Prace Orientalistyczne I Afrykanistyczne 2 Papers in Oriental and African Studies
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
PRACE ORIENTALISTYCZNE I AFRYKANISTYCZNE N. Levi Korea Północna Zarys ewolucji systemu politycznego 2 PAPERS IN ORIENTAL AND AFRICAN STUDIES 1 PRACE ORIENTALISTYCZNE I AFRYKANISTYCZNE 2 PAPERS IN ORIENTAL AND AFRICAN STUDIES 2 Nicolas Levi Korea Północna zarys ewolucji systemu politycznego Warszawa 2016 3 PRACE ORIENTALISTYCZNE I AFRYKANISTYCZNE 2 Wydawnictwo Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, 00-330 Warszawa tel.: +4822 657 27 91, [email protected]; www.iksiopan.pl Recenzenci: dr hab. Anna Antczak-Barzan dr hab Grażyna Strnad Copyright by Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN and Nicolas Levi Redakcja techniczna i korekta językowa: Dorota Dobrzyńska Fotografie: Nicolas Levi Opracowanie graficzne, skład i łamanie DTP: MOYO - Teresa Witkowska ISBN: 978-83-943570-2-3 Druk i oprawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna i Reklamowo-Handlowa ADAM. ul. Rolna 191/193; 02-729 Warszawa 4 Spis treści Wstęp 7 Transkrypcja słów koreańskich 11 Słowniczek podstawowych pojęć i terminów 11 Wykaz najważniejszych skrótów 12 1. Rozwój ruchu komunistycznego na Półwyspie Koreańskim 13 1.1. Narodziny Partii Pracy Korei Północnej 13 1.1.1. Powstanie północnokoreańskiego ruchu komunistycznego 13 1.1.2. Frakcje i komunizm na Półwyspie Koreańskim 14 1.1.3. Czystki w koreańskich frakcjach komunistycznych 19 1.2. Organizacja polityczna społeczeństwa 24 1.2.1. System kimirsenowski 24 1.2.2. Ideologia Dżucze 31 1.2.3. Koncept „dynastii” północnokoreańskiej i kult jednostki 37 2. Północnokoreańskie organizacje polityczne i wojskowe 49 2.1. Analiza struktury organizacji politycznych w Korei 49 Północnej 2.1.1. Demokratyczny Front Na Rzecz Zjednoczenia Ojczyzny 49 2.1.2. Partia Pracy Korei 50 Komitet Centralny PPK 50 Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PPK 51 Centralna Komisja Kontrolna Komitetu Centralnego PPK 52 Biuro Polityki Wykonawczej PPK 52 Departamenty PPK 53 Departament Organizacji i Przywództwa PPK 54 Departament Propagandy i Agitacji PPK 56 2.1.3. Osobisty Sekretariat Kim Jong-una 57 2.2. Armia KRLD i inne instytucje odpowiedzialne 57 za bezpieczeństwo państwa 2.2.1. Koreańska Armia Ludowa 57 2.2.2. Relacje między Koreańską Armią Ludową a Partią Pracy Korei 59 2.2.3. Biuro Polityczne Koreańskiej Armii Ludowej 62 2.2.4. Centralna Komisja Wojskowa Partii Pracy Korei 63 2.2.5. Komisja Spraw Państwowych 64 Biuro Bezpieczeństwa Narodowego 66 Ministerstwo Koreańskiej Armii Ludowej 67 Biuro Polityczne Ministerstwa Koreańskiej Armii 67 Ludowej 2.2.6. Drugi Komitet Ekonomiczny 67 2.2.7. Robotniczo-Chłopska Gwardia Czerwona 68 2.3. Inne organizacje polityczne 69 2.3.1. Najwyższe Zgromadzenie Ludowe 69 2.3.2. Gabinet 70 3 Korea Północna w 2016 roku 73 3.1. Zmiany instytucjonalne wynikające z postanowień 73 VII Kongresu PPK 3.2. Czystki za czasów Kim Jong-una 74 3.3. Polityka zagraniczna Korei Północnej 75 3.4. Przemiany gospodarcze i społeczne 76 3.5. Nowe elity północnokoreańskie 79 Aneksy Aneks 1 Uproszczona chronologia życia Kim Ir Sena 81 Aneks 2 Uproszczona chronologia życia Kim Jong-ila 82 Aneks 3 Uproszczona chronologia życia Kim Jong-una 83 Aneks 4 Najważniejsze zmiany w konstytucji północnokoreańskiej 84 (1948–2016) Aneks 5 Słownictwo politologiczne 84 Aneks 6 Chronologiczny wykaz zjazdów Partii Pracy Korei 85 Aneks 7 Biogramy członków rodziny Kimów 86 Zakończenie 101 Fotografie 109 Bibliografia 121 6 Wstęp siążka ta stanowi uzupełnienie wiedzy w języku polskim o sys- temie politycznym Korei Północnej. Można ją uznać za nowator- Kską, ponieważ na rynku polskim dotąd nie pojawiły się publikacje, przynajmniej według skromnej wiedzy autora, które opisują tak dokładnie system polityczny Korei Północnej oraz elity rządzące tym państwem. Po- zycja ta jest także odświeżeniem i uzupełnieniem pracy autora pt. System Polityczny Korei Północnej. Aspekty kulturowe (Nicolas Levi, Wyd. Askon, Warszawa 2013). Była ona próbą opisania systemu politycznego Korei Północnej oraz zawierała szczegółową analizę struktur instytucjonalnych w tym państwie. Temat obecnej monografii wydaje się celnym wyborem: mimo że zawiera ona podobne informacje do podanych w pracy z 2013 roku, to – według autora – w tym wydaniu czytelnik odnajdzie się lepiej niż w poprzedniej wersji, ponieważ np. kadry kierujące głównymi orga- nizacjami politycznymi Korei Północnej zostały bardziej szczegółowo opi- sane i przeanalizowane. Główny problem badawczy w niniejszej pracy sprowadza się do posta- wienia pytania, do jakiego stopnia zmieniły się instytucje polityczne Ko- rei Północnej od 1945 roku. Podjęcie proponowanego tematu badawczego uzupełni istniejącą lukę we współczesnych studiach północnokoreani- stycznych w Polsce na temat instytucji Korei Północnej, a także powiększy zasoby informacji dotyczących organów wykonawczych tego kraju i jego przyszłości instytucjonalnej. Wyniki przedstawionych badań będą miały znaczenie dla rozwoju studiów północnokoreanistycznych w Polsce. Do podstawowych celów tej monografii należą: • wskazanie i analiza czynników warunkujących przemiany instytu- cjonalne w Korei Północnej; • identyfikacja zmian w instytucjach politycznych Korei Północnej od 1945 do 2016 roku; • nakreślenie scenariuszy rozwoju sytuacji politycznej i gospodarczej w Korei Północnej. Tak sformułowany problem pozwoli polskim badaczom włączyć się w nowatorski sposób w dyskusję o historii politycznej Korei Północnej, in- tensywnie prowadzoną wśród północnokoreanistów, głównie południo- wokoreańskich (Cheong Seong-chang, Paik Hak-soon), amerykańskich 7 (Bradley Martin, Victor Cha), chińskich (Wang Junsheng) oraz brytyjskich (Adam Cathcart, Christopher Green, Robert Winstanley-Chesters). W pracy tej wykorzystana zostanie metodologia źródeł zastanych. Jest to metoda pozwalającą na zdobycie potrzebnej wiedzy w oparciu o dane, które już istnieją, tzn. zostały zgromadzone lub wygenerowane przez inne podmioty. Jej istotą jest dokonanie przeglądu i konsolidacji danych po- chodzących z różnych źródeł i mających różną postać, np. statystyk, baz danych czy opublikowanych raportów z badań. Potrzebne dane zaczerp- nięto z ośrodków naukowych o Korei Północnej (m.in. z południowoko- reańskiego Ministerstwa ds. Zjednoczenia, Wielkiej Biblioteki Ludowej w Pjongjangu, archiwów francuskiego i polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i wielu innych) oraz z wywiadów z czołowymi naukowca- mi zajmującymi się Koreą Północną. Monografia składa się z trzech części. Pierwsza z nich poświęcona jest rozwojowi ruchu komunistycznego na Półwyspie Koreańskim i narodzi- nom Partii Pracy Korei. Pytania badawcze stawiane tu przez autora do- tyczą roli Kim Ir Sena w narodzinach Partii Pracy Korei. W drugiej części przedstawione są badania na temat północnokoreańskich organizacji po- litycznych i wojskowych. Kolejna, trzecia część publikacji zawiera analizę społeczną i ekonomiczną Korei Północnej w roku 2016. Jeszcze w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i po roku 2000 było wielu analityków, którzy, wypowiadając się na temat rozwoju gospo- darki i sytuacji politycznej Korei Północnej, głosili, że kraj ten w najbliż- szych latach załamie się1, szczególnie po tym, jak uciekł z niego główny ideolog Korei Północnej2. Owszem, sytuacja ekonomiczna tego państwa była zła w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, ponieważ pół- nocnokoreańska gospodarka była uzależniona od współpracy z państwa- mi bloku komunistycznego, który się rozpadł w 1991 roku. Jednakże w 2016 roku głosy tych analityków sceny politycznej Korei Północnej cał- kowicie ucichły. Korea Północna dalej istnieje. Jej obecna burzliwa sytuacja polityczna i gospodarcza oraz przejawy łamania praw człowieka stanowią kolejną przesłankę do intensywne- go zainteresowania promocją wartości demokratycznych w tym kraju. Jednocześnie drzemiący tam potencjał ekonomiczny i oczekiwanie ry- chłych zmian politycznych przyciągają uwagę inwestorów zagranicznych. Z tego powodu można mówić o ciągłym zainteresowaniu tym państwem. Uzyskane wyniki z pewnością poszerzą wiedzę na temat historii politycz- 1 Np. Carry Luck, były przewodniczący dywizji Armii Amerykańskiej w Korei Południowej. Cheong 2004: 41. 2 Shin 1997. 8 nej Korei Północnej, a jednocześnie stanowić też będą uzupełnienie dla badań instytucji politycznych w państwach dyktatorskich. W badaniach przyjęto dwie hipotezy. Pierwsza z nich mówi o domina- cji niektórych klanów w systemie polityczno-ekonomicznym Korei Pół- nocnej. Druga – o konieczności przeprowadzenia czystki w aparacie poli- tyczno-ekonomicznym w celu zagwarantowania stabilności reżimu. Oba założenia zostaną zweryfikowane dzięki analizie dostępnych materiałów. Serdecznie zapraszam Nicolas Levi 9 SPECJALNE PODZIęKOWANIE Pragnę wyrazić podziękowanie Pani Dorocie Dobrzyńskiej za adiustację tekstu oraz sugestie dotyczące objaśnień i przypisów. Nicolas Levi 10 TRANSKRYPCJA SłóW KOREAńSKICH Przyjęte nowe uzgodnienia w sprawie transkrypcji nazw i nazwisk koreań- skich wprowadziły zamieszanie w związku z przyzwyczajeniami polskich czytelników i autorów do pisowni tradycyjnej. W niniejszym opracowaniu autor, kierując się zasadą kompromisu, zastosował transkrypcję koreańską, ale z pewnymi wyjątkami. Zdecydował się na stosowanie nazewnictwa najczęściej występującego w literaturze fachowej – transkrypcji McCune’a- -Reischauera z 1939 roku oraz polskiej (z następującymi uproszczeniami: ae zamiast ä, oe zamiast ö, wi/ui zamiast ü oraz yi zamiast ui/ŭi)3. Nie istnieje ujednolicony zapis łaciński dla języka koreańskiego, co sprawia, że poszcze- gólnie nazwy własne i terminy są zapisywane