Ziemia Zaborska

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Ziemia Zaborska Terra Zaborenis Ziemia Zaborska lato 2009 Brusy Spis treści str. I. Rocznice Jan Karnowski (1886 – 1939) 3 Los człowieka: Wanda Kiżewska w 90. rocznicę urodzin 7 II. Zabory i Kaszuby III Pomorski Kongres Obywatelski 8 Młodzi twórcy ludowi Pomorza zjechali do Brus Marek Rodzeń, Kaszubska muzyka współczesna 12 Swornegacie – stara, kaszubska wieś 14 Jolanta Pozorska-Cuppa, Szlak Rydzkowskiego okiem ornitologa 15 Wydawca: 17 Zaborskie Towarzystwo Naukowe III. Działania 89-632 Brusy, ul. Dworcowa 18 Krzysztof Zabrocki, Biuro Porad Obywatelskich w Brusach 23 Zbigniew Gierszewski, Mały mistrz obserwacji przyrody 25 tel. 692 240 171, fax 52 396 90 88 Anna Orlikowska, Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych [email protected], http://ztn.org.pl „TY i Ja” już działa 26 Grażyna Jaszewska, Mariusz Grzempa, Akcja edukacyjno-informacyjna Redakcja numeru: Zbigniew Gierszewski „Jak pomagać nietoperzom?” 28 Agnieszka Turowska, Monitoring populacji dziuplaków w Parku Narodowym „Bory Tucholskie” 30 Teksty: IV. Inicjatywy Anna Orlikowska, Noc w bibliotece 33 Antoni Ciemiński, Tomasz Marcin Cisewski, Maciej Cybulski, Wojciech Derewecki, Maria Wyrowińska, Krzysztof Zabrocki, Chrońmy zieleń wysoką 34 Anna Frymark, Zbigniew Gierszewski, Mariusz Grzempa, Grażyna Jaszewska, Anna Tomasz Marcin Cisewski, Związek Szlachty Polskiej w Chojnicach 36 Orlikowska, Tomasz orłowski, Jolanta Pozorska-Cuppa, Marek Rodzeń, Weronika Apel III Pomorskiego Kongresu Obywatelskiego o włączenie Janina Rudnik, Bartosz Słomiński, Anna Szyszkiewicz, Jerzy Świerczek, Agnieszka dorosłych Pomorzan w wyrównania szans edukacyjnych dzieci 38 Turowska, Maria Wróblewska, Maria Wyrowińska, Krzysztof Zabrocki, Przemysław V. Trendy Zientkowski Weronika Janina Rudnik, Nordic walking na Literacki Szlak Turystyczny im. Anny Łajming 39 Zdjęcia: Zbigniew Gierszewski (nie podpisane), Maciej Cybulski, Tomasz Schada Maria Wróblewska, Cudze chwalicie, a swoje? Jeszcze bardziej! 41 Sukces Kaszubskiej Marszruty 41 Borzyszkowski, Wojciech Błoniarz, Jolanta Pozorska-Cuppa, Anna Orlikowska, Pomorska energetyka - głos III Pomorskiego Kongresu Obywatelskiego archiwum dr Bartosz Słomiński, Najdroższa kaczka świata, czyli jak zarabiać miliony sprzedając NIC 43 VI. Z kart historii Projekt i opracowanie graficzne: Historia Zielonego Pałacu – z epizodów II wojny światowej na Kaszubach 50 Amarant Studio Kreacji Artystycznej Marta Żelazna, e-mail: [email protected] Tomasz Marcin Cisewski, Drobna szlachta ziemi zaborskiej od drugiej połowy XVI do połowy XX wieku na przykładzie wybranych rodzin 54 Skład: Jerzy Świerczek, Flisacy na Brdzie 60 Antoni Ciemiński, Jak wykorzystywano miejscowe łąki do robienia torfu Amarant Studio Kreacji Artystycznej Marta Żelazna, e-mail: [email protected] jako źródła energii cieplnej 61 Druk: VII. Ludzie Media Factory, Chojnice, ul. Kościuszki 38, www.media-factory.pl W 70 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Wywiad ze Stefanem Marchlewiczem z Brus 64 Wywiad z Mateuszem Czarnowskim, liderem Zespołu Bubliczki 67 Ania Szyszkiewicz, Maciej Cybulski, ShadowHunters – W pogoni za Cieniem – Syberia 2008 69 Wydano ze środków Urzędu Miejskiego w Brusach VIII. Informacje Sprawozdanie merytoryczne Zaborskiego Towarzystwa Naukowego za rok 2008 74 © Zaborskie Towarzystwo Naukowe Awibaza 80 IX. Oferta naszych partnerów Tomasz Orzłowski, Nadleśnictwo Przymuszewo, Szkółka leśna w Leśnictwie Dąbrowa 82 • 2009 lato • Ziemia Zaborska • 3 Zbigniew Gierszewski III Karnowski był uczniem sławnego Col- został do zarządu Polskie Towarzystwo Wiém, że téż nóm ostawili legium Marianum w Pelplinie, jednej z Krajoznawcze, oddział w Toruniu, a w Jan Karnowski Ojcë całi skôrb, ostatnich na Pomorzu ostoi myśli i mowy 1930 r. zostaje prezesem PTK w Chojni- Më żesmë go nie uczcëli, polskiej w okresie zaborów, potem nie cach. Od 1934 jest wiceprezesem Towa- Nicht go nie je wôrt! mniej sławnego gimnazjum w Chojnicach, rzystwa Miłośników Chojnic i Okolicy. I (1886 – 1939) gdzie kontynuował kształcenie w „polsko- nie jest tylko zabiurkowym działaczem, ści” w tajnej organizacji filomackiej. Po ma- lecz jako jeden z pierwszych rusza na W môłich chëczach pozamknięti Zbliża się 70 rocznica śmierci Jana Kar- turze w 1907 roku wraca do Pelplina, gdzie kaszubskie szlaki, stając się z Julianem nowskiego, wielkiego syna Ziemi Zabor- Naszëch ojców swiat, w Seminarium Duchownym jako młody Rydzkowskim współtwórcą świadomego skiej. Urodził się 16 maja 1886 roku w Czar- W bôjkach, spiéwach pozaklęti kleryk zakłada Koło Kaszubologów. Roz- ruchu krajoznawczo-turystycznego. nowie, wsi, którą od Brus dzielą tylko łąki Jejich mësli kwiat. poczyna samodzielne studia nad historią i „Jeszcze jako gimnazjalista choj- nad Niechwaszczą. W świadomości Kaszu- kulturą Pomorza, którego pradawny rdzeń nicki odbyłem w wielkich feriach 1905 bów utrwalił się jako poeta, piewca piękna Ten to skôrb, co ostawili, utożsamia z Kaszubszczyzną. W 1910 roku wycieczkę pieszą razem z mym kolegą rodzinnych stron i miłośnik mowy ojców. Jak ciéj pola gón, przenosi się na uniwersytet w Fryburgu Bry- Czapiewskim do środkowych Kaszub. Żebësmë go obronili. zgowijskim, aby studiować prawo. Studia te Poszliśmy pieszo z Czarnowa prosto do I Wzeszedłbë nóm plón! kontynuuje we Wrocławiu. Przytarni nad Wdzydzkim Jeziorem, a Jô bëm leno chcôł, Los sprawia, że Karnowski, upatrujący stąd wzdłuż lewego brzegu jeziora do w związku z polskością szansę na prze- Przerębskiej Huty, gdzie nocowaliśmy, Żebë twoji mowë, [w: Lipski T., Remusowi króm. Wypisy z trwanie kaszubskości, musi z Torunia wy- stąd nazajutrz dalej przez Wawrzynowo literatury kaszubskiej, ZKP, Gdańsk 1990] Co ję Pón Bóg dôł, ruszyć w szeregach armii niemieckiej na (Lorenc) do Kościerzyny. Wtenczas nie Nie przëkrëłë grobë. front wschodni walczyć ze słowiańskim zdołałem wchłonąć obrazu jeziora, prze- „Sprawę mowy kaszubskiej, która dla najeźdźcą. Wspomina te tragiczne losy rażało mnie swym ogromem i swa dziko- Żebë zawdë précz. swej ważności stanowi „alfę” kwestii ka- synów kaszubskich w swoich wspomnie- ścią, ale wrażenie zostało”. Tësąc lôt esz żëła, szubskiej, niestety jeszcze dziś nie jest niach z dzieciństwa Anna Łajming (Żmu- W wakacjach 1908 r. znowu odwie- Nigdë twojô chëcz, zupełnie ubita. Nasze pojęcie kwestii ka- da Trzebiatowska), świadek cierpienia dził kaszubskie morze. Tak pisał o swych Dlô ni klôtką bëła. szubskiej, tj. kwestii kultury polskiej na Ka- mieszkańców rodzinnego Przymuszewa, wrażeniach: szubach zasadza się przeważnie na kwestii których synowie nie wrócili z wojny. Kar- „Jezioro wydało mi się morzem, fale Żebë w letny dzónk językowej, czyli na tożsamości i jedności nowski na froncie był ranny, a przyszła jego biły o wysoką ubiedź wybrzeża, a Zapragnęła słuńca, mowy kaszubskiej z polską. Z tego punktu kaszubska pisarka wyszła za mąż za rosyj- głuchy ich szum mnie zupełnie oszoło- Lotu smiałi krąg widzenia kwestia kaszubska staje się oczy- skiego, białogwardyjskiego oficera Miko- mił. Wysokie i dzikie ostrowy sterczały łaja Łajminga. Tak dziwne losy, podziały, ponad taflę jeziora, jak góry rzucone mo- Nigdë ni miôł kuńca. wiście od razu kwestią polską. Inaczej ma się rzecz, jeśli wychodzi się z założenia, że zdawałoby się wbrew logice dziejów, carnym ramieniem Stolemów”. kreśliły w początkach XX wieku wojna i [w: Moja droga kaszubska, s. 70-71] mowa kaszubska stanowi odrębna mowę II rewolucja. Żebës të ju dôwno cësnął słowiańską w myśl Ceynowy, Ramułta, Lo- Karnowski na rachunek Ten twój głupi wstid, rentza i innych”. Polski zaczął działać od Żebës oko twoje zbëstrził „Dzisiaj, wobec tak możnych i cią- 31 grudnia 1918 roku, gdy Na szeroci wid. głych zaczepek, nie wystarcza ludowi po- przystąpił w Poznaniu do wiedzieć: wasz język to polski lub zepsuta powstania wielkopolskiego. Żebës mowę jak ciéj żonę polszczyzna, jak dawniej mówiono, lecz Dla niepodległej ojczyzny Całé żëcé miôł, trzeba powiedzenie to uzasadnić”. poświecił się w pracy zawo- Ji twé mëslë, ji twé żôle, [w: Moja droga kaszubska, ZKP, Gdańsk dowej najpierw w Wydziale Całą duszę dôł … 1981, s. 32-33] Bezpieczeństwa, a potem w sadownictwie cywilnym. Ni- gdy jednak nie umniejszało Dôwno bë sę rozwidniała 2 października 1939 roku w szpitalu to jego zaangażowania spo- w Wyrzysku, świadom już, że wybuchła Smutnô „pustô noc”, łecznego. W 1921 r. został Dalek bë sę odzéwała II wojna światowa, że ze strony Niemców bibliotekarzem i kustoszem Twoji piesni moc. grozi mu śmiertelne niebezpieczeństwo, Towarzystwa Naukowego w Może tak poranek nad Wdzydzami widział Karnowski umiera po ciężkiej chorobie. Toruniu. W 1922 r. wybrany 4 • 2009 lato • Ziemia Zaborska • • 2009 lato • Ziemia Zaborska • 5 Zakładał, redagował bądź pisał do Czarny szlak turystyczny im. Jana Zbigniew Gierszewski ganizatorką prac, to ona aktywizowała lu- kaszubskich periodyków: Karnowskiego prowadzi z Charzyków dzi do pracy. „Gryf” – ukazuje się od 1909 i po przez Funkę, Stary Młyn, koło J. Niedź- Los człowieka: 1966-67 – uczęszczała na semina- wznowieniu od 1930 wiedziego do Chojniczek. Liczy 8,6 km rium dla osób prowadzących amatorskie zespoły teatralne „Mestwin” – ukazuje się od 1925 długości. Wanda Kiżewska „Zabory” – ukazują się od 1935 18 czerwca 1969 – uzyskała upraw- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Jana nienia instruktora teatralnego Karnowskiego w Chojnicach. w 90. rocznicę urodzin Ślady pisarza na naszej ziemi: 22 lipca 1970 – oddano do użytku Wnikliwa i wyczerpująca monografia Tablica w holu Powiatowego Mło- 22 października 1919 – urodziła się Dom Kultury, uroczystość inauguracyjną dzieżowego Domu Kultury im. Jana pisarza: Cezary Obracht-Prondyński
Recommended publications
  • Uchwała Tekst Studium
    GMINA BRUSY UCHWAŁA TEKST STUDIUM 1 ZARZ ĄD GMINY BRUSY Zał ącznik Nr l do Uchwały Nr IV-32/99 Rady Miejskiej w Brusach z dnia 04 lutego 1999 r. STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMIN Y B R U S Y TEKST STUDIUM 1995 - 1999 2 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brusy Uchwała Nr IV-32/99 Rady Miejskiej w Brusach z dnia 4 lutego 1999 r. w sprawie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brusy. Na podstawie art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 89, póz. 415 z pó źń . zm.) Rada Miejska uchwala, co nast ępuje : § 1. Uchwala si ę studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzen - nego gminy Brusy składaj ące si ę z tekstu stanowi ącego Zał ącznik Nr l i cz ęś ci graficznej stanowi ącej zał ączniki: • Nr 2 - w skali l : 25000 • Nr 3 - w skali l : 10000 (stanowi ący uszczegółowienie zał ącznika Nr 2 w docelowych granicach administracyjnych miasta) do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Zarz ądowi Gminy Brusy § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podj ęcia. Przewodnicz ący Rady Miejskiej mgr in ż. Zbigniew Ł ącki 3 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brusy ZESPÓŁ AUTORSKI Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brusy zostało wykonane w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy - Zespół w Chojnicach przez zespół w nast ępuj ącym składzie: Główny projektant - mgr in ż. Marzena Osuch St. asystent projektanta - mgr in ż.
    [Show full text]
  • Istituto Tecnico Tecnologico Baracca Kaszubskie Liceum
    ONLINE EXCHANGE BRESCIA & BRUSY Istituto Tecnico Tecnologico Baracca Kaszubskie Liceum Ogólnokształcące w Brusach 2021 Elisa Lacagnina Thanks to the Etwinning platform I had the possibility to know Ms. Alicja Frymark, English teacher from Kashubian Secondary School (Kaszubskie Liceum Ogólnokształcące) in Brusy, Poland. Since our first online meeting on Skype, we have kept talking, most of all, of our school project called “Online exchange - Brescia & Brusy”. To start, we decided to assign our students a partner to make them work in pairs. Their task was to exchange emails with their friend about the topic given and then, with the information, to write a short article in English. We assigned different topics like Covid 19 and lockdown; traditional food; language uses; interesting facts about the city, the country and the region; school; local tradition. The first part of the project went really well and I was satisfied with the work done. My 5th-year students are enthusiastic about having a “virtual” foreign partner. I decided to start an online exchange because my students felt the need to improve their English speaking and writing skills, as we have only 3 hour English a week. According to me, these opportunities are not only useful to improve the language skills but also to expand your knowledge, to meet new people, to know about the uses and the customs of different countries. Moreover, it was the right moment to start a project of this kind precisely in this difficult period. We have been experiencing a different life, due to Covid 19 home–schooling, restrictions, curfews, prohibitions etc.
    [Show full text]
  • Rozwój Otwartej Opieki Zdrowotnej Na Przykładzie Gminy Brusy W XX W
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Nauk o Zdrowiu Zakład Historii Medycyny i Pielęgniarstwa Katarzyna Ryżek Nr albumu: 230943 Praca: magisterska na kierunku Zdrowie Publiczne Rozwój otwartej opieki zdrowotnej na przykładzie gminy Brusy w XX w. Praca wykonana pod kierunkiem dr hab. n. hum. Walentyny Krystyny Korpalskiej Toruń 2013 Pracę przyjmuję i akceptuję Potwierdzam złożenie pracy dyplomowej ……..……………………. …………………………….. data i podpis opiekuna pracy data i podpis pracownika dziekanatu Pani dr hab. n. hum. Walentynie Krystynie Korpalskiej Składam serdeczne podziękowania za życzliwość, Cierpliwość i szczególną wyrozumiałość w pokonaniu Nie tylko naukowych trudności 3 Dziękuję mojej mamie, siostrze i ukochanemu Za pomoc, wsparcie i wyrozumiałość Oraz wszystkim, którzy przyczynili się do tej pracy. Niniejszą pracę magisterską dedykuję mojemu zmarłemu ojcu… 4 SPIS TREŚCI WSTĘP………………………………………………………………………………… 5 Rozdział I. Gmina Brusy……………………………………………………………….7 1.Zarys historyczny…… ..………………………………………………………………7 2. Podział gminy……………………………………………………………….……….14 3. Najważniejsze zabytki……………………………………………………...………..15 Rozdział II. Ewolucje systemu ochrony zdrowia……………………………………18 1. Reformy ochrony zdrowia…………………………………………………………...18 2. Ochrona zdrowia w samorządzie lokalnym.…………………………………………22 Rozdział III. Lekarze na wsi………………………………………………………….24 1. Lekarze i felczerzy…………………………………………………………………...24 2. Pielęgniarki, pielęgniarki środowiskowe i położne………………………………….25 3. Placówki leczące chorych……………………………………………………………27 4.Leki…………………………………………………………………………………...30
    [Show full text]
  • Środowisko Naturalne
    Zespół w Chojnicach, 89-600 Chojnice ul. 31 Stycznia 56 Tel. (0-531) 792-08 STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY BRUSY. Opis studium Chojnice 1995-1997 2 A. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I. ZASOBY I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNI- CZEGO 1. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 1.1. Ukształtowanie powierzchni terenu Pod względem geomorfologicznym obszar gm. Brusy położony jest na obszarze Niżu Polskiego i wchodzi w skład mezoregionów: Równina Charzykowska i Bory Tucholskie, wyróżnionych przez J. Kondrackiego. Ukształtowanie i przebieg głównych występujących tu form geomorfologicznych, będących następstwem faz postoju względnie nasunięć lądolodu oraz istnienie licznych pradolin powoduje, iż mają tu miejsce przede wszystkim częste procesy sedymentacyjne i denudacyjne. Elementami, które łączą te dwa podstawowe zespoły form polodowcowych, czyli zespoły moren czołowych i pradoliny (charakterystyczna jest kępa morenowa wynurzająca się spod pokrywy piasków w okolicy Brus), są szlaki sandrowe wytworzone równocześnie z morenami na przedpolu lądolodu, a prowadzące do pradolin. Stopień przekształcenia mikro- i makrorzeźby, dzięki istnieniu dużych połaci lasów, jest stosunkowo niewielki. Morfologia gminy jest zatem urozmaicona i zróżnicowana, a szczególnymi akcentami tej rzeźby są doliny rzeczne, rynny polodowcowe, wały wydmowe, zagłębienia bezodpływowe, a także stoki i załomy, terasy i klify występujące na zboczach kształtujących w/w składniki rzeźby. Szczególnie uwidocznionymi makroformami rzeźby są ciągi dolin rzeźby, a w szczególności rzek Brdy, Zbrzycy, Kłonecznicy, Kulawy. Układ dolin rzecznych jest więc w dużym stopniu uzależniony od przebiegu rynien glacjalnych. Podstawowymi formami rzeźby terenu są rynny polodowcowe. Oprócz wpływu na walory estetyczne krajobrazu, łączą one w sobie element środowiska wodnego, tworząc ciekawą symbiozę rzeźby z komponentami krajobrazu o szczególnych walorach rekreacyjnych. Ciekawymi przykładami długich, wydłużonych form 3 4 polodowcowych są południkowe rynny Kłonecznicy i Kulawy.
    [Show full text]
  • Szlak Anny Lajming
    Szlak literacki im. Anny Łajming (czarno-żółty) Studzienice do Lipusza J. Studzieniczno Wda i Kościerzyny łączno Lipusk Szklana Huta J. Wieckie Tuszkowy Duży Jabłuszek Trawice J. Wielkie Sarnowicze Kalisz Sominy J. Dywańskie Zbrzyca Turzonka Dywan J. Skoszewskie Skoszewo Skoszewko J. Somińskie Trzebuń Peplin Gapowo Młosienica Dziemiany Przymuszewo Lendy J. Kruszyńskie Wysoka Zaborska Kruszyn Parzyn Główczewice Zbrzyca Raduń J. Brze wo Młosina Lamk Leśno J. Wielkie Młosina Orlik Młosino Milachowo Kaszuba Zbrzyca J. Warszyn Rolbik Lubnia Zalesie Ni e chw J. Skąpe Czapiewice aszcz do W do Czarnowo d y Małe Gliśno łęsno Brusy Brusy Jaglie Kosobudy do Chojnic Łąckie Szlaki: Zbrzycy Partyzancki im. Józefa Gierszewskiego Zaborski Szlaki rowerowe gminy Studzienice Literacki im. A. Łajming Szlak rowerowy gminy Dziemiany A Kółowe Stegne Gochów Szlak rowerowy gminy Dziemiany B 4 km 8 km Szlak literacki im. Anny ¸ajming Brusy 2014 Wydawca: Zaborskie Towarzystwo Naukowe ul. Dworcowa 18, 89-632 Brusy Biuro - ul. Armii Krajowej 1 tel. 791 764 247 www.ztn.com.pl [email protected] Redakcja: Zbigniew Gierszewski Krzysztof Zabrocki Zdjęcia: Zbigniew Gierszewski Krzysztof Zabrocki archiwum rodziny Łajmingów - zdjęcia rodzinne Mapy: Grossem Volks-Atlas Velhagen&Klasing/Bielefeld und Leipzig 1937 Zaborski Park Krajobrazowy, Eko-Karpio Tłumaczenia: j. niemiecki - Sabina Słomińska j. kaszubski - Wojciech Myszk Korekta: Anna Kamińska Agnieszka Żywicka Opracowanie graficzne i skład: GALE Krzysztof Szultka ul. Derdowskiego 5, Brusy tel. 52 551 39 80 [email protected] Druk: Drukarnia Abedik Sp. z o.o. ul. Glinki 84, Bydgoszcz © Zaborskie Towarzystwo Naukowe, Brusy 2014 Spis treści strona 1. Zbigniew Gierszewski 4 Wstęp. Zostały wspomnienia 2. Reiseführer durch Reiseführer 11 3.
    [Show full text]
  • Przekazuję Do Państwa Dyspozycji Kolejną Edycję Biuletynu
    Przekazuję do Państwa dyspozycji kolejną edycję Biuletynu Informacyjnego Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Chojnicach, zawierającego podsumowanie zadań realizowanych w 2017 roku. W przygotowanej publikacji przedstawione zostały najważniejsze aspekty działalności naszej Komendy w minionym roku. Mam nadzieję, że przygotowany materiał poglądowy w znacznym stopniu przybliży Państwu zagadnienia dotyczące charakterystyki realizowanych zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej na terenie powiatu chojnickiego. Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej w Chojnicach st. kpt. Błażej Chamier Cieminski Komenda Powiatowa Państwowej Straży pożarnej w Chojnicach Materiał zawarty w biuletynie opracowano w oparciu o dane z poszczególnych komórek organizacyjnych Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Chojnicach. Materiały do biuletynu opracowali: mł. bryg. Alicja Kaźmierczak st. kpt. Marcin Wróblewski st. kpt. Rafał Buszek st. kpt. Błażej Chamier Cieminski mł. ogn. Wojciech Chamier Cieminski sekc. Joanna Kowalczyk sekc. Monika Ostrowska Aleksandra Marszałkowska Wykaz ważniejszych skrótów użytych w opracowaniu: JRG – Jednostka Ratowniczo – Gaśnicza; SKKP – Stanowisko Kierowania Komendanta Powiatowego OSP – Ochotnicza Straż Pożarna; PRM – Państwowe Ratownictwo Medyczne; ZRM – Zespół Ratownictwa Medycznego; KPP – Kwalifikowana Pierwsza Pomoc SIS – Siły i Środki KDR – Kierujący Działaniem Ratowniczym Autor zdjęcia na okładce biuletynu – Daniel Frymark Strona 2 Komenda Powiatowa Państwowej Straży pożarnej w Chojnicach Spis
    [Show full text]
  • Folder Krebane.Indd 18 O L D E R K R E B a N E
    ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 1 33/17/10/17/10 99:20:54:20:54 AAMM ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 2 33/17/10/17/10 99:21:01:21:01 AAMM ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 3 33/17/10/17/10 99:21:04:21:04 AAMM Szanowni Państwo! Zapraszam na spotkanie z Kaszubskim Zespołem Folklorystycznym „Krëbane” z Brus. Przez 30 lat działalności grupa, zrzeszająca kilka pokoleń miłośników regionalnego śpiewu i tańca, zasłużyła na miano ambasadora gminy Brusy w dziedzinie kultywowania i szerzenia kaszubszczyzny w Polsce i na świecie. Renoma Krëbanów zbudowana została z połączenia wiedzy, kunsztu i ciężkiej pracy z pasją odkrywania własnych korzeni, dlatego zespół niezmiennie od lat prezentuje wysoki poziom artystyczny i wciąż jest nagradzany w prestiżowych konkursach. Zachęcam Państwa do poznania tego wyjątkowego zespołu i zetknięcia się z pięknem i autentyzmem kaszubskiego folkloru. Witold Ossowski Burmistrz Brus ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 4 33/17/10/17/10 99:21:07:21:07 AAMM ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 5 33/17/10/17/10 99:21:13:21:13 AAMM Władysław Czarnowski& Marek Czarnowski „…a muzyczka na skrzëpeczkach bãdze nóm grała…” ffolderolder kkrebane.inddrebane.indd 6 33/17/10/17/10 99:21:16:21:16 AAMM Wszystko zaczęło się we wrześniu 1979 roku… Władysław Czarnowski – ówczesny dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Brusach - wystąpił z inicjatywą Z kart histori… utworzenia Zespołu Pieśni i Tańca. Zebrała się spora grupa miłośników tańca, muzyki i śpiewu. Inauguracyjny koncert odbył się 9 marca 1980 roku. Skład zespołu tworzyły dzieci ze szkół podstawowych i średnich, zaś w pierwszej kapeli grali znani w okolicy weselni muzycy.
    [Show full text]
  • UCHWAŁA NR VII/48/11 RADY MIEJSKIEJ W BRUSACH Z Dnia 29
    UCHWAŁA NR VII/48/11 RADY MIEJSKIEJ W BRUSACH z dnia 29 września 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy Brusy w obrębie ewidencyjnym Czyczkowy i Orlik. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 5 i art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pózn. zm.) oraz art. 20 ust. 1 w związku z art. 14 ust.8, art. 15, art. 16 ust. 1, art. 17, art. 27, art. 29 i art. 34 ust.1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z pózn. zm.) Rada Miejska w Brusach stwierdzając zgodność z ustaleniami „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brusy”, zatwierdzonym uchwałą Nr IV­ 32/99 Rady Miejskiej w Brusach z dnia 4 lutego 1999 roku, uchwala § 1. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy Brusy w obrębie ewidencyjnym Czyczkowy i Orlik w granicach określonych na załącznikach Nr 1 i Nr 2 do niniejszej uchwały w skali 1:1000 zwane dalej planami. Rozdział 1. Przepisy ogólne § 2. Plany o których mowa § 1 obejmują tereny położone w gminie Brusy: 1) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla działki nr 99 położonej w obrębie ewidencyjnym Orlik (Załącznik Nr 1 do uchwały), 2) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla działek nr 957/9, 957/10, 1429 oraz części działki nr 957/12 położonych w obrębie ewidencyjnym Czyczkowy (Załącznik Nr 2 do uchwały). § 3. Przedmiotem ustaleń planów, o których mowa w § 2 są: 1) tereny zabudowy mieszkalno ­ usługowej oznaczone na rysunkach planów literami MN/U , 2) teren zabudowy usługowej oznaczony na rysunku planu literami U , 3) tereny komunikacji oznaczone na rysunku planu literami KDD, KDX .
    [Show full text]
  • DROBNE ECHA from the Issue of March 17, 1887: Installment #15 a German Has Hookwinked the Poles
    VOLUME 16 Winter 2008-09 NUMBER 4 DROBNE ECHA From the issue of March 17, 1887: Installment #15 A German has hookwinked the Poles. Dateline: Gnesen From Wiarus, 1886-1888 Gniezno [Gnesen], March 15. By Greg Kishel <[email protected] Dear Master Editor! Deign to publish these several words, After the historic events of this fall, elections are still on which I relate from our Polish farming everyone’s mind. We’ll use that theme for this installment of our colony of Gnesen. It lies 15 miles from coverage of Minnesota’s past in the Polish-language press. This Duluth, and hitherto only Poles have time we go to Gnesen Township in St. Louis County just north of resided here; but a couple of months Duluth - an early Polish agricultural settlement and probably the ago a Kraut settled here, and since then only place in the United States that can be said with certainty to quarrels immediately broke out among have been named after the ancient capital of the early Polish 1 us, about which I will inform Master kingdom. From Winona’s Wiarus, the first Polish-language Editor at greater length. newspaper published in Minnesota, we present breaking news of On March 8 speeches were held here the township elections in the late 1880s. It’s a tale of immigrants’ for the election of clerks for our experiences with American democracy on the local level, the township. Thus the Kraut fell to ethnic competition that tinged the events, and an accusation of Gnesen Article …. continued page 27 perfidy within the Polish-American community at Gnesen.
    [Show full text]
  • Program Opieki Nad Zabytkami Dla Powiatu Chojnickiego
    Załącznik do uchwały nr IV/42/2015 Rady Powiatu Chojnickiego z dnia 19 lutego 2015 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA POWIATU CHOJNICKIEGO NA LATA 2014 – 2018 Opracowanie: Piotr Najmajer wrzesień 2014 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA POWIATU CHOJNICKIEGO NA LATA 2014-2018 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 4 1.1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA POWIATOWEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 5 1.2. CEL OPRACOWANIA POWIATOWEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 5 2. UWARUNKOWANIA FORMALNO–PRAWNE, INSTYTUCJONALNE I PROGRAMOWE FUNKCJONOWANIA OCHRONY ZABYTKÓW W POWIECIE CHOJNICKIM 7 2.1. USTAWY REGULUJĄCE PROBLEMATYKĘ OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI 7 2.2. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PAŃSTWA W SFERZE OCHRONY ZABYTKÓW 13 2.3. PROBLEMATYKA OCHRONY ZABYTKÓW W SYSTEMIE ZADAŃ STRATEGICZNYCH, WYNIKAJĄCYCH Z KONCEPCJI PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU 15 2.3.1. RELACJE PROGRAMU OCHRONY ZABYTKÓW ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO 15 2.3.2. RELACJE PROGRAMU OCHRONY ZABYTKÓW Z PLANEM ZAGOSPO- DAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO 18 2.3.3. RELACJE PROGRAMU OCHRONY ZABYTKÓW Z PROGRAMEM OPIEKI NAD ZABYTKAMI WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO 22 2.3.4. ZAŁOŻENIA „REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA LATA 2014-2020” A PROBLEMATYKA OCHRONY ZABYTKÓW POWIATU CHOJNICKIEGO 28 2.4. WEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA PRAWNE I PROGRAMOWE OCHRONY ZASOBÓW DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO POWIATU CHOJNICKIEGO 29 2.4.1. ZASADY OCHRONY WYNIKAJĄCE ZE „STRATEGII ROZWOJU POWIATU CHOJNICKIEGO DO 2025 ROKU” – WYCIĄG 29 3. DZIEDZICTWO KULTUROWE POWIATU CHOJNICKIEGO 32 3.1. RYS HISTORYCZNY 32 3.2. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO POWIATU CHOJNICKIEGO 37 3.2.1. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH Z TERENU POWIATU CHOJNICKIEGO WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO 37 3.2.2. ZABYTKI NIERUCHOME OBJĘTE WOJEWÓDZKĄ EWIDENCJĄ ZABYTKÓW 42 3.2.3.
    [Show full text]
  • Wykaz Dróg I Ulic Powiatowych Na Terenie Powiatu Chojnickiego
    Załącznik do uchwały nr IX/92/2015 Rady Powiatu Chojnickiego z dnia 18 września 2015 r. Wykaz dróg i ulic powiatowych na terenie Powiatu Chojnickiego WYKAZ DRÓG POWIATOWYCH Lp. Droga Długość Przebieg 1. 1750G 9,106 km (Lipczynek) - Kiełpin - Nowa Karczma -Żychce - Konarzyny 2. 2410G 17,426 km Brusy - Lubnia - (Wiele - Karsin) - Mokre - Malachin - Czersk 3. 2509G 0,227 km Nowa Karczma - (Nowa Wieś - Przechlewo ) 4. 2512G 3,923 km (Rzeczenica) - Korne - Konarzyny - Konarzyny - Konarzynki - DW 212 5. 2600G 5,052 km Parszczenica - Zielona Chocina 6. 2601G 7,725 km Kiełpin - Binduga - Nierostowo - Zielona Chocina 7. 2602G 9,458 km Zielona Chocina - Jonki - Dzięgiel - Niepszczołąg - Zielona Huta 8. 2604G 3,255 km Przyjaźnia- Łąg 9. 2605G 5,661 km Czersk - Ustronie - Mosna - (Śliwice - Tleń) Laska - Asmus - DW 236 - Czernica - DW 235 - Giełdon - Gutowiec DK22 - 10. 2606G 38,239 km Gartki - (Woziwoda) 11. 2607G 6,150 km Ustronie - Kurcze - (Rzepiczna) 12. 2608G 7,322 km Czersk - Klaskawa - Mosna 13. 2609G 3,942 km Łąg - Lipki - Kęsza - (Szlachta) 14. 2610G 17,059 km Brusy - Kosobudy - Czersk 15. 2611G 11,163 km Wojtal - Odry - Gotelp - Przyjaźnia - Kamionka - Łubna - Czersk 16. 2612G 2,873 km Czersk -Skrzypówki - Łukowo 17. 2613G 5,336 km Mokre - Stara Juńcza - Gotelp 18. 2614G 2,477 km Pustki - Gotelp 19. 2615G 7,676 km Odry - Zawada - Stare Prusy - Łąg 20. 2616G 7,022 km Bielawy - Kwieki - Krzyż - Gutowiec 21. 2617G 17,897 km Skoszewo - Przymuszewo - Leśno - Lubnia 22. 2618G 8,717 km Lendy - Przymuszewo - Wysoka Zaborska - Lamk 23. 2619G 8,852 km Kruszyn - Parzyn - Leśno DP 2617 G 24.
    [Show full text]
  • Gminny Konkurs Krajoznawczy „Znam Swoją Małą Ojczyznę” Sylabus
    Gminny konkurs krajoznawczy „Znam swoją małą ojczyznę” Sylabus Zawiera wykaz zagadnień, faktów i obiektów obowiązujących na konkursie. Herb i flaga Brus Zabytki Brusy – kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych Kosobudy – kościół parafialny pw. Najświętszego Serca PJ Leśno – kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Św. Męcikał – kościół filialny pw. Bł. ks. Józefa Jankowskiego Orlik – klasztor Franciszkanek dwory – Leśno, Wielkie Chełmy, Żabno, Kaszuba młyny i ich ruiny – Czernica, Rolbik-młyn, Lamk, Młynek nad Orlą Strugą, Młynek nad Parzenicą, Parzyn-młyn budynki szkół z przełomu XIX i XX w. w gminie Brusy Kultura i sztuka Chata Kaszubska – Brusy-Jaglie Skansen Józefa Chełmowskiego – Brusy-Jaglie Izba pamięci Anny Łajming – SP Przymuszewo Izba regionalna w SP Kosobudy Galeria Oczko – Męcikał domy kultury – CKiB Brusy, WDK Leśno, Kosobudy, Czyczkowy biblioteki – Brusy, Małe Chełmy, Leśno, Męcikał Geografia Gmina Brusy – powierzchnia 401 km2 (= Gdańsk 265 + Gdynia 135), ludność 14426 (2017), prawa miejskie 1988 użytki rolne 31%, lasy 57%, nadleśnictwa Przymuszewo, Rytel, Czersk Miasto Brusy – powierzchnia 5 km2, ludność 5196 osób (2017) gminy sąsiedzkie – Dziemiany, Karsin, Czersk, Chojnice, Lipnica, Studzienice sołectwa drogi wojewódzkie: Chojnice – Męcikał – Żabno – Brusy – Zalesie – Lubnia – Lamk – Dziemiany – Lipusz – Kościerzyna (wytłuszczone – odcinek na terenie gminy Brusy) Konarzyny – Swornegacie – Drzewicz – Wielkie Chełmy – Czyczkowy – Brusy-Jaglie – Brusy – Kosobudy – Chłopowy – Czersk Kolej: Chojnice – Powałki – Męcikał
    [Show full text]