Colofon Hooftstraat 133-141, Alphen Aan Den Rijn Gemeente Alphen Aan Den Rijn
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Archeologische begeleiding (protocol opgraven) Hooftstraat 133-141, Alphen aan den Rijn Gemeente Alphen aan den Rijn IDDS Archeologie rapport 2042 Colofon Projectnummer 47970216 OM-nummer 3997743100 In opdracht van Gemeente Alphen aan den Rijn Auteurs Y. Meijer en M. van Dam Met bijdragen van B. Corver, Y. van Amerongen, N. Kerkhoven, M. Tolboom, L. Verpay-Frank Redactie S. Moerman Versie 1.2 Status definitief Goedkeuring K. Schoonderwoerd Gemeente Alphen aan den Rijn © IDDS Archeologie Noordwijk, februari 2018 ISSN 2212-9650 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever IDDS Archeologie rapport 2042 Versie 1.2 (definitief) SAMENVATTING: In opdracht van de gemeente Alphen aan den Rijn heeft archeologisch onderzoeksbureau IDDS Archeologie op 2 mei en van 1 tot en met 10 juni 2016 een archeologische begeleiding (protocol opgraven) uitgevoerd aan de Hooftstraat 133-141 en 132-134 in Alphen aan den Rijn, gemeente Alphen aan den Rijn. De aanleiding van dit onderzoek is de geplande nieuwbouw van woningen aan de Hooftstraat 133-141 en Hooftstraat 132-134. De begeleiding vond plaats onder saneringsomstandigheden. Tijdens de begeleiding zijn de archeologische resten tot 1 m –NAP onderzocht, de maximale ontgravingsdiepte ten behoeve van de sanering en nieuwbouw. Dit bleek nog niet de onderzijde van de archeologische resten te zijn. Tijdens het onderzoek zijn vondsten vanaf de 15e eeuw aangetroffen. In deze periode wordt het gebied nog niet bewoond, maar er beginnen zich wel al activiteiten af te spelen. In deze periode wordt mogelijk de sloot langs de Hooftstraat gegraven, waarbij de vrij gekomen grond vermoedelijk is gebruikt om het dijkje waarop de Hooftstraat ligt op te werpen, of te verstevigen. Deze sloot heeft ook een zijtak waarmee de sloot kon afwateren naar de Rijn. De zijsloot verdeelde het plangebied in twee percelen. Rond 1600 worden twee houtconstructies op het zuidelijke perceel aangelegd. De exacte functie van de constructies is niet duidelijk, maar het lijkt om kleine insteekhaventjes te gaan met een klein steigertje. In deze periode was dit deel van het plangebied nog niet bebouwd of bewoond, maar vonden dus wel activiteiten plaats. Met de aanleg van beschoeiingen werd getracht het water van de Rijn op afstand te houden. Ongeveer een eeuw later werd, in ieder geval de noordzijde van, het terrein opgehoogd met een pakket klei. Zo werd een poging gedaan de drassige veengrond te stabiliseren. Op deze klei werden de funderingen van baksteen gelegd. Resten van 17e eeuwse bebouwing zijn alleen aan de noordzijde van het terrein aangetroffen. In deze periode is de bebouwing nog niet aaneen gesloten, zodat de achtererven nog vrij toegankelijk waren. De meeste baksteensporen dateren uit de 19e eeuw en zijn te koppelen aan de indeling van percelen zoals die op de kadastrale minuut van 1832 zijn afgebeeld. In die tijd bestond de gevelwand aan de westzijde van Hooftstraat uit blokken aaneengesloten bebouwing met her en der steegjes die de achtererven aan de Rijn ontsloten. Tussen de huizenblokken lagen ook percelen braak. De percelen waren vooral in bezit van middenstanders en ambachtslieden die hier ook zelf woonden en werkten. Sporen van ambachten zijn nagenoeg niet aangetroffen. Een grote beerput op het perceel van Hooftstraat 141 lijkt wel te passen bij de ververij die op het perceel gevestigd was. Aan de oostzijde van de Hooftstraat was vrijwel alles in bezit van renteniers en renteniersters die vaak niet in het dorp woonden. De boerderijen zullen door boeren zijn gepacht. IDDS Archeologie rapport 2042 Versie 1.2 (definitief) INHOUDSOPGAVE: ADMINISTRATIEVE GEGEVENS VAN HET PLANGEBIED ................................................................. 5 1. INLEIDING ....................................................................................................................................... 6 1.1. Onderzoekskader ......................................................................................................................... 6 1.2. Doel- en vraagstelling van het onderzoek .................................................................................... 6 1.3. Ligging van het plangebied ........................................................................................................... 8 2. VOORONDERZOEK ........................................................................................................................ 9 2.1. Cultuurlandschap .......................................................................................................................... 9 2.2. Archeologie ................................................................................................................................... 9 3. WERKWIJZE ................................................................................................................................. 11 4. FYSISCHE GEOGRAFIE ............................................................................................................... 14 4.1. Beschrijving profielen .................................................................................................................. 14 4.2. Interpretatie ................................................................................................................................. 14 5. DE BOUWHISTORIE VAN HET ONDERZOEKSGEBIED ............................................................ 16 5.1. De historie van Oudshoorn in vogelvlucht .................................................................................. 16 5.2. De bebouwing aan de Hooftstraat .............................................................................................. 16 5.3. De gebouwen aan de westzijde van het onderzoeksgebied ...................................................... 17 6. SPOREN ........................................................................................................................................ 18 6.1. Algemeen .................................................................................................................................... 18 6.2. Grondsporen ............................................................................................................................... 19 6.3. Houtstructuren ............................................................................................................................ 20 6.4. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 141 .................................................................... 25 6.5. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 139 .................................................................... 29 6.6. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 137 .................................................................... 31 6.7. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 135 .................................................................... 33 6.8. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 133 .................................................................... 33 6.9. Steenbouwsporen binnen perceel Hooftstraat 132-134 ............................................................. 34 7. VONDSTEN ................................................................................................................................... 35 7.1. Algemeen .................................................................................................................................... 35 7.2. Keramiek ..................................................................................................................................... 35 7.3. Bouwmateriaal ............................................................................................................................ 39 7.4. Glas ............................................................................................................................................. 40 7.5. Metaal ......................................................................................................................................... 42 7.6. Hout ............................................................................................................................................ 50 7.7. Dierlijk botmateriaal .................................................................................................................... 60 7.8. Leer ............................................................................................................................................. 63 7.9. Schelp ......................................................................................................................................... 64 7.10. Steen ....................................................................................................................................... 64 7.11. Noot ......................................................................................................................................... 64 8. SYNTHESE .................................................................................................................................... 65 9. BEANTWOORDING VAN DE ONDERZOEKSVRAGEN .............................................................. 66 10. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN ........................................................................................ 71 10.1. Aanbevelingen .......................................................................................................................