- niu się zła”. Debiutujący reżyser reżyserowi i scenarzyście filmu wspaniały prolog. Na specjalnym historii ruchem w zabawny spo- jednym arkuszu kartonu. Tech- spanych nocy powstają we mnie stał kameralny. I mimo wszyst- dzie: Jerzy Stuhr (przewod- przekazał tę ponadczasową ideę Letnie przesilenie. Laur Publicz- spotkaniu zebrali się rodowici tar- sób, zachęcały najmłodszych do nika ta, wynaleziona w 1832 roku gotowe obrazy, realizowane póź- ko jest to jeden z aspektów, któ- Tniczący), Ewa Braun, Kry- w niezwykle oszczędnej i spójnej ności – statuetkę Publika – zdo- nowianie, którzy dzisiaj zawodo- uczestnictwa. A dzieci mogły zo- przez Belga Josepha Plateau, jest niej następnego dnia. I taki na- ry ciągnie widzów i twórców do styna Latała, Tadeusz Sobolew- formie artystycznej. Statuetka Ka- była Kinga Dębska, autorka filmu wo zajmują się filmem, m.in. kry- baczyć m.in. sprzęt wykorzysty- uważana za jedną z pierwszych ładowany przyjeżdżam na plan tego zabytkowego miasta w po- ski, Zygmunt Konieczny, Jacek merzysty, nagrody przyznawanej Moje córki krowy. Jury dziecięce tyk filmowy Łukasz Maciejewski, wany przez zawodowców, wziąć form mediów obrazów ruchomych, i spotykam się z ludźmi, którzy łudniowej Polsce. W Tarnowie Petrycki, Zbigniew Waleryś, ks. przez jury młodzieżowe, również postanowiło wręczyć swoją na- aktor Marcin Hycnar, reżyser Ja- udział w nagraniu i poznać ca- po której nadeszło współczesne ze spokojem zaczynają pracę od czas na chwilę staje, a miłośnik Andrzej Luter – nagrodziło statuet- trafiła w ręce von Horna. Nagro- grodę – statuetkę Maszka – odcin- cek Głomb. „Niejednokrotnie na ły warsztat realizatora dźwięku. nam kino. Phenakistoscope wra- filiżanki kawy”. X muzy może w pełni oddać się ką Maszkarona Intruza Magnusa dę Specjalną, ufundowaną przez kowi serialu Kuba i Śruba – Mały ich decyzje zawodowe jakiś wpływ Może ktoś z tych maluchów trafi ca w XXI wieku wśród wielu arty- Tegoroczna edycja Tarnow- doznaniom płynącym z ekranu. von Horna – „za uniwersalną opo- Telewizję Kino Polska, jury przy- Rycerz w reżyserii Marka Burdy. miał ten festiwal” – komentowała kiedyś na plan filmowy i zostanie stów jako nowy sposób na tworze- skiej Nagrody Filmowej obfito- Doznaniom, które świadczą o ma- wieść o wyzwalaniu i przenosze- znało Michałowi Rogalskiemu, Jubileuszowa edycja TNF miała spotkanie Anna Grygiel, dyrektor słynnym dźwiękowcem? nie abstrakcyjnych animacji. Każ- wała w wystawy. Oprócz wyżej gii kina.

30 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 31 Festiwale w Polsce: Festiwal Filmów – Spotkań NieZwykłych Festiwale w Polsce: Kino na Granicy Niezwykła majówka Osiemnaste urodziny w Sandomierzu Julia Michałowska Kina na mpreza ugruntowała swoją polega niezwykłość reżysera. Moje pozycję w królewskim mie- Trzynastki bywają szczęśliwe, filmy to prace w pełni autorskie, Iście nad Wisłą i potwierdzi- czego dowodem wyjątkowo udana robię je dla siebie, ale wierzę, że ła własny charakter zbudowany są ludzie, którzy mają podobną na kameralności i bliskim kon- tegoroczna, 13. edycja Festiwalu do mojej wrażliwość i odnajdu- Rafał Pawłowski takcie artystów z publicznością. Filmów – Spotkań NieZwykłych ją się w tej rzeczywistości”. Sma- Granicy Tutaj najbardziej liczy się roz- rzowski odebrał Koronę Sando- mowa, spotkanie i bezpośred- w Sandomierzu (29 kwietnia – 3 maja). mierską wysłuchawszy laudacji tym, że polskie, czeskie niość. Nie ma czerwonych dy- wygłoszonej przez koleżankę po i słowackie kino wiele łą- Organizowany w przedzielonych dziś już tylko rzeką Olzą, ale sta- wanów, fleszy fotoreporterów fachu – Kingę Dębską – wielką Oczy, uczestnicy Kina na czy limuzyn z przyciemniany- chać pierwowzoru pióra Antoine’a Tradycyjnie, w programie 13. admiratorką jego talentu. Pod- Granicy przekonują się co roku. nowiących jeden dwumiejski organizm, Cieszynie i Českim Tĕšínie – mi szybami. W polskim „małym de Saint-Exupéry’ego, czytane- FFSN znalazły się też pokazy fil- kreśliła ona bezkompromisowość Tym razem jednak dowody były Przegląd Filmowy Kino na Granicy – skończył w tym roku osiem- Rzymie” – jak z racji położenia go przez aktorów polskiego dub- mów zrealizowanych w Studiu i skromność reżysera oraz wielką aż nadto widoczne, bowiem dwa na siedmiu wzgórzach zowią bingu w filmie: Andrzeja Sewery- Munka-SFP, w ramach progra- sympatię, jaką darzą go aktorzy. najgłośniejsze filmy naszych połu- naście lat. Na symbolicznych urodzinach dopisali znakomici goście, Sandomierz – to by zupełnie na (Król), Roberta Więckiewicza mów „30 Minut”, „Pierwszy Do- Jednym z tych aktorów z pewno- dniowych sąsiadów powstały przy nie pasowało i odebrało festi- (Wąż) oraz przez Lidię Sadową kument” i „Pierwsza Animacja”. ścią jest Marian Dziędziel – laureat znaczącym polskim udziale. Mo- a festiwalowe seanse tłumnie wypełniła publiczność, będąca naj- walowi jego największy walor. i Szymona Kuśmidra. Widok za- Ale najbardziej kinomani san- Kamienia Optymizmu (statuetki wa tu oczywiście o mającym swoją lepszym prezentem dla twórców tej gromadzącej tłumy imprezy. Tutaj, w otoczeniu pięknej archi- słuchanych dzieci, siedzących domierscy czekali na spotkania z geologiczno-jubilerskiej specjal- premierę na Berlinale debiutanc- tektury i przyrody, największym w ogrodzie Domu Długosza, wko- z tegorocznymi laureatami tytu- ności regionu, czyli z krzemienia kim obrazie Petra Kazdy i Tomáša „snobizmem” jest niespieszne ło znanych i lubianych artystów, łów: Reżyser NieZwykły i Aktor pasiastego) oraz tytułu Aktora Weinreba Ja, Olga Hepnarová ze biety Benkowskiej, Łukasza Ostal- spotkanie, bez zbędnego kotur- to jeden z ładniejszych obrazków NieZwykły. Ten pierwszy to Woj- NieZwykłego. W przeciwieństwie zjawiskową rolą Michaliny Olszań- skiego i Michała Wawrzeckiego nu, ze sztuką i jej niezwykłymi charakteryzujących sandomier- ciech Smarzowski – nader cenio- do Smarzowskiego, Marian Dzię- skiej, której wróżyć dziś można ka- oraz W spirali Konrada Aksino- twórcami. ską imprezę. Poza tym, młodzi ny twórca, m.in. Wesela, Domu dziel od lat przyjeżdża do Sando- rierę europejskiego formatu oraz wicza. W gronie głośnych tytułów Nie inaczej było w tym roku. uczestnicy festiwalu wzięli udział złego, Róży. Nigdy wcześniej nie mierza, bo tak ten festiwal sobie o Czerwonym kapitanie Micha- naszych południowych sąsiadów Mieszkańcy miasta i goście im- w warsztatach filmowo-dzienni- był gościem FFSN, ale sądząc po ukochał. Fakt wręczenia mu na- la Kollára z Maciejem Stuhrem. znalazły się m.in. wyróżniony sze- prezy mogli obejrzeć najciekaw- karskich Szklany Ekran Pilking- jego reakcji na szczere i serdeczne grody w tym samym roku, kiedy Stylowy kryminał na podstawie ścioma Czeskimi Lwami (dla naj- sze filmy sezonu, jakMoje córki tona oraz w 8. edycji Filmowych przyjęcie w Sandomierzu, można Reżyserem NieZwykłym został powieści Dominika Dana okazał lepszego filmu, za reżyserię, zdję- krowy Kingi Dębskiej, Excentrycy, Ogrodów Wyobraźni pod me- domniemywać, że na kolejną wizy- Wojciech Smarzowski nie jest bez się wiosennym hitem czeskich cia i za aż trzy kreacje aktorskie) czyli po słonecznej stronie ulicy cenatem Sieci Kin Studyjnych tę nie trzeba go będzie namawiać. znaczenia, bo to ten twórca, w swo- i słowackich kin. Niewykluczone obraz Jana Prusinovsky’ego Kobry Janusza Majewskiego, Demona i Lokalnych, uhonorowanych Na- Reżyser przyznał, że wykonując im Weselu, odkrył Dziędziela dla więc, że twórcy przeniosą na ekran i Zaskrońce; okrzyknięta przez cze- Marcina Wrony, Intruza Magnusa grodą Polskiego Instytutu Sztuki swoją profesję, nie umizguje się srebrnego ekranu (na szklanym kolejne książkowe perypetie kre- ską krytykę najlepszym filmem von Horna, Noc Walpurgi Marci- Filmowej w kategorii Edukacja do publiczności i nie ulega mo- aktor wystąpił wcześniej w jego owanego przez Stuhra detektywa 2015 roku tragikomiczna Rodzina na Bortkiewicza, ale też tytuły pre- Filmowa. dom. – „Na tym, moim zdaniem, telewizyjnej Małżowinie), powie- Richarda Krauza. nade wszystko Olma Omerzu; pre- Fot. Kinonagranicy.pl Fot. Kinonagranicy.pl mierowe – Kosmos – ostatni film rzając mu pierwszoplanową rolę Niestety, wspomnianej dwójki zentowany w sekcji forum Ber- zmarłego niedawno Andrzeja Żu- Aktorzy czytają dzieciom ojca panny młodej, którą objawił aktorów, na osiemnastych urodzi- twórcy z Czech, Słowacji, a nawet filmów o bardziej pikantnym cha- linale, dotykający relacji czesko- ławskiego czy #WszystkoGra – fil- „Małego Księcia" się widowni kinowej jako genial- nach Kina na Granicy, zabrakło. Węgier. Swoistym prezentem dla rakterze, ze Sztuką kochania Jacka -romskich Nigdy nie jesteśmy sami mowy debiut reżyserski Agnieszki ny aktor filmowy. Dopisali jednak inni, nie mniej organizatorów był, mający w Cie- Bromskiego, Łukiem Erosa Jerzego Petra Václava oraz dwa nowe filmy Glińskiej. Na większość prezento- Festiwal Filmów – Spotkań Nie- znamienici goście. Nad Olzę przy- szynie swą ogólnopolską premierę, Domaradzkiego i Porno Marka nestorki czeskiego dokumentu wanych seansów zapraszali sando- zwykłych hołduje nie tylko X mu- jechali bohaterowie fantastycz- monodram „Nie lubię pana, Panie Koterskiego na czele. Heleny Třeštíkovej, której Mallory mierskich widzów reżyserzy lub zie. Programowi filmowemu zanych retrospektyw: Agata Kulesza, Fellini” w wykonaniu Małgorzaty W programie festiwalu nie wpisuje się w realizowany przez nią występujący w filmach aktorzy. wsze towarzyszą ekspozycje pla- Anna Geislerová, Magda Vášáry- Bogdańskiej i w reżyserii Marka zabrakło – jak co roku – najnow- od lat portret kobiet z marginesu Pomysłodawczyni i dyrektor styczne lub fotograficzne – tym ová, Dušan Trančík i Grzegorz Koterskiego. szych produkcji z Polski, Czech czy społecznego, zaś Zgubne piękno festiwalu – Katarzyna Kubacka- razem, z okazji 90. urodzin An- Królikiewicz, a także m.in. Mał- Wątkiem przewodnim tego- Słowacji. Swoją prapremierę miał przywołuje przedwojenną gwiazdę -Seweryn – nigdy nie zapomina drzeja Wajdy – Mistrza NieZwy- gorzata Zajączkowska, Magda- rocznej edycji był cykl „Osiem- w Cieszynie ostatni film Andrzeja Lidę Baarovą, skazaną po 1945 o najmłodszych odbiorcach sztu- kłego (tytuł nadany w 2011) była lena Łazarkiewicz, Kinga Dębska, nastka na osiemnastkę”, gdzie Żuławskiego Kosmos, zrealizowany roku na zawodowy i społeczny ki, wiedząc jak ważna jest eduka- to wystawa fotosów Renaty Paj- Agnieszka Smoczyńska, Jolanta można było zobaczyć m.in. Nie- w koprodukcji francusko-portugal- ostracyzm za związki z hitlerow- cja kulturalna od najmłodszych chel „Ziemia obiecana”. Były też Fraszyńska, Marta Nieradkie- winnych czarodziejów Andrzeja skiej. Publiczność mogła zobaczyć cami. W sumie podczas sześciu lat. W tym roku dzieci obejrzały spotkania z książką, muzyką i te- wicz, Tomasz Wasilewski, Marian Wajdy czy Ostatni dzwonek Mag- także przedpremierowo m.in. Baby dni zaprezentowano ponad 100 m.in. piękną animację Mały Ksią- atrem… Kto wybrał taki sposób Dziędziel, Kuba Czekaj, Marcin daleny Łazarkiewicz. Jak na peł- Bump Kuby Czekaja, Ojca Artura filmów. Natomiast ilości urodzi- żę w reżyserii Marka Osborne’a, spędzenia tegorocznej majówki, Bortkiewicz. Byli również inni noletnie wydanie imprezy przy- Urbańskiego, Walsera Zbigniewa nowych toastów nie sposób pod-

a następnego dnia mogły posłu- Fot. Archiwum Camfilm nie pożałował. zarówno młodzi, jak i zasłużeni stało były też wieczorne pokazy Libery, nowelowy Nowy Świat Elż- liczyć.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 33 Festiwale w Polsce: Netia Off Camera Festiwale w Polsce: Netia Off Camera

mie, gdzie nagrodę przyznało mu objął w sumie około 100 tytułów która ozdobi Krakowską Aleję Fil- myślenia z kolei zachęcił Robert jury FIPRESCI, m.in. za niezapo- i widzowie mieli jednak w czym mową. Tłum przyszedł na przy- Eggers, który w Czarownicy, sen- mniane postaci, silne poczucie wybierać. gotowany w ramach obchodów sacji festiwalu Sundance, mroczny miejsca i przekształcenie eks- Wiele barw i tonacji wpro- Roku Krzysztofa Kieślowskiego, temat połączył z dawką psycho- perymentu w dzieło o zacięciu wadziły produkcje reprezentu- i połączony ze spotkaniem z twór- logii i religii. humanistycznym. Krakowskie jury jące polskie kino. Widać to już cami i rodziną reżysera, uroczysty Szalenie interesująco wypa- pod przewodnictwem Krzysztofa w samym rozkładzie nagród. pokaz Podwójnego życia Weroniki. dły obecne na festiwalu doku- Zanussiego uhonorowało opo- Grand Prix – Nagrodę Kulczyk Ku radości kinomanów, w pro- menty – przede wszystkim Mar- wieść głównie za to, że skłania do Foundation oraz Nagrodę dla gramie Off Camery znalazła się lon Brando o sobie Stevana Rileya refleksji. Film zaintrygował rów- Najlepszej Aktorki (Agnieszka przestrzeń na seanse przedpre- i Steve McQueen: The Man & Le nież jury młodzieżowe. Grochowska) w Konkursie Pol- mierowe. Zobaczyć można było Mans Gabriela Clarke’a i Johna skich Filmów Fabularnych zdo- m.in. opowiadającą o świecie McKenny. W obu twórcy wyko- Wyzwania dojrzewania było znane doskonale widzom haute couture i… dojrzewaniu rzystali niepublikowane wcze- Bodkin Ras zdecydowanie wyróż- Obce niebo Dariusza Gajewskiego Modelkę Madsa Matthiesena, fil- śniej archiwalia związane z boha- niał się na tle pozostałych pro- o zmaganiach polskiej rodziny ze mowca, którego poprzednia pro- terami (w przypadku Brando były pozycji głównego konkursu 9. szwedzką opieką społeczną. Spe- dukcja (Misiaczek) w 2012 roku to taśmy, na których legendarny edycji Netia Off Camera. Tema- cjalne Wyróżnienia powędrowały zdobyła Krakowską Nagrodę aktor nagrywał swoje refleksje; tem powracającym były tu różne do twórców thrillera Na granicy Filmową; Nienasyconych Luki w przypadku McQueena – m.in. oblicza dojrzewania. Problema- (reż. Wojciech Kasperski) i mini- Guadagnino z Tildą Swinton i Ral- zdjęcia zza kulis realizacji Le tykę tę można było odnaleźć malistycznego dramatu Intruz phem Fiennesem w miłosnym Mans). Oba mają charakter bar- m.in. w Black (Belgia, reż. Adil (reż. Magnus von Horn, Wyróżnie- klinczu; a także komediowo-ro- dzo osobisty i stawiają gwiazdy El Arbi i Bilall Fallah, Wyróżnie- nie KIPA). Za najlepszego aktora mantycznego Lolo w reżyserii, w nowym, o wiele bardziej ludz- nie Specjalne Jury), gdzie motywy uznano Bartłomieja Topę (za jego według scenariusza i z udziałem kim świetle. znane z „Romea i Julii” posłużyły kreację w Karbali). Nagrodę Julie Delpy (i tu powrócił temat Cóż, gdyby ograniczyć 9. edy- Kuba Kosma, Agnieszka Smoczyńska, Dariusz za kanwę opowieści o realiach Publiczności otrzymała Kinga „odcinania pępowiny”). Zainte- cję festiwalu Netia Off Camera Gajewski i Marta Mazurek współczesnej Brukseli, na któ- Dębska za Moje córki krowy. Igra- resowanie wzbudziły gorzko-iro- tylko do seansów konkursu głów- Fot. Milej Grzegorz rej ulicach walczą ze sobą gangi jące ze stereotypami PRL-u i kon- niczna Śmierć w Sarajewie Danisa nego „Wytyczanie drogi”, można imigranckiej młodzieży. Również wencjami musicalu, horroru oraz Tanovića o bośniacko-serbskim byłoby odnieść wrażenie, że debiu- Kalifornia (Brazylia, reż. Marina melodramatu Córki Dancingu (reż. konflikcie i zanurzona w klubo- tantów interesują jedynie zmaga- Person, Wyróżnienie Specjalne Agnieszka Smoczyńska), które wych rytmach Belgica Felixa van nia z tematami najbliższymi im Jury) opowiada o nastolatce, wzięły udział w rywalizacji mię- Groeningena. metryką. Bogaty program wyda- która w latach 80. minionego dzynarodowej, zdobyły Nagrodę Nie zabrakło też filmów z dresz- rzenia szczęśliwie takiemu „zaszu- wieku w São Paulo przeżywa FIPRESCI i Wyróżnienie Spe- czykiem. Tu widzów przyciągnął fladkowaniu” zaprzecza. Festiwal swoje „pierwsze razy”. W Ma cjalne Jury. m.in. thriller Green Room Jere- stał się okazją, żeby przez 10 dni O dojrzewaniu, Révolution (Francja, reż. Ramzi Różnorodność programową my’ego Saulniera (znanego dzięki oglądać wspólnie z innymi miło- Ben Sliman) mający tunezyjskie wzbogaciły również Carte Blanche Blue Ruin), w którym w postać śnikami X muzy filmy i seriale korzenie uczeń paryskiej szkoły (reż. Jacek Lusiński), Demon (reż. czarnego charakteru, przywódcy spoza głównego nurtu. Czasem dla pierwszej miłości angażuje się Marcin Wrona), Czerwony Pająk grupy neonazistów, wcielił się wybrać się na alternatywny kon- w Arabską Wiosnę Ludów. Z kolei (reż. Marcin Koszałka) czy Nowy Patrick Stewart. Reżyser praw- cert (odbywały się niemal codzien- w pomysłowym formalnie Closet świat (reż. Elżbieta Benkowska, dopodobnie nie do końca wyko- nie) i podyskutować z twórcami Monster (Kanada, reż. Stephen Łukasz Ostalski, Michał Waw- rzystał potencjał swojej gwiazdy, w czasie Q&A. Jak na niezależ- Dunn) bohater stara się wyswo- rzecki ), a także Já, Olga Hep- jak i tematu, ale na pewno dał nego wielbiciela kultury na nie- bodzić spod toksycznego wpływu narová (reż. Petr Kazda, Tomáš widzom zastrzyk adrenaliny. Do zależnym festiwalu przystało. ale nie tylko rodziców, a także zaakceptować Weinreb z Michaliną Olszańską własną seksualność. Na obrzeżach w głównej roli i z pięknymi zdję- Laureat Krakowskiej Nagrody tematu znalazły się również dra- ciami Adama Sikory, koproduk- Filmowej – Kaweh Modiri Dagmara Romanowska maty Aloys (Szwajcaria, reż. Tobias cja czesko-polska) oraz Jonathan Nölle ) i Dusky Paradise (Niemcy, Piotra J. Lewandowskiego, twórcy, reż. Gregory Kirchhoff), w których który na stałe mieszka i pracuje Tegoroczny festiwal Netia Off Camera pierwszych kadrach stać, jedyny w tym niecodziennym (w końcu) dojrzewają 30-latkowie. w Niemczech. zdominowały opowieści o dojrzewaniu. Bodkin Ras, w reżyse- projekcie aktor z większym zawo- Być może najoryginalniej – z prze- Wrii i według scenariusza dowym doświadczeniem. korą – na zagadnienie spojrzał Największe atrakcje Jednak główne trofea zgarnęły filmy holenderskiego artysty o irańskich Film Kaweha Modiriego jest Kuba Czekaj, który przedstawił i odkrycia korzeniach, wita widza tajemniczy gatunkową hybrydą, w której (tyle że w konkursie polskim) gło- Jedną z największych atrakcji o diametralnie odmiennej tematyce – tytułowy bohater (Sohrab Bayat) – surowy dokumentalny język śny już Baby Bump (Nagroda Spe- festiwalu były bez wątpienia pre- konfrontujące widza z problemem śniady mężczyzna ze zwichrzoną przeplata się z egzystencjalnym cjalna KIPA). zentacje dzieł mistrzów. Przed- fryzurą i niepokojącą iskrą w oku. esejem i historią rodem z thril- premierowo można było obejrzeć obcego: Bodkin Ras Kaweha Modiriego W szkockim miasteczku Forres lera. Dramat frapuje fabułą, która Polska ma więcej do Kosmos Andrzeja Żuławskiego szuka schronienia przed prze- przekształca się w rodzaj mora- powiedzenia według Witolda Gombrowicza. oraz Obce niebo Dariusza Gajewskiego. szłością. Jest obcym – nie tylko litetu o ludzkiej naturze. Cie- Filmy z innych sekcji festi- Krzysztof Zanussi przypomniał Wiele działo się w sekcjach ze względu na pochodzenie, ale kawi też tym, co do opowieści walu na pewno uratowały Off widzom Barwy ochronne, Ilumina- również dlatego, że… to jedyna wnoszą naturszczycy. Wcześniej Camerę przed posądzeniem jej cję i Rok spokojnego słońca oraz

pozakonkursowych. w tej historii w pełni fikcyjna po- dzieło dostrzeżono w Rotterda- o monotematyczność. Program odcisnął swoją dłoń na tablicy, Fot. Michał Lichtański

34 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 35 Festiwale w Polsce: Żydowskie Motywy Dybuk nad Warszawą Marcin Zawiśliński

W stołecznym Muzeum POLIN, 22 maja, zakończyła się 12. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Żydowskie Motywy. Tegoroczne jury w trzyosobowym składzie (Anna Kazejak, Paweł Łoziński oraz Łukasz Maciejewski) przyznało cztery główne nagrody festiwalu.

rand Prix i statuetkę Zło- i oryginalną historię rodzinnej po- ralnego, ufundo- tego Warszawskiego Fe- dróży w poszukiwaniu własnej toż- waną przez Avne- Gniksa zdobył izraelski film samości”. Wśród krótkich metraży ra Yonaia – otrzy- Sprawa Kozalczyka w reżyserii najlepszy okazał się z kolei obraz mał Theodore Bi- Roniego Ninio. Ten poruszający U fryzjera w reżyserii Iris Zaki. kel: śladami Szo- dokument – historię żydowskiego Podczas ceremonii zakończenia lema Alejchema kapo w obozie koncentracyjnym 12. Międzynarodowego Festiwalu w reżyserii Johna w Auschwitz, który starał się ra- Filmowego Żydowskie Motywy Lollosa. tować Żydów – jury wyróżniło za organizatorzy przyznali również Wreszcie trzecia „odważną konfrontację bohate- trzy równorzędne Nagrody Spe- nagroda – od Gmi-

ra filmu z piętnem tragicznego cjalne. Pierwszą – im. Antoniego ny Wyznaniowej prasowe Materiały Fot. dziedzictwa”. Marianowicza dla najlepszego fil- Żydowskiej w War- Nagrodę Warszawskiego Fe- mu polskiego – zdobył, obsypany szawie – powędrowała do Andrze- również Letnie przesilenie Mi- niksa w kategorii najlepszego fil- już wcześniej laurami na kilku in- ja Wolfa, reżysera biograficznego, chała Rogalskiego, poruszają- mu fabularnego otrzymał Demon nych festiwalach, Dybuk. Rzecz fabularyzowanego dokumentu ca i jakże prawdziwa opowieść zmarłego tragicznie w ubiegłym o wędrówce dusz. Znakomity do- Historia Ireny Sendlerowej, opo- o młodym Polaku i Niemcu, któ- roku Marcina Wrony. Trzecie i za- kument Krzysztofa Kopczyńskie- wiadającego historię wspaniałej, rzy pomimo uwikłania w drugą razem ostatnie pełnometrażowe go ze zdjęciami Jacka Petryckie- znanej bohaterki (w tej roli So- wojnę światową, starają się wieść dzieło tego młodego filmowca go przenosi nas w świat chasy- nia Bohosiewicz), która ryzyku- w miarę normalne życie. Na uwa- z Tarnowa (wcześniej nakręcił Mo- dów, którzy co roku przybywają do jąc własnym życiem, uratowała gę zasługuje też symboliczne ją krew i Chrzest) zostało doce- Humania, aby tam modlić się na z warszawskiego getta i przeka- zamknięcie festiwalu, którego nione za „twórcze przetworzenie grobie cadyka Nachmana. Na tym zała do polskich rodzin setki ży- wspólnie dokonali: ceniony pi- motywu dybuka do opowiedze- tle, co i rusz dochodzi do sporów dowskich dzieci. Trzeba jeszcze sarz i scenarzysta filmowy (m.in. nia o demonach współczesności”. i tarć z lokalną społecznością... odnotować Nagrodę Publiczności, Nikt nie woła, Prawo i pięść, Sta- Warszawski Feniks dla najlepsze- Drugą nagrodę – Orkiestry którą otrzymał filmKapo w Jero- ra baśń), 92-letni Józef Hen oraz go dokumentu trafił w ręce twórcy Mandolinowej z Góry Kalwarii zolimie Uriego Barbasha. świętujący w tym roku swoje 90. Syndromu Bentwicha. Film, któ- za najlepszy film lub przedsię- Polską kinematografię, oprócz urodziny, jeden z najwybitniej- ry wyreżyserował Gur Bentwich, wzięcie mające na celu ochronę nagrodzonych filmów, na Żydow- szych twórców światowego kina, nagrodzono za „dowcipną, lekką muzycznego dziedzictwa kultu- skich Motywach reprezentowało Andrzej Wajda.

36 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Festiwale w Polsce: Millennium Docs Against Gravity Festiwale w Polsce: Millennium Docs Against Gravity

stwa. Kręcony przez trzy lata na go Maroka. Tam, w okolicach ma- performerze chorym na nieule- stwa”. Oto para sędziwych Koreań- kilku kontynentach obraz to nie- łego miasta, koczują uchodźcy pró- czalną chorobę czy Cierpliwości, czyków: ona ma niemal dziewięć- tuzinkowy portret Ziemian. Filmy bujący przedostać się do Europy. cierpliwości, pójdziesz do Raju! dziesiąt lat, on dobiega już setki, Arthusa-Bertranda i Geyrhalte- Dzieli ich od niej płot, za którym (Patience, Patience, You’ll Go To ślub wzięli przeszło siedemdziesiąt ra zdają się zresztą pozostawać jest (już europejskie) pole golfowe Paradise!) Hadji Lahbib o muzuł- lat temu. I wciąż się kochają. Mi- w jakiejś (niezamierzonej przez i strażnicy uzbrojeni w gaz pieprzo- mance, która od 50 lat nie potra- mo biedy i życiowych tragedii (po- twórców) symbiozie, będąc dla wy. Codzienność obozowiska wy- fi odnaleźć się w Brukseli. Jeden chowali sześcioro dzieci z dwana- siebie nawzajem niecodziennym cieńczonych uchodźców wygląda z najbardziej przejmujących ob- ściorga). Są fenomenem, powstają Ćwiczenia komentarzem. tragicznie: brakuje wody, jedzenia, razów takich „bohaterów mimo o nich kolejne filmy. Gdzie kryje z człowieczeństwa

Iwona Cegiełkówna

Pechowa trzynastka? Organizatorzy festiwalu Millennium Docs Against Gravity odczarowali tę liczbę: tegoroczna edycja była jedną z najciekawszych w historii imprezy.

estiwal, który zyskał w tym Non Fiction oraz nagroda mie- ku portretów Wielkich Przywód- w erze cyfrowej. Jak bardzo inter- roku sponsora tytularnego sięcznika „Zwierciadło” dla najlep- ców z Kim Ir-Senem na czele. To net zmienił nasze życie? A przede F(bank Millennium), wyrósł szego filmu o tematyce psycholo- owi przywódcy zdają się reżysero- wszystkim – nas samych? Co to na fenomen socjologiczny: na gicznej. Wśród przeszło stu tytu- wać każdy krok i dyktować każdą jest „sztuczna inteligencja” i czy jej dziesięć majowych dni Warsza- łów, w większości prezentowanych myśl swoich obywateli. O takim obecność zastąpi nam konwersa- wa (i parę innych miast, w których w Polsce premierowo, znalazły się „zniewolonym umyśle” opowiada cję z realnymi ludźmi? Niezwykły rokrocznie odbywają się repliki im- rodzime produkcje, m.in. Nawet także Siergiej Łoźnica w swoim dokument Herzoga nie daje jed- prezy) zamienia się w stolicę kina nie wiesz, jak bardzo cię kocham najnowszym filmie –Zmiana (The noznacznych odpowiedzi na py- dokumentalnego. Ubiegłorocz- Pawła Łozińskiego, Droga do mi- Event). Rosyjski reżyser zmonto- tania, ale za to w jakim stylu je sta- ną edycję imprezy odwiedziło aż strzostwa Bartosza Konopki, Zud wał swój niezwykły obraz, podob- wia! O świecie bez ludzi opowiada 40 tys. widzów! Zdrowy snobizm Marty Minorowicz oraz Jarocin. nie jak głośną Blokadę, ze starych także w swoim najnowszym filmie na kino dokumentalne to w du- Po co wolność Leszka Gnoińskiego kronik filmowych. W Zmianie się- Nikolaus Geyrhalter. Nie ucieka żej mierze zasługa warszawskie- i Marka Gajczaka. Ale tym razem ga jednak do historii najnowszej – się przy tym do futurologicznych go festiwalu, który przywrócił do to nie lokalni twórcy sięgnęli po roku 1991, gdy na wieść o zamachu prognoz. Jego Homo Sapiens to łask widowni ten interesujący ga- najwyższe laury. stanu na ulice Leningradu wyszedł pełen wysublimowanych kadrów tunek – przypomnijmy, że dziesięć Międzynarodowe jury w skła- tłum ludzi protestujących prze- esej prezentujący rozmaite budyn- lat temu to właśnie na Planete Doc dzie: Robert Gliński, Jean Peret ciwko władzy komunistów. Ludzi, ki użyteczności publicznej – kina, (ówczesna nazwa imprezy) odbył i Alina Rudnitskaja, przyznało którzy chcieli, by dostrzeżono ich sklepy, bary, szkoły, biura, szpita- po raz pierwszy w Polsce konkurs Grand Prix festiwalu – Nagrodę podmiotowość, człowieczeństwo. le – opuszczone przez ludzi. Puste, dla pełnometrażowego filmu do- Millennium filmowiPod opieką zakurzone wnętrza pełne połama- kumentalnego. wiecznego słońca (Under the Sun) Ecce homo nych sprzętów jeszcze niedawno Witalija Manskiego. „To nie tylko Hasło „człowiek” – odmieniane służyły użytkownikom. Dziś wy- opowieść o dyktaturze” – uzasad- przez rozmaite przypadki – stało glądają jak dekoracje do filmu ka- Filmowy róg obfitości Under the sun, W tym roku Warszawę odwie- niali jurorzy. – „Film dotyczy nas się zresztą niepisanym tematem tastroficznego. Niezwykły portret reż. Witalij Manski dziło niemal 60 polskich i zagra- wszystkich, w różnych krajach: tak przewodnim imprezy. Powracało rodzaju ludzkiego odnajdujemy nicznych gości (wśród nich Erich długo, jak długo chcemy żyć ja- i w filmach mistrzów, stałych by- również w filmie Yanna Arthu- Gandini, Bartosz Konopka, Niko- ko otwarci, świadomi i dobrze in- walców Millennium Docs i tych sa-Bertranda. Człowiek (Human) Interesującą refleksję o kondy- lekarstw. Więc mit sytego Starego woli” stanowiła kameralna opo- się klucz do ich sukcesu? Jin Mo- laus Geyrhalter, Siergiej Łoźnica, formowani obywatele. Obywate- twórców, którzy na imprezie do- to efekt rozmów reżysera z dwo- cji współczesnego człowieka przy- Kontynentu wciąż jest kuszący. wieść Jina Mo-younga. Film Nie -young portretuje swoich bohate- Yann Arthus-Bertrand), odbyło le zdolni do marzeń o przyszłości piero debiutowali. ma tysiącami ludzi z sześćdzie- niósł też laureat Nagrody Amne- Niezwykłe portrety ludzi zagu- opuszczaj mnie (My Love, Don’t rów w prozaicznych czynnościach się kilkanaście debat (m.in. o wy- i o utopii”. Manski spędził w Ko- Do tej pierwszej grupy należy sięciu państw, którym zadał ten sty International. Ci, którzy ska- bionych we współczesności przy- Cross That River – Nagroda Aka- i nostalgicznej scenerii zmieniają- zwaniach kryzysu migracyjnego rei Północnej rok. Obserwował Werner Herzog, który w tym roku sam zestaw pytań. Przed kamerą czą (Those Who Jump) jury doce- niosły też inne festiwalowe filmy. demii Dokumentalnej) ujął jury cych się pór roku. W tej intymnej, i charakterze współczesnego wi- codzienność typowej tamtejszej zaprezentował polskiej publiczno- pojawiają się i skazaniec oczeku- niło „za wspaniale opowiedzianą Na przykład Mallory, w którym „wzajemną uwagą, troską i empatią dyskretnie filmowanej historii uj- Fot. www.press.siff.net dza kinowego), a ułożone w piętna- rodziny: ojciec jest inżynierem, ści dokument Lo i stało się. Zadu- jący na wykonanie kary śmierci historię, za pomysł (…) realizacji weteranka czeskiego kina doku- w miłości bezwarunkowej, trwałej muje i takt reżysera, i niezwykła stu sekcjach tematycznych obrazy matka pracuje w fabryce mleka, ma nad światem w sieci (Lo and w amerykańskim więzieniu, i Żyd, z perspektywy tych, którzy starają mentalnego Helena Třeštíková i dozgonnej”, obrazem skromnego relacja łącząca zwyczajnych ludzi. rywalizowały o nagrody w ośmiu a ich ośmioletnia córka uczy się Behold, Reveries of the Connected którego córka zginęła w zamachu się osiągnąć to, co jest prawie nie- przygląda się byłej narkomance życia pokazanym „z dystansem, Może więc właśnie w takiej miło- kompetycjach. Nowościami były w szkole o „japońskich najeźdź- World). Film niestrudzonego ba- terrorystycznym. Ludzie młodzi możliwe”. Film Moritza Sieberta, walczącej o normalne życie, Trans- dyskretnie, bez patosu, z wielką ści – bezinteresownej, cierpliwej, konkursy dla filmów na pograni- cach”. Ich „idealne życie” toczy się dacza ludzkiej duchowości to re- i dojrzali, mężczyźni i kobiety, za- Estephana Wagnera i Abou Bakara Fatty nadal żyje (TransFatty Lives) starannością: kadrem i muzyką. To ufnej, wiernej – tkwi sedno nasze- czu fabuły i dokumentu Fiction w cieniu wiszących na każdym kro- fleksja nad kondycją człowieka możni i ci żyjący na granicy ubó- Sidibé przenosi nas do północne- Patricka O’Briena o tytułowym wielkie ćwiczenie z człowieczeń- go człowieczeństwa?

38 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 39 Festiwale w Polsce: Młodzi i Film Festiwale w Polsce: Młodzi i Film Festiwal o młodych i dla młodych Dagmara Romanowska Fot. Sylwia Olszewska/Centrum Kultury 105 w Koszalinie Kultury Fot. Olszewska/Centrum Sylwia W tym roku Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” obchodzi swój jubileusz. 35. edycja nie oznacza jednak 35-lecia imprezy. Wszystko zaczęło (Małżowina), Witold Adamek się same – wynikając bezpośred- to… gdzie można nabyć „ekstra- rzeń towarzyszących – festiwal (Poniedziałek), Dariusz Gajewski nio z prezentowanych filmów. mocne z filtrem”. Przeglądając zawdzięcza Stowarzyszeniu Fil- się bowiem w roku 1973 – jeszcze przed powołaniem do życia Festiwalu Polskich (AlaRm), Marek Lechki (Moje mia- Wedle legendy – wszystkie były historię festiwalu, znaleźć można mowców Polskich, Centrum sto), Andrzej Jakimowski (Zmruż żarliwe i szczere do bólu. Rzeczy- niezliczone anegdoty, również na Kultury 105, Miastu Koszalin, Filmów Fabularnych w Gdańsku (1974). oczy), Leszek Dawid (Moje miej- wistość była o wiele barwniejsza. temat spotkań filmowców i robot- a przede wszystkim wielkiemu sce), Anna Kazejak-Dawid, Jan Zdarzały się dysputy trwające do ników, niedowiezionych kopii fil- zaangażowaniu, pracy i pasji Komasa i Maciej Migas (Oda do późnych godzin nocnych, kon- mowych, prezentów dla VIP-ów, ludzi: Jacka Bromskiego, Janusza iędzynarodowe Spotka- pił Alfons Nowak, dyrektor Cen- tuje się temat rozmowy. Cóż, nie- bywało jeszcze bardziej „gorąco” radości), Katarzyna Rosłaniec frontujące ze sobą widzów i fil- gal przygotowywanych na ostat- Kijowskiego, Pawła Strojka oraz nia Filmowe „Młodzież trali Wynajmu Filmów w Koszali- jednemu partyjnemu działaczowi i przez to interesująco. Nie sposób (Galerianki), Xavery Żuław- mowców, jak i samych filmow- nią chwilę, gazetki „Klaps” czy Liwii Mądzik. Wszyscy oni, wraz Mna ekranie” – pod taką to nie, który do współpracy zaprosił zarówno legendarne dziś (i nadal w tym miejscu wymienić wszyst- ski (Chaos), Paweł Sala (Matka ców z kolegami i koleżankami po spryciarzy, którzy w restauracji z pracującymi z nimi zespołami, nazwą festiwal zadebiutował – po- Czesława Dondziłłę (ówczesnego kontynuowane) dyskusje „Szcze- kich, ale przypomnijmy najważ- Teresa od kotów), Katarzyna Klim- fachu czy z krytykami. Zdarzały Balaton podawali się za „przed- pozostają wierni głównemu hasłu wstały z myślą o stworzeniu „fo- redaktora naczelnego tygodnika rość za szczerość”, jak i prezento- niejszych – laureatami nagród kiewicz (Zaślepiona) czy Krzysz- się też i mniej porywające spo- stawicieli biura prasowego”, żeby festiwalu: „Młodzi i Film”. Zapro- rum do dyskusji dla młodzieży, „Film”) i Henryka Laskowskiego wane na festiwalu dzieła musiały i wyróżnień festiwalu „Młodzi tof Skonieczny (Hardkor Disko). tkania. W 1975 roku Małgorzata tylko „nieprawnie i za darmo (…) ponowała je Maja Komorowska nauczycieli i wychowawców, twór- (zastępcę kierownika Wydziału spędzać sen z powiek. i Film” byli m.in. Andrzej Trzos- Niezależnie od tego, jakie cele Niezabitowska w swoim podsu- chłonąć atmosferę filmowego na konferencji jeszcze w trakcie ców filmowych i działaczy kultural- Kultury Związku Młodzieży Socja- Już sam początek był huczny -Rastawiecki (Zapis zbrodni), mogli sobie wymyślać i wyzna- mowaniu zanotowała: „Jeden high life’u”. Towarzysko-orga- pierwszej edycji – jako alternatywę nych z całego kraju” (cyt. za albu- listycznej). Żeby do pomysłu prze- i wyznaczył kierunek dalszego Krzysztof Kieślowski (Personel), czać w latach 70. i 80. działacze, to z młodych ludzi zadał nawet po nizacyjne perypetie Koszalina dla „zawężającego” według niej mem „Karnet na wszystkie seanse. konać Warszawę, postanowiono, rozwoju imprezy „Młodzi i Film”. Agnieszka Holland (Aktorzy pro- jednak tu, w Koszalinie, rozkwitało kolejnych, przeciągających się na pewno zasługują na odrębne „Młodzież na ekranie”. Do nazwy Monografia Koszalińskich Spo- że przewodniczącym komitetu or- Spotkania zainaugurowała pra- wincjonalni), Filip Bajon (Waha- kino moralnego niepokoju i zada- minutach ciszy, pełne determi- wspomnienie. trafiło rok później. Młodzi byli i są tkań Filmowych »Młodzi i Film« ganizacyjnego zostanie sekretarz premiera Iluminacji Krzysztofa dełko, Limuzyna Deimler-Benz), wano bardzo trudne, czasem nie- nacji pytanie: »O czym właściwie Jedno jest jednak pewne: tu najważniejsi. Tylko tu można 1973-2006” autorstwa Anny Ma- komitetu miejskiego partii, a za- Zanussiego, który to dramat osta- Marcel Łoziński (Jak żyć), Janusz wygodne pytania. mówimy i mówić mamy?«, a także: Koszalin to dziś jedno z najważ- prześledzić rozwój ich kariery kochonik i Piotra Pawłowskiego, stępcą – prezydent miasta. Te poli- tecznie zdobył Grand Prix – Wiel- Zaorski (Dziecinne pytania), Bar- Najwięcej z nich padało w cza- „(…) panował pewien przymus niejszych miejsc na filmowej od pierwszych kroków w krót- Koszalin 2006 – najobszerniejszym tyczne powiązania przez lata rzuca- kiego Jantara ’73 – „za wybitne bara Sass (Krzyk), Feliks Falk (Był sie rozmów „Szczerość za szcze- i napięcie spowodowane świado- mapie Polski, a festiwal „Młodzi kim metrażu, etiudzie studenc- i najbardziej kompleksowym wy- ły się cieniem na pozycję i prestiż walory humanistyczne oraz nowo- jazz), Marek Koterski (Dom waria- rość” – prowadzonych najpierw mością, że należy się rozsądnie i Film” to wydarzenie obowiąz- kiej, po profesjonalny debiut peł- dawnictwem opisującym historię festiwalu, ale – jak zaznacza Piotr czesny kształt wypowiedzi”. Jan- tów), Magdalena Łazarkiewicz w klubie „Antyk”, później w dzi- wypowiedzieć na zadany temat”. kowe w kalendarzu każdego, kto nometrażowy. To dla nich, z nimi festiwalu). W przeciwieństwie do Jaroszyk w tekście „W środku. tarem ’73 nagrodzeni zostali rów- (Przez dotyk, Ostatni dzwonek), siejszym centrum festiwalowym Bez przymusu życie toczyło się zajmuje się polskim kinem i chce i o nich jest ta impreza. Jak mówił Festiwalu Polskich Filmów Fabu- Koszalińskie spotkania filmowe nież: Andrzej Żuławski za Trzecią Piotr Łazarkiewicz (Fala), Robert w Centrum Kultury 105. „Samo poza salami kinowymi. Koszaliń- wiedzieć, dokąd ono zmierza, co przed laty sam Krzysztof Kieślow- larnych inicjatorami nie byli sami »Młodzi i Film« 1973-1989” – były część nocy („za oryginalne podej- Gliński (Niedzielne igraszki), hasło spotkań (…) łamało chyba skim „Piekiełkiem” był „Antyk” interesuje nowe pokolenia twór- ski: „Myślę, że te spotkania zależą filmowcy a politycy, którzy z jed- konieczne, żeby impreza w ogóle ście do tematyki wojennej”), Tade- Leszek Wosiewicz (Kornblumen- (…) bariery” – mówił Henryk Depta i wyprawy choćby do Mielna. ców. Sama formuła przez lata ewo- przede wszystkim od tego, co nej strony chcieli odpowiedzieć na zaistniała. Dość szybko też okazało usz Zawierucha i Antoni Krauze blau), Maciej Dejczer (300 mil w „Głosie Nauczycielskim” w 1974 Wśród napojów można znaleźć luowała, odeszła od polityki na my robimy. Z kolei trudno sobie filmowe zainteresowania miesz- się, że filmowców i widzów nie da za scenariusz Palca bożego oraz do nieba), a po niemal 10-letniej roku. Bywało, że tematy narzucano było koniak Ararat (serwowany rzecz sztuki. Dzisiejszy kształt – wyobrazić, żeby to, co robimy, nie kańców Koszalina, z drugiej stwo- się tak łatwo ujarzmić i zamknąć Janusz Kondratiuk za Dziewczyny przerwie (po 1989 roku festiwal (chociaż to było domeną organizo- przez… społeczny komitet prze- z dwoma konkursami: debiutów znalazło się na tych spotkaniach. rzyć wydarzenie edukacyjno-arty- w ramach odgórnie narzucanych do wzięcia – najlepszy film telewi- zawieszono, by odrodził się on wanych w ramach festiwalu semi- ciwalkoholowy), a jednym z naj- pełnometrażowych i krótkome- Innego wyjścia nie ma – ani dla styczne. Do przygotowań przystą- idei, tez i haseł. Nawet, jeżeli dyk- zyjny. W czasie kolejnych edycji w 1999) – Wojciech Smarzowski nariów i paneli), częściej rodziły gorętszych newsów imprezy było trażowych oraz szeregiem wyda- spotkań, ani dla nas”.

40 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 41 Nagrody: Reżyser NieZwykły Nagrody: Aktor NieZwykły

Bohaterami tegorocznego, 13. Festiwalu Filmów – Spotkań NieZwykłych w Sandomierzu (29 kwietnia – 3 maja) zostali: Reżyser NieZwykły, laureat Korony Sandomierskiej – Wojciech Smarzowski oraz Aktor NieZwykły, laureat Kamienia Optymizmu – Marian Dziędziel. Marian Dziędziel Siekierezada – jak dobre wino Jerzy Armata ielka kariera Mariana Wojciecha Smarzowskiego Dziędziela zaczęła się Podczas tegorocznej, 13. edycji Festiwalu Filmów – Spotkań Wod roli Wiesława Woj- nara, ojca panny młodej w Wese- NieZwykłych w Sandomierzu mianem Aktora NieZwykłego lu (1994) Smarzowskiego. To ona uhonorowano Mariana Dziędziela, a tytuł Reżysera NieZwykłego Kuba Armata przyniosła mu nagrodę na festi- ki wymiar ma on w jego ostatniej walu w Gdyni (2004) oraz statu- otrzymał Wojciech Smarzowski, jego odkrywca. To on powiedział Krótką opowieść o kinie Wojciecha Smarzowskiego warto zacząć produkcji Pod Mocnym Aniołem, etkę Orła (2005), a także ogrom- będącej adaptacją prozy Jerze- ną popularność wśród publiczno- kiedyś, że obsadę każdego filmu rozpoczyna zawsze od tego od końca. Ten znakomity polski reżyser pracuje aktualnie nad go Pilcha. „Ten temat, czyli film ści oraz lawinę propozycji aktor- aktora, nawet w wypadku tytułu… w którym on nie zagra. filmemWołyń , trudną historią poświęconą ludobójstwu na Kresach. o alkoholu, chyba dojrzewał we skich od polskich – i nie tylko – re- mnie od zawsze. Nagle chyba parę żyserów. Warto zauważyć, że do Niedawno głośno było o publicznej zbiórce pieniędzy i apelu twórcy, wektorów się nałożyło, że powie- czasu, kiedy Dziędziel wcielił się do Orłów przyniosła mu w tym ro- wizacji. A ja lubię dać upust swo- więc, jak z tego wynika, metafi- co pokazuje, jak skomplikowane jest finansowanie tej produkcji. działem sobie, iż to jest właśnie w weselnego gospodarza, w cią- ku drugoplanowa rola architek- jej inwencji” – mówił aktor przed zyczny wpływ na siebie” – stwier- ten moment, by zrobić film tylko gu ćwierć wieku wystąpił – głów- ta, niemogącego się pozbierać czterema laty podczas Lubuskie- dza Dziędziel. o gorzale, tylko o piciu” – mówił nie w epizodach i rolach drugo- po zapadnięciu żony na śmier- go Lata Filmowego. Tą skłonność do improwizacji – ołyń nieuchronnie ude- w wywiadzie. planowych – w ponad dwudziestu telną chorobę, w Moich córkach Kiedyś na planie spektaklu tele- i tej swoistej „metafizyki” – wy- rzy w pewne czułe stru- W ten sposób portretuje Pola- filmach oraz kilkunastu serialach, krowach (2015) Kingi Dębskiej. wizyjnego Kuracja (2001) według pracował sobie zapewne w kra- W ny, tak jak to zrobiła Ró- ków. Czasem bardziej dosłownie, zaś po Weselu, w ciągu dwunastu Kunszt aktorski Dziędziela do- Jacka Głębskiego, Smarzowski kowskiej Piwnicy Pod Baranami, ża przed kilkoma laty, ale takie czasem w krzywym zwierciadle. lat zagrał – i to często role główne, strzeżono także w festiwalowych kazał mu powiedzieć fragment li- gdzie przez wiele lat, za czasów właśnie jest kino Smarzowskie- To jego autorski punkt widzenia. a jeśli drugoplanowe, to znaczą- konfrontacjach zagranicznych: stu św. Pawła. I dał kwadrans do Piotra Skrzyneckiego, mówił ka- go. Duszne, opresyjne, niespokoj- Zresztą zapytany o filmowe inspi- ce – w blisko czterdziestu filmach w Antalyi w 2012 roku nagrodzo- nauczenia się na pamięć, a była baretowe monologi, najczęściej ne. Nie ma w nim miejsca na pół- racje, za najważniejsze uważa pró- i dwudziestu serialach. no jego kreację w Supermarke- tego cała strona. „Siadłem do te- autorstwa Wiesława Dymnego, środki czy twórcze kompromisy. bę zarażania własną perspektywą. Niezwykle przejmująca krecie (2012) Maciej Żaka, a w tym go i w piętnaście minut, bo tyle a także… śpiewał. A komponowa- Zastanawiałem się kiedyś, dlacze- „Lubię filmy popaprańców. A naj- acja, jaką stworzył, wcielając się samym roku w Kairze i dwa lata miałem czasu, raptem okazało się, li dla niego: Zygmunt Koniecz- go tak wyrazisty autor, o natych- bardziej takie, których sam bym w Zdzisława Dziabasa w Domu później w Warnie – w Piątej po- że zaczynam ten tekst ny, Zbigniew Preisner, Jan Kan- miast rozpoznawalnym stylu, nie nie wymyślił. BélaTarr, Kim Ki- złym (2009), kolejnym filmie Sma- rze roku (2012) Jerzego Do- mówić i powiedzia- ty Pawluśkiewicz, Piotr Walewski. spróbuje swoich sił poza granica- -duk, Michael Haneke, czy zmarły rzowskiego, przyniosła mu nomi- maradzkiego. łem cały. – I co, „Piwnica była dla mnie znakomi- mi kraju. Smarzowski zmuszony niedawno Aleksiej Bałabanow…” – nację do Orła (2010) oraz – wraz Wielką popularnością powiedziałem tą szkołą muzyczną. Dała mi rów- był pewnie do odpowiadania na Wojciech Smarzowski mówi. Wydaje się, że rolą kina dla z rolami w Zgorszeniu publicz- wśród publiczności – i re- ci, że się na- nież sporo radości i beztroskiej za- odbiera nagrodę to pytanie wiele razy, ale najbar- Fot. Andrzej Szmid/MAK Smarzowskiego jest nieustanne nym (2009) Macieja Prykowskie- żyserów – cieszy się ak- uczysz – skwi- bawy” – wspomina po latach ten dziej spodobało mi się wytłuma- prowokowanie, uniemożliwienie go oraz w Zerze (2009) Pawła Bo- tor od czasu Wesela, ale tował. Mamy Ślązak, urodzony w Gołkowicach czenie wspomnianej kwestii tro- ną, często właśnie „tak”, czego naj- ra. Choć kilka lat wcześniej zreali- widzowi, by zbyt wygodnie roz- rowskiego – Złotą Kaczkę, przy- współpraca ze Smarzow- (do szkoły teatralnej zdawał, recy- chę naokoło. Kiedy dziennikarka lepszym przykładem Drogówka zował on Małżowinę z Marcinem siadł się w kinowym fotelu. Kolej- znaną przez czytelników mie- skim zaczęła się sześć lat tując „Stepy akermańskie” Ada- w jednym z wywiadów zapytała, (2013). Film, który jest też dowo- Świetlickim i Maciejem Maleń- ne nagrody, a pochodzący z Rze- sięcznika „Film” w plebiscycie wcześniej, od niewielkiej ma Mickiewicza po śląsku), któ- o czym opowiedziałby, gdyby do- dem na to, że służby munduro- czukiem, która lokuje się gdzieś szowszczyzny reżyser ma ich już na najlepszego aktora w sezonie rólki – sąsiada z naprzeciw- ry stał się szybko jednym z naj- stał propozycję realizowania filmu we, wraz z transformacją, na do- pomiędzy filmem a spektaklem na swoim koncie całkiem sporo, 2009/2010. Rolę Zygmunta Kowa- ka – w debiutanckiej Małżo- lepszych aktorów krakow- w Stanach Zjednoczonych, bez brą sprawę niewiele się zmieni- teatralnym. Wesele zwróciło uwa- udowadniają, że widzowie na tę la – legendarnego działacza „So- winie (1998). „Po tym filmie skich (od zakończenia stu- wahania wskazał temat tamtej- ły. Policja z Drogówki pije tyle, ile gę na Smarzowskiego co najmniej niełatwą umowę przystają. Gdy- lidarności” oskarżonego o współ- Wojtek powiedział mi, że diów do emerytury na eta- szej Polonii. „To, co mam do po- milicja z Domu złego, a i łapówki z kilku powodów. Bo i działająca bym miał powiedzieć z czym ko- pracę ze Służbą Bezpieczeństwa widział w mojej pra- cie w Teatrze im. Juliu- wiedzenia, dotyczy tej szeroko- są tu na porządku dziennym. „To na kilku poziomach alegoryczna jarzy mi się kino autora Róży, to w Krecie (2010) Rafaela Lewan- cy pasję i parcie sza Słowackiego!). Tuż ści geograficznej” – deklarował film o tym, że jeśli są ci, którzy bio- historia, i wieloplanowy sposób wymieniłbym trzy rzeczy: butel- dowskiego, dostrzegli jurorzy fedo roboty. Obie- przed sześćdziesiątką, przy innej okazji, wyjaśniając „pol- rą, muszą być i ci, którzy dają” – prowadzenia narracji (znany cho- kę wódki, siekierę i ból głowy. Do- stiwalu gdyńskiego (nagroda za cał, że musi coś po Weselu, zaczęła się skość” swoich filmów. W Domu pisał w eksplikacji Smarzowski. ciażby z filmów Roberta Altmana), kładnie taki, jaki dawno temu po- najlepszą drugoplanową rolę mę- dla mnie zrobić. jego błyskotliwa karie- złym z 2009 roku bohater grany Tym, który daje jest z pewno- i to że każdy pije – od gospoda- czułem po obejrzeniu teledysku ską, 2011) oraz publiczność wrze- W Małżowinie ra ogólnopolska, i nie przez Arkadiusza Jakubika mó- ścią Wojnar, grany przez Maria- rza, przez księdza po notariusza. do piosenki „To nie był film” gru- śnieńskich Prowincjonaliów (Jań- było dużo impro- tylko. To się nazywają wi w pewnym momencie: „Tu nie na Dziędziela, główny bohater O alkoholu w filmach Smarzow- py Myslovitz. Dopiero po latach cio Wodnik za najlepszą rolę mę- wizacji, przygoto- „poprawiny”. Marian jest Ameryka, żeby tak ludzie gi- Wesela (2004), filmu uznawane- skiego napisać można by pewnie dowiedziałem się, że jego reżyse- ską, 2012). Drugą statuetką Jańcia wanej precyzyjnie, Dziędziel, jak dobre

nęli”. Choć u Smarzowskiego gi- go za pełnoprawny debiut reżyse- dużą rozprawę. Najbardziej gorz- rem był Wojciech Smarzowski. Wodnika oraz kolejną nominację ale jednak impro- Marian Dziędziel wino… Fot. Andrzej Szmid/MAK

42 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 43 Polskie premiery Polskie premiery

się w sprawach rozwodowych; drobnego nii zostało kilka godzin. W umówio- złodzieja pragnącego ukraść relikwiarz nym miejscu zbiórki, przed wieczorem z Krwią Pańską; małżeństwa niemogą- panieńskim, stawiają się najlepsze Kalendarz premier cego doczekać się dziecka; kobiety po przyjaciółki Sawy – lubiąca adrenalinę przejściach i mężczyzny niepotrafią- Anka (Roma Gąsiorowska), miłośniczka cego wyzwolić się ze szponów hazardu. Orientu Weronika (Magda Lamparska) Historie, które zostają ukazane na ekra- i gwiazda telewizji Oliwia (Aleksandra nie mówią o wierze, nadziei, przebacze- Popławska). Nie ma jedynie przyszłej niu, poświęceniu, miłości i wolności, panny młodej. Wkrótce do akcji wkroczy ale przede wszystkim o tęsknocie czło- też perfekcyjnie zorganizowana Marta czerwiec 2016 wieka za Bogiem i Jego miłosierdziem. (Małgorzata Kożuchowska). Pictures Ego Zieliński/Alter Fot. Wojciech Siedem epizodów spaja św. Albert W spirali Chmielowski, który jest przewodnikiem film fabularny iny – pełnej ziejących ogniem smoków, nia rodziców? Regularną wojnę z kum- widza po mistycznym Krakowie. Ojciec premiera: 17 czerwca turniejów rycerskich i zamków. Dzieci plami w szkole, zdziwienie i strach, bo film fabularny reżyseria: Konrad Aksinowicz muszą odnaleźć legendarne „złote kro- twoje ciało nagle zaczęło się zmieniać premiera: 10 czerwca scenariusz: Konrad Aksinowicz, Julita ple”, dzięki którym będą mogły spełnić i żyć własnym życiem? Tego nie znaj- Kochaj! reżyseria: Artur Urbański Olszczewska swoje trzy życzenia – w tym to jedno dziesz w rodzinnym albumie. Szalona scenariusz: Artur Urbański zdjęcia: Wojciech Zieliński najważniejsze: ratunek dla mamy. Film historia Mickiego Housa skutecznie zdjęcia: Piotr Sobociński jr, Michał Sobociński muzyka: Atanas Valkov, Wojciech Mazolewski zrealizowano w technice komputerowej, przypomni ci, jak to naprawdę było być opracowanie muzyczne: Małgorzata scenografia: Katarzyna Klimek stosując połączenie klasycznej animacji dzieckiem. Każdy to przeżył i ma swoje Przedpełska-Bieniek montaż: Wojciech Jagiełło, Iza Pająk rysunkowej postaci z hiperrealistyczną za uszami. scenografia: Joanna Macha dźwięk: Błażej Kafarski trójwymiarową scenografią. montaż: Leszek Starzyński obsada: Katarzyna Warnke, Piotr Stramowski, Fot. Kino Świat dźwięk: Maria Chilarecka, Michał Bagiński Tamir Halperin, Grzegorz Młudzik, Olga Jak uratować mamę Bóg w Krakowie obsada: Zygmunt Malanowicz, Karolina Bołądź, Antoni Królikowski, Karolina Porcari, film animowany dla dzieci Baby Bump Porcari, Artur Urbański, Andrzej Konopka, Bartłomiej Kotschedoff, Nikodem Kasprowicz, premiera: 1 czerwca film fabularny Renate Jett, Dawid Ogrodnik, Michalina Natalia Lasota, Mariusz Sojak, Agnieszka Bryk reżyseria: Daniel Zduńczyk, Marcin premiera: 3 czerwca Olszańska, Józef Urbański, Sebastian Łach, producent: Agnieszka Chromicka reżyseria: Kuba Czekaj Redbad Klynstra, Piotr Najsztub, Maciej Męczkowski Film Fot. Tym/Federico Mikołaj produkcja: Chroma Pro scenariusz: Andrzej Surmacz, Daniel Zduńczyk, scenariusz: Kuba Czekaj Marczewski, Monika Mariotti, Katarzyna czas projekcji: 70 min Marcin Męczkowski, Wioletta Pomorska-Yang zdjęcia: Adam Palenta film fabularny Lewińska dystrybucja: Alter Ego Pictures zdjęcia: Daniel Zduńczyk konsultacja muzyczna: Paweł Juzwuk premiera: 3 czerwca producent: Włodzimierz Niderhaus projekty plastyczne postaci: Artur Mąka scenografia: Katarzyna Śląska reżyseria: Marta Laryssa Plucińska produkcja: Wytwórnia Filmów Wycieczka za miasto ma być dla montaż: Magdalena Chowańska scenariusz: Marta Laryssa Plucińska, Dominik Dokumentalnych i Fabularnych Krzysztofa i Agnes ucieczką od mał- animacja 2D: Artur Mąka & gloria24.pl Media Fot. Rafael muzyka: Sławomir Ruczkowski dźwięk: Radosław Ochnio Matwiejczyk czas projekcji: 81 min żeńskich kłopotów, ale staje się emo- montaż: Daniel Zduńczyk obsada: Kacper Olszewski, Agnieszka film fabularny zdjęcia: Bogumił Godfrejów dystrybucja: Kino Świat cjonalną pułapką, wycieńczającym roz- dźwięk: Grzegorz Czachor, Bartosz Sroka, Podsiadlik, Caryl Swift, Sebastian Łach, premiera: 3 czerwca muzyka: Gerard Lebik rachunkiem krzywd, zdrad i zawodów. Sebastian Brański Weronika Wachowska, Andrzej Szeremeta, reżyseria: Dariusz Regucki scenografia: Anna Niemira Żeby odetchnąć od siebie, zabierają po obsada (głosy postaci animowanych): Maciej Andrzej Mastalerz, Bogusława Jantos, scenariusz: Dariusz Regucki montaż: Jan Kidawa-Błoński jr drodze ekscentrycznego autostopowi- Stuhr, Benjamin Lewandowski, Aleksandra Anna Podolak, Halina Rasiakówna, Rafał zdjęcia: Michał Bożek dźwięk: Piotr Lasota cza Tamira, który staje się świadkiem, Kowalicka, Cezary Pazura, Marzena Kipiel- Maćkowiak, Dagmara Krasowska muzyka: Dariusz Regucki obsada: Olga Bołądź, Roma Gąsiorowska, a później katalizatorem ich emocjo- -Sztuka, Andrzej Grabowski, Tomasz Kot, Jerzy producentki: Magdalena Kamińska, Agata scenografia: Marek Braun Aleksandra Popławska, Magdalena nalnych potyczek. Tamir proponuje Kryszak, Robert Gonera, Dariusz Gnatowski, Szymańska montaż: Marcin Dulemba Lamparska, Małgorzata Kożuchowska, pomoc w ocaleniu małżeństwa – i nama- Jarosław Boberek produkcja: Balapolis dźwięk: Michał Fojcik, Bartłomiej Bogacki Piotr Machalica, Mikołaj Roznerski, Michał wia ich do zażycia „lekarstwa”, które produkcja: ATM Grupa S.A., Virtual Magic czas projekcji: 90 min obsada: Jacek Lecznar, Rafał Zawierucha, Czernecki, Jacek Fedorowicz, Piotr Polk, Michał sprawi, że ich życie i miłość staną się czas projekcji: 90 min dystrybucja: Balapolis Kamilla Baar-Kochańska, Krzysztof Bochenek, Żurawski, Jan Lee, Marcin Kwaśny, Jan Bielski, lepsze. Lekarstwo zabiera ich w podroż dystrybucja: Kino Świat Dariusz Basiński, Jadwiga Basińska, Maciej Sebastian Perdek, Aldona Jankowska pomiędzy rzeczywistością a halucyna- Słota, Karolina Chapko, Edward Linde- producent: Paweł Pluciński Świat Fot. Pałka/Kino Robert cją, a kolejne zataczane kręgi spirali -Lubaszenko, Dorota Pomykała, Barbara produkcja: Federico Film czasu pozwalają im na nowo zobaczyć Adaś większość swojego czasu spę- Kurzaj, Jerzy Trela, Radosław Pazura, Piotr czas projekcji: 87 min Bohaterowie filmu to Konstanty i Mila. siebie nawzajem i swój związek. Gdzie dza, grając na komputerze. Aneta jest Cyrwus dystrybucja: Kino Świat Prowadzą spokojne i dostatnie życie, kończy się miłość, a zaczyna fatalne miłośniczką książek, uwielbiającą produkcja: Stowarzyszenie Rafael oczekując na narodziny pierwszego zauroczenie? I czym różni się jedno od bujać w obłokach i marzyć o królewi- czas projekcji: 95 min Sawa (Olga Bołądź) wkrótce wychodzi dziecka. Dzień przed terminem porodu drugiego? W spirali to emocjonalny czu z bajki. Jednak przez jakiś czas dystrybucja: Rafael Film za mąż za Jurka (Mikołaj Roznerski), Konstanty otrzymuje wiadomość rollercoster, wiwisekcja relacji, w której myśli rodzeństwa będą musiały sku- o którym jej przyjaciółki mówią: „facet o śmierci Ojca, który zginął podczas cierpienie, poniżenie, gniew sklejone są pić się na czymś zupełnie innym. Ich Film rozgrywa się współcześnie na tle marzeń z wmontowanym genem ideal- pożaru. Mężczyzna staje przed dylema- z pożądaniem i namiętnością. Wszyscy mama potrzebuje pomocy, którą tylko urokliwego, tajemniczego i mistycz- nego męża i ojca”. Jednak Sawę zaczy- tem, czy jechać na pogrzeb Ojca, czy jesteśmy uwięzieni w emocjonalnej spi- jej pociechy są w stanie sprowadzić. Fot. Bąk Łukasz nego miasta, w którym śledzimy losy nają ogarniać coraz większe wątpliwości, asystować przy narodzinach dziecka. rali, która pcha nas w przepaść, gdzie Niemały w tym udział będzie miała Przeglądasz czasem album rodzinny? jego mieszkańców: młodego polityka, czy to właśnie Jurek jest tym jednym, Wstrząs, jaki wywołuje koincydencja rozkosz i cierpienie stają się mrocznym pewna Czarownica… To za sprawą jej Uśmiechnięta buźka z dzieciństwa który otrzymuje korupcyjną propozycję; jedynym… Zwłaszcza, że na horyzoncie śmierci i narodzin, przenosi Konstan- przedmiotem pożądania. czarów Adaś i Anetka przeniosą się w pełnym słońcu, szczęście i sielanka... dziewczyny szukającej miłości; stojącej pojawił się przystojny aktor – Krzysz- tego w wewnętrzny świat rozmów i spo- do tajemniczej średniowiecznej kra- A pamiętasz też pierwszy plan zgładze- na rozdrożu prawniczki specjalizującej tof (Michał Czernecki). Do ceremo- tkań z Ojcem. oprac. J.M.

44 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 45 Polskie premiery: Jak uratować mamę Polskie premiery: Jak uratować mamę

w końcu udało się dobrnąć do nowo, zostawiliśmy tylko kilka do tempa ruchu ust jak to się piosenka „Możesz wszystko”, finału. smaczków z wersji z 2000. Film dzieje w dubbingu. zaśpiewana przez zespół Sound’- ukończyliśmy w lutym 2015. N’Grace, a teledysk z fragmen- W obecnej wersji filmu Produkcja trwała trochę ponad W tym filmie zabieracie tami naszego filmu na YouTu- Andrzej Surmacz jest cztery lata i jest to standardowy widzów w podróż w czasie bie obejrzało już ponad 3,5 mln tylko jednym z czterech czas powstawania animacji, i przestrzeni. Skąd pomysł widzów. współscenarzystów. nawet tych hollywoodzkich. na połączenie dwóch Na ile zmieniła się cała jakże odległych od siebie Jak uratować mamę to był opowieść w porównaniu do Aby usprawnić pracę światów: współczesności dla ciebie swoisty powrót do Do celu, pierwowzoru? stworzyłeś własny model i średniowiecza? dzieciństwa? Od zakupu scenariusza do tworzenia poszczególnych Wyszliśmy z prostego założe- Dawno temu, kiedy obejrzałem rozpoczęcia nowych prac nad ujęć. nia, że coś, co jest ukryte, znaj- pierwsze Gwiezdne wojny naro- filmem minęło dziewięć lat. Bardzo chciałem, aby obraz Jak duje się gdzieś za zamkniętymi dziła się we mnie pasja kon- Wiele się w tym czasie zmieniło uratować mamę, mimo że jest drzwiami, jest bardziej pocią- struowania różnych światów ale nie w kinematografii i w technikach animacją, powstawał w sposób gające niż dobrze nam znana i kreowania w nich możliwie naj- animacji. Dlatego wraz z Mar- typowo filmowy. Żeby kamera współczesność, tym bardziej bardziej odjechanych przygód. cinem Męczkowskim i Wio- pracowała tak, jak na zwykłym dla dzieci. Zależało nam rów- Najistotniejsze dla mnie w tym lettą Pomorską-Yang, postano- planie filmowym, czyli w prze- nież na umieszczeniu naszych filmie jest jednak zawarcie pozy- wiliśmy odświeżyć scenariusz. strzeni 360 stopni i swobodnie bohaterów w krainie pełnej tywnego przekazu, jakim chcia- Główna kanwa pozostała bez podążała za bohaterami. W tym kontrastów oraz odmienności, łem się podzielić z młodymi zmian. Dodaliśmy trochę wię- celu zbudowaliśmy wirtualną gdzie muszą się podporządko- widzami. cej dynamizmu, tworząc świat scenografię, w której swobod- wać obowiązującym regułom po trupach pełen przygód i nagłych zwro- nie mogłem operować kamerą nie tylko po to, żeby przeżyć, Co to za przekaz? tów akcji. Podkręciliśmy dialogi, i światłem. ale przede wszystkim, aby osią- Aby osiągnąć cel, nie trzeba do a nowe możliwości techniczne pozwoliły nam też dorzucić Z Danielem Zduńczykiem, wiele spektakularnych wizual- pomysłodawcą nie scen. Zmianie nie uległa natomiast i współreżyserem technika, w jakiej powstał film. Już w 2000 roku filmu animowanego myślałeś o połączeniu klasycznej animacji Jak uratować mamę, 2D z hiperrealistyczną scenografią 3D. rozmawia Postanowiliśmy wykorzystać potencjał polskich animatorów, Marcin Zawiśliński którzy ukończyli „szkołę Hanna- -Barbera” w Bielsku-Białej. Oczywiście, mamy świadomość, Jak uratować mamę, Daniel Zduńczyk że w konkurencji z Disneyem reż. Marcin Męczkowski, Daniel Zduńczyk

Fot. Archiwum Daniela Zduńczyka Fot. Archiwum Daniela Zduńczyka nie mamy żadnych szans, ale Fot. Kino Świat nasi animatorzy dali z siebie Marcin Zawiśliński: Czym z Marcinem Męczkowskim. Do nie dramaty psychologiczne. wrocławska ATM Grupa, która wszystko. Proste porównanie: Nie ma tu również gnąć swój cel. A animacja zna- niego dążyć po trupach. Można są „złote krople”? kin wchodzi pod tytułem Jak W 2000 roku w agencji scena- domknęła budżet. nasz film realizowało czterech dubbingu, ale tzw. komicie się do tego nadaje. to zrobić w sposób mądry, kieru- Daniel Zduńczyk: To uratować mamę. Dlaczego go riuszowej znalazłem scena- animatorów oraz dziesięć osób, pre-synchrony. jąc się uczciwością. magiczne lekarstwo, które zmieniliście? riusz Złotych Kropli. Napisał go Od samego początku miał które przerysowywały i kolo- Aktorzy, którzy użyczyli gło- Niezwykle istotną rolę może pomóc Adasiowi i Anetce Decyzję podjął dystrybutor. Andrzej Surmacz. Wtedy też to być film pełnometrażowy rowały animacje; przy produk- sów naszym bohaterom (m.in. odgrywa w tym filmie również Co dalej z historią „złotych w uzdrowieniu ich chorej mamy. Zasugerował, że tytuł powinien rozpoczęliśmy pierwsze prace. adresowany do dzieci? cjach Disneya pracuje każdo- Maciej Stuhr, Andrzej Grabow- muzyka. kropli”? Aby je zdobyć, dzieci muszą być bardziej zrozumiały dla Już jako Virtual Magic zreali- Tak. Miałem już wówczas na razowo min. 150 animatorów ski, Cezary Pazura, Tomasz Jest takie powiedzenie, że dobra Napisałem już treatment drugiej się przenieść do średniowiecz- widza. Na świecie film będzie zowaliśmy pierwsze fragmenty swoim koncie kilka krótkome- i drugie tyle obsługi. Poza tym, Kot, Jerzy Kryszak, Jarosław muzyka to połowa sukcesu części Złotych Kropli. Wszystko nej krainy i tam je odszukać. jednak dystrybuowany pod ory- filmu. Do pewnego momentu trażowych animacji i sukcesy na Amerykanie „zjedliby” cały nasz Boberek, Marzena Sztuka), byli filmu. Wydaje mi się, że w przy- jednak zależy od sukcesu fre- Jest jednak jeden bardzo ważny ginalnym tytułem The Golden utrzymywałem produkcję sam, festiwalach. Postanowiłem więc kilkuletni budżet na śniada- nagrywani zanim w ogóle roz- padku naszego filmu tak właśnie kwencyjnego Jak uratować warunek. Drops. ale zgromadzone fundusze ambitnie pójść krok naprzód. nie. Koszt Jak uratować mamę poczęliśmy pracę nad anima- jest. Jej autorem jest wrocław- mamę. Pracuję też nad pomy- szybko się wyczerpały. Z perspektywy czasu, wiem stanowił ok. 1 proc. (!) budżetu cją. Powstało coś w rodzaju słu- ski kompozytor Sławomir Rucz- słem na nową animację, także Jaki to warunek? Produkcja filmu trwała ponad że porwałem się z motyką na filmuShrek 2. chowiska radiowego. Dopiero kowski, który towarzyszy nam dla dzieci. Tym razem chcemy W czasie swojej podróży nie piętnaście lat. Dlaczego tak Przez kolejne dziewięć lat słońce. Kiedyś nawet powie- potem rysownicy ożywili od samego początku, czyli od pokazać, jak bardzo słowa i spo- mogą nikomu zrobić krzywdy. długo? szukałeś finansowania. działem producentowi, że zro- Jak długo powstawała postaci. Dzięki temu podczas 2000 roku. Już wtedy skompo- sób, w jaki przekazujemy własne Od początku było ciężko, Było ciężko, aż w końcu poja- biliśmy ten film tylko dlatego, ostateczna wersja filmu? nagrań aktorzy mogli rozwinąć nował pierwsze dźwięki. Potem myśli, wpływają na życie nasze Złote Krople to pierwotny choćby ze znalezieniem scena- wiło się światełko w tunelu. że nie wiedzieliśmy, że nie da Dialogi nagraliśmy w styczniu skrzydła, z pełnym rozmachem pisał dla nas kolejne fragmenty i innych. Jak bardzo to, co czy- tytuł filmu, który riusza na film dla dzieci. W tam- Dostaliśmy dotację z PISF, się go zrobić. Mieliśmy jed- 2010 roku. Cała grafika i ani- kreować swoich bohaterów, już pod konkretne, zrealizowane nimy innym, wpływa na nas wyreżyserowałeś wraz tych czasach dominowały głów- a produkcją zainteresowała się nak w sobie tak dużo zapału, że macja powstała całkowicie na a nie dopasowywać swój głos sceny. Do filmu powstała także samych.

46 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 47 Polskie premiery: Baby Bump Polskie premiery: Baby Bump

pać dystans. Co to w ogóle za krótkich metrażach. Skąd to sprostać ich ambicjom. Opo- po prostu nie było. Miałem gadanie?! Jak można nie skorzy- zainteresowanie? wiadamy o takim trudnym ogromne wsparcie od rodziców stać z takiej szansy? Nie zjeść Wiążą się z tym moje pierwsze momencie, kiedy trzeba zaak- Kacpra i Weroniki Wachow- podwójnego dania, gdzie jedna lata w szkole filmowej. Dosta- ceptować, że to małe, miłe „coś” skiej, która też ma w filmie z potraw serwowana będzie łem się do niej w wieku dwu- chce zmieniać się w burkliwe trudną rolę. Wszystko opierało w Wenecji? Nawet, gdyby coś dziestu lat i bardzo bałem się „ktoś”. Zaczyna się uwalniać się na zaufaniu. Starałem się się nie udało, to jest to moje aktorów. Miałem takie wyobra- i uniezależniać. Odczuwa wstyd. dać rodzicom poczucie, że nie nabieranie doświadczenia, żenie, że nie będę dla nich Pojawia się świadomość, jakaś chcemy zrobić dzieciakom żad- moje umacnianie się w zawo- partnerem – ja, gówniarz po taka biblijna nagość. Wszystko nej krzywdy i podchodzimy do Talent dzie filmowca. Choć teraz nie liceum z maturą wytańczoną zaczyna być nazywane, rozpo- tego z dużą odpowiedzialnością wiem, czy chciałbym powtarzać na studniówce. Na początku znawalne. oraz troską. Bardziej „zniechę- ten maraton – właściwie sprint był to rodzaj wymówki, ale cić” starałem się samych mło- (śmiech). szybko zdałem sobie sprawę, Ponoć na początku do głównej dych, żeby sprawdzić, czy są że dziecięca perspektywa daje roli szukałeś młodego chło- na to gotowi. Sam plan nie jest nie idzie w parze Rodzi się pytanie czy te filmy mi ogromne poczucie wolno- paka z odstającymi uszami. niczym przyjemnym, to ciężka mają ze sobą wiele wspólnego? ści twórczej i kreowania świa- Był taki pomysł, żeby znaleźć praca. Mówiłem o tym Kac- Do pewnego stopnia są bliź- tów, które normalnie byłyby dzieciaka z odstającymi uszami. prowi, ale on mi na początku niacze. Łączy je myśl przewod- posądzone o to, że są niewiary- Trochę sobie żartuję, ale najwy- nie wierzył. Później doszły mnie nia – ukazanie dwóch biegunów godne. Dzieciństwo to taki czas, raźniej talent nie idzie w parze słuchy – opinia Kacpra: „Kuba dorastania: cielesnego i ducho- do którego mamy dużą empatię z uszami. Niektórzy co prawda miał rację, teraz będę mu wie- wego. Różni je forma, rytm i ton, i jesteśmy w stanie wiele zaak- wyglądali świetnie, ale w tej rzył już we wszystko”. ale cementuje podjęte ryzyko. ceptować. Od razu zaznaczę, że roli było ważne co innego. Nie z uszami Oba filmy oparte są na moich nie leczę, nie rozliczam traum uszy, a twarz i spojrzenie, bo Dużo zaskakiwało cię na pla- scenariuszach – te które dosta- z przeszłości. Urazów nie było, właściwie przez większość filmu nie? Z Kubą Czekajem, reżyserem filmu Baby Bump, wałem były bardzo bezpieczne. a moje dzieciństwo przebiegało bohater nic nie mówi. Na twa- Ten projekt musiał być sumien- To mnie nie interesuje. Mnie zwyczajne, bez rebelii, ekscen- rzy musi być wszystko. Kacper nie przygotowany. Powstał za rozmawia Kuba Armata interesuje brawura i przygoda. trycznych zrywów. Nie spaliłem Olszewski, który ostatecznie niewielką ilość pieniędzy. Nie Od tego jest kino. Kino posiada domu, nie wysadziłem szkoły – zagrał tę rolę, miał jakiś niesa- mówię tego dlatego, że chcemy szeroką panoramę, dlatego nie nuda. (śmiech). mowity rodzaj prawdy, ciekawą być traktowani z taryfą ulgową. Kuba Armata: Twój film Baby i na koniec złożyć wszystkie ele- odrzucam z zasady tekstów, mimikę, to jak się rusza i zacho- Skoro dzielimy się filmem, to Bump miał światową pre- menty w spójną całość. które nie wychodzą spod moich Pokazujesz temat dojrzewania wuje. Na początku nie było mi nikogo nie powinno intereso- mierę na festiwalu w Wenecji, palców. Podchodzę po prostu do z zupełnie innej strony. Przed- łatwo rozmawiać z nim, o czym wać, ile kosztował, musi bronić a ostatnio pokazywany był na Jak to się stało, że nad Baby tego inaczej – reżyserię zaczy- stawiasz je jako walkę, opo- jest ten film. No i wychodzi na się sam – jest dobry albo zły. prestiżowym SXSW w Sta- Bump i Królewiczem Olch pra- nam od pisania. Jest to wyzwa- wiadając raczej o sprawach, to, że to my dorośli mamy pro- Podczas pracy, pole improwiza- nach Zjednoczonych. Widzisz cowałeś w tym samym czasie? nie dla czytających – moje o których wolimy zapomnieć, blem, jak rozmawiać z młodymi cji czy oczekiwania na to, co się duży rozdźwięk w jego recep- Zaczęło się od Królewicza Olch, scenariusze są bardzo obfite niż o nich pamiętać. o seksie i dorastaniu. Kacper mi wydarzy nie mogło być duże. cji? który chronologicznie jest w szczegóły, didaskalia. Nie raz Zapominamy i nie chcemy to ułatwił, choć nie chciałem, Czas zawsze kosztuje najwięcej, Kuba Czekaj: To ciekawa kwe- moim pierwszym filmem. Czę- słyszę: „na co to komu, to nie o tym mówić. Ukształtowani żeby to było takie kumpelsko- a my tego czasu nie mieliśmy. stia. W Wenecji panowało spore sto jednak jest tak, że pewne scenopis” i nie raz odpowia- fizycznie i psychicznie wypie- -wulgarne, bo jednak próbowa- Stało się to również podstawą zdziwienie, że taki film przywo- rzeczy się przedłużają i nie dam: „ale to klimat, charakter ramy, bagatelizujemy problemy liśmy zachować pewien podział. poszukiwania formy, jak opo- zimy właśnie z Polski. W Sta- masz na nie wpływu. Dla mnie sceny, który pomaga ją zobaczyć okresu wzrastania. W Baby Choć szybko staliśmy się kole- wiedzieć film w taki sposób, nach z kolei, gdzie traktowani lekarstwem zawsze była praca. i unieść nad papier”. Bump stawiamy przed widzem gami i lubiliśmy spędzać ze żeby ograniczenia zadziałały na jesteśmy po prostu jako część Szukałem możliwości ujścia lustro, krzywe zwierciadło w któ- sobą czas. naszą korzyść. To nadało Baby większej całości, panowało mojej nadpobudliwej chęci dzie- Od czego zaczęło się z Baby rym można zobaczyć zdegra- Bump określony język. Starali- przekonanie, że tylko w Euro- lenia się historiami i obrazami – Bump? dowane odbicie. To nie jest film Praca z dziećmi to z jednej śmy się połączyć coś, co teore- pie mógł powstać film, który zacząłem pisać. Pewnego razu Impulsem była Wenecja, choć realistyczny, który naturalistycz- strony niewiadoma, z drugiej tycznie się wyklucza. Czyli zro- tak „odważnie” traktuje temat Kuba Czekaj i Kacper Olszewski na ekranie monitora zamrugała skrawki pomysłu miałem na nie mówi o problemach współ- bić ciekawy wizualnie film, nie na planie filmu Baby Bump spora odpowiedzialność. Nie cielesności i seksualności. Inte- Fot. Bąk Łukasz do mnie informacja o Bien- twardym dysku od dłuższego czesnej młodzieży. To raczej miałeś żadnych obaw z tym mając jednocześnie zbyt dużo resujące było to zestawienie nale i wraz z producentkami – czasu. To konsekwencja opo- rodzaj zabawy, pewnej igraszki związanych? czasu ani pieniędzy. Wtedy różnych opinii. W Ameryce Jeżeli pytasz, czy łatwo zrobić graczy lubiących ryzyko, którzy Magdą Kamińską i Agatą Szy- wiadania o dzieciństwie, a do tej o lekkim perwersyjnym zabar- Wszystko zaczyna się od rodzi- pojawiło się hasło „komiks fil- byliśmy zatem filmem z Europy, film, to wydaje mi się, że tak. Ale nie widzą kłębowiska a świa- mańską – wysłaliśmy projekt. pory dotykałem różnych tego wieniu. ców. Oni czytają scenariusz mowy”. I wszystko stało się a w Wenecji – z Polski, gdzie czy łatwo zrobić film, który jest domie podjętą wędrówkę – cóż Nagle okazało się, że jesteśmy aspektów. Nigdy wcześniej nie i decydują, czy ich dziecko jasne. Ta forma wynikała z tego, nasze kino kojarzy się trochę autorskim projektem, wywodzi z tego, że „krętą”. Każdy ma w półfinale, a jednocześnie podejmowałem jednak tematu Mówisz też o szczególnym bierze w tym udział, czy jest że opowiadamy o takim, a nie inaczej. Ale dzieje się dobrze, od się z „osobliwego” patrzenia na swoją drogę i uważam, że może wchodzimy w zdjęcia do Króle- cielesności w tak dosłownym momencie, gdzie znacz- jakaś scena, która dla nich jest innym momencie i w takich, pewnego czasu koleżanki i kole- rzeczywistość i nie jest typową tak to po prostu musiało być wicza Olch. Wszystko strasznie sensie. W ten sposób wypeł- nie zmienia się relacja syna kontrowersyjna. Tyle że w tym a nie innych czasach. Cały czas dzy robią coraz więcej zamie- w sposobie opowiadania opo- w moim przypadku. Dla mnie zaczęło się zazębiać i miałem niłem lukę w swojej filmogra- z matką. przypadku właściwie takich bombardują nas tysiące infor- szania na arenie międzynaro- wieścią? Niekoniecznie. Produ- ogromną lekcją było przejście taki moment, w którym bałem fii.Baby Bump i Królewicz Olch Pamiętam przekrój dziecia- problemów nie było. Musimy macji, obrazków, skojarzeń. Film dowej. cent może podejść do tego nie- z pisania krótkich metraży do się, że może się nie udać. To zamkną na jakiś czas moje ków i ich rodziców, którzy pamiętać, że to my mamy ten jest opowiadany ikonograficz- ufnie. Iskrzy, pojawia się obawa pełnometrażowego filmu. To było szaleństwo, wszyscy stukali wycieczki do krainy niepełno- pojawiali się na castingach. bagaż skojarzeń, doświadczeń. nie, aktorzy grają do obiektywu, Trudno znaleźć reżysera, przed kluczeniem w labiryn- zupełnie inna odpowiedzial- się w czoło. Mówili mi, że jesz- letności. Widać ile dzieci jest przymu- Kacper czytał ten scenariusz można powiedzieć, że nic się który w jednym czasie rozwi- cie. Nie dziwię się i rozumiem, ność, inaczej trzeba rozłożyć cze nie zrobiłem jednego filmu, szanych do tego, żeby wystę- bez zagłębiania się w znaczenie dzieje. A dzieję się jednak jał dwa projekty. Co więcej, że trudno zaufać takiemu pra- nastroje i akcenty. Umiejętnie a już zabieram się za drugi. Że No właśnie, ten temat pować. One robią to tylko ze nia, a może dla niego w tym dużo i polega to zupełnie na debiutanta. wiczkowi. Szczęśliwie jest kilku majsterkować przy dramaturgii trzeba poczekać, odpocząć, zła- obecny był w twoich względu na rodziców, chcą momencie takich znaczeń czymś innym.

48 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 49 Polskie premiery: Kochaj! Polskie premiery: Kochaj!

wieku, która ciągle się o coś potyka. Na domiar złego z dnia na dzień musi adoptować dwójkę dzieci. To będzie kome- diodramat. Biała suknia Wróćmy jeszcze do Kochaj! Wspomnianą już bezwzględną karierowiczkę kreuje w nim, rzadko w ostatnich latach pojawiająca się na jest tylko jedna dużym ekranie, Małgorzata Kożuchowska. To jest profesjonalistka, mistrzyni. Jeszcze przed zdję- Marcin Zawiśliński: opowiedzenia historii moich ciami spędziłyśmy blisko trzy W życiu kobiet naprawdę Z Martą Laryssą przyjaciółek. Z punktu widzenia tygodnie na próbach stoliko- najważniejsze to kochać? scenarzystki tego typu impreza, wych. Zagrała dość skompli- Marta Laryssa Pluciń- Plucińską, reżyserką mimo że już trochę ograna kowaną postać. Marta, w którą ska: Mamy ambicje, robimy w polskim i światowym kinie, się wciela, mieszka w pałacu. kariery. Na szczęście jeste- i współscenarzystką wydała mi się o wiele lepsza niż Z jednej strony jest kochającą śmy coraz lepiej wykształcone, pogrzeb i stypa czy też urodziny swojego męża żoną, z drugiej – niezależne intelektualnie, filmu Kochaj!, rozmawia ojca, na których okazałoby się, bezwzględną prawą rękę pre- ale naszej natury nie oszu- że tak naprawdę przez lata był miera oraz jeżdżącą czerwonym kamy. Niezależnie od tego, czy Marcin Zawiśliński pedofilem. jaguarem macochą-heterą. Ale mieszkamy na wsi, w małych gdzieś, w głębi, również kobietą miasteczkach czy też w metro- W Kochaj! konfrontujesz o wielkim sercu. poliach, to nie znam kobiety, ze sobą różne osobowości która nie chciałaby kochać kobiece. Od samotnej Z kolei Sawa, główna Aleksandra Popławska, Magdalena i być kochaną. Miłość w ogóle matki przez dziennikarską bohaterka twojego filmu, Lamparska, Małgorzata Kożuchowska, Roma Gąsiorowska i Olga Bołądź w filmie nie ma płci, bo chyba każdy „wyjadaczkę” po bezwzględną to zakochana po uszy Kochaj, reż. Marta Laryssa Plucińska z nas jej pragnie. karierowiczkę… trzydziestolatka, która Film Fot. Tym/Federico Mikołaj Takie jesteśmy. Co ciekawe, właśnie postanawia wyjść za Dlaczego zdecydowałaś się w rolę matki wcieliła się Mag- mąż. Gąsiorowska, czujna i docie- trzeciego dnia zdjęciowego, która przeprowadza z nim zrobić o tym film? dalena Lamparska, która jako Niezależnie od tego, co kliwa Magdalena Lamparska, to było dla nich zaskoczenie, wywiad na żywo, była jedną Chciałam opowiedzieć o kobie- jedyna spośród wszystkich nierzadko bardzo głośno stanowcza i szalona Aleksan- szok. Protestowały, co było z najtrudniejszych w tym fil- tach, o moich przyjaciółkach, aktorek grających główne role mówimy – np. o niezależno- dra Popławska. Pracowały- dla mnie zrozumiałe. Jednak mie. Świadomie bawię się kon- czyli o moim najbliższym świe- prywatnie nie ma jeszcze wła- ści i życiu w związkach part- śmy w ogromnym skupieniu, koniecznie chciałam zreali- wencją komedii romantycznej, cie, o czymś, co sama dobrze snych dzieci. Powiedziała mi: nerskich – to w głębi serca a dziewczyny dokładnie trze- zować tę scenę. Zaczęłam je nawiązuję do znanych produk- znam. Postanowiłam „wyrzucić „Ja po prostu to zagram”. większość z nas zawsze myśli ciego dnia zaprzyjaźniły się przekonywać, żeby to zagrały, cji, chociaż postać premiera jest z siebie” to jeżdżenie taksów- o ślubie, o całej otoczce, która ze sobą i przyjaźnią się do dzi- łącząc komizm i naturalną też wzorowana na polskich poli- kami, wielogodzinne siedzenie I zagrała… trochę szaloną jest z tą uroczystością zwią- siaj. Nasz scenariusz zaistniał erotykę. I w końcu się udało. tykach. przy stole, plotkowanie z kole- matkę. W jednej ze scen na zana. Biała suknia jest tylko w życiu, a ja mam satysfakcję Mam świadomość, że zrobiły żankami o facetach i uczuciach, molo całuje się z nastoletnim jedna! Olga Bołądź w roli Sawy jako reżyser i człowiek. to tylko dla mnie, a przy okazji Dotyczy to również roli wzajemne kłótnie i głaskanie młodzieńcem, a następnie to połączenie dwóch skrajno- przełamały lody we wzajem- Piotra Machalicy, który po się po głowach. Nie przeczę, że odpala od niego skręta. ści: niezależnej, samodzielnej, Jak do tego doszło? nych relacjach i zaczęły się tą kilku dekadach przerwy inspirował mnie kiedyś… format Szczerze mówiąc, ta scena jest młodej kobiety i rozpieszczonej Trzeciego dnia zdjęciowego całą sytuacją świetnie bawić. ponownie wystąpił w komedii kultowego serialu Seks w wiel- Marta Laryssa Plucińska swoistym ukłonem w stronę „córeczki tatusia”. Pracowały- przyniosłam im rozpisaną romantycznej. kim mieście, który ewoluował News Fot. Piotr Bławicki/DDTVN/East mojego mistrza Krzysztofa Kie- śmy wspólnie z Olgą nad dual- szczegółowo scenę, w której W drugim planie pięciu Pod koniec lat 80. zagrał uwo- dzisiaj do bezkompromisowych ślowskiego. W kilku zrealizo- nością jej postaci już na pozio- mają być mokre i półnagie, młodym kobietom towarzyszy dzicielskiego seksuologa Dziewczyn. brzmiało moje hasło, kiedy lustrem, ciągłym punktem wanych przez niego filmach mie scenariusza. owinięte jedynie ręcznikami. kilku mężczyzn w różnym w Sztuce kochania Jacka startowałam z tym projektem. odniesienia… o ile was potrze- również pojawiają się podobne W scenariuszu nie było tej wieku i z różnych światów. Bromskiego. U mnie czułego Kochaj! reprezentuje Od początku zakładałam, że bujemy (śmiech). obrazy. A matka w Kochaj! W Kochaj! udało ci się sceny. Owszem, dziewczyny Jednym z nich jest premier kardiologa, ojca Sawy i zara- niezwykle wymagający w Kochaj! powinny być nieco prawie całuje się z nastolet- zgromadzić gwiazdy zmokły porządnie w poprzed- Polski, postać wzorowana na zem męża Marty. Pracowałam gatunek filmowy, choć – czego przydługie dialogi, łzy bohate- Tę masę smutków, radości, nim młodzieńcem, prawie się polskiego kina. Trudno niej chronologicznie scenie, premierze Wielkiej Brytanii, też na planie z Jackiem Fedo- dowodzą takie produkcje jak: rów, ale też od czasu do czasu trosk, osobistych wzlotów upala, za to na serio przez całe zarządza się takim babskim jednak dopiero w nocy poprze- którego w kultowej komedii rowiczem. Razem z Macha- Lejdis, Listy do M., Listy do M. śmiech i wzruszenie. Chciałam i upadków niczym w soczewce 24 godziny na dobę jest matką. zespołem silnych osobowości dzającej ten dzień zdjęciowy romantycznej To właśnie licą zagrali skłóconych braci, 2 czy ostatnio Planeta Singli – w nieco żartobliwy sposób opo- gromadzisz w jednym dniu Od tego nie robi sobie zwol- aktorskich? zdecydowałam, że potrzebuję miłość zagrał Hugh Grant. bardzo zabawnie i czule. Moim potrafiący zdobyć serca wiedzieć o problemach, jakie i wieczorze panieńskim kilku nienia. Notabene, mój kolejny Na planie spotkały się aktorki… zobaczyć nasze bohaterki U nas tę postać zagrał Piotr marzeniem było pracować polskiej widowni. trapią współczesne kobiety, przyjaciółek. film, który również będzie adre- kreatywne kobiety o mocnych w takiej intymnej sytuacji. Dzi- Polk. Scena, w której w stu- z aktorami takiego formatu. Zawsze marzyłam o zrobieniu o tym, że – wbrew pozorom – Świadomie wybrałam wieczór sowany do szerokiej widowni, charakterach i talencie. Opano- siaj, w filmie ta scena wygląda diu filmowym na oczach wielu Od początku zakładałam, że komedii romantycznej, która bez mężczyzn w zasadzie nas panieński, który według mnie będzie rozwinięciem roli wana i skupiona Olga Bołądź, fantastycznie, ma charakter milionów widzów jako premier Kochaj! to ma być baśń dla byłaby mało romantyczna. Tak nie ma. Jesteście naszym był znakomitym pretekstem do samotnej matki w średnim emocjonalna i silna Roma teledysku. Jednak wtedy, tego wyznaje miłość dziennikarce, dorosłych.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 51 Polskie premiery: Ojciec Polskie premiery: Ojciec

i zaproponował, żebym na jej giej strony też powszechne. psychologicznej można też zrozumieniem lub niezgodą podstawie napisał scenariusz Młodym ludziom wydaje się, uznać, że inni ludzie są wywo- na fakt, że jej mąż fotografuje filmu. Niestety nie mogliśmy że skoro są wykształceni, inte- ływani z psychiki bohatera. Że nieboszczyków, ile z poczu- skończyć tego projektu razem, ligentni, kochają się i owo- to on tworzy tę rzeczywistość, ciem, że żyje z kimś, kto skrywa ale szczęśliwie Ojciec trafił cem tej miłości jest dziecko, która doprowadza do rozpadu. jakieś niepokojące tajemnice. wtedy pod skrzydła WFDiF. wszystko będzie dobrze. Bo To wywołuje sprzeciw, bo jest Dojrzewanie czemu miałoby być inaczej? Skoro zaczęliśmy mówić rodzajem zdrady. I w ręce Włodzimierza Życie jednak pokazuje, że na o życiu, porozmawiajmy też Niderhausa. To ojciec ogół nie potrafimy sprostać o śmierci – w filmie umiera Jak powstawały te zdjęcia? chrzestny wielu ani oczekiwaniom własnym, ojciec Konstantego, ale Autorem zdjęć wykorzystanych Z Arturem Urbańskim, awangardowych polskich ani partnera. Z drugiej strony bohater eksploruje temat w filmie jest fotosista – Robert filmów, które stawiają trudne wcale nie jest powiedziane, że śmierci, robiąc zdjęcia twarzy Pałka. Inspirowaliśmy się jed- reżyserem filmu Ojciec, pytania. Idąc jego śladem, szczęśliwym można być tylko nieboszczyków w lokalnym nak fotografiami niemieckiego postawmy kolejne: kto to jest będąc w związku. Mila musi się prosektorium. artysty – Waltera Schelsa (który rozmawia Anna Bielak dobry ojciec? skonfrontować z tym faktem Główną sprężyną dramatur- w 2014 roku stworzył wystawę To bardzo trudne i podchwy- i z partnerem, który okazuje się giczną w filmie jest koincyden- złożoną z ponad pięćdziesię- tliwe pytanie! (śmiech) niestabilny emocjonalnie. Ale cja narodzin i śmierci. Historię ciu portretów osób przed i po i nie potrafi wytłumaczyć Mili, Konstantego zaczynam opo- śmierci – przyp. A.B.). Kiedy nie pamiętam ani większo- dziej intelekt. I można ekspe- Nie szukam postaci bez co czuje. Nieporozumienie wiadać w przededniu narodzin zobaczyłem jego zdjęcia po raz ści tytułów, ani opowiadanych rymentować. Tylko możliwość skazy! narasta poza słowami. Między jego dziecka. W tym samym pierwszy, odrzuciły mnie. Ale w nich historii. Choć kiedy uprawiania zawodu regularnie Dobry ojciec to ktoś obecny partnerami tworzy się szcze- czasie dociera do niego wiado- kiedy przyjrzałem im się uważ- ktoś przywołuje pierwsze słowa daję szansę na to, żeby oderwać w życiu swoich dzieci. Nieobec- lina, która sprawia, że komu- mość o tragicznej śmierci ojca. niej, zobaczyłem w nich coś fabuły, ciąg dalszy zaczynam się od schematów, zacząć szu- ność ojca, zwłaszcza w wieku, nikacja w końcu przestaje być Konstanty ma dylemat – powi- niezwykłego – spokój. To mnie widzieć jak na dłoni. Ale czy nie kać własnego języka i auten- w którym się kształtują, zubaża możliwa. nien zostać przy narodzinach, uwiodło. wszyscy jesteśmy przesyceni tycznie tworzyć. W Polsce jest proces rozwoju. Dziecku bra- czy jechać na pogrzeb? Decy- Artur Urbański w filmie Ojciec ilością filmów i ich banalno- zaledwie kilku reżyserów, którzy kuje wtedy punktu odniesie- Przez tę szczelinę w ich duje się zostać, ale wraz z tą Spokój wywołuje też finałowa

Fot. Robert Pałka/Kino Świat Fot. Pałka/Kino Robert ścią? Nawet pani pyta, dlaczego mają szansę realizować filmy nia – tego pierwszego, najważ- życie wdziera się też decyzją pojawiają się wyrzuty scena, choć trudno nazwać ją ten bohater nie jest taki, do raz na trzy, cztery lata. I kręcą niejszego, do którego może prawdziwy, brutalny świat – sumienia, które sprawiają, że happy endem. jakiego jest pani przyzwycza- coraz ciekawsze. się odwołać. Zresztą do figury symbolizowany przez zaczyna obcować ze wspomnie- Chciałem, żeby tak było. Bar- Anna Bielak: Jest pan Ojciec to bardzo osobista jona, czyż nie? Ale czy każdy Ojca odwołujemy się przez całe młodocianą prostytutkę niami o ojcu i wyobrażeniami dzo łatwo stworzyć historię, autorem scenariusza historia, prawda? bohater musi mieć jakąś skazę, Premierę Bellissimy (2001) życie. Życie jest – jak ujął to (Michalina Olszańska), na temat śmierci. Szukałem na która zostawia widza z sytuacją i reżyserem Ojca. Zagrał pan Jak każda. Często mówimy, która uruchomi lawinę zdarzeń? od premiery Ojca dzieli Dante w Boskiej komedii – jak jej brata – alfonsa (Dawid to znaku, który ilustrowałby nierozwiązaną lub potworną. też pierwszoplanową postać że opowiadamy o człowieku Lubię oglądać rzeczy niepowta- piętnaście lat. wędrówka przez ciemny las. Ogrodnik) oraz sąsiada jego stan psychiczny i chęć Bez względu na to, czy pra- Konstantego. To nie nadmiar i chcemy zgłębić jego istotę, rzalne. Moim marzeniem jest Po Bellissimie zaangażowałem Wydaje mi się, że nie chodzi (Andrzej Konopka) – fizycznego kontaktu ze śmier- cuję w teatrze czy w filmie, sta- obowiązków? ale co my możemy wiedzieć tworzenie wyjątkowej narracji się w pracę w Teatrze Rozmaito- o to, żeby nie błądzić, ale o to, socjopatę. cią. Stąd wątek fotografowania ram się na koniec wyprowa- Artur Urbański: Kilka osób o innych ludziach? Zawsze opo- dla każdego swojego filmu. ści Grzegorza Jarzyny. To był żeby nie zagubić się zupełnie. Rzeczywistość nie jest ani zwłok w prosektorium. dzić widza z matni, w którą go odradzało mi tę decyzję, twier- wiadamy o sobie – o własnej czas pełen odkryć i ekspery- Podobnym tematem zajmowa- dobra, ani zła; bywa opre- zaciągnąłem. I nie chodzi o to, dząc, że stracę dystans. Ale wrażliwości, o swoim sposobie Kręcąc filmy, nie musimy mentów. Później, ze względów łem się w swoim poprzednim syjna. A opresja negatywnie Milę to obrzydza. że szukam happy endu. Zresztą ja nigdy nie mam dystansu postrzegania świata i drugiego korzystać wyłącznie osobistych wyjechałem za gra- filmie, przy czym w Bellissimie wpływa na nasze życie i relacje Dla osoby nie zajmującej się w Ojcu go nie ma. Cieszy mnie do tego, co robię. To kwestia człowieka. Nie wyobrażam z trzyaktowej struktury nicę. W USA spędziłem kilka opowiadałem o tym, że od dzie- z innymi ludźmi. W warstwie sztuką to dosyć absurdalne. jednak to, że znalazła pani spo- osobowości, temperamentu sobie, że można opowiedzieć wymyślonej przez lat, nakręciłem jedynie pełno- dziczenia cech i pewnej wizji fabularnej Ojca można czytać Sądzę jednak, że reakcja Mili kój. Mila i Konstanty też czują i podejścia do pracy – wszystkie o drugiej osobie, pomijając wła- Arystotelesa. metrażowy dokument (Czasami świata narzuconej nam przez w taki sposób. Ale w warstwie jest nie tyle związana z niego po raz pierwszy. historie przepuszczam przez sną perspektywę. W żadnym Ale głównie to właśnie robimy. jak budzę się w nocy to nie wiem rodziców nie jesteśmy w sta- siebie. Kiedy pracuję z akto- ze swoich scenariuszy nie opi- Film jest dosyć drogą przygodą. gdzie jestem, 2005 – przyp. A.B.). nie do końca uciec. Natomiast rami, staram się najpierw u sie- suję więc wydarzeń jeden do Ten, kto w nią inwestuje, chce Kiedy po kilku latach wróciłem w Ojcu chciałem się zastanowić Zygmunt Malanowicz w filmieOjciec , bie znaleźć emocje, które mają jednego, ale przetwarzam je, mieć jakieś wyobrażenie tego, do Polski, okazało się, że ani nad tym, co się dzieje z czło- reż. Artur Urbański przeżywać ich bohaterowie. starając się oddać konkretne co otrzyma. Z drugiej strony, Bellissimy, ani moich spektakli wiekiem, kiedy nie ma tego Śledzę, co taka emocja ze mną wrażenia. niechęć do inwestowania w nie- teatralnych nikt już nie pamięta wzorca? W jaki sposób mężczy- robi – jak wpływa na motorykę, oczywiste projekty spowalnia i wszystko trzeba zaczynać od zna wchodzi w swoje życiowe postawę ciała i artykulację. Konstanty sprawia wrażenie rozwój narracji filmowej. Dla początku. Przez jakiś czas mia- role? Potem staram się przeprowa- mężczyzny bez skazy. Nie porównania spójrzmy na to, jak łem olbrzymi problem z powro- dzić aktora przez proces, jaki wszystko idzie mu jak w ciągu ostatnich dekad w Pol- tem do zawodu, ale znów przy- A jaką rolę w pana filmach zaszedł we mnie. W związku po maśle, ale trudno mu sce rozwinął się teatr. Dlaczego? garnął mnie teatr. Realizowałem grają kobiety? z tym, że pracuję w taki sposób cokolwiek zarzucić. Stara się Bo wyprodukowanie sztuki spektakle i zacząłem przygoto- Bellissima była filmem o kobie- i prócz reżyserii ukończyłem i jest uczciwy. jest tańsze. W teatrze produ- wywać fabułę. Dostałem dofi- tach. W Ojcu rola kobieca jest też Wydział Aktorski Szkoły Może tak przejawia się ów brak kuje się więcej, dzięki czemu nansowanie z PISF-u, ale z pro- dopełnieniem męskiej postaci. Filmowej w Łodzi, uznałem, dystansu? (śmiech). Ojciec to warsztat aktywnego zawodowo jektu wycofała się telewizja, Mila (Karolina Porcari) jest że jednak mogę zagrać tę rolę trochę eksperyment. Jestem reżysera ma szansę się rozwi- która była głównym inwesto- partnerką Konstantego, sporo (śmiech). Nie było to łatwe znużony klasycznym sposobem jać. Doświadczenie powoduje rem, więc projekt padł. Potem od niego młodszą, więc dyspo- doświadczenie, ale może fakt, opowiadania i przewidywalno- zaś, że w pewnym momencie zacząłem już pracować nad nującą trochę innym bagażem że Ojciec jest nakręcony bez ścią, która idzie z nim w parze. porzuca się wszystko, czego się Ojcem – na początku z Dariu- doświadczeń. Jej wyobraże- dystansu, będzie jedną z głów- Był czas, kiedy oglądałem śred- nauczyło i zaczyna iść drogą, szem Jabłońskim, który kiedyś nia o życiu są optymistyczne,

nych zalet tego filmu. nio po trzy filmy dziennie. Dziś którą podpowiada intuicja, rza- przeczytał jedną z moich sztuk ale dosyć naiwne. Choć z dru- Świat Fot. Pałka/Kino Robert

52 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 53 Polskie premiery: W spirali Polskie premiery: W spirali

Piotr Stramowski i Katarzyna Warnke A gdyby to nie bohater, w filmieW spirali, reż. Konrad Aksinowicz a widz Fot. Wojciech Zieliński/Alter Ego Pictures Ego Zieliński/Alter Fot. Wojciech

Jak byś scharakteryzował resowana projektem, ale kiedy rzeczy powracają. Zupełnie jak gim itd. By mógł powoli zacząć parę głównych bohaterów przeczytała scenariusz, okazało w spirali. kleić z tego bryłę. się zmieniał? W spirali? się, że to nie dla niej. Szukałem To typowi bohaterowie naszych kogoś, kto mnie zaskoczy, i tra- Skąd w ogóle pomysł na tę Jako reżyser zadebiutowałeś czasów, którzy bardzo chcą fiłem na Kasię Warnke. Zaczęła spiralę? w 2009 roku filmem Zamiana Kuba Armata: Jak to się osiągnąć sukces. Żyją w korpo- mnie brać pod włos. Nie czułem O tej filozofii opowiedział na podstawie scenariusza stało, że człowiek, który Z Konradem Aksinowiczem, reżyserem racyjnym związku opartym na się tak bezpieczny jak z innymi mi Tamir, który gra w filmie Cezarego Harasimowicza. wychował się na Gwiezdnych wymianie korzyści. Niby chcą ludźmi. Właśnie uczucie pew- samego siebie. To aktywista W spirali zrealizowałeś po wojnach, robi taki film jak filmu W spirali, rozmawia Kuba Armata iść do przodu, ale zupełnie im nego dyskomfortu było główną mieszkający w Polsce od kilku sześciu latach. Dlaczego W spirali? się to nie udaje. Każdy ma tu motywacją, by ją zatrudnić. Tak lat. Przez kilka miesięcy poma- trwało to tak długo? Konrad Aksinowicz: swój interes, ale myślę, że tak właśnie wyobrażałem sobie gał mi przy innym scenariuszu, Kiedy robiłem Zamianę, mia- Gwiezdne wojny to była moja dziewa. To samo chciałem imprezę moich rodziców i ich w ogóle jest w dzisiejszych cza- Agnes. Zresztą dotyczy to opowiadając jednocześnie swoje łem 28 lat. Cezary był dużo bar- pierwsza filmowa fascynacja, powtórzyć i tym razem. Myślę, przyjaciół aktorów. Siedzia- sach. Dzisiaj łatwiej pogadać całego filmu. Są w nim sceny fantasmagorie. Wydaje mi się, że dziej doświadczonym człowie- z którą wiąże się długa historia. że ma to jakiś związek z tym, że łem wtedy jako dzieciak pod przez Facebooka, niż spotkać się robione „na wariata”, do których jego problem polegał na tym, że kiem, który zaprosił mnie do To były czasy, kiedy niczego wychowałem się w artystycznej stołem i przysłuchiwałem się, twarzą w twarz. Być może dla- zmuszały nas okoliczności i nie miał bardzo wiele pomysłów, ale współpracy. To było dla mnie w Polsce nie było, otaczała nas rodzinie. Moi rodzice byli akto- który aktor przekrzyczy któ- tego, że zawsze masz tę sekundę mieliśmy innych opcji. Potem żadnego z nich nie realizował. sporym wyzwaniem, po którym smutna szara rzeczywistość, rami, ojciec pracował w Teatrze rego. Obserwując to, zrozumia- więcej na reakcję. okazywało się, że to najlepsze U mnie było inaczej. Jak powie- miałem robić kolejne projekty. zatem zobaczenie tego filmu Kalambur. To był teatr otwarty, łem, że nie ma tam zwycięzcy momenty. działem mu, że zrobię film, to Alan Parker powiedział kiedyś: w kinie na wielkim ekranie ura- miejsce, gdzie każdy mógł ani żadnej dyskusji, a to nic Powiedziałeś, że nie miesiąc później byliśmy już na „Zrób cztery filmy, nauczysz stało do rangi prawdziwego przyjść ze swoją sztuką. Najbar- innego jak konkurs próżności. wierzysz w zmiany, że to film Wiele ich było? dokumentacji. A on dalej z tymi się robić kino i dalej jakoś doświadczenia. Widziałem dziej fascynowało mnie to, że Wygłaszając te słowa, postać o niezmienności. Jest w filmie scena rozmowy swoimi przeróżnymi pomysłami. samo pójdzie”. Liczyłem, że nagle piękny dziwny świat, któ- nie było tam kurtyny, co powo- grana przez Olgę Bołądź burzy Paradygmat filmowy mówi pary bohaterów w łóżku po Na tym to polega – że jak się tak będzie w moim przypadku. rego jeszcze wtedy nie rozumia- dowało mnóstwo zaskoczeń. porządek. Powstaje pytanie, czy o tym, że bohater powinien się imprezie. Kręciliśmy ją na dwie coś wymyśli, to później trzeba Zamiana została zmiażdżona łem. To było coś wyjątkowego. Tak właśnie pomyślana była mówi tak, bo miała tego dosyć, zmienić, przejść pewną drogę, kamery i mieliśmy chyba dzie- się za to zabrać. Nie trzeba mieć przez krytykę i zaczęły się pro- Zrobienie kina gatunkowego, scena aktorskiej imprezy w fil- czy może w ten sposób chciała która odciśnie na nim swoje więć dubli. Coś cały czas nie od razu jakiegoś perfekcyjnego blemy. W środowisku zacząłem nawet niekoniecznie w takiej Konrad Aksinowicz mie W spirali. zwrócić na siebie uwagę. Czy piętno. Ale czy naprawdę tylko wychodziło, ale w ogóle nie scenariusza, ważne jest, by być funkcjonować jako ten gość od stylistyce, jest bardzo kuszące Zieliński Fot. Wojciech naprawdę trzeba wejść na stół w ten sposób należy patrzeć na wyłączaliśmy kamer. To, co elastycznym i otwartym na to, Zamiany, w efekcie zabrało mi i mam nawet kilka takich pro- warto zrobić kilka klasycznych Ta scena rzeczywiście jest i krzyknąć, żeby wszyscy cię kino? A gdyby było odwrot- widzimy na ekranie, to jakaś co dzieje się dookoła. Ten film to cały rynek reklamowy, na jektów. Problem polega jed- struktur, żeby pokazać widzom trochę odklejona od całości. usłyszeli? Takie rzeczy mnie nie – gdyby bohater pozosta- forma ich zmęczenia po kolej- to owoc takiego podejścia. Choć którym prężnie działałem. I rap- nak na finansowaniu. To dość i ludziom z branży, że się coś Twoi bohaterowie rozmawiają fascynują. wał niezmienny, a zmieniał się nym dublu. Coś ich poniosło. początkowo nie było łatwo, bo tem z reżysera będącego na fali frustrujące, kiedy czujesz, że jednak potrafi. Inaczej można o sztuce i nagle jedna właśnie widz. Może to, co widzi Kiedy zobaczyłem te emocje, wspomniane spirale w ogóle stałem się „persona non grata”. nie możesz rozwijać się przez się zapętlić. z aspirujących aktorek, którą Podobnie pewnie jak na ekranie, odniesie jakoś do pomyślałem, że dokładnie o to nie zadziałały, kiedy ułożyłem je Najgorsze było to, że Zamianę jakieś ograniczenia. A ja chciał- gra Olga Bołądź mówi: „A co, związki dysfunkcyjne, siebie i wpłynie to na jego rela- mi chodziło. Lubię filmy, w któ- w pierwsza „układkę” na mon- mało kto widział, ale wszyscy bym robić to na własnych zasa- Mówisz o skomplikowanej jeżeli jesteśmy słabi?”. bo taki jest między parą cję z partnerem. W spirali miał rych widzimy kłótnię i czujemy tażu. słyszeli, że jest słaba. I koniec. dach, na podstawie własnych strukturze, która może Chyba najbardziej utożsamiam trzydziestolatków, którzy być takim filmem, który bar- się trochę niekomfortowo, że Nie mogłem wtedy dostać doświadczeń i przeżyć. Tak wła- stanowić wyzwanie dla widza. się z postacią, która wygłasza są głównymi bohaterami – dzo mocno można rozpatrywać jesteśmy jej świadkami. Chcia- Końcowy efekt był zatem pracy przy żadnym serialu, choć śnie było w przypadku filmu Myślisz o nim, robiąc film? te słowa, bo tak naprawdę sam Krzysztofem i Agnes. przez swoje doświadczenia. łem, żeby tak poczuł się mój zbliżony do początkowej idei? jeszcze rok wcześniej wielu ludzi W spirali, któremu bliżej do Oczywiście, bo chciałbym siebie o to pytam. Czy to, co Rzeczywiście, fascynują mnie widz. Dlatego w takich momen- Nie do końca. Mam świado- z branży chciało mnie poznać. kina autorskiego niż gatunko- mieć nad nim kontrolę. Po raz robię, naprawdę ma sens, czy takie związki. Być może dla- Ciekawa pod tym względem tach staram się być jak najbli- mość, że publika potrzebuje Na tym polega show-biz- wego. To mały, skromny film, pierwszy to poczułem, kiedy może lepiej byłoby, gdybym tego, że uważam, iż dotyczy jest zwłaszcza postać żej bohaterów. Takie sytuacje linearności w opowiadaniu. nes. Albo się załamiesz, albo ale taki, na który mnie było zrealizowałem jeden ze swo- został na przykład strażakiem. to każdego z nas. To wszystko kobieca – Agnes. mają w końcu miejsce codzien- A ja skaczę pomiędzy różnymi będziesz robił swoje. Wybrałem stać. Nie tylko budżetowo, ale ich krótkich metraży. Wpro- Bo mogę wymyślić sobie cel, wychodzi podczas zderzenia Poszukiwałem aktorki wyma- nie. Zupełnie bezsensowne rzeczami, więc tych permutacji to drugie. Zacząłem pisać sce- i psychicznie. Ma on dziwną wadzam widza w określony że chcę być wielkim artystą, z drugą osobą. Wiele nam ten gającej, takiej, która potrafi spory o nic, które do niczego było mnóstwo. Mój pomysł był nariusze, mam cztery gotowe strukturę także dlatego, że sam klimat, opowiadam mu pewną ale potem okazuje się, że każdy moment mówi, nie tylko o kimś, wziąć cię w szpony. Początkowo nie prowadzą, a jednak spra- taki, by widz dostawał lapidarne projekty i będę chciał je zreali- chciałem się czegoś nauczyć. historię i nagle następuje coś, siedzący przy stole chce nim ale przede wszystkim o nas rolę Agnes miała zagrać Edyta wiają ból i powodują niesmak. informacje w pierwszym spiral- zować. Sam jestem ciekaw, co Choć mam świadomość, że czego zupełnie się nie spo- być. W tej scenie widziałem samych. Olszówka. Była mocno zainte- Trudno od tego uciec, bo takie nym okrążeniu, kolejne w dru- z tego wyjdzie.

54 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 55 Premiery po latach: Deja vu W produkcji Tomasz Sztuka Pełnometrażowe „Pierwszy filmy fabularne polsko-radziecki film amerykański” uniemożliwiają mu wykonanie 16 maja w warszawskim kinie Kultura odbyła się premiera zadania. W filmie, obok Jerzego Stuhra, wystąpili m.in. Jan Ma- zrekonstruowanego cyfrowo filmu Deja vu w reżyserii Juliusza chulski (stylizowany na Marlo- na Brando w Ojcu chrzestnym), Machulskiego z Jerzym Stuhrem w roli głównej. Przed pokazem Wojciech Wysocki, Liza Machul- o kulisach realizacji filmu opowiadali reżyser oraz autor zdjęć ska i wielu aktorów radzieckich. Bikini Blue Wściekłość Deja vu w całości został zrealizo- etap produkcji: okres zdjęciowy etap produkcji: postprodukcja Janusz Gauer i konsultant muzyczny Zbigniew Niciński. wany w językach rosyjskim i an- reżyseria: Jarosław Marszewski reżyseria: Michał Węgrzyn gielskim. scenariusz: Jarosław Marszewski scenariusz: Michał Węgrzyn, Marcin Roykiewicz

„Jerzy Stuhr miał w Rosji bar- zdjęcia: Jacek Podgórski zdjęcia: Wojciech Węgrzyn Węgrzyn Fot. Wojciech ardzo się cieszę, że film dzo znane nazwisko po Seksmi- scenografia: Katarzyna Filimoniuk muzyka: Dawid Jaworski

zbiera jeszcze tak licz- sji. Jak powiedziałem moim rosyj- Zebra Fot. Wiktor/SF Krzysztof montaż: Jarosław Kamiński scenografia: Max Wolf B ną publiczność” – powie- skim koproducentom, że zagra on dźwięk: Zofia Morus montaż: Michał Biliński dział Juliusz Machulski tuż przed główną rolę, bardzo się ucieszy- obsada: Tomasz Kot, Lianne Harvey, Ruby Rentall, Lee Ross, Tilly dźwięk: Paweł Rytelewski projekcją. – „To znaczy, że opła- li” – wspominał reżyser. – „Poza Gaunt, Lech Mackiewicz obsada: Jakub Świderski, Paulina Chapko, Natalia Klimas, Małgorzata cało się trzy miesiące kręcić go tym ja uwielbiam pracować z Jur- producent: Juliusz Machulski Zajączkowska, Jan Piechociński, Konrad Marszałek, Jakub Węgrzyn, Anna w Odessie. Kiedy pojechałem do kiem. To był nasz trzeci wspól- produkcja: Studio Filmowe „Zebra” Węgrzyn, Konrad Darocha, Maciej Zuchowicz Rosji w 1985 roku, szefowie tam- ny film. Bardzo mu się spodobał planowane zakończenie produkcji: wrzesień 2016 producenci: Michał Węgrzyn, Piotr Cisło tej kinematografii zaproponowali scenariusz i bardzo chciał zagrać czas projekcji: ok. 100 min produkcja: WMW Film mi film. Powiedziałem, że chętnie amerykańskiego gangstera. Ma- premiera: I połowa 2017 planowane zakończenie produkcji: wrzesień 2016 nakręciłbym Mistrza i Małgorza- rzy o tym chyba każdy aktor”. czas projekcji: ok. 85 min tę. Uśmiechnęli się tylko i zapy- Deja vu miało swoją pierwotną Wielka Brytania, rok 1953. Trwa zimna wojna. Stalin nie żyje, Bry- premiera: 2017 tali, czy mam jeszcze jakieś inne Juliusz Machulski, Janusz premierę 18 kwietnia 1990 roku. tyjczycy skończyli fetować koronację Elżbiety II, kina opanowała pomysły. I tak zaproponowałem Gauer i Zbigniew Niciński Reżyser żartobliwie na „premie- właśnie Wojna światów. 30-letnia Dora Szumski jest Angielką To film, w którym narracja oparta jest o jednego aktora. W epi- Fot. Borys Skrzyński/SFP film o amerykańskim gangsterze, rze po latach” wspominał: „Mie- zamężną z polskim imigrantem, Erykiem, byłym oficerem Wojska zodycznych rolach zobaczymy inne postacie, niemniej jednak który przyjeżdża do Rosji. Po la- poli. Członkowie amerykańskiej ku, bo wiedziałem, że z tym się liśmy to szczęście, że zrobiliśmy Polskiego, któremu powojenny układ sił nie pozostawia żadnego widzowie przede wszystkim będą śledzić poczynania głównego tach, Jerzy Kosiński, podpowie- mafii nazywają się: Scorsese, de zmierzyć, to jest nie lada wyczyn”. film na przełomie dwóch syste- wyboru, skazując na śmierć w ojczyźnie lub emigrację. Po nieuda- bohatera. Wściekłość to projekt opowieści psychologicznej z ele- dział mi po obejrzeniu Deja vu, że Niro, Coppola czy Stallone. Fik- Akcja filmu toczy się w Chicago mów politycznych. Wchodził na nej próbie samobójczej Eryk przebywa w Mabledon Park – szpi- mentami kina akcji. Adam – pierwszoplanowa postać, by wydłużyć to jest »pierwszy polsko-radziec- cyjne postaci mieszają się z hi- i Odessie w roku 1925. Członek ekrany już w wolnej Polsce. Ale talu psychiatrycznym dla byłych polskich żołnierzy dotkniętych swój wolny czas bez żony i dzieci, postanawia po długim treningu wojenną traumą. Dora przeczuwa, w czym tkwi tajemnica choroby ki film amerykański«”. storycznymi, pojawiają się echa gangsterskiej rodziny, Mick Nich, gdyby nie to, że zaczęliśmy go z kochanką na siłowni wrócić do domu, biegnąc trasą rowerową Eryka. Ma też pewne dowody… Jednak od podjęcia poważnej roz- Film, co sygnalizuje sam tytuł prozy Nabokova i Babla, a tak- daje cynk policji o planowanym w komunistycznej kinematografii, wzdłuż obwodnicy. Ma do przebycia 20 kilometrów, praktycznie mowy z mężem powstrzymuje ją nadzorujący oddział szpitalny bez możliwości rezygnacji czy skrótu. Decydując się na kolejny (z fr. dèjà vu, czyli „już widziane”) że, mimo żartobliwej formy, to transporcie alkoholu i ucieka do to nigdy nie udałoby nam się ze- doktor Lipman. Dora podrzuca swojej siostrze, Sarze, synka Paula, trening, nie ma świadomości, że oto nadszedł dla niego sądny to przewrotna gra konwencjami zupełnie poważne spojrzenie na ZSRR, skąd wywodzili się jego brać na niego pieniędzy. Wtedy i pełna niepokoju jedzie starym motocyklem do serca zagadki. dzień. Twórcy filmu umieszczają bohatera na wąskim i długim filmowymi i skojarzeniami. Jest temat sowieckiego komunizmu przodkowie. Rodzina w USA mu- łatwiej było przechytrzyć cenzu- Nieoczekiwanie, spotkanie małżonków nie kończy się w szpitalu. odcinku drogi, podczas której będzie musiał sprostać najtrudniej- pastiszem amerykańskiego kina jako systemu absurdu od same- si zmyć hańbę i wysyła za nim rę, niż dzisiaj finansistów”. Eryk ucieka i zjawia się w przydrożnym pubie, ratując zaskoczoną szym emocjom. gangsterskiego oraz kina radziec- go początku swojego istnienia. Johna Pollacka (w tej roli Jerzy Organizatorami premiery cy- żonę z opresji. Kobieta chce natychmiastowego powrotu męża kiego. Nawiązuje do takich tytu- „Staraliśmy się używać jak naj- Stuhr), zawodowego mordercę frowej byli: Stowarzyszenie Fil- do szpitala, ale zgadza się na wspólny seans filmowy w pobliskim łów jak Dawno temu w Ameryce więcej cytatów” – wyjaśniał Ju- o polskich korzeniach. Pollack mowców Polskich, Polski Insty- kinie. Nieświadoma podstępu, otumaniona środkiem psychotro- Sergio Leone, Czapajew Siergieja liusz Machulski. – „Wiadomo, sko- jedzie do Odessy, udając ento- tut Sztuki Filmowej, Narodowy powym, daje się porwać Erykowi na odludne wybrzeże… Bikini Wasiliewa, Pancernik Potiomkin ro Odessa, to Pancernik Potiom- mologa i trafia m.in. na plan fil- Instytut Audiowizualny, Studio Blue to opowieść o przekleństwie podwójnego życia, które można Siergieja Eisensteina czy Ojciec kin, to scena ze schodami, która mu Eisensteina. Morderca na- Filmowe „Zebra” i Cyfrowe Re- scalić w jedno, dzięki prawdzie i bliskiej osobie. To historia o sza- leństwie i gorących uczuciach w czasach zimnej wojny. chrzestny Francisa Forda Cop- przerażała mnie trochę na począt- potyka wiele przeszkód, które pozytorium Filmowe. oprac. J.M.

56 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 57 Festiwale za granicą: Cannes Festiwale za granicą: Cannes

anneński festiwal to miej- go, moim zdaniem, filmu sekcji Filho. Co rusz słychać opinie, że wrażenie. O ile jednak nagrodę dla sce, w którym każdy znaj- Un Certain Regard Captain Fan- jurorzy się nie popisali. I trudno Mungiu dało się wybronić, o tyle Cdzie coś dla siebie. Z ze- tastic Matta Rossa (nagroda za się z tym nie zgodzić, bo ich wer- większa konsternacja towarzyszy- wnątrz przypominać może nieco reżyserię). Tuż po napisach koń- dykt okazał się szalenie bezpiecz- ła wyborowi drugiego z wyróż- targowisko próżności, gdzie liczą cowych, odtwarzający główną rolę ny. W takich kategoriach należy nionych. Twórcy, którego nowy się jedynie kolejne efektowne kre- Viggo Mortensen wszem i wobec ocenić Złotą Palmę dla Brytyjczy- film, Personal Shopper, będący acje, koterie i mniejsze bądź więk- pokazał wiwatującej publiczności ka Kena Loacha. Trudno odma- czymś na kształt metafizycznego sze skandale, będące tutaj na po- środkowy palec. Nie było jednak wiać jego nowemu filmowi Ja, horroru, spotkał się z dość nie- rządku dziennym. Jeden z nich mowy o tym, by ktoś się obrażał, Daniel Blake klasy, ale jednocze- przychylnymi reakcjami. Cieszą wywołał w tym roku, już podczas bo każdy kto widział film, dosko- śnie opowieść o walce jednostki za to laury aktorskie, które ode- ceremonii otwarcia prowadzący nale wiedział, o co chodzi. (w świetnej interpretacji Dave’a brali: Shahab Hosseini oraz Jaclyn ją francuski aktor Laurent Lafitte. W Cannes nie ma zmiłuj. Filmy, Johnsa) z bezdusznym systemem Jose, bo zarówno filmThe Sales- Zaczepił on Woody’ego Allena, które się podobają dostają długie znamy przecież z jego obrazów man Asghara Farhadiego, jak którego nowy filmCafé Society owacje na stojąco, a w stosunku do doskonale. Złotym dzieckiem i Ma’ Rosa Brillante Mendozy za- inaugurował tegoroczną edycję, tych gorszych, wyrazy dezapro- Cannes pozostał 27-letni Kana- sługiwały na uwagę i docenienie. głośno dywagując, jak to możliwe, baty zamieniają się w głośne bu- dyjczyk Xavier Dolan. Do swojej Dużo większą konkurencję z pew- że słynny reżyser „kręci tak wie- czenie, gwizdy czy nawet krzy- kolekcji festiwalowych nagród do- nością miała filipińska aktorka, le filmów w Europie, a mimo to ki, sugerujące, by reżyser znalazł rzucił Grand Prix oraz Nagrodę bowiem tegoroczny canneński w Ameryce nigdy nie został ska- sobie jakieś inne zajęcie. Tak by- Jury Ekumenicznego za To tylko konkurs obrodził w znakomite ko- zany za molestowanie nieletnich”. ło w przypadku wspomnianego koniec świata, o którym mówi, że biece kreacje. Wystarczy wspo- To jedna z twarzy Cannes, miejsca Refna, którego The Neon Demon jest jego pierwszym filmem, który mnieć chociażby Sonię Bragę ze na które przez te kilkanaście dni wzbudził chyba najbardziej skraj- zrealizował jako dojrzały mężczy- wspomnianego już Aquariusa czy zwrócone są oczy całego świata ne reakcje. O ile Duńczyk mógł zna. Ta rodzinna psychodrama, Isabelle Huppert w kapitalnym, (czego potwierdzeniem ogrom- pocieszać się także pozytywnymi nakręcona na podstawie sztuki stylowym thrillerze Paula Verho- na liczba dziennikarzy oraz fo- recenzjami swojego filmu, o ty- Jeana-Luca Lagarce’a nie prze- evena Elle. Ceremonia zakończenia – Xavier Dolan, toreporterów) i nie ma się co na le znakomity amerykański aktor konała jednak większości kryty- To była naprawdę wyjątkowo Cristian Mungiu, Andrea Arnold

Fot. Alberto Pizzoli/AFP/East News Fot. Alberto Pizzoli/AFP/East nią obrażać. Na szczęście są też i wydawało się niezły reżyser Sean ków, którzy ocenili obraz bardzo udana edycja najbardziej presti- inne. Słusznie zauważył w jed- Penn najpewniej chciał zapaść się surowo. żowego ze światowych festiwali. nej ze swoich relacji w „Gazecie pod ziemię. Jego The Last Face, Niemałe kontrowersje wzbu- Edycja, w której niestety po raz ko- Wyborczej” Tadeusz Sobolewski, zrealizowany w gwiazdorskiej ob- dziły też nagrody za reżyserię, lejny zabrakło wyraźnego polskie- wskazując, że ten festiwal to „labo- sadzie, z Charlize Theron, Javie- które ex aequo odebrali: Rumun go akcentu. Tym samym Cannes ratorium współczesnego gustu”. rem Bardemem, Jeanem Reno, po- Cristian Mungiu (laureat Złotej wciąż pozostaje jedyną imprezą Tam, gdzie Swoje miejsce znajduje tu bowiem bił niechlubny festiwalowy rekord. Palmy z 2007 roku za 4 miesiące, wśród topowych, jakiej od wielu i kino autorskie, i gatunkowe, co W wydawanej w Cannes festiwa- 3 tygodnie i 2 dni) oraz Francuz lat nie udało się sforsować naszej istotne bez wartościowania, któ- lowej edycji pisma „Screen”, gdzie Olivier Assayas. Dla mnie Gradu- kinematografii. Jedynym polskim re z nich jest więcej warte. Tym jedenastu krytyków oceniało kon- ation tego pierwszego przegrało śladem w oficjalnej selekcji, by- samym obok Cristiana Mungiu kursowe wybory, w skali od 0 do 4 w przedbiegach z fantastyczną ły w tym roku projekcje dwóch czy Asghara Farhadiego, spotkać uzyskał działającą na wyobraźnię trzygodzinną Sieranevadą Cristie- części Dekalogu Krzysztofa Kie- można też Stevena Spielberga, średnią… 0,2. Okazując się wielką, go Puiu. Swoją drogą zakwalifiko- ślowskiego (Krótki film o zabijaniu czy chętnie sięgającego po sche- ale chyba jedyną wpadką francu- wanie dwóch filmów rumuńskich oraz Krótki film o miłości) w ra- maty kina eksploatacji Nicolasa skich selekcjonerów. do Konkursu Głównego i kolejne- mach sekcji Cannes Classics. Wy- Windinga Refna. go do sekcji Un Certain Regard daje się, że to jednak zdecydowa- Niezbadane są wyroki (Dogs Bogdana Miricy) robiło nie za mało. Artyści kontra jurorów widzowie Skoro mowa o rekordach, padł też kinofilia Tym, co za każdym razem naj- pozytywny, bowiem najwyższą bardziej ujmuje mnie w canneń- średnią w historii wspomnianych skim festiwalu, jest sposób w jaki ocen (3,8) uzyskał niemiecki film miesza się z wolnością filmy można przedstawiać, ale i je Toni Erdmann w reżyserii Maren odbierać. Kinofilia miesza się tu Ade. Niespełna trzygodzinna, nie- z wolnością twórczą, dając czasa- co absurdalna opowieść o trud- mi doprawdy zaskakujące rezulta- nych relacjach pomiędzy ojcem Kuba Armata ty. Zawsze będę pamiętał premie- a córką w samym środku korpo- rę filmuGeronimo Tony’ego Gatli- świata. Faworyt dziennikarzy (Na- fa sprzed dwóch lat. Kiedy wywo- groda FIPRESCI) został jednak Za nami 69. edycja Festiwalu Filmowego w Cannes. Imprezy, o której pewnie długo ływani na scenę przez dyrektora kompletnie zignorowany przez by można mówić w samych superlatywach, gdyby nie końcowy werdykt, budzący festiwalu Thierry’ego Frémauxa jury pod przewodnictwem autora kolejni odtwórcy, ku uciesze pu- Mad Maxa, George’a Millera. Ta- spore obiekcje i przyjęty raczej „na chłodno”. Okazał się on przysłowiową łyżką dziegciu bliczności, wykonywali ekwilibry- kich przykładów było zresztą wię- w potężnej beczce miodu, bo nie ma co ukrywać, że pod względem konkursowej styczne salta w eleganckich smo- cej, by wspomnieć o fantastycz- kingach. Próbki tego doświadczyć nym Patersonie Jima Jarmuscha Grażyna Szapołowska i Olaf Lubaszenko (i nie tylko) selekcji była to najlepsza odsłona festiwalu od dobrych kilku lat. można było i w tym roku podczas czy równie udanym Aquariusie w filmieKrótki film o miłości, reż. Krzysztof Kieślowski

emocjonalnej projekcji najlepsze- Brazylijczyka Klebera Mendonçy Fot. News Polfilm/East

58 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 59 Polscy filmowcy na świecie

prezentować będzie Klara Ko- w International Alliance for gorii filmu komediowego. Oba jest filmowi i muzyce, jury przy- GSF tak zostało skomentowa- angielsku, francusku, hiszpań- chańska – autorka filmów krótko- Mountain Film. obrazy są zapisami spektakli znało nagrodę za najlepszy do- ne przez jury: „Czułość angażuje sku i po rosyjsku). Bezsprzecz- metrażowych pokazywanych na teatralnych zrealizowanych w ra- kument filmowiPiano Vity Marii pełnym napięcia, kontrowersyj- nie najpopularniejszym artystą festiwalach w Polsce i za granicą. mach projektu Wytwórni Filmów Drygas. Piano opowiada o urato- nym tematem aborcji z godną pochodzącym z naszego kraju W 2015 jej obraz Lokatorki (pro- Dokumentalnych i Fabularnych wanym przez studentkę konser- podziwu szczerością. Zielonka jest Fryderyk Chopin (125 wersji dukcja Szkoły Filmowej w Łodzi ) 7 owiec z nagrodą pod nazwą Teatroteka. W kate- watorium pianinie, które miało jednak zamiast brać stronę w de- językowych; 305 255 odsłon). Na- podczas 31. Warszawskiego Festi- w Atenach gorii czarnej komedii nagrodę wzmocnić konstrukcję barykady bacie, portretuje wnikliwy i wie- tomiast wśród polskich filmow- walu Filmowego został wybrany Krótkometrażowy film Wiktorii Bronze Remi otrzymał filmDzień na ukraińskim Majdanie, a sta- lopłaszczyznowy portret pary ze ców palmę pierwszeństwa, jak najlepszym filmem krótkometra- Szymańskiej został nagrodzony dobry Mileny Dutkowskiej, gro- ło się uczestnikiem i symbolem szczególną dynamiką emocjo- wynika z zestawienia i raportu żowym i otrzymał Short Grand podczas 43. Athens Internatio- teskowa opowieść o sensie życia rewolucji. Instrument okazał się nalną. Czułość to cenny impuls przygotowanego przez Toma- Prix. Kochańska pracuje obecnie nal Film + Video Festival (4-10 i śmierci. groźniejszy niż butelki z koktaj- na rozpoczęcie dialogu, ośmiela, sza Kukołowicza i Zespół ds. Sta- nad pełnometrażowym debiutem kwietnia). Obraz otrzymał trzecią lami Mołotowa... Władza nazwała aby zmierzyć się z tematem nie tystyki Kultury z NCK, dzierży fabularnym, którego rozwój jest nagrodę w kategorii Narrative grających „piano ekstremistami”. jako abstrakcyjną ideą, ale praw- Roman Polański (68 wersji języ- współfinansowany przez PISF. Short. Film Szymańskiej to opo- Warto przypomnieć, że Vita Ma- dziwym, przeżytym doświad- kowych; 277 914 odsłon). W czo- Future Frames to nowa inicjaty- wieść o samotnej dziewczynce Dotknięcie Anioła ria Drygas również w ubiegłym czeniem”. Na festiwal w Jenie łowej trójce najchętniej czyta- wa MFF w Karlowych Warach ukrywającej się w górach. Miesz- z Polsko-Niemiecką roku odebrała nagrodę na Media- zgłoszono ponad 700 tytułów, nych biogramów znaleźli się oraz European Film Promotion, ka ze starszym mężczyzną i jego Nagrodą im. Tadeusza Wave. Jej filmNóż w wozie został spośród których do konkursu również: Krzysztof Kieślowski (51; która ma zwrócić uwagę spe- owcami, próbując stworzyć wo- Mazowieckiego uznany najlepszym krótkometra- wybrano jedynie 32 i tutaj znowu 35 983) i Andrzej Wajda (50; 32 cjalistów z branży filmowej, jak kół siebie nowy świat. 7 owiec to 11 maja podczas corocznych Dni żowym dokumentem. najlepszym filmem krótkometra- 729). W dziesiątce, na kolejnych i dziennikarzy na młodych twór- podróż do magicznych momen- Mediów w Media City w Lipsku żowym okazał się obraz Emilii miejscach, uplasowali się: Pola ców filmowych. Podczas imprezy tów dzieciństwa, do pokonywa- wręczono Polsko-Niemieckie Na- Zielonki. Czułość tym samym do- Negri, Krzysztof Zanussi, Izabel- dziesięciu młodych reżyserów nia strachu i samotności. grody Dziennikarskie przyzna- łączyła do kilku innych produkcji la Scorupco, Agnieszka Holland, i reżyserek zaprezentuje swoje wane w kategoriach: Prasa, Ra- Wielki sukces Czułości Gdyńskiej Szkoły Filmowej, które Janusz Kamiński (trzeba jednak dotychczasowe dokonania i spo- dio i Telewizja. Spośród sześciu w Busan i Jenie w ostatnich latach podbiły świa- pamiętać, że wykształcony i pra- tka się z widzami, weźmie rów- filmów nominowanych – trzech Film dyplomowy absolwent- towe festiwale. cujący za granicą), Zbigniew Monika Lenczewska nież udział w najciekawszych wy- Polacy nagrodzeni polskich i trzech niemieckich au- ki Gdyńskiej Szkoły Filmo- Preisner oraz Jerzy Skolimow-

Fot. Match&Spark Management darzeniach branżowych. w Huston torów – zwycięzcą w kategorii Te- wej – Emilii Zielonki – zdobył ski. Tuż za nimi uplasowali się: Na 49. Festiwalu Filmów Nieza- lewizja okazał się polsko-niemiec- Excellence Award for Best Pic- Wojciech Kilar, Jerzy Stuhr oraz Monika Lenczewska otrzymał Difret w reżyserii Zere- leżnych WorldFest Huston (8-17 ki dokument Dotknięcie Anioła ture w Konkursie Międzynaro- Polański, Kieślowski Tadeusz Konwicki. Więcej infor- wyróżniona przez senay Berhane Mehari (był także kwietnia) nagrodzono sześć pol- Marka Tomasza Pawłowskiego. dowym 33. Busan International i Wajda najpopularniejsi macji na temat całego raportu „Variety” etiopskim kandydatem do Osca- Obrazy o tematyce skich produkcji. Jest to najstar- Nagrodę i 5 tys. euro, w imieniu Short Film Festival w Korei (22- na świecie „Polscy artyści w wielkim świe- Prestiżowy amerykański maga- ra). Natomiast w kategorii Best górskiej z sukcesami szy festiwal filmów niezależnych reżysera odebrała producent- -26 kwietnia) oraz został wybra- Narodowe Centrum Kultury cie” można znaleźć na stronie: zyn filmowy zaliczył polską au- of NEXT nagroda publiczności we Włoszech na świecie. Misją WorldFestu jest ka Małgorzata Walczak z Zoyda ny najlepszym filmem krótko- opublikowało ranking najpopu- www.nck.pl. torkę zdjęć do wąskiego grona trafiła doImperial Dreams w re- Film Ancy Damian Czarodziej- poszukiwanie i nagradzanie naj- Art Production. Laudator Jacek metrażowym (Best Shortfilm) na larniejszych obecnie polskich „10 Cinematographers to Watch żyserii Malika Vitthala. Magazyn ska Góra zwyciężył na 64. Trento bardziej wyjątkowych oraz kre- Kamiński podkreślił, że od kilku- 17. cellu l’art International Short artystów na świecie. W czołowej 2016”. Lenczewska jest absol- „Variety” docenił polską autor- Film Festival (28 kwietnia – 8 ma- atywnych obrazów. W tym roku nastu lat odkąd jest jurorem, nie Film Festival w Jenie w Niem- setce znalazło się 34 przedsta- wentką Wydziału Radia i Tele- kę zdjęć filmowych za tworzenie ja) i otrzymał Gold Gentian For Platinum Remi Award zdoby- zdarzyła się sytuacja, by jakakol- czech (19-24 kwietnia). Selekcjo- wicieli naszej kinematografii. Alisa w krainie wojny wizji Uniwersytetu Śląskiego „mistycznej relacji ze światłem, Best Movie – Gran Premio „Cit- ła Supernova Andrzeja Cichoc- wiek praca była przyjęta jedno- nerzy festiwalu w Busan wybrali Ranking oparto na ilości wersji z Grand Prix w Maroku w Katowicach (1999), ale zdjęcia która swoimi korzeniami sięga ta’ Di Trento”. Jury uznało go za kiego (dostała również Nagrodę głośnie przez 14-osobowe jury. do konkursu 54 obrazy spośród językowych oraz liczbie odsłon Najnowszy film w reżyserii Alisy do swojego pierwszego polskie- polskiej prowincji, co pozwoliło oryginalne, kreatywne, a jedno- NASA). Film opowiada o świato- Była to 19. edycja Polsko-Nie- ponad 4000 filmów zgłoszonych biogramów polskich twórców Kovalenko i Liubov Durakovej go pełnometrażowego filmu fa- jej ruszyć w podróż po świecie”. cześnie subtelne i intymne dzie- wej sławy profesorze astronomii, mieckiej Nagrody, która od 2013 przez twórców z różnych stron zamieszczonych na Wikipedii Alisa w krainie wojny otrzymał bularnego zrealizowała dopiero W 2012 roku na liście operatorów ło pokazujące walkę człowieka który od wielu lat żyje w odosob- roku nosi imię Tadeusza Mazo- świata. Zwycięstwo produkcji w czterech językach obcych (po Grand Prix na Międzynarodo- przed dwoma laty. Było to Obce wyróżnionych przez „Variety” z przeznaczeniem i sobą. Dodat- nieniu. Wśród dokumentów wy- wieckiego. Corocznie odbywa się wym Festiwalu Filmów Doku- niebo w reżyserii Dariusza Ga- znalazła się Jolanta Dylewska. kowo doceniono technikę do- różniono dwa polskie tytuły: Do- w innym mieście, naprzemiennie mentalnych w Agadirze (2-7 majewskiego. Ukończyła również W 2013 był to Adam Sikora, kumentu, będącą połączeniem tknięcie Anioła Marka Tomasza w Polsce i Niemczech. Do kon- ja). Jury przyznało nagrodę za studia operatorskie w American a w 2014 roku Łukasz Żal i Ry- animacji, kolaży i materiałów Pawłowskiego, który otrzymał kursu nadesłano łącznie 116 prac, „pokazanie wojny w niewyobra- Film Institute i od dobrych kilku szard Lenczewski. filmowych. Nagrodzony został nagrodę Gold Remi w kategorii 62 z Niemiec i 54 z Polski. Uro- żalnych scenach jak z filmów lat mieszka w Los Angeles, pra- także dokument K2. Dotknąć nie- fabularyzowanego dokumentu czystość była transmitowana na fabularnych, łączących w sobie cując głównie za granicą. Jest ba Elizy Kubarskiej, który zdobył oraz Kazimierz – unicestwiona żywo przez MDR oraz przez inter- intymne osobiste przeżycia i po- członkiem International Cine- Gold Gentian For Best Moun- idylla Wiesława Dąbrowskiego – net (po polsku i niemiecku). litykę”. Alisa w krainie wojny jest matographers Guild (ICG) oraz Klara Kochańska taineering Film – Italian Alpine Gold Remi w kategorii filmu do- koprodukcją polsko-ukraińską Stowarzyszenia Autorów Zdjęć w programie Future Club Prize. Film został nagrodzo- kumentalnego poniżej 60 minut. i przedstawia życie 26-letniej stu- Filmowych (PSC). Należy rów- Frames ny za subtelne świadectwo kru- Docenione zostały także: Trash dentki szkoły filmowej w Kijowie, nież do Stowarzyszenia Filmow- Wśród dziesięciu wartych ob- chości ludzkiego życia. Trento Story Marty Miłoszewskiej – na- Piano najlepszym od czasu Euromajdanu do wojny ców Polskich. W 2014 roku dwa serwowania młodych filmow- Film Festival to najstarszy festi- grodzony medalem Platiunum dokumentem na na Wschodzie Ukrainy. Jest to filmy z jej zdjęciami zostały do- ców w 2. edycji programu wal filmów górskich i podróżni- Remi w kategorii filmów fanta- Węgrzech emocjonalny dziennik młodej ko- cenione na Sundance Film Festi- Future Frames, na 51. Międzyna- czych na świecie. Organizo- stycznych i horrorów oraz Cukier Podczas 26. edycji festiwalu Me- biety zagubionej w niestabilnym val. W kategorii World Cinema rodowym Festiwalu Filmowym wany jest w Trydencie od 1952 Stanik Agaty Puszcz – nagrodzo- diaWave w Komárom (27 kwiet- Dotknięcie Anioła, świecie. Alisa była w niewoli u se- reż. Marek Tomasz Pawłowski

Dramatic nagrodę publiczności w Karlowych Warach Polskę re- roku. Festiwal jest zrzeszony ny medalem Gold Remi w kate- nia – 1 maja), który poświęcony Art Production Fot. Zoyda paratystów, którzy myśleli, że jest

60 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 61 Polscy filmowcy na świecie

szpiegiem ukraińskiej armii. Była Jury podkreśliło także umiejętne nieniu, jury festiwalu chwaliło młodych producentów z Europy. ka Kurzydło, Mikołaj Pokromski Michalina Olszańska, Kinga Preis nie tylko reżyserem, ale stała się i Marta Mazurek w filmie Córki Dancingu, przedstawienie kontrastu między polską produkcję za staranność Udział w „Producers on the i Mariusz Włodarski. też uczestnikiem wydarzeń. Jest reż. Agnieszka Smoczyńska radością życia bohaterek a pozor- i skromność formy filmowej, Move” ma służyć nawiązaniu to także film o miłości Alisy i jej nie pozbawionym nadziei brutal- dzięki której film dostarcza nie- szerszych znajomości branżo- chłopaka, francuskiego dzienni- nym światem. samowitych emocji. W konkur- wych i budowaniu sieci kontak- karza. Producentem obrazu jest sie marokańskiego festiwalu tów, które mają coraz większy Anna Różalska wśród Fundacja Dokument i Świat, a ko- brały udział obrazy z Francji, wpływ na europejską kinema- najlepszych agentów producentami TVP2 i Biełsat. Iranu Tunezji, Bułgarii, Maroka, tografię. Program wspierają filmowych świata Impreza w Adagirze to najwięk- Anna Dymna Hiszpanii, Jordanii, Włoch czy Eurimages i Kreatywna Euro- Magazyn „ScreenDaily” opubli- szy marokański festiwal filmów nagrodzona w Belgii Palestyny. Historia Kobiety była pa. Klaudia Śmieja pracowała kował prestiżową listę agentów dokumentalnych. Dzień babci w reżyserii Miłosza jedyną polską produkcją pre- dotychczas jako koproducent filmowych zatytułowaną „Future Sakowskiego został zaprezen- zentowaną na festiwalu. Impre- przy projektach: Niewinne Anne Leaders 2016”. Wśród czterdzie- towany w Konkursie Międzyna- za odbywała się pod patrona- Fontaine, Illegitim Adriana Sita- stu światowych nazwisk znalazła rodowym 19. Festiwalu Filmów tem króla Maroka. ru, Radiogram Rouzie Hassano- się jedna Polka – Anna Różal- Córki Dancingu Krótkometrażowych w Brukse- vej, była producentem wykonaw- ska – współzałożycielka firmy wielokrotnie li (27 kwietnia – 8 maja). Anna czym filmówBarany. Islandzka Match&Spark, menedżer talen- nagrodzone w Ameryce Dymna, odtwórczyni głównej ro- opowieść Grimura Hákonarsona, tów, koproducent międzynarodo- Północnej li w filmie, zdobyła Nagrodę dla Dawno temu na Śląsku Sweet Home Rafy Martíneza, Pod wych produkcji, w tym amery- Pełnometrażowy debiut Agniesz- Najlepszej Aktorki. Ten sukces, wygrywa w Wielkiej Mocnym Aniołem Wojciecha kańskich filmów z dystrybucją Fot. Kuba Kijowski/Kino Świat Fot. Kuba ki Smoczyńskiej zebrał kolejne to już kolejne zagraniczne (obok Brytanii Smarzowskiego i Warsaw by w USA – Kto napiszę naszą hi- zasłużone międzynarodowe lau- ną (Steven Goldmann Visionary nazwany w USA „polskim wizjo- tribution Grand Jury Awards) wielu krajowych) wyróżnienie Krótkometrażowa fabuła w re- Night Natalii Korynckiej-Gruz. storię?, W imię honoru, Ambition. ry. Na 13. Calgary Underground Award). Nagrody na festiwalach nerem sztuki dokumentu”. W fil- w głównym konkursie poświęco- dla filmu absolwenta Gdyńskiej żyserii Tomasza Protokowi- Była też jednym z producentów Uczestniczka renomowanego Film Festival w Kanadzie (11-17 w USA i Kanadzie są kolejnymi mie zastosowano po raz pierwszy nym filmom fabularnym. W fil- Szkoły Filmowej. cza została uznana Najlep- Chemii Bartka Prokopowicza. programu dla międzynarodo- kwietnia) polska produkcja otrzy- zagranicznymi laurami dla Có- nowatorski język wizualny na- mie zagrali: Ewa Szykulska, Ma- szym Filmem Studenckim na Obecnie pracuje nad takimi mię- wych producentów filmowych In- mała nagrodę dla Najlepszego rek Dancingu. Przypomnijmy, że zwany archicollagem autorstwa rzena Trybała, Dorota Stalińska, Pennine Film Festival w pół- dzynarodowymi koprodukcjami, side Pictures współorganizowa- Filmu Fabularnego. Organiza- niedawno Agnieszka Smoczyń- grafika Roberta Manowskiego Iwona Katarzyna Pawlak, Adrian- nocno-zachodniej Anglii (6-8 jak Gareth Jones Agnieszki Hol- nego przez europejski program torzy 15. Tiburon International ska otrzymała na festiwalu „Kino oraz reżysera Marka Tomasza na Biedrzyńska, Marzena Wie- Czerwony Pająk maja). Dawno temu na Śląsku land, Under the Tree Hafsteinna MEDIA i Creative Skillset. Jej Film Festival w USA (8-15 kwiet- Pavasaris” nagrodę dla najlepsze- Pawłowskiego. Ta polsko-nie- czorek, Katarzyna Bujakiewicz, z nagrodami opowiada o braciach bliźnia- Sigurdssona, Foam at the Mouth klientami są m.in. Marcin Bort- nia) przyznali Córkom Dancin- go reżysera w sekcji New Euro- miecka koprodukcja wzbudza Marzena Więcek i Zbigniew Za- w Niemczech kach, Ryśku i Stefanie, którzy Jānis Nords oraz Park Sofii Exar- kiewicz, Paweł Dyllus, Bartłomiej gu Nagrodę Federica Felliniego. pe – New Names. Córki Dancin- wszędzie ogromne emocje. Wal- machowski. Marcin Koszałka odebrał nagro- żyją w prowadzonym przez za- chou. W poprzednich latach pol- Gliniak, Marcin Koszałka, Moni- Debiut Smoczyńskiej otrzymał gu otrzymały Nagrodę Specjalną czy z utartymi stereotypami dę za reżyserię, a sam film otrzy- konnice sierocińcu. Znajduje skimi „Producers on the Move” ka Lenczewska, Łukasz Żal. również Grand Prix Jury na 8. w konkursie World Dramatic traktującymi Niemców, Żydów mał nagrodę FIPRESCI podczas się on w małym śląskim mia- byli: Kamila Polit, Łukasz Dzię- Chicago International Movies Cinema na tegorocznym festi- i Polaków. Ukazuje, czym jest ci- 16. edycji GoEast – Festiwalu Fil- steczku, gdzie obok siebie żyją cioł, Marta Plucińska, Agniesz- oprac. J.M. and Music Festival (13-17 kwiet- walu Sundance. Obraz otrzymał che przyzwolenie na coraz bar- Ameryka zwycięża mów Centralnej i Wschodniej Eu- Polacy i Niemcy. Mają pecha nia). Kolejnym amerykańskim również m.in. trzy nagrody na dziej panoszące się zło, któremu w Niemczech ropy w Wiesbaden (20-26 kwiet- dorastać w jednym z najpodlej- festiwalem, który docenił polską 36. Międzynarodowym Festiwa- nie przeciwstawiają się państwa, Film Aleksandry Terpińskiej oka- nia). Polacy należą do częstych szych okresów w historii tego produkcję jest Nashville Film lu Filmowym Fantasporto – za zrzucając tę odpowiedzialność na zał się najlepszym krótkim me- laureatów tej imprezy zarówno miejsca – w okresie III Rzeszy. Festival (14-23 kwietnia). W jego najlepszy film, reżyserię i efekty zwykłych ludzi, stających przed trażem na 45. Międzynarodowym w kategorii: najlepszy film Du( - Wkrótce ich drogi rozejdą się, konkursie głównym – Bridge- specjalne. tragicznymi wyborami. Ten hi- Festiwalu Filmów Studenckich że zwierzę, reż. Jerzy Stuhr czy by skrzyżować się za kilkana- stone storyczny obraz nabrał obecnie Sehsüchte (20-24 kwietnia). To Cześć, Tereska, reż. Robert Gliń- ście lat, w niezwykle nieprzy- Narrative Feature – obraz został dramatycznej aktualności wobec największy festiwal o tym profilu ski), w kategorii: reżyseria (Mał- jemnych okolicznościach. Ob- doceniony za najlepszą muzykę, exodusu uchodźców w Europie. w Europie, a organizuje go Film gorzata Szumowska za Ono), jak raz Tomasza Protokowicza to którą skomponował zespół Balla- Dotknięcie Anioła Univeristy w Babelsbergu. Celem i nagród FIPRESCI (Pogoda na produkcja Wrocławskiej Szkoły dy i Romanse. Następnie debiut z prestiżowym imprezy jest promocja młodych, jutro, reż. Jerzy Stuhr) i w innych Filmowej Mastershot. Smoczyńskiej uhonorowano na- wyróżnieniem w USA utalentowanych twórców na are- kategoriach tematycznych. grodą Graveyard’s Shift Grand Obraz Marka Tomasza Pawłow- Kolekcja sukienek nie międzynarodowej. W progra- Jury Prize – „za bycie wszystkim skiego 19 kwietnia, w dniu 73. nagrodzona mie co roku znajdują się filmy od nowatorskiego musicalu, do rocznicy wybuchu powstania w Singapurze fabularne, dokumentalne, ekspe- Klaudia Śmieja emocjonalnie wiernej adaptacji w getcie warszawskim otrzymał Film w reżyserii Marzeny Więcek rymentalne i animowane. Jury Historia Kobiety w Cannes baśni Hansa Christiana Ander- Gold World Medal w kategorii otrzymał nagrodę na Singapure doceniło Amerykę „za naturalną z Grand Prix na Polska producentka Klaudia sena, która zachwyciłaby równo- filmu dokumentalnego podczas World International Film Festi- grę aktorską, ukazanie silnych festiwalu w Maroku Śmieja znalazła się w gronie cześnie Boba Fosse’a i Rainera 59. edycji New York Festivals. val (8-11 kwietnia). To pierwsza konfliktów, urzekający język wi- Film w reżyserii Michała Wę- uczestników prestiżowego pro- Wernera Fassbindera (...)” – jak Dotknięcie Anioła otrzymało już edycja tej imprezy. W konkursie zualny i śmiałe decyzje narra- grzyna zdobył Grand Prix gramu „Producers on the Move”, można przeczytać w uzasadnie- wcześniej kilka nagród w Sta- wzięło udział 130 filmów fabu- cyjne”. W swoim uzasadnieniu na 5. Festival International de który odbył się w dniach 14- niu festiwalowego jury. Równo- nach Zjednoczonych m.in. Award larnych z całego świata. Nagro- przyznający nagrodę dodali, że Cinema et Memoire Commune -17 maja podczas 69. festiwa- cześnie, nagrodę specjalną jury of Excellence Impact Docs oraz dy przyznano w 12 kategoriach. w tym krótkim metrażu każda fil- w Nadorze (2-7 maja). Histo- lu w Cannes. W tegorocznej, dla najlepszej aktorki otrzymała nagrodę za najlepszy dokument Kolekcja sukienek została uho- mowa klatka została wykorzysta- ria Kobiety otrzymała również 17. edycji programu organizo- Marta Mazurek. Córki Dancingu na Festiwalu Filmów Polskich norowana „za najlepszy wkład na, każda opowiada o postaciach, nagrodę za najlepszą rolę żeń- wanego przez European Film Anna Różalska

zdobyły też nagrodę sponsorowa- w Ameryce. Reżyser filmu został artystyczny” (Best Artistic Con- o ich marzeniach i pragnieniach. ską dla Zofii Zoń. W uzasad- Promotion, wzięło udział 20 Fot. prasowe Materiały

62 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 63 Rynek filmowy: Rozmowa z Renatą Pawłowską-Pyrą Rynek filmowy: Rozmowa z Renatą Pawłowską-Pyrą

Studiu Filmowym „Kronika” co możemy zrobić w trzy lata będzie też miejscem, w któ- konkurencja dla publicznego i Studiu Miniatur Filmowych. w ramach Polski Cyfrowej i od rym każdy właściciel praw czy repozytorium? Przez ostatni rok w Instytucie tej strony wszystko liczyliśmy. to do filmów zrekonstruowa- Porozumieliśmy się z CRF, przygotowywaliśmy plan dzia- Dodam, że większość firm przy- nych, czy nowych, będzie mógł i gdy powstanie repozytorium łań – ocenialiśmy, ile filmów gotowuje się do Polski Cyfrowej je udostępnić. Oczywiście nie w WFDiF, to ich zasoby będą możemy w ciągu trzech lat, bo już od pewnego czasu, np. zaku- na zasadach wyłączności, bo przekazane Wytwórni, żeby taki okres zakłada program piono dodatkowy sprzęt. Nikt każdy ma prawo decydowania wszystko znalazło się w repozy- Polska Cyfrowa, zdigitalizować nie założył planu, którego nie o swoich tytułach. Część fil- torium publicznym. CRF będzie i zrekonstruować. da się realnie wykonać. mów będzie udostępniana nie- nadal działał w zakresie innych odpłatnie, a cześć odpłatnie – usług, które w tej chwili świad- W jaki sposób? O jakiej puli tytułów mówimy? o stawkach będą decydować czy. Z jednej strony sprawdzili- Mogę się wypowiadać tylko właściciele praw. Nie będziemy śmy, czy nasi partnerzy mają w imieniu naszych partnerów, zaburzać rynku, portal niczego Na rynku rekonstrukcją Polska pełne prawa do digitalizowa- nie wliczając zasobu archiwal- nie będzie wchłaniał, po prostu cyfrową zajmują się jeszcze nia i ponownego udostępniania nego, do którego prawa ma na zasadach rynkowych będzie dwie instytucje: TVP tytułów, które chcemy poddać Filmoteka Narodowa. Studia porozumiewać się z operato- oraz Narodowy Instytut odnawianiu. Z drugiej – zapy- „Kadr”, „Tor” i „Zebra” mają 704 rem, czyli WFDiF, która będzie Audiowizualny. Czy PISF taliśmy firmy zajmujące się filmy fabularne, do tego docho- musiała ponieść część kosztów z nimi też współpracuje? rekonstrukcją, jakie mają możli- dzi WFDiF z 47 tytułami. Te trzy w przyszłości, czyli obsługi por- TVP złożyła własny wnio- wości „przerobowe”, techniczne studia mają filmy, których praw talu. Ale powtarzam, filmy nie sek w ramach Polski Cyfro- i kadrowe, czyli ile filmów są są wyłącznymi właścicielami, będą umieszczane w portalu na wej. Z Narodowym Instytu- Cyfrowa w stanie zdigitalizować i odno- ale w puli są też obrazy potocz- wyłączność i nikt nie będzie tra- tem Audiowizualnym chcemy wić rocznie. Podeszliśmy do ich nie nazywane „wspólnymi”, to cił do nich praw. współpracować, „wynajmu- szacunków ostrożnie – firmy znaczy, że każde ze studiów jąc” ich część repozytoryjną, Z Renatą Pawłowską-Pyrą rozmawia Ola Salwa zapewniły nas, że zrobią 200 ma współudział w prawach. Dlaczego w portalu mają się dopóki nie wybudujemy wła- tytułów, ale ostatecznie ustali- W minionych latach z tego wła- znajdować wszystkie polskie snego repozytorium w WFDiF. liśmy liczbę 150, może 160 fil- śnie powodu „wspólne” filmy filmy, które można znaleźć też Ola Salwa: Polska Cyfrowa mów. Ostatecznie zależeć to w zasadzie nie były poddawane pod innymi adresami? Filmy, które wezmą udział to wieloletni projekt, w który będzie od stanu technicznego rekonstrukcji i digitalizacji, Chodzi o to, żeby powstało w projekcie zostaną zaangażowane są liczne taśm, niektóre obrazy rekonstru- ale przy okazji Polski Cyfro- jedno miejsce, w którym widz zeskanowane w 4K, ale instytucje i ogromne środki uje się łatwiej, inne trudniej. wej podzieliliśmy je po równo może obejrzeć wszystkie filmy sama kopia DCP będzie publiczne. Jaką rolę odgrywa i wszystkie one będą zdigitali- i to w jakości HD. W portalu w jakości 2K. Dlaczego, skoro w nim Polski Instytut Sztuki Instytut wnioskuje o 101 zowane, a każde studio będzie będą też informacje bazo-da- technologia wciąż idzie do Filmowej? milionów złotych, jaka część koordynowało pracę nad 1/3 nowe, czyli pełna metryka filmu, przodu i niedługo standardy Renata Pawłowska-Pyra: tej kwoty będzie przeznaczona takiego zasobu. Podsumowując, opis i obsada, żeby widz miał będą wyższe? PISF jest koordynatorem pro- na samą rekonstrukcję? mówmy o wszystkich filmach, komplet danych. Druga część Chcieliśmy jak najbardziej jektu, złożył wniosek w ramach 80 milionów. które wymagają rekonstrukcji. informacji będzie dla rynku: na efektywnie wykorzystać i pie- poddziałania „Cyfrowe udostęp- jakim nośniku i w jakim forma- niądze, i czas, dlatego podjęli- nianie zasobów kultury”. Będzie W tekście o rekonstrukcji Jak dalej będzie wyglądał cie film jest dostępny, kto jest śmy decyzje, że kopie powstaną to digitalizacja i rekonstrukcja cyfrowej, który proces selekcji tytułów? właścicielem praw, gdzie można w 2K. Gdybyśmy chcieli robić około 150 filmów fabularnych, opublikowaliśmy Gołym okiem widać, że całości filmy wypożyczyć i inne meta- kopie w 4K, moglibyśmy zdi- 3000 kronik filmowych, kilku- w kwietniowym numerze zasobów zdigitalizować się dane. gitalizować i zrekonstruować dziesięciu filmów dokumental- „Magazynu…” pojawiło się nie da. dużo mniej tytułów. Nato- nych i animowanych, a także pytanie, czy tak duża kwota Powołamy radę merytoryczną, Wypożyczyć, czyli pewnie miast jeśli za jakiś czas będzie stworzenie repozytorium w połączeniu z krótkim do której zaprosimy filmoznaw- sięgnąć do repozytorium taka potrzeba rynku, to będzie cyfrowego do przechowywa- okresem realizacji zadania ców i osoby zaangażowane cyfrowego, którego można sięgnąć do zeskanowa- nia zasobów oraz portalu VoD, paradoksalnie nie sprawi, że w projekt, żeby ostatecznie zde- stworzenie też jest planowane nego materiału i wytworzyć który będzie je udostępniać. efekty będą gorsze niż do tej cydować już o konkretnych tytu- w ramach Polski Cyfrowej. z niego potrzebny materiał. Dodam, że w Polsce to wyda- pory, bo szczycimy się wysoką łach. Wybór musi nastąpić, bo Gdzie ono będzie się Jakość 4K oferują w tej chwili rzenie unikatowe, pierwszy raz jakością, na którą potrzeba środki pozwolą nam na digita- znajdować? tylko niektóre telewizje oraz udało nam się zawiązać konsor- czasu. lizację i odnowienie 80-90 proc. W WFDiF. Filmoteka Narodowa niewielka liczba kin w Polsce cjum wszystkich podmiotów Dla mnie to jest nieprawdziwy wszystkich zasobów. przygotowuje się do rozbudo- i nie sądzę, by były zainte- publicznych, które posiadają zarzut, bo gdy rozpoczynali- wania swojego repozytorium resowane kupieniem całego jakiekolwiek zasoby filmowe. śmy rozmowy o Polsce Cyfrowej Co z tymi filmami dalej się cyfrowego, to jest zresztą jedyne zasobu polskiej kinematografii. Mowa tutaj o Studiach Filmo- i mieliśmy złożyć pierwszą pro- stanie? właściwe miejsce do przecho- Proszę pamiętać, że z naszego wych: „Tor”, „Kadr”, „Zebra”, pozycję, wtedy jeszcze do Mini- Trafią do udostępniania. Nie wywania archiwum polskiej punktu widzenia najważniejsze Wytwórni Filmów Dokumen- sterstwa Infrastruktury i Roz- robimy tego wszystkiego, kinematografii, ale w tej chwili jest to, żeby widz dostał pra- talnych i Fabularnych w War- woju, to zamiast sami wszystko żeby filmy tylko odnowić, zdi- Filmoteka nie ma fizycznie wie całą pulę tytułów, a ponie- szawie, Wytwórni Filmów wymyślać, spytaliśmy rynku. Na gitalizować i zachować. One przestrzeni dyskowych. waż naszym głównym kanałem Oświatowych w Łodzi, Studiu tamtym etapie nikt nie mówił, przede wszystkim mają trafić udostępniania jest internet Filmów Rysunkowych w Biel- że mamy do dyspozycji 100 do widzów. Zbudujemy portal, Na rynku działa prywatne (dodatkowo kina czy telewi- Renata Pawłowska-Pyra sku-Białej oraz warszawskich: milionów złotych i musimy je który będzie służył nie tylko Cyfrowe Repozytorium zja), tam jakość HD jest wysoka

Fot. PISF jakoś rozdzielić, zapytano nas, projektowi Polska Cyfrowa, Filmowe. Czy będzie to i wystarczająca.

64 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 65 Rynek filmowy: Netia Off Camera Pro Industry Rynek filmowy: Netia Off Camera Pro Industry Jak osiągnąć sukces bez wielkich pieniędzy? Dagmara Romanowska

Kolejna edycja spotkań Pro Industry, towarzyszących festiwalowi Netia Off Wykład Agnieszki Kruk Camera, upłynęła pod znakiem wyzwań związanych z mikrobudżetową Camera Fot. Off Michał Lichtański/Netia produkcją filmową. Jednocześnie cykl warsztatów przypomniał, że dobra Sekret sukcesu: producent musi też być wielkim spotkanie Pro Industry – zorga- Z kolei Mathias Noschis i Jo- pasja, pomysł, integratorem. Nigdy nie mówię, nizowane pod patronatem Sekcji anna Solecka z firmy Alphapanda opowieść, pasja i zaangażowanie stanowią największy kapitał twórców. przygotowanie że ktoś dla mnie pracuje. Zawsze Młodych Producentów KIPA – razem ze słuchaczami przyjrzeli Kolejnym ekspertem Off Camera pracuję z kimś” – kontynuował case study filmuBaby Bump. Re- się pułapkom i możliwościom, Pro Industry był Katriel Schory, i przypominał, że „producenci żyser Kuba Czekaj oraz jego pro- które daje promocja w świecie cy- producent i szef Izraelskiego zarządzają czasem, pieniędzmi ducentki Magdalena Kamińska frowym. Gdy jest pomysł i pasja, czego zacząć? Na „Szanujcie atywność, ale przede wszystkim kowie na pewno warsztaty „Sce- Funduszu Filmowego. W ciągu i ludźmi” i „muszą zwracać tak i Agata Szymańska rozpoczęli a brakuje pieniędzy, też da się bar- co zwrócić uwa- scenarzystów. zachęciła do dyskusji na temat nariusz a życie, czyli jak pisać, półtorej godziny udowodnił słu- samo wiele uwagi obsadzie eki- produkcję w czasie, gdy zbierali dzo wiele zdziałać, nawet zwrócić Od gę? Odpowiedzi To oni są twórcami wyzwań we współpracy na linii żeby nie narazić się na proces” , chaczom, że sukces możliwy jest py, co obsadzie aktorów”. pieniądze na znacznie droższy w USA uwagę na skromny euro- na te i inne pytania zgromadze- miejsc pracy. producent – scenarzysta. Punk- które poprowadził dobrze znany przy naprawdę niewielkich pie- Wiele miejsca ekspert poświę- film –Królewicza Olch. W Krako- pejski dokument. Tylko, oczywi- ni w Krakowie goście szukali Gdy coś napiszą, tem wyjścia były wyniki anoni- już bywalcom Pro Industry adwo- niądzach. Ważniejsze są: pomysł, cił znojom profesji: czekaniu i stawie opowiedzieli o drodze z pro- ście, trzeba znać cel i starannie w dniach 4-6 maja. Sucha teo- dostaje ją kilkaset mowej ankiety, którą Kruk prze- kat Tomasz Rytlewski z kancela- pasja – połączona z zaangażowa- wianiu czoła odmowom. „Musimy gramu Biennale College Cinema wszystko zaplanować. ria ustąpiła miejsca praktyce: osób” – prowadziła wśród scenarzystów rii Porwisz i Partnerzy. Mecenas niem, odpowiedzialnością i wier- się z nimi nauczyć żyć i oddzie- do zbliżającej się polskiej premie- Program Off Camera Pro Indu- dyskusji o realnych problemach przypominała pierwsza prele- i producentów, oraz negatywne omówił kwestie związane z ochro- nością realizowanemu projek- lać je od ludzi. Trzeba też potra- ry. Można? stry uzupełniły spotkania „One z branżowej codzienności, moż- gentka Off Camera Pro Indu- i pozytywne doświadczenia ze- ną dóbr osobistych, ich potencjal- towi – oraz precyzyjne przygo- fić w pewnym momencie odłożyć on One”, networkingowe brun- liwościach ich rozwiązywania stry Agnieszka „Inez” Kruk, sce- branych słuchaczy. Problemów nym naruszeniem oraz odpowie- towanie developmentowe i pre- projekt na półkę. Ale trzeba też Trudna sztuka che i kameralne, zamknięte „ro- i omawianiu konkretnych przy- narzystka, organizatorka Script jest wiele – od kłopotów z komu- dzialnością cywilną, szczególnie produkcyjne. ryzykować” – podpowiadał. negocjacji i promocji und tables” z reżyserką Lynne padków. „Chcieliśmy zainspiro- Fiesty, autorka programów na- nikacją i terminowością, kom- w przypadku obrania za bohate- Przede wszystkim jednak Ka- Z perspektywy eksperta roz- Trzeciego dnia uczestnicy Pro Ramsay, reżyserem obsady Bil- wać twórców zgodnie z niezależ- uczania scenarzystów w War- petencjami i researchem oraz ra autentycznej postaci – żyjącej, triel Schory starał się uzmysło- dzielającego dofinansowanie Industry otrzymali bardzo kon- lym Hopkinsem i dyrektorem nym duchem festiwalu Off Ca- szawskiej Szkole Filmowej, cer- jasnym określeniem zasad i ce- ale i zmarłej. wić uczestnikom, kim jest pro- zwracał uwagę na to, że każdy kretne narzędzia do swojej dalszej zarządzającym firmą dystrybu- mera” – komentuje producentka tyfikowany script coach oraz lów współpracy po wyzwania Uzupełnieniem dyskusji sce- ducent. Nie zapominając o kil- producent powinien znać odpo- pracy. Trener biznesowy, wykła- cyjną Kino Świat – Marcinem Joanna Szymańska, koordyna- tłumaczka książki „Scenariusz związane z prawami autorskimi nariuszowych było zorganizo- ku anegdotach – jak np. o roz- wiedź na kilka podstawowych dowca, scenarzysta i autor audy- Piaseckim. Wszystko po to, żeby torka sekcji. „Chcieliśmy, żeby na miarę XXI wieku: praktycz- i umowami. Wraz ze zmieniają- wane poza sekcją Pro Industry, mowie dwóch zadłużonych pro- pytań: o czym / co za historię cji radiowych Michael Comyn, młodym, niezależnym polskim dostrzegli nowe możliwości, ze- ny przewodnik po technikach cym się systemem kształcenia spotkanie z Danielem Brockle- ducentów, z których jeden „spać opowiada? Jak chce ją przedsta- w czasie przygotowanego we twórcom ułatwić nawiązanie kon- szli z utartych ścieżek, spojrzeli pisania nowoczesnych scena- scenarzystów (umożliwiającym hurstem, autorem m.in. serialu w ogóle nie może”, a drugi „śpi wić – gdyż banalna fabuła dzięki współpracy z EAVE On Demand taktów z zagranicznymi profesjo- na produkcję filmową z perspek- riuszy filmowych” Lindy Aron- im spotkania z reżyserami i pro- The Driver i współautorem Po- jak dziecko, co godzinę budząc się oryginalnej wizji może przero- warsztatu, zdradził podstawowe nalistami, a także wskazać nowe tywy historii, które trzeba opo- son. W trakcie swojego wykładu ducentami) oraz profesjonaliza- rzuconego według Harlana Co- z płaczem” – poprowadził inspi- dzić się w dzieło oscarowe (np. arkana sztuki negocjacji i komu- drogi i możliwości. wiedzieć, a nie przez pryzmat „Nie tylko przeczucie, czyli jak cją polskiego rynku filmowe- bena. Scenarzysta, który przyje- rującą rozmowę o obowiązkach, Artysta). Wreszcie – dlaczego nikacji. Przedstawił je w szerszym, Partnerami Off Camera Pro budżetu i finansowania. Nie od- skutecznie rozwijać scenariusz. go – Agnieszka Kruk nie ma tu chał do Krakowa na zaproszenie wyzwaniach i presjach, które są dany film chce zrobić? Musi też niż tylko filmowym, kontekście Industry byli: Krajowa Izba Pro- rywamy się od rzeczywistości, Narzędzia dla scenarzysty i pro- wątpliwości – jest jednak coraz Off Camery, Canal+ i Szkoły Waj- integralną częścią zawodu. „Jeste- być pełen pasji, a przynajmniej – i odwołał się do ich psychologii, ducentów Audiowizualnych, Film wiadomo, że każdą produkcję ducenta” przypomniała o pod- lepiej. dy, opowiedział zarówno o tym, śmy niczym myśliwi, nieustannie podkreślił pół żartem, pół serio – a nawet fizjologii. Po wykładzie Commission Poland, Kancela- trzeba sfinansować, ale środków stawowych zasadach dobrego Pomocne w rozwiązaniu nie- jak sam pisze, ale i jak wygląda tropiący nowe opowieści” – mó- ją udawać. wszyscy wiedzieli, gdzie mogą ria Prowisz i Partnerzy, EAVE, można i trzeba szukać w różnych scenariusza, podpowiedziała kil- których prawnych aspektów pra- współpraca z takim inwestorem, wił. „Producent i reżyser są lide- Dowodem na to, że mikrobu- natknąć się na negocjacyjno-stra- TorinoFilmLab, Polski Instytut miejscach”. ka ćwiczeń rozwijających kre- cy nad scenariuszem były w Kra- jak BBC. rami realizacji. Muszą wiedzieć, dżetowe programy sprawdzają się tegiczne pułapki, ale również jak Sztuki Filmowej i województwo co chcą osiągnąć, mieć plan. Sam nie tylko w Izraelu, było następne się przed nimi ustrzec. małopolskie.

66 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 67 Krótkometrażowcy Przygoda człowieka poczciwego Marek Hendrykowski

Spośród wszystkich założycieli i członków prześwietnej przedwojennej Spółdzielni Autorów Filmowych, Franciszka i Stefan Themersonowie mieli z pewnością najbardziej oryginalny pogląd na to, czym ma być i mogłoby być kino jako dziedzina sztuki. Warto zajrzeć do eseju-traktatu „O potrzebie tworzenia widzeń” autorstwa Stefana w drugim numerze założonego przez nich czasopisma „f.a.”. Byli elitą artystyczną w pełnym znaczeniu, filmowcami o niebywale rozległych horyzontach i wysokich aspiracjach, którym na zamówienie muzykę pisali Witold Lutosławski i Stefan Kisielewski.

roku 1937 z osobistej inicjatywy dwojga słów. Począwszy od wypowiadanego przez majstra młodych artystów w ramach S.A.F. został wyjściowego konceptu: „Nie będzie dziury w niebie, Wwyprodukowany awangardowy film, któ- jeżeli nawet pójdziesz tyłem” – wymownie skontro- ry wtedy doceniło niewielu, ale dzisiaj stanowi świa- wanego hasłami na transparentach niesionych przez dectwo istnienia w przedwojennej Polsce sztuki fil- grupę nietolerancyjnych oponentów: „Na pewno mowej na światowym poziomie. W odróżnieniu będzie dziura w niebie” oraz „Precz z chodzeniem od Apteki (1930), Europy (1931/32), Drobiazgu tyłem!”, a skończywszy na kapitalnej poincie, któ- melodyjnego (1933) oraz Zwarcia (1935), ośmio- rą na koniec rzuca w stronę widowni bohater-fleci- minutowa krótkometrażówka Przygoda człowie- sta, usadowiony na kominie: „Bo trzeba znać się na ka poczciwego szczęśliwie zachowała się do na- przenośni, proszę państwa!”. No i bagatela! Obno- szych czasów. Dzięki temu można dzisiaj odkry- szona po świecie szafa, którą dwadzieścia lat póź- wać niezwykłą warsztatową biegłość i zaskakującą niej wypożyczy od Themersonów student reżyse- wszechstronność duetu twórców swobodnie poru- rii PWSF Roman Polański, by opowiedzieć o przy- szających się w sztukach plastycznych (film, fo- godach swojej pary poczciwców. tografia, kompozycje przestrzenne, sce- Otóż to. Historyk sztuki filmowej – podobnie nografia), jak i czerpiących inspira- jak tytułowy bohater – jest osobnikiem żywiącym cję z filozofii (wielość rzeczywisto- nieprzepartą skłonność do chodzenia tyłem. Prze- ści Leona Chwistka) oraz litera- szłość, niestrudzenie odkrywana na nowo i udo- tury pięknej (przede wszystkim stępniana współczesności, to przecież jego żywioł Lewis Carroll z jego „Alicją i pasja. Skoro tak, to powiedzmy, iż tytuł sztuki pol- w Krainie Czarów” i „Po dru- skiej XX wieku do prekursorstwa w dziedzinie hap- giej stronie lustra”). peningu jest równie wielki, jak mało znany światu. Mocną stroną Przygody czło- Niemal w tym samym czasie, kiedy Themersono- wieka poczciwego – zarówno wie pracują nad swoją ekstrawagancką groteską, Wi- wtedy, jak i obecnie, niemal sie- told Gombrowicz sekunduje dwóm równie irracjo- demdziesiąt lat później – oka- nalnym pojedynkom: Miętusa z Syfonem na miny zuje się olśniewająca filmo- oraz Filidora z anty-Filidorem, filozofów dzieckiem wa inwencja. Jak przystało na podszytych, na słowa – „kluski” toczonym na kar- „humoreskę irracjonalną” (to tach debiutanckiej powieści „Ferdydurke” (pierwo- podtytuł filmu), całość skrzy druk 1937, datowany 1938). „Koniec i bomba, a kto

Stefan Themerson News Szypowski/East Andrzej Fot. się od fenomenalnych pomy- czytał ten trąba!”.

68 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Refleksje: Audiowizualna historia kina

Stanisław Bareja na planie filmu W tym cudzie nad Wisłą tworzył Tadeusz Chmie- część Żona dla Australijczyka lewski, którego filmy z „siłą koniaku” dojrzewają na 39 wieczny napój dla wszystkich pokoleń wesołków. audio- Kto z niego pije, zawsze wzbudza inspirujący śmiech. Chmielewski zrobił filmEwa chce spać, który swoim nadwiślańskim surrealizmem zachwycił jury na festiwalu w San Sebastian, które obdarowało go Grand Prix i przepustką do następnych dzieł. wizualna Chmielewski, jak sam wyznawał, również uważnie przechodził lekcje Tatiego. Po to wyjeżdżał do Paryża. Tak, jak mistrz Hulot, zbierał obserwacje rodzajowe, historia kina niczym niderlandzki mistrz malarstwa. Chłonął oso- bliwości typologiczne i społeczne. Jak na artystę przystało, zrealizował dojrzały film o „Innych”. Bo Józef Gębski Gdzie jest generał… to jest najwyższej próby koniak komedii. Oto jedni przyglądają się drugim, dziwią się ich inności. Jak zawsze mawiał Tati, to jest właśnie sól attycka komedii. Sądził, że Kolumb, oglądając tanisław Bareja, zaprzyjaźniony z aktorami Najbardziej komicznym był fakt, że w tym „ciem- golasów w ledwie odkrytej Ameryce... myślał o kome- gdańskimi, zdał się na ich skeczowość. Krótkie nogrodzie” istniała szkoła filmowa (defetystyczna, jak dii z tymi tańczącymi nagusami, którzy w uszach Swerbalne rozgrywki świetnie udające się na es- wydawnictwa: PIW i Czytelnik). Istniała przodująca mieli (jeszcze przez moment) przytroczone ogromne tradzie, przeniesione na ekran, dawały w postaci fil- w świecie tradycja plakatu artystycznego, był teatr klejnoty ze szczerego złota. Palili przy tym nieznany mowej szczególny osobisty wymiar. Bogumił Kobiela, Sławomira Mrożka... i jego ambasadorowie – Witold Kolumbowi tytoń i jedli niesmaczne bulwy karto- Wiesław Gołas, zwłaszcza Jacek Fedorowicz, wnosili Gombrowicz, a także zupełnie wygrzebany z niebytu flane. Niestety, chorowali na niedyskretne dolegliwo- kabaretowość do kina. W ten sposób Bareja zrealizo- światowy geniusz Witkacy. W PRL działał Tadeusz ści i szkoda, że Kolumbowi ludzie to zdokumentowali. wał Żonę dla Australijczyka czy Poszukiwanego, po- Kantor, był teatr Kazimierza Dejmka, było malarstwo Chmielewski jako pierwszy w Nie lubię ponie- szukiwaną. Filmy – sądziliśmy – bardziej Jacka Fedo- Andrzeja Wróblewskiego i Jana Lebensteina, były działku wykonał rewelacyjne – godne Tatiego – gagi rowicza i Stanisława Tyma, zwłaszcza, że Tym wnosił studenckie teatry, i czasopisma (co i rusz zamykane, wizualne. Podziwiałem go wtedy i teraz, kiedyśmy w nie swoją nieporadność… rzecz bliżej natury kine- ale zaraz na ich miejsce rodziły się następne). Na w kinie Kultura oglądali zremasterowną kopię filmu. matografu. Nie potrafił recytować dialogu tak jak es- Uniwersytecie Warszawskim pierwszeństwo u Leszka Ale prawdziwego wyczynu o „Innych” dokonał, tradowy i radiowy Fedorowicz, za to wnosił unikalną Kołakowskiego mieli Jean-Paul Sartre i Albert robiąc Jak rozpętałem II wojnę światową. Ta trzy- kinematograficzność. I to uczyniło z Barei reżysera Camus, byli Martin Heidegger i Friedrich Nietzsche. częściowa historia anty-piszczykowego nieudacz- i prawdziwego autora komedii filmowej. Jak to wszystko się mieściło w głowie Władysława nika, któremu głupota wyszła na dobre, wykazała, że PRL była bardzo komiczna. W całości. Ale to Gomułki… opowiadają tylko autorzy komedii filmo- Chmielewski jest wielkim mistrzem, i do tego bożysz- samo – horribile dictu – było z epoką „Solidarności” wych, którym za to wielka chwała. czem publiczności. (rychłe niebo na ziemi), a Polska Leszka Balcerowicza W naszych kinach był najlepszy repertuar w Euro- Komedia jest antytezą historii. To jest lekki lot to już tylko burleska. Liberalny kapitalizm, karnawał pie, w teatrach tak samo, a zdarzyła się nawet rocz- motyla nad katastrofami sprowokowanymi przez wolności bogaczy i niedziele biedaków przywołują nica 50-lecia Cyrku Radzieckiego (!!!), z niezwykłymi zarozumiałych dyktatorów, komedia zawsze wstawia w pamięci „Walkę karnawału z postem”, nieśmier- akrobacjami co przedniejszych sowieckich komików. się za mrówkami tych globalnych decyzji dyktator-

telny obraz Pietera Bruegla. Dyktatura jednej partii W takiej aurze ujawniał się talent Stanisława Barei. Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Mieczysław Lewandowski/SF skich, którzy – o ile zachowają swoje życie – potem była tak samo zabawna, jak dyktatura dwóch… z przy- Z zawodowego rozśmieszacza, z kabaretowego zgry- oglądają z przykrością upadki własnej zarozumia- datkami. wusa okazał się rasowym filmowcem. To prawda, że nim ujęciu filmu zamykał na klucz wszystkie klatki, łości. To jasne, że o władcach pisze się podręczniki Roman Polański to był w tamtych czasach surre- odszedł od Tatiego, a zbliżył się do satyrycznej kome- wydając ostatnie polecenia, aby gasić światła, spać historii, ale po patosie zawsze przychodzi farsa… alistyczny geniusz, mistrz draki i groźnej farsy. Któ- dii angielskiej, z zabawnymi akcentami społecznymi, oraz zachować ciszę nocną, jak w dobrze zarządza- i wtedy ktoś zmienia te dawne podręczniki, skazując regoś dnia po wykładzie prof. Władysława Jewsie- ale okazał się najbardziej polskim satyrykiem. Godził nym więzieniu. Niedługo po tym, oglądając wspa- je – jak Szwejk – na toaletową makulaturę. Na to miej- wickiego czy też Jerzego Toeplitza, studenci oglądali w prasowe anomalia, w tromtadrację mediów... Gdy- niały Barejowy serial Alternatywy 4, zauważyłem sce powstają nowe, ale także niedługo warte. film ThemersonówPrzygoda człowieka poczciwego. bym dzisiaj miał dokonać pewnej reasumpcji – rzekł- takiego samego nadzorcę (prawie mojego) w oso- Szczególny poziom w komediowej Odysei przebył I potem młody Polański „wykonał” to lepiej, dodając bym, że tworzył... nieznany polski humor telewizyjny. bie Romana Wilhelmiego. Zrozumiałem wtedy, że Marek Piwowski. Po okaleczonym – z powodu nad- dwóm ludziom zamiast lustra całą szafę. Tak, wespół Ten już miał kilku wybitnych ironistów: Jerzego my wszyscy bracia w komedii filmowej jesteśmy gorliwości opiekuna artystycznego – Rejsie, Marek z operatorem Maćkiem Kijowskim stworzyli arcy- Gruzę, Tadeusza Chmielewskiego i Sylwestra Chę- rodziną broniącą podobnej sprawy. Bareja wyko- wykreował rzecz niezwykłą: jak w ostatnim filmie dzieło, które w brukselskim konkursie zaczęło świa- cińskiego, ale Bareja ożywił drugi nurt publicystyki nał niebywałą robotę – piszę to z osobistą satysfak- Tatiego, i w ostatnim filmie Étaixa, oraz w ostatnim tową karierę mistrza. telewizyjnej w serialach. cją – bowiem wkrótce przeniosłem się z nieszczę- filmie Michaela Moore’a, dokonał syntezy fabuły Polański – co przyjmowaliśmy z nieustanną satys- Pamiętam atmosferę lat ostrej satyry społecz- snego Wawrzyszewa na Ursynów, a tam, na samym i dokumentu, tworząc rodzaj filmu... nie mam dla fakcją – serwował coraz to bardziej surrealistyczne nej, kiedy to ówczesne władze miały inne kłopoty, początku, wyrzucając śmieci, zauważyłem na terenie niego nazwy... Marek zrealizował Krok, dokument por- komedie, co bulwersowało Francuzów, którzy go osta- niż te z naszymi filmami, a ja robiłem wtedy swój dołów na śmieci... ekipę Barei z Alternatyw 4. Był tretujący nową euforię militarną kraju, który przystą- tecznie porwali i dali możliwość rozwoju talentu. debiut Filipa z konopi, w którym kpiłem z miesz- tam mój aktor Jerzy Bończak, była prawie cała ekipa piwszy do NATO, opracowuje w narodowej debacie Polska komedia trafiała celnie w ducha europej- kań w blokach ponurych jak „Blok Państw Bratnich”. techniczna... Życzyłem im wtedy sukcesu i jeszcze nasz szczególny, jedyny, ale jednak zgodny z innymi skości. Porównywano filmy Polańskiego, Jana Lenicy, W jednym z nich mieszkał sam architekt, który taki mocniej ufałem komedii filmowej jako sile nie do krokami – narodowy krok defiladowy. Przedstawi- Janusza Majewskiego z kinem absurdu spod znaku przerażający blok zaprojektował dla innych. Tam pokonania. Ona stawała się oprócz piłki nożnej naszą ciele wszystkich grup społecznych, nie wykluczając Eugène’a Ionesco i Samuela Becketta. Literatura powołałem cały szereg nieszczęśników, którym przy- narodową specjalnością. choreografów, proponują (jak w Montypythonowym paniczna (Roland Topor, grafika Romana Cieślewi- szło tutaj (ze mną) pomieszkiwać, a pomiędzy nami Miś Barei przekonał mnie, że oto reżyser wkraczał Ministerstwie Głupich Kroków) rzecz osobliwą, a jed- cza), a wspaniała animacja Daniela Szczechury, to był demon dozorca, teraz zwany dumnie gospoda- na osobisty ton filmu i gdyby nie straszna śmierć, nak globalną. Oto nasze przystąpienie do globalizacji była Europa… nad Wisłą. rzem domu (grał go Janusz Kłosiński, który w ostat- byłby teraz królem. świata. Nasz krok.

70 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 71 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży

zbudować w hali. Wspaniałe sztukaterie nie ujęciem. Po kilkunastu nieudanych pró- „Kuźnia” w Wilanowie. Stoły przednio zasta- były w owych czasach żadną przeszkodą dla bach, Sheldon zwrócił się do „Dziuńka”: wiono, ostro pito i zakąszano, delektując się Sherlock Holmes pracowni plastycznych TVP. – Dżunek! Proszę cię! Zrób z tym porządek! planami świetlanej przyszłości, czyli konty- Kiedy udaliśmy się na zdjęcia do niebo- To polecenie było najwyraźniej potrzebne, nuacji rozpoczętego dzieła. Siedziałem obok rowskiego pałacu, w sklepie zoologicznym albowiem wielkie chłopisko porwało się Hanki Morawieckiej, która przy stole była w pobliskim Łowiczu, nasz rekwizytor kupił z miejsca, dorwało węża, który w między- świetnym kompanem, gdy nagle poczu- jadowitego węża… no i oczywiście zaczęły czasie zdążył nabrać do niego respektu, łem lekki dotyk… Podniosłem serwetę, a tu się problemy. Wąż okazał się może i jado- zakręcił w powietrzu i oszołomionego gada koperta na kolanach. Zajrzałem dyskretnie and dr Watson wity, ale przypominał ubarwieniem poczci- przepchnął przez kratkę. Wąż spadł na łóżko i zobaczyłem banknot 20-dolarowy. To miał wego zaskrońca albo padalca. Leżał sobie tak wiarygodnie, że leżąca w nim dublerka być bonus! Hanka także dostała identyczny spokojnie w akwarium. Po krótkiej naradzie zerwała się z wrzaskiem. Było po scenie! prezent: Ivano, włoski malarz towarzyszący sceno- W studiach kończono budować dekoracje – Nie wytrzymam! Dam w mordę! – wielki świat na Woronicza grafowi Aurelio, podjął się pomalowania go mieszkania Sherlocka Holmesa przy Baker – Poczekaj mam lepszy pomysł! w jadowite kolory, aby rozwiać wątpliwości, Street. Nie bez problemów, bo np. pseu- Przeprosiłem na chwilę, wskoczyłem czy jest on urodzonym zabójcą. Przygoto- do-angielskie tapety trzeba było sprowa- w małego fiata i za chwilę byłem z powro- Andrzej Haliński wał sobie miseczki z farbami: jaskrawożółtą, dzać z misji wojskowej w Berlinie Zachod- tem z dwoma banknotami 50-dolarowymi. ognistoczerwoną i jadowitozieloną, długi nim, a my tymczasem robiliśmy zdjęcia na Dałem Hance jeden z nich i obydwoje scho- pędzel i starał się trafić w wyraźnie oży- ulicy Bednarskiej przebudowanej na słynną waliśmy je do tych samych kopert. Mruga- iedy już wiedziałem, że następnym nolds, a prowadzącym scenografem znany słowem był bez wątpienia, w pełnym tego wionego węża. Po ponad godzinnej walce londyńską ulicę. Oczywiście była to totalna jąc porozumiewawczo do producentów po moim filmem będzie serialKariera włoski twórca Aurelio Crugnola. Filmowcy słowa znaczeniu, światowcem. udało mu się nadać wygląd nakrapianego, bzdura, albowiem Baker Street jest całkowi- drugiej stronie stołu, podaliśmy im tą samą KNikodema Dyzmy, wezwano mnie na- przylatują za trzy dni i zaczynamy pełną Przy tym obfitym śniadaniu dowiedzia- niezwykle jadowitego gada. Jednakże to nie cie płaską uliczką, a Bednarska wprost prze- drogą. Z wielką satysfakcją przyglądaliśmy gle do dyrekcji Poltelu. Sprawa musiała być parą. Szybko obliczyłem sobie w myślach, łem się o niesłychanej szansie polskiej kine- był koniec problemów. Pod wieczór okazało ciwnie, ostro spada w dół. Ale czy to ważne? się ich minom, wznosząc jednocześnie toast poważna, skoro nowo mianowany dyrek- że zdążę jeszcze przed „Dyzmą”, a więc dla- matografii i telewizji. Mianowicie, w Arabii się, że węża trzeba nakarmić, ponieważ zdję- Zimno było okrutnie. Ekipa okutana tak, za ich zdrowie. tor kazał mi się stawić dokładnie o 12.20. To czego nie? Dyrektor sztywno uścisnął mi Saudyjskiej wielkie grupy kapitałowe roz- cia przeciągnęły się na następny dzień. że ledwie poznawaliśmy się, chroniąc przed Wiele, wiele lat później, gdy mieszkałem polecenie przekazane przez sekretarkę nie rękę i odwrócił się do telefonu. glądają się, gdzie ulokować miliardy petro- – Zadzwoń do tego sklepu i spytaj, co on je. wiatrem po okolicznych bramach. Wtedy i pracowałem w Nowym Jorku, w czasie zakładało w ogóle odmowy albo propozycji – Do widzenia – mruknąłem. dolarów i popatrują życzliwie na Polskę, – Właściciel mówił mi, że najchętniej to byłem świadkiem niezwykłego wydarze- przerwy na lunch, przechodziłem obok księ- zmiany terminu. TVP była w pełnym roz- Wychodząc z gabinetu zauważyłem, że a ten serial ma ich przekonać do inwesty- myszy, ale muszą być żywe. nia… Przyjechał z wizytą dyrektor Pepliński, garni Barnes & Noble na Fifth Avenue, nie- kwicie. Sprowadzano wspaniałe filmy i seria- sekretarka popłakuje, a ten młody człowiek, cji na niespotykaną dotąd skalę. Sheldon Połowa ekipy została przed kolacją pogo- stał nieruchomo kilka godzin, obserwując daleko Radio City. Zapatrzyłem się w nowo- le, dawniej – za przaśnych czasów towarzy- który zapomniał o mojej przepustce, siedzi uprzejmie zagaił: niona do parku z siatkami w rękach, na zdjęcia, rozmawiał grzecznościowo z twór- ści na wystawie, gdy nagle poczułem sza Władysława Gomułki – nie do wyobra- pod ścianą blady i tępo patrzy w podłogę. – Pora ruszać. Czy wszyscy skończyli połów myszy. Oczywiście wrócili z pustymi cami i nie byłoby w tym nic nadzwyczaj- dotknięcie na prawym ramieniu. Za mną żenia. Stawiłem się więc nieco wcześniej Po latach mieliśmy się znowu spotkać jeść? Jeśli tak, to poprośmy kelnera, aby to rękami. nego, gdyby nie to, że był ubrany w cienki stał bardzo elegancki starszy pan, z laseczką w gmachu dyrekcji i zgłosiłem do recepcji w pracy z Piotrem Dudzińskim, który prze- zabrał. – Zasuwaj bracie do Łowicza i kup myszy garnitur, z doskonale dobranym krawatem, ze srebrną gałką. po przepustkę. Niestety po dłuższych poszu- cież wprowadził mnie do tej branży, i z jego Po chwili pojawił się ten sam kelner w tym sklepie. cienkie włoskie półbuty, a odkrytą głowę – Andrew? It’s me! Sheldon! Sheldon kiwaniach mojego nazwiska nie udało się go żoną Basią. Studiowaliśmy na tym samym i podał mu rachunek do podpisania. Szyb- Po godzinie dumny z siebie rekwizy- zdobiła nienaganna fryzura z idealnym Reynolds. znaleźć na żadnej z list. Czas mijał. Popro- roku architektury. A więc zapowiadała się szy okazał się nasz polski przedstawiciel, tor przywiózł drugie akwarium, tym razem przedziałkiem. – Ale spotkanie! Witam serdecznie! siłem, czy mogę wewnętrznym telefonem świetna przygoda filmowa. który przejął ten kawałek papieru i długo- z białymi myszkami. Zawinięta w kożuch i kilka szali, nasza – A co ty tu robisz? zostać połączony z dyrekcją. Sekretarka na- I rzeczywiście zaczęło się ciekawie… pis: – No, wrzuć mu jedną. wspaniała kostiumograf, Hanka Mora- – Wyjechałem z Polski. tychmiast przełączyła do dyrektora i usły- Pierwsze dwa odcinki powstawały we wnę- – Ja to podpiszę. Po chwili nastąpiła scena godna uwiecz- wiecka wyszeptała do mnie: – A… chodźmy gdzieś usiąść na chwilę. szałem jadowito zimny głos: trzach budowanych w studiach TVP, z któ- – Przepraszam, ale rachunek może pod- nienia. W jednym rogu tej szklanej klatki – Słuchaj! On musi być sztuczny! Żadne Chciałbym cię o coś zapytać. – Nie najlepiej pan zaczyna, młody czło- rych na ten okres wyprowadzono wszystkie pisać jedynie osoba zameldowana w tym siedziała mysz przerażona widokiem kolo- żywe stworzenie by tego nie wytrzymało. Niedaleko był ogródek kawiarni w Plaza wieku, już jest 12.25! cykliczne programy. Słynną Baker Street pokoju. rowego gada, a w przeciwległym rogu Znacznie przyjemniej pracowało się Hotel. Okropnie głośno, ale kawa wyborna. – Może byłbym u pana punktualnie, została ulica Bednarska. Wraz z reżyserem, – Powiedziałem przecież panu, że ja to nasz bohater, zasupłany jak tylko można, w studiach na Woronicza, a to z wielu powo- – Czy pracujesz jeszcze dla TVP? gdyby czekała przepustka… scenografem i producentami planowaliśmy podpiszę. i z lękiem spoglądający na białą mysz. dów… Nasza produkcja miała wszędzie zie- – Od czasu do czasu. Raczej filmy fabu- Nie zdążyłem skończyć zdania, albo- jeszcze dokumentację w pałacu w Nieboro- – Ale… Zapadła martwa cisza, ale przerwał ją lone światło, prezes Maciej Szczepański larne. wiem usłyszałem stuknięcie odkłada- wie. Rano o 9.00 stawiłem się w hotelu Vic- W tym miejscu światowiec, nie zmienia- Ivano, przeklinając coś po włosku. Przygo- zapraszał od czasu do czasu na wystawne – Wiesz, że moi prawnicy co kilka mie- nej słuchawki. Po krótkiej chwili z windy toria w apartamencie Reynolds’a. jąc tonu, ani nie tracąc zimnej krwi, pod- tował szarą breję, złapał mysz za ogon, umo- obiady na najwyższym piętrze biurowca. sięcy powiadamiają mnie o zwrocie cze- wypadł jakiś młodzieniec, z obłędem – Jadłeś śniadanie? Tak? Bo my jeszcze niósł się, wziął delikatnie butnego kelnera czył w szarym roztworze, doprowadził do W budynku „F”, wzdłuż długiego korytarza, ków z Polski, które według umowy należą w oczach, rozglądający się po holu. nie. Zaraz zamówimy tu, do saloniku. pod łokieć: porządku suszarką do włosów i taką ze ster- powstały barki zaprojektowane przez tuzów się Telewizji Polskiej jako udziałowcowi – Czy pan może mnie szuka? Po kilkunastu minutach pojawił się kel- – Pan pozwoli na kilka słów na korytarzu. czącą sierścią wrzucił do akwarium. Nasz scenografii telewizyjnej, pełne smakołyków, naszej produkcji. A wiesz, że serial sprze- – Pan Andrzej Haliński? ner i wtoczył spory stół zastawiony wszel- Po chwili wrócił, uśmiechnął się: wygłodzony wąż połknął ją w oka mgnie- co przy ciągle pustych sklepach, było nie dano do ponad 30 krajów? – Tak. kimi przysmakami, które człowieka przy- – No to ruszamy. niu, a Ivano został bohaterem wieczoru. lada gratką. Dodatkowo, wiceprezes TVP był – Myślę, że wiem dlaczego, ale wolałbym – Proszę się pospieszyć, bo dyrektor zwyczajonego do pustych sklepów mogły W czasie, gdy ubieraliśmy się, szary na Po skończonych zdjęciach w Nieboro- zagorzałym myśliwym i w ten sposób wzbo- o tym nie mówić. Twoi prawnicy bez trudu mocno zniecierpliwiony. przyprawić o zawrót głowy. Mina wynio- twarzy kelner w pośpiechu wytoczył sto- wie nastąpił dalszy ciąg przygód z wężem, gacał pysznie menu tych miłych miejsc. Po mogą odkryć prawdę, ale będzie ci trudno W końcu znalazłem się naprzeciwko słego kelnera dobitnie świadczyła, skąd lik i już go nie było. Nie ma jak siła per- ale już w studiu. Wypychany przez kratkę korytarzach snuły się prototypy hostess, w nią uwierzyć. wysokiego, bardzo przystojnego mężczyzny został przysłany do tego hotelu, i jakie są swazji! wentylacyjną, wbudowaną w ściankę tak obecnie rozpowszechnionego rodzaju Starszy pan zadumał się chwilę, zapa- w świetnie skrojonym garniturze. To był jego prawdziwe zadania. Na pewno nie ser- W Nieborowie wybraliśmy bez trudu dekoracji, za nic nie chciał spaść na swoją młodych kobiet, bez których trudno sobie trzył przed siebie. sam Zbigniew Pepliński we własnej osobie. wowanie posiłków. kilka komnat, a zwłaszcza sypialnię, miejsce śpiącą ofiarę, a próbował uciec górą, w bok, wyobrazić jakąkolwiek prestiżową imprezę. – Taaak… Dowiedziałem się w skrócie, iż Poltel dostał W roli człowieka, który sprowadził tę pro- najważniejsze dla całego odcinka, albowiem wszędzie, tylko nie w dół. Później, jak naj- Obowiązujący model miał minimum 180 Co miałem powiedzieć? Że zmieniły wielką szansę wyprodukowania między- dukcję do TVP, towarzyszył nam korespon- z kratki wentylacyjnej miał wypełznąć jado- szybciej zwiewał po podłodze hali. Towa- cm wzrostu plus wysokie szpilki, co dawało się władze TVP? Że miały miejsce liczne narodowego serialu, że na razie powstaną dent z Londynu, człowiek znany powszech- wity wąż i ukąsić śpiącą dziewczynę – spad- rzyszący Reynoldsowi ogromny kaskader nogi długości 150 cm, gdzie minispódniczka procesy, w których jednym z głównych dwa pilotowe odcinki, a po jakimś czasie nie z ekranów telewizorów oraz z tego, że kobierczynię sporej fortuny. Niestety, nie „Dziuniek” Barański łapał go bez trudu miała maksymalnie 20. punktów oskarżenia była rozrzutność 24-odcinkowy serial. Reżyserem i współpro- podobno nie było przed nim zamkniętych było za ścianą dostępu do rzeczonej kratki, gołymi rękami, rozciągał poziomo, a Ivano Bankiet na zakończenie zdjęć wydano przy produkcji serialu Sherlock Holmes ducentem amerykańskim jest Sheldon Rey- drzwi ani w kraju, ani za granicą. Jednym a więc cały narożnik tej komnaty należało poprawiał kolorowy makijaż przed każdym w świeżo otwartej, snobistycznej restauracji i Dr Watson?

72 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 73 Refleksje: Nie ma stolika

Rzeźbienie Jerzy Gruza – mówił podobno Michał Anioł – to jest odrzucanie tego, co w marmurze jest niepotrzebne, zbędne dla tego, co artysta chce przedstawić. Bardzo proste. Tylko trzeba wiedzieć, co odrzucić. Tak jest ze wszystkim: (Wersja druga) powieścią, filmem, obrazem, sztuką teatralną. Natura kształtuje – Zawołam kierownika! człowieka podobnie, odrzuca albo za dużo dodaje, rzeźbi. Powstają – Trójkąt? tłuściochy, chudzielce, napakowani. Chociaż ci sami rzeźbią się latami. Za granicą, na wczasach dla emerytów, na basenie w spa, (Wersja trzecia) obserwuję parę tłuściochów. Nadmiar kilogramów ich nie drażni, ani – Dla mnie cocktail, a pan stosunek z mężem. nie wywołuje zażenowania wobec innych wyrzeźbionych przez naturę bardziej łaskawie. Są młodzi, zadowoleni, nadmiar kochanego ciała (Wersja czwarta) nie przeszkadza. Kochają się. Nagle na tle ściany nad basenem idzie bogini. Naga?! Nie, to taki – Najpierw cocktail, a potem stosunek. kolor – cielisty jak ciało – skąpego kostiumu. Wysoka, dumna, wyniosła ponad nas przeciętnych z brzuchami, obwisłymi ramionami i grubymi (Wersja piąta) łydkami. Jakby na chwilę zdaliśmy sobie sprawę, że mozolne próby – Ani stosunek, ani cocktail. Poproszę o dyplom: Por su participación poprawienia rzeźby dokonanej już przez naturę są idiotycznie głupie. Na en „Cocktails Games”. chwilę przestaliśmy się katować kąpielą odmładzającą i likwidującą nasze powykręcane sylwetki. Kiedy będą mówić Bogini wchodzi do wody. Podpływam. Twarz zaprzecza sylwetce. – stwierdza Święty Paweł: „Pokój i bezpieczeństwo” – tak Zmęczona, jakiś grymas dramatyczny, wory pod oczami. Ktoś niespodziewanie przyjdzie na nich zagłada, jak bóle na brzemienną i nie z przeszłością. Wdowa? Porzucona? Śmiertelnie chora? Upadła moralnie? ujdą. Bez środków do życia? Co przeszła? Co ją spotkało? Odpływam. Masuję otłuszczone jelita strumieniem zimnej wody. To nie prawda, że człowiek jest sam Obok pręży się młody, ładny chłopiec. Widocznie pierwszy raz Zawsze jest jeszcze w tym spa. Rozgląda się ciekawie komputer. I jego twardy po basenie. Opuszcza wzrok, gdy dysk. natrafia na spojrzenia mężczyzn. Skromny, to podnieca. część 30 Coraz bardziej brzydzę Starsi zasuszeni Niemcy. się sobą Trzymają się za ręce w obawie, że strumień wody z rury może ich Nie chcę o tym mówić, nagle rozdzielić. Rzeczywiście, gdy pisać… bo brzmi zaczyna tryskać, trzeba się mocno to beznadziejnie trzymać czegokolwiek. nie pretensjonalnie. Im Powolność. Tego zazdroszczę częściej mówią: „Świetnie tym ludziom. Dlaczego ja ciągle pan wygląda!” – w pośpiechu? Kogo gonię? Czego konfrontuję to z lustrem szukam? Biegam jak głupi z sauny ma i zapadam się w czarną parowej do suchej i w przejściu dziurę. „To nie ja!” – obkładam się lodem, aby hartować krzyczę w łazience. skórę. Na co mi zahartowana skóra, Sąsiedzi myślą, że gdy zimy teraz o temperaturze na stolika zwariowałem. Na punkcie plus. Na wszelki wypadek, gdyby siebie. trzeba było ruszyć na Moskwę. I nieoczekiwanie akcent rosyjski. Rosyjska rodzina z córką grzeją się Telefon od Sawki w bani parowej. Obserwuję córkę. Ma wszystko, co słowiańskie. Niewinna, różowa, błękitne płatki oczu, jasne włosy w kok. Do tego skromny O dziwo, spodobał mu się mój wywiad, gdzie smuciłem o śmierci przez kostiumik w kolorowe kwiatki, jakby szła w procesji na wiosnę i rzucała dwie kolumny. Może polskim rysownikom dowcipnym i wesołym potrzeba kwiatki przed popem. czegoś nieodwołalnego, takiego jak ostateczne zejście. Rzeźba. Wszystko, co niepotrzebne, odrzucone przez artystę Jako rozwiązanie. z doskonałością wielkiego znawcy dziewczęcego piękna. Odtłuszczam jelita z jeszcze większą zaciętością. Ale chyba nie pójdę Zdecydowanie wolę kickboxing już więcej do spa. Spędzę ten czas przy barze. w wykonaniu kobiet niż mężczyzn. Dwie sympatyczne blondynki wymierzają sobie prawe proste, sierpy i kopnięcia. Umieszczają middle Animatorzy kick na wątrobie przeciwniczki. Patrycja z Polski mieści celne kopnięcia Przekleństwo wszystkich wyjazdów po słońce i pogodę. Leży nad też w głowę Słowaczki. Ta pada, wstaje i umieszcza kopniecie na splot basenem para. Podchodzi dwóch animatorów z kartami. Trzeba wyciągnąć słoneczny Polki. Nie robi to na naszej rodaczce najmniejszego wrażenia, jedną i zapytać o następną, czy będzie większa czy mniejsza od tej na oddaje Słowaczce mocnym sierpem na szczękę. wierzchu. Kobieta trafia kilkakrotnie. Super! Jesteś świetna, trafiłaś Publiczność wyje. Ja też. trzynaście razy! Jesteś na pierwszym miejscu. Jak masz na imię? Barbara. Okay, dostajesz w nagrodę cocktail. Barbara, idziesz ze mną. Prowadzi Między ludźmi otumanionymi (mediami) człowiek, kobietę ze sobą na zaplecze baru. Mąż zostaje. Na zapleczu. który rozumuje słusznie, przypomina posiadacza dobrego zegarka (Wersja pierwsza) – Chcesz cocktail czy szybki stosunek? w mieście, gdzie wszystkie zegary wieżowe idą źle. On jeden zna dobry – Muszę się chwilę zastanowić. czas, ale co mu to pomoże? Wszyscy stosują się do zegarków miejskich – Masz pięć minut. Zaraz zaczynam następny konkurs. (lub mediów) wybijających czas fałszywie, nawet ci, co wiedzą, że tylko – Chyba cocktail. jego zegarek pokazuje dobry czas. Schopenhauer

74 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Moja (filmowa) muzyka Waldemar Kazanecki – ponad pół tysiąca filmowych partytur Jerzy Armata ale swe umiejętności uzupełniał, Przygody błękitnego rycerzyka, To bez wątpienia jeden z najbardziej płodnych pobierając lekcje z zakresu teorii Zaczarowany ołówek, Tajemnice muzyki oraz kompozycji u Jana wiklinowej zatoki, 2 koty + 1 pies. polskich kompozytorów. Pisał utwory Gawlasa (w Katowicach) i Stefa- W filmie fabularnym zadebiu- orkiestrowe i kameralne, piosenki i ilustracje na Kisielewskiego (w Warszawie). tował w 1958 roku muzyką do Orła W latach 50. Kazanecki prowadził (1958) Leonarda Buczkowskiego, muzyczne do radiowych słuchowisk, muzykę w Katowicach niezwykle mocno a z ponad 30 filmów pełnometra- eksploatowaną – na scenie i w ete- żowych, które znalazły się w je- teatralną, telewizyjną i filmową. rze – orkiestrę, która towarzyszyła go dorobku, należy wymienić: popularnym piosenkarzom, m.in. Weekend z dziewczyną (1958) Nataszy Żylskiej, Janowi Danko- Janusza Nasfetera (to z tego fil- a na swym koncie ponad światowej, potem – po wyzwole- wi i Januszowi Gniatkowskiemu. mu pochodzi „Partyzancka bal- 500 partytur filmowych, niu – naukę kontynuował w Śred- W 1965 roku objął kierownictwo lada” wykonywana przez Jacka Mgłównie ilustrujących niej Szkole Muzycznej w Łodzi, Orkiestry Tanecznej Polskiego Ra- Lecha i Czerwono-Czarnych), muzycznie dokonania naszych ani- równolegle pobierając nauki w… dia, z którą nagrywali m.in. Maria Paragon gola (1969) Stanisława matorów, choć nie tylko, także fa- Liceum Przyrodniczym. Na po- Koterbska, Sława Przybylska, Zbi- Jędryki, Nie ma róży bez ognia bularzystów i dokumentalistów. czątku lat 50. wyjechał do Kato- gniew Kurtycz i Jerzy Połomski, (1974) i Brunet wieczorową porą Waldemar Kazanecki urodził się wic, gdzie dostał pracę w tamtej- a więc największe gwiazdy tam- (1976) Stanisława Barei, Miłość ci 29 kwietnia 1929 roku w Warsza- szym oddziale Polskiego Radia. tych czasów. Kazanecki zajmował wszystko wybaczy (1981) Janusza wie. Muzyki uczył się początkowo W związku z etatową pracą na stu- się nie tylko muzyką rozrywkową, Rzeszewskiego, a nade wszystko prywatnie – w czasie drugiej wojny diowanie muzyki nie było czasu, ale i poważną. Jego kompozycje Noce i dnie (1975) Jerzego Ant- kameralne i orkiestrowe często by- czaka (Złota Kaczka 50-lecia, przy- ły wykonywane na prestiżowych znana przez pismo „Film” w ka- festiwalach muzyki współczesnej. tegorii: najlepsza muzyka). No Z filmem związał się już w 1956 i seriale, te przyniosły kompozy- roku, komponując – wspólnie z Ta- torowi olbrzymią popularność, deuszem Kańskim – do przewrot- m.in. Do przerwy 0:1 (1969) Sta- nej animacji antyalkoholowej Pan nisława Jędryki, Czarne chmu- Rzepka i jego cień Wacława Wajse- ry (1973) Andrzeja Konica, Dom ra. Do filmów animowanych pisał (1980-2000) Jana Łomnickiego, zresztą najwięcej, a kompozycje te Szaleństwa panny Ewy (1983) Ka- przyniosły mu kilka prestiżowych zimierza Tarnasa. Tak się złożyło, nagród: Złotego Smoka za muzy- że tegoroczną, jubileuszową 30. kę do Dinozaurów (1963) Witolda edycję Tarnowskiej Nagrody Fil- Giersza i Srebrnego Lajkonika za mowej zakończyła gala, w dużej muzykę do Bajki o smoku (1962) mierze wypełniona koncertem Mirosława Kijowicza w 1963 roku Sinfonii Vivy pod dyrekcją Toma- na Ogólnopolskim Festiwalu Fil- sza Radziwonowicza, na którym mów Krótkometrażowych w Krako- wybrzmiały najbardziej znane mowie, a także Nagrodę Prezesa Rady tywy Waldemara Kazaneckiego, Ministrów (1979) za twórczość dla pochodzące m.in. z Nocy i dni, dzieci, ze szczególnym uwzględ- Domu, Czarnych chmur. I okaza- nieniem muzyki do Proszę słonia ło się, że utwory tego kompozy- (1978) Witolda Giersza. Spośród tora, który odszedł ćwierć wieku animacji na uwagę zasługuje jego temu (21 grudnia 1991 roku), to muzyka do popularnych seriali, prawdziwe evergreeny. Wiecznie

Waldemar Kazanecki Fot. Andrzej Zborski/FOTONOVA m.in. Bolek i Lolek, Baśnie i waśnie, zielone, wiecznie żywe…

MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Swoich nie znacie: Sławomir Luterek Swoich nie znacie: Sławomir Luterek

W WFF już kierowca, jeszcze nie rekwizytor, zetknął się ze sławami polskiej sce- Sławomir Luterek nografii i dekoracji wnętrz, m.in. Wiesławą Chojkowską, Magdaleną Dipont, Ewą Tar- nowską. „To cudowna pani Wiesia, deko- ratorka wnętrz, była pierwszą osobą, która dostrzegła we mnie złotą rączkę, na przykład do odnawiania mebli, słowem smykałkę do – sentyment zajmowania się przedmiotami, i pozwoliła mi nie tylko wozić rekwizyty, ale i doradzać przy ich wyborze. Dobre było to, że zawsze wtedy była przy mnie obecna i to ona decydowała. Ale nieraz korzystała z moich podpowiedzi, co sprawiało mi przyjemność” – uśmiecha do przedmiotów się pan Sławek. Terminowanie Stopniowo, nie rezygnując z siadania za kie- rownicą, stał się pomocnikiem rekwizytora. Andrzej Bukowiecki Dlatego w czołówkach pierwszych filmów, przy których pracował w tym charakterze: Kome- Inaczej niż większość kilkulatków, którzy chcą w dorosłym życiu zostać żołnierzami, diantki (1986) Jerzego Sztwiertni, Między ustami a brzegiem pucharu (1987) Zbigniewa strażakami czy policjantami i paradować w mundurach, Sławomir Luterek snuł Kuźmińskiego i Alchemika (1988) Jacka Kopro- Sławomir Luterek na planie wicza, nie było jeszcze jego nazwiska. Na pla- serialu Sława i chwała, w dzieciństwie marzenia o tym, by kiedyś znaleźć się wśród ludzi kultury. Spełnił je: reż. Kazimierz Kutz

nie Komediantki poznał swoją przyszłą mał- Fot. Archiwum Sławomira Luterka trafił do kinematografii, oddając filmom polskim duże usługi jako ceniony rekwizytor. żonkę, z którą szczęśliwie dzieli życie do dziś, Magdalenę Rutkiewicz, kostiumografa, córkę wyzwaniem, jakim był dla niego polsko-francu- obrazu trójwymiarowego natychmiast obna- zmarłego w kwietniu tego roku Jana Rutkie- ski film Rogera AndrieuxDoktor Semmelweis żała każdy fałsz” – tłumaczy Sławomir Luterek. rodził się w 1959 roku w Łodzi. Po zda- wicza, reżysera i również kostiumologa. „Żona (1995) – o sławnym XIX-wiecznym lekarzu niu matury w Technikum Samochodo- zaleciła mi oglądanie albumów fotograficznych położniku. Skąd wziąć instrumenty medyczne Magazyn wym, z prawem jazdy w kieszeni, od- z przeszłości, żebym wiedział, jakie rekwizyty z tamtych czasów? Okazało się, że były prze- Jak dotąd ostatni film w jego dorobku to U Sławomir Luterek był zasadniczą służbę wojskową. Miał jakieś pasują do epoki odtwarzanej w filmie. Bar- chowywane w mającym wieloletnią tradycję Sierpniowe niebo. 63 dni chwały (2013) Ire- ciągoty do mundurów, bo choć po wyjściu do dzo mi to pomogło w pracy” – wyznaje Sławo- warszawskim Szpitalu Klinicznym Dzieciątka neusza Dobrowolskiego. Obecnie poświęca cywila już ich na sobie nie nosił, umunduro- mir Luterek. Wreszcie producent Kazimierz Jezus przy ulicy Lindleya. się głównie własnemu magazynowi rekwi- wanie stało się przedmiotem jego ciekawości. Kajetan Kowalski zaproponował mu funkcję W 1997 roku z udziałem Sławomira Luterka zytów na warszawskiej Pradze. Podkreśla, że Gdzie mógł ją zaspokoić? W kinematografii, rekwizytora. Dzielił ją (teraz już wymieniony jako rekwizytora powstały dwa seriale – Sława wszystko, co tam jest – stare żelazko, lampa która wówczas, czyli w początkach lat 80., na- w napisach) przy Pułkowniku Kwiatkowskim i chwała Kutza oraz polsko-australijsko-chiń- sprzed dziesięcioleci, patefon albo magne- dal produkowała filmy o wojnie i żołnierzach, (1995) Kazimierza Kutza i Pokuszeniu (1995) ska koprodukcja W krainie władcy smoków, tofon szpulowy – sprawnie funkcjonuje. Nie zaś w filmach sensacyjnych ukazywała posta- Barbary Sass, z kilkoma innymi świetnymi w reżyserii Noela Price’a. W chudym dla kina tylko gromadząc – na powierzchni 300 metrów cie milicjantów. „A że mnie, chłopaka z robot- fachowcami z pionu scenograficznego, m.in. polskiego początku nowego stulecia, Lute- kwadratowych – starocie, ale i dbając o nie, niczej rodziny, ciągnęło do wielkiego świata, z Kazimierzem Grudniem i Janem Treugut- rek przeszedł do pracy w reklamie filmowej, naprawiając, konserwując, faktycznie prze- koniec końców zatrudniłem się jako kierowca tem. „Bardzo mi przykro, ale nie opowiem by po paru latach, nie rezygnując z niej, wrócić dłużył im życie, dzięki czemu „grały” m.in. w łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych, traf żadnej anegdoty o przesympatycznym panu do fabuł – i to tak odmiennych, jak Wenecja w Mieście 44, serialach Czas honoru i Bodo chciał, że w Wydziale Scenograficznym i Bu- Kutzu, ponieważ znam je tylko ze słyszenia” – (2010) Jana Jakuba Kolskiego, ze scenogra- oraz w reklamach. dowy Dekoracji” – mówi Sławomir Luterek. śmieje się Luterek. „Rzecz w tym, że nie byłem fią Joanny Machy i 1920. Bitwa Warszawska rekwizytorem na planie, ja je wyszukiwałem (2011) Jerzego Hoffmana, gdzie scenogra- Refleksje Start i dowoziłem na plan. Podczas, gdy tam trwały fem był Andrzej Haliński. Przy obu nie był Co dawało Sławomirowi Luterkowi, jako rekwi- Młody chłopak początkowo tylko woził zdjęcia, byłem już w drodze po rekwizyty do jedynym rekwizytorem i ponownie spotkał zytorowi, szczególną satysfakcję w pracy, a co rekwizytorów do miejsc, z których zabierali kolejnej sceny” – wyjaśnia. się ze swoją mistrzynią Wiesławą Chojkow- wywoływało uczucie niedosytu? „W czasach, potrzebne do filmu przedmioty, i na plan. Treugutt zauważył u Luterka pasję, z jaką ską, która dekorowała wnętrza. Scenografię w których wszyscy chcą być informatykami Z czasem odkrył swoją nową fascynację: w najróżniejszych miejscach wynajdywał Wenecji nagrodzono Orłem, a wcześniej na albo specjalistami od marketingu, miło było właśnie rekwizytami. „Nie chodziło mi wcale potrzebne przedmioty: wypożyczał z muzeów festiwalu w Gdyni; w tym, że okazała się tak spotykać przedstawicieli ginących zawodów, o jakieś antyki, tylko o najzwyklejsze przed- i od kolekcjonerów, na potrzeby Pokuszenia piękna, godna tych trofeów, była też zasługa kataryniarza czy rymarza. Natomiast trochę mioty codziennego użytku. Ludzie wyrzucają przetrzebił zakamarki zespołu klasztornego rekwizytorów. przykro robiło mi się wtedy, gdy nabiega- je do śmieci, gdy przestają im być potrzebne, sióstr Szarytek na Tamce w Warszawie, oczy- „Pan Kolski był pedantyczny, jeśli chodzi łem się za jakimś cennym przedmiotem, a na a przecież mogłyby się jeszcze do czegoś przy- wiście za zgodą gospodyń. Grzebał nawet o rekwizyty, ale kiedy już zdecydował się na ekranie on tylko mignął, więc pewnie nikt dać, choćby w filmie. Dlatego postanowiłem w śmietnikach, szukając tam wyrzuconych jakiś przedmiot, nie zmieniał go tuż przed z widzów go nie zauważył. Pocieszam się, że przedłużać życie różnym sprzętom, nabrałem „gabarytów”: mebli, sprzętów AGD itp. zdjęciami, jak zdarzało mi się nie raz podczas nawet jeśli tak się stało, np. z piękną papiero- szacunku do przedmiotów. Wciąż mam do pracy z innymi reżyserami. Z kolei w filmie śnicą, to aktorowi sama świadomość, iż ma ją nich sentyment i nawet te w istocie brzydkie Awans pana Hoffmana nie mogliśmy pozwolić sobie pod ręką, pozwalała lepiej zagrać. To i ja się są dla mnie na swój sposób piękne” – zwie- Za namową Treugutta wyzwolił się na głów- na żadne atrapy, wszystko musiało być moż- do tego jakoś przyczyniłem” – mówi z zado-

rza się Luterek. Fot. Archiwum Sławomira Luterka nego rekwizytora i od razu stanął przed dużym liwie najbardziej autentyczne, bo wyrazistość woleniem Sławomir Luterek.

78 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 79 Niewiarygodne przygody polskiego filmu Film głupi, zły i niepotrzebny Jerzy Armata

Piwnica Pod Baranami kończy 60 lat. Za kilka tygodni odbędzie się w Krakowie Wielki Bal Jubileuszowy oraz okazjonalny koncert „Polska Stajnia Narodowa Bis”. Z tej okazji chciałbym przypomnieć Przewodnik (1984), pełnometrażowy film Tomasza Zygadły poświęcony Piotrowi Skrzyneckiemu, spiritus movens krakowskiego kabaretu – zrealizowany w czasach, kiedy zawieszona przez władze stanu wojennego Piwnica tułała się po kościołach i mieszkaniach prywatnych. Rozpoczyna go plansza: „Film głupi, zły i niepotrzebny”.

egendarny lokal krakow- z tych samych dowcipów, krótko jest ani dokumentem, ani fabułą, francuskim filozofem odrodze- skiej Piwnicy Pod Barana- mówiąc, tam byłem w domu, naj- a jakąś hybrydyczną formą, łączącą niowym, Piotr Skrzynecki. „Piw- Lmi przy Rynku Głównym 27 bardziej jak to tylko możliwe”. prawdę ze zmyśleniem, sztukę nica niosła trwałość” – napisała stosunkowo rzadko zamieniał się Więcej piwnicznych śladów zna- z realnym życiem. A wszystko w jednym ze swych wierszy Janina w filmowy plan. Kilka scen krymi- leźć można w polskim dokumen- rozgrywa się w Krakowie czasu Garycka (jego bliska przyjaciółka, nału Drugi człowiek nakręcił tu cie, wystarczy wymienić te najbar- stanu wojennego. Piotr Skrzynecki kierowniczka literacka krakow- Konrad Nałęcki, Delphine Seyrig, dziej znane tytuły: Bal w Pieskowej snuje się po mieście, oprowadzając skiego kabaretu, polonistka, grająca główną rolę w Po drodze Skale (1966) Marii Kwiatkowskiej, wycieczki po opustoszałej Piwnicy, malarka, scenografka). Trwałość (1979) Márty Mészáros, tu spoty- Przychodzimy, odchodzimy... czyli Muzeum Narodowym i ogrodzie i kontemplację życia. I sztuki. ka się z Janem Nowickim (nota- Piwnica Pod Baranami (1977) zoologicznym… Wkrótce dowia- Swe malarstwo traktowała – jak bene także artystą piwnicznym), Anny Górnej i Lubomira Zająca, duje się od miejskich urzędników, wyznała w jednym z wywiadów – trochę czasu spędza tu bohater Zawsze w sobotę, czyli pamiętnik że nie ma kompetencji i nie nadaje jako „szansę na powstrzymanie Światła odbitego (1989) Andrzeja Piotra S. (1981) Krzysztofa Mikla- się na przewodnika. Objęty opieką przemijania lub bodaj zwolnie- Titkowa, interesującej fabuły zna- szewskiego czy trzygodzinną Piw- społeczną, znajduje schronienie nie jego rytmu, czasem zabójczo nego dokumentalisty, swobodnej nicę (2002) Antoniego Krauzego. w przytułku św. Alberta… oszałamiającego”. Podobnie Piw- adaptacji opowiadania Stanisła- Niezwykłe miejsce w tej piw- „Jak się sami nie zabawimy, nikt nicę. „Pośpiech poniża” – mawiał wa Czycza „And”, poświęconego nicznej filmografii zajmujePrze - nas nie zabawi” – powtarzał czę- często Skrzynecki. młodemu, niepokornemu poecie wodnik Tomasza Zygadły, który nie sto za Michelem de Montaigne, „W osobie Piotra i jego przy- z końca lat 50., a zainspirowanego jaciół, choć to może krąg szcze- losami Andrzeja Bursy. Piotr Skrzynecki gólny i nie najbardziej reprezen- O filmie, którego akcja rozgry- w filmie Przewodnik, tatywny, chciałem pokazać obraz wałaby się w krakowskim kabare- reż. Tomasz Zygadło warstwy społecznej, która najbar- cie, myślał zaprzyjaźniony z Pio- dziej mnie interesuje – inteligen- trem Skrzyneckim i jego artystami cji. Nie muszę chyba uzasadniać, Andrzej Wajda. „Był taki moment, jak ważna dla życia społeczeń- gdy chciałem zrobić film z Pio- stwa jest ta jego część. Starałem trem. Z nim w roli głównej. Film się przedstawić zachowanie inteli- opowiadałby o dwojgu młodych genta, jego marzenia i pragnienia ludzi w ciągu jednej nocy w Kra- w tak dziwnym stanie, jakim był kowie, oczywiście spędzonych stan wojenny” – powiedział cztery w Piwnicy. Ten pomysł nigdy się lata po realizacji Tomasz Zygadło, nie urzeczywistnił” – wspomina kiedy film doczekał się premiery po latach reżyser i dodaje: „Piw- w Kinie Pod Baranami. Jakże uni- nica była fantastycznym miej- wersalna i ponadczasowa konsta- scem, dlatego że tam spotkałem tacja. Podobnie jak jego film, zna- ludzi, którzy wiedzieli to samo, żyli komita odtrutka na czasy „głupie,

tymi samymi nadziejami, śmiali się Fot. News Polfilm/East złe i niepotrzebne”.

80 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 Miejsca: Centrum Kultury Zamek w Poznaniu Miejsca: Centrum Kultury Zamek w Poznaniu Kino w Zamku i nie tylko Marcin Adamczak

W 1904 roku cesarz Wilhelm II zatwierdził ostateczne plany budowy swojej siedziby w Poznaniu. Rok później rozpoczęto budowę Zamku Cesarskiego oraz otaczającej go całej dzielnicy – stanowiącej do dziś główną część centrum Poznania. Po stu latach, gdy remont głównego poznańskiego ronda trwa póki co C k Zamek dłużej niż druga wojna światowa, rozmach i tempo tamtej inwestycji imponują. Fot. L. Janczak/

1910 roku Zamek oddano do użytku, nazwano Nowym Ratuszem i, podobnie jak zów czeka Amatorski Klub Filmowy AWA. Na półpiętrze nad rozciągającym się skiego i Pawła Zabla zasłużonego klubu AWA, przeglądów oszałamia nawet rozpieszczonego a Poznań stał się oficjalnie jednym w międzywojniu, ulokowały się w nim wła- Od 1969 roku Kino Pałacowe gościło Ogól- ponad dwoma salami kina obszernym holem, gdzie pierwsze filmowe szlify zdobywali m.in. nieprzebranym bogactwem dystrybucji inter- Wz dziesięciu miast rezydencjonal- dze miasta. nopolski Festiwal Filmów dla Dzieci i Mło- w kawiarni, której tylko nazwa („Świetlica”) Sebastian Buttny i Radosław Ładczuk, dołączyła netowej współczesnego widza. W najbliższym nych Cesarstwa Niemieckiego, w których Nowy Ratusz nie przestał wywoływać jed- dzieży, z którego później narodził się Między- jest niepozorna, pod przeszklonym sufitem w 2014 roku Pracownia Animacji prowadzona miesiącu obejrzeć można m.in. cykle „Nowe podróżujący nieustannie Wilhelm II i jego nak pewnych trudności delikatnej natury. narodowy Festiwal Filmów Młodego Widza otwierającym widok na wieżę niegdysiejszej przez Andrzeja i Dorotę Gosienieckich, dzięki kino afgańskie” oraz „Holenderskie filmy dwór mieli swoje siedziby. Zamek miał być W uchwale władz miasta z 1962 roku przesą- Ale Kino! wilhelmowskiej siedziby, rozmawiam z Ewą ministerialnym grantom dysponująca sprzę- o architekturze”. „pruską twierdzą na Wschodzie” dla cesa- dzającej o jego opuszczeniu czytamy: „Prezy- Podekscytowanie najmłodszych mieszkań- Kujawińską kierującą Działem Filmowym tem najnowszej generacji. Mikołaj Jazdon, Historyczny gmach Zamku i mieszczące rza i jego otoczenia, którzy przygotowy- dium Rady Narodowej w Poznaniu, przyjmu- ców Poznania, wracających dziś do tamtych Centrum Kultury Zamek. Stoi na jego czele również nagradzany niegdyś na festiwalach się w nim Centrum Kultury obok wielu korzy- wali się u progu XX wieku do wielkiej roz- jąc liczne delegacje zagraniczne, szczególnie czasów z nostalgią, wzbudzał wówczas nie nieprzerwanie, współpracując z Janem Raj- wychowanek klubu AWA, organizuje w Pała- ści mają też drobny mankament. Otóż kino grywki i wydarcia Wielkiej Brytanii miana w czasie Międzynarodowych Targów Poznań- tylko festiwal zapowiadany co roku nieza- poltem, od czasu ponownego otwarcia kina. cowym ceniony Międzynarodowy Festiwal pozostaje w przepastnych zamkowych wnę- globalnego hegemona. Rozgrywka, w innej skich, jest stale narażone na indagacje odno- pomnianą piosenką „Czekamy na filmy”, ale „Początki, czasy tuż po remoncie, nie były Filmu Dokumentalnego Off Cinema, a przez trzach nieco ukryte – jak mówi Kujawińska – już obsadzie, przeciągnęła się ostatecznie śnie pochodzenia budynku »Nowy Ratusz«, także spektakle mieszczącego się w Zamku łatwe – wspomina Kujawińska – Przez trzy cały rok prowadzi tutaj swój autorski Klub „trzeba do niego znaleźć drogę w tym labi- na niemal trzy dekady, a niemieckie mocar- czyli byłego Zamku niemieckiego, którego Państwowego Teatru Lalki i Aktora „Marci- lata poznaniacy zdążyli się już odzwyczaić od Krótkiego Kina. Kujawińskiej udało się reak- ryncie”. Kolejnym oryginalnym pomysłem na stwowe plany obróciły się w popiół, podobnie pochodzenie znają przedstawiciele wszyst- nek”. Dziś nosi on miano Teatru Animacji. naszego kina. Musieliśmy na nowo przeko- tywować Dyskusyjny Klub Filmowy, któremu powiązanie Zamku z kulturą filmową i rozpo- jak przy tej okazji zabudowa wielu polskich kich państw, a zwłaszcza z krajów zachod- Świetnie ma się kierowane przez Jerzego nać ich do Pałacowego, przypomnieć o jego przewodzi Karolina Dzieniszewska, studentka znawanie przez kinomanów ścieżek zamko- miast. W 1945 w ruinie znalazła się mniej wię- nich”. Władze przeniosły się więc do daw- Moszkowicza Centrum Sztuki Dziecka, orga- istnieniu”. filmoznawstwa. We współpracy z Działem Edu- wego labiryntu jest więc projekt „Secret Place cej połowa budynków w centrum Poznania, nego kolegium jezuickiego, w którym, jak nizujące między innymi warsztaty filmowe Być może to właśnie konieczność ponow- kacji i Pracownią Fotografii organizowano pro- Cinema”. Zakłada on projekcje filmów także mocno pokiereszowany radzieckim ostrza- możemy domniemywać, nie były już nara- i teatralne, festiwal Ale Kino! oraz współpra- nego zaznaczenia Zamku na mapie filmo- jekcje z cyklu „Kino wokół fotografii”, a wraz poza salą kinową. Odbywają się one w róż- łem Zamek jednak się ostał. żone na niewygodne indagacje. Powstały po cujące z festiwalem Animator. Kino Pałacowe, wych praktyk poznaniaków przyczyniła z Działem Literatury cykl projekcji i wykładów nych, niedostępnych na co dzień miejscach I stanowił problem. W grodzie nad Wartą zaniechaniu Kulturkampfu obiekt został zaś po gruntownym trzyletnim remoncie ukoń- się do tak spektakularnej aktywności Kuja- poświęcony adaptacjom filmowym. Program dawnej cesarskiej siedziby, do których prowa- pojawiły się bowiem tuż po wojnie zgoła nie- w 1963 przeznaczony przez władze PRL na czonym w grudniu 2012 roku i przekształca- wińskiej i Rajpolta. Kierująca kinem absol- filmowy towarzyszy też aranżowanym w Zamku dzeni są widzowie (balkony, piwnice, strych). poznańskie z ducha pomysły, mianowicie, cele kulturalne i ochrzczony modnym wów- jącym cały wewnętrzny kompleks Zamku, wentka poznańskiego filmoznawstwa szacuje, wystawom malarstwa (np. nadchodzącej eks- Ewa Kujawińska puentuje naszą rozmowę: by ocalałą z wojennej zawieruchy budowlę czas mianem Pałacu Kultury. przeobraziło się zaś w Nowe Kino Pałacowe. iż w ciągu pierwszych trzech lat działalności pozycji poświęconej Fridzie Kahlo). Mający „Zależało mi zawsze na zerwaniu z takim ste- zniszczyć i ostatecznie rozebrać rękoma nie- W 1965 roku oddano do użytku ulokowane W Pałacowym, które w latach 90. i później- zorganizowano kilka tysięcy seansów, poka- swoją siedzibę po sąsiedzku poznańscy filmo- reotypem, że kino studyjne oznacza niewy- mieckich jeńców jako „symbol krzyżackiej w dawnej sali tronowej Kino Pałacowe z widow- szych kojarzyło się przede wszystkim z dwoma zów konkursowych, poranków dla dzieci, spo- znawcy wygłaszają wykłady tematyczne. Nie godne fotele, słaby obraz i dźwięk, zaniedbaną buty”, a następnie zastąpić go „reprezenta- nią na 600 miejsc. W 1970 zainaugurował rzeczami: doskonałym repertuarem i, delikat- tkań i wykładów. Liczba sprzedanych biletów tylko z Poznania wywodzili się za to goście salę. Tutaj jest kawiarnia, świetnie zaopatrzona cyjną budowlą polską”. Tym razem otrzeź- swoją działalność DKF „Kinematograf ’75”, nie mówiąc, nie najwygodniejszymi fotelami, wzrosła o ponad sto procent. cyklu „Kuchnia filmowa: jak przyrządzić dobry księgarnia. Filmy pokazujemy w komforto- wienie przyszło do Poznania z Warszawy. a dwa lata później odrębny Młodzieżowy DKF pozostał już tylko pierwszy z tych wyznaczni- Wszechstronność tych inicjatyw, warunko- film?”, podczas których o sekretach swoich wych warunkach. I nie wyświetlamy żadnych Premier Edward Osóbka-Morawski zgody na „Kinematograf ’77”. Cyklicznie organizo- ków. Kino dysponuje w dwóch salach odpo- wana umiejscowieniem kina w strukturze Cen- profesji opowiadali przedstawiciele poszcze- reklam przed seansem”. lokalny postulat rozbiórki bowiem nie udzie- wane są Poznańskie Tygodnie Filmowe oraz wiednio 143 i 450 miejscami, rzecz jasna cyfro- trum Kultury Zamek oraz zręcznego wykorzy- gólnych zawodów filmowych. Przyglądając się zarówno działalności kina, lił i polecił przekazać budynek Uniwersyte- coroczne Zaduszki Filmowe. Od 1971 roku wym projektorem, wysoką jakością obrazu stywania przez kierowniczkę Działu Filmowego Transmitowane na żywo są spektakle jak i jego otoczeniu, trudno nie uznać, iż Kuja- towi Poznańskiemu. Wkrótce jednak Zamek na miłośników realizacji ruchomych obra- i dźwięku oraz możliwością projekcji 3D. potencjału całego Centrum, budzi podziw. Do z nowojorskiej Metropolitan Opera oraz Natio- wińska w walce ze stereotypem odniosła bły- kierowanego obecnie przez Janusza Piwowar- nal Theatre w Londynie. Rozległość tematyki skotliwe zwycięstwo.

82 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 83 Studio Munka Premiera Fal Anna Kot w Karlowych Warach! Pełnometrażowy debiut fabularny Grzegorza Zaricznego Fale znalazł się w Konkursie Głównym 51. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Karlowych Warach (1-9 lipca). Film będzie miał tam swoją światową premierę i będzie jedyną polską produkcją rywalizującą o prestiżowy Kryształowy Glob.

iem, że jestem na po- Anna Kęsek i Katarzyna Kopeć nariusza. Dziewczynom na planie czątku drogi, że mu- w filmieFale , towarzyszyli zawodowi aktorzy, Wszę się jeszcze wiele reż. Grzegorz Zariczny m.in. Beata Schimscheiner, Ar- nauczyć. Ale gdy nagle dowiadu- tur Krajewski oraz Edyta Torhan. jesz się, że tak duży festiwal przyj- Autorką zdjęć do filmu jest We- muje do konkursu twój pierwszy ronika Bilska, od dawna współpra- pełnometrażowy film, to w sercu cująca zarówno ze Studiem Mun- pojawia się uczucie ogromnego ka, jak i z Grzegorzem Zaricznym. wsparcia, że dalej warto iść tą dro- Razem pracowali między innymi gą filmową, którą wybrałem pra- przy dokumencie Gwizdek, któ- wie 15 lat temu” – mówi o kwali- ry otrzymał Grand Prix dla filmu fikacji do konkursu reżyser, Grze- krótkometrażowego na Sundance gorz Zariczny. Film Festival w 2013 roku. Za

Fale to historia Ani i Kasi – Munka-SFP Fot. Studio scenografię odpowiedzialny jest dwóch energicznych i sympa- Grzegorz Piątkowski, za kostiumy tycznych siedemnastolatek. Mu- łym zakładzie fryzjerskim. Chcą zaburza pojawienie się mamy, któ- Julia Jarża, z kolei za charaktery- szą radzić sobie same, gdyż ich ro- zostać zawodowymi fryzjerkami. rej nie widziała od pół roku. W fil- zację Beata Rółkowska. Kierowni- dzice nie poradzili sobie w życiu. Ania i Kasia coraz bardziej zbliża- mie zobaczymy Katarzynę Kopeć kiem produkcji jest Sylwia Raj- Dziewczyny mieszkają w Nowej ją się do siebie, nawiązując głębo- i Annę Kąsek, których życie stało daszka. Kinową premierę filmu za- Hucie. Odbywają praktyki w ma- ką więź. Któregoś dnia spokój Ani się inspiracją do powstania sce- planowano na jesień 2016 roku.

Munka-SFP w ramach programu Ewa Bukowska zrealizuje „30 Minut” wyreżyserowała film Powrót (2013). W roli Anny zobaczymy Mag- pełnometrażowy debiut dalenę Popławską. Partnerować jej będzie Michał Żurawski. Propozy- cję udziału w filmie przyjęli rów- w Studiu Munka nież Kinga Preis i Krzysztof Stro- iński. Za zdjęcia odpowiadać bę- W lipcu padnie pierwszy klaps na planie pełnometrażowego debiutu dzie operator młodego pokolenia, fabularnego Ewy Bukowskiej – 53 wojny. Scenariusz powstał na dwukrotnie nagrodzony podczas koszalińskiego festiwalu „Młodzi motywach książki Grażyny Jagielskiej „Miłość z kamienia. Życie i Film” w latach 2012 i 2015 – To- z korespondentem wojennym”. Będzie to kolejny, pełnometrażowy masz Naumiuk. Produkcją pokie- debiut wyprodukowany przez Studio Munka. ruje Sylwia Rajdaszka. Producentem filmu jest Studio ilm 53 Wojny opowiada o mi- „Moją reżyserską inspiracją są w pierwszej kolejności przyczyną Munka-Stowarzyszenie Filmow- łości i skomplikowanej rela- filmy Hanekego: precyzyjna, wcią- powstania książki Grażyny Jagiel- ców Polskich. Koproducenci to: Ca- Fcji między dwoma fascynu- gająca narracja zwieńczona silną skiej, a teraz mojego opowiadania nal+, The Chimney Pot, Wojciech jącymi osobami, Anną i Witkiem, i zaskakującą pointą. Pragnę poru- filmowego. Pragnę stworzyć ob- Kabarowski Digital Movies. Film na tle bieżących konfliktów wojen- szyć wyobraźnię widza i jego naj- raz, który może stać się dla wielu współfinansowany jest przez Pol- nych rozgrywających się w różnych głębsze, złożone emocje tak dalece, formą terapii” – mówi o produkcji ski Instytut Sztuki Filmowej. Pre- częściach świata. To opowieść wie- jak potrafi to robić Wojtek Jagiel- reżyserka i scenarzystka Ewa Bu- mierę obrazu zaplanowano na 2017 lowymiarowa. ski w swoich książkach, które są kowska, która wcześniej, w Studio rok. A.K.

84 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 WWW.TELEPRO.COM.PL PISF PISF

biony przez Pixara i polski film na podstawie oryginalnego scenariusza, praw- dopodobnie wybiorą ten pierwszy, bo jest Szukajcie pomysłu, bezpieczniejszym wyborem. Mój pierwszy film był oparty na oryginalnym scenariuszu, nie mieliśmy szans z wysoko- budżetowymi produkcjami, które w tym samym czasie leciały w kinach. Pracując przy małych projektach, z małymi pie- który ludzie niędzmi i mnóstwem stresu, zacząłem się zastanawiać, po co mi to wszystko? Dla 100 tys. widzów? Wtedy zdecydowa- łem się na ekranizację znanej wszystkim historii detektywistycznej. To był bardzo drogi film, ale sprzedano na niego milion biletów w kinach. To jest ścieżka, którą dobrze znają polecam wszystkim producentom. Jakie szanse mają europejskie filmy w zderzeniu z produkcjami Z Ronaldem Kruschakiem* amerykańskimi? Nie możemy rywalizować z filmami Pixara, rozmawia Magdalena Wylężałek ale w Europie mamy szansę konkurować z amerykańskimi produkcjami, pod warun- kiem, że zamiast robić animację w 3D, Magdalena Wylężałek: Jak to komedii romantycznej lub właśnie filmu A co przekonało pana do produkowania która jest bardzo droga, zrobimy film dla się stało, że w Niemczech zaczęto familijnego. Jeśli przyjrzymy się staty- filmów dla młodego widza? najmłodszych, stosując animację 2D. To produkować tak wiele filmów stykom w przypadku komedii roman- Przede wszystkim robienie takich fil- jest do zrobienia i nie jest to takie drogie. familijnych? tycznej, może ona stać się absolutnym mów to świetna zabawa! Pomimo pew- W Niemczech takie filmy cieszą się powo- Ronald Kruschak: W latach 70. hitem, ale może też okazać się totalną nych trudności okazuje się, że np. język, dzeniem. Zrealizowano oczywiście 2-3 publiczni nadawcy zdecydowali, że klapą. W przypadku filmów dla dzieci z uwagi na to, że młoda widownia jest animacje w 3D, które odniosły sukces, ale potrzebują takich programów. Na małą rzadziej trafiają się klapy. Wiele osób przyzwyczajona do dubbingu, nie jest np. w zeszłym roku powstał Tarzan, który skalę zaczęli je finansować i produko- boi się, że filmy dla młodej widowni są problemem. Dlatego filmy familijne jest poniósł klęskę, ponieważ w porównaniu wać. W dalszym ciągu istniała jednak droższe m.in. ze względu na to, że ist- nawet łatwiej sprzedać za granicą niż z amerykańskimi filmami wyglądał bardziej niezagospodarowana luka na tworze- nieją regulacje prawne dotyczące pracy filmy dla starszej widowni, nie każdy lubi jak gra. Budżety niemieckich animacji 3D, nie filmów. Wtedy jednemu producen- dzieci na planie filmowym. Prawda jest oglądać filmy z napisami. Niemieccy pro- które odniosły sukces wynosiły 8-10 mln. Ronald Kruschak

towi udało się przekonać dystrybutora taka, że mając dobrze zaplanowany plan ducenci zawsze spodziewają się kilkuset Film fabularny można zrobić już za 1-3 mln 2016 Fiesta Pictures/Script Fot. SYRENA do zrealizowania adaptacji bardzo słyn- zdjęciowy i wykazując się sprytem np. tysięcy euro ze sprzedaży międzynaro- euro. Nadawcy publiczni w Niemczech pro- nej książki niemieckiego autora Ericha w odpowiedni sposób pisząc scenariusz, dowej. Często zapominamy, że filmy dla dukują bardzo dużo 60-minutowych baśni, je do developmentu. Warto pamiętać, rozpoznawalny jako polski film familijny. Kästnera. Rodzice, którzy znali tę książkę ze wszystkim można sobie poradzić. dzieci mają długie życie. Na podstawie które wyglądają fantastycznie. Jesteśmy że pierwszym projektem, który jest kie- Ze swojego dzieciństwa pamiętam, jak ze swojego dzieciństwa, z przyjemnością Warto pamiętać o tym, co mówił John jednego filmu możemy nakręcić kolejne, w Europie i powinniśmy wykorzystać to, że rowany do produkcji jest film przygo- oglądaliśmy czesko-polskie serie telewi- zabrali swoje dzieci do kina. Film okazał Hughes (scenarzysta m.in. filmuKevin stworzyć serię książek, sztukę teatralną, mamy świetne, historyczne lokalizacje na dowy, takie historie zawsze działają. Jest zyjne, potrafiliśmy rozpoznać, że są to się sukcesem, sprzedano 1,5 mln biletów. sam w domu, przyp. M.W.) – kierując opo- musical. wyciągnięcie ręki. w nich dużo zabawy, pojawia się element produkcje z Europy Wschodniej i kocha- W ramach kontynuowania tego sukcesu wieść do dzieci, musisz mieć też coś dla przyjaźni. Zainteresujcie się też starymi liśmy je. One miały inne podejście, były zaczęto ekranizować książki dla dzieci, rodziców, historię, w której będą wystę- Produkował pan adaptacje i filmy Jakie inne rady może pan dać polskim polskimi baśniami, o których nikt inny pełne wyobraźni i magii, takie trochę już nie tylko niemieckie, ale też te, które pować tylko oni. Ważną kwestią jest oparte na oryginalnym scenariuszu. Po twórcom? na świecie nie wie. surrealistyczne. Trzeba znaleźć coś, co były dobrze znane w Niemczech. Jako wiek głównego bohatera. W Disneyu jakie historie najlepiej sięgnąć, żeby Nie róbcie horrorów dla dzieci! Zrobi- będzie unikalne w polskich filmach, że cieszyły się popularnością, coraz wię- mają zasadę, że jest on nastolatkiem, zainteresować nimi widownię? łem serię filmów o detektywie, pierw- Na koniec chciałam zapytać o pana co będzie interesujące dla zagranicz- cej producentów zaczęło interesować się w filmach fabularnych z reguły główni Według mnie najmądrzej byłoby sięgnąć szy z nich był filmem przygodowym, wrażenia z zeszłorocznych warsztatów nej widowni, ponieważ nie dostaną tego ich produkcją. Osobiście przewiduję, że bohaterowie mają po trzynaście lat. Sze- do projektów, które ludzie już znają. Nie który bardzo dobrze się przyjął. Przy Films For Kids. Pro, których był pan nigdzie indziej, to jest wyzwanie, które w najbliższym czasie taki sam boom na ścio-, siedmiolatki chcą oglądać takich bez znaczenia jest fakt, że prawa autor- robieniu drugiego obrazu z tej serii ekspertem. stoi przed producentami. Jestem bardzo filmy familijne nastąpi w Polsce. bohaterów, chcą być jak oni. Z kolei skie do większości klasyki już wyga- postanowiliśmy coś zmienić i spróbo- Mieliśmy znakomite projekty, jednak ciekawy, co powstanie z tych projektów trzynastolatkowie chcą oglądać postaci sły, możemy je mieć za darmo. Wystar- wać zrobić z niego kryminalną historię pierwszym pytaniem, jakie zadałem i mam nadzieję, że doświadczeni, silni Istnieje przekonanie, że produkowanie w swoim wieku, ale nie będą raczej zain- czy tylko powiedzieć głośno: nie rób połączoną z horrorem. Film był przezna- ich twórcom było: dlaczego nie chcecie producenci będą chcieli się zaangażować filmów dla dzieci jest obciążone teresowani młodszymi od siebie. Klu- o tym filmu, ja go robię! W Niemczech czony od sześciu lat. Rodzice sześciolat- zaadaptować historii, która jest już znana? w produkcję filmów familijnych. dużym ryzykiem. Na co powinni czowy jest casting obsady dziecięcej. zrobili np. ponownie Przygody Hucka ków nie chcieli pójść z dziećmi do kina Z tego powodu mieliśmy sesje z pisa- zwrócić uwagę twórcy, którzy chcą Warto zwrócić uwagę na rodziców. Jeśli Finna. W Ameryce stale kręcą baśnie, po obejrzeniu zwiastuna. Od tego czasu rzami, żeby pokazać producentom, które * Ronald Kruschak był gościem festiwalu Script Fiesta, gdzie przeprowadził warsztaty „Between zacząć swoją przygodę z kinem są dziwni i czujesz, że decyzja o przyj- które wszyscy znamy. Z punktu widze- zdecydowaliśmy się robić tylko filmy książki dla dzieci się dobrze sprzedają. Fate and Destiny: Storytelling in the Popular familijnym? ściu na casting była ich inicjatywą, a nie nia rodziców takie filmy są bezpieczniej- przygodowe. Gdybym był producen- Podczas warsztatów pamiętam świetne Movie”. Scenarzysta, producent, wykładowca. Filmowcy nie powinni bać się filmów dziecka, odpuść. Tak samo, jeśli wiesz, że szym wyborem. Wiedzą, czego mogą się tem w Polsce, przede wszystkim, prze- projekty. Jeśli spojrzeć na światowy rynek Związany z produkcją filmów dla młodego widza. Wyprodukował m.in. filmy:Trzech detektywów dla młodej widowni. W Niemczech, dziecko ma problemy w szkole lub poza spodziewać, zabierając swoje dziecko do analizowałbym wszystkie tematy (filmy, w dłuższej perspektywie, to będzie duże i Wyspa Szkieletów oraz Trzech detektywów: jeśli twórca chce dotrzeć do szerokiej nią. Ciąży na nas odpowiedzialność za kina. Z oryginalną historią jest trudniej. książki itp.), które były tu kiedyś popu- wyzwanie i sprawdzian dla polskich pro- Tajemnica zamku grozy na podstawie opowiadań publiczności, decyduje się na robienie naszych młodych aktorów. Jeśli w kinie będzie lecieć jakiś film zro- larne lub w dalszym ciągu są i skierował ducentów, by stworzyć nurt, który byłby Alfreda Hitchcocka i Roberta Arthura.

86 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 87 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Janusz Majewski Izabela Żukowska, Faustyna Toeplitz-Cieślak Anna Mieszkowska Czarny mercedes Sfinks. Wizjonerzy Bodo wśród gwiazd Wydawnictwo Marginesy i skandaliści kina Wydawnictwo Marginesy Warszawa 2016 Prószyński i S-ka Warszawa 2016 Warszawa 2016

Janusz Majewski jest nie tylko znakomitym fil- Z książką Faustyny Toeplitz-Cieślak i Izabe- Bodo, aktualnie wyświetlany w Telewizji Pol- mowcem, ale i niezwykle interesującym lite- li Żukowskiej jest jak z ostatnimi filmami Wo- skiej serial Michała Kwiecińskiego i Micha- ratem. O swym dzieciństwie spędzonym we ody’ego Allena i braci Coen: to list miłosny do ła Rosy, przypominający w atrakcyjny sposób Lwowie, latach szkolnych w powojennym Kra- kina, tego z przeszłości, owianego mitami i le- największego gwiazdora polskiego kina przed- kowie, studiach na architekturze i w łódzkiej gendami. O ile jednak Amerykanie z nonsza- wojennego, człowieka o skomplikowanej, peł- Szkole Filmowej – pisał ze swadą we wspo- lancją podchodzą do faktografii, bardziej sku- nej dramatycznych zwrotów, biografii spowo- mnieniowej „Retrospektywce” (2001). Wspo- piając się na odtworzeniu klimatu epoki, o ty- dował prawdziwy wysyp książek poświęco- mnienia dotyczące pracy reżyserskiej konty- le dla polskich badaczek fakty to podstawa. nych artyście – od niezwykle solidnej biografii nuował w „Ostatnim klapsie” (2006). Jest tak- I choć nie brakuje tu nazwisk i dat, są one je- pióra Ryszarda Wolańskiego „Eugeniusz Bo- że autorem – przeniesionej w części na ekran – dynie uzupełnieniem pikantnych historii z wy- do. Już taki jestem zimny drań”, poprzez ak- „Małej matury” (2010), w której powrócił do twórni Aleksandra Hertza. Właściwie, gdy- centującą głównie skandalizujące wątki „Bodo czasów swej młodości. To z jednej strony pro- by nie jasno dookreślone miejsce, gdzie roz- i jego burzliwe romanse” Iwony Kienzler, po – za wspomnieniowa, z drugiej – po prostu do- grywają się opisywane tu wydarzenia, moż- dostępną tylko z dziennikiem „Fakt”, a więc bra literatura, zawierająca solidny pierwia- na by mieć przekonanie, że ma się do czynie- utrzymaną w jego poetyce – „Eugeniusz Bo- stek artystycznej kreacji. Charakter w dużym nia z kroniką którejś z amerykańskich wytwór- do – amant, śpiewak, idol” Anny Zasiadczyk. stopniu autobiograficzny, zgrabnie połączo- ni. Autorki przytaczają szereg anegdot z życia Pośród tych publikacji korzystnie wyróżnia się ny z literacką fikcją, ma „Glacier Express 9.15” Warszawy z początków XX wieku, która z pro- książka Anny Mieszkowskiej, w której słynne- (2014), frapująca opowieść o dwóch przyjacio- wincjonalnego miasta wyrasta, w ciągu kil- mu amantowi rodzimego ekranu autorka po- łach, jak łatwo się domyślić – Autorze oraz je- kunastu zaledwie lat, na europejską metropo- święciła zaledwie jeden rozdział („Eugeniusz go operatorze Kurcie Weberze, zmuszonym lię. Są więc porwania, morderstwa, akty zemsty Bodo. Nie umówił się z nią na dziewiątą”), wyjechać z kraju za granicę. Książka najnow- i zdrady, w które uwikłani są – a jakże! – akto- w pozostałych czyniąc bohaterami inne wiel- sza „Czarny mercedes” to już czystej wody lite- rzy i reżyserzy. Wniosek z tej książki jest choć- kie indywidualności przedwojennego polskie- ratura kreacyjna, pełen suspensu i nieoczeki- by taki, że gdyby porównać dzisiejsze donie- go filmu, sceny i kabaretu, wszak jej tom nosi wanych zwrotów akcji kryminał, którego głów- sienia mediów plotkarskich o gwiazdach wiel- tytuł „Bodo wśród gwiazd”. W tej książce Eu- nym bohaterem jest nadkomisarz Rafał Król kiego ekranu z doniesieniami kolumn sensa- geniuszowi Bodo towarzyszą m.in. Hanka Or- prowadzący śledztwo w sprawie zabójstwa cyjnych sprzed stu lat, okazałoby się, że nasze donówna, Zofia Terné, Zula Pogorzelska, Re- pięknej młodej kobiety. A wszystko to dzie- babki i dziadkowie wiedli życie cokolwiek bar- nata Bogdańska-Anders, Loda Halama, Wik- je się w okupowanej Warszawie, gdzie śmierć dziej odważne, bezpruderyjne i na krawędzi. tor Budzyński, Konrad Tom, a także Marian czai się w każdym miejscu i w każdej chwili. Na Ale żeby gwiazdami ktoś się interesował, naj- Hemar, Julian Tuwim, Andrzej Włast i Hen- winiecie powieści widnieje entuzjastyczna opi- pierw ktoś musiał je wypromować. I tu autorki ryk Wars. „Lata dwudzieste, lata trzydzieste – nia Juliusza Machulskiego, który stwierdza, że oddają zasłużone miejsce Hertzowi, który bez- jak stwierdził Fryderyk Járosy – to był szczyt książka aż się prosi, by przeniósł ją na ekran ja- błędnie rozpoznał mechanizmy rządzące kino- kabaretu literackiego i drugiego z takimi ta- kiś zdolny reżyser. I znalazł się taki zdolny re- wym rynkiem. Z wyczuciem odkrył dla świata lentami i w takiej atmosferze nie było wte- żyser, napisał już nawet na jej podstawie scena- Polę Negri, późniejszą gwiazdę Hollywood, Ja- dy w całej Europie”. Książkę Anny Mieszkow- riusz filmu kinowego oraz 9-odcinkowego se- dwigę Smosarską czy Kazimierza Junoszę-Stę- skiej, która ma na swym koncie już tomy po- rialu telewizyjnego. Nazywa się… Janusz Ma- powskiego. Badaczki zadbały, by ich losy także święcone przedwojennym gwiazdom polskie- jewski. „Czarnego mercedesa” kończy akapit: zostały szczegółowo nakreślone. Podobnie jak go filmu, teatru i kabaretu (m.in. „Jestem Ja- „Pociąg do Lwowa rozpędzał się dziarsko, wy- kondycja warszawiaków, którzy uzyskali nie- rosy! Zawsze ten sam…”, „Ja kabareciarz Ma- dawszy na pożegnanie Warszawy Głównej szy- podległość od zaboru pruskiego. „Sfinks…” to rian Hemar. Od Lwowa do Londynu”) czyta derczy gwizd. Także w imieniu nadkomisarza, pełny portret tytułowej wytwórni i zróżnicowa- się jednym tchem – świetnie napisana, precy- który wzruszył ramionami i zniknął za rozpo- nej narodowościowo stołecznej społeczności. zyjnie zdokumentowana, atrakcyjnie zilustro- startą gazetą”. Tak będzie zaczynał się kolejny To także przypomnienie, że polskie kino naro- wana. A wracając do Eugeniusza Bodo, z książ- tom z Rafałem Królem w roli głównej, nad któ- dziło się z niejednorodności etnicznej i kultu- ki Mieszkowskiej zapamiętałem taką oto jego rym Janusz Majewski już pracuje. rowej. konstatację: „Kino uspokaja mi nerwy”. Jerzy Armata Artur Zaborski Jerzy Armata

88 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 recenzje: DVD/CD Bogdan Dziworski – kreacja w dokumencie

Jerzy Armata

Nakładem Narodowego Instytutu Audiowizualnego ukazał się kolejny – już piętnasty – album z cyklu „Polska Szkoła Dokumentu”. Jego bohaterem jest Bogdan Dziworski, znakomity artysta fotografik, operator filmów fabularnych i dokumentalnych oraz reżyser niekonwencjonalnych dokumentów o dużej zawartości elementów kreacyjnych. Fot. NInA

ogdan Dziworski to jeden z najbardziej skondensowane i zintensyfikowane kadry, ną ekspresję. Jestem także pod wrażeniem utytułowanych polskich dokumentali- wspomagane przez misternie skomponowaną jego dzieła najnowszego – Plus minus, czyli Bstów. Jego filmy były nagradzane na ścieżkę dźwiękową – często prowadzi narrację podróże muchy na Wschód – porywającego, kilkudziesięciu festiwalach na całym świe- opowieści. I to właśnie dzięki kreacji – oczywi- wykreowanego do granic możliwości doku- cie. Sam artysta został uhonorowany za ca- ście wykorzystując rekwizyty rzeczywistości – mentu, będącego – utrzymanym w poetyce łokształt twórczości Smokiem Smoków na dociera Dziworski do dokumentalnej prawdy. kina drogi – bardzo subiektywnym dzien- Krakowskim Festiwalu Filmowym (2014) oraz Podobnie jest w przypadku filmów o sztuce, nikiem podróżnym artysty śladami… Józefa Nagrodą PSC (2016). Warto zwrócić uwa- czego przykładem zamieszczony na płycie Wissarionowicza Stalina. gę, że pośród festiwali, gdzie laury zdobywał Krzyż i Topór czy Podróże Georga Philippa Album zawiera jedenaście filmów Dziwor- Dziworski, dominują imprezy poświęcone – Telemanna z Żar do Pszczyny. skiego. Szkoda, że zabrakło miejsca dla jesz- mówiąc najogólniej – kulturze: tej fizycznej Bogdan Dziworski przyjaźni się ze Zbignie- cze kilku, choćby: Trenu dla miasta Szydłowa, (festiwale filmów sportowych, turystycznych, wem Rybczyńskim, to filmowcy z tego samego O krasnoludkach i sierotce Marysi, Dwuboju górskich) albo tej duchowej (festiwale filmów artystycznego pnia. Na płytach zamieszczono klasycznego, Olimpiady nagrodzonej na je- o sztuce). Istniał nawet w Tarnowie w pierw- dwa filmy, które zrealizowali wspólnie, a pre- denastu festiwalach czy Snu, subiektywnego szej połowie lat 80. – organizowany przez cyzyjniej można rzec – dwa, podczas realizacji spojrzenia na twórczość Zdzisława Beksińskie- Polski Komitet Olimpijski – Festiwal Filmów których znakomicie się bawili: Sceny narciar- go, nagrodzonego w Krakowie i Zakopanem. Sportowych o Złoty Laur, ale po dwóch edy- skie z Franzem Klammerem – ekscentryczna, Znalazł się jednak na płycie ekscytujący cjach go zlikwidowano, bo Dziworski „kosił pełna surrealizmu i purnonsensu wariacja dodatek, czyli zwiastun filmu, nad którym ar- tam całe złoto” i dalsza rywalizacja nie mia- z tytułowym mistrzem w roli głównej oraz tysta aktualnie pracuje. To będzie dokument ła specjalnego sensu (Złote Laury zdobyły Wdech-wydech – jak trafnie zauważa Tadeusz poświęcony Andy’emu Warholowi. „Moje ko- w latach 1981-1984: Dwubój klasyczny, Hokej, Sobolewski, redaktor wydawnictwa – odwrot- rzenie sięgają małej wsi Słotwiny, która jest Olimpiada, Fechtmistrz). ność filmów Dziworskiego o sportowym i arty- dziś jedną z ulic Krynicy Górskiej. Niedaleko, Sport rzeczywiście często wypełnia jego stycznym mistrzostwie (relacja z wczasowego na pograniczu słowacko-polskim, leży wioska filmy, zwłaszcza dyscypliny zimowe Dwubój( „podwieczorku przy mikrofonie” dla działaczy Mików, skąd wyemigrowała do Ameryki ro- klasyczny, Hokej, Olimpiada, Sceny narciar- Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej dzina Andy’ego Warhola. Moja Fabryka nie skie z Franzem Klammerem), może dlatego, jest ciągiem grepsów, wpadek, kiczowatych będzie filmową legendą o wielkim artyście, że urodził się niedaleko Krynicy, choć nakrę- występów, idiotycznych gier). nie interesują mnie etykiety, jakie przylgnę- cił także Fechtmistrza i Pięciobój nowoczesny, Najlepszym filmem Bogdana Dziworskie- ły do Warhola, symbol pop-artu, ikona popu. ukazujące trud i piękno dyscyplin wchodzą- go pozostaje dla mnie Kilka opowieści o czło- Mam prawo zrobić film o Warholu, jaki do- cych w program olimpiad letnich. Bo trud wieku, przejmująca impresja o kalekim spor- tąd nie powstał. To prawo prowadzi mnie do i piękno sportu interesuje Dziworskiego nade towcu, mimo okrutnego losu pełnego radości moich własnych i jego korzeni, do mojej Sło- wszystko. Jego dokumenty są w dużej mierze życia, w pełni panującego nad swoim ciałem twiny i jego Mikowa” – wyznaje Dziworski. kreacyjne zarówno w warstwie obrazowej, jak i umysłem, w której zogniskował całe swe Może przy okazji premiery tego dokumentu i dźwiękowej. To właśnie obraz – niezwykle kino – jego humanistyczną moc i artystycz- wydać na płytach „całego” Dziworskiego.

90 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 In memoriam In memoriam Halina Dobrowolska Prof. Ewelina – Jej wnętrza i plenery Nurczyńska-Fidelska zna każdy widz – nestorka edukacji filmowej

Anna Wróblewska Konrad Klejsa Była wybitną scenografką oraz dekoratorką wnętrz. W swoim dorobku zgromadziła 28 kwietnia odeszła Profesor Ewelina Nurczyńska-Fidelska, współtwórczyni i wieloletni ponad sto filmów i seriali, pracowała z większością najlepszych polskich reżyserów, kierownik łódzkiego ośrodka badań i studiów filmoznawczych, autorka wielu ważnych m.in. Stanisławem Bareją, Jackiem Bromskim, Tadeuszem Chmielewskim, Feliksem książek i rozpraw poświęconych przede wszystkim historii kina polskiego (m.in. „Czas Falkiem, Jerzym Gruzą, Krzysztofem Kieślowskim, Magdaleną Łazarkiewicz, Janem i przesłona. O Filipie Bajonie i jego twórczości”, 2003; „Polska klasyka literacka według Łomnickim, Januszem Morgensternem, Januszem Nasfeterem, Stanisławem Andrzeja Wajdy”, 1998; „Andrzej Munk”, 1982) oraz edukacji filmowej („Edukacja Różewiczem, Janem Rybkowskim, Piotrem Szulkinem, Władysławem Ślesickim, filmowa na tle kultury literackiej”, 1989). Krzysztofem Zanussim. Za swe osiągnięcia została uhonorowana w 2013 roku Nagrodą Stowarzyszenia Filmowców Polskich. yła także współautorem i współredak- przekształcił się w Katedrę Mediów i Kultury torem wielu cennych tomów zbioro- Audiowizualnej). W całym okresie pracy zawo- Bwych poświęconych tej problematyce dowej pod jej opieką powstało niemal 300 prac tudia na Wydziale Architektury i Projek- łoga tonęła w wodzie, trzeba było rzucić kilka (m.in. „Kino bez tajemnic”, 2009; „Kino pol- magisterskich i 11 doktorskich. towania Wnętrz Akademii Sztuk Pięk- desek i oto scenografia gotowa” – śmiała się, skie – historia, ideologia, polityka”, 2008; „Kino W latach 1960-1981 Ewelina Nurczyńska- Snych w Krakowie ukończyła w 1952 roku. wspominając pracę nad kultowym Misiem. polskie w trzynastu sekwencjach”, 2005; „Fil- -Fidelska była stałą publicystką tygodnika Z koleżanką pojechały na festiwal szkolnictwa Przy serialu Wielka miłość Balzaka zgod- mowy świat Andrzeja Wajdy”, 2003; „Szkoła „Odgłosy” (pierwszym zleceniem było napi- artystycznego, aby przyjrzeć się, pobyć na tej nie i twórczo pracowała z Tadeuszem Kosa- polska – powroty”, 1998; „Film w szkolnej edu- sanie recenzji z 400 batów François Truf- imprezie, bez specjalnego planu. Tam poznała rewiczem. Tu szczególnie ważna była dba- kacji humanistycznej”, 1993). faut). W zorganizowanym w 2015 roku przez chłopaków z Szkoły Filmowej w Łodzi. „Co łość o szczegóły historyczne, gdyż dorobek Ewelina Nurczyńska-Fidelska (de domo Muzeum Kinematografii we współpracy z SFP masz zamiar robić po studiach?” – zapytał wielkiego pisarza ma swoje kluby wiernych Rupf) urodziła się w 1938 roku w Łodzi w fami- plebiscycie „12 filmów na 120 lecie kina” za Andrzej Munk. I dodał: „Nie wiesz? To przyjdź admiratorów, wyłapujących w balzakowskich lii polsko-niemieckiej. W czasie wojny rodzina najważniejszy tytuł uznała Pociągi pod specjal- do filmu”. Był też drugi czynnik. Profesor z ASP filmach każdy fałsz. Podczas zdjęć w Lenin- przeniosła się do Głowna-Zabrzeźni w General- nym nadzorem Jiřiego Menzla (o którym pisała polecił ją legendzie polskiej scenografii, Roma- gradzie znalazła w magazynie wspaniałą złotą nej Guberni („Mieszkaliśmy tam w środku lasu także we wspomnieniowym tomie „Pamięć nowi Mannowi. „To był najcudowniejszy szef karocę Orłowa. Wspólnie z rosyjskim history- w domu państwa Kasprowiczów, dziadków reży- kina” pod redakcją Andrzeja Gwoździa). na świecie. Na planie Krzyżaków Aleksandra kiem ustalili, że Orłow, jako kochanek carycy, sera Ryszarda Brylskiego, u których znalazło W 1985 roku doprowadziła do utworzenia Forda pracowało mi się z nim tak dobrze, że miał prawo do złotego koloru karety – ale schronienie wielu uciekinierów z Łodzi” – wspo- Centralnego Gabinetu Edukacji Filmowej. najchętniej bym już przy nim została” – wspo- miejscowy malarz dekoracji „wiedział lepiej” minała). Tuż po wojnie duża część rodziny – Za szczególnie cenną inicjatywę tej instytu-

minała po latach. Zdjęć/SFP Kilian-Kuźnia Fot. Kuba i pomalował ją na buraczkowo… w tym babcia i ciotki – wyjechały do Niemiec; cji uznawała Konferencje Filmoznawcze dla Wielokrotnie współpracowała z Krzyszto- Wnętrza i plenery Haliny Dobrowolskiej dziadek został aresztowany i zmarł w obozie Nauczycieli, odbywające się corocznie od 25

fem Zanussim, z którym zrobiła m.in. Życie -domku« na przedmieściu, a operator na pewno zna każdy widz polskiego kina. To kamie- dla Niemców pod Poznaniem. Fot. Marcin Kułakowski/PISF lat (najpierw w Borkach, ostatnio w Radziejowi- jako śmiertelna choroba przenoszona drogą sobie poradzi, nie ma obawy, jest przyzwycza- nica na Pańskiej z drugiej serii Domu, ulica Jej droga akademicka rozpoczęła się na cach). Za działalność popularyzatorską i edu- płciową, cykl Opowieści weekendowe, Cwał. jony do ciasnoty”. Dzięki znajomości francu- Długa z Akcji pod Arsenałem, którą budowała Uniwersytecie Łódzkim, gdzie w 1960 roku mie UŁ – pierwszej w Polsce uniwersyteckiej kacyjną została dwukrotnie nagrodzona przez Wiele lat pracowała z Krzysztofem Kieślow- skiego, Halina Dobrowolska często pracowała w autentycznych plenerach Starego Miasta. ukończyła filologię polską. W I połowie lat 60. jednostce badań filmoznawczych, założonej Polski Instytut Sztuki Filmowej; włączyła się skim. „Kiedy robiliśmy Dekalog poprosił, w koprodukcjach międzynarodowych, m.in. A także snobistyczne mieszkania ze Sztuki pracowała jako nauczyciel-polonista – najpierw w 1960 roku przez prof. Bolesława Lewickiego, także – jako przewodnicząca zespołu progra- żebym znalazła mu mieszkania z architekturą przy realizacji filmuWiatr ze wschodu (Vent kochania Jacka Bromskiego, neonowa War- w szkole podstawowej, a następnie w liceum. który stał się dla Eweliny Nurczyńskiej-Fidel- mowego – w prace Filmoteki Szkolnej. Była osiedla Stawki. Jak w życiu, żadnego budo- d’est) Roberta Enrico. W Krakowie stworzyła… szawa z Nie lubię poniedziałku Tadeusza W 1966 roku rozpoczęła studia doktoranckie skiej mistrzem i mentorem. członkiem Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Pol- wania dekoracji” – wspominała Dobrowolska. księstwo Lichtensteinu! Chmielewskiego czy klasztor z Siódmego w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie (przy- Stopień doktora nauk humanistycznych skiego Towarzystwa Filmu Naukowego, Stowa- Przejechała chyba cały Ursynów i wszystkie Z sentymentem wspominała Misia. Sta- pokoju Márty Mészáros, autentyczna siedziba jęto wówczas dwóch asystentów – Rafała Mar- uzyskała na Uniwersytecie Śląskim w 1975 rzyszenia Filmowców Polskich oraz Polskiego inne osiedla. „Bardzo ciekawym, choć i stresu- nisław Bareja postawił warunek: wszystkie krakowskich Dominikanów. „Ktoś mi pokazał szałka i ją właśnie). „To był bohaterski czas roku, a tytuł doktora habilitowanego w 1989 Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. jącym doświadczeniem były różnice między obiekty mają być blisko Wytwórni albo jego wyciągniętą z internetu listę wszystkich filmów, ośrodka warszawskiego – pracowali tam wów- roku na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1981 W pamięci swych wychowanków pozosta- francuską a polską praktyką przy Podwójnym domu na Mokotowie. W WFDiF znalazła się jakie zrobiłam. Aż trudno mi uwierzyć, że to czas Alicja Helman, Aleksander Jackiewicz roku po raz pierwszy (przez kilka miesięcy) nie jako osoba energiczna i pełna serdeczno- życiu Weroniki i Trzech kolorach. Trzeba było dekoracja – słynna toaleta to autentyczny wszystko »moje« filmy i »moi« reżyserzy” – i Zbigniew Czeczot-Gawrak, a instytutem kie- obejmowała stanowisko kierownika Zakładu ści, szczególnie często okazywanej młodym przekonać ekipę z Paryża, że zakład fryzjerski wychodek wytwórniany. Podziemny klub sce- mówiła trzy lata temu, przy okazji uhonoro- rował Jerzy Toeplitz” – wspominała. Po trzech Wiedzy o Filmie UŁ; ponownie pełniła tę funk- ludziom stojącym u progu życia zawodo- z Białego musi być mały, bo mieści się w »bida- nografka znalazła w pobliskiej fabryczce. „Pod- wania Jej doroczną Nagrodą SFP. latach podjęła pracę w Zakładzie Wiedzy o Fil- cję w latach 1991-2008 (w 1998 roku Zakład wego.

92 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 93 In memoriam In memoriam Tadeusz Drewno Gene Gutowski – ze słonecznej – od Holocaustu na cienistą stronę ulicy do Hollywood

Janusz Majewski Jerzy Armata

Z Tadeuszem poznaliśmy się przy produkcji filmu Zazdrość Odszedł Gene Gutowski, legendarny producent filmów Perela (notabene urodzonego w tym samym co Gutowski roku 1925), bohatera Europy, i medycyna. Dla niego był to debiut, jako kierownika produkcji Romana Polańskiego i Jerzego Skolimowskiego – Europy Agnieszki Holland, Żyda, którego filmu fabularnego, dla mnie 4. fabuła, a 29. produkcja, licząc człowiek, którego biografia mogłaby stać się kanwą losy były równie niewiarygodne i pogma- twane, a któremu udawało się wychodzić wszystkie wcześniejsze filmy i spektakle telewizyjne. frapującego, pełnego suspensu filmu. Miałem z największych opresji m.in. dzięki perfek- cyjnej znajomości języków. Gutowski znał przyjemność poznać go osobiście przed kilkoma laty, doskonale cztery języki: rosyjski, niemiecki, rzypuszczam, że to pan Włodzimierz Mariusz Dmochowski, był wtedy wielką szy- prowadząc w Sali Mehofferowskiej krakowskiego angielski i polski. To one – jak podkreśla na Śliwiński, szef produkcji Zespołu „Tor”, chą, posłem na Sejm PRL, przewodniczącym łamach swej książki – często ratowały mu Pz właściwą sobie rozwagą i namysłem, Zarządu Głównego Związku Pracowników Wydawnictwa Literackiego promocję jego życie lub pozwalały doskonale się w nim urzą- postanowił dać Tadeuszowi szansę debiutu, Kultury i Sztuki, wystarczyły jego dwa tele- dzić. Matka była poliglotką i to ona często Fot. Borys Skrzyński/SFP autobiograficznej książki „Od Holocaustu do Hollywood”. przy bądź co bądź doświadczonym już reżyse- fony, gdzie trzeba w Warszawie, żeby włodarze powtarzała: „Ucz się języków”. I mały Gene (to rze. Liczył też zapewne na moją wyrozumiałość, Krynicy zostali głusi na skargi mieszkańców zdrobnienie od Eugene, które przylgnęło do w razie możliwych błędów debiutanta i ja też i kuracjuszy. Ci ostatni, a zwłaszcza ostatnie, budzili, poili kawą, charakteryzowali i o dzie- rodził się 7 maja 1925 roku we Lwo- niego na całe życie, nadał mu je w 1945 roku na taką ewentualność byłem przygotowany. bo Krynica leczy głównie dolegliwości pań, wiątej nabzdyczony, jak wymagała tego rola, wie. Tam, a także w pobliskiej Rawie pewien amerykański pułkownik) się uczył, Tymczasem Tadeusz, już od samego początku, nie zamierzali zrezygnować z protestów. Do ale przytomny wkraczał na plan. URuskiej spędził sielskie dzieciństwo. choć nie do końca zachęty matki były tego zaprezentował się jako rasowy organizator pro- Tadeusza przychodziły delegacje, domagając Takie były początki drogi zawodowej Tade- Ojciec był znanym adwokatem, matka – nie- przyczyną, a raczej literatura erotyczna, którą dukcji filmu. Miał przede wszystkim świetne się zaprzestania używania maszyny. I wtedy usza, która miała trwać następne 43 lata, w cza- zwykle utalentowana muzycznie i plastycz- odnalazł w rodzinnej bibliotece, a była ona – warunki osobiste: wysoki, przystojny, uprzejmy, ktoś, może właśnie Tadeusz, wpadł na pomysł, sie których zdobył renomę jednego z najlep- nie – zrezygnowała z kariery, by poświęcić się oczywiście – w językach obcych. ale powściągliwy w kontaktach z ludźmi, robił żeby przeciwko kobietom wysyłać Andrzeja szych kierowników produkcji w kraju. Był także domowi i rodzinie. Wojnę przeżył we Lwowie Na jego życie ogromny wpływ miały – jak bardzo dobre wrażenie na rozmówcach. Łapickiego, niezwykle wówczas popularnego wykładowcą na Wydziale Radia i Telewizji i w Warszawie, pomimo żydowskiego pocho- pisze – „kobiety i ich wdzięki”, to one „pod Jego pierwszy samodzielnie kierowany amanta filmowego i bardzo cenionego aktora. Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, wykła- dzenia nie ukrywając się – wszak pod latarnią wieloma względami ukształtowały moją oso- film, nie był produkcją łatwą: zdjęcia w prze- Andrzej wychodził z czarującym uśmiechem dowcą i od 1995 profesorem nadzwyczajnym najciemniej – a pracując w niemieckiej firmie bowość i wpłynęły na dalszy los, a kilkakrot- ważającej mierze realizowaliśmy w Krynicy, i wściekłość tłumu pań natychmiast topniała, PWSFTviT w Łodzi, gdzie w latach 1996-2005 Junkers, która zajmowała się konserwacją nie nawet mnie ocaliły”. Hedonistyczny tryb do której przeniosłem akcję powieści z Zako- groźne spojrzenia stawały się maślane, rozma- pełnił funkcję dziekana Wydziału Organi- i remontami samolotów Luftwaffe, handlo- życia, jaki prowadził, miał być odtrutką na panego, gdyż była o wiele mniej zdewasto- rzone i mogliśmy nakręcić kilka ujęć. zacji Produkcji Filmowej i Telewizyjnej. Od wał z Armią Krajową bronią i nadajnikami rodzinną tragedię – podczas wojny zginęła wana i zachowała charakter przedwojennego Innym obowiązkiem Tadeusza, który wziął 1966 roku był członkiem SFP, w latach 1979-94 radiowymi, wykradanymi swemu pracodawcy. cała jego rodzina. „Kiedy teraz próbuję ocenić kurortu na europejskim poziomie. Ogromną dobrowolnie na siebie, było wyjeżdżanie na przewodniczącym Koła Kierowników Produk- Po wojnie trafił do amerykańskiego kontr- moją ciągłą pogoń za dobrą zabawą, przyję- rolę w budowaniu nastroju opowieści pełni stację kolejową po Mariusza Dmochowskiego, cji, w latach 1982-1990 członkiem Prezydium wywiadu, zajmując się tropieniem i łapaniem ciami i przyjaciółmi obojga płci, dochodzę w książce wiatr, w obrazie filmowym można chociaż mógł to zlecić swoim asystentom. Zarządu Głównego, a w latach 1987-1990 skarb- przestępców wojennych, których aresztował do wniosku, że usiłowałem w ten sposób wiatr pokazać tylko przez skutki, jakie wywo- Mariusz grał wtedy w swoim teatrze w War- nikiem Stowarzyszenia. Był też członkiem Pol- ponad pięciuset. Potem wyjechał do Stanów zrekompensować utratę rodziny i przeżyty łuje: poruszane nim drzewa, gnane nim liście szawie i ambitnie nie chciał, aby zmieniano skiej Akademii Filmowej. Został odznaczony Zjednoczonych, gdzie poświęcił się… modzie w młodości ból” – wyznaje w swej autobiogra- i uliczne śmieci, zrywane z głów kapelusze dla niego repertuar, więc skazał się na częste prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami, oraz produkcji filmów i spektakli telewizyj- fii. Jednak to daremne usiłowania. „Poczucie

itd., ale taki wiatr trzeba wytworzyć sztucz- podróże do Krynicy. Nocny pociąg z Warszawy ale przede wszystkim zrealizował dziesiątki nych. Od 1963 roku mieszkał w Londynie, a od Latoszek/FOTONOVA Fot. Rafał alienacji i samotności pozostało mi na całe nie, nie da się czekać na działanie natury. przyjeżdżał o szóstej rano, Tadeusz czekał już filmów, pracując z wieloma reżyserami. Ze lat 90. zaczął często pojawiać się w Polsce. życie” – dodaje w innym miejscu książki, kiedy Tadeusz wyszukał w jakiejś jednostce wojna peronie i, jak opowiadał, zawsze powtarzała mną zrobił piętnaście różnych filmów i seriali, Sławę przyniosły mu – przede wszystkim – (1997) Simona Hesera według scenariusza wspomina tragiczną śmierć brata. skowej stary silnik z samolotu, polecił zbudo- się ta sama scena: otwierały się drzwi wagonu w tym ostatni, Excentrycy, czyli po słonecznej filmy Romana Polańskiego, te zrealizowane Polańskiego oraz Romance of a Horsethief „Od Holocaustu do Hollywood” to przejmu- wać odpowiednie rusztowanie i powstało nie- sypialnego, wypadał przez nie kompletnie stronie ulicy. Los nam zabrał już drugiego w Wielkiej Brytanii – Wstręt (1965), Matnia (1971) Abrahama Polonsky’ego. W Londynie jąca opowieść o człowieku, który gdy wymor- zwykle wydajne źródło nawiewu. Miało tylko pijany konduktor, a za nim dostojnie wysiadał członka ekipy, po nieodżałowanej pamięci (1966), w koprodukcji brytyjsko-amerykań- wystawił musical „Passion Flower Hotel” dowano jego całą rodzinę i pozostał sam, jedną wadę, wydawało z siebie potworny ryk, Pan Poseł, z lekko tylko przekrwionymi biał- Andrzeju Kotkowskim, naszym kochanym skiej – Nieustraszeni pogromcy wampirów (1965) z muzyką Johna Barry’ego, a w War- szczególnie zapragnął żyć. I walczył o swe który stał się zmorą uzdrowiska. Zaczęły się kami, bo słynął z mocnej głowy, a na pewno „Kotku”. Odeszli na cienistą stronę ulicy, my, (1967), czy polsko-brytyjsko-francuski – Pia- szawie „Śmierć i dziewczynę” (1992) w reży- życie ze wszystkich sił. A czynił to godnie skargi do zarządu kurortu, ale to spacyfiko- dotrzymywał kroku konduktorowi przez całą których osierocili, póki nam jest jeszcze dane, nista (2002), a także brytyjski obraz Jerzego serii Skolimowskiego. i... efektownie. Teraz, trzy dni po swych 91. wał miejscowy sekretarz partii, który dostał drogę. Wtedy Tadeusz wiózł Mariusza do gar- pozostańmy po tej słonecznej, po której i Oni Skolimowskiego – Przygody Gerarda (1970). Śledząc biografię Gutowskiego, mimo- urodzinach, połączył się ze swą ukochaną takie polecenie „z góry”. Nasz główny aktor, deroby, by pospał jeszcze godzinkę, potem go obaj lubili chodzić. Wyprodukował również A Day at the Beach wolnie przypomina się historia Salomona rodziną.

94 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 95 In memoriam VARIA

29 kwietnia zmarł w Warszawie Wojciech Cacko- tywy 4 i Zmiennicy. Wojciech Jastrzębowski był wielo- -Zagórski (87 l.), aktor. Był absolwentem Akade- letnim członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Festiwal w Kołobrzegu m.in. polscy dystrybutorzy: mii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w War- Jeszcze niedawno, 30 kwietnia, uczestniczył w premie- z nową nazwą Bomba Film, Gutek Film, Kino szawie. W latach 1945-1946 występował we Fronto- rze cyfrowej filmuCo mi zrobisz, jak mnie złapiesz? Kołobrzeski Festiwal Filmowy, Świat, Solopan i Vivarto, dzięki wym Teatrze Artylerii II Armii WP, w sezonie 1947/48 w warszawskim kinie Kultura. z uwagi na europejski charakter którym na ekrany polskich kin był aktorem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie, wydarzenia i międzynarodowych trafiają najciekawsze pozycje w sezonie 1949/1950 Teatru Ziemi Opolskiej. Od roku gości, oficjalnie zmienił nazwę kina europejskiego. Łączna 1950 występował na scenach stołecznych: w Teatrze 17 maja zmarła w Warszawie Halina Skoczyńska na Suspense Film Festival. Jego kwota przyznanego dofinanso- Klasycznym (1950-1971), w Teatrze Rozmaitości (1971- (62 l.), wybitna aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa. 5. edycja odbędzie się w dniach wania w ramach schematu to 1989). W latach 1989-1993 był członkiem zespołu Janu- Była absolwentką PWST w Krakowie, występowała 6-10 lipca, a podczas niego, 3 961 700 euro, z czego polscy sza Wiśniewskiego. W filmie zadebiutował w latach 50. w teatrach całej Polski: Bagatela w Krakowie (zade- po raz drugi organizowany dystrybutorzy otrzymali 280 (Pod gwiazdą frygijską Jerzego Kawalerowicza i Szkice biutowała rolą Klary w „Zemście” Aleksandra Fredry), będzie jedyny w Polsce i jeden 900 euro. Więcej informacji na węglem Antoniego Bohdziewicza). Od tego czasu Wrocławskim Teatrze Współczesnym im. Edmunda z niewielu w Europie między- stronie www.kreatywna-eu- zagrał w ponad trzydziestu filmach. Miał na swoim Wiercińskiego, Teatrze Polskim we Wrocławiu, Teatrze narodowy konkurs na najlepszy ropa.eu. koncie drugoplanowe i epizodyczne role, m.in. w Jano- Nowym w Poznaniu, Teatrze im. Stefana Jaracza europejski film sensacyjny siku Jerzego Passendorfera, Znachorze Jerzego Hof- w Łodzi, warszawskich: Teatrze Narodowym i Teatrze Suspense Film Competition. fmana, Chłopach Jana Rybkowskiego czy Konopielce Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego. W latach 2013- Kalendarz festiwalowych projek- Witolda Leszczyńskiego. Ostatnie jego wystąpienia to -2014 była aktorką Teatru Dramatycznego m.st. War- cji składać się będzie z filmów Janusz Majewski otrzyma epizod starego Żyda w serialu Czas honoru oraz występ szawy. Współpracowała m.in. z Jerzym Jarockim, konkursowych oraz tradycyjnie – Platynowe Lwy w Obcym ciele Krzysztofa Zanussiego. Wojciech Zagór- Jerzym Grzegorzewskim, Andrzejem Wajdą, Pawłem z przeglądu emocjonujących 24 września na gali zamknię- ski zyskał „nieśmiertelność” dzięki roli w Co mi zro- Miśkiewiczem, Magdaleną Łazarkiewicz, Tadeuszem sensacyjnych polskich i euro- cia 41. Festiwalu Filmowego bisz, jak mnie złapiesz? Stanisława Barei, gdzie grając Mincem, Izabellą Cywińską, Wawrzyńcem Kostrzew- pejskich produkcji. Na festiwalu w Gdyni nagrodę Platynowe klienta w delikatesach, wypowiedział kultowe zdanie: skim. Ma w swoim dorobku ok. 80 ról, z których zostanie przyznana po raz piąty Lwy otrzyma wybitny polski „Pan tu nie stał”. Aktor był odznaczony Krzyżem Kawa- wiele nagrodzono najbardziej prestiżowymi nagro- Kołobrzeska Nagroda Filmowa reżyser i scenarzysta – Janusz lerskim Orderu Odrodzenia Polski. dami teatralnymi. W kinie zadebiutowała w roku 1979 „Latarnik” dla reżysera, który, Majewski. Nagroda ta przy- w Kung-fu Janusza Kijowskiego. Grała też m.in. w Bary- wykorzystując reguły kina znawana jest przez Komitet tonie Janusza Zaorskiego, Lekcjach pana Kuki Dariu- gatunkowego, tworzy ważne Organizacyjny Festiwalu jako 12 maja zmarła w Warszawie Maria Czubaszek (76 l.), sza Gajewskiego, Wszystko co kocham Jacka Borcucha artystycznie, a jednocześnie wyraz uznania za całokształt pisarka, publicystka, satyryczka, autorka tekstów pio- czy Idzie Pawła Pawlikowskiego. Popularność u szero- lubiane przez publiczność filmy. twórczości. Laureata nagrody senek i scenarzystka. Urodziła się 9 sierpnia 1939 roku kiej widowni zdobyła w ostatnich latach, występując proponuje Rada Programowa w Warszawie, jej rodzina pochodziła ze Lwowa. Studio- w bardzo lubianym przez widzów serialu telewizyjnym w porozumieniu ze Stowarzy- wała dziennikarstwo i filologię angielską na Uniwersy- Rodzinka.pl. Halina Skoczyńska zmarła nagle, na trzy szeniem Filmowców Polskich. tecie Warszawskim, ale żadnego z tych kierunków nie dni przed planowaną premierą, w stołecznym Teatrze Kreatywna Europa: Wśród dotychczasowych lau- ukończyła. W 1960 rozpoczęła pracę w radiu. W roku Ateneum, sztuki Morny Regan „Twoje i moje” w reżyse- dofinansowania dla reatów są tak wybitni twórcy, Polaków Janusz Majewski 1980 ukazała się jej książka „Na wyspach Hula-Gula” – rii Roberta Glińskiego. Aktorka była odznaczona Srebr- jak: Jerzy Antczak, Sylwester Fot. Borys Skrzyński/SFP zbiór tekstów tworzonych dla radia, telewizji i „Szpilek”. nym Krzyżem Zasługi oraz Srebrnym Medalem Zasłu- Kreatywna Europa opubliko- Chęciński, Tadeusz Chmielew- Była ponadto autorką licznych tekstów piosenek pisa- żony Kulturze – Gloria Artis. wała wyniki w ramach obszaru ski, Tadeusz Konwicki, Roman rektorem Warszawskiej Szkoły rzowi Fortunie „za dojrzałość nych do muzyki m.in. Wojciecha Karolaka, Andrzeja dofinansowania TV Program- Polański, Witold Sobociński, Filmowej. i polot zgłoszonego zestawu Dąbrowskiego, Janusza Komana, Henryka Majewskiego, ming, na który termin aplikacji Jerzy Wójcik. Janusz Majewski tekstów, który w treści i formie Zbigniewa Namysłowskiego, Ryszarda Poznakowskiego, 25 maja zmarła w Warszawie Zofia Wieczorek (62 l.), upłynął 3 grudnia 2015. Dofi- jest jednym z najpopularniej- łączy błyskotliwą refleksję Jana „Ptaszyna” Wróblewskiego. Słowa jej piosenek kierownik produkcji. Byłą absolwentką Wydziału Infor- nansowanie o łącznej wartości szych i najbardziej znanych nad fenomenami społecznego śpiewali: Alibabki, Ewa Bem, Grzegorz Markowski, Kry- matyki i Zarzadzania Politechniki Wrocławskiej oraz 5 344 844 euro otrzyma 25 fil- polskich reżyserów filmowych. Grzegorz Fortuna odbioru kina ze zdolnością do styna Prońko, Trubadurzy, Ryszard Rynkowski. To ona Wyższego Studium Zawodowego Organizacji Produk- mów przeznaczonych do emisji W 2015 roku na 40. Festiwalu laureatem Konkursu ironicznego spojrzenia na krytykę napisała przeboje „Rycz, mała, rycz” oraz „Wyszłam za cji Filmowej i Telewizyjnej Szkoły Filmowej w Łodzi. w telewizji. Wśród tytułów, któ- Filmowym w Gdyni odebrał Mętraka filmową”. II nagrodę (ex aequo) mąż, zaraz wracam”. Maria Czubaszek parała się rów- Kierowała produkcją przeszło czterdziestu spektakli rym zostały przyznane granty, Srebrne Lwy za swój ostatni, Jury XX Konkursu o Nagrodę im. po 3 tys. złotych każda otrzymali nież pracą przy filmie. Była scenarzystką seriali:Lot 101, Teatru Telewizji, była również uznanym kierownikiem znalazł się projekt Edwarda znakomicie przyjęty film Krzysztofa Mętraka, wyróż- Klara Cykorz (Kukowska) i Jakub Psie serce, wielu odcinków Na Wspólnej, BrzydUli oraz produkcji przy filmach kinowych i serialach telewizyj- Porembnego I Am Max (znany Excentrycy, czyli po słonecznej niającą młodych krytyków Popielecki. Z kolei III nagrodę i 1,5 autorką dialogów m.in. do filmuFilip z konopi w reży- nych. Wśród przedstawień telewizyjnych ma w dorobku też jako Life and Deaths of Max stronie ulicy. W dorobku ma filmowych, w składzie: Darek tys. złotych otrzymał Sebastian serii Józefa Gębskiego. W 2009 roku otrzymała Złoty tak znaczące tytuły, jak: Hedda Gabler, Tristan i Izolda Linder), o zapomnianej gwieź- tak znane tytuły, jak: Sublo- Arest, Marek Hendrykowski, Smoliński. Wyróżnienia dostali: Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. czy Klub Kawalerów w reżyserii Krystyny Jandy, Kor- dzie kina, nauczycielu Charliego kator, Zbrodniarz, który ukradł Anka Herbut, Błażej Hrapkowicz, Piotr Czerkawski, Piotr Mirski, dian, Iwanow oraz Dziady Jana Englerta. Wśród fabuł Chaplina – Maxie Linderze. zbrodnię, Zazdrość i medycyna, Adam Kruk, Artur Majer, Michał Michał Piepiórka, Piotr Pluciński należy wymienić: Damę Kameliową Jerzego Antczaka, Dofinansowanie w wysokości Zaklęte rewiry, Sprawa Gorgo- Oleszczyk, Radosław Osiński, i Sebastain Pytel. Zwycięzca 13 maja zmarł Wojciech Jastrzębowski (73 l.), operator Pestkę Krystyny Jandy, Łagodną i Egoistów Mariusza 80 220 euro zostanie przy- nowej, Lekcja martwego języka, Anna Osmólska-Mętrak (prze- konkursu (rocznik 1991) – Grze- filmów dokumentalnych, seriali telewizyjnych i filmów Trelińskiego, Fuks Macieja Dutkiewicza, Skazanego znane polskiej firmie – Edward Epitafium dla Barbary Radzi- wodnicząca), Magda Sendecka, gorz Fortuna przygotowuje na fabularnych. Był absolwentem Wydziału Operator- na bluesa Jana Kidawy-Błońskiego, Popiełuszko. Wol- Porembny AMP Polska. Nade- wiłłówny, C.K. Dezerterzy, Złoto Krzysztof Świrek, Janusz Zaorski, Wydziale Filologicznym Uniwer- skiego Szkoły Filmowej w Łodzi. Zawodowo związany ność jest w nas Rafała Wieczyńskiego, Sąsiady Grzego- szły również dobre wiadomości dezerterów czy bardzo popu- po zapoznaniu się z pracami 85 sytetu Gdańskiego pracę dok- z wytwórniami: Poltel, Polfilm i Sport Film, był autorem rza Królikiewicza i ostatnią jej produkcję Słabą płeć? dla polskich dystrybutorów. larny serial Królowa Bona. Filmy uczestników, na posiedzeniu torską o rynku i kulturze wideo zdjęć do przeszło 70 obrazów, w większości dokumen- Krzysztofa Langa. Zofia Wieczorek była członkinią Pol- Agencja Wykonawcza EACEA Janusza Majewskiego zdobyły w dniu 22 kwietnia jednogłośnie w Polsce czasów transformacji talnych, w tym wielu o tematyce sportowej. Zasłynął skiej Akademii Filmowej i wieloletnią członkinią Sto- opublikowała wyniki naboru dziesiątki nagród na krajowych postanowiło przyznać nastę- ustrojowej. Jest redaktorem głównie jako wieloletni współpracownik Stanisława warzyszenia Filmowców Polskich. wniosków dla „Dystrybucji – i zagranicznych festiwalach. pujące nagrody: Grand Prix, Klubu Miłośników Filmu (www. Barei. Wspólnie zrealizowali takie produkcje, jak film schematu selektywnego”. Obecnie pełni funkcję Prezesa rzeźbę autorstwa Adama Myjaka film.org.pl), internetowego Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? oraz seriale Alterna- Oprac. J.M. Dofinansowania otrzymali Honorowego SFP. Jest również oraz 10 tys. złotych Grzego- magazynu o kinie pulpowym

96 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 97 VARIA VARIA

Kinomisja (www.kinomisja.pl), niego Krauzego, a także wiele z firmy Match&Spark. Bohater nia Rady Żydowskiej. Ringel- propozycje prac plastycznych, Antoniak, portalu kulturalnego Esensja. filmów dokumentalnych i seriali. filmu to Emanuel Ringelblum blum został rozstrzelany przez analizy psychologiczne) przezna- Smarzowski i Wajda pl i przygotowywanego przez Jest pięciokrotnym laureatem (1900-1944), twórca słynnego nazistów najprawdopodobniej czone do wykorzystania podczas z dofinansowaniem studentów UG almanachu „Prze- nagrody za najlepszą muzykę na archiwum getta warszawskiego. 10 marca 1944 roku w ruinach zajęć szkolnych. Cały program Łódzkiego Funduszu zrocze”. Jest także członkiem Festiwalu Filmowym w Gdyni. Urodził się 21 listopada 1900 roku warszawskiego getta. Po wojnie, NHEF jest zgodny z podstawą Filmowego kolektywu VHS Hell zajmującego w Buczaczu we wschodniej Gali- w 1946 i 1950 roku, odnaleziono programową i rekomendowany się zbieraniem dokumentów cji. W 1922 roku rozpoczął studia dwie części ze zgromadzonych przez Ministerstwo Edukacji Znane są wyniki tegorocznego i artefaktów ery wideo w Pol- historyczne na Uniwersytecie przez niego zbiorów. Trzecia do Narodowej. Projekt jest realizo- konkursu Łódzkiego Funduszu sce oraz organizacją pokazów Amerykańsko-polski Warszawskim. Pięć lat później tej pory jest poszukiwana. Zdję- wany w ramach Filmoteki Szkol- Filmowego (edycja łączona dla filmowych. „Miłośnik polskiej dokument o Emanuelu uzyskał stopień doktora historii cia, za które odpowiadać będzie nej. Zapisy do programu Nowe lat 2015-2016). Komisja kon- popkultury przełomu lat 80. Ringelblumie za pracę „Żydzi w Warszawie od pięciokrotna laureatka nagrody Horyzonty Edukacji Filmowej kursowa zarekomendowała i 90., dawnego włoskiego kina Zdjęcia do fabularyzowanego czasów najdawniejszych do 1527 Emmy, Brytyjka Diana Taylor, na rok szkolny 2016/2017 będą sześć projektów: trzy filmy gatunkowego i filmu grozy. Zain- dokumentu rozpoczęły się r.”. Był historykiem, dziennika- rozpoczęły się na początku maja trwały do 30 września. Liczba fabularne, dwa dokumentalne teresowany wszystkim tym, co w Łodzi na początku maja. Inspi- rzem i działaczem społecznym. w Łodzi, następnie przeniosły miejsc jest ograniczona, decyduje i jeden animowany – związanych zapomniane lub niedocenione” – racją do nakręcenia Kto napisze W utworzonym przez niego się do Warszawy, a będą także kolejność zgłoszeń. Więcej infor- z Łodzią, bądź realizowanych na można przeczytać w biogramie naszą historię? była książka w czasie wojny Podziemnym realizowane w Izraelu. W obsa- macji na stronie: www.nhef.pl. terenie miasta i województwa laureata. Uroczysta ceremonia amerykańskiego historyka Archiwum Getta dokumento- dzie tego fabularyzowanego łódzkiego. Wsparte zostaną wręczenia nagród, tradycyjnie już Samuela D. Kassowa wydana wano nazistowskie zbrodnie, dokumentu znalazły się gwiazdy m.in. Powidoki Andrzeja Wajdy odbędzie się podczas Międzyna- pod tym samym tytułem. zbierano materiały na temat polskiego kina: Piotr Głowacki (246 tys. złotych brutto), Wołyń rodowego Festiwalu Filmowego Reżyserką i scenarzystką filmu instytucji i organizacji działa- (jako Emanuel Ringelblum), Doktorat honoris causa Wojciecha Smarzowskiego (418 T-Mobile Nowe Horyzonty we jest ceniona amerykańska doku- jących w getcie. Gromadzono Karolina Gruszka (żona Rin- dla Anny Dymnej 200) i Pomiędzy słowami Urszuli Wrocławiu (25 lipca). mentalistka Roberta Grossman, prywatne zapiski, kroniki, kore- gelbluma, Judyta) oraz Jowita Jedna z najwybitniejszych pol- Antoniak (418 200).Łódzki Fun- a wyprodukuje go Nancy Spiel- spondencje, podziemną prasę, Budnik (Rachela Auerbach). skich aktorek teatralnych i filmo- dusz Filmowy jest najstarszym berg, młodsza siostra Stevena relacje czy też rozporządzenia Scenografię przygotował Marek wych, znana również ze swojej regionalnym funduszem filmo- Spielberga. Polskim koproducen- wydawane oficjalnie przez Warszewski, kostiumy Aleksan- działalności na rzecz osób nie- wym w Polsce. Od 2007 roku Michał Lorenc otrzymał tem filmu jest Anna Różalska władze niemieckie i obwieszcze- dra Staszko, a o charakteryzację pełnosprawnych, została wyróż- w jego ramach dofinansowano Order Orła Białego zadbała Agnieszka Hodowana. niona przez stołeczną Akademię 47 produkcji na łączną kwotę Z okazji Święta Narodowego Premiera filmu, który otrzymał Pedagogiki Specjalnej im. Marii sięgającą 5 mln 390 tys. złotych. Trzeciego Maja Prezydent RP dofinansowanie z PISF, plano- Grzegorzewskiej. 16 marca Senat Miasto Łódź wsparło m.in. Andrzej Duda wręczył na Zamku wana jest na 2017 rok. APS wysłuchał recenzji osiągnięć zdobywczynię Oscara Idę Pawła Królewskim w Warszawie naj- Anny Dymnej w obszarze działań Pawlikowskiego, nominowane wyższe polskie odznaczenia pań- na rzecz poprawy losów osób do Oscara W ciemności Agnieszki stwowe – Ordery Orła Białego. chorych i niepełnosprawnych, Holland, Mój rower Piotra Ruszyły zapisy na Nowe Anna Dymna Jeden z nich otrzymał niezwykle a następnie – w tajnym głoso- 105 w Koszalinie Kultury Fot. Olszewska/Centrum Sylwia Trzaskalskiego, Małe stłuczki ceniony polski kompozytor Horyzonty Edukacji waniu – postanowił przyznać Ireneusza Grzyba i Aleksandry filmowy – Michał Lorenc – czło- Filmowej jej najwyższą godność akade- Filmowcy ze stypendiami nagradzanego Punktu wyjścia, Gowin, Obywatela Jerzego Stuhra nek Stowarzyszenia Filmow- Po raz jedenasty Dział Edukacji micką i tytuł doktora honoris MKiDN „Młoda Polska” zrealizowanego w Studiu Mun- czy Miasto 44 Jana Komasy. ców Polskich. Order został mu Stowarzyszenia Nowe Hory- causa. Recenzje opracowali 21 kwietnia w Pałacu Rzeczypo- ka-SFP. Otrzymał on pieniądze Łączny budżet rozstrzygniętej przyznany „w uznaniu znamie- zonty zaprasza nauczycieli do profesorowie: Wiesław Komasa spolitej w Warszawie wicepre- na realizację pełnometrażowego właśnie edycji konkursu wynosi nitych zasług dla Rzeczypospo- zapisania swoich uczniów do z Akademii Teatralnej im. mier, minister kultury prof. Piotr dokumentu Film o rodzinie. 1 mln 400 tys. złotych brutto. litej Polskiej, za propagowanie ogólnopolskiego programu – Aleksandra Zelwerowicza oraz Gliński wręczył 92 stypendia Z twórców filmowych stypen- wartości i znaczenia rodziny we Nowe Horyzonty Edukacji Barbara Smolińska-Theiss laureatom 13. edycji Programu dia otrzymali również: Marcin współczesnym społeczeństwie, Filmowej. Program skierowany i Maciej Karwowski z APS. Stypendialnego MKiDN „Młoda Banasiak na studia operator- za chrześcijańskie świadectwo jest do przedszkoli, szkół Uroczystość wręczenia Annie Polska”. Łączna wartość przyzna- skie w American Film Institute Polskie festiwale humanizmu i wkład w rozwój podstawowych, gimnazjalnych Dymnej dyplomu doktora honoris nych stypendiów wyniosła 3 mln Conservatory Los Angeles, filmowe katolickiej nauki społecznej”. i ponadgimnazjalnych. Przez causa odbyła się w Warszawie, 750 tys. złotych. Stypendia mają Matijos Gebreselassie na zakup z dofinansowaniem Michał Lorenc ma w dorobku cały rok szkolny, od paździer- 13 maja w siedzibie uczelni. umożliwić laureatom dokona- sprzętu i realizację filmu ani- W ramach Creative Europe – muzykę m.in. do filmów: Bal na nika do kwietnia, odbywają się Autorką laudacji była prof. Edyta nie znaczącego postępu w ich mowanego The Roots, Monika komponent MEDIA dofinan- dworcu w Koluszkach, Poznań 56 co miesiąc projekcje kinowe Gruszczyk-Kolczyńska (APS). karierze artystycznej, poprzez Kuczyniecka na wyposażenie sowane zostały aż trzy polskie i Przedwiośnie Filipa Bajona, 300 dla uczniów. Każda z projekcji Akademia Pedagogiki Specjal- finansowanie realizacji konkret- pracowni filmu animowanego organizacje: Against Gravity – mil do nieba i Bandyta Macieja realizowana jest w ramach cykli nej im. Marii Grzegorzewskiej nych projektów artystycznych, i realizację projektu z udziałem organizator 13. Millennium DOCS Dejczera, Kroll i obie części Psów tematycznych dostosowanych została założona w 1922 roku. studiów i pobytów twórczych za dzieci, Anita Kwiatkowska-Naqvi Against Gravity Film Festival (13- Władysława Pasikowskiego, do wszystkich etapów edukacyj- Tytuły doktora honoris causa granicą, zakup instrumentów na zakup sprzętu do animacji -25 maja, Warszawa, Wrocław, Pokuszenie i W imieniu diabła nych. Pokazy poprzedzają pre- tej najstarszej uczelni peda- oraz sprzętu niezbędnego do filmowej, Jakub Michnikowski Bydgoszcz, Gdynia), Krakowska Barbary Sass, Mniejsze zło lekcje multimedialne wprowa- gogicznej w Polsce posiadają pracy twórczej. Wśród ubiega- na zakończenie prac nad filmem Fundacja Filmowa – organizator Janusza Morgensterna, Różyczka dzające uczestników w tematy tak zasłużone osobowości, jak: jących się o stypendium znaleźli fabularnym oraz dokumentację 56. Krakowskiego Festiwalu Jana Kidawy-Błońskiego, Cztery podejmowane w danym filmie. Thomas Hammarberg, prof. Ewa się twórcy, którzy pomimo do filmów krótkometrażowych, Filmowego (29 maja – 5 czerwca, noce z Anną Jerzego Skolimow- Poza tym do dyspozycji nauczy- Łętowska, prof. Henryk Skar- młodego wieku mogą pochwalić Jakub Wroński na realizację Kraków) oraz Stowarzyszenie skiego, a ostatnio Historia Roja cieli oddawane są obszerne żyński, prof. Szewach Weiss, się znaczącym dorobkiem arty- filmu animowanego oraz zakup Nowe Horyzonty – organizator Jerzego Zalewskiego i oczekujący Na planie filmu materiały dydaktyczne (np. prof. Czesław Kupisiewicz i prof. stycznym, np. reżyser filmowy sprzętu. Operatorem programu 16. MFF T-Mobile Nowe Hory- Kto napisze naszą historię? na premierę Smoleńsk Anto- historię?/Match&Spark napisze naszą Kto prasowe Fot. Anna Włoch/mat. przykładowe scenariusze lekcji, Alicja Chybicka. Michał Szcześniak – twórca jest Narodowe Centrum Kultury. zonty (21-31 lipca, Wrocław).

98 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 99 VARIA

jak i współczesności. I tak, jak filmów i serii animowanych oraz Uniwersytet Jagielloński wraz efektów specjalnych dla filmów ze swoją dewizą »plus ratio fabularnych. Tworząc Program quam vis« jest dobrem naro- Sponsorski Polskiej Sztuki Filmo- dowym i »klejnotem narodowej, NCBJ zadeklarowało wobec wego skarbca«, tak klejnotem PISF, że będzie stale rozwijało w koronie Narodowej Sztuki jest zakres świadczonych usług oraz Andrzej Wajda, podświadomie dostosowywało je do zmieniają- wyznający ową uniwersytecką cych się wymagań profesjonalnej dewizę, dający jej ciągłe świa- produkcji filmowej. Podjęte dzia- dectwo poprzez swą artystyczną łania są swego rodzaju kontynu- twórczość”. Andrzej Wajda, acją wcześniejszej współpracy dotychczasowy doktor honoris NCBJ ze światem polskiego filmu causa UJ, odebrał medal m.in. za: i animacji. W początkach 2013 obdarowanie Muzeum Colle- projekt Centrum Informatyczne gium Maius UJ cennymi darami; Świerk (CIŚ) wsparł produkcję ufundowanie Centrum Sztuki obrazu Warszawa 1935, dzięki i Techniki Japońskiej Manggha; czemu możliwe było wyrende- za dzieła filmowe, które wpisały rowanie większości scen filmu się na trwałe do dorobku polskiej oraz przyśpieszenie terminu jego i światowej kinematografii; za premiery. Narodowe Centrum wkład w obronę podstawowych Badań Jądrowych zyskało zaś wartości w życiu publicznym, praktyczne doświadczenia zwią- takich jak wolność, prawa narodu zane ze specyfiką przetwarzania i obywateli, prawa artystów. dużych ilości plików graficznych Jako pierwszy medal wybity dla i mogło precyzyjniej określić upamiętnienia 600-lecia odno- własne wymagania w przygo- wienia uczelni przez św. Jadwigę towywanym w tamtym czasie królową oraz króla Władysława postępowaniu przetargowym na Jagiełłę otrzymał w 1997 roku zakup zasadniczej części infra- papież Jan Paweł II – absolwent struktury obliczeniowej projektu i doctor honoris causa UJ. CIŚ. Więcej informacji o NCBJ na stronie: www.ncbj.gov.pl. Andrzej Wajda Fot. Borys Skrzyński/SFP Superkomputer NCBJ dla Łączne dofinansowanie z kom- wyróżnienia odbyło się dokład- polskich filmowców Dofinansowania ponentu MEDIA przyznane na nie w dniu święta Uniwersytetu Polski Instytut Sztuki Filmowej od Mazowieckiego festiwale filmowe w pierwszym, Jagiellońskiego, czyli w rocznicę oraz Narodowe Centrum Badań Funduszu Filmowego grudniowym naborze w ramach założenia uczelni przez króla Jądrowych 10 maja podpisały list 11 maja rozstrzygnięto 6. edycję wezwania EACEA/16/2015 to Kazimierza Wielkiego w 1364 intencyjny o współpracy w zakre- konkursu Mazowieckiego Fun- 1 mln 414 tys. euro, z czego roku. „W trakcie celebrowania sie preferencyjnego świadczenia duszu Filmowego. Na konkurs polscy beneficjenci otrzymają ważnych momentów w życiu usług oferowanych w ramach wpłynęło łącznie 51 projektów, 164 tys. euro. Pod względem uczelni zwykliśmy podkreślać serwisu Renderownia Świerk. w tym: 19 filmów fabularnych, liczby festiwali filmowych orga- fakt, że istnieją ludzie dla NCBJ, we współpracy z PISF, 28 filmów dokumentalnych oraz nizowanych przy wsparciu kom- Uniwersytetu szczególnie ważni: ustanowiło specjalny Program 4 filmy animowane. Komi- ponentu MEDIA, Polska znalazła wyjątkowi poprzez czyny, nie- Sponsorski Polskiej Sztuki Filmo- sja konkursowa postanowiła się na drugim miejscu w Euro- doścignieni dzięki osiągnięciom, wej, w ramach którego benefi- przyznać wkłady koprodukcyjne pie – po Niemczech, w których godni naśladowania z uwagi na cjenci otrzymujący wsparcie PISF następującym projektom: 3 odbędą się cztery współfinanso- piękno ducha i wyjątkowość inte- na produkcję filmów będą rów- fabułom – Fuga, reż. Agnieszka wane wydarzenia. lektu, po prostu mistrzowie” – nież mogli, na preferencyjnych Smoczyńska, prod. MD4 (221 powiedział w swoim przemó- warunkach, korzystać z usług 400 złotych brutto); Człowiek wieniu rektor UJ prof. Wojciech oferowanych przez należący do z magicznym pudełkiem, reż. Nowak. – „Taki właśnie człowiek NCBJ serwis obliczeniowy Rende- Bodo Kox, prod. Alter Ego Andrzej Wajda jest dziś wśród nas. To mistrz rownia Świerk. Program zakłada Pictures (184 500); Julka, Olek uhonorowany przez Andrzej Wajda, który poprzez nawet kilkudziesięcioprocen- i prawdziwe tarapaty, reż. Marta Uniwersytet Jagielloński swoją twórczość na przestrzeni towe zniżki dla poszczególnych, Karwowska, prod. Koi Studio 12 maja Andrzej Wajda odebrał lat kształtował naszą polską dofinansowanych przez PISF, (172 200); 4 dokumentom – Kto w Krakowie złoty medal „Plus wrażliwość na piękno i prawdę, produkcji. Serwis Renderownia napisze naszą historię?, reż. ratio quam vis” (łac. więcej ale też na obłudę i ciemne Świerk umożliwia tworzenie ani- Roberta Grossman, prod. Mat- rozum niż siła). Wręczenie strony zarówno naszej historii, macji 3D na potrzeby produkcji ch&Spark Management (61 500);

100 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 VARIA

Pollywood, reż. Paweł Ferdek, sander Myszka (Członek Rady prod. Buksfilm Rafał Buks (61 Nadzorczej Cyfrowego Polsatu, 500); Obserwacje Wojciecha Polkomtelu i Telewizji Polsat, Młynarskiego – czyli ciąg dalszy Członek Rady PISF), Agnieszka Kalendarz imprez ratowania Polaków od grzechu Odorowicz (Członek Zarządu niemyślenia, reż. Alicja Albrecht, Cyfrowego Polsatu), Maciej – czerwiec 2016 prod. Bluescreen (61 500) oraz Stec (Członek Zarządu Telewizji Artur, reż. Wiktoria Szymańska, Polsat i Zarządu Cyfrowego prod. Plesnar&Krauss Films, Polsatu) oraz Andrzej Papis (Pre- 56. Krakowski Festiwal Filmowy (37 400). zes Zarządu Dystrybucja Mówi Kraków, 29 maja – 5 czerwca Serwis). W ramach porozumie- www.krakowfilmfestival.pl nia zawartego pomiędzy Grupą Polsat i PISF, Instytut zobowią- 4. Festiwal Filmowy dla Dzieci i Młodzieży Nabór filmów na Watch zuje się – za zgodą twórców Docs 2016 i producentów, w zakresie „Kino w trampkach” 16. Międzynarodowy Festiwal posiadanych praw, udostępnić Warszawa, 1-12 czerwca Filmowy Watch Docs. Prawa Grupie Polsat efekty realizacji www.kinowtrampkach.pl Człowieka w Filmie odbędzie projektów w ramach wszystkich się w dniach 9-15 grudnia priorytetów Programu Operacyj- 12. Festiwal Filmów Niezależnych – killOFF w Warszawie. Watch Docs to nego „Produkcja filmowa”. Grupa Katowice, 2-4 czerwca jedna z największych na świecie Polsat deklaruje natomiast imprez filmowych poświę- gotowość, po dokonaniu własnej www.kiloff.art.pl conych prawom człowieka. oceny artystycznej i ekonomicz- Na program festiwalu obok nej, do wspierania finansowego, 3. Maraton – Festiwal Telewizyjnych Filmów konkursu pełnometrażowych rzeczowego i dystrybucyjnego Sportowych dokumentów ocenianych przez tych projektów polskich twórców Olsztyn, 3-4 czerwca międzynarodowe jury złożą się i producentów, które spełniają retrospektywy, pokazy specjalne warunki określone w jej strategii www.maratonfestiwal.pl oraz stałe sekcje programowe, biznesowej, zachowując prawo jak: „Chcę zobaczyć”, „Dys- do swobodnego wyboru projek- 5. Festiwal Filmowy im. Krzysztofa Komedy kretny urok propagandy” czy tów. Porozumienie ma charakter „Z muzyką w tle” „Nowe filmy polskie”. Oprócz niewyłączny. PISF zastrzega Ostrów Wielkopolski, 4-11 czerwca festiwalu międzynarodowego, sobie możliwość zawierania ana- który odbywa się w Warszawie, logicznych porozumień z innymi Watch Docs to także festiwal podmiotami działającymi na 62. Ogólnopolski Konkurs Filmów Niezależnych objazdowy. Co roku odwiedza rynku. W ramach programu im. prof. Henryka Kluby blisko 40 polskich miejscowości. „Cyfrowa Strefa Twórców” Konin, 6-12 czerwca Aby dokonać zgłoszenia, należy Grupa Polsat oferuje filmowcom www.okfa.ckis.konin.pl wypełnić elektroniczny formu- możliwość zgłaszania projek- larz dostępny na stronie www. tów, które będzie mogła objąć watchdocs.pl. Termin naboru opieką produkcyjną, promocyjną 35. Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych filmów upłynie 1 sierpnia. i dystrybucyjną. Przedstawiciele „Młodzi i Film” Grupy Polsat liczą szczególnie Koszalin, 20-25 czerwca na projekty filmów gatunko- www.mlodziifilm.pl wych o potencjale dotarcia do Grupa Polsat będzie szerokiej publiczności kinowej 14. Gdańsk DocFilm Festival inwestować w produkcję i telewizyjnej, nie tylko polskiej, i dystrybucję kinową ale i międzynarodowej. Projekty Gdańsk, 23-26 czerwca 11 maja w kinie Kultura zapre- można zgłaszać za pośrednic- www.gdanskdocfilm.pl zentowane zostało nowe twem strony www.cyfrowa- przedsięwzięcie Grupy Polsat: strefatworcow.pl. Inicjatorami PGNiG Transatlantyk Festival „Cyfrowa Strefa Twórców”, pro- programu są: Cyfrowy Polsat, Łódź, 23-30 czerwca gram dedykowany producentom Telewizja Polsat, IPLA, Polkom- i twórcom filmowym. Podczas tel oraz Dystrybucja Mówi Ser- www.transatlantyk.org spotkania podpisane zostało wis. Spotkanie było współorga- także porozumienie o współ- nizowane przez Stowarzyszenie 45. Lubuskie Lato Filmowe pracy Polskiego Instytutu Sztuki Filmowców Polskich i Krajową Łagów, 26 czerwca – 3 lipca Filmowej i Grupy Polsat. W spo- Izbę Producentów Audiowizu- www.llf.pl tkaniu wzięli udział: Magdalena alnych. Sroka, dyrektor PISF oraz przed- oprac. J.M. stawiciele Grupy Polsat: Alek- oprac. J.M.

102 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016

BOX OFFICE Najlepszy kwiecień w historii notowań Paweł Zwoliński Wiosenny miesiąc okazał się rekordowy pod względem sprzedaży biletów. Przy wejściu w drugi kwartał notowań box office’u, tradycyjnie następuje zahamowanie, jeśli chodzi o ruch w kinach. Tegoroczny kwiecień okazał się jednak wyjątkowo dobry dla srebrnych ekranów.

rezultatem spośród wszystkich filmów serii. roku 202 tys. osób. Jednak po wynikach ostat- Na drugiej pozycji znalazła się Disneyow- nich filmów o superbohaterach (jak w lutym ska ekranizacja powieści Rudyarda Kiplinga, tego roku Deadpool), po kampanii reklamo- Księga dżungli Jona Favreau. Okazała się jed- wej wokół omawianej produkcji oraz przy po- nym z największych globalnych przebojów pularności postaci Batmana, wydawało się, bieżącego sezonu, zarabiając łącznie ponad że Świt sprawiedliwości powinien osiągnąć 877 mln dolarów. W Polsce zainteresowanie znacznie lepszy wynik. imo że zabrakło w repertuarze filmu tym tytułem również okazało się całkiem spo- W kwietniu, trochę w cieniu znalazły się Smoleńsk Antoniego Krauzego (ob- re. W ciągu dwóch tygodni dystrybucji, obraz produkcje rodzime. Zabrakło silnych premie- Mraz miał mieć premierę 16 kwietnia), przyciągnął przed ekrany bardzo przyzwoite rowych tytułów, które przyciągnęłyby widzów. który, co bardzo prawdopodobne, przyczy- 392 970 widzów. Dlatego też, wśród najchętniej oglądanych pol- niłby się do jeszcze wyższej frekwencji w ki- Na tle wymienionych filmów, rozczarowują- skich obrazów znaleźli się weterani z miliono- nach, lukę po rodzimej produkcji wypełniły cy okazuje się być Superman v Batman: Świt wą widownią. Wciąż popularnością cieszył się z powodzeniem tytuły hollywoodzkie. Final- sprawiedliwości Zacka Snydera. Produkcję filmy: 7 rzeczy, których nie wiecie o facetach na sprzedaż w omawianym okresie wynio- z Benem Affleckiem i Henrym Cavillem wy- Kingi Lewińskiej (61 600 widzów, a łącznie od sła 2,850 mln biletów. Dla porównania, w naj- brało na przestrzeni całego miesiąca 362 786 premiery – 1,133 mln), Pitbull. Nowe Porządki lepszych analogicznych miesiącach w latach widzów. Oczywiście, to nie jest zły wynik, bio- Patryka Vegi (47 598 widzów; od premiery – ubiegłych, łączna widownia była dużo skrom- rąc pod uwagę fakt, że pierwszą odsłonę serii 1,411 mln) oraz Planeta Singli Mitji Okorna niejsza. W najlepszym, jak do tej pory, 2011 ro- Snydera, Człowieka ze stali, obejrzało w 2013 (42 711 widzów; łącznie 1,893 mln). ku, sprzedano w kwietniu 2,424 mln biletów (na ekranach rządziły wówczas: animacja Rio, thriller Jestem Bogiem Neila Burgera i przygo- dowa produkcja Petera Weira Niepokonani). Natomiast w 2012, dzięki świetnej sprzedaży filmu Układ zamknięty Ryszarda Bugajskie- go i animacji Krudowie, frekwencja wyniosła 2,231 mln osób. W tym roku trzy duże superprodukcje wal- czyły o miano tej najpopularniejszej. Niemałym zaskoczeniem wydaje się fakt, że ta, która oka- zała się najmniejszym sukcesem globalnym, na polskich ekranach wypadła najlepiej. Naj- chętniej oglądaną propozycją była animacja Dreamworks Kung Fu Panda 3. Film w prze- ciągu miesiąca dystrybucji zainteresował 475 024 widzów. Jedynie pierwsza część tej serii okazała się wielkim hitem światowym. W Pol- sce, w 2008 roku, jej dystrybucja przełożyła się na sprzedaż 1,118 mln biletów. Natomiast Kung Alicja Bachleda-Curuś i Mikołaj Roznerski Fu Pandę 2 w 2011 obejrzało 668 tys. widzów. w filmie 7 rzeczy, których nie wiecie o facetach, reż. Kinga Lewińska

Trzecia odsłona pozostanie z najsłabszym Fot. MTL Maxfilm

MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 103 BOX OFFICE kwiecień 2016 – WSZYSTKIE FILMY LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY

1 KUNG FU PANDA 3 KUNG FU PANDA 3 IMPERIAL USA/Chiny 8 895 251 475 024 9 543 294 508 466 265 01.04.2016 CINEPIX

2 BATMAN V BATMAN V WARNER USA 7 659 380 362 786 8 663 043 410 063 365 01.04.2016 SUPERMAN: ŚWIT SUPERMAN: DAWN SPRAWIEDLIWOŚCI OF JUSTICE POLSCY 3 KSIĘGA DŻUNGLI THE JUNGLE BOOK DISNEY USA/Wlk. 7 531 424 392 970 7 531 424 392 970 209 15.04.2016 Brytania

4 ŁOWCA I KRÓLOWA THE HUNTSMAN UIP USA 3 479 591 181 481 3 479 591 181 481 117 08.04.2016 LODU WINTER'S WAR FILMOWCY

5 ZWIERZOGRÓD ZOOTROPOLIS DISNEY USA 2 299 628 128 589 22 660 592 1 232 536 233 19.02.2016

6 MOJE WIELKIE MY BIG FAT GREEK MONOLITH USA/Kanada 1 852 671 98 160 1 899 500 100 680 153 01.04.2016 GRECKIE WESELE 2 WEDDING 2

7 PIĘĆDZIESIĄT TWARZY FIFTY SHADES OF KINO ŚWIAT USA 1 780 514 90 529 1 780 514 90 529 90 08.04.2016 BLACKA BLACK

8 PO TAMTEJ STRONIE THE OTHER SIDE OF IMPERIAL Wlk. Brytania/ 1 715 783 90 511 1 715 783 90 511 105 15.04.2016 DRZWI THE DOOR CINEPIX Indie/USA notacje 9 CLOVERFIELD LANE 10 10 CLOVERFIELD LANE UIP USA 1 350 452 68 937 1 350 452 68 937 116 22.04.2016

10 BÓG NIE UMARŁ 2 GOD'S NOT DEAD 2 MONOLITH USA 1 210 842 78 648 1 210 842 78 648 114 08.04.2016

37 775 536 1 967 635

11 7 RZECZY, KTÓRYCH 7 RZECZY, KTÓRYCH INTERFILM Polska 1 151 869 61 600 20 879 755 1 133 110 257 26.02.2016 NIE WIECIE NIE WIECIE archiwalne O FACETACH O FACETACH

12 SZEFOWA MICHELLE DARNELL UIP USA 1 108 595 55 449 1 108 595 55 449 104 22.04.2016

13 PITBULL. NOWE PITBULL. NOWE VUE MOVIE Polska 1 044 152 47 598 28 674 065 1 411 090 277 22.01.2016 PORZĄDKI PORZĄDKI

14 PIĄTA FALA THE 5TH WAVE UIP USA 1 013 978 53 287 1 013 978 53 287 93 15.04.2016

15 HARDCORE HENRY HARDCORE HENRY MONOLITH Rosja/USA 958 068 49 076 958 068 49 076 90 08.04.2016

16 RATCHET I CLANK RATCHET AND CLANK KINO ŚWIAT Hong Kong/ 907 826 47 754 907 826 47 754 168 22.04.2016 Kanada/USA

17 PLANETA SINGLI PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT Polska 869 044 42 711 35 957 528 1 893 606 319 05.02.2016

18 MUSTANG MUSTANG GUTEK FILM Francja/ 746 946 46 024 746 946 46 024 45 08.04.2016 Niemcy/ Turcja/Katar

19 CUDA Z NIEBA MIRACLES FROM UIP USA 708 560 39 519 1 135 013 62 702 113 25.03.2016 HEAVEN

20 OPOWIEŚĆ O MIŁOŚCI A TALE OF LOVE AND NEXT FILM Izrael 514 209 29 602 538 402 31 143 105 01.04.2016 I MROKU DARKNESS

9 023 247 472 620

TOP 20: 46 798 783 2 440 255

BOX OFFICE kwiecień 2016 – FILMY POLSKIE WPŁYWY WIDZOWIE DATA LP. TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY Ekrany PREMIERY 1 7 RZECZY, KTÓRYCH NIE WIECIE O FACETACH INTERFILM 1 151 869 61 600 20 879 755 1 133 110 257 26.02.2016

2 PITBULL. NOWE PORZĄDKI VUE MOVIE 1 044 152 47 598 28 674 065 1 411 090 277 22.01.2016

3 PLANETA SINGLI KINO ŚWIAT 869 044 42 711 35 957 528 1 893 606 319 05.02.2016

4 HISTORIA ROJA KINO ŚWIAT 320 031 24 429 4 871 871 307 059 163 04.03.2016

5 LETNIE PRZESILENIE KINO ŚWIAT 155 569 9 376 155 569 9 376 74 22.04.2016 ALTER EGO GEJSZA 100 959 5 876 100 959 5 876 50 08.04.2016 6 PICTURES 7 EXCENTRYCY, CZYLI PO SŁONECZNEJ STRONIE ULICY NEXT FILM 76 823 6 465 3 151 242 187 273 189 15.01.2016

8 PILECKI KONDRAT MEDIA 66 910 6 378 2 087 973 160 274 68 25.09.2015

9 MOJE CÓRKI KROWY KINO ŚWIAT 61 874 4 638 13 159 819 724 888 170 08.01.2016

10 BODY/CIAŁO KINO ŚWIAT 31 180 3 576 5 247 437 297 914 152 06.03.2015

TOP 10: 3 878 411 212 647

104 MAGAZYN FILMOWY nr 58/czerwiec 2016 CMY CY MY CM K Y M C plakat_50_LAT_205x280_3mm.pdf 12016-01-1113:04:13

MAGAZYN FILMOWY 6 (58) / 2016 Charakteryzacja TEMAT NUMERU Filip Bajon WYWIAD

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 6 (58) / 2016