NICKOLAS MURAY Bir Fotoğrafçının Portresi NICKOLAS MURAY Portrait of A Photographer Sergi Kataloğu / Exhibition Catalogue Pera Müzesi Yayını / Pera Museum Publication 59 İstanbul, Ocak / January 2013 ISBN: 978-605-4642-11-3 Küratör / Curator: Salomon Grimberg Yayına Hazırlayanlar / Editors: Begüm Akkoyunlu Ersöz Tania Bahar Yayın Koordinatörü / Publication Coordinator: Zeynep Ögel Çeviri / Translation: Kemal Atakay Türkçe Düzelti / Turkish Proofreading: Müge Karalom İngilizce Düzelti / English Proofreading: Margaret Barlow Grafik Tasarım / Graphic Design: TUT Ajans, www.tutajans.com Renk Ayrımı ve Baskı / Color Separation and Printing: Mas Matbaacılık A.Ş., www.masmat.com.tr Hamidiye Mah. Soğuksu Cad. 3, Kağıthane 34408 İstanbul Tel. +90 212 294 10 00 İşbirliğiyle In collaboration with © Suna ve İnan Kıraç Vakfı, Pera Müzesi Meşrutiyet Caddesi No: 65, 34443, Tepebaşı, İstanbul www.peramuzesi.org.tr © Nickolas Muray Photo Archives Tüm fotoğraflar ve Nickolas Muray metinlerinin hakkı Nickolas Muray Fotoğraf Arşivleri’ne aittir / All rights of the photographs and texts by Nickolas Muray belongs to the Nickolas Muray Photo Archives. Nickolas Muray Photo Archives © Salomon Grimberg Salomon Grimberg’e ait metinlerin tüm hakkı yazara aittir. / All rights of the texts by Salomon Grimberg belongs to the writer. Katkılarıyla Sergi Salonu Boya Sponsoru Bu katalog, 24 Ocak-21 Nisan 2013 tarihleri arasında Suna ve İnan In contribution with Gallery Wall Paint Sponsor Kıraç Vakfı Pera Müzesi’nde açılan “NICKOLAS MURAY, Bir Fotoğrafçının Portresi” sergisi için hazırlanmıştır. This catalogue has been prepared for the exhibition “NICKOLAS MURAY, Portrait of A Photographer” between 24 January-21 April 2013 at the Suna and İnan Kıraç Foundation, Pera Museum. Sunuş / Foreword İÇİndekİler Suna, İnan & İpek Kıraç CONTenTS 06 Sunuş / Foreword Mimi Muray 08 Teşekkürler / AcknowledgemenTS Salomon Grimberg 10 n S ickolA murAy oToporTre / SelF-porTrAiT Salomon Grimberg 14 pr o Tre üzerİne / on The porTrAiT Nickolas Muray 26 İnAl S n Ari renklİ FoToğrAFlAmAk phoTogrAphing people in color Nickolas Muray 88 n S ickolA murAy & FridA Kahlo TAlİhİn BuluşTurduğu KILIÇ İle ÇİÇEK ArASindAkİ TuTkulu Aşk The FATeFul ENCOUNTer And pASSionATe ATTAchmenT BeTween The Sword And The Flower Salomon Grimberg 154 zdAmAn İzİn / CHRONOLOGY Salomon Grimberg 198 Sunuş 20. yüzyılın çok renkli bir fotoğraf ustasını kariyerinin Pera Museum welcomes a colorful, 20th century master of 100. yılında Pera Müzesi’ne konuk ederken photography on the 100th anniversary of his career Foreword Pera Müzesi 2013 yılını, 20. yüzyıl fotoğrafçılığının en ilginç Pera Museum welcomes 2013 with the exhibition Nickolas ve renkli isimlerinden biri olan ve döneminin efsanevi yıldızları- Muray: Portrait of A Photographer featuring a selection of photo- Suna, İnan & İpek Kıraç nı, dansçılarını ve reklam kampanyalarını fotoğraflayan Nickolas graphs by one of the most intriguing and colorful names of 20th Muray’ın fotoğraflarından oluşan bir seçkiyle karşılıyor: Nickolas century photography, who captured the legendary stars, danc- Muray: Bir Fotoğrafçının Portresi. ers, and advertising campaigns of his period. 1920’lerden başlayarak, çektiği portre ve moda fotoğraflarıy- With the portraits and fashion photographs he began taking la New York ve ABD’de bu alanın öncü ve en başarılı fotoğrafçıla- as of the 1920s, Muray became one of the pioneering and most rından biri haline gelen Muray, 162 fotoğraftan oluşan bu sergiy- successful photographers of his field in New York and the United le, Türkiye’de ilk kez, Pera Müzesi’nde sanatseverlerle buluşuyor. States. The exhibition, which includes 162 selected photographs Dünyanın ve ABD’nin, film ve fotoğraf alanındaki en önemli mü- by the artist, introduces Muray to local art lovers for the first zelerinden biri olan George Eastman House’la işbirliği içinde time in Turkey at Pera Museum. gerçekleştirilen sergide, Joan Crawford, Marilyn Monroe, Greta Brought to life in collaboration with George Eastman House, Garbo, Jean Harlow, Douglas Fairbanks Jr., Marlene Dietrich, Eli- one of the most prestigious film and photography museums in zabeth Taylor gibi yıldızların ve Claude Monet, Diego Rivera, Fri- the world, and also the U.S., the exhibition includes equally in- da Kahlo gibi efsanevi sanatçıların birbirinden ilginç fotoğrafları teresting photographs of stars such as Joan Crawford, Marilyn da yer alıyor. Monroe, Greta Garbo, Jean Harlow, Douglas Fairbanks Jr., Mar- Fotoğraf, moda ve reklamcılık tarihine ışık tutacağını düşün- lene Dietrich, Elizabeth Taylor, as well as legendary artists like düğümüz bu kapsamlı serginin ülkemizde hak ettiği ilgiyi göre- Claude Monet, Diego Rivera, and Frida Kahlo. ceğine inanıyoruz. We believe that this exhibition will shed light on the history Bu vesileyle, sergi küratörü Salomon Grimberg’e, işbirliği of photography, fashion, and advertising and receive the atten- yaptığımız George Eastman House Müdürü Dr. Bruce Barnes tion it deserves from our audience. ve yöneticileri Alison Nordstrom ve Wataru Okada’ya, sergiye We would thus like to take this opportunity to extend our aile arşivlerinden ödünç verdikleri fotoğraflar ve tüm eserlerin thanks to exhibition curator Salomon Grimberg, our project yayımlanmasına verdikleri izinle büyük katkıda bulunan Nicko- partner George Eastman House Director Dr. Bruce Barnes and las Muray’ın çocukları ve Nickolas Muray Fotoğraf Arşivleri’nin managers Alison Nordstrom and Wataru Okada, Nickolas Mu- yöneticileri Mimi Muray’a ve Christopher Muray’a, ödünç eser ray’s children and the directors of the Nickolas Muray Photogra- veren diğer koleksiyon sahiplerine, Pera Müzesi’ni Salomon phy Archives Mimi Muray and Christopher Muray, who contribut- Grimberg’le tanıştıran değerli küratör, sanat tarihçisi Helga Prig- ed immensely by lending photographs from the family archives nitz Poda’ya, Suna ve İnan Kıraç Vakfı ve Pera Müzesi yöneticile- and permitting the publication rights, esteemed curator and art rine ve çalışanlarına sergiye verdikleri emek ve sağladıkları katkı historian Helga Prignitz Poda, who introduced Pera Museum to için teşekkürlerimizi sunuyoruz. Salomon Grimberg, as well as Suna and İnan Kıraç Foundation and Pera Museum administrators and staff for their efforts and contributions. 6 7 Sunuş 2013, babam Nickolas Muray’ın fotoğrafçılık kariyerine baş- 2013 marks the centenary of the beginning of my father lamasının yüzüncü yılı. Nickolas Muray’s career as a photographer. Hayattayken Nick’e mesleği sorulduğunda, alçakgönüllü bir During his lifetime, when Nick was asked his profession, he Foreword tutumla “zanaatkârım, iyi bir zanaatkârım o kadar” karşılığını would reply self-effacingly that he was “a plumber, just a good veriyordu. Onu bilenler için bu karşılık, anlaşılmaz bir paradoks plumber.” For those who knew him, this comment seemed like Mimi Muray gibiydi. Nick, fotoğraf makinesinin ardında, kendini arka planda an unconceivable paradox. Nick spent a lifetime behind the Nickolas Muray Fotoğraf Arşivleri / Nickolas Muray Photo Archives tutarak ve fark edilmemeye çalışarak bir ömür geçirdi; sanırım camera, keeping himself in the background and attempting to deneyip başarısız olduğu tek şey, bu geri planda kalma çabasıy- avoid being noticed; but that obscurity may be the only thing he dı. Zanaatını geliştirmeye, fotoğrafını çektiği konuyu en iyi şekil- tried at which he failed. The more emphasis he placed on bet- de sunmaya ağırlık verdiği oranda dikkatleri üzerine çekiyordu. tering his craft, on presenting the subject he was photograph- Kariyerinin belli bir aşamasında, biraz adı olan herkesi o fotoğ- ing in the best possible way, the more attention he drew to him- raflıyordu, ama ağırlıklı olarak portre çekiminden renkli reklam self. At one point, everybody who was anybody was being pho- fotoğrafçılığına yöneldiğinde, gene ilgi odağı oldu. Farkında ol- tographed by him, but when his career shifted from primarily madan yaşamının sonlarına doğru kendisi de ünlü biri haline portraiture to color advertisement, he was still the man of the gelmişti. Elbette etkileyici biriydi, olimpiyatlara katılmış bir esk- day. Unwittingly, by the end of his life, he had become a celeb- rimci ve bir beyefendi olmaktan şikâyetçi değildi. rity himself. Of course, it did not hurt that he was a dashing Annemle babam, babamın fotoğrafını çektiği ünlü kişilerin figure, an Olympic fencer and a gentleman. –oyuncular, yazarlar, sanatçılar ve diğer entelektüeller– çoğunu My parents often entertained in our home many of the fa- evimizde ağırlardı. Onlarla dost olmuşlardı. Kendisiyle yaşayan- mous people—actors, authors, artists and other intellectuals— lar hatta bizim için bile, babam çoğu zaman dev bir muammay- that my father had photographed. They had become friends. dı. Even to us who lived with him, he was often a larger than life Ocak 2010’da, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kültür ve Sanat İşlet- enigma. mesi Genel Müdürü M. Özalp Birol, babamın çalışmalarını içeren In January 2010, when M. Özalp Birol, General Manager of retrospektif bir sergi düzenlemek istediklerini belirttiğinde, ben the Suna and İnan Kıraç Foundation, Culture and Arts Enter- ve kardeşim Chris çok sevindik. Projeyi gerçekleştirmek için son prises, expressed interest in presenting a retrospective exhibi- iki yıl boyunca Sergi Koordinatörleri Begüm Akkoyunlu Ersöz ve tion of my father’s work, my brother Chris and I could not have Tania Bahar ile çalışmak çok verimli ve unutulmaz bir deneyim been more pleased. Working with Exhibition Coordinators