0.00 Download Free

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

0.00 Download Free This is an Open Access publication. Visit our website for more OA publication, to read any of our books for free online, or to buy them in print or PDF. www.sidestone.com Check out some of our latest publications: Ceci n’est pas une hache Sidestone Press RESEARCH MASTER THESIS - EARLY FArmING COmmUNITIES IN NORTH-WEST EUROPE FACULTY OF ARCHAEOLOGY, LEIDEN UNIVERSITY Ceci n’est pas une hache Neolithic Depositions in the Northern Netherlands Karsten Wentink Supervisors: prof. dr. Harry Fokkens dr. Annelou van Gijn prof. dr. Raymond Corbey Copyright 2006 by Karsten Wentink Published by Sidestone Press www.sidestone.nl Sidestone registration number: HKW13560001 ISBN: 978-90-8890-001-3 Cover illustration: Design: Karsten Wentink (title & design based on works of René Magritte) Photography: Jenne G. Boering (Lochem), Haaksbergerveen at dawn Drawing: H.R. Roelink (B.A.I.), axe of Zuidbarge (DMA 1962-II-143) scale 1:1,8 Layout: Karsten Wentink Mart Rietbroek (Microweb) Corné van Woerdekom Contents Preface 11 PartI: ResearchQuestions,DataandPatterns 1 Introduction 15 1.1 Introduction 15 1.2 Spatial and chronological framework 15 1.3 Past research 16 1.4 Research questions 17 1.5 Methodology 18 1.5.1 Database 18 1.5.2 Functional analysis 18 1.5.3 Spatial analysis 18 2 TheoryandInterpretationalFramework 21 2.1 The distinction between ritual and profane 21 2.2 Reconstructing structures 23 2.3 Isolating patterns 24 2.3.1 Pattern disturbing processes 24 2.3.2 Minimizing pattern disturbance 25 2.4 Interpreting patterns 25 3 TheFunnelbeakerCulture 27 3.1 Introduction 27 3.2 The early Neolithic of the north-west European plain 27 3.2.1 Neolithisation 27 3.2.2 The rise of the Funnelbeaker Culture 27 3.2.3 Colonization or acculturation; the Dutch Funnelbeaker Culture 29 3.3 Settlement patterns and ecology 29 3.3.1 Crop-cultivation as a technology 29 3.3.2 Settlement location and farming strategy 29 3.4 TRB funerary traditions 31 3.4.1 Introduction 31 3.4.2 Megalithic tombs 31 3.4.3 Non-megalithic graves 36 3.5 Routes of exchange 37 3.5.1 Axes 37 3.5.2 Other links between the north- and west-group 39 3.5.3 TRB roads 39 3.6 TRB rituals 42 3.6.1 Introduction 42 3.6.2 Depositions 42 3.6.3 Causewayed enclosures 47 3.6.4 Tombs, enclosures and natural places 48 4 OnthePhysicalAttributesofFlintAxes 49 4.1 Typology and chronology 49 4.2 General metrical observations 51 4.3 TRB axes 52 4.3.1 Grave contexts 52 4.3.2 Wet context finds 53 4.4 Craftsmanship 55 5 FunctionalAnalysis 59 5.1 Introduction 59 5.2 General patterns 60 5.3 Grave contexts 60 5.4 Depositions 62 5.4.1 Unused axes 62 5.5 The exception to the rule 63 6 SpatialAnalysis 65 6.1 Introduction 65 6.2 Natural landscape of depositions 65 6.3 Cultural landscape of depositions 67 7 ConcludingRemarks:TheCharacterofDepositions 71 7.1 Introduction 71 7.2 Physical properties of deposited axes 71 7.3 Functional analysis 71 7.4 Spatial analysis 72 7.5 Conclusion 72 PartII:InterpretingPatterns:TheMeaningandSignificanceofNeolithic Depositions 8 Knowledge,GiftsandSacredPossessions 75 8.1 Introduction 75 8.2 Craftsmanship 75 8.2.1 Knowledge and know-how 75 8.2.2 Cosmological knowledge 76 8.2.3 Cosmological knowledge and craftsmanship 76 8.3 Gift exchange 78 8.3.1 Introduction 78 8.3.2 Commensurability and reciprocity 79 8.3.3 Inalienable possessions 81 8.3.4 Knowledge as an inalienable possession 82 8.4 Sacred objects and gifts to the gods 82 8.4.1 Introduction 82 8.4.2 What makes sacred objects sacred? 83 8.4.3 What kind of objects are sacred objects? 83 8.4.4 The fourth obligation 84 8.5 The significance of landscapes 85 8.5.1 The inalienability of landscapes 85 8.5.2 Monuments as inalienable places 85 8.5.3 The significance of boundaries 85 9 Not–an–AxeBiography 87 9.1 Introduction 87 9.2 Composition of depositions 87 9.3 Deposition 88 9.3.1 Introduction 88 9.3.2 When did deposition take place? 88 9.3.3 Where did deposition take place? 88 9.4 Ochre and the significance of wrapping 89 9.4.1 Ethnographic examples of wrapping 90 9.4.2 The significance of wrapping 90 9.5 A life of exchange 91 9.5.1 Production; the start of a life of exchange 91 9.5.2 Exchange between knowledgeable agents 92 9.6 Production 93 9.6.1 Production sites 93 9.6.2 The nature and origin of meaning 94 9.7 Why were flint nodules deposited? 96 10 AxeDepositioninitsCulturalContext 99 10.1 Introduction 99 10.2 Wetland depositions and megalithic tombs 99 10.3 The significance of axes 100 10.3.1 The symbolic value of axes 100 10.3.2 Farming and TRB identity 101 10.3.3 Agriculture as part of a cosmological system 101 10.4 Conclusion 103 11 DepositionsThroughTime:TRBandSGCDepositions 105 11.1 Introduction 105 11.2 SGC depositional practices 105 11.2.1 Introduction 105 11.2.2 SGC & TRB axe depositions 105 11.2.3 SGC & TRB graves 106 11.3 Changing categories 108 12 ConcludingRemarks:TheMeaningofDepositions 109 12.1 Introduction 109 12.2 The authentication of meaning 109 12.3 The production of meaning 110 12.4 TRB cosmology and knowledgeable exchange partners 110 12.5 Deposition in natural places 111 12.6 Depositions as a widespread phenomenon 111 References 113 Appendices 1��������������: The Database 123 2: Axe Typology 125 3: Residue Analysis 127 4: Microscope Photographs 129 Acknowledgements 133 Preface Depositions have amazed people since they were first re- David Fontijn’s thesis provided the methodological back- cognized as such in the late 19th century. Why did people bone for the present thesis. Through looking at what people place such finely crafted objects of flint, copper, bronze and actually did and did not do, and putting these actions in even gold in bogs, rivers and swamps? This is a question that their cultural context, I tried to find out how deposition was generations of researchers have struggled with. These deposi- structured and how this should be interpreted. I started my tions present us with some problems. How to make sense of research by reading sociological and anthropological theory a practice that from our perspective is completely irrational about sacrifice, gift exchange and ritual. These studies all and a pure waste of nice objects? It was David Fontijn who, indicated the importance of the cultural context in which in his study of Bronze Age depositions, successfully addressed exchanges and rituals are performed. For this reason I started this problem. He examined depositions by looking at what it to compile a database with all sorts of information about was that people actually did and how such practices and their sites and finds that could help interpret potential patterns. performance may have been meaningful to them. His thesis The most important source of information however, was provides us with a comprehensive book revealing how depo- without doubt, the flint axes themselves. After performing sition was structured and how it may have been meaningful. an extensive survey of published finds, I turned to the actual There were however some questions that remained; where objects. Various museum collections were inspected and flint did this practice of placing objects in bogs come from? The axes were transported to the Leiden University Laboratory Bronze Age was neither the first nor the last period in which for Artefact Studies. Here the axes were subjected to metrical objects were deposited. There are numerous depositional and functional analysis using high-power microscopy. practices recorded for the Neolithic, however none of these In the context of her research project on the social had ever been investigated and interpreted on a scale similar significance of flint for Neolithic and Bronze Age societies, to bronze depositions. At a symposium on bog finds organ- Annelou van Gijn (in prep.) had already examined some ized by the Drents Museum, prof. Louwe Kooijmans gave of the flint axes found in multiple object depositions. She a lecture on Neolithic depositions. He gave an overview however supported my interest in depositions and let me join of several depositional practices and presented numerous that part of her research project. Beside objects in museum examples of finely crafted flint objects that had been delib- collections, some objects subjected to functional analysis erately placed in bogs and swamps. However, such practices were kept in private ownership and could not be taken to the have so far not been subjected to systematic examination and laboratory. In order to study these objects Annelou van Gijn interpretation. and myself went on a road-trip to Drenthe taking along our The subject was also touched upon during Annelou van microscope to perform functional analysis on location. By Gijn’s seminar on the meaning of flint in prehistoric socie- so doing objects in private ownership, or some objects that ties. During this seminar it became clear that these objects had been part of museum collections for over a century were and the practice of deposition must have been highly impor- inspected in search of new information. tant and meaningful to the people performing such deposi- The analysis of the flint axes revealed a great deal of new tions. However, without a large-scale systematic investiga- information about how the axes had been treated and how tion, it remained unclear how such practices were structured deposition was structured.
Recommended publications
  • A Research Program on Innovations in Prehistory and Antiquity?
    Special Volume 6 (2016): Space and Knowledge. Topoi Research Group Articles, ed. by Gerd Graßhoff and Michael Meyer, pp. 777–818. Svend Hansen – Jürgen Renn – Florian Klimscha – Jochen Büttner – Barbara Helwing – Sebastian Kruse The Digital Atlas of Innovations: A Research Program on Innovations in Prehistory and Antiquity Edited by Gerd Graßhoff and Michael Meyer, Excellence Cluster Topoi, Berlin eTopoi ISSN 2192-2608 http://journal.topoi.org Except where otherwise noted, content is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 License: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0 Svend Hansen – Jürgen Renn – Florian Klimscha – Jochen Büttner – Barbara Helwing – Sebastian Kruse The Digital Atlas of Innovations: A Research Program on Innovations in Prehistory and Antiquity The authors discuss the simultaneous appearance of technological innovations in three key technologies (metallurgy, wheeled vehicles, weighing systems) in the second half of the 4th millennium. This is done from a source-critical perspective because the innova- tions are discussed with the help of dynamic maps from the Topoi project Digital Atlas of Innovations. Besides indications of diffusion gradients influenced by special research conditions, exceptional waves of innovation can be detected for all three technologies in the discussed period. These waves of innovation cannot, however, be generalized but have to be understood on the basis of the respective technology traditions and lines of devel- opment specific to local areas. Monocentric diffusion theories can be clearly disproven, local technology developments and their converging in certain centrally situated regions have to be assumed instead. Similarly, the transfer of objects and their châine opératoire can only be detected rather infrequently, while the adaptation to local socio-economic and environmental factors can be demonstrated.
    [Show full text]
  • Statistisch Jaarboek Borger-Odoorn
    Statistisch Jaarboek Borger-Odoorn September 2010 Colofon Uitgave I&O Research BV Stationsplein 11 Postbus 563, 7500 AN Enschede tel. (053) 4825000 Rapportnummer 2010/.. Datum September 2010 Opdrachtgever Gemeente Borger-Odoorn Hoofdstraat 50 7875 AD Exloo Tel. 0591-535353 Auteurs Drs. Gerben Huijgen Ing. Ilse Pluimers Doortje Vermeulen, MSc Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Inhoud blz. Inleiding 1 1. Bevolking 2 2. Economie 18 3. Grondgebruik 24 4. Inkomen 28 5. Onderwijs 34 6. Veiligheid 38 7. Verkeer en vervoer 44 8. Welzijn 47 9. Wonen 50 10. Algemeen 58 Statistisch jaarboek Borger-Odoorn Inleiding Inleiding Voor u ligt het statistisch jaarboek van de gemeente Borger-Odoorn 2010. Op basis van gegevens van de verschillende afdelingen van de gemeente zijn tabellen en grafieken samengesteld over de gemeentelijke beleidsonderwerpen. Waar mogelijk heeft I&O Research deze informatie aangevuld met informatie uit overige bronnen zoals CBS en UWV WERKbedrijf en zijn de gegevens uitgesplitst naar de kernen en is een ontwikkeling in de tijd weergegeven. 1 Statistisch jaarboek Borger-Odoorn Bevolking 1. Bevolking In het hoofdstuk Bevolking wordt aan de hand van een elftal tabellen en grafieken inzicht gegeven in de verschillende bevolkingscijfers van de gemeente Borger-Odoorn. Zo komen onder andere de ontwikkeling van de totale bevolking en de bevolking naar kern ter sprake, de bevolking naar leeftijd en geslacht, het aantal inwoners per km² en migratiecijfers. Het aantal inwoners van de gemeente Borger-Odoorn bedraagt in 2010 26.065. Dit is een daling van 0,9 procent ten opzichte van 2006 toen het totaal 26.304 bedroeg.
    [Show full text]
  • Samen Op Weg Naar Snel Internet in Drenthe
    Coöperatie De Kop Breed Matsloot • Pilot Sandebuur • 580 witte adressen Coöperatie Glasvezel Noord 1 DKB Eelderwolde • Netwerk aangelegd in 2017 Leutingewolde Roderwolde Samen op weg naar • 1.005 witte adressen / • Financier: provincie Foxwolde Peize 610 grijze adressen Nietap Paterswolde • Aanleg gereed per 1 oktober 2018 Roden snel internet in Drenthe • Financier: provincie Eelde Altena CGN1 Glasvezel Buitenaf/RE-NET i.s.m. Drents Glasvezel Collectief Bunne Lieveren De Punt • 2.347 witte adressen / 6.279 grijze adressen Yde Midlaren De Groeve Roderesch • Verwachte start aanleg: voorjaar 2019 • Doel: snel internet voor alle witte adressen* beschikbaar Alteveer Zuidlaarderveen Steenbergen Zuidlaren • Financiering in voorbereiding Donderen • Totaal: 24.500 witte adressen Amerika TYNAARLO Oud - Annerveen Langelo Tynaarlo Westlaren Annerveensche- • Aangelegd eind 2018: bijna 9.000 witte adressen kanaal Een ECO Oostermoer Verbindt CGN1 CGN2 Schuilingsoord Spijkerboor Vries • Pilot Schipborg • Rol provincie: faciliteren en financier Norg Zeegse • 75 witte adressen Coöperatie Glasvezel Noord 2 Eexterveen Westervelde Zeijen Oudemolen Annen Bareveld • Netwerk aangelegd in 2016 • Rol Breedbandplatform VerbindDrenthe: ondersteuning + Oosterduinen Eexterzandvoort • 1.375 witte adressen / Anloo • Financier: provincie NOORDENVELD Taarlo DGC initiatieven in brede zin 1.092 grijze adressen Zuidvelde ECO Veenhuizen Ubbena Gasteren Gieterzandvoort • Verwachte start aanleg: • Inmiddels ook meerdere marktpartijen actief: RE-NET, Gieterveen voorjaar 2019
    [Show full text]
  • Toekomstvisie Binnensport 2 ▹ Samenvatting
    ▹ Toekomstvisie Binnensport 2 ▹ Samenvatting Achtergrond en doel Van belang zijnde informatie Hieruit voortvloeiende en ontwikkelingen opdrachten Gemeente Borger-Odoorn hecht aan een goede Voor deze visie zijn de verschillende ontwikkelingen in gezondheid van haar inwoners. Sport en bewegen beeld gebracht, zoals gemeentelijk beleid, trends rond Op basis van prioriteit is een aantal opdrachten speelt daarbij een belangrijke rol. Vanuit dit sport en verenigingslidmaatschap, demografische geschetst, dat de komende jaren zal moeten perspectief en de wettelijke verplichting van de en maatschappelijke ontwikkelingen, leerling worden opgepakt. Dit zijn: gemeente om te voorzien in accommodaties waar prognoses van het onderwijs en vernieuwingen scholen hun bewegingsonderwijs kunnen geven, zijn en ontwikkelingen rond sportaccommodaties. 1. Multifunctioneel en toekomstbestendig maken er in de gemeente diverse gymzalen, sporthallen en Daarnaast wordt ingezoomd op het gebruik, de van sporthal de Koel sportzalen neergezet. spreiding, bouwkundige staat en exploitatie van de binnensportaccommodaties in de gemeente. Ook zijn 2. Verkennen toekomstig gebruik van gymzaal Ingegeven door verschillende ontwikkelingen, zoals de verschillende gebruikers (scholen, sportaanbieders school 75 als beweegvoorziening levensduur en inrichting van de accommodaties, en combicoaches) bevraagd op hun ervaringen en beleid rond gemeentelijk vastgoed (Kern en wensen met betrekking tot hun gebruik. 3. Multifunctioneel en toekomstbestendig maken Kader), veranderingen in bevolkingsopbouw van binnensportaccommodaties en leerlingenaantallen van scholen, is de Exloo-Odoorn-Valthe behoefte ontstaan voor een nieuwe visie op Visie binnensportaccommodaties binnensportaccommodaties die richting geeft aan 4. De inrichting van alle binnensport- hoe de gemeente de komende jaren moet omgaan Op basis daarvan deze informatie is de visie accommodaties upgraden met het accommodatie-bestand, het onderhoud en ontwikkeld dat de gemeente Borger-Odoorn eventuele renovatie en/of nieuwbouw.
    [Show full text]
  • BOG TRACKW a YS in the NETHERLANDS W.A. Casparie Biologisch-Archaeologisch II/Stitl/III, Grol/Il/Gel/, Nether/{/I/Ds ABSTRACT: T
    BOG TRACKW AYS IN THE NETHERLANDS W.A. Casparie Biologisch-Archaeologisch II/stitl/III, Grol/il/gel/, Nether/{/I/ds ABSTRACT: This article presents an overview of the prehistoric and historicai wooden trackways and paths that have been found in the peat-bogs of the Netherlands. The description is based on the relevant information at the Biologisch-Archaeologisch Instituut. In a few cases cobble trackways are concerned. Of the 40 items dealt with 22 are certainly or most probably bog trackways or paths; 5 items are possibly bog trackways and 13 are certainly not. The oldest trackway dates from c. 2100 BC,the youngest from AD 1665. Much information, especiaIly from the 19th and the beginning of the 20th century,is very unclear. 12 trackways and paths have been studied in some detail; in most cases the function could be demonstrated. The trackways and paths described were very seldom part of a traffic system. KEYWORDS: The Netherlands, overview,prehistoric and historicai,peat-bog, wooden trackways. l. INTRODUCTION lands (fig. 4) and the accompanying dissection of the landscape, this is a remarkably small number. Since the beginning of the 17th century AD almost The total time spa n within which these trackways all of the raised bogs in the Netherlands' have fall is about 3700 years. disappeared as a result of peat-digging. Of the In addition to the investigations made by Kars­ prehistoric and historical remains present in these ten, research on the Dutch bog trackways was bogs probably only a small proportion have been carried out mainly by G.J.
    [Show full text]
  • Bewoners Enquête Gemeente Borger-Odoorn
    Bewoners enquête gemeente Borger- Odoorn In opdracht van: Gemeente Borger-Odoorn 18 november 2020 Gemeente Borger-Odoorn 18 november 2020 Resultaten De inwoners van de gemeente Borger-Odoorn zijn gevraagd naar hun visie van de gemeente Borger-Odoorn. De resultaten worden hier weergegeven en toegelicht. De resultaten zijn onderverdeeld in drie onderdelen: • Samenstelling groep respondenten • Behoud, gemis en activiteiten • Keurmerk en betrokkenheid bij de gemeente Per onderwerp is weergegeven wat de rode draad uit de resultaten is. Samenstelling groep respondenten De vragenlijst is door 294 inwoners (deels) ingevuld, waarvan 271 inwoners de vragenlijst volledig hebben ingevuld. Van deze respondenten komt ongeveer de helft van de respondenten uit Borger (15,0%), Valthe (12,6%), Nieuw-Buinen (11,6%) en 2e Exloërmond (10,5%). Ook zijn Valthermond, Buinerveen, Westdorp, Odoorn en Drouwen ieder present met een aandeel tussen 5% en 7% van de respondenten. Bruinen, Exloo en Klijndijk zijn ieder vertegenwoordigd met 3 à 4 procent. Verder zijn er enkelingen aanwezig van de volgende dorpen: 1e Exloërmond, 2e Valthermond, Bronneger, Bronnegerveen, Drouwenermond, Drouwenerveen, Ees, Eesergroen, Eeserveen, Ellertshaar, Exloërveen, en Odoornerveen. Er is niemand aanwezig van het buitengebied of Zandberg. Figuur 1: Respondenten naar dorp Woonachtig 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% P 1 Gemeente Borger-Odoorn 18 november 2020 Het overgrote gedeelte van de respondenten woont graag in de gemeente Borger-Odoorn. 85% van de respondenten geeft het een score van 7 of hoger. Slechts 15% geeft aan niet of minder graag te wonen in de gemeente met een score van 6 of lager.
    [Show full text]
  • Megalithic Research in the Netherlands, 1547-1911
    J.A. B A KKER Megalithic Research in the Netherlands The impressive megalithic tombs in the northeastern Netherlands are called ‘hunebedden’, meaning ‘Giants’ graves’. These enigmatic Neolithic structures date to around 3000 BC and were built by the Funnelbeaker, or TRB, people. The current interpretation of these monuments, however, is the result of over 400 years of megalithic research, the history of which is recorded in this book. The medieval idea that only giants could have put the huge boulders of which they were made into position was still defended in 1660. Others did not venture to MEG explain how hunebeds could have been constructed, but ascribed them to the most I ancient, normally sized inhabitants. 16th-century writings speculated that Tacitus was N THE NETHE referring to hunebeds when he wrote about the ‘Pillars of Hercules’ in Germania. A Titia Brongersma is the first person recorded to do excavations in a hunebed, in LITHIC RESE 1685. The human bones she excavated were from normally sized men and suggested that such men, not giants, had constructed the hunebeds. Other haphazard diggings followed, but much worse was the invention of stone covered dikes which required large amounts of stone. This launched a widespread collection of erratic boulders, which included the hunebeds. Boundary stones were stolen and several hunebeds R were seriously damaged or they vanished completely. Such actions were forbidden in L an 1734, by one of the earliest laws protecting prehistoric monuments in the world. ar DS From the mid 18th century onwards a variety of eminent but relatively unknown CH researchers studied the hunebeds, including Van Lier (1760), Camper and son (1768- 1808), Westendorp (1815), Lukis and Dryden (1878) and Pleyte (1877-1902).
    [Show full text]
  • Lijst Bestaande Functies
    Lijst bestaande functies Woonplaats Straatnaam Huisnum Huislette Bestaande activiteit Opmerking mer r 2e Exloërmond Exloërkijl-Noord 24 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 7 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 8 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 25 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 26 Agrarisch bedrijf bedrijfswoning uitgesloten 2e Valthermond Dikbroeken 9 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 10 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 11 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 12 Bedrijf bedrijfsverzamelgebouw 2e Valthermond Dikbroeken 14 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 15 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 16 Wonen 2e Valthermond Dikbroeken 18 Agrarisch bedrijf akkerbouw 2e Valthermond Dikbroeken 19 Agrarisch bedrijf akkerbouw 2e Valthermond 2e Valthermond 22 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 23 Agrarisch bedrijf akkerbouw 2e Valthermond 2e Valthermond 24 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 16 Agrarisch - Intensief pluimveehouderij, bedrijfswoning 2e Valthermond 2e Valthermond 17 Agrarisch - Intensief pluimveehouderij 2e Valthermond 2e Valthermond 18 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 20 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 21 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 16 A Agrarisch - Intensief pluimveehouderij 2e Valthermond 2e Valthermond 15 Agrarisch bedrijf akkerbouw 2e Valthermond 2e Valthermond 7 Wonen 2 o 1 kapwoning 2e Valthermond 2e Valthermond 7 A Wonen 2 o 1 kapwoning 2e Valthermond 2e Valthermond 7 B Agrarisch bedrijf akkerbouw 2e Valthermond 2e Valthermond 8 Wonen 2e Valthermond 2e Valthermond 11 Agrarisch bedrijf melkveehouderij 2e Valthermond 2e Valthermond
    [Show full text]
  • Younger Neolithic Copper Age Late Neolithic AE 1067 Konfliktarkeologi
    Younger Neolithic Copper Age Late Neolithic AE 1067 Konfliktarkeologi Christian Horn [email protected] 1 Younger Neolithic • From ca. 4300/4200 BC • First large scale metallurgy in Europe • Copper Age – Stone-Copper Age – Chalcolithic • Innovation cascade The Younger Neolithic is an important period for several reasons This period begins just before the 4th millennium BC with the replacement of the LBK through new cultural groups During this time, the first metallurgy is introduced widely in Europe using copper ore which is sometimes co-smelted with arsenic to produce arsenic- copper o That is the reason the period is also called Chalcolithic or Stone-Copper Age or simply Copper Age o Although this happens mostly in southern and south-eastern Europe o Copper products with own production also in Scandinavia o Also important is, that now southern Scandinavia leaves the Mesolithic behind and introduces a Neolithic economic model with the so-called Funnelbeaker Culture or TRB Many important innovations -in what has been called an innovation cascade- are then made during the 3rd millennium BC 2 o For example, the introduction of wagon, ploughs, and horses o And in the near East writing Some of these are linked to relatively large migrations that bring new populations to Europe from the Eastern steppes Technological innovations include also the first implements that are exclusively used to hurt and kill people which is linked to the emergence of a warrior ethos 2 Beginnings of metallurgy • Cutting power similar between metal and stone
    [Show full text]
  • Unraveling Ancestry, Kinship, and Violence in a Late Neolithic Mass Grave
    Unraveling ancestry, kinship, and violence in a Late Neolithic mass grave Hannes Schroedera,1,2, Ashot Margaryanb,c,1, Marzena Szmytd,e, Bertrand Theulotb, Piotr Włodarczakf, Simon Rasmusseng,h, Shyam Gopalakrishnana, Anita Szczepanekf,i, Tomasz Konopkaj, Theis Z. T. Jensena,k, Barbara Witkowskad,e,l, Stanisław Wilkl, Marcin M. Przybyłam, Łukasz Pospiesznyn,o, Karl-Göran Sjögrenp, Zdzislaw Belkaq, Jesper Olsenr, Kristian Kristiansenp, Eske Willerslevb,s,t, Karin M. Freiu, Martin Sikorab, Niels N. Johannsenv,2, and Morten E. Allentoftb,2 aSection for Evolutionary Genomics, Department of Biology, University of Copenhagen, 1353 Copenhagen K, Denmark; bLundbeck Foundation GeoGenetics Centre, Department of Biology, University of Copenhagen, 1350 Copenhagen K, Denmark; cInstitute of Molecular Biology, National Academy of Sciences of the Republic of Armenia, 0014 Yerevan, Armenia; dInstitute of Eastern Studies, Adam Mickiewicz University, 61-614 Poznan, Poland; eArchaeological Museum, 61-781 Poznan, Poland; fInstitute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Centre for Mountains and Uplands Archaeology, 31-016 Kraków, Poland; gNovo Nordisk Foundation Center for Protein Research, University of Copenhagen, 2200 Copenhagen, Denmark; hFaculty of Health and Medical Sciences, University of Copenhagen, 2200 Copenhagen, Denmark; iDepartment of Anatomy, Jagiellonian University Medical College, 31-034 Kraków, Poland; jDepartment of Forensic Medicine, Jagiellonian University Collegium Medicum, 31-008 Kraków, Poland; kBioArCh, Department
    [Show full text]
  • Leefbaarheid Is Mensenwerk
    Tweede Valthermond Drouwen Exloo Nieuw Buinen Exloërveen Eerste Exloërmond Odoornerveen Bronnegerveen Klijndijk Tweede Exloërmond Ees Valthermond Drouwenerveen Eeserveen Borger Odoorn Westdorp Bronneger buinen Ellertshaar Zandberg Eesergroen Drouwenermond Valthe Buinerveen leefbaarheid is mensenwerk onderzoek leefbaarheid gemeente borger odoorn. leefbaarheid is mensenwerk onderzoek leefbaarheid gemeente borger odoorn. stamm cmo inhoudsopgave. samenvatting 4 inleiding 9 verKlaringen voor leefbaarheid 42 1.1 Leefbaarheid 9 5.1 Inleiding 42 1.2 Krimp en leefbaarheid in historisch perspectief 10 5.2 Relatie tussen voorzieningen en ervaren leefbaarheid 42 1 1.3 Vraagstelling 10 5 5.3 Dorpsbinding en ervaren leefbaarheid 44 1.4 Onderzoeksverantwoording 10 5.4 Relatie tussen woonomgeving en ervaren leefbaarheid 44 1.5 Respons 10 5.5 Mobiliteit en ervaren leefbaarheid 45 1.6 De dorpen in borger-odoorn 11 5.6 Persoonlijke kenmerken 45 1.7 Opbouw van dit rapport 11 demografische ontwikkelingen 12 conclusies & aanbevelingen 46 2.1 Inleiding 12 2.2 Afgelopen jaren: krimp naast groei 12 2 2.3 Vergrijzing en ontgroening 12 6 2.4 Verandering in type huishoudens 14 2.5 Verwachtingen voor toekomst 14 2.6 Prognoses op kernniveau: een lastig verhaal 14 bijlagen 2.7 Gevolgen 14 I Resultaten en demografische ontwikkeling per dorp 51 II Respons en weging 78 III Gebruikte literatuur 79 de veronderstelde leefbaarheid 18 3.1 Inleiding 18 3.2 Kern en Kader 18 3 3.3 Sociale infrastructuur 20 3.4 Lokale woonmilieukenmerken 22 3.5 Sociale infrastructuur, inwonertal en andere dorpskenmerken 22 de ervaren leefbaarheid 24 4.1 Inleiding 24 4.2 Wonen 25 4 4.3 Werk 25 4.4 Vrijwilligerswerk en mantelzorg 25 4.5 Contacten en activiteiten 26 4.6 Sociale samenhang 27 4.7 Vrijetijdsbesteding en cultuur 28 4.8 Voorzieningen 28 4.9 Gezondheid 32 4.10 Mobiliteit 32 4.11 Veiligheid en overlast 34 4.12 Tevredenheid 34 4.13 Werken aan leefbaarheid 36 samenvatting.
    [Show full text]
  • Voorstel Aan De Gemeenteraad
    *14.07722* VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Behandelend ambtenaar: R. Wilting Registratienummer: 14.07722 Afdeling/cluster: afdeling Grondgebiedzaken/cluster OW Telefoonnr.: 0591-535215 Oriënterende raadsbijeenkomst van: Portefeuillehouder: J.J. Bruintjes Agendapunt: Besluitvormende raadsvergadering van: Agendapunt: Onderwerp: Vaststelling bestemmingsplan 'Drouwen Tiekamp II en III afronding' Voorgestelde wijze van afdoening: Uw gemeenteraad wordt voorgesteld om de ingediende zienswijze ontvankelijk en ongegrond te verklaren, het bestemmingsplan 'Drouwen Tiekamp II en III afronding' ambtshalve gewijzigd vast te stellen voor wat betreft een aanpassing van de toelichting, regels en verbeelding en geen exploitatieplan in het kader van de Grondexploitatiewet op te stellen. Voorgesteld besluit: 1. de ingediende zienswijze op het bestemmingsplan ‘Drouwen, Tiekamp II en III afronding’ ontvankelijk te verklaren; 2. in te stemmen met de gemeentelijke reactienota zienswijzen met nummer 14.08104; 3. de ingediende zienswijze ongegrond te verklaren; 4. het bestemmingsplan ‘Drouwen, Tiekamp II en III afronding’ met planidentificatie NL.IMRO.1681.06BP0002-VG01 (met ondergrond 0_NL.IMRO.1681.06BP0002-VG01.dgn) ambtshalve gewijzigd vast te stellen: a. voor wat betreft een aanpassing van de toelichting, de regels en de verbeelding op zodanige wijze dat uitsluitend de bouw van een vrijstaande woning mogelijk is op de twee resterende kavels; b. ten aanzien van een aanpassing van de regels conform het ‘Handboek standaard digitale bestemmingsplannen gemeente Borger-Odoorn 2013’; 5. geen exploitatieplan ex. artikel 6.12 Wet ruimtelijke ordening vast te stellen. 1. Aanleiding Op grond van het bestemmingsplan Drouwen Tiekamp II en III, dat dateert van 1999 mogen aan de westzijde van de Boermarke uitsluitend vrijstaande woningen worden gerealiseerd. Om de mogelijkheden voor starters met een binding met Drouwen op de woningmarkt te vergroten heeft Dorpsbelangen Drouwen, Bronneger en Bronnegerveen verzocht om op de laatste twee percelen twee onder een kapwoningen mogelijk te maken.
    [Show full text]