In de jaren 60 was het hitwezen vol met Beatles en Rolling Stones, maar ook veel andere nieuwe bandjes en artiesten. Muziek voor en door jonge mensen die zich daarmee openlijk afzetten tegen de maatschappij en hun ouders en op die manier iets voor zichzelf hadden gecreëerd. Het waren roerige jaren met talloze muzikale hoogtepunten!

1

De overgangsperiode Nadat de eerste wilde rockers overleden of tijdelijk Soul uit de schijnwerpers zijn, brak er een periode van De meest opzwepende en broeierige soulmuziek betrekkelijke rust aan in de popgeschiedenis. werd gemaakt in het zuiden van de Verenigde De jaren tot aan de wereldwijde doorbraak van Staten, met name in Memphis en omstreken, en in 1963 zijn waar onder meer in de studio’s van Stax en niet of nauwelijks beschreven. Muscle Shoals legendarische soulsessies plaatsvonden. In steden als Detroit () en Toch was er nog steeds sprake van popmuziek. Philadelphia (Philly Sound) ontwikkelden zich Voorbeelden uit deze overgangsperiode zijn: de commerciëlere varianten. De jaren 60 en 70 ballades van Roy Orbison, de soulmuziek van vormden de ‘Gouden Eeuw’ van deze traditionele Sam Cooke en de samenzang van The Drifters. soulvormen. Wel heeft de Rock & Roll met de afwezigheid van Een kenmerk van de Memphissoul is dat deze de pioniers plaats moeten maken voor de twee dicht bij de en de gospel staat. De nieuwe fenomenen: het tieneridool en de belangrijkste artiesten zijn: Aretha Franklin, meidengroepen. Wilson Picket en Otis Redding. In Europa trilde de door Elvis, Little Richard en Chuck Berry veroorzaakte schokgolf nog lang na. De Motownstijl is veel ‘zoeter’ dan de Memphis. Tegen de jeugdcultuur van Amerika werd vooral in De hits van Motown zijn vaak te herkennen aan Groot- Brittannië erg opgekeken. de eenvoudige steeds herhaalde melodieën, In tegenstelling tot de Britse jeugd die zich maar voorzien van eenvoudige teksten. niet los kan maken van het klassenbewustzijn, Belangrijke artiesten zijn: The Supremes, The maakte de jeugd aan de andere kant van de Four Tops en Stevie Wonder. oceaan zich wel volledig los van de dagelijkse verplichtingen. De Philadelphiasoul wordt ook wel de softsoul genoemd. De muziek van Barry White (de meester van de zwoele soul) kenmerkt zich door een echte Philly Sound.

Motown De populairste songschrijvers / producers van de jaren 60 vinden we bij Motown. Het label dat zwarte soulmuziek aanpaste aan de blanke mainstream-markt. Motown is afgeleid van ‘motor town’, de bijnaam The Temptations voor Detroit. Motown produceerde hits aan de lopende . Van 1960 tot 1971 scoorde het label meer dan 100 hits, waarvan meer dan veertig nummer 1 hits Aretha Franklin; Think in de R&B lijsten en vijftien in de mainstream charts.

The Supremes; Baby Love Met artiesten als Diana Ross & The Supremes, The Temptations, Stevie Wonder, Marvin Gaye en The Four Tops is Motown het meest succesvolle soullabel ooit. The Drifters; Adorable Motown voldeed aan de behoefte, men was opzoek naar hapklare deuntjes: compacte songs

Barry White; Never Gonna Give Ya Up met eenvoudige thema’s die makkelijk mee te zingen waren.

2 The Beatles Een van de redenen waarom The Beatles zo succesvol zijn geworden, schuilt achter het feit dat ze alles deden zoals ze dat zelf wilden. Zo was het ongebruikelijk met eigen werk te debuteren, maar de Beatles stonden erop. ‘Love Me Do’, de eerste single van The Beatles, werd geschreven door het meest succesvolle songschrijversduo uit de popgeschiedenis, Lennon / McCartney en vormde het begin van een eindeloze rij hits.

Hun debuutalbum ‘Please Please Me’ namen ze op in februari 1963 en werd datzelfde jaar nog opgevolgd door ‘With The Beatles’. De band werd razend populair en veroorzaakte overal waar ze kwamen een soort massahysterie. Alles klopte aan The Beatles. Revolutionair en acceptabel voor de gevestigde orde. Het haar was voor volwassenen nog altijd lang maar niet te lang. En de muziek, die weliswaar wat ruiger klonk, was met drie zangers uitstekend op elkaar afgestemd. The Beatles bleken prima te The Rolling Stones passen in het plaatje van het in Europa opkomende fenomeen ‘jeugdcultuur’. The Rolling Stones The Rolling Stones zijn in de jaren 60 vanuit Dankzij The Beatles kwam er ruimte voor andere Londen opgekomen als ruige tegenhanger van de bands: The Hollies, The Dave Clark Five, keurige Beatles. The Searchers en de ruigere The Pretty Things en Zij zijn niet zozeer beïnvloed door de lichte The Rolling Stones. Rock & Roll maar door keiharde zwarte blues. De gemene slidegitaar en harmonicasolo’s zoals die door Chicago – bluesmuzikanten waren ontwikkeld staan model voor het spel van de Stonesgitaristen. The Stones waren geliefd bij de mensen die de muziek van The Beatles te ‘pop’ vonden. Anders dan The Beatles maakten The Stones vooral gebruik van liedjes van anderen, meestal van Amerikanen. Na een tour in 1964 en vooral toen de single ‘Satisfaction’ in de zomer van 1965 verscheen, was de doorbraak van de Stones in de Verenigde Staten een feit.

Je was in de jaren 60 of voor The Beatles of voor The Stones, voor beiden kon eigenlijk niet, zoals je ook niet voor Ajax en Feyenoord kunt zijn. Achteraf is dat nauwelijks voor te stellen, want natuurlijk, The Rolling Stones bestaan nog altijd en weten wereldwijd nog stadions met fans te vullen, ook al wordt het stilaan wat minder.

The Beatles; Help!

The Beatles

The Beatles; Love Me Do

The Rolling Stones; Satisfaction

The Rolling Stones; Angie

3

The Beach Boys De uit Californië afkomstige poprockgroep The Beach Boys maakte begin jaren 60 vernieuwende muziek over strand, surfen, auto’s en meisjes.

De groep werd door de pers bestempeld als het antwoord op de Beatlemania.

Terwijl de groep concerten gaf, knutselde Brian Wilson (één van de Beach Boys) met studiomuzikanten aan albums die de concurrentie aan moesten gaan met die van The Beatles. De langspeelplaat (LP) ‘Pet Sounds’ geldt nog altijd als een hoogtepunt in compositie en Woodstock arrangement binnen de popmuziek.

Jimi Hendrix Jimi Hendrix werd geboren in 1942 met de naam James, maar noemde zich later Jimi. Hij speelde aanvankelijk als backing-gitarist voor diverse popmusici en richtte in 1966 The Jimi Hendrix Experience op. De ruige muziek sloeg direct aan. Met optredens waarbij Hendrix regelmatig zijn gitaar bespeelde met zijn tanden en soms ritueel verbrandde, groeide de groep uit tot een sensatie. In 1969 trad Hendrix in grotere bezetting op tijdens het Woodstockfestival. Hendrix was een vernieuwende en technisch zeer begaafde gitarist die, door vakkundig gebruik te maken van effectapparatuur, een gitaargeluid creëerde dat vele gitaristen na hem heeft geïnspireerd. The Beach Boys

Woodstock De moord op Martin Luther King en vooral de vele rellen die de moord met zich mee bracht, was een signaal dat de tijden van flowerpower en de summer of love, zoals de zomer van 1967 werd genoemd, definitief voorbij waren. In die zomer van 1967 is het fenomeen popfestival geboren. Het beleefde zijn top in augustus 1969 in Woodstock, of beter gezegd het plaatsje Bethel (New York), waar het bekendste openluchtrockfestival ooit werd gehouden. Dit festival markeerde het hoogtepunt van de hippiecultuur: men verwachtte 50.000 bezoekers maar er kwamen er maar liefst 500.000. De slogan van dit festival was: Three Days of Peace and Music. Artiesten als Jimi Hendrix, Santana en Joe Cocker braken op dit festival Jimi Hendrix door.

The Beach Boys; Surfing USA

Jimi Hendrix at Woodstock; Fire

4 Nederlandse popmuziek

De sfeer van de jaren 60 werd in Nederland bepaald door jongeren die op verschillende Nederbeat manieren bezwaren maakten tegen bestaande De opkomst van de zeezender en machtsverhoudingen, protestbewegingen tegen de internationale opmars van The Beatles leidde de slepende Vietnamoorlog, de roep om tot een stroom aan nederbeat: , medezeggenschap en veel actie voor het milieu The Motions, Q65, de RO-D-YS,The Outsiders, en mensenrechten. The Shoes, Les Baroques en Hunters. Ze zetten zich af tegen de gevestigde orde en De Scheveningse boulevard, waar de bands kwamen op voor zichzelf. veelvuldig optraden en van waar men Radio Jongeren lieten hun haar groeien, luisterden naar Veronica kon zien liggen, was een verzamelpunt hun eigen muziek, reden op Puchs of Kreidlers van vele jongeren. (brommermerken) en kleedden zich zoals zij dat In tegenstelling tot de tienersterren zongen deze wilden. beatgroepen in het Engels en benaderden ze vrij De televisie verscheen in alle huiskamers en natuurgetrouw de sound die internationaal opende de blik naar de wereld. gemeengoed was geworden. Jaap Fischer en Boudewijn de Groot brachten met de akoestische gitaar Nederlandstalige liedjes in een stijl die het midden hield tussen de Franse Chanson en de Amerikaanse Folk. De Nederlandse liedcultuur werd hooggehouden door de cabaretiers Toon Hermans en Wim Sonneveld. Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink schreven geschiedenis met de televisiemusical ´Ja Zuster Nee Zuster´.

Puchs op het Damrak

Tienersterren Tegen de tijd dat popmuziek in ons land op brede schaal aansloeg, was Rock & Roll alweer voorbij en waren de tienersterren de grote voorbeelden. De muziekindustrie was zich inmiddels bewust van de enorme potentie van het tienerpubliek en organiseerde overal talentenjachten. De Borkum Riff De zoektocht naar de Nederlandse Elvis Presley in 1959 kende als winnaar de vijftienjarige Pim Radio Veronica Maas. Zijn carrière kwam echter nooit van de Op 15 mei 1960 ging vanaf de Noordzee de grond. De nummer twee Ria Valk scoorde wel een zeezender Radio Veronica van start. grote hit met ‘Hou Je Echt Nog Van Mij’. Dat betekende een ware omwenteling in omroepland, want in het begin draaide Radio Talentenjachten waren niet nodig om Willeke Veronica tamelijk kleurloze muziek, maar al snel Alberti te vinden. Als dochter van de kreeg popmuziek de overhand die tot dan door Amsterdamse ‘tenor’ Willy Alberti maakte ze haar Hilversum 1 en 2 genegeerd werd. plaatdebuut al op dertienjarige leeftijd in een duet In korte tijd werd de omroep, die aanvankelijk met haar vader. Vanaf 1960 ging zij op eigen vanaf het voormalige lichtschip Borkum Riff benen staan. Met liedjes als ‘Hé Niet Zoenen Op uitzond en later vanaf de trawler Norderney, Het Zebrapad’ groeide ze uit tot een tienerster. vooral bij de jeugd erg populair.

In 1963 bereikte ze een hoogtepunt met de hits ‘Spiegelbeeld’, ‘De Winter Was Lang’ en ‘Mijn Dagboek’. Willeke Alberti; Spiegelbeeld

In 1965 markeerde: ‘Morgen Ben Ik De Bruid’ het eind van haar jeugd en haar carrière als Golden Earing; Dong Dong Diki Digi Dong tienerster. Haar latere hits zijn onder andere: ‘Telkens Weer’, ‘Carolientje’ en ‘Gebabbel’. Boudewijn de Groot; Een Meisje Van Zestien

5

De Beatexplosie Op vrijdagmiddag 5 juni 1964 arriveerden The Beatles op Schiphol. Dat weekend maakte Nederland voor het eerst kennis met de massahysterie rond idolen in de popmuziek. Jong Nederland voelde de adrenaline door de aderen stromen. De rondvaart door de Amsterdamse grachten liep uit op een volksoploop. Fans sprongen in het water om maar zo dicht mogelijk bij hun favorieten te komen. De foto’s hiervan zijn te zien op de voorpagina’s van alle kranten. The Beatles gaven twee concerten, één in Amsterdam en één in de veilinghal Op Hoop Van Zegen in Blokker.

Net als in Engeland vond de doorbraak van The Beatles in ons land geleidelijk plaats. Hun eerste single ‘Love Me Do’ / ‘Please Please Me’, uitgebracht in februari 1963, flopte. De opvolger ‘From Me To You’ kwam enkele e maanden later niet verder dan de 28 plaats van de hitparade. In het najaar was ‘She Loves You’ een hit en aan het eind van het jaar stonden The Beatles nummer één met ‘I Want To Hold Your Hand’. The Rolling Stones in het Kurhaus

The Rolling Stones in het Kurhaus Toen op 8 augustus 1964 The Rolling Stones in het Kurhaus in Scheveningen speelden was het hek helemaal van de dam. Bij de eerste tonen van The Stones bestormde het publiek massaal het podium, althans dit werd geprobeerd. De veiligheidsmensen duwden en schopten de mensen terug die vervolgens hun agressie afreageerden op stoelen en kroonluchters. Na twee nummers viel de stroom van Mick Jagger’s microfoon uit, waarna The Stones nog enkele minuten hebben door gespeeld zonder vocale inbreng van Jagger. De muziek was zo ruig. Iedereen ging helemaal The Beatles in Amsterdam uit z’n bol. Het publiek was niet rustig te krijgen, na een kwartier werd het concert beëindigd.

The Beatles in Nederland

The Rolling Stones in het Kurhaus

6

Kom Van Dat Dak Af – Peter Koelewijn & z’n Rockets (augustus 1960)

It’s Now Or Never – Elvis Presley (september, oktober, december 1960)

Ramona – The Blue Diamonds (september, november 1960)

Non, Je Ne Regrette Rien – Edith Piaf (april, juni 1961)

Hello Mary Lou – Ricky Nelson (augustus 1961)

Och Was Ik Maar – Johnny Hoes (september 1961)

Let’s Twist Again – Chubby Checker (maart 1962)

I Can’t Stop Loving You – Ray Charles (september 1962)

A Hard Day’s Night – The Beatles (juli 1964)

Satisfaction – The Rolling Stones (september 1965)

Yesterday – The Beatles (november 1965)

Dans Je De Hele Nacht Met Mij – Karin Kent (augustus 1966)

I’m A Believer – The Monkees (januari 1967)

Het Land Van Maas En Waal – Boudewijn de Groot (februari 1967)

Oh Happy Day – Edwin Hawkins Singers (juni 1969)

7

Jimi Hendrix , geboren op 27 november 1942, was van gemengde afkomst (Afro- Amerikaans, Cherokee en Iers). Met Eric Clapton was hij de meest invloedrijke gitarist van de jaren 60. Hij wist als een van de eerste vakkundig gebruik te maken van effect - apparatuur en Peter Koelewijn geboren op 29 december 1940 in feedback. Eindhoven, introduceerde samen met zijn groep Jimi Hendrix begon als sessiemuzikant en (Peter & z’n Rockets) de Nederlandstalige Rock & speelde onder andere op plaatopnamen van Roll met het nummer The Isley Brothers. ‘Kom Van Dat Dak Af’. Zijn eerste ervaring Dit was de eerste originele op het podium Nederlandstalige pophit was tijdens het en het eerste succes van voorprogramma de . van The Monkees. Peter Koelewijn kon op de Zijn echte door- Rock & Roll-manier in zijn braak was op het eigen taal zingen, zonder Woodstockfestival als slechte cover van In 1969. Amerikaanse voorbeelden te klinken. Dit was in der tijd een kunst op zich; de eigen taal luisterde immers veel nauwer dan de bekende Engelstalige Rock & Rollclichés. Na de Rockets periode begon zijn solocarrière.

The Beatles , (bestaande uit: John Lennon, Paul McCartney, George Harrison en Ringo Star) was een band uit Liverpool met meer invloed op de ontwikkeling van de popmuziek dan welke andere band ook. Vanuit de Cavern Club in Liverpool veroverde The Beatles op stormachtige wijze de stad, het land en de wereld. De popwereld werd volledig op zijn kop gezet. Bij hun eerste Amerikaanse tournee in 1964 lokte hun Televisieoptreden tijdens de Ed Sullivan Show wel 73 miljoen kijkers en enkele weken later werden de vijf hoogste plaatsen in de Billboard Top 100 bezet door de nummers van The Beatles. Dit was nooit eerder vertoond! De muziek was zowel meezingbaar als dansbaar! The Beatles waren er op het juiste moment en hadden hun succes gevonden.

8 Rob de Nijs, geboren op 26 december 1942 in Amsterdam. Op 19 jarige leeftijd won hij een talenten- jacht en kreeg samen Boudewijn de Groot , geboren op 20 mei 1944 in met zijn band een Japans interneringskamp in Batavia, het The Lords een platencontract. De eerste twee voormalig Nederlands – Indië. Na de Tweede singles flopten, maar de derde single Wereldoorlog keerde het gezin terug naar Nederland. ‘Ritme van de regen’ werd een enorme hit en Na de basisschool ging Boudewijn naar de HBS op wordt nog steeds als het belangrijkste het Coornhert Lyceum in Haarlem. Boudewijn kwam nummer van Rob de Nijs uit de jaren 60 in contact met Lennaert Nijgh. Beiden waren gezien. In 1965 kwam het tot een breuk met geïnteresseerd in film en samen maakten zij in hun The Lords, zij werden vervangen door de examenjaar (1962) een filmpje ‘Feestje Bouwen’, begeleidingsband de Jumping Jewels. waarin Boudewijn twee liedjes In 1973 kwam Rob de Nijs weer in de hitlijst ten gehore bracht. Na zijn met ‘Jan Klaassen de trompetter’. Vele hits eerste hit ‘Een Meisje Van 16’ volgden onder andere: ‘Dag Zuster Ursula’ en besloten ze een album uit te ‘Malle Babbe’. Met ‘Banger Hart’ scoorde hij brengen. De volgende hit was zelfs een nummer 1 notering. ‘Welterusten, Meneer De President’ en toen brak het moment aan waarop Boudewijn zich fulltime kon richten op muziek schrijven, platen maken en optreden!

The Rolling Stones is de grootste Rock & Roll-band ter wereld met een lange geschiedenis. In de jaren 60 vanuit Londen opgekomen als ruige tegenhanger van de keurige Beatles. The Rolling Stones bestaan tegenwoordig uit zanger Mick Jagger, gitaristen Keith Richards en Ron Wood en drummer Charlie Watts. De bekendste ex-leden zijn Brian Jones, Mich Taylor, Bill Wyman en Ian Stuwart. Vanaf 1962, het jaar waarin The Rolling Stones werden opgericht, hebben ze vele grote hits gehad onder andere: Angie, Paint it black en Satisfaction. In 1964 werd de single ‘Not Fade Away’ uitgebracht. Deze single werd een grote hit. In hetzelfde jaar volgde hun debuutalbum ‘The Rolling Stones’. Ook opende The Rolling Stones in dat jaar de eerste uitzending van ‘Top Of The Pops’ met de single ‘I Wanna Be Your Man’. Op 8 augustus 2008 traden The Stones voor het eerst op in Nederland!

9

Vraag 1 Vraag 6 Binnen de Soul onderscheiden we drie 1963 was het jaar van de wereldwijde stromingen. doorbraak van The Beatles en The Rolling Welke stromingen worden hiermee Stones. bedoeld? Noem bij elke stroming een Noem twee verschillen, op muzikaal kenmerk. gebied, tussen beide groepen.

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

Klassikaal: Vraag 7 Luister naar het fragment en kruis aan bij In de zomer van 1967 is het fenomeen welke stijl het fragment hoort! popfestival geboren. In 1969 beleeft dit zijn top, met het bekendste openluchtrockfestival ooit! Vraag 2 Wat is de naam van dit festival?

0 Memphis …………………………………………………….. 0 Motown 0 Philadelphia Vraag 8 Noem twee artiesten die op dit openluchtrockfestival doorbraken? Vraag 3 …………………………………………………… 0 Memphis 0 Motown …………………………………………………… 0 Philadelphia Vraag 9 Een belangrijke datum in de geschiedenis Vraag 4 van de Nederlandse popmuziek is 15 mei 1960. 0 Memphis Wat maakt deze datum zo belangrijk? 0 Motown 0 Philadelphia ……………………………………………………..

Vraag 10 Vraag 5 Ook de datum 8 augustus 1964 is de De populairste songschrijver van de jaren Nederlandse popgeschiedenis ingegaan. 60 vinden we bij het platenlabel Motown. Welk ruig gebeuren speelde zich op deze Waarom was Motown zo populair? dag af?

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… ……………………………………………………

…………………………………………………… …………………………………………..

10

Onder begeleiding van de docent

ga je het nummer

‘Oh Happy Day’ van Edwin Hawkins Singers

instuderen.

Tekst op melodie

Maak je eigen tekst op de melodie van één van de nummers van The Beatles of The Rolling Stones. (maximaal 4 leerlingen per groep)

Presenteer dit nummer aan de klas.

De tekst moet aan de volgende eisen voldoen:  een duidelijke verhaallijn  het juiste aantal lettergrepen passend op de melodie

11

Bij het nummer ‘Let It Be’ wordt gebruik gemaakt van de volgende akkoorden: Am, C, G, en F

In de bladmuziek zijn deze akkoorden in juiste volgorde aangegeven door middel van een akkoordsymbool.

Om het goed te laten klinken moet je sommige akkoorden in een andere ligging spelen. Ga zelf opzoek naar de juiste ligging (omkering) tussen deze akkoorden.

Als je de keyboardpartij goed kunt spelen ben je klaar voor de band!

Bij het nummer ‘Let It Be’ wordt gebruik gemaakt van de volgende akkoorden: Am, C, G, en F

In de bladmuziek zijn deze akkoorden in juiste volgorde aangegeven door middel van een akkoordsymbool.

Speel de akkoorden met het volgende slagritme:

П ППП ППП ППП

Als je de gitaarpartij goed kunt spelen ben je klaar voor de band!

12

Bij het nummer ‘Let It Be’ wordt gebruik gemaakt van het volgende drumritme:

Intro, couplet

Refrein

Als je de drumpartij goed kunt spelen ben je klaar voor de band!

Bij het nummer ‘Let It Be’ wordt gebruik gemaakt van de volgende akkoorden: Am, C, G, en F

De basgitaar speelt steeds de grondtoon van deze akkoorden. A – C – G – F

In de bladmuziek zijn deze grondtonen in juiste volgorde aangegeven door middel van het notenschrift en letters.

De basgitaar speelt het volgende slagritme:

(Kies zelf uit slagritme 1 of 2)

Als je de basgitaarpartij goed kunt spelen ben je klaar voor de band!

13

Naam: Klas:

Bandleden Rol in de band

Hoe verliep de samenwerking binnen de band? (licht je antwoord toe)

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Wat zou je de volgende keer anders doen bij het spelen in een band?

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Waarom?

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Hoe denk je dat te gaan doen?

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Datum:

Paraaf docent:

14