FRANCESCO CAVALLI L’Ipermestra La Sfera Armoniosa Mike Fentross conductor

Live recording

1 FRANCESCO CAVALLI L’Ipermestra La Sfera Armoniosa Mike Fentross conductor

Ipermestra - Elena Monti soprano Linceo - Emanuela Galli mezzo soprano Elisa - Gaëlle Le Roi soprano Berenice - Marcel Beekman tenor Danao - Sergio Foresti bass Arbante - Mark Tucker tenor CD 1

FRANCESCO CAVALLI (1602-1676) L’Ipermestra (1654-1658)

Atto Primo [1] Sinfonia from opera “Doriclea” 1645 by Franceso Cavalli 1:23

[2] Scena 1 Linceo, Ipermestra - Cortile regio 8:13 Elena Monti [3] Scena 2 Arbante 1:11 [4] Scena 3 Arbante, Elisa 3:58 [5] Scena 4 Elisa 1:17 [6] Scena 5 Elisa, Berenice 2:53

[7] Scena 6 Berenice 0:31 Gaëlle Le Roi [8] Scena 7 Danao, Ipermestra 8:24 [9] Scena 8 Ipermestra 5:18 [10] Scena 9 Linceo 2:58 [11] Scena 11 Linceo, Ipermestra 9:39 [12] Scena 12 Ipermestra 3:24 [13] Scena 13 Ipermestra, Berenice 0:52 [14] Scena 14 Ipermestra, Danao, Berenice sotto una portiera 7:15 [15] Scena 15 Berenice 3:54 total time 61:18 Emanuela Galli

4 Elena Monti 5 CD 2 CD 3

Atto Secondo Atto Terzo [1] Scena 1 Ipermestra, Elisa - Prigione 9:12 [1] Scena 1 instrumental 1:40 [2] Scena 2 Ipermestra, Berenice 4:30 [2] Scena 2 Ipermestra, Campagna della Torre 0:18 [3] Scena 3 Ipermestra 1:29 [3] Scena 3 Ipermestra 1:09 [4] Scena 4 Ipermestra, Arbante ch’osserva 4:53 [4] Scena 4 Ipermestra, Elisa 4:11 [5] Scena 5 Arbante, Elisa 1:23 [5] Scena 5 Arbante 3:12 [6] Scena 6 Arbante, Elisa, Danao 1:50 [6] Scena 7 Linceo 3:40 [7] Scena 7 Danao, Arbante 2:31 [7] Scena 8 Linceo, Elisa, Berenice 7:19 [8] Scena 8 Danao 2:28 [8] Scena 9 Elisa, Berenice 0:45 [9] Scena 9 Danao, Ipermestra 2:20 [9] Scena 10 Berenice 2:45 [10] Scena 10 Ipermestra 2:36 [10] Scena 11 Ipermestra sopra la Torre 6:03 [11] Scena 11 Ipermestra, Elisa, Berenice 5:11 [11] Scena 12 Ipermestra e Berenice sopra la Torre; Linceo in strada 1:00 [12] Scena 12 Ipermestra 1:38 [12] Scena 13 Berenice, Elisa 2:21 [13] Scena 21 Linceo 2:40 [13] Scena 15 Linceo, Ipermestra 0:46 [14] Scena 22 Linceo, Arbante 4:51 [14] Scena 16 Linceo, Ipermestra, Arbante 3:14 [15] Scena 23 Linceo 2:12 [15] Scena 17 Linceo, Ipermestra, Arbante, Elisa, Berenice 8:58 [16] Scena 24 Linceo, Elisa 0:41 [17] Scena 25 Linceo, Elisa, Berenice 1:10 total time 47:29 [18] Scena 26 Danao - Città d’Argo che abbrucia 1:36 [19] “Battalla de Barabaso yerno de Satana” 1650 by Andrea Falconieri 3:58 For booklet with Dutch translations of the libretto and extended biographies total time 57:22 please go to www.challengerecords.com/booklets/cc72774

6 7 L’Ipermestra

The over 350 year-old manuscript of the opera L’Ipermestra was handed to me time. However, the main patron of this sign of alliance with the Spanish crown on a red velvet pillow in 2003 - the time during which there were hardly any was not the grand duke Ferdinand II de’ Medici, but his notorius brother, cardinal manuscripts on the internet and you still had to visit a library to see one... I was Giovan Carlo de’ Medici: relentless operagoer and patron of singers, musicians, in the manuscript room of the Venetian Marciana Library, one of the oldest and and academies. L’Ipermestra was one of his most important projects, and its origins, most beautiful libraries in the world. I was there pursuing both mine and Jan van hidden for centuries, has only recently come to light. den Bossche’s (former General director of the Utrecht Early Music Festival) dream to build a fully staged opera production from an old forgotten manuscript, buried An account of the opera printed in 1658 on the occasion of the performances in the cellars of an old Italian library. Gazing upon the handwriting belonging to reports that the cardinal asked for a scenic battle (abbattimento) to celebrate one of the most important 17th century Italian opera composers was as exciting, the Spanish prince’s birth. Moreover, since this battle had to be justified within as conducting the premiere of the production three years later. After our 2006 a dramatic context, the account states that he hastily commissioned the court production other conductors also found their way to the Cavalli treasures in the physician and poet Giovanni Andrea Moniglia (1624-1700) to write a play that would Marciana Library and other record labels recognised the beauty and importance of be appropriate for the occasion and would fit theabbattimento . The account reports his operas. I am very proud of all the singers and instrumentalists that performed that the poet wrote L’Ipermestra in a few days, after carefully choosing the “right” so well that night, that we were able to produce this cd from ONE SINGLE TAKE OF story for the occasion. Nevertheless, although the publicity for the 1658 premiere THE PREMIERE WITHOUT CORRECTIONS and add it to the wonderful collection of was so convincing that everyone believed the opera had been written just for that Cavalli’s opera cds that‘s been released up and until now... occasion, we have proof of the existence of Ipermestra already in 1654 – four years Mike Fentross prior to the Spanish prince’s birth.

L’Ipermestra by Francesco Cavalli: A number of letters reveal that in that same year, between August and November, the love of a princess as a portrait of a grand duchess (Florence 1654-1658) Francesco Cavalli (1602- 1676) was in contact with his Florentine patrons, and, act after act, sent the opera to the grand-ducal court. Furthermore, the only extant In 1658, on the occasion of the recent birth of King Philip IV of Spain’s first son musical source of this opera, the composer’s autograph held in Venice, documents (prince Felipe Próspero), the Grand Duchy of Tuscany celebrated the royal event the compositional process, and in its final folios shows a sign of the opera’s earlier with one of the most magnificent operas ever staged in Florence:L’Ipermestra by conception. Instead of the prince’s name “Filippo,” which we find in the libretto Giovanni Andrea Moniglia and Francesco Cavalli. printed in Florence in 1658, the score contains a particularly meaningful female name. The opera was dedicated to “Vittoria,” clearly referring to the most important This opera originated from an unusual mix of court culture and the fashionable woman in the Grand Duchy of Tuscany at the time: the grand duchess Vittoria “opera alla veneziana,” one of the most in-vogue entertainments in Europe at the della Rovere.

8 9 Her name also appears in a manuscript libretto for L’Ipermestra, held in Rome, After being asked to kill her beloved husband Linceo (soprano) at the beginning that contains an early version of the opera close to Cavalli’s score. Its prologue of the first act (CD 1),1 Ipermestra comments on her father’s cruel request in (music lost) presents some lines that reveal the primary aim of this work: to celebrate a beautiful lament scene that ends with the aria “Piangete, occhi, piangete” the 33rd birthday of the queen of Florence (“della regina dell’Arno il gran natale”). (Track 09). She finally decides to save her love, and reveals her father’s plan to him. Moreover, together with the concomitant 1655 Carnival, the celebration perfectly Linceo, in his bewilderment, leaves, and she, alone on the stage, releases her pain fit with another project of the cardinal de’ Medici: the inauguration of the newly in the heartbreaking aria “Già che non ode il cielo” (Track 12). In a dynamic and built Teatro della Pergola, at the hands of the Accademia degli Immobili. He had theatrical scene Danao discovers his daughter’s betrayal and shows her his rage deployed all of his forces to build an up-to-date theater in which to stage modern (track 14). The first act ends with a comic scene by Ipermestra’s nanny Berenice (alto) operas with modern machinery and spectacular scene changes. However, due to who complains about Danao’s request, and finally foreshadows a happy ending delays in the building process, he postponed its opening until 1657, with a less (Track 15). complex dramma per musica, Il potestà di Colognole by Moniglia and the composer from Pistoia, Jacopo Melani. The Ipermestra project was revived around the end of At the beginning of the second act (CD 2), the lady-in-waiting Elisa (soprano) visits that year, when the cardinal activated a well-studied ‘recycling process’ after the Ipermestra in the prison where Danao has locked her up. She pines for her beloved birth of the Spanish prince, and thus the opera could finally be staged in 1658. Arbante (tenor), who felt in love with Ipermestra, but the princess soothes her: she will never love her own lady-in-waiting’s beloved. Ipermestra then sings Echoing the birth of a son to the Spanish king Philip IV after a long wait, which would sorrowfully about Linceo’s distance in a grieving passage starting with the words save the royal bloodline, L’Ipermestra tells the story of a royal lineage in danger, “Nel mar de’ miei tormenti” (Track 3). Arbante soon arrives at the prison to try eventually saved thanks to Divine Providence. However, the real center of the opera’s to seduce her, but she remains adamantly steadfast. At that moment, Elisa sees plot is the moral poignancy of the protagonist: Ipermestra (soprano) is the character Arbante in the jail cell and decides to reveal his love for Ipermestra to Danao, but around whom the story revolves. is unable to betray him and leaves in silence (Track 6). Then the king commands Arbante to ask Linceo for peace: he is coming with his army to destroy Argos and Just before becoming king, Ipermestra’s father Danao (bass) was banished from Danao wishes to stop the impending massacre. After singing the aria “Affetti, pietà, the kingdom of Egypt by his brother Egitto. He then sought fortune in Greece and / partite da me”, in a furious scene the king meets his daughter and lashes out at her, became king of the city of Argos. Egitto sent to Argos his army to conquer the city, blaming her for the imminent ruin (Tracks 8-9). Ipermestra, therefore, sends Elisa and but Danao, having been told by an oracle that he would be killed by a son of his Berenice to the battlefield to ask Linceo for peace in memory of her love, closing the brother, decided to offer his fifty daughters’ hands in marriage to Egitto’s fifty sons, scene with the aria “Durissime catene” (Track 12). In the meantime, in the war camp, and to ask the girls to kill their husbands during the first night of their marriage. This Linceo is corroded by doubt about Ipermestra’s faith, and, after the aria “A questo attempt to prevent the prophecy from coming true is the starting point of the opera, whose plot has a slightly unpredictable evolution. 1. Since Cavalli’s score does not present any opening sinfonia, this recording of Ipermestra has been supplemented by the instrumental opening from the opera Doriclea by the same composer, with text by Giovanni Faustini (premiere, Venice 1645).

10 11 Mark Tucker mio core / fan guerra mortale” (Track 13), he meets Arbante. The latter tells him that the princess married someone else during his absence, and Linceo, in great anger, sends him back to Danao declaring war on Argos (Track 15). Upon Elisa’s arrival in Linceo’s camp, he recalls how much he loved her before meeting Ipermestra, and renews his love for the lady-in-waiting. However, the time for battle has arrived, and the servant Vafrino reports that Argos is under attack. In the following scene the king Danao expresses his grief while Argos burns, and resolves to enter the fray and die, while the abbattimento takes place onstage (tracks 18-19).2

At the beginning of the third act (CD 3), Argos is destroyed and Ipermestra’s despair is heard in her aria “Cara la vita a me, se morte adoro?” (Track 3). During her encounter with Elisa, the princess discovers that Linceo does not love her anymore.

A scene change brings Arbante onstage, who realizes the gravity of his lie, singing Sergio Foresti the excruciating lament of repentance “Disperato cor mio, dimmi: che fai?” (Track 5). When Linceo comes back onstage he shows his love for Elisa with the aria “Il primo ardor” (Track 6), and finds her in the following scene. However, she does not accept his advances and reveals to him that Ipermestra has always been faithful to him. The princess, in the grips of sorrow after a last beautiful lament “Come viver poss’io” (Track 10), while Linceo looks on, decides to throw herself from a tower. Venus, however, as a token of appreciation for her constancy in love, sends a peacock to save the princess, and Linceo finally returns her love once again (Track 14). Ipermestra’s forgiveness of Arbante and his renewed love for Elisa complete the plot, and, after the duet for Ipermestra and Linceo “O mia vita, o mio core”, the opera ends with the final chorus “a 4,” joined by Elisa and Arbante, “Così d’amor le pene” (Track 15). Nicola Usula Marcel Beekman 2. The music for this battle scene was written by the Neapolitan composer Andrea Falconieri (1585-1656). It is titled Batalla de Barabaso yerno de Satanas, and was printed in Naples in 1650, as part of Falconieri’s Il primo libro di canzoni, sinfonie, fantasie, capricci, brandi, correnti, gagliarde, alemane, volte per violini e viole, overo altro stromento a uno, due e tre con il basso continuo (Naples, P. Paolini and G. Ricci, 1650).

12 13 Mike Fentross conductor & lutenist La Sfera Armoniosa Conductor/lutenist Mike Fentross has largely earned his credits as an early music Is founded in 1992, is a Dutch Baroque ensemble and orchestra specialized in the specialist. He is working all over Europe as a conductor, soloist and basso continuo performance of music from the seventeenth and eighteenth century. Artistic director player and he is professor of lute and basso continuo at the Royal Conservatory and conductor is Mike Fentross. In addition to the music of famous composers The Hague. In 2006 he founded the baroque orchestra La Sfera Armoniosa. such as Monteverdi, Haendel and Vivaldi, the ensemble undertakes research into the manuscripts and printed works of the European libraries in order to provide a About the opening concert of the Musica Antiqua Festival in Brugge the press rich spectrum of music from lesser known composers. The English music magazine wrote: He is a true conductor, not only in his movements, but also and especially in Gramophone wrote about their first cd:“How soon will we hear the enchanting his musical thought, developed and original, which distinguishes him from many of La Sfera Armoniosa again, and what fresh buried treasure will they unearth?” his colleagues who are considered to be ‘primus inter pares’. Besides a technically perfect performance of his orchestra, his lecture of ‘Membra Jesu Nostri” is tempting La Sfera Armoniosa is known and praised for it’s lively and colourful sound and for for its intensity and its theatricality: Fentross increases the contrasts, uses rubati rarely its groundbreaking programmes. They created in 2004 a Schoenberg/Monteverdi heard in this repertoire and builds powerful nuances which brings to the music a programme that they performed with great success in the Utrecht Early Music Festival supplementary dimension of sound. and they performed modern world premiers from three almost forgotten opera’s: La Rosinda, L’Ipermestra and Granida. In 2012 the Concertgebouw asked Ton Koopman said in an interview with the German music magazine Concerto: I have La Sfera to design and perform a special program, the Amsterdam musical life before found in Mike Fentross an incredibly gifted basso continuo player. I don’t know any the concerthall was build, for their 125th anniversary. one that plays as musical and intelligent continuo as him. La Sfera Armoniosa performed in main festivals and concert halls such as: Festival Mike Fentross conducted in many festivals and concerthalls like the Concert- van Vlaanderen, Festival d’Ambronay, Festival Oude Muziek Utrecht, Music Center gebouw in Amsterdam. the Festival van Vlaanderen, Festival d’Ambronay, Vredenburg, Musikfestspiele Potsdam Sanssouci, Monteverdi festival Cremona, Festival Oude Muziek Utrecht, Musikfestspiele Potsdam Sanssouci, Paradiso Festival de Musica Portico de Zamora, Festival Musica Antiqua Bruges, and the Amsterdam, Monteverdi Festival Cremona, Festival de Musica Portico de Zamora, Concertgebouw of Amsterdam. Festival Musica Antiqua Brugge, Vantaa Early Music Festival, Bayreuth Barock and Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. For two times he had the honour to conduct in About their performance of the opera La Rosinda from Francesco Cavalli in the presence of Queen Beatrix of Holland. Musikfestspiele Potsdam Sanssouci the press wrote: ‘Das Orchester stellt an diesem Abend unter Beweis, dass es zu den führenden Barock-Orchestern gehört. Und was About his first time conducting the Dutch Chamber Choir in 2010 in the für Zwischentöne auch aus dem Orchestergraben kamen, werde ich so schnell nicht Concertgebouw the press wrote: Conductor Mike Fentross rivalled Caravaggio wieder vergessen. Große Kunst war das. Nicht mehr und nicht weniger’. with the score of the Maria Vespers. His first time conducting the Nederlands Kamerkoor was a resounding success. 14 15 Elena Monti soprano Mahler’s IV Symphony in Trieste, Vivaldi’s Gloria, Bach’s Magnificat and Beethoven’s Born in Milano, Elena graduates with honors and honorable mention at the Missa solemnis in Malaga, Milan and at the Teatro Regio di Parma. Conservatorio Verdi in Milan under the guide of Giovanna Canetti and specializes at the Accademia del Teatro alla Scala, also taking part at the productions of Die She has been directed by important conductors including: Gerd Albrecht, Rinaldo Zauberflöte, L’Elisir d’Amore as Adina and Gluck’s Armide directed by Maestro Muti. Alessandrini, Giovanni Antonini, Aldo Ceccato, Dantone, Daniele Gatti, Djasung Kakhidze, Riccardo Muti, Jeffey Tate, Nello Santi, Robin Ticciati, and Massimo Zanetti. During the following years she’s regularly invited by important theaters such as: Teatro di San Carlo in Naples in Cimarosa’s Il marito disperato, Ravel’s L’Enfant et les Among her recent engagements: Così fan tutte (Fiordiligi) in Bari conducted by sortilèges; Opernhaus in Zürich in Verdi’s Falstaff; Teatro del Maggio Fiorentino in Peer Roberto Abbado, La Traviata at Teatro La Fenice in Venice, her debut at Opera di Gynt; Teatro Verdi in Trieste playing Britten’s Peter Grimes and Donizetti’s Rita; Teatro Firenze in Così fan tutte (Fiordiligi) and again Fiordiligi at Bolshoi Theatre in Moscow Lirico in Cagliari for Schubert’s Alfonso und Estrella and Verdi’s Un ballo in maschera; Teatro della Maestranza in Seville for Massenet’s Manon; Teatro Comunale di Bologna Emanuela Galli mezzo soprano in Boris Godunov conducted by Daniele Gatti; Teatro alla Scala in Le Nozze di Figaro; The Italian soprano, Emanuela Galli, received her diploma in singing at the the Salzburg Pentecost Festival in Hasse’s I pellegrini al Sepolcro di Nostro Signore, Conservatory of Music of Mântua. conducted by Riccardo Muti. Emanuela Galli has collaborated with some ensembles and orchestras of Baroque In recent seasons she sings Mimì in La Bohème, Donna Anna in Don Giovanni, music, such as the Cappella della Pietà dei Turchini, La Risonanza, La Venexiana Fiordiligi in Così fan tutte at Teatro La Fenice in Venice, Handel’s Partenope in Ferrara (Director: Claudio Cavina), Pian&Forte and La Fenice. She has participated in festivals and Modena, Orlando Paladino at the Concertgebouw in Amsterdam, La Bohème in and performed in the major Italian cities and abroad, among which are ‘’Música e Liege, Midsummer night’s dream at La Fenice in Venice and Parma, conducted by Yuri Poesia’’ of S. Maurizio in Milan, Festival Barroco of Pontoise, the Festival of Beaune, Temirkanov, Peer Gynt at Teatro Filarmonico in Verona and Così fan tutte in Saint- the Festival of Bruges, the Festival of Utrecht and the Festivals of Freiburg and Etienne and Nurnberg. Lugano. Beyond that, she has appeared at Theatre la Fenice in Venice, in Santiago de Compostela, in Barcelona, at the Konzerthaus of Vienna, the Konzerthaus of Berlin, and Particular interesting is the production of Mozart’s La Clemenza di Tito (Servilia), with Lisbon at Fundação Calouste Gulbenkian. Jeffrey Tate at Teatro di San Carlo in Naples, her debut in Violetta in La Traviata first at Teatro Sociale in Como then in Tokyo and Madrid in concert form and New Year’s Emanuela Galli has interpreted various roles of the repertoire of the Italian Baroque concert in 2015 at the Teatro Real in Madrid. opera, being distinguished Erosmina in La Finta Cameriera by Gaetano Latilla, for the Teatro Petruzzelli in Bari, Cupido and Maria Madre in La Colomba Ferita by Francesco Also her concert activity is intense; Mozart’s Requiem, Brahms’ Ein Deutsches Requiem, Provenzale, at the Theater San Carlo of Naples, Belluccia Mariano in Li Zite’n Galera by Mozart’s Konzertarien in Jerusalem and Graz, Mozart’s Messa dell’Incoronazione, Leonardo Vinci, directed for Antonio Florio, and Alcina and Sirena in the opera-ballet

16 17 of Francesco Caccini La Liberazione di Ruggiero dall’Isola di Alcinasob directed by Gaële Le Roi has been fortunate enough to perform in concert under the baton of Gabriel Garrido. In Teatro Massimo of Palermo she also particpated, as a soloist, in such conductors as Michel Corboz (Elijah, Mendelssohn), Jean-Claude Malgoire (Die Vespro della Beata Vergine by Claude Monteverdi. Schöpfung, Haydn), Marek Janowski (Daphné, Strauss), Myung Wung Chung (Die Schöpfung, Haydn), Esa Pekka Salonen (Le martyre de Saint-Sébastien, Debussy), Sir Emanuela Galli has already participated in some recordings for various labels, as well Yehudi Menuhin (Mass in C minor and Exultate jubilate, Mozart), Emmanuelle Haïm as radio and TV broadcasts. (Madrigali amorosi e guerrieri, Monteverdi), Ryan Brown (Hippolyte et Aricie, Rameau ; Alceste, Lully), Emmanuel Krivine (Requiem, Fauré) and Michel Plasson (Dialogues Gaëlle Le Roi soprano des carmélites and Les Mamelles de Tirésias, Poulenc). After debuting at the Opéra de Lyon, Gaële Le Roi was immediately noticed by Peter Sellars, who asked her to sing Yniold (Pelléas et Mélisande) at the Nederlandse Ms Le Roi appeared on the opera stage with many illustrious conductors, including Opera-DNO d’Amsterdam and at the Los Angeles Music Center. She reprised the Sir Simon Rattle, John Eliot Gardiner, René Jacobs, Christophe Rousset, Kent role with the Teatro della Fenice di Venezia as well as at the Opéra National de Paris, Nagano, Sylvain Cambreling, Armin Jordan, Alain Lombard, James Conlon, Marc then debuted the role of Mélisande in 2002 at the Opéra de Massy. Minkowski and Lorin Maazel.

During her career, Gaële Le Roi has performed regularly at DNO of Amsterdam Gaële le Roi has performed at numerous festivals, such as Aix-en-Provence, the (L’incoronazione di Poppea, Damigella and Amor ; Jenufa by Janáček, Jano), the Festival de la Chaise-Dieu, the Festival de Beaune, the Montpellier Festival de Radio Opéra de Lyon (Dialogues des carmélites, sœur Constance), the Opéra National France, the Chorégies d’Orange, the Salzburg Festival, the Innsbruck Festival, the de Paris-Garnier (L’enfant et les sortilèges, l’enfant ; Die Zauberflöte, Papagena Utrecht Early Music Festival and the Boston Early Music Festival. ; Les Indes galantes, Zaïre), the Opéra National de Paris-Bastille (Die Zauberflöte, Papagena ; Boris Godounov, Fiodor ; From the House of the Dead by Janáček, Alieia; She has worked under directors such as Pierre Audi, Richard Jones, Bob Swaim, Juliette ou la clefs des songes by Martinù, Le petit arabe ; Les Troyens, Ascagne). At Herbert Wernicke, Graham Vick, Stephen Lawless, Klaus Michael Gruber, Benno the Teatro Real de Madrid she once again performed From the House of the Dead Besson, Patrice Caurrier/Moshe Leiser and Bob Wilson. by Janáček. At the Brooklyn Academy of Music in New York she sang again the roles of Amor and Damigella in L’incoronazione di Poppea. She appeared at the Théâtre Since 2009 Gaële Le Roi has been travelling between Europe and the United States, du Châtelet (Carmen, Frasquita ; Peter Pan by Patrick Burgan, la fée Clochette where she now lives. She recently appeared at the Kennedy center and at Carnegie ; Le Vervügbar aux Enfers by Germaine Tillon, Rosine et Marguerite, two world Hall with a concert program of works from 17th- century France and Italy, pairing her premières), at the Théâtre des Champs-Elysées ( Die Zauberflöte, die erste Dame) with French tenor Jean-Paul Fouchécourt and Opera Lafayette (Ryan Brown). as well as at the Teatro Lirico di Cagliari (Œdipe by Enesco, Antigone). She also appeared at the Théâtre de la Monnaie de Bruxelles for the première of Frühlings Erwachen by Benoît Mernier in the role of Ilse.

18 19 Marcel Beekman tenor Operatic repertoire includes Berenice L’Ipermestra Cavalli, the title role in Platée, the “This performance had an unforgettable Platée in the Dutch tenor Marcel Beekman” title role in Pygmalion and Valère, Damon, Don Carlos Les Indes GalantesRameau, wrote The New York Times after his international break-through with the title role Maître de Musique and Maître de Chant Les Fêtes Vénitiennes Campra, Nurse Granida in Rameau’s opera. Described by Süddeutsche Zeitung as “the master singer who P.C. Hooft, Arnalta and Nutrice L’Incoronazione di Poppea, Eumete Il ritorno d’Ulisse achieves miracles” and praised by Wiener Zeitung for a performance that “was in patria and the title role in Orfeo Monteverdi, Lope Don Chisciotte in Sierra Morena snazzy…even defied gravity”, Amsterdam based Marcel Beekman is reknowned for Conti, Germanico Arminio Biber, Pedrillo Die Entführung aus dem Serail, Basilio and his interpretation of operatic character roles as well as early and contemporary music Don Curzio Le Nozze di Figaro Mozart, Skrjagin Skupoy Pashkevich, Prince Nilski performances. Igrok Prokofiev, Adrian Der Sturm Martin, 1., 2. and 4. Jude SalomeStrauss [“…the well-executed quintet of bickering Jews was dominated by Marcel Beekman’s lacerant Marcel Beekman has performed the great German, French and Italian baroque tenor…”], Le Cabaretier Benvenuto Cellini Berlioz, Ulrich Eisslinger Die Meistersinger repertoire all over Europe, the United States, Middle East, South Africa and Japan von Nürnberg Wagner, Mime Das Rheingold and Siegfried Wagner, Hauptmann in major concert venues and festivals with specialized conductors such as William and Narr Wozzeck Alban Berg, Primo Sacerdote Il PrigionieroDallapiccola, Pégase, Christie, Frans Brüggen, Christophe Rousset, Richard Egarr and Reinhard Goebel. He Sénéchal and Prêtre L’écume des jours Edison Denisov [International Diaghilev Award has performed later repertoire as well with Sir Simon Rattle, Daniele Gatti, Sir Mark 2013], the title role in Jonah the Naysayer Willem Breuker, Arthur Rimbaud Nuit de Elder, Iván Fischer, Claus Peter Flor, Ariane Matiakh, Steven Sloane and Ed Spanjaard, l’enfer Roderik de Man, Laki Topalovic Maratonci Isidora Zebeljan, Zamar Legende with orchestras including the Royal Concertgebouw Orchestra, Berliner Philharmoniker, Peter-Jan Wagemans, Ricardo Laika Martijn Padding, Casella La Commedia and Pope Los Angeles Philharmonic, Orchestra of the 18th Century, Les Arts Florissants, Innocenzo XI Theatre of the World Louis Andriessen. Dutch national press unanimously ASKO|Schönberg and Orchestra Sinfonica di Milano Giuseppe Verdi. applauded him for this latter role, being “a distinctively formidable Pope, touching and brilliant”. Los Angeles Philharmonic released a double CD of the production on Marcel is also known for his outstanding ability in more avant-garde repertoire. He has the Nonesuch label in autumn 2017 which was nominated for the BBC Music Magazine worked extensively with conductors such as Reinbert de Leeuw, Sylvain Cambreling, Awards 2018 in the category opera. John Adams, Marc Albrecht, Avner Biron and Jonathan Stockhammer in works by Igor Stravinsky, Alban Berg, Benjamin Britten, Nicolas Obouchov, Pascal Dusapin, Edison Marcel Beekman has worked at Dutch National Opera, Theater an der Wien, Opéra Denisov, Mauricio Kagel, Witold Lutoslawski, Joseph Bardanashvili, Gottfried von Comique de Paris, Théâtre du Capitole Toulouse, Staatstheater Stuttgart, Salzburger Einem and György Kurtág. Marcel has given many world premières that have been Festspiele, Bregenzer Festspiele, Holland Festival, Brooklyn Academy of Music, specially composed for his voice: Calliope Tsoupaki, Martijn Padding, Roderik de Lincoln Center and Carnegie Hall New York with directors Robert Carsen, Pierre Man, Micha Hamel, Elmer Schönberger, Jacques Bank, António Chagas Rosa and Jeff Audi, Ivo van Hove, Claus Guth, Stefan Herheim, Tatjana Gürbaca [the press referred Hamburg have written specifically for him, as have the younger generation of Dutch to Beekman’s Mime in her Vienna Ring-Trilogie of 2017 as “ausgezeichnet“, “mit composers such as Reza Namavar, Joost Kleppe, Anke Brouwer, Bart Visman and schnarrendem Tenor ein genial winselnder Mime“, “ungemein wortdeutlich“, “ein Matthias Kadar. köstlich-keifender Mime“ and “il flessuosissimo tenore olandese Marcel Beekman

20 21 risplende in una parte più che controversa, indossando la kippah“], Hal Hartley, Nicola Orleanskaja Deva, Escamillo in Bizet’s Carmen (on Tour in Netherland and Belgium), Raab, Jan Lauwers, Marcel Sijm and Krzysztof Warlikowski. The latter staged DNO’s Giorgio Germont in Verdi’s La traviata (Staatoper Szeged in Hungary) and Ford in 2017 production of Wozzeck in which Beekman’s interpretation of Der Hauptmann was Verdi’s Falstaff (on Tour in Netherland). In 2014 he sang as Leporello in Don Giovanni described internationally as excellent and outstanding; sadistic and maniacal as well as with Festival in Alden Biesen and Shaunard in La Bohème on Tour in Netherland. In “eccezionale” and “absolument unique”. The TV-registration of this production will be September he sang with the Orchestra Sinfonica di Sanremo in Brahms Ein deutsches released on DVD. Requiem.

The 2018/19 season kicked off with L’Incoronazione di Poppea in the Salzburg Festival Sergio Foresti has worked with stage directors such as Luca Ronconi, David McVickar, where Marcel Beekman performed the roles of Nutrice and Famigliare I. A CD and Vincent Boussard, Graham Vick, Toni Servillo and Robert Wilson and conductors such DVD-release of this production is planned for autumn 2019. Engagements for the near René Jacobs, Rinaldo Alessandrini, Ottavio Dantone, Jordi Savall, Fabio Biondi, René future include the roles of Nurse in Francesco Sacrati’s La finta pazza in Dijon, Kraków Clemencic, Giovanni Antonini and Enrico Gatti. and Versailles and Tanzmeister in Richard Strauss’ Ariadne auf Naxos at Théâtre des Champs-Élysées in Paris. Concert performances will take him to Stavanger, Vilnius, Tel Sergio Foresti made his debut in 1998 in L’Olimpiade by Antonio Vivaldi at the Aviv, Hamburg, Rome, Genève and Helsinki, besides scheduled projects with several Teatro Rendano di Cosenza. From then on, he started to appear in some of the most leading orchestras in The Netherlands. important festivals and theatres throughout Europe. After taking part in the Wexford Opera Festival and in the Opera Barga Festival, he sang as Plutone in Monteverdi’s Sergio Foresti bass Orfeo at the Festival of Stiria in Graz. In Bassano del Grappa he portrayed the role Sergio Foresti studied singing and piano in Modena and in Florence. of Leporello, at the Teatro di San Carlo di Napoli he sang in Cimarosa’s Il marito disperato, followed by a new production of L’incoronazione di Poppea at the Teatro Multi-talented musician and singer, has gone through different repertoires from Comunale di Bologna in the 2001-2002 season. Monteverdi to Verdi and Puccini singing in theatres such as Staatsoper Berlin, Bayerische Staatsoper, Teatro alla Scala, Teatro San Carlo di Napoli, Theater an der After an initial activity as chorus singer in several theatrical institutions, Sergio Foresti’s Wien, Teatro Real Madrid and Théâtre Royal de La Monnaie and in festivals such particular interest in Medieval, Renaissance and Baroque music brought him to perform as Mafestival Brügge, Festival OudeMuziek Utrecht, Styriarte Graz and Innsbrucker with numerous ancient music ensembles: among them, Concerto Italiano (Director: Festwochen der Alten Musik. Rinaldo Alessandrini), Reverdie, Il Giardino Armonico, Europa Galante, Sonatori della Gioiosa Marca, Accademia degli Invaghiti, Cappella Ducale di Venezia, Accademia His repertoire include: Conte di Almaviva in Le nozze di Figaro (Wexford Opera Bizantina, Clemencic Consort, Athestis Chorus, La Capella Reial de Catalunya, Festival), Leporello in Carlos Sauras Film Io, Don Giovanni and Publio in La Clemenza Ensemble a Sei Voci. In this period he had the chance to sing under the baton of di Tito (on CD conducted by René Jacobs), Cimarosa’s Il marito disperato, Tchaikovsky’s Rinaldo Alessandrini, Fabio Biondi, René Clemencic, Enrico Gatti, Jordi Savall.

22 23 Sergio Foresti collaborated as soloist with the Cappella di San Petronio di Bologna, Mark Tucker performed for BBC Radio 3 in Peter Schmoll by Weber and the premiere Accademia Chigiana di Siena, Accademia Nazionale di S. Cecilia di Roma, Ravenna of Scarlatti’s Una villa di Tuscolo. He also appeared in Granada TV’s Man and Music Festival, Rossini Opera Festival, RAI, Radio France, RTSI, WDR. series. He gave recitals with Nigel North and David Mason. In 1990-1991 season he sang in Die Entführung at the Newbury and Spitalfields Festivals, and Bach’s St Sergio Foresti’s discography includes recording for Virgin, Opus 111, Tactus, Matthew Passion (BWV 244) in Aarhus, Denmark, conducted by Richard Hickox. Further Bongiovanni, Stradivarius, Arcana, Frequenz, Accord, Dynamic, Chandos, Divox. operatic roles include Cavalli’s Egisto, Alcide in Rameau’s Les Fetes de Polymnie, Eurimaco in Monteverdi’s Ulisse, and Mozart’s Bastien, Belmonte and Tamino. He has Mark Tucker tenor sung in concert performances of Rameau’s Pygmalion in Stuttgart, Rouen and Utrecht, The English tenor, Mark Tucker, studied at Cambridge and the Guildhall School of conducted by Sigiswald Kuijken. Later repertoire includes Nicolai’s Fenton and Igor Music and Drama. Stravinsky’s Oedipus.

Mark Tucker’s appearances in opera, concert and Lieder have been widely acclaimed, and he is now established as one of the foremost tenors of his generation. An outstanding interpreter in the baroque and classical repertoire, he has performed throughout Europe and recorded under leading conductors, such as Michel Corboz, John Eliot Gardiner, Nikolaus Harnoncourt, René Jacobs, Ton Koopman, Roger Norrington and Sigiswald Kuijken. He has appeared at the festivals of Aix-en-Provence, Beaune, Florence, Flanders and Utrecht. He sang the Evangelist in J.S. Bach’s St Matthew Passion (BWV 244) at the Maltings, Snape, and in St John Passion (BWV 245) with the King’s College Choir Cambridge under Stephen Cleobury, Monteverdi’s Vespers at St Mark’s Venice conducted by John Eliot Gardiner with the Monteverdi Choir. Other ensembles with which he has worked include the Amsterdam Baroque Orchestra, The Sixteen, City of London Sinfonia, the Netherlands Bach Choir, the Northern Sinfonia and the Taverner Choir. He appeared at Bruges Festival in 1984 as Monteverdi’s Orfeo. He made his London recital debut in 1984 at the Purcell Room and his Festival Hall debut in Messiah in 1984. He contributed to European Music Year 1985 with Peri’s Orfeo under Philippe Herreweghe in Florence. Other highlights include Monteverdi’s Vespers of 1610 at the Salzburg Festival, L’incoronazione di Poppea in Amsterdam, New York and on tour in Italy, and many of the Mozart tenor roles.

24 25 CD 1: Atto Primo CD 1: Eerste Akte ov’era il mio soggiorno, waar mijn woning was, quante volte chiedei hoe vaak vroeg ik daar Amor niet om vleugels Scena Prima Scene 1 l’ali ad Amor per fare a te ritorno? om naar jou terug te keren? Linceo, Ipermestra Linceo, Ipermestra Che pargoletto ancora, Ik wist toen al dat elke zeldzame schoonheid Cortile Regio Koninklijk Hof quando nel tuo sembiante fissai lo sguardo, met jou vergeefs probeerde te wedijveren. e che di lui compresi Bij het goud van die krullen vallen Linceo Linceo essere i vaghi raggi al cor saette: alle oorlogsschatten van Indus in het niet. Qual mai benigna Stella Welke goedgezinde Ster heeft in conobbi allor’, che ’n vano En bij de bloesem van jouw gelaat girò nel Ciel d’Amor gli aspetti suoi; Amors hemel de stralen zo gebogen teco gareggia ogni beltà più rara; verbleken de aprilvelden van Flora. che s’adeguasse a quella, dat ze gelijkgezind all’oro delle chiome En toch stond de vriendelijke Hemel che lieta comparti gl’influssi a noi? ons lot zo gunstig hebben beïnvloed? cedon l’Indiche arene i suoi tesori mij dit zo begeerde goed toe. Non mai con più bel nodo Met geen mooiere verbintenis, e del tuo volto ai fiori Ik toch de jouwe, jij toch de mijne: sì giocondo Imeneo due cori avvinse dan die mij vandaag aan jou bindt, mijn Heldin, cedon di Flora in sull’ Aprile i campi. meer nog zou ik willen zeggen, di quel ch’a te (mia Diva) oggi mi strinse. won Imeneo ooit zo speels twee harten. Pur sì bramato bene mocht ik nog meer kunnen willen dan Ipermestra Ipermestra posseder mi concede amico Cielo; de jouwe te zijn en jij de mijne. Non è fra tanti Sposi, Er is tussen al die Aanstaanden pur son tuo; pur sei mia: più dir vorrei, ond’altera sen va d’Argo la Reggia, waarmee het Rijk van Argos zich verheft, se più d’esser io tuo, coppia di noi più fortunata; oh quanto, geen koppel dat gelukkiger is. d’esser tu mia potessero adorato mio bene, Ach, mijn liefste, hoe keken wij voler gli spirti miei. sospirammo in bramar giorno sì grato. zuchtend van verlangen uit naar deze gezegende dag. Ipermestra Ipermestra Ben mille volte uniti Wel duizend keer verenigden zich Belle porpore vezzose, Schone, lieftallige purpers al tenor del mio pianto i tuoi lamenti, jouw klachten met de klank van mijn geween; ond’Amor i labri inostra, waarmee Amor de lippen kleurt, che non portasse il termine beato, de zon noemden we lui, de momenten traag, pur son vostra: ik behoor aan jou. chiamaron pigro il Sol, di tardi momenti. omdat ze het gezegende moment niet brachten. di Rubini almo tesoro, Kostbare ziel van Robijnen, Ecco, che pur ei giunse; Zie hoe het zich nu dan toch aandient. mio ristoro, Idolo mio, mijn vuur, mijn liefste, pur son tua; pur sei mio: più dir vorrei, Ik toch de jouwe, jij toch de mijne: meer nog zou ik e che più bramar degg’io? wat méér mag ik me wensen? se più d’essere io tua, d’esser tu mio willen zeggen, mocht ik nog meer kunnen willen dan Linceo Linceo potessero voler gli spirti miei. de jouwe te zijn en jij de mijne. Lucidissime pupille, Aller stralendste ogen Linceo Linceo a cui porta invidia il giorno; waar de dag jaloers op is, Sulle rive del Nilo Aan de oevers van de Nijl, pur ritorno ik keer terug

26 27 a goder vostro splendore: om te genieten van jullie schittering: Scena Seconda Scene 2 o, mio core, Idolo mio, oh mijn hart, mijn aanbedene, Arbante Arbante e che pur bramar degg’io? wat méér mag ik me wensen? Mia sventura vuol così. Dit is de wil van mijn noodlot. Ma vedi omai, ch’alla vicina notte Maar je ziet al dat de komende nacht Cieco Amore e pur è vero! Amor blind? En of het waar is! cedono impalliditi i raggi d’oro; de gouden stralen verbleekt zullen wijken. Stral non hai più crudo, e fero, Er is geen pijl wreder of heftiger deh sferza, o biondo Dio Kom, blonde Godheid, gesel dello stral che mi ferì. dan de pijl die mij verwondde. i fervidi destrieri; uw krachtige paarden. Per te, bella Ipermestra, ard’ il cor mio, Voor jou, schone Ipermestra, brandt mijn hart. s’amoroso desio chiudesti in seno, Laat hun rasse tred, tra gelosi sospetti Temidden van jaloerse verdenkingen non sia veloce meno met dit verlangen naar liefde opgesloten in mijn borst temei del Sole, e paventai dell’ombre; vreesde ik het licht en was ik bang voor de schemer. il presto corso lor, de’miei pensieri. niet minder snel zijn dan mijn gedachten. ed hor potrò, mia vita, (empio martire!) En nu zal ik, mijn leven, (hoe wreed) moeten Ipermestra/Linceo Ipermestra/Linceo vederti in grembo ad’altri, e non morire? zien in andermans schoot zonder zelf te sterven? Graditi orrori Zoete verschrikkingen, Che fate, aure vitali a starmi in seno, Levensvonken, wat doen jullie in mijn borst, coprite il dì, verduister de dag en se già langue, e vien meno als iedere droevige geest er reeds verkommert en ammantate si l ‘Eterea mole, bedek het hemelgewelf ogni spirto dolente? Empio martire! wegkwijnt? Wat een wrede marteling se fra l’ombre deggío godere il Sole. als ik in de schaduw van de zon moet genieten. Perder la vita, e non poter morire. het leven verliezen en niet te mogen sterven! Ipermestra Ipermestra Vanne Linceo, mio genitor t’aspetta. Ga Linceo, mijn vader wacht op je. Scena Terza Scene 3 Linceo Linceo Arbante, Elisa Arbante, Elisa Dolente parto. Met pijn vertrek ik. Ipermestra Ipermestra Elisa Elisa Il tuo ritorno affretta. Des te sneller keer je terug. Adorato Tiranno Aanbeden Tiran, Linceo Linceo mia Deità severa, mijn strenge Godheid, Ti lascio il proprio cor. Bij jou laat ik mijn hart. colma d’immenso affann vloed van immense zorgen, Ipermestra Ipermestra pur ritorna a pregarti Alma sincera. keer toch terug om te bidden voor een zuivere ziel. Ti segue il mio. Het mijne zal jou volgen. A questi accenti fidi Bij deze klanken van trouw Linceo Linceo volgi pietoso il guardo, e poi m’uccidi: kijk je me vol medelijden aan om me vervolgens Ipermestra, mia vita, addio. Ipermestra, mijn leven, vaarwel! crudel, pur questa io sono, om te brengen. Wreedaard, toch was ik ooit Ipermestra Ipermestra ch’un tempo visse a tuoi desir gradita; het geliefde object van je verlangens; Linceo, mia speme, addio. Linceo, mijn hoop, vaarwel! la mia fede tradita mijn bedrogen trouw chiede all’Idolo suo giusta pietade vraagt aan haar liefste om oprechte meelij.

28 29 e troppa feritade; En je stralen van verachting Vuol negandomi (o Dio) salute, e morte, Terwijl hij me (mijn God) gezondheid en dood ontzegt, (non chiude alma gentil tanto rigore) slaan veel te veel wonden ch’amando viva, e che pietà non speri. wil hij dat ik in liefde leef zonder uitzicht op genade. vibrar dardi di sdegno (kan een goedaardige ziel zoveel strengheid kennen) Se m’ami dunque, non amata apprendi Als je dus van me houdt, neem dan onbemind a chi ti porge incatenato il core. bij wie aan jou haar geketende hart aanreikt. d’un disperato amore mijn pijn op in jouw marteling Arbante Arbante nel tuo proprio tormento il mio dolore. van wanhopige liefde. Elisa, allor, ch’io vissi Elisa, indertijd, toen ik leefde con gli spirti d’Arbante, met het gemoed van Arbante Scena Quarta Scene 4 qual ti giurai, qual dissi was ik altijd standvastig in Elisa Elisa d’esser, ti fui costante; mijn gevoelens voor jou en wie ik was. Qual deità d’Abisso Welke Godheid uit de afgrond ma poichè volle il faretrato Dio Maar vervolgens wenste de God met de pijlen cotanto inesorabile si rende, toont zich toch zo onvermurwbaar ch’io non fussi più mio, tutti ripose dat ik niet meer mezelf zou zijn, en hij richtte che sempre più s’adiri dat hij steeds bozer wordt op degene nella bella Ipermestra i miei desiri; al mijn verlangens op de mooie Ipermestra. con chi le porge incensi, e fuochi accende? die voor hem wierook brandt en vuren ontsteekt? se spira a’ suoi respiri Als het haar adem is waarvoor mijn hart zucht, Tu solo Arbante, solo, Jij, Arbante, jij alleen, terwijl ik je offers aanbied, lo spirto del mio core, als in mijn leven de uren alleen tellen mentre vittime t’offro, e l’alma, e ’l core; en ook mijn ziel en hijn hart. se della vita mia om te leven voor haar, idolo di furore, Razende man, sol nel viver di lei vivono l’hore, als ik niet je minnaar ben, sprezzi l’ossequio, e incrudelisci a’voti, je minacht het respect en ergert je aan de geloften. s’io non ti sono amante, geef Ipermestra daarvan dan e se puri, e devoti En als mijn diepste wezen zich incolpane Ipermestra, e non Arbante. de schuld en niet Arbante. volan gli spirti ad impetrar mercede, puur en devoot roert om te smeken om genade, Elisa Elisa vilipesa la fede wordt de trouw beledigd en stort ze, La speranza (o mio caro) Hoop (oh mijn lieve) is de basis destrutta cade al tradimento in seno; door verraad gevallen, neer in mijn hart. è la base d’Amor; folle, che speri van liefde; idioot, wat verwacht je oh delle mie sventure ultimo segno, Oh, ultiem teken van al mijn rampspoed, mentre Ipermestra è di Linceo consorte? nu Ipermestra de partner is van Linceo? se dagl’affetti miei nasce il tuo sdegno! als mijn genegenheid de oorzaak is van jouw verachting! Se caduta è la speme, Amor vacilla; Als de hoop ter aarde stort, dunque tornato Arbante, wankelt ook de liefde. Scena Quinta Scene 5 ritorna ancor qual già mi fusti amante. Laat dus met de terugkeer van Arbante Elisa, Berenice Elisa, Berenice Arbante ook hem terugkeren die eens mijn minnaar was. Quanto più cruda legge Arbante Berenice Berenice all’Impero d’Amor l’alme soggetta? Hoeveel wreder is de wet voor de ziel Per fare onore alle Reali spose Ter ere van de koninklijke huwelijken Per tormentarmi elegge die onderworpen is aan het Rijk van Amor? in giorno si gradito krijg ik op i più barbari modi, e più severi. Om mij te martelen kiest het de meest barbaarse mi sento un appetito zo’n aangename dag en meest strenge middelen. 30 31 di ripigliare anch’io zin om zelf weer Elisa Elisa il settimo marito; een nieuwe echtgenoot te nemen: Misera, e qual degg’io Ellende, hoe zou ik voor mijn bittere zorgen ma poi, che quest’età non lo concede maar aangezien mijn leeftijd dat niet meer toelaat, all’aspro affanno mio sperar conforto? troost kunnen verwachten? di tal gioir immenso brengt de herinnering aan die immense genoegens Termini il mio penar col pianto solo Als mijn pijn erger wordt als je me troost, la memoria commuove ogni mio senso. al mijn zinnen in beroering. se’l consolarmi ancor m’accresce il duolo. laat mijn pijn dan maar in tranen ten onder gaan. Che sontuose nozze! Wat een groots huwelijk! Si fan gli Sposi a filze Zullen de vijftig dochters van de Koning op rij Scena Sesta Scene 6 del Re cinquanta figlie het jawoord geven Berenice Berenice con altrettanti Maschi aan even zoveel zonen Chi non sa quanta sia Wie niet weet del Suo frattello Egitto? Io ben prevedo, van zijn broer Egitto? Ik zie het al gebeuren: l’ardente frenesia hoe een vrouwenhart kan branden se sia, che s’assomiglie mocht ieder van hen nel sen di Donna di piar marito van verlangen om te trouwen, ciascuno al Padre in rendersi fecondo, net zo vruchtbaar zijn als hun vader, non intende die heeft geen weet che debba? In pochi Mesi dat dan in enkele maanden de wereld zich ne comprende en begrijpt evenmin d’un parentado solo empiersi il Mondo. al kan vullen met hun nakomelingen. come per lieve affanno or le trabocchi hoe door de kleinste zorg in een tijd van vreugde Ma tu come pensosa! Maar jij, waarom zo treurig? nella stagion del riso il pianto agli’occhi. de ogen kunnen overlopen van verdriet. Lascia, ch’io ben ti miri, Laat me eens zien, come si lagrimosa? waarom huil je zo? Scena Settima Scene 7 Folle, perchè sospiri? Gekke meid, waarom zucht je zo? Danao, Ipermestra Danao, Ipermestra Io ben m’accorgo, intendo il tuo pensiero; Ik zie het al en ik weet al wat je denkt: colle cinquanta spose bij die vijftig bruiden Danao Danao all’ultimo sollazzo zou jij je (als ik me niet vergis) Figlia, diletta figlia, Dochter, geliefde dochter, vorresti (s’io non erro) entrar nel mazzo. als laatste gelukkige aan willen sluiten. delle viscere mie parte più cara de meest dierbare van mijn bloed, Verrà bensì, credilo a me, Geloof me, delizie del mio core, a cui prepara vreugde van mijn hart voor wie anco per te questo bramato dì, er komt absoluut serti di gloria omai d’Argo l’Impero. het Rijk van Argos erekransen voorbereidt, vedrai bensì. ook voor jou, deze zo begeerde dag, Al mesto Genitore schenk aan deze trieste vader behalve Asciuga il pianto, droog je tranen en hoop ondertussen op porgi al par dell’orecchie intento il core. het luisterend oor ook de intentie van je hart. e spera intanto een knappe bruidegom, net zo mooi als jij. Celati nel mio seno In mijn borst schuilt een zeer groot geheim, leggiadro Sposo eguale a tua beltà De wond die Amor je middels hem toebracht altissimo segreto, dat ik je zou moeten vertellen en openbaren, risanerà quella parte, ch’Amor per lui ferì. zal dan genezen zijn, ch’a te ridire, e palesar dovrei, aan jou alleen, dochter, omdat je als je wilt, Verrà bensì. geloof me maar. a te sola, che puoi een kwaadaardig lot kunt keren.

32 33 rompere un rio destin, figlia, se vuoi, Maar ik durf je niet de waarheid involar mi dovesse, e regno, e vita dat het geslacht van Egitto ma non osa la lingua te onthullen over een ongehoord verraad, degli Oracoli, oh Dio, fur le risposte, mij zowel het rijk als het leven af zou nemen. aprirti il ver d’un tradimento insano, dat een kwade hand voor mijn ondergang heeft nè gran tempo trascorse, Het duurde niet lang che contro me disegna iniqua mano, uitgetekend. Wanneer je mij niet zweert met che di Licea sulle vicine arene of de vlakte nabij Lircea se con invita fede a me non giuri onoverwinnelijke trouw om onvermurwbaar je dal mio crudel Germano zag zwart van wapens en tenten osar con petto forte taak uit te voeren, dan zal hij die je het leven gaf d’armi, e di tende fu sgombrato il piano; van mijn wrede broer. che chi diè vita a te si tolga a morte. zelf de dood vinden. quindi per evitar l’alte ruine Om de grote ondergang te voorkomen, Ipermestra Ipermestra con simulata pace maskeerde ik het angstige gezicht Padre qual dura sorte Vader, welk wreed lot verstoort di Marte estinsi la temuta face, met geveinsde vrede van Mars turba il seren di sì beato giorno? de rust van zo’n gezegende dag? e per velar l’inganno en om het bedrog te versluieren Chiuderà le mie nozze infausto fine? Schuilt er in mijn huwelijk een noodlottige afloop? (o mie dilette figlie ) verbond ik jullie , mijn geliefde dochters Ahi quanto è vero, ahi quanto, Oh, hoe waar, hoe ontzettend waar is het toch, ad arte in nodo marital vi strinsi door een huwelijk che l’estremo del riso assaggia il pianto! dat in het directe verlengde van de lach tranen schuilen! co’ barbari Nipoti; aan zijn barbaarse nakomelingen. Padre, deh non temer, vivi sicuro, Vader, vrees niet, je leven is zeker. ma perch’ il mondo apprenda, En opdat de wereld leert, per gli alti Numi il giuro, Ik zweer het voor de hoge Goden: che Maestade offesa dat beledigde keizerstrots porgerò col mio sangue a te lo scampo, met mijn bloed verschaf ik je redding. sol si placa col sangue, e con la morte alleen met bloed en dood wordt bevredigd e se schermo miglior, Padre, non trovi, En mocht je, vader, geen beter schild vinden, e ch’in destra senile, en dat wanneer in de rechterhand questo mio seno ignudo dan zal mijn naakte borst se langue il ferro, e trema, door ouderdom het ijzer verslapt en trilt; contro l’armi omicide a te sia scudo. voor jou een schild zijn tegen moordwapens. non vacilla, e non langue weet dat dan het gulden diadeem op het witte hoofd Danao Danao sovra canuta fronte aureo Diadema; allerminst wankelt of verslapt. Oh come lieto ascolto, Oh, hoe aangenaam klinken d’Astrea sotto la spada De heiligschenners uit Astrea zullen il grato suon de’ generosi accenti! die edelmoedige woorden! la sacrilega stirpe estinta cada: onder het zwaard vallen. Ti stringo al sen; tu di pietade accesa, Ik druk je aan mijn borst, jij, vervuld van medelijden, da te figlia s’appresti Mijn dochter, van jou hangt mijn redding af se dai bando al timor, vinta è l’impresa; als jij je vrees weet uit te bannen, is de zaak gewonnen. lo scampo a me dall’augurata morte. van de mij toegewenste dood. del Tempio là su riveriti Altari, Het was ginds bij de tempel bij de vereerde Altaren, Già pronta ogn’altra figlia a me promise Al mijn andere dochters hebben zich al bereid verklaard (appunto hor volge l’anno) nu precies een jaar geleden, troncare a mia difesa om ter mijn verdediging bij hun bruidegom che dal desio portato, dat ik, door verlangen gedreven allo sposo fatal di vita il filo: de levensdraad door te snijden: chiesi al gran Dio di Delo aan de grote god van Delos vroeg tu che saggia il giurasti, wijs heb je gezworen, laat je vóór alles leiden quel che contro di me racchiuda il fato: wat het lot voor mij in petto had. vi è più di sdegno, che d’Amore ardente, door verachting in plaats van brandende liefde. che d’Egitto la prole Het antwoord van het orakel was, mentre in grembo al piacer dorme Linceo, Terwijl Linceo slaapt in de schoot van het genot, per salvar l’innocente uccidi’l reo. dood dan de schuldige om de onschuldige te redden. 34 35 Ipermestra Ipermestra di quanto vider mai raggio di Sole: dan ooit het zonlicht heeft gezien. Lassa, ch’ ascolto? Ohimè, Hemel wat hoor ik? Mijn God, se per tua mano ucciso Als Linceo niet snel door jouw hand zal sterven, mio Genitor, mio Re! mijn vader, mijn koning! non sia tosto Linceo, non sei mia prole. ben jij geen kind van mij. Danao Danao Parla, dì: che rispondi? Zeg op, wat is je antwoord? Tu sola e pure, Ipermestra Jij alleen, echt jij Ipermestra, Ipermestra Ipermestra sei tu: tu sol fra tante, als enige van allen, Che son di Danao figlia. Dat ik de dochter ben van Danao. tu sola a questo dir solle paventi? reageert zo verschrikt? Danao Danao Timida, e questi sono Zo terughoudend; zijn dit nou de hoogste deugden Mora dunque Linceo. Dus sterft Linceo. delle Greche donzelle i pregi alteri? van de Griekse jongedames? Ipermestra Ipermestra Avviliti pensieri Schuilen er soms in die koninklijke hoofden È tuo comando. Dat is uw bevel. chiudon le Regie menti? onterende gedachten? Danao Danao Ipermestra Ipermestra Come giusto l’impongo. Door mij rechtvaardig opgelegd. E come (o Padre,) e come En hoe, o Vader, maar hoe; Ipermestra Ipermestra in quel petto innocente? in die onschuldige borst? E giusto il credo. En door mij rechtvaardig gerespecteerd. Danao Danao Danao Danao Ancor contrasti? Nog steeds spreek je me tegen? Opra da saggia, al mio voler t’appiglia. Een wijs besluit, laat mijn wil je houvast bieden. Ne paterno comando Ik beveel je als vader om mij te helpen overleven; Ipermestra Ipermestra diretto al viver mio fuga il timore, dat zou alle vrees bij je weg moeten nemen. Mora dunque Linceo. Dus sterft Linceo. che degenere a me chiudi nel core? Wat voor ontaarding tegen mij zit er in je hart? Danao Danao Vorrai dunque soffrire, Wil jij het lijden, Or sei mia figlia. Zo ken ik mijn dochter. che ti sgridano imbelle dat je onverschrokken zussen le tue prodi sorelle? je met verwensingen te lijf gaan? Scena Ottava Scene 8 Crudel, più nel tuo seno Wreedaard, zit er in je borst, Ipermestra Ipermestra possono (il dirò pur) lascivi affetti, ik zeg het toch, meer zinnelijke lust E qual dolente stato Welk lijden ch’amor di figlia? Ahi cruda! E per l’amante, dan dochtersliefde? Oh wreedheid! Voor je liefje fu mai simile al mio? was ooit gelijk aan het mijne? non per lo genitor pietade annidi? koester je meelij en niet voor je Vader? Oh Padre, oh Sposo, oh Dio! O vader, o bruidegom, o God! Non mentiscon gli Dei. De Goden liegen niet. Ingiustissimo Cielo, Meest onrechtvaardige Hemel, La vita di Linceo sia la mia morte, Als Linceo leeft, zal Linceo mijn dood zijn. per me ricetti sol Numi di sdegno, aan mij schonk je slechts Goden vol verachting, tu micidial, tu parricida sei. Jij bent dodelijk, een vadermoordenares, tiranni iniqui dell’Etereo Regno. onverbiddelijke tirannen van het eeuwige Rijk. Oh più spietata Tigre oh, meedogenlozer roofdier Vieni infelice Sposo, Kom ongelukkige bruidegom,

36 37 infelice Linceo vieni a colei, ongelukkige Linceo, kom bij haar; tu ferito, io piangente, Jij gewond, ik wenend. che sol chiami tuo Sol; ma Sol, che porta die jij als enige jouw Zon noemt, ze brengt je versan due alme fuori Twee zielen storten zich uit ombre di morte, influssi acerbi, e rei: schuldig en bitterlijk gedwongen, de schaduw van de sanguigni insieme, e lagrimosi umori. zowel in bloed als in tranen. innocente tradito a starmi intorno dood, onschuldig bedrogen. Om bij mij te zijn Piangete, occhi, piangete, Huil maar, ogen, huil maar brami la notte, e questa notte deve verlang je naar de nacht, maar deze nacht e di stemprarmi il core en laat jullie, dierbare tranen, mij tot eer zijn per sempre agl’occhi tuoi coprire il giorno. zal voor altijd de dag aan je ogen ontnemen. care lagrime mie sia vostro il vanto om mijn hart te vermurwen Qual mai d’Averno infuriato mostro Welk vertoornd monster uit de Onderwereld e con eterno vanto en maak met eindeloos geween a Danao vomitò l’anima in seno? heeft zijn geest in de borst van Danao gestort? à’i mesti giorni miei termin ponete een einde aan mijn tragische leven. Qual tartareo veleno Welk venijn uit de Tartarus piangete, occhi, piangete. Huil maar, ogen, huil maar. asperse il cor di lui? Così mio bene, vergiftigde zijn hart? En zo, mijn lief, con quella mano istessa, met deze zelfde hand, waarmee ik Scena Nona Scene 9 ond’io giurai comune a te la sorte, zwoer het leven te delen aan je zijde, Linceo Linceo dar ti degg’io la morte? moet ik jou de dood brengen? Camera Kamer Qual più barbaro Impero Is er ooit een gruwelijker taak Linceo Linceo pronunciaron già mai gli empi Titani? uitgesproken door de wrede Titanen? A portar luce d’Amore Om Amor’s licht te brengen Racchiudon petti umani Schuilt er in mensen pur giungeste, ombre gradite? Pakken jullie al samen, welkome schaduwen? si fera crudeltà? zo’n erge wreedheid? Ond’io goda per voi gioie infinite Ik zal er eindeloos in genieten en Cieli, Abissi, pietà. Hemel, Onderwereld, meelij! ritardate vi prego il corso all’hore. ik smeek jullie, vertraag de loop der uren. Lassa, come vacilla Helaas, wat wankelt Quante volte spargendo Hoe vaak zag de ochtendstond, mia costanza Reale? mijn koninklijke standvastigheid! vago nembo di Rose in Ciel l’Aurora terwijl ze een bekoorlijke wolk Rozen uitstrooide, Impone il genitor, la figlia osservi; De vader beveelt, de dochter kijkt toe. mi vide sospirar notte sì cara, mij verlangend zuchten om zo’n dierbare nacht. per Danao conservar mora; ah non mai Moet hij sterven om Danao te redden; ach nee nooit! e come troppo avara En hoe vaak vervloekte ik Fortuna non mora, nò; manchi Ipermestra, e vivi, Hij sterft niet, nee, Ipermestra schiet te kort, hij zal leven. de’ miei diletti bestemmiar fortuna? om haar gierigheid in mijn geneugten? vivi mio sposo, e come Mijn bruidegom zal leven; maar hoe kan ik Ma tu, deh che più tardi, Maar jij, zeg, wat aarzel je nog, a miei teneri affetti door mijn warme gevoelens bell’ Ipermestra? Vieni, schone Ipermestra? Kom, il magnanimo cor vinto cadeo? het grootmoedige hart laten vallen? e con sguardi sereni aprine il Cielo en open met je serene blikken de hemel Per Danao conservar mora Linceo. Om Danao te redden sterft Linceo. a chi lungi da te l’inferno prova. die een hel lijkt voor wie naar je verlangt. Ma preda del dolore Maar, ten prooi aan de pijn, Caro ben lo sai pur tu, Mijn dierbare, dat breng jij zelfs teweeg al tuo morir pur Ipermestra muore. sterft met jouw dood ook Ipermestra. che se non è ‘l tuo foco want als jouw vuur Moro rea, tu innocente, Ik zal schuldig sterven, jij onschuldig. diverso a quel ch’io sento, hetzelfde is als wat ik voel,

38 39 son le dimore il suo maggior tormento. dan is uitstel de grootste marteling. Linceo Linceo Vieni, deh vieni, Kom, oh kom, Ma come fosco nembo Maar welke duistere wolk dolce speranza. zoete hoop, copre il mio sol con doloroso manto? bedekt mijn zon met een mantel van smart? Tua lontananza jouw afwezigheid Così m’accogli in grembo? Ontvang je me zo in je schoot? soffrir gli spirti miei non posson più. kan mijn gemoed niet meer verdragen. Dunque de’ miei diletti Araldo è il pianto? Is dan geween de boodschapper van mijn genot? Caro ben lo sai pur tu. Mijn dierbare, dat breng jij zelfs teweeg Ipermestra Ipermestra Folle, che più contendo? Waanzin, kan mijn strijd nog heftiger? Scena Undecima Scene 11 Amore à i fasti suoi Amor dicht de palmtakken Linceo, Ipermestra Linceo, Ipermestra di si nobil trofeo le palme ascriva van zo’n nobele triomf aan zijn pijlen toe. per dar vita à Linceo, Danao non viva. Om Linceo te laten leven, zal Danao sterven. Linceo Linceo Pur mio signor, mio Sposo, Maar mijn heer, mijn bruidegom, Così, mia bella Diva Eindelijk, mijn mooie Heldin, in vece di godere amplessi, e baci, in plaats van te genieten, van omarmingen tard’il venire a me, sol per recarmi kom je bij me, enkel om mij adorato Consorte, en kusjes, aanbeden gezel: le mie dolcezze rare, die zeldzame zoetheid te schenken: parti (tel dirò pur) fuggi la morte. vertrek toch, zeg ik je! Ontvlucht de dood! quanto bramate più, tanto sì care? hoe meer verlangd, hoe dierbaarder? Linceo Linceo Ipermestra Ipermestra Pur Ipermestra sei, pur meco parli? Je bent mijn Ipermestra. Waarom praat je zo tegen me? Come sì grati accenti, Waarom kunnen zulke lieve klanken, Ipermestra Ipermestra che mi formano al cor suave laccio, die mijn hart zo aangenaam omhullen, Quindi comprendi (o vago) Begrijp dan toch, liefste, non legherammi il braccio de arm niet tegenhouden qual sia di questo cor l’alto martire, wat de grote marteling is van dit hart onde colpi omicidi io non gl’avventi opdat ik hem de dodelijke slagen niet toebreng? s’Ipermestra à Linceo, dice che parta. als Ipermestra aan Linceo vraagt te vertrekken. Linceo Linceo Parti, che Danao impose Ga, vertrek; want Danao heeft Ma, deh, perchè non giri Maar, ach, waarom kijken à noi dolenti spose zijn dochters, bedroefde bruiden, opgelegd a me tue luci belle? je prachtige ogen mij niet aan? uccidere il Consorte. om onze gemaal te vermoorden. Son tropp’aspri martiri De martelingen zijn te bitter Parti, parti, e l’iniqua reggia Ga, vertrek, verlaat het kwaadaardige rijk van Argos nel ciel d’amor non vagheggiar le stelle. om in de hemel van de liefde de sterren niet te begeren. d’Argo abbandona, e del tiranno infido en de onbetrouwbare tiran. Ipermestra Ipermestra fuggi (ben mio) lo scelerato tetto. Ontvlucht dit verdorven huis, mijn lief; Con qual barbaro stile Hoe kan ik zo barbaars Già (così Danao volle) reeds hebben mijn wrede zusters potrò dar morte à chi mi spira affetto? de dood geven aan wie naar mijn liefde verlangt? l’empie sorelle mie col Regio sangue hun bedden rood gekleurd met koninklijk bloed Non puote alma gentile Een goedaardige geest kan niet openstaan de propri sposi imporporaro il letto. zoals Danao het wenste. di si crudo pensier farsi ricetto. voor zo’n gruwelijke gedachte.

40 41 Linceo Linceo s’a questo cor, ch’alle delizie è morto; dat dood is voor geneugten, Come? Perchè? qual lido Hoezo? Waarom? Welke wetten worden sol da te sperar lice alleen van jou een vonkje meelij calpestano gli Argivi? E dove? E quando door Argos geschonden? Waar en wanneer scintilla di pietade al suo tormento? mag verwachten vanwege zijn marteling? s’udì fra mostri ancora, hoort men tussen monsters nog van de dorst Vanne; non aspettar, che cagion sia Ga, wacht niet langer, waarom del sangue dei Nepoti avido il Zio? van de oom naar het bloed van zijn neven? l’indugio tuo del mio perpetuo pianto: draal je nog om mijn eindeloze verdriet? Mia Sposa, idolo mio; Mijn bruid, mijn godin; vanne parti Linceo, tu come resti, Ga, vertrek Linceo, hoe levendig blijft bij je vertrek sfortunati Fratelli! Ingiusto Cielo, ongelukkige broers! Onrechtvaardige hemel, Anima, al suo partir, nel petto mio? je herinnering in mijn borst! che più da te s’aspetta? wat valt er nog meer te verwachten? Sposo; mio bene; addio. Bruidegom, mijn lief, vaarwel. Vendetta, o Dei, vendetta. Wraak, Goden, wraak. Linceo Linceo Ipermestra Ipermestra Che più mi resta? E vivo? Wat rest mij nog? Leef ik? Ferma il dolerti; vivi Hou op jezelf te pijnigen. Non so, se più tormenta, Ik weet niet wat me meer pijn doet: questi, ch’a te conservo, Geniet van deze gelukkige dagen o per tua man morire, te sterven door jouw hand giorni felici; parti, die ik voor jou koester; vertrek o pur da te partire? of jou achter te laten? mentre ti segue intanto terwijl ondertussen mijn lijden Come in un punto, ohimè, t’acquisto, e perdo! Alsof ik je op hetzelfde moment win en verlies! il mio duolo, il mio pianto. en mijn tranen je vergezellen. Adorato tesoro, Aanbeden schat, Vanne Linceo, ma ti sovvenga almeno, Ga, Linceo, maar realiseer je op zijn minst, s’io sto, non vivo; e s’io parto, io moro: als ik blijf, blijf ik niet leven, als ik vertrek, sterf ik. che qui mi lasci, oh Dio, dat je mij hier achterlaat, ach God! ma non già mai si rompa Maar onder het gewicht van zorgen che qui resta colei, che più non cura Dat ik hier achter blijf, die niets meer geeft sotto peso d’affanni alma Reale; zal een koninklijke ziel niet snel breken; e Padre, e Regno, e con più cara sorte om haar vader of het Rijk en die met een veel dierbaarder mia diletta Consorte, geloof mij, mijn geliefde gezellin forse avverrà, che perda lot wellicht zal zien gebeuren dat ze het eigen leven a cui donar la vita aan wie ik mijn leven dank, la propria vita, per non darti morte. zal verliezen om jou niet de dood te geven. è degli obblighi miei, credi il minore, is niet de grootste plicht die me roept. Sovvengati di me, talor se miri Denk aan mij wanneer je de meest heldere golven congiunti’n questo seno, Want in mijn borst vechten scorrer di vago rio l’onde più chiare, van een bekoorlijk stroompje langs ziet glijden, con più fervido ardore met een veel krachtiger vuur ben di lagrime amare als bittere tranen. tenteran di vendetta il primo segno de verachtelijke Amor en liefdevolle verachting dì pur, ch’un fonte sto versando anch’io. Weet dan, dat ook ik een tranenstroom schrei. sdegnoso Amore, ed amoroso sdegno. samen om de trofee van de wraak. Quando d’aure leggieri Wanneer je van het lichte ochtendgloren Parto Ipermestra, e giuro Ik vertrek, Ipermestra, en ik zweer bij hem udirai sussurrar grati respiri, de aangename zuchten hoort mompelen, per lui, ch’a suo voler volge le sfere, door wiens wil de hemelen draaien, dì pur, ch’à miei sospiri weet dan, dat bij mijn zuchten ch’el lasciarti al furore dat het me aan het hart gaat, sospira l’aria impietosita, e mesta. de lucht onbarmhartig en vol droevenis naar buiten glijdt. dell’empio Genitore jou achterlaten bij die wrede vader Oh! Quanto me felice, Oh hoe gelukkig ben ik als mijn hart, della strage fraterna il duolo avanza, van het broederbloedbad

42 43 m’avviva la speranza, en dat ik bezield ben met de hoop om Scena Decimaseconda Scene 12 pria che due volte il Sol nel Mar s’asconda, eer de zon tweemaal in zee is ondergegaan, Ipermestra Ipermestra di rivederti o bella, je weer te zien, Giacchè non ode il Cielo Aangezien de Hemel ma sfortunata Sposa. Io vado intanto mooie maar ongelukkige bruid. il flebil suon d’angoscioso affanno; het klagelijke geluid van mijn beangstigende zorg niet alle vicine tende Ondertussen ga ik naar de nabije tenten giacchè per me si fanni hoort; aangezien door mij harten van steen worden del mio tradito Padre. van mijn bedrogen vader. i petti di macigno, e i cor di gelo; en het gevoel verkild raakt; laat jullie me dan troost Serba mio ben, deh serba Bewaar, mijn lief, bewaar pietose al duol, ch’a me s’è fatto eterno, geven, Furiën uit de onderwereld, gegrepen door het candida più che giglio nog zuiverder dan een lelie consolarmi voi, Furie d’Averno. lijden dat me eeuwig vergezelt. quella, ch’a me giurasti eterna fede. wat je me beloofde: eeuwige trouw. Forse tra foschi campi, Wellicht is er tussen de duistere velden Parto, che già veloce Ik vertrek, want de grote roep om wraak ove non giunser mai raggi lucenti, die nooit door lichtstalen worden bereikt, bel desio di vendetta impenna il piede. geeft mijn voeten al vleugels. udendo i miei lamenti Een ziel die bij het horen van mijn klaaglied, medelijden Ipermestra Ipermestra spirto sarà, che pietade avvampi; voelt ontvlammen. Als ik de rauwe melodie weet los te Ferma: ne più vorrai, Stop! Liefste, zou je se cruda l’aria al mio penar discerno; maken van mijn lijden; laat jullie me dan troost geven, pria di lasciarmi in tanto duolo amaro voor je me achterlaat in zoveel bitter verdriet, consolatemi voi, Furie d’Averno. Furiën uit de onderwereld. darmi di te qualche memoria, o caro? me een herinnering aan jezelf willen geven? Linceo Linceo Scena Decimaterza Scene 13 Non ha lieve consorto Een hart heeft niet weinig troost, Ipermestra, Berenice Ipermestra, Berenice dall’amata bellezza un cor lontano, ver van zijn aanbeden schoonheid, ove l’imago sua mira presente: als diens beeld aanwezig is om te bewonderen. Berenice Berenice così mio ben con questa, En op die manier, mijn lief, kun je Che spetacoli orrendi! Wat een afschuwelijk drama! ch’esprime il mio sembiante, met dit portret Piglia; Signora, attendi: Opgelet, mevrouw, luister, nei duri casi tuoi als je het zwaar hebt lassa che più ha fatto esangue er is koelbloedig gehandeld meco parlando consolar ti puoi. jezelf troosten door tegen me te praten. nel letto con gli sposi in het huwelijksbed: Pur io parto, e tu resti! Maar ik vertrek, en jij blijft! tutte le sorelle ha fato sangue. al uw zussen hebben zich Così per noi discioglie En zo koppelt die mooie huwelijksgod Lo sposo dov’è? in één enkele nacht il bel Dio delle nozze il cinto d’oro? de gouden gordel voor ons los? Sembri molto turbata tot bruid én weduwe gemaakt. L’amoroso tesoro Er werd mij een geliefde schat dì’l ver; tu pur ancor glie l’hai sonata? Zeg het eerlijk, heeft u hem ook bedrogen? à me fu dato, e mendicando parto. geschonken maar ik vertrek als bedelaar. Ma viene appunto il Re. Maar de Koning komt er nu aan. Addio mia Sposa; almeno Vaarwel mijn Bruid, geef mij dan minstens Qui ritirata voglio Ik zal me hier terugtrekken dammi luogo nel cor, se non nel seno. een plek in je hart in plaats van aan je borst. il termine osservar di quest’imbroglio. om te zien hoe dit bedrog afloopt.

44 45 Scena Decimaquarta Scene 14 Ipermestra Ipermestra Ipermestra, Danao, Berenice Ipermestra, Danao, Berenice Lascia Signor, deh lascia Laat, mijn heer, ach laat prive d’ogni suo lume, het pijnlijke bed toch kwijnen, Ipermestra Ipermestra lascia languir le dolorose piume. ontdaan van al zijn glans. Come à sì fiero colpo Mijn hart, hoe kan het dat je bij zo’n klap Danao Danao non ti spezzi, o mio core? niet in stukken breekt? Come troppo pietosa Wat een overdaad aan medelijden, Oh quanto i giorni miei danno, e detesto: Wat heb ik allemaal te verduren, ik haat het, figlia, troppo m’offendi: dochter, veel te veel doe je me pijn. che risolvo dolente? O parto, o resto? wat een afschuwelijke beslissing! Blijf ik? Of ga ik? pensi, che del mio seno Denk je, dat mijn geest, Danao Danao gli spirti dal timor già mai non vinti die zich nooit door angst liet overwinnen, Ogni altra cara figlia, a te sorella Alle mijn andere dierbare dochters, je zussen, paventin forse in rimirar gli estinti? bang zou zijn om de doden te bekijken? per adempier mie brame hebben om mijn verlangen te bevredigen Ipermestra Ipermestra al suo novello Sposo bij hun verse echtgenoot Ferma Signor, deh ferma, Halt, mijn heer, ach halt, della tela vital troncò lo stame, de levensdraad doorgesneden frena gl’impeti tuoi, blijf toch daar, e feo fumar di caldo sangue i lini; en de lakens laten smeulen van het warme bloed. forse vedrai ciò che veder non vuoi. anders ziet u iets, dat u niet wilt zien. tu pur al viver mio Ook jij hebt om mij te laten leven Danao Danao sovra l’ara di morte onder de vleugel van de dood Come nol voglio, s ‘io l’imposi? Hoezo zou ik het niet willen, als ik het zelf heb opgelegd? offerto avrai di tuo consorte i giorni. je echtgenoot een mooi leven voorgespiegeld. Ipermestra Ipermestra Fu ben degno di voi Het was zo waardig van jullie, Oh Dio! Mijn God! svenar lo Sposo, ed eternare il Padre; de bruidegom te ontzielen en de Vader te vereeuwigen. Danao Danao ma come a me ti mostri Maar waarom zie je Dove perfida, dove, Waar, ellendelinge, troppo dolente? Temi, er zo bezwaard uit? Ben je bang dove è Linceo? waar is Linceo? che di Linceo maggiori dat het je aan minnaars Ipermestra Ipermestra manchino amanti? van het kaliber van Linceo zal ontbreken? Poc, anzi Ik was hier nog maar amper Ah che ben mille cori Ach, meer dan duizend harten qui mi portai, dubbiosa en mijn hoofd zat zo vol twijfels son della tua beltà non degno prezzo. zijn jouw schoonheid niet eens waard. fu la mia mente, quando dat toen het hart brandde Berenice Berenice ad avventar ferite om te verwonden, Se non muta costume Als de gebruiken niet veranderen ardiva il cor, non lo volea la mano. de hand niet wilde, starà vedova un pezzo. blijft ze nog wel even weduwe. Quando la man volea, en toen de hand wel wilde Danao Danao il cor nol permettea; liet het hart het niet toe. Ma tempo sia ch’io miri. Maar het wordt tijd dat ik eens kijk. di sì dubbia contesa Bij die tegenstrijdige twijfel

46 47 fur gli affetti i guerrieri, arringo l’alma, vochten mijn gevoelens als soldaten. Ik sprak tot mijn Ipermestra Ipermestra pietà, non sdegno riportò la palma. ziel,en medelijden kreeg de overhand, niet verachting. Ne pur... Maar ik... Berenice Berenice Danao Danao Oprasti come Amica, Je handelde als een ware vriendin, Taci, di te, se mai non vide Zwijg! De eeuwenoude wereld heeft il Ciel ti benedica. de hemel zegene je. per i Secoli andati il Mondo antico de afgelopen eeuwen geen dochter gezien Ipermestra Ipermestra contro il tuo Genitor figlia più cruda; die wreder voor haar vader was dan jij. S’inobediente fui, Ik mag dan ongehoorzaam zijn, di me non vedrà mai, finchè non cado Tot ik val zul je aan mij een vader hebben non sarò già mendace; liegen zal ik niet. padre più crudo ancor contr’una figlia. die nóg wreder is voor zijn dochter. tutto seppe, Linceo partissi ed io Ik zag alles. Linceo vertrok en ik Per colpa tanto indegna, Voor zo’n onwaardige schuld giurai con salda fede zwoer hem met grote trouw in dovuta vendetta en uit verschuldigde wraak esser per te della sua morte erede. hier te zijn voor jou om zijn dood te berichten. ferri, lacci, catene, e morte aspetta. wachten jou ijzers, stroppen, kettingen en de dood. Danao Danao Berenice Berenice E pur mi cinge il crine Mijn hoofd is getooid met een koninklijke kroon Che giustizia bestiale! Wat een beestachtig vonnis! Hier wordt iemand regio Diadema, e mi deride, e sprezza en toch word ik bespot en verloochent door een vrouw? Qui si castiga chi non vuol far male. kapot gemaakt, die zelf geen pijn wil doen. una donna, una figlia? Oh figlia, oh donna, Een dochter? Oh wat voor dochter, of vrouw: Ipermestra Ipermestra donna prodotta a far cadere un Rege, een vrouw, die een koning laat vallen; Accrescetevi ogn’hora, o miei martiri. Mijn martelingen, jullie groeien met het uur. figlia prodotta a far cadere un Padre. een dochter, die een vader om laat komen. Per te dolce mio bene, Om jou, mijn zoete prins, Ipermestra Ipermestra son delizie i dolor, gioie le pene, zal mijn pijn plezier zijn, en lijden genot, Signor... Mijn heer... se tu per me respiri. zolang jij maar voor me ademt. Danao Danao Accrescetevi ogn’hora, o miei martiri. Mijn martelingen, jullie groeien met het uur. Taci spergiura. Zwijg, verraadster. Non l’uccidi, ma scampo Je doodde hem niet maar liet hem ontsnappen, Scena Decimaquinta Scene 15 gli doni, ond’io non possa waardoor ik hem niet eens Berenice Berenice ne men per altra man renderlo estinto. door een andere hand kan laten doden. Che strana usanza, e nuova! Wat een vreemd, nieuw gebruik. Infelici Nipoti, Ongelukkig nageslacht. Si suol col matrimonio Het huwelijk is er gewoonlijk se poc’anzi v’uccisi, or vi compiango, Ik heb jullie zojuist gedood en betreur jullie lot, render l’umano genere fecondo ter voorplanting van het menselijke ras. che della morte mia want met mijn dood qui si marita per dar fine al mondo. Maar hier is het ter beëindiging van de wereld. nel viver di Linceo en het in leven blijven van Linceo Ammazzare’l consorte Je echtgenoot vermoorden, gl’innocenti periro, e salvo è’l reo. zal ik onschuldigen verliezen en is de schuldige gered. è troppo gran peccato; dat is toch veel te zonde! infino a dargli in sulla testa un colpo, Tot aan het verkopen van een mep op het hoofd,

48 49 ond’ei la porti poi curva e pesante, waarna hij er gebogen mee rondloopt; CD 2: Atto Secondo CD 2: Tweede Akte ad un marito mio ach, dat heb ik zelfs gedaan l’ho fatto pur anch’io. bij één van mijn mannen. Scena Prima Scene 1 La povera Ipermestra, Die arme Ipermestra, Ipermestra, Elisa Ipermestra, Elisa tenera qual io sono al net zo gevoelig als ik ben, Prigione Gevangenis ha fatto bene aver di lui pietà? ze heeft er goed aan gedaan om meelij met hem te Il ciel l’aiuterà, stia pur sicura, hebben.De hemel zal haar helpen, wees daar maar Elisa Elisa che giovine scortese zeker van, want een onhoffelijke jongeling Il tuo amante, il tuo sposo Uw geliefde, uw echtgenoot heeft zich è un mostro di natura. is een monster van nature. giunse in Lircea tra le sue squadre armate; bij zijn troepen in Lircea gevoegd; Far servizio è sempre bene. Een dienst bewijzen is altijd goed. col lampo tenebroso, zoals hij mij beloofde Ne si scema il capitale, Men onderschat de kracht ervan. (com’ egli a me promise) heeft hij reeds perchè chi riceve male Want wie ooit kwaad is aangedaan, già feo sorgere al Ciel globi di fumo rookpluimen laten opstijgen fin c’ha vita à mente il tiene. blijft zich dat zijn leven lang onthouden. ond’è certo il suo scampo. waarmee zijn redding is bevestigd. Far servizio è sempre bene. Een dienst bewijzen is altijd goed. Ipermestra Ipermestra Giovinetta ai suoi voleri, Een dienstbare jonge meid Bench’in parte consoli Hoewel dat zoete nieuws ten dele che tien d’amanti un numero obbligato, houdt van haar geliefden nog iets tegoed. il disperato cor sì dolce avviso; mijn wanhopige hart troost, fatta vecchia, in memoria del passato Eenmaal oud en met het verleden in herinnering tra quest’aspre catene, weet ik niet wat bij mij in deze bittere ketens, può ricever da lor mille piaceri, kun je dan van hen vele genoegens beleven. in questo carcer cieco in deze blinde gevangenis werkelijk piacieri tanto grati, Genoegens die zeer welkom zijn als de leeftijd qual mi può scintillar raggio di speme? een sprankje hoop kan laten opvonken. quanto son fuor di tempo, e fuor di speme. eenmaal de kans daarop heeft verkleind. A me, che ben paleso Zeker nu het mij duidelijk is geworden Far servizio è sempre bene. Een dienst bewijzen is altijd goed. qual dell’instabil rota empia fortuna dat de wrede Fortuna tegen haar gewoonte in contro l’usato stile ha fisso il corso, haar rad heeft vastgezet. volgi Elisa, se puoi Elisa, als het lukt door je tranen, non divisi dal pianto i guardi tuoi. richt dan je blik op mij. Mira le fra duri lacci Zie tussen de zware strikken simulacro di fede het toonbeeld van trouw fatto dell’alma invidioso il piede; gedwarsboomd door de afgunstige ziel. mira le regie pompe Zie de koninklijke pracht door mij uiteen gejaagd, per me disperse, e fra solinghi orrori, temidden van eenzame verschrikkingen come pur mi conviene, en zie me de passende straf ondergaanvoor een fout di non comesso error soffrir le pene. die ik niet beging. 50 51 Elisa Elisa non volge alma sublime als het geluk zich keert Carco di doppio affanno Draagster van dubbel lijden, dal sentiero di glorie il primo corso. van de eerdere weg op het pad der glorie. come puote il cor mio darti conforto? hoe kan mijn hart u tot steun zijn? Sappi Elisa, che’l Cielo Je moet weten, Elisa, dat de Hemel Se troppo a te contraria, a me nemica Schenkt de kracht van een gierig gesternte, con influssi d’amore door beïnvloeding van liefde forza d’avera stella te sterk tegen u gekeerd, en mij vijandig, in me sfoga il suo sdegno: Arbante eletto mij haar smaad oplegt: Arbante, die is aangewezen rendo in un punto solo op één en hetzelfde moment alla custodia mia, di me s’accese. om mij te bewaken, is in vlam door mij. te d’ogni ben, me d’ogni amor mendica? u alle goeds, maar laat het mij bedelen om alle liefde? Oh quanto temo, oh quanto, Ik ben zo bang, Elisa, Lungi da te sospiri U zucht om uw aanbeden partner Elisa, mi tormenta het martelt me zo sterk, l’adorato consorte, ver weg van u. del tuo crudele un rigoroso affetto? zo’n hevige affectie van jouw wreedaard? piango pur io con la medesma sorte Ook ik huil om hetzelfde lot, Deh meco resta, e s’avverrà, ch’ardito Ach, blijf bij me en je zult zien hoe ik hem presente la cagion de’ miei martiri. en dit is de reden van mijn marteling: il mio fermo voler vincere ei tenti, probeer te overwinnen met mijn dappere vaste wil. Se genitor crudele zoals uw wrede Vader meco t’opponi; apprendi, Verzet je met mij en verneem sdegnasi contro te, bella pietosa boos is op u, schone genadeschenkster, che dalla gelosia hoe door jaloezie con me troppo amorosa zo wordt mijn ontrouwe geliefde nella difesa mia te pur difendi. jij door mij te verdedigen ook jezelf verdedigt. sempre infuriasi più sposo infedele. steeds bozer op mij, omdat ik te veel van hem houd. Elisa Elisa Per te Linceo cortese De hoffelijke Linceo begeleidt Per sì cortese avviso Voor zo’n hoffelijke mededeling accompagna col pianto il tuo dolore, uw pijn met zijn tranen, stringe immortal catena verbindt mijn wil zich met een onsterfelijke keten d’Arbante ognor si rese terwijl Arbante met elke traan van mij à te gli spirti miei. Tu, mia Signora, aan u. Voor u, mijn Dame alle lagrime mie più duro il core. zijn hart verder laat verkillen. disposta a’ tuoi voler staat naast mijn hart ook mijn leven Ipermestra Ipermestra avrai con il cor mio mia vita ancora. tot uw beschikking. Oppressa da tormenti Onderworpen aan martelingen Ipermestra/Elisa Ipermestra/Elisa respiro al suon di sì soavi accenti, zucht ik op de klank van zulke milde woorden. Così ferite d’amoroso strale Zo verwond door liefdespijlen purchè Linceo sia mio Laat mijn gelukzalige pijnen, potrem concordi lagrimar le pene. kunnen we samen tranen vergieten. accrescetevi ogn’ora ieder uur heviger worden Tu piangi, io piango, e intanto Jij huilt, ik huil en zo fortunate mie pene opdat Linceo de mijne zal zijn, facciano i tuoi sospiri Eco al mio pianto. zijn jouw zuchten een echo van de mijne. sì stringetemi pur, lacci, e catene. ja, strikken en kettingen, kwel me maar. Tu qual mi fusti un tempo In de tijden van grootheid bleef je me nelle grandezze sovr’ogn’altra fida, meer dan wie dan ook trouw, ben mi sarai fra le sventure ancora: daarom zul je dat ook zijn in mijn huidige ongeluk. ch’al volger di fortuna Want de sublieme ziel keert zich niet af

52 53 Scena Seconda Scene 2 Ipermestra Ipermestra Ipermestra, Berenice, Elisa Ipermestra, Berenice, Elisa Folle così presumi Waanzinnige vrouw, probeer je zo con scelerati accenti met verdorven woorden Berenice Berenice ombre portar della mia fama ai lumi? een smet te werpen op mijn stralende trouw? Ipermestra, deh senti; Ipermestra, luister eens: Questa, ch’in me risiede, De ziel die diep in me zetelt en die door Amor debbo parlarti sola. ik moet je even alleen spreken. alma, ch’amor formò selce di fede tot een baken van trouw is gevormd, Elisa con licenza, Elisa sta me toe, avventa à cento, e mille overspoelt met een gigantische hoeveelheid tanto ch’io l’abbia detto una parola. een enkel woord tot haar te richten d’invincibil costanza van onoverwinneljke standvastigheid Ipermestra Ipermestra contro chi la percuote auree faville. wie haar met gulden vonken tracht te bespelen. Mia nutrice, che brami? Mijn voedster, wat wenst u? Berenice Berenice Berenice Berenice Figlia mia, cangia pensiero; Mijn kind, bedenk je toch. Oh cara figlia, Ach lieve kind, dirò sol la verità. Ik zeg je alleen maar de waarheid speranza del mio core; hoop van mijn hart Hai bensì capacità en je bent slim genoeg al che per tuo dolore voor wie mijn ogen door jouw pijn per saper s’io parlo il vero: om te weten dat ik niet lieg. ognor di pianto so grondar le ciglia! ieder moment van droefenis vollopen. figlia mia, cangia pensiero. Mijn kind, bedenk je toch. Tra queste tue sventure, Met al deze ellende en E lo stento un gran nemico Uitputting is een grote vijand, in sì strani perigli in zulke uitzonderlijke gevaren il bisogno non ha legge; nood breekt wet bij zo’n ontbering. vo darti anch’io quattro de’ miei consigli. wil ik je ook wat advies aan de hand doen. più non siamo al tempo antico; We leven niet meer in de goeie ouwe tijd. Tuo Padre a tutti loro, Je vader wordt boos op iedereen agli strazzi non si regge. Met die verscheurde resten hou je je niet staande. che gli parlan per te, die met hem over je praat, Semplicetta, non bisogna, Naïef meisje, je hoeft je niet credilo, o figlia, a me, geloof me, meisje, che t’affreni la vergogna. te laten afremmen door schaamte, infuriato si mostra, e pare un toro; hij lijkt wel een stier. Di chi fa con accortezza want als je behoedzaam te werk gaat Arbante il bel garzone, De mooie jongeman Arbante non si fanno nò quest’opre; zal niemand weet hebben van je daden; che tien cura per te, m’ha dato indizio, die veel om je geeft, heeft me sotto il vel di segretezza onder de sluier van geheimhouding spinto da compassione, gedreven door hartstocht een aanwijzing gegeven ogni macchia si ricopre. kun je elke smet bedekken. ch’avrebbe gusto sol farti servizio. dat hij je graag van dienst zou zijn. Quest’è martir per te troppo severo. Deze marteling is voor jou te zwaar. Fattegli amica; ei ti sarà cortese. Word zijn vriendin en hij wordt de hoffelijkheid zelve. Figlia mia, cangia pensiero. Mijn kind, bedenk je toch. Vedrai, se non ti mostri Je zult zien, dat als je je bereid toont a fare il mio voler ritrosa, e lenta, mijn wil te doen en niet te veel aarzelt lieto lui, te festosa, e me contenta dat je dan hem vrolijk maakt, jezelf blij en mij tevreden

54 55 Scena Terza Scene 3 Forse perfida, forse, Misschien, trouweloze, misschien Ipermestra Ipermestra come accrescer tu deggia vraag je zijn afbeelding wel om raad Nel mar de’miei tormenti, Om in de golven van de zee van mijn martelingen della morte del Re gli alti perigli, over hoe je de dood van de Koning per resister dell’onde al fiero orgoglio, weerstand te bieden aan de zelfbewuste trots dall’effigie di lui prendi consigli? nog dichterbij kunt brengen? fatt’è la mia costanza Ancora, e Scolgio. staat mijn standvastigheid als een anker en als een rots. Ipermestra Ipermestra In voi, ch’a me scorgete Ik richt mijn blik op jullie om me heen, Dammi il ritratto, e se crudel mi neghi, Geef me dat portret terug en als je me wreed vaghe stelle amorose, amico lido, bekoorlijke en liefdevolle sterren, bevriende kust, che viva appresso me la bella imago, ontzegt om te leven met die beeltenis bij me, volgo lo sguardo, e le speranze affido. aan jullie vertrouw ik mijn hoop toe. aprimi il seno, e tronca open dan mijn borst en ruk het hart Dimmi, Linceo, che fai? Zeg me, Linceo, wat doe je? dalle radici il core, e in quello ammira bij de wortels eruit. Bewonder dan daar A chi pensi? Ove sei? Aan wie denk je? Waar ben je? per man d’amor la cara forma impressa. de dierbare afdruk van de hand der liefde Più di me ti ricordi? O pur, mio bene, Denk je nog wel aan mij? Of geldt, Arbante Arbante com’hai lungi lo sguardo, è lungi il core. mijn liefste: uit het oog, uit het hart? Non giunse à te novella, Heeft het nieuws je dan nog niet bereikt che perfido incostante dat die trouweloze en wispelturige Scena Quarta Scene 4 Linceo, che credi amante, Linceo, die jij aanzag voor je minnaar, Ipermestra, Arbante ch’osserva. Ipermestra, Arbante die toekijkt. colle sue squadre armato met al zijn bewapende troepen già di Lircea partito, Argo minaccia? Lircea heeft verlaten en nu Argos bedreigt? Ipermestra Ipermestra Volgi amore in disdegno. Laat die liefde omslaan in verachting Dimmi, pietoso Amore Zeg me, barmhartige Amor, Chi vuol tuo Padre estinto voor die kerel die jouw Vader om wil brengen. e sianoi detti tuoi saette d’oro. en laat jouw woorden als gouden pijlen zijn: odia anco te, di te non è più degno. Haat die man toch, die jou niet meer waardig is Che fa Linceo, che fa l’idolo mio? wat doet Linceo, wat doet mijn liefste? Ama dunque chi t’ama. en bemin degene die van je houdt. Perchè no posso, oh Dio, Waarom lukt het me niet, ach God, Vedi, bella tiranna, Zie, prachtige tiranne, traendomi dal sen l’anima fuori, om met een kus zulke prachtige kleuren te bezielen sotto spoglie d’orgoglio achter het kleed van de verachting con un bacio animar sì bei colori terwijl ik mijn ziel uit mijn hart naar buiten drijf? ammantati gli affetti; ecco al tuo seno zit een voering van genegenheid, zie hier aan je borst Arbante Arbante su gl’altari d’amor vittima un’alma; een ziel die slachtoffer is van Amors altaar. Non ti bastò crudele, Is het je nog niet erg genoeg, crudel pur dunque sia, Hoe allerwreedst is het ostinata nemica hardnekkige vijandin, ch’un raggio amato e caro dat uit jouw bekoorlijke ogen geen enkele di Regio Padre, e di paterno Regno, om Linceo te redden van de wil van je vader non splenda à me de’ vaghi lumi tuoi? lieve of dierbare blik mijn kant uit straalt. salvar Linceo? Che vuoi, senza pinte sembianze en het vaderlijk Rijk, dat je zelfs degene Nega pietà, se puoi, Ontzeg, als je kunt, die barmhartigheid niet (se bugiardo non è de’ Numi il detto) die reden is van je vadermoord wil aanbidden, a chi t’adora, e d’immolarti invece aan hem die je adoreert, en die jou del parricida tuo goder l’oggetto? als de taal der goden geen leugen is? al paterno rigore, in plaats van vaderlijke strengheid t’offre il sen, sacra l’alma, e dona il core. zijn borst, zijn diepste ziel en zijn hart aanbiedt. 56 57 Ipermestra Ipermestra Ipermestra Ipermestra Arbante, ben comprendo Arbante, ik begrijp heel goed Deh parti Arbante Ach Arbante, ga toch weg. quanto alla tua pietade io resti avvinta; hoezeer ik ben overgeleverd aan je genade. Ch’io men vado; Ik ga ervandoor. ne sia, che venghi estinta Als die zoete herinnering Arbante Arbante memoria sì gradita; was uitgewist Io ti seguo. Ik volg je. e se fussero in me gli spirti miei, en als ik bij mijn volle verstand was, tutti a te gli darei, dan zou ik je alles geven. Scena Quinta Scene 5 ma che poss’io? Forza d’amore, e fede Maar wat kan ik doen? De kracht van de Liefde Arbante, Elisa Arbante, Elisa gli affetti miei sol per Linceo richiede. eist van mijn gevoelens trouw aan Linceo alleen. Arbante Arbante Elisa Elisa Non ti sovviene, ingrata, Zie je dan niet, ondankbare, Arresta il piede, Geen stap verder! esser nelle mie forze? E non t’avvedi dat ik je in mijn macht heb? En realiseer je je niet o pria d’entrar nell’onorata soglia Voor je over deze eervolle drempel stapt, ch’amante non mi curi dat ik als minnaar me niet druk maak uccidi, empio fellone, wrede verrader, doodt dan eerst per avermi nemico? Alma gentile om een beetje vijandigheid? Een goede ziel dei pomi d’onestà custode il Drago, de Draak die de appels der waarheid bewaakt, ingiurata al fin cangia sue forme. zal, hoe gekrenkt ook, uiteindelijk haar vormen bijstellen. che ben a te rassembro want in die hoedanigheid sta ik hier voor jou, Pari è l’odio all’amor, quanto avviliti Haat is gelijk aan de liefde, hoe onterend ook; angue crudo, e maligno; wrede en boosaardige adder, non ottennero i preghi avrà la forza; wie de gunsten niet krijgt heeft altijd de dwang nog. o pur sei di diaspro, o di macigno. nu eens als jaspis, dan weer als hardsteen. ove ne vai? Waar ga je heen? Contro Regia donzella De strijders van Argos trekken de velden in tegen de Ipermestra Ipermestra vanno d’Argo i guerrieri Koninklijke jongedame met de schande van hun handen Ad incontrar la morte; Mijn dood tegemoet. nei campi dell’infamia à cor le palme? in het hart? Zeg me, lafhartige, hoe bestaat het dat je, tu dove vieni? En jij? Waar ga jij naartoe? Dimmi perfido, als je Linceo niet vreest en Danao verloochent, Arbante Arbante se non temi Linceo, se Danao sprezzi, als je Ipermestra onteert en je niet omkijkt naar mij, A terminar mie pene. Mijn lijden verlichten. se Ipermestra avvilisci, e me non curi, hoe bestaat het, lafhartige, dat je niet bang bent voor Ipermestra Ipermestra come perfido di, non tem’il Cielo? de Hemel? Quest’è loco d’affanni. Dit is de plek van het lijden. Arbante Arbante Arbante Arbante Elisa, è vero. Elisa, je hebt gelijk. Or dunque in questo En daarom laat ik hier Elisa Elisa restan gli affanni miei mijn lijden ook achter. Taci, Zwijg! d’un cor colmo d’errori Van een hart dat overloopt van fouten son le discolpe ancor colpe maggiori. zijn excuses nog wel de grootste fout.

58 59 Taci crudel, non sia, Zwijg wreedaard, het mag niet zo zijn in un petto di Re spirti di Padre. zich in een koningsborst openbaren. ch’un tal delitto invendicato resti, dat zo’n misdrijf ongestraft blijft, Arbante il più inumano... Arbante de meest onmenselijke... a Danao si palesi, a tempo ei giunge. Danao moet dit horen, als hij zo hier is. Arbante Arbante Arbante Arbante Elisa ti sovvenga! Elisa, denk eraan! Elisa, e come, oh Dio! Elisa, en hoe, oh God! Elisa Elisa Vorrai? Zou je willen? Indegno taci. Zwijg onwaardige. Elisa Elisa Poc’anzi rimirai, Zo even zag ik Taci. Zwijg con temerario ardire... met onverschrokken lef... Arbante Arbante Arbante Arbante Non vedi? Zie je niet? E pur vorrai? Zou je toch alsjeblieft? Elisa Elisa Elisa Elisa Pur troppo vidi. Ik zag al te veel. Taci perfido, oh Dio! Zwijg trouweloze, bij God! Arbante Arbante Con barbara insolenza Met grove brutaliteit Ascolta. Luister. d’Ipermestra mostrarsi toonde hij zich naar Ipermestra Elisa Elisa troppo... veel te… Il tutto intesi. Ik heb alles door. Arbante Arbante Arbante Arbante Elisa pietà. Elisa, medelijden! Ferma. Ach, stop! Danao Danao Elisa Elisa Troppo che? Veel te wat? Lascia crudel, ch’io parli. Laat me, wreedaard, laat me praten! Elisa Elisa Arbante Arbante Troppo, troppo... Veel te, veel te… Ohimè son morto. Ach, zo sterf ik. Arbante Arbante Ah nol dir. Zeg het toch niet. Scena Sesta Scene 6 Danao Danao Arbante, Elisa, Danao Arbante, Elisa, Danao Troppo che? Veel te wat? Arbante Arbante Elisa Elisa Mi brami estinto? Wens je me dood? Signor, se mai ti punse Heer, als ooit uw grootmoedige hart Elisa Elisa lo magnanimo cor pietoso strale, geraakt is door een pijl van medelijden, Ah no, troppo nemico, troppo crudele. Oh nee, veel te vijandig en te wreed. oggi, deh si palesa laat dan vandaag de aard van een vader

60 61 Arbante Arbante digli, che ben l’attendo zeg hem, dat ik naar hem uitkijk Or mi ravvivo Nu voel ik me opleven. successor di me stesso; offri tributo; als opvolger van mijzelf. Behandel hem eerbiedig, Danao Danao sommesso parla, e in verdeggiante Olivo spreek nederig en breng me middels een tak Elisa, parti, a te stessa attendi Elisa, ga weg, pas goed op jezelf indi riporta à me fronda di pace; van de groene olijfboom een teken van vrede. e di più lievi affar cura ti prendi. en ga je bezighouden met minder zware zaken. pur che Danao non cada, Laat je tong spreken in plaats van het zwaard, Elisa Elisa opri la lingua tua più che la spada. opdat Danao niet zal vallen. Vedi, tiranno, vedi: Zie je, tiran, zie je nu: Arbante Arbante benchè spietato, e rio, hoe je ondanks je wreedheid en kwaadaardigheid Parto, gran Re, volesse, Ik vertrek, grote Koning, pur sei l’idolo mio. toch mijn aanbedene blijft. volesse amico cielo, laat de bevriende hemel het toestaan che degli affetti tuoi, de’ miei desiri, dat mijn tong net zo’n vruchtbare boodschapper zal zijn Scena Settima Scene 7 fusse nunzia seconda van uw gevoelens en mijn verlangens Danao, Arbante Danao, Arbante la lingua mia, come il mio cor n’abonda. als dat mijn hart er vol van is.

Danao Danao Scena Ottava Scene 8 Già dell’Egizie schiere Daar horen we al het grootse geschal Danao Danao s’odon le trombe in formidabil suono; van de trompetten van de troepen van Egypte. Affetti, pietà, partite da me. Genegenheid en medelijden, blijf bij me uit de buurt. e come Arbante, e come Hoe, Arbante, hoe zal Padre più non son io, son giusto Re. Ik moet nu geen vader zijn, maar een rechtvaardige d’opporsi avrà vigore dit armoedige Rijk de kracht Rigori, furori, restate con me. Koning. Strengheid, woede, blijf hier bij mij!Ik moet nu mal provveduto il Regno, e come puote hebben zich te verzetten, en hoe kan het Padre più non son io, son giusto Re. geen vader zijn, maar een rechtvaardige Koning. senza cader far resistenza? Oh quanto weerstand bieden zonder te vallen? Disserrate le porte, à me sen venga Open de deuren, en laat Ipermestra affannoso timor l’alma m’ingrombra! Wat is mijn ziel toch bang! Ipermestra; oh dolore, hier aan mijn borst verschijnen. Ach, wat een pijn. Tu sovr’ogni altro fido Boven ieder ander vertrouw ik jou toe om affetti, sdegno, e quale Genegenheid, verontwaardiging en meer van dat, elessi, onde a Linceo tu vada: audace stoutmoedig naar Linceo te gaan. fate guerra mortale a un regio core! ze voeren een dodelijke oorlog in een koninklijk hart. volane à lui; digli per me, che troppo, Spoed je naar hem toe, zeg hem namens mij troppo prezzai la vita: alto destino dat mijn leven veel te veel waarde voor me had. Scena Nona Scene 9 volle (se gli altri estinse) Nu de anderen dood zijn wil het hoge lot Danao, Ipermestra Danao, Ipermestra ch’ei fosse sol del mio bel Regno erede. dat hij de enige erfgenaam is van mijn mooie Rijk. Mostragli, ch’inumano Laat hem inzien hoe onmenselijk Ipermestra Ipermestra fu il mio voler; giura, ch’ognor pentito mijn wil was. Zweer hem, dat mijn gemoed Oh come irato viene? Oh wat ziet hij er vreselijk boos uit! l’anima verso distillata in pianto; ieder uur vol berouw overloopt in tranen; Già mi si gela il sangue entro le vene. Mijn bloed bevriest in mijn aderen.

62 63 Danao Danao Scena Decima Scene 10 Pur, Ipermestra, al fine Uiteindelijk, Ipermestra, zal mijn Rijk dan toch Ipermestra Ipermestra avrà fine il mio Regno; Argo destrutta zijn einde vinden. Je zult Argos zien vallen, Ipermestra, che fai? Ipermestra, wat nu te doen? cader vedrai; tu pur vedrai spietata tot ruïnes ineen gestort; meedogenloze, je zult Lassa perchè non hai Ach, waarom kun je jezelf toch niet delen del mio sangue fumar le patrie arene. de vaderlandse velden zien walmen van mijn bloed. due cor, per dar ricetto à due voleri? om aan twee harten tegemoet te komen? Godi, perfida, godi Geniet, verraadster, geniet Ah che non è capace Ach, ik ben niet in staat di tua folle pietade amari i frutti. van de bittere vruchten van je krankzinnige genade. questo sen per dar luogo a guerra, e pace. om plek te bieden aan zowel oorlog als vrede. Torna Linceo con formidabil stuolo Linceo keert terug met een geweldige stoet Vieni Linceo; ma ferma, Kom Linceo, maar stop, di più scelti guerrieri, e già fastoso van de beste krijgers, en hij pronkt al ferma l’irato piede; stop die vertoornde hand. spiega insegne, alza torri, arde, e ferisce. met zijn vaandel, richt posten op, brandt en verwondt. se vincitore, oh Dio! Wanneer ik, mijn God, mijn echtgenoot Mira con occhio asciutto Hij kijkt met droge ogen toe Chiedo lo sposo mio, aanroep als overwinnaar, svenar figli innocenti; hoe onschuldige kinderen sneuvelen; vedo soggetto, e Genitore, e Regno. zie ik zowel mijn Vader als het Rijk onderworpen. pianger madri dolenti: verscheurde moeders wenen. Dubbia è fra voi la sorte Allen twijfelen jullie over wat er gaat gebeuren, sazia barbaro mostro i tuoi desiri, Stil jij je verlangens maar, gruwelijk monster. ma sovra me la morte erge il trofeo, maar of Danao nu wint of Linceo, prendi dal tuo consorte Ontvang jij maar van je gezel o Danao vinca, o vinca pur Linceo. boven mij verheft de dood zijn trofee. la dovuta mercede; de verschuldigde genade. Pur fra sanguigne squadre Ik zal hoe dan ook moeten aanzien donasti amore, egli à te porta sdegno; Je gaf hem liefde, hij antwoordde met minachting; avverrà, ch’io miri ofwel mijn overleden man, ofwel mijn gesneuvelde vader gli desti vita, egli n’invola un Regno. je schonk hem leven, hij pakt je je Rijk af. lo sposo estinto, o lacerato il padre. tussen die bloeddorstige troepen. Godi, perfida, godi, Geniet, verraadster, geniet. Linceo, se per me vivi, Linceo, als je door mijn toedoen leeft, l’infelici sorelle, Je ongelukkige zussen, die zich slechts come per te degg’io waarom moet ik dan door jouw toedoen sol fatte ree per eternare il padre, schuldig maakten opdat hun vader zou leven, mirar del sangue mio scorrere i rivi? rivieren zien stromen met mijn bloed? scherno veder di scelerate aquadre. zullen de spot ervaren van meedogenloze troepen. Oh di barbaro ciel rigido orgoglio! Ach, starre trots van de wrede hemel! Appaga il tuo furore; Bevredig je woede. L’adorato mio bene Mijn aanbeden lief dalle viscere mie svellimi il core. Ruk mijn hart uit mijn binnenste. qual’il vorrei non viene; die ik bemin, komt niet; Godi, perfida, godi, Geniet, verraadster, geniet e qual’ei viene a me nol curo, e voglio. En wie wel komt, wil ik niet, om hem geef ik niet. nelle stragi, e nel sangue; van de slachtpartij en van het bloed; Ecco l’ultimo segno Zie hier het ultieme teken ma ti neghino i cieli aure tranquille: maar laat de hemelen jou je rust ontnemen: del mio duolo infinito van mijn oneindige lijden E dell’alma crudele, en laat die wrede inborst se’l venir di Linceo non m’è gradito. als ook de komst van Linceo mij niet is gegund. che ti risiede in seno, die in je huist, alleen nog sia conforto il dolor, cibo il veleno. troost vinden in de pijn, voedsel van venijn.

64 65 Scena Undecima Scene 11 Berenice Berenice Ipermestra, Elisa, Berenice Ipermestra, Elisa, Berenice Per mandare all’armata Het is wijs gehandeld l’è una cosa garbata: om haar naar het leger te zenden. Elisa Elisa se la lo stringe ben tra l’uscio, e’l muro, Als ze goed haar weggetjes kent, Ipermestra il tuo sposo Ipermestra, op de hellingen vlakbij fa la pace sicuro. zal ze zeker vrede stichten. per le vicine piagge, laat uw bruidegom bij de ochtendstond Ipermestra Ipermestra fa con ardite schiere samen met een onverschrokken menigte Vanne, e le tue pupille Ga en laat je ogen meer nog dan gewoonlijk all’aure risonar trombe guerriere. de oorlogsbazuinen schallen. vibrin più dell’usato auree scintille. schitteren als de ochtendzon. Ipermestra Ipermestra Vanne, prega, scongiura, e dal soave Durf, smeek en beloof, en laat uit Elisa, s’è tuo pregio Elisa, als je vaderland en het Rijk giro de tue labbra de zoete ronding van je lippen, d’amar la patria, e’l Regno; je werkelijk lief zijn, là dove Amore asconde daar waar Amor tussen levendige robijnen vanne a Linceo veloce: ga dan snel naar Linceo. tra vivaci rubin note faconde, vruchtbare woorden verstopt, stimolato desio t’affretti il piede. Haast je, voortgedreven door verlangen. snoda ardita la lingua: je tong lenig vlammen. Digli per me, che gli sovvenga almeno, Zeg hem namens mij, dat zich in Argos vanne, o mia cara, e teco Ga, mijn lieve, en laat je s’in Argo fu chi i suoi fratelli uccise de man bevindt die zijn broers vermoordde con Berenice accorta begeleiden door de wijze Berenice ch’in Argo fu chi lo sottrasse a morte; en hem ook redde van de dood. due miei fidi campion ti siano scorta. en twee van mijn trouwste volgelingen. digli ch’io ben presumo, Zeg hem dat ik leef in de goede veronderstelling, Berenice Berenice se dal padre salvar potei lo sposo, dat als ik mijn man kan redden van mijn Vader, Quest’è altro che baia, Dit vind ik niet grappig: dallo sposo poter salvare il padre: dat ik dan mijn Vader kan redden van mijn man: farmi andar alla guerra in mia vecchiaia. mij naar het front sturen, op mijn leeftijd! digli, che se vuol per ricompensa un Regno zeg hem dat, mocht hij een Rijk willen in ruil voor Elisa Elisa quella pietade, ond’egli, e vive, e spira: die genade waar hij mee leeft en die hij verspreidt, Come appunto m’imponi, ove mi chiama Precies zoals u me oplegt en waar mijn hart me che più d’un Regno la sua vita vale. dat meer nog dan het Rijk zijn leven voor mij telt. à te devoto il cor, volgo le piante. aanzet tot toewijding aan u, keer ik het geween. Giuragli, Elisa, in fine, Zweer hem tenslotte, Elisa, Tra la nemica gente Tussen al het vijandige volk che le Argive ruine dat de ruïnes van Argos il tuo bel nome appresterammi il varco; zal uw mooie naam mij doorgang verlenen foran del viver mio tomba funebre: ook voor mij een graftombe zullen zijn. e pria ch’a Teti in seno en nog vóór de dag zijn stralen verstopt digli, e con questi accenti Zeg hem dit alles en breng met die woorden asconda i raggi il giorno, in de boezem van Thetis porta l’anima mia su’ miei sospiri mijn ziel mee met mijn zuchten. spera con lieti avvisi il mio ritorno. hoop ik met goed nieuws terug te zijn. digli, che per mercede, Zeg hem dat degene die hem geen oorlog gaf Berenice Berenice chi guerra non gli fè, pace gli chiede. hem nu op haar knieën smeekt om vrede. Quanto semplice tu sei, Het is wel erg simpeltjes van je gedacht, s’a placar l’amato sposo om nu haar te sturen om

66 67 tu gli mandi oggi costei? je beminde echtgenoot te bedaren! Scena Vigesimaprima Scene 21 Quanto semplice tu sei. Dat is wel erg simpeltjes van je gedacht. Linceo Linceo Figlia mia, tu resti qua Kindje, jij zult hier blijven. Ben muove all’alta impresa, Vooruit dan die nobele onderneming. sallo il Ciel come l’andrà: De hemel mag weten hoe het zal verlopen! sparso il fraterno sangue Het vergoten broederbloed piacque anch’essa à Linceo; mai loro amori Linceo zal haar ook interessant vinden di vendetta, e d’ardir l’anima s’accesa: heeft in mijn hart vuur en wraak ontstoken. sulla più fresca etade, en op die jonge leeftijd, waarop alles ma se volgo il pensiero Maar als ik mijn gedachten stil laat staan ch’ogni cosa si volge in riso, e’n gioco, nog spel en lach lijkt, d’Ipermestra al dolor bij de lijdende Ipermestra, dan laat een svaniron come fiori? zal hun liefde als een bloem ontluiken. un si giusto furor s’aggiaccia, e langue. o zo rechtvaardige drift mijn bloed stollen en Tu sei lungi dagl’occhi; U bent te ver weg, hij zal u niet zien, A questo mio core fan guerra mortale, kwijnen. In mijn hart strijden wraak en liefde e sempre piace più quel che si vede: en mannen vallen voor wat ze voor zich hebben. con gemino strale, Vendetta, ed Amore. met wederzijdse pijlen een dodelijke strijd. ned’io punto mi fido Trouwens, ik wantrouw altijd No, no Nee, nee. di quel furbo di Cupido. de gewiekstheid van Cupido. Pugnando il cor mio col rigor, Terwijl ik met mijn hart strijd met strengheid Ipermestra Ipermestra con amor, ceder à un solo, oh Dio! en met liefde om niet te vallen voor die ene, ach God, La mia costante Elisa Mijn Elisa is een toonbeeld Non sa, non può, no, no. is het besluiteloos en machteloos. si chiare, e tu lo sai, prove mi diede van standvastigheid, dat weet je, je gaf me zelfs Su fieri Guerrieri, pugnate. Kom op, krachtige strijders, di sua lucida fede; bewijzen van haar stralende trouw. Dell’alma la palma vecht met hart en ziel ch’in vano oggi presumi Je poging om die glans ad un solo di voi mai non darò. zoals jullie je nog nooit eerder gegeven hebben! con geloso timore met jaloerse vrees te vertroebelen Ma per doppia ferita io morirò. Maar ik zal dubbel getroffen sterven. renderne foschi, ed eclissarne i lumi. en te verduisteren is tevergeefs! Scena Vigesimaseconda Scene 22 Scena Decimaseconda Scene 12 Linceo, Arbante Linceo, Arbante Ipermestra Ipermestra Durissime catene, Loodzware ketenen, Arbante Arbante fin ch’io giunga al mio bene, geef me, dierbaren, Glorioso Linceo... Grote Linceo... deh care per pietà uit medelijden toch wat vrijheid Linceo Linceo datemi libertà; tot ik me bij mijn geliefde voeg. Fermati, Arbante; Halt, Arbante. che lungi al mio consorte Want het verlangen naar mijn echtgenoot pria che d’ogni altro affare Voor je waar dan ook met me over divenite per me lacci di morte. maakt jullie tot dodelijke stroppen. meco a parlar t’accinga, ond’io ritragga wilt praten, begin, opdat ik een beeld krijg da quanto hor mi dirai saggia risposta, van hoe wijs je me nu te woord staat, sincero à me palesa met me eerlijk te vertellen ogn’opra d’Ipermestra over alles wat Ipermestra doet. 68 69 Arbante Arbante scritti in saldo diamante geschreven in het hardste diamant A te non venne Heeft u het nieuws e prefissa la sorte à noi mortali: het noodlot van ons sterfelingen vastlegt: (arridemi fortuna) (het geluk lacht me toe) quinci tempra, o Signor l’ira, e gli amori. temper dus, oh Heer, uw woede en uw liefde. dei novelli Imenei l’avviso ancora? rond het huwelijk dan nog niet bereikt? Linceo Linceo Linceo Linceo Linceo, come non muori? Linceo, waarom sterf je niet? Qual gelato veleno Welk ijselijk gif kronkelt zich E pure, e vivo, e sento, Waarom leef ik en voel ik per le vene serpendo al cor s’infonde? via de aders een weg naar mijn hart? e non cede il mio core al mio tormento? en bezwijkt mijn hart niet onder de marteling? Segui, Arbante, i tuoi detti. Arbante, vervolg je verhaal. Arbante Arbante Arbante Arbante Questo del tuo sembiante Deze trouwe gelijkenis Partisti d’Argo appena, U was nog maar net vertrokken uit Argos simulacro fedele, van uw gelaat che la Real donzella toen de koninklijke jongedame attonita, e tremante gaf Ipermestra me, fu dal paterno Impero, onbezonnen werd gedwongen haar zinnen te verzetten Ipermestra mi diede; indi m’impose, ontdaan en trillend, samen met de opdracht, per torre à te dell’amor suo la speme, op bevel van haar vader, ch’a te lo porga, e in brevi note esponga het naar u te brengen, om in het kort malcauta indotta à variar pensiero. die haar alle hoop op liefde aan u wilde ontnemen. vicenda così strana, die rare situatie uit te leggen, A Gebete garzon di Regio sangue, Hierop gaf ze Gebete, zoon van koninklijke bloede e che d’averla ogni speranza è vana. en aan te geven dat iedere hoop op haar vergeefs is. e di Corinto erede en troonopvolger van Corinthe Prendi, Signor, perdona, Pak aan, Heer, mijn excuses, già diè’l core, e la fede. haar hart en haar trouw. se’l mio parlar t’offese; als mijn woorden u beledigd hebben, Per lui spira dal seno Voor hem ademt haar borst nu un così chiaro avviso van deze heldere boodschap i più teneri affetti, de meest tedere gevoelens. l’era per altra parte a te palese. nu geheel aan u geopenbaard. per lui, ch’oggi riporta Hij is degene die zich vandaag boven wat dan ook Linceo Linceo della bellezza sovr’ogni altro i vanti mag roemen op die Schone. Come resisti? E questo, Hoe kon je weigeren? à questo Danao destinolla avanti, In zijn handen heeft Danao zijn lot gelegd, questo pur è il ritratto En dit, dit is toch het portretje ch’à ricomprar la pace omdat hij zich daartoe gedwongen voelde ch’al mio partir le diedi; empia spergiura, dat ik haar gaf bij mijn vertrek; wrede verraadster, da vostre armi nemiche ei fusse afretto. teneinde van uw vijandelijke legers de vrede te così da te si cura ga je zo om met Ed egli, o Sire, è quello herkrijgen. En hij, Sire, is ook degene la tua promessa fede? de beloofde trouw? che con forte drappello, die met een groot leger Vanne à Danao ritorna, Ga nu terug naar Danao contro il furor delle fraterne squadre, klaar staat om de Koning te hulp te schieten digli, ch’udir sdegnai zeg hem, dat ik verachting hoor à i soccorsi del Re pronto ne venne, tegen de kracht van diens broederlijke troepen quant’ei dirmi t’impose. Arde il mio seno, in wat hij je oplegde mij te vertellen. Mijn borst brandt. ed oggi in premio la tua Sposa ottenne. en om uw Bruid als prijs te bemachtigen e mentre avvampa tra sue fiamme gela, En terwijl de vlammen me verteren, verkil ik, Con decreti fatali en die met die noodlottige afspraken e sparger sol l’Argivo sangue anela. en smacht ik slechts het bloed van Argos te vergieten.

70 71 Arbante Arbante la regia fronte, e spera het koninklijke voorhoofd, schept de verwachting Ne pur vorrai. Wil je dan nog steeds? nel sen di lei la sospirata pace. van verlangde vrede van haar in het hart. Linceo Linceo Come, Ipermestra, come Waarom, Ipermestra, waarom moet ik, Taci, da me t’invola. Zwijg, ga nu weg van hier. nel mar di sue sventure die ooit in de zee van het ongeluk Taci, in Argo ritorna. Zwijg, ga terug naar Argos. chi sol per te gode a placida calma, alleen door jou van bedaarde rust genoot, Dì, che guerra vogl’io, che guerra bramo, Zeg ze, dat ik oorlog wil, dat ik oorlog verlang, or fra le Sirti del dolore ondeggia? nu deinen tussen zandbanken van pijn? e guerra solo ad alte strida io chiamo. en dat ik luidkeels alleen nog om oorlog schreeuw. Ben’è, che dir ti deggia Het siert je, dat ik je moet zeggen, Arbante Arbante Donna per me, che ti cangiasti in Dea; dat je als vrouw voor me veranderde in een godin; Ah! Che scampo non veggio, Oh, waar vind ik nog redding, wanneer ik,als ik het ma fatta Dea poi ti cangiasti in furia maar eenmaal godin veranderde je in een furie. se mentre fuggo il male, incontro il peggio. kwaad onvlucht, slechts erger ontmoet. Linceo, dove trascorri? Linceo, waar zit je met je hoofd? Non sai d’esser regnante? Besef je niet dat je een leider bent? Scena Vigesimaterza Scene 23 Per oltraggio sì fiero al mio decoro, Neem de gruwelijkste wraak Linceo Linceo porti regio valore met koninklijke waardigheid Guerra, guerra vogl’io, Oorlog wil ik, oorlog. della più grande offesa voor zo’n grove krenking van mijn eer, guerra sì, ma non à quella eguale Oorlog ja, maar nooit zo’n wrede oorlog als la vendetta maggiore. voor zo’n ruwe belediging, che più crudel saranno entro al mio core die in mijn hart wordt uitgevochten door tradito Amante, e vilipeso Amore. de verraden trouw en de bedrogen liefde. Scena Vigesimaquarta Scene 24 Ipermestra, son queste Ipermestra, zijn dit de laatste klanken Linceo, Elisa Linceo, Elisa al mio partir l’ultime note sparse? die ik hoorde toen ik vertrok? È questo il pianto amaro, Zijn dit nu de bittere tranen Elisa Elisa ch’addolcì la partenza, e queste sono dat mij vermurwden bij mijn vertrek en is dit nu Da quella Reggia, ove il tuo cor soggiorna, Vanuit het Rijk waar uw hart zetelt, d’una fede Real candide spoglie? de hagelwitte oorlogsbuit van de koninklijke trouw? vengo nunzia di fede, kom ik als boodschapper van trouw Dunque il tuo petto accolgie Blijkbaar loopt je borst over van e d’un sì gran Guerrier m’inchino al piede. om diep te buigen voor zo’n grote strijder. pietade, sdegno, tradimento, e amor? genade, verachting, verraad en liefde. Linceo Linceo Il tuo donarmi vita Dat jij me mijn leven schonk Qual’in un punto solo Van een schoonheid zo bekoorlijk voel ik fu tirannia, se le ferite al core was tirannie, als je de wonden in mijn hart di sì vaga beltà raggio divino een goddelijke straal mijn borst togliesti sol per avventarle all’alma. alleen maar maakte om er de ziel van te proeven. mi passa in seno, ond’ei n’avvampa, e trema! doorboren, waar ze ontvlamt en siddert Spera Linceo la palma Onder het mom van de trouwe bruid sotto gli auspici della fida sposa. laat je Linceo geloven in je hand. Aspergi di sudori Met zweet besprenkel je

72 73 Scena Vigesimaquinta Scene 25 Scena Vigesimasesta Scene 26 Linceo, Elisa, Berenice Linceo, Elisa, Berenice Danao & accompagnature di fuggitivi dalla Città Danao en groepen vluchtenden uit de stad Città d’Argo, che abbrucia De stad Argos, die in brand staat Berenice Berenice Parti, Elisa veloce. Heer, vertrek snel! Danao Danao La fretta, e la paura De haast en de angst Nell’alto duolo asprissimo Ach, in dit hoogste, bitterste lijden non mi lascian parlare; verhinderen me te spreken. con voi l’anima (ohimè) spargete, o lagrime. vergiet ik met jullie mijn ziel, mijn tranen. Delmiro appunto tuo valoroso amico Delmiro, uw moedige vriend, Se forz’è pur, ch’io cada, Mocht ik uiteindelijk vallen della Città nemica heeft zojuist de muren van m’uccida il pianto mio, non l’altrui spada; dan sterf ik van verdriet, niet door andermans zwaard. ha scalato le mura. de vijandige stad beklommen. e della morte mia, En als het Rijk jammerlijk vergaat tot as, Elisa Elisa se cede (ahi lasso) incenerito il Regno, dan triomfeert met mijn dood mijn lijden Oh Dio, che sento? Mijn God, wat hoor ik? trionfi il mio dolor, non l’altrui sdegno. en niet andermans verachting. Linceo Linceo Amici, e che s’attende? Vrienden, waar is het wachten op? Prendi Berenice , neem jij de zorg Splenda al fulgor dell’impugnato brando, Schitter met oneindige moed, tu della bella Elisa voor de mooie Elisa op je. con eterno coraggio, bij het flitsen van het strijdende zwaard, cura intanto, Berenici. Voi meco, o fidi, Trouwe volgelingen, ren met me mee, dell’Argivo valor l’ultimo raggio. als de laatste stralen van de glans van Argos. al trionfo correte: de triomf tegemoet! Per voi l’età futura apprenda, come In de toekomst zal men vernemen, hoe jullie si ferite, uccidere, e d’Ipermestra, Ja, verwond en dood er op los! s’immortali col sangue il proprio nome. je eigen naam met bloed onsterfelijk hebben gemaakt. a chi mi porta lacerato il core, En voor degene die me het verscheurde hart sia la gloria maggiore. van Ipermestra brengt, is de grootste eer. Elisa Elisa Contro la fida sposa? Tegen uw trouwe echtgenote? Linceo Linceo Ad altro tempo Mijn liefste, bewaar je woorden serba, ò cara, il parlarmi. voor een andere keer. Mora Ipermestra mora, all’armi, all’armi. Dood aan Ipermestra, te wapen, te wapen.

74 75 CD 3: Atto Terzo CD 3: Derde akte Scena Quarta Scene 4 Ipermestra, Elisa Ipermestra, Elisa Scena Seconda Scene 2 Ipermestra Ipermestra Elisa Elisa Campagna della Torre Het terrein rond de toren E pur tu sei, e pure Ach ben jij het? Zie ik je dan toch nog terug? ti rivedo, Ipermestra; e come or vivi? Ipermestra, hoe is het met je? Ipermestra Ipermestra Contro ogni petto di pietade ignudo, Ik durf nu wel te stellen dat de onschuld Uccidimi, Delmiro; Vermoord me, Delmiro forza m’è dir, che l’innocenza è scudo. een schild vormt tegen elke kwade wil. e col mio sangue appaga en bevredig met mijn bloed Ipermestra Ipermestra il desir di Linceo: se vuol mia sorte, het verlangen van Linceo, als het lot wil Dimmi, Elisa, e cortese Zeg me, Elisa, en vervul eerbiedig ch’io deggia nella morte essergli cara. dat ik hem in de dood dierbaar moet zijn. appaga del cor mio het smachtende verlangen l’anelante desio: van mijn hart. Scena Terza Scene 3 dimmi, a Linceo parlasti? Zeg me, heb je Linceo gesproken? Ipermestra Ipermestra Elisa Elisa Cara la vita à me, se morto adoro? Het leven me dierbaar? Appena usciro Ik was nog maar amper S’adeguate ristoro Als ik de dood aanbid en er voor mijn lijden geen dai labri miei le prime note, quando begonnen met praten, toen al mio penar non è? passende remedie is? giunse la ria novella, het afschuwelijke nieuws arriveerde Cara la vita a me? Het leven me dierbaar? che d’Argo (alta sventura!) dat de geweldige muren van Argos (wat een rampspoed) Se mi s’oscura il Sole, Als de zon me verduistert espugnate cadean l’eccelse mura; waren veroverd en gevallen. se’l Ciel con me s’adira; en de hemel zijn woede op me botviert? a questo dir partendo, Hij vertrok toen hij dit hoorde lassa, s’ai danni miei Hoe vreselijk toch, als de Goden tot mijn schande più non volle ascoltarmi, en wilde niet meer naar me luisteren. vengon furie gli Dei; furiën worden? e mi lasciò dicendo: Hij liet me achter en riep: se morta è la pietade, Als de dood het medelijden is? mora Ipermestra, mora; amici all’armi. de dood aan Ipermestra, de dood; vrienden te wapen! se già caddero estinti Amore, e Fe; Als Liefde en Trouw reeds gesneuveld zijn? Ipermestra Ipermestra cara la vita a me? Het leven me dierbaar? Perfido (il dirò pur) ma questa voce Trouweloze, ik zeg het toch, deze stem moet viè più che sdegno la discioglie amore. meer nog dan smaad juist liefde losmaken. Oh Dio! Questa mercede Ach God! Verdient ik dan geen genade, merta chi sol ti diede die je als enige een uitweg uit de dood bood scampo alla vita, ed alle glorie il varco? en een opening naar de overwinningen?

76 77 Elisa Elisa chi‘l vero intende, oh Dei! ziet, waar hij de blik ook wendt, Ben sia, ch’a lui parlando, Het kan goed zijn, dei tradimenti miei alom de noodlottige tekens hor pietosa, or severa; dat door op hem in te praten, i funesti spettacoli rimira. van mijn verraad. s’ammollisca, e si pieghi dan weer vol genade, dan weer streng, T’amo Ipermestra, e pure Ik hou van je, Ipermestra, en toch quel cor ingrato, e duro. dat zijn ondankbare en harde hart week wordt en buigt. soffro infelice, (non m’uccide il duolo?) lijd ik ongelukkig; vermoordt de pijn me dan niet? Vieni, che non è questo Kom, want dit is geen veilige plek voor de vijandige Che sian gli affetti miei le tue sventure? Waarom betekent mijn genegenheid toch jouw ongeluk? contro l’impeto ostil luogo sicuro. aanval. Ah non sia vero nò; se più non serve Ach, laat het niet waar zijn, nee; als mijn dronken Ipermestra Ipermestra ebra l’insania in me, dee la ragione waanzin nergens toe dient, moet het verstand Occhi miei deh non piangete, Ogen, huil niet langer, oprare il giusto; almeno, op zijn minst het goede werk doen. chiudete il corso al lagrimoso humore, stop de stroom van tranen tardo sì, ma dolente Een beetje laat, ja, maar beladen, che stagnando nel sen sommerga il core. zodat zij niet langer mijn hart verdrinken. ricevi, o bella, il pentimento mio. ontvang dan toch, schone vrouw, mijn berouw. Ben lusingarmi il cor speme gradita, Vlei mijn hart met de welkome hoop, Scena Quinta Scene 5 che la mia morte deggia dat mijn dood je zal Arbante Arbante giovarti, o bella, almeno, welgevallen, schone, ten minste Disperato cor mio, dimmi, che fai? Hart vol wanhoop, zeg me, wat doe je? se t’ offese mia vita, als mijn leven je beledigt. Qual si trovò del tuo più grave errore? Waar kwam die grootse dwaling van je vandaan? disperato son’io, morir non temo. Ik ben wanhopig, ik vrees niet te sterven. Fù pur opra di te, perfido Amore, Was het echt jouw werk, trouweloze liefde, Chi di speranza il mesto cor non pasce, Wie zijn slechte hart niet voedt met hoop, s’innocente beltà tradire osai? dat je de onschuldige schoonheid durfde te verraden? se da vita si toglie, allor rinasce. zal bij het ontnemen van het leven herboren worden. Con scelerato inganno Met verdorven bedrog tegen het vaderland contro la patria di Linceo nel core wekte ik in het hart van Linceo Scena Settima Scene 7 svegliai lo sdegno à più crudel vendetta. de smaad voor de meest wrede wraak. Linceo Linceo L’infelice Ipermestra De ongelukkige Ipermestra, E come vincitore Hoe kan ik van mijn overwinning genieten priva di Sposo, Genitore, e Regno, beroofd van bruidegom, vader en rijk, goder poss’io, mentre ho perduto il core? als ik mijn hart heb verloren? mendicando soccorso, moet bedelen om hulp en benijdt Elisa, e dove, o bella, Schone Elisa, ver van mij, per me si vede invidiar gli estinti. de doden, allemaal door mijn schuld. dove lungi da me rivolgi’l piede? waar kies jij je pad? Uscite, d’Acheronte orridi mostri; Kom maar, afgrijselijke monsters van Acheron, Oh come in un’istante O, van het ene op het andere moment heeft laceratemi il seno: verscheur mijn borst! per già sopito foco io vengo amante! een alles verlichtend vuur me tot je minnaar gemaakt! saran gli artigli vostri, Jullie klauwen zullen minder pijn doen Ahi, che s’un guardo solo Ach, zoals je met één enkele blik del verme, ch’ho nel cor, pungenti meno. dan de worm die aan mijn hart vreet. mi risvegliò nel sen fiamme cocenti, mijn ziel in vuur en vlam zette. Ovunque il guardo gira Wie de waarheid kent, Goden, entro all’anima mia Mijn hartstochten zaten in mijn hoofd

78 79 fur celati gli ardor, ma non già spenti. verstopt, maar nog allerminst geblust. Linceo Linceo Il primo ardor, Die eerste, heftige hartstocht, Incontro fortunato! Wat een gelukkige ontmoeting! ch’in nobil cor die in een nobel hart Occhi, sia vostro il vanto Ogen, toon jullie kwaliteit portar di due begli occhi i vaghi rai de bekoorlijke stralen van twee prachtige ogen brengt, di svelare ad Elisa in dolci modi en geef op allerzoetse wijze aan Elisa s’asconde sì, ma non s’estingue mai. kan zich weliswaar verschuilen, l’interno del mio cor, s’avvien per sorte, het binnenste van mijn hart door. La mia tradita fè maar dooft zich nooit. ch’l soverchio piacer la lingua annodi. Laat mijn mond het overdadige genoegen overbrengen. spera per sua mercè Mijn bedrogen trouw Berenice Berenice d’Elisa la beltà; hoopt op de schoonheid van Elisa, op haar genade. Vedi, che pur c’è giunto Zie nou, wie er hier ook is, pera l’infedeltà Laat de trouweloosheid van de vrouw die me bedroog qui l’aspettava appunto. en zelfs hier op je heeft gewacht. di lei, che mi tradì; wegkwijnen, Linceo Linceo sì, sì. ja, ja. Ne mai da me divisa Laat het genot van de liefde Elisa mio bene, Elisa, mijn lief, parta gioia d’amore, nooit meer van mijn zijde wijken all’aspre mie pene koester het herstel van mijn bittere pijnen. se perdendo Ipermestra, acquisto Elisa. nu ik na het verlies van Ipermestra Elisa gewonnen heb. lusinga il ristoro. Ik bezwijk al en sterf: Elisa Elisa Già cedo, già moro; voor de rechtvaardige wraak Udite ò Cieli, ò Dei Hoor toch, o hemelen, o goden, per giusta vendetta schiet die eeuwige Amor udite il mentitore. hoor die leugenaar. il sen mi saetta opnieuw zijn pijlen op me af: Incostante che sei; Hoe ontrouw ben je wel niet; fatto novello arcier l’antico Amor: want die eerste, heftige hartstocht, così Proteo d’amore verhul je zo als een Proteus van de Liefde che’l primo ardor, die in mijn hart vai trasformando in mille guise il core? met duizend vermommingen je hart? che nel mio cor de bekoorlijke stralen van jouw prachtige ogen brengt, Linceo Linceo portar de tuoi begli occhi i vaghi rai, had zich verscholen, Se già cangiai pensiero, Als ik al van gedachten was veranderd dan was dat s’ascose sì, ma non s’estinse mai. maar had zich nooit gedoofd. fu sol per stabilir la pace e’l Regno. alleen maar om vrede te bestendigen voor het Rijk. Un sì pietoso error di scusa è degno: Een genadevolle liefde is een excuus waardig, Scena Ottava Scene 8 ma ingannato, e tradito maar ik zag, bedrogen en beschadigd onder het dak Linceo, Elisa, Berenice. Linceo, Elisa, Berenice vidi rotare entro l’Argivo tetto van Argos in plaats van Imeneo de Lethe haar gezicht invece d’Imeneo la face Aletto. omwenden. En zo, bedroefd, Berenice Berenice Quindi mesto, agitato, e quasi assorto, bezorgd en bijna doorgedraaid, Eccolo à punto. Elisa, Kijk daar komt hij net aan. Elisa, sol ritrovare io spero hoop ik slechts in jouw armen sia la modestia teco; toon je bescheiden. nelle tue braccia il desiato porto. mijn zo verlangde haven te vinden. tien le pupille basse, e vergognose: Houd je ogen zedig naar beneden gericht, ch’alla guerra si fan di pazze cose. want in de oorlog gebeuren de gekste dingen. 80 81 Berenice Berenice senz’ardor, senza luce in mezzo al Cielo, zien stilstaan in zijn baan, zonder gloed, Seconda le sue voglie: Doe maar wat hij wil, meisje: che più tosto il vedrai; che tu rimiri zonder licht, hoog aan de hemel, son pochi i Regi al mondo er zijn maar weinig Koningen in de wereld, d’imaginato error ombra leggiera dan dat een lichte schaduw van een vermeende da prender, figlia, una par tua per moglie. om uit te kiezen voor een huwelijk. macchiar di sua innocenza il bianco velo. dwaling de blanke sluier van haar onschuld bevlekt. Elisa Elisa Oh Dio! Linceo; se’n duri ferri avvinta Maar, bij God, Linceo, als je eens zou zien Oh Dio! Mijn God! versar pianto cocente hoe schrijnend ze weent Linceo Linceo veduto avessi chi d’infida ha il nome; die jij ontrouw noemt, in zware ijzers geslagen. Perchè sospiri? Waarom zucht je? compreso avresti come Je zou gelijk begrijpen hoe Trouw Elisa Elisa d’un infinito Amor figlia è la Fede. een dochter is van die oneindige Liefde. Temo nell’amor tuo di nuovo inganno. Ik vrees in uw liefde opnieuw bedrog. Quante volte fissando Hoe vaak staarden haar bezorgde ogen Linceo Linceo nel tuo ritratto gli affanosi lumi, niet naar je portret, Dunque forza non hanno, Hebben deze oprechte woorden, dierbare, il pianto di dolore, vol tranen van pijn, per affidarti, o cara, recht uit mijn hart, dan niet de kracht mirandoti, si feo pianto d’Amore? die bij jouw aanblik tranen van liefde werden? questi sciolti dal cor veraci accenti? om jou vertrouwen te geven? Indi fu quel sembiante En dan zei ze tot dat portret Mio ben, come paventi? Mijn lief, waarom zo bang? dicea: so, che lontane ‘Ik weet, dat ver van mijn tranen Qual rio timor entro al tuo sen risiede, Welke wrede angst schuilt er in je, alle lagrime mie pur voi piangete ook jullie huilen, dierbare ogen.’ ch’a parlar di Linceo non presti fede? dat je geen vertrouwen hebt in wat Linceo zegt? care pupille, ed in baciarle intanto En met het kussen ervan, bracht ze Elisa Elisa bevea sugli occhi finti un vero pianto; echte tranen op die geschilderde ogen. Qual fede aver si puote, Hoe kan ik iemand vertrouwen quando barbara mano Toen een wrede hand à chi fede non have? die blijkbaar geen trouw kent? le tolse il tuo ritratto: haar het protret afnam, Se di Sposa Reale, a cui ti lega Die zich bij zijn koninklijke bruid, met wie hij che non feo? Che non disse? E quali, e quante was ze in alle staten. Wat riep ze niet? En hoeveel en d’obblighi eterni indissolubil nodo, onlosmakelijk verbonden is door eeuwige trouw, sparse all’aura confusi, e preghi, e strida? wat voor gebeden en schreeuwen weerklonken niet la costanza non curi? niet bekommert om standvastigheid? Questa, questa Linceo ti sembra infida? in de ochtend? Noem je dat, Linceo, ontrouw? Linceo Linceo Linceo Linceo Contro Ipermestra il mio Reale sdegno Tegen Ipermestra had mijn Se ben creder degg’io finto ogni detto, Als ik moet geloven dat alles ebbe giusta cagione: koninklijke verachting een rechtvaardige reden, onde contro Ipermestra wat men zei gelogen was, laat dan che s’infida mi fu. want ze was me ontrouw si tempri il mio furore; mijn woede om Ipermestra zich temperen. Elisa Elisa ahi pur in mezzo al core Ach, zelfs tot in het diepst van mijn hart Taci tiranno, Zwijg tiran, zwijg! destaron questi accenti un nuovo affetto wekken deze woorden een nieuwe genegenheid taci; infida Ipermestra? Afferma il Sole Ipermestra ontrouw? Je zult eerder de zon figlio della pietà, se non d’amore. als kind van de genade zo niet meer nog van liefde.

82 83 Oh confuse mie voglie! Mijn verlangens verwarren me! questa semplice puole, Zo’n simpele meid kan rijkdommen bezitten, Tormentato mio seno! Mijn borst wordt gemarteld! mossa di fedeltà da un’aura vana, maar gegrepen door de trouw Che disperato ancora accogli insieme Want vol wanhoop biedt het nu nog samen aver ricchezze, ò sciocca! e non le vuole. aan een vage schim, dom wicht, wil ze ze niet! l’amor, l’odio, e la speme. plek aan liefde, haat en hoop. Quant’è folle gioventù! Wat zit de jeugd vol dommigheid! Elisa, addio; confermo, Elisa, vaarwel; ik zie nu Sol bugiarde apparenze aspira pascere, Alleen met leugenachtige waanbeelden wil ze zich voeden, che risplende in costei raggio divino. dat ze is aangeraakt door een lichtstraal uit de hemel. se’n questo Mondo più als er in deze wereld nog meer giovinetta qual fui dovessi nascere, van dat soort jongedames geboren worden, Scena Nona Scene 9 farei bensì; maak ik het nog mee, dat ik Elisa, Berenice Elisa, Berenice che vecchia un dì avrei per mio ristoro op mijn oude dag ter verkwikking naast sul crin l’argento, e nella borsa l’oro. het zilver op het hoofd, het goud in de buidel heb. Berenice Berenice Oggi, che la fresca età Nu vandaag de dag de jonge generatie Fagli almeno un inchino. Maak dan minstens een buiging voor hem! i regali pigliar si reca à ingiuria; het op een schelden zet in plaats van cadeaus te grijpen; Che stravaganza è questa, Wat is dit voor gekkigheid? infelice non ha voelt ze niet het ongeluk che t’è saltata in testa? Heb je het in je bol gekregen? nelle miserie sue se non penuria; van haar ellende noch de schaarste. Sei stata un pezzo in tuono, Je hebt je keurig gedragen e quando allor En als ze later e quand’ei nol credea, en toen hij er niet op bedacht was il proprio error cresciuta vede, e prova; hun fouten inzien, l’hai piantato sul buono. heb je hem lik op stuk gegeven. pigliar vorrebbe, e chi le dia non trova. willen ze wel, maar werpt niemand ze nog iets toe. S’Ipermestra non vuole, Als hij Ipermestra niet wil, perchè non pigli tu tanta fortuna? waarom dan grijp jij dan je kans niet? Scena Undicesima Scene 11 Elisa Elisa Ipermestra Ipermestra S’ Ipermestra non gode, Als Ipermestra geen vreugde kent sopra la Torre boven op de toren vita non curo, e non pavento morte heeft mijn leven geen waarde en ben ik niet bang e comune tra noi l’istessa sorte. voor de dood en delen we hetzelfde lot. Ipermestra Ipermestra Come viver poss’io, Hoe kan ik leven, ellende, Scena Decima Scene 10 misera, se Linceo non è più mio? als Linceo niet meer de mijne is? Berenice Berenice Che d’Argo il fasto antico Het doet me pijn dat de oude luister Così senza pensarvi, Zomaar zonder na te denken nelle ruine sue fusse polto, van Argos in ruïnes ligt begraven; l’incaute giovinette grijpen onverstandige jongedames soffrir si puote; e di fortuna il giro en het rad van Fortuna heeft al primo umor s’appigliano, zich vast aan alles wat maar in ze naar boven komt, nelle vicende sue forse il dispose: al die gebeurtenissen bepaald. e poi pentite in van si maravigliano; en vervolgens staan ze vergeefs vol berouw te kijken. ma la sincera fede, Maar, ongelukkige, als Linceo,

84 85 l’amorosa pietade, de oprechte trouw, de liefdevolle genade, per me veniste meno Door mij zijn jullie gevallen, i puri affetti miei, mijn zuivere gevoelens van genegenheid eccelse mura, e sol per me si vede, geweldige muren, en door mij alleen ziet men, misera, se Linceo pose in oblio. allemaal is vergeten, oh mio crudel! Sotto straniero tetto allerwreedste lot, dat ik onder een vreemd dak Come viver poss’io? hoe kan ik dan leven? chi restò viva, mendicar ricetto. moet blijven leven en moet smeken om giften. Prodigio della sorte, En zo bestendigt mijn lot, A punir la cagion di tanto danno Zit de hemel soms zonder bliksems crudel m’è l’aria, inesorabil l’onda; de lucht is wreed voor me, de golven onverbiddelijk; non son fulmini in Cielo? om de schuldige van zoveel ellende te straffen? splende ogni stella, oh Dio! fissa à miei danni: elke ster straalt, lieve God, alleen maar tot mijn schade: Privo è di Furie Averno? Zijn er geen Furieën meer in de onderwereld? chiamo il Cielo, ei non m’ode; e sol seconda ik roep de hemel aan, maar ze hoort me niet en dan O pur la terra, e il mar mostri non hanno? Of zijn de monsters van de Aarde en de Zee uitgeput? miro la terra in germogliarmi affanni. kijk ik naar de aarde om mijn zorgen te zien ontkiemen. Ma folle! E che più chiedo Maar waanzin! Ach waarom vraag ik Viver in tante pene Met zoveel pijn kan mijn hart niet langer leven; la morte ad altri in vano? nog langer aan anderen vergeefs om de dood più non si può mio core; wanneer het lijden niet afneemt, A me stessa cortese en wil ik zelf hoffelijk se non cede il tuo duol, cedi al dolore. zal het van de pijn vergaan. esser vogl’io: s’uccida buiten schot blijven? Dimmi, Linceo, qual colpa, Zeg me, Linceo, waar ging ik de fout in, la mia doglia infinita; Laat me mijn eindeloze pijn doden qual contro te commisi? wat heb ik jou misdaan? si consacri a Linceo l’alma, e la vita; en aan Linceo leven en ziel offeren. Che se l’amarti, ingrato, Als mijn liefde voor jou een già dall’arco fatale il dardo scocca. De pijl verlaat al de fatale boog. fu delitto; or mi rendi vreselijk misdrijf is, geef me dan infinite le pene: straf tot het einde der tijden. Scena Duodecima Scene 12 che infinito è l’errore, Maar zo’n dwaling zou oneindig groot zijn, Ipermestra, e Berenice Ipermestra, e Berenice se in colpe à danni miei si cangia amore. mocht een tegenslag mijn liefde veranderen. Sopra la torre Bovenop de toren Qual barbaro destino, Welk wreed lot, Linceo, Delmiro Linceo, Delmiro figlie di mia pietade, geboren uit mijn genade, In strada Op de weg mi sotrasse da voi, fiamme di sdegno? ontrok mij aan jullie, vlammen van smaad? Ipermestra Ipermestra Come col patrio Regno, Waarom verbrandde ik niet, hemel, Moro, ò Linceo, col tuo bel nome in bocca. Ik sterf, Linceo, met jouw mooie naam op mijn lippen. col Genitore estinto samen met mijn overleden Vader Berenice Berenice non arsi, ohimè, per offrire almeno en zijn Rijk, om dan ten minste dankbare as aan te Oimè, oimè! Ach, ach! ceneri grate a chi il mio foco sprezza? kunnen bieden aan wie mijn vuur versmaadt? Linceo Linceo Già l’Argive donzelle De jongedames van Argos wassen al Delmiro Delmiro, lavan col pianto le ferite al Padre; met hun tranen de wonden van hun vader, che portenti rimiro? wat zie ik voor een wonder? il Padre accoglie esanimato il figlio; de vader raapt zijn ontzielde zoon op; Andiamo agili, e presti Laten we meteen al figlio muor la Genitrice in seno: de zoon ziet zijn moeder sterven in zijn schoot. per osservare insieme samen gaan kijken ove l’Augel di Giuno il volo arresti. waar de vogel van Juno haar vlucht onderbreekt. 86 87 Scena Decimaterza Scene 13 Elisa Elisa Berenice, Elisa Berenice, Elisa Scherzi forse? Hou je me soms voor de gek? In strada Op de weg Berenice Berenice Non credo Ik geloof niet dat ik droom. Berenice Berenice già di sognar; in fede mia tel giuro; Ik zweer je met de hand op mijn hart, Lasso, crepo d’ affanno. Hemel, ik verga van de pijn. credimi del sicuro je moet me echt geloven: Sfortunata Regina! Ongelukkige Koningin! di lassù s’è gettata, van daarboven heeft ze zich naar beneden geworpen Ma come, non la vedo? Maar hoe kan dat, ik zie haar niet? e se quì non si trova; ell’è sfondata. en als ze niet hier is, is ze in de grond geschoten. L’è caduta pur quì? Ze is toch hier gevallen? Mà per la gola io mento. Maar nu sta ik te liegen. Elisa Elisa Esser ben può, che nel cader per aria Het is goed mogelijk dat tijdens de val door de lucht Berenice, che cerchi? Berenice, wat zoek je? dietro alla torre l’abbia spinta il vento. de wind achter de toren haar meegenomen heeft. Berenice Berenice Elisa Elisa Toglimiti dal lume, Ga eens uit mijn licht, Ah se morta sei tu, bella costante; Als jij dood bent, schone standvastige: ch’io guardi ben tra questi sassi. zodat ik goed tussen deze stenen kan kijken. non mai da te divisa ik zal nooit van jou gescheiden Elisa Elisa seguirò l’orme tue, spirto vagante. je sporen volgen, dolende geest. E che perdesti? En wat ben je verloren? Berenice Berenice Scena Decimaquinta Scene 15 Io mi confondo, Ik begrijp het niet, Linceo, Ipermestra Linceo, Ipermestra l’è pur caduta qui, corpo del mondo. ze is hier toch echt gevallen, lichaam van vlees en bloed. Elisa Elisa Ipermestra Ipermestra Che cosa? Wat ? Dammi morte, o Linceo, Dood me toch, Linceo, Berenice Berenice perch’io mora innocente, laat me als een schuldige zal sterven. Elisa, senti, Elisa, luister: cercar ben puoi, ma non trovar cagione. Zoek wat je wilt, maar een reden vind je niet. Ipermestra poc’anzi, Ipermestra heeft zich zonet Ah non errai; ma perchè giusta sia Ach, dwaal niet. Laat dan, doppo un lungo lamento, na een lange klaagroep crudel la morte mia; om mijn wrede dood te rechtvaardigen, precipitossi dalla torre. van de toren gestort. divenga il tuo voler giusta ragione. jouw wil maar een rechtvaardige reden worden. Elisa Elisa Linceo Lince E dove? En waar dan? Come in un punto solo Wat wordt mijn hart Berenice Berenice agitano il mio core heen en weer geslingerd tussen In questo luogo appunto. Hier precies op deze plek. pentimento, pietà, speranza, e amore? berouw, genade, hoop en liefde.

88 89 Scena Decimasesta Scene 16 Tra le fiamme di sdegno, Tussen de vlammen van verachting, Linceo, Ipermestra, Arbante Linceo, Ipermestra, Arbante che m’avvampano il seno, o mio tesoro, die me verteerden, mijn schat, di tua candida fede maakte jij met je smetteloze trouw Arbante Arbante affinasti viè più lucido l’oro. je goud nog zuiverder van glans. Signor ecco al tuo piede, Heer, zie hier aan uw voeten Tu pietosa; io crudele: Jij vol genade, ik vol wreedheid. sotto umano sembiante, het meest barbaarse monster tu costante; io infedele. Jij standvastig, ik ontrouw. il più barbaro mostro, in menseljke gedaante, dat de onderwereld Fummo traditi, ò cara, We zijn bedrogen, mijn dierbare che chiudessero in sen gli antri d’Averno. diep in haar spelonken herbergt. il mio creder fù colpa, en omdat ik het bedrog geloofde ben ik schuldig. Quell’io mi son, che volli Ik was het die de liefde ritorno tuo, ne temo Ik keer terug als de jouwe en vraag me daarbij angstig af dell’amor d’Ipermestra van Ipermestra wilde en daarom il perdono ottener, che ben lo spera of ik wel vergiffenis van je krijg, hoewel ik wel hoop Icaro incauto sormontare al Cielo, als een onverstandige Icarus de hemel wilde bestijgen, da un’estrema pietà delitto estremo. op die buitengewone genade voor deze buitengewone daad. e fabricai per inalzarmi al volo, en om op te stijgen voor mijn vlucht, volo, che terminò nel proprio danno, een vlucht die eindigde met mijn eigen ondergang, Scena Decimasettima Scene 17 con penne di menzogna, ali d’inganno. maakte ik van leugens veren en van bedrog vleugels. Linceo, Ipermestra, Arbante, Elisa, Berenice. Linceo, Ipermestra, Arbante, Elisa, Berenice. Onde sperar potessi Daarme hoopte ik op een dag godere un giorno il desiato fine, te kunnen genieten van het begeerde doel. Elisa Elisa le tolsi il tuo ritratto; Ik ontnam haar uw portret. Occhi, non m’ingannate; Ogen, bedrieg me toch niet; infida l’accusai; nacquero, oh Dio! Ik noemde haar ontrouw en liet, ach God, Linceo con Ipermestra? Linceo met Ipermestra? del bel regno natio, door zulke valse daden Ipermestra Ipermestra da sì finto operar vere ruine. het mooie geboorteland verworden tot ware ruïnes. O sospirato, Mijn vurig verlangde, Oggi, o gran Re, che apprendo Vandaag, grote Koning, nu haar ma non già più sperato maar al niet meer verwachte, nella di lei costanza standvastigheid me duidelijk wordt, in tante mie procelle amico lido, vriendelijk strand temidden van mijn orkanen, disperato il mio amore; kies ik te sterven: sfera de miei desiri, land van mijn verlangens, morire eleggo: almeno om dan op zijn minst oh mio spirto, oh mia speme, oh mio contento, mijn geest, mijn hoop, mijn blijdschap, sarà per evitar danno peggiore. ergere schade te voorkomen. alma dell’alma mia, pur’è ch’io miri ziel van mijn ziel, en toch zie ik Linceo Linceo chiudersi nel piacer tanto tormento? opgesloten in die vreugde nog zoveel verdriet? E che più chiedo? Oh sovra quante mai En wat vraag ik nog meer? Wie kreeg Ad esprimer non vale Ik heb geen woorden esercitasse i suoi rigori il fato ooit zoveel strengheid van het lot te verduren als jij, la lingua del mio cor l’alto diletto. om de grote vreugde van mijn hart uit te drukken. tormentata innocente, oh sovra ogn’altra gemartelde onschuldige, zonder twijfel S’intender vuoi, quant’egli goda à pieno, Als je wilt begrijpen, hoe hij ten volle geniet, più fida sì, ma sfortunata sposa! de meest trouwe, vreselijk ongelukkige bruid! chiedilo (o caro) à lui, ch’è nel tuo seno. vraag het dan, dierbare, aan hem, die in je borst zit.

90 91 Linceo Linceo Ipermestra Ipermestra Empio, tu che potesti Wreedaard, zoals je Arbante, è tempo omai, (non soffre il Cielo Arbante, het is hoog tijd (de Hemel kan col finto vel di perfide parole, met een valse sluier van verdorven woorden un grave error per lungo giro d’anni) niet langer zo’n grote dwaling toestaan) macchie farmi apparir nel mio bel sole, schaduwen op mijn mooie zon kon laten verschijnen, ch’in posseder la tua giurata fede dat je een einde maakt aan de liefdeszorgen van Elisa che deggia (ah ver non sia!) laat het niet waar zijn, termini Elisa gli amorosi affanni. en haar je trouw zweert. senza pena restar colpa sì ria. hoe zou zo’n schuld ongestraft kunnen blijven? Arbante Arbante Elisa Elisa Regina, il tuo voler mie voglie regge, Koningin, uw wil regeert mijn wensen. Contro Arbante Linceo? Linceo tegen Arbante? e sono i tuoi desir, ch’à me dier vita, En uw verlangens, waar ik mijn leven aan dank, Ipermestra Ipermestra à questo core inviolabil legge. zijn voor dit hart dan ook een onschendbare wet. Deh placa l’ira; Ach, wees niet zo boos; Elisa Elisa serena il guardo; e sia tuo nobil pregio, kalmeer en laat uw nobele inborst spreken. E pur’à me ritorni En eindelijk dan keer je bij me terug, ch’ottenga l’amor mio, Nog dankbaarder zou ik je zijn dan ik al ben o sospirato Arbante, beminde Arbante, se grata più qual’io già fui ti sono, als je, nu je mijn liefde herwon, qual già mi fusti amante. die ooit al mijn geliefde was. dal tuo giusto furor sua vita in dono. hem in ruil rechtvaardig zijn leven schenkt. Berenice Berenice Deh mira, ch’al tuo piede, Ach, kijk eens hoe Elisa, Che disgrazia è la mia! Wat voor ellende is dit voor mij! ben che sprezzata amante, ondanks haar onbeantwoordde liefde, Di sposi in tanta copia, Een overdaad aan huwelijkskandidaten il perdono d’Arbante huilend aan uw voeten io d’un marito sol sostegno inopia. en ik blijf weer zonder zitten. supplice Elisa lagrimando chiede. om genade smeekt voor Arbante. Linceo Linceo Linceo Linceo Per celebrar le pompe Laat ons nu feestelijk richting Lircea vertrekken Il tuo solo desio Jouw enige verlangen de’ Reali Imenei, om de grote luister il fa di viver degno. is om waardig te leven. stretti in laccio di fede van de koninklijke huwelijken te vieren Arbitro è’l cenno tuo del voler mio. Jouw teken is de gebieder van mijn wil. verso Lircea moviam festosi il piede. met verbintenissen van trouw. Quanto puoi nell’amor, puoi nello sdegno. Zowel wat betreft de liefde, als de verachting. Ipermestra/Linceo Ipermestra/Linceo Arbante Arbante O mia vita, o mio core! O mijn leven, o mijn hart! Del magnanimo core, Vanuit het grootmoedige hart Ed è pur vero, Amore, Het is dus toch waar, Amor, che ti risiede in seno, dat in uw borst zetelt, che tra le stragi, e’l sangue dat standvastigheid en trouw risplende la pietà pari al valore. schittert de genade gelijk de grootsheid. costanza, e fedeltà vinta non langue. niet sneuvelen bij veldslagen en bloedvergieten. Di più bei raggi adorno, Versierd met de allermooiste stralen, doppo notte d’affanni na nachten vol zorgen, a me facesti, o mio bel sol, ritorno. ben je eindelijk bij me teruggekeerd, mooiste zon.

92 93 Ipermestra, Linceo, Elisa, Arbante Ipermestra, Linceo, Elisa, Arbante Così d’amor le pene En zo vinden de pijnen van de liefde dell’adorato bene hanno ristoro, hun verkwikking bij het aanbeden goed, ò mio spirto, ò mia vita, ò mio tesoro. mijn gemoed, mijn leven, mijn schat.

Fine Einde

Giovanni Andrea Moniglia 1624-1700

94 95 Mike Fentross conductor Thank you: Mónica Pustilnik assistant conductor/archlute/baroque guitar Holland Festival Early Music Makoto Akatsu concertmaster violin 1 Jan van den Bossche (former festival director) Frouke Mooij violin 1 Wim Trompert (stage director) Sophie Gent violin 1 Marcin Lasia violin 2 Stephen Freeman violin 2 Miranda Hutton violin 2 Paulina van Laarhoven lirone & viola da gamba Frank Wakelkamp violoncello Joshua Cheatham violone & viola da gamba André Henrich chitaronne / baroque guitar Stefano Demicheli harpsichord/virginal Yoshi Kamaza harpsichord/organ Francoise Johannel harp Joy Smith harp Simen van Mechelen sackbut Recorded at: Stadsschouwburg Utrecht Reine-Marie Verhagen recorder Recording date: 24th August 2006 Han Tol recorder Recording producer: Jos Boerland Geerten Rooze trumpet A&R Challenge Classics: Marcel Landman & Valentine Laout Mark Geelen trumpet Liner notes: Nicola Usula Johannes Terpstra percussion Libretto: Giovanni Andrea Moniglia 1624-1700 Musical score: Jolando Scarpa & Mike Fentross Booklet editing: Boudewijn Hagemans Cover photo: Juan Carlos Villarroel Photos booklet: Marco Borggreve Product coordination: Boudewijn Hagemans Graphic Design: Natasja Wallenburg & Juan Carlos Villarroel, newartsint.com

www.challengerecords.com / www.lasfera-armoniosa.com

96 97 CC72774