Raporti Për Gjëndjen E Mjedisit 2020
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
RAPORTI I GJËNDJES NË MJEDIS 2020 RAPORTI I GJËNDJES NË MJEDIS 2020 AGJENCIA KOMBËTARE E MJEDISIT RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 Publikuar nga: Agjencia Kombëtare e Mjedisit Përgatiten raportin: Sektori i Vlerësimit të Gjendjes dhe Ndërgjegjësimit Mjedisor Drejtoria e Performancës Mjedisore Afrim Tola Arta Kodra Urania Çipa Genci Hicka Anisa Arapi Besmir Stafa Kontribuan: Enkeleda Shkurta Elizabeta Murçaj Ornela Shapo (Projekti GIZ) Vanela Prifti Gjystina Fusha Arvena Fejzullai 2 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 PËRMBAJTJA 01 KAPITULLI I RUAJTJA E NATYRËS 10 02 KAPITULLI II BURIMET UJORE 48 03 KAPITULLI III MENAXHIMI I MBETJEVE 90 04 KAPITULLI IV TOKAT 106 05 KAPITULLI V AJRI URBAN 142 06 KAPITULLI VI NDOTJA AKUSTIKE 166 07 KAPITULLI VII NDOTJA INDUSTRIALE 184 08 ANEKS I TË DHËNAT MJEDISORE SIPAS BASHKIVE 191 09 ANEKS II MBETJET SIPAS RRYMAVE 224 3 RUAJTJA E NATYRËS BURIMET UJORE AJRI URBAN NDOTJA AKUSTIKE MBETJET SIPAS RRYMAVE MENAXHIMI I MBETJEVE TOKAT NDOTJA INDUSTRIALE TË DHËNAT MJEDISORE RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 SHKURTIME RNI Rrjeti i Burimeve Gjenetike GIS Geographic Information System IUCN International Union of Conservation of Nature AKZM Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura AdZM Administrata e Zonave të Mbrojtura VKM Vendim i Këshillit të Ministrave AKM Agjencia Kombëtare e Mjedisit ISHP Instituti i Shëndetit Publik SHGJSH Shërbimi Gjeologjik Shqiptar DKU Direktiva Kuadër e Ujit TSI Indeksi i gjendjes trofike Karlson WHO World Health Organization UNEP United Nations Enviroment Programme BE Bashkimi Europian NjQV Njësia e Qeverisjes Vendore MM Ministria e Mbrojtjes GIZ Shoqëria Gjermane për Bashkëpunim Ndërkombëtar UBT Universiteti Bujqësor i Tiranës CLC Corine Land Cover AEM Agjencia Europiane e Mjedisit MMU Njësia Minimale e Matjes SGJN Sfondi Gjeokimik Natyror ISHTI Inspektoriati Shtetëror Teknik dhe Industrial CLRTAP Konventa për Ndotjen Ndërkufitare të Ajrit me Rreze të Gjatë UNECE United Nations Economic Commision for Europe EMEP European Monitoring and Evaluation Programme NMVOC Non Methan Volatile Organic Compound BTEX Benzen, Toluen, Etilbenzen, Xilen 6 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 TË NDERUAR LEXUES, Ju keni tashmë në duart tuaja Raportin e Gjendjes në Mjedis për vitin 2020, të përgatitur nga Agjencia Kombëtare e Mjedisit. Ju siguroj se ky vlerësim i gjendjes në mjedis i paraqitur në këtë dokument do të jetë me rëndësi jo vetëm për informimin e publikut, por edhe për orientimin e politikave mjedisore në drejtim të mbrojtjes së mjedisit si dhe në parandalimin apo zbutjen e ndikimeve në mjedis. Kontribut në përgatitjen e këtij Raporti kanë dhënë institucionet monitoruese dhe institucione të tjera qeveritare që kanë përgjegjësi në sigurimin e të dhënave të nevojshme për hartimin e Raportit të Gjendjes në Mjedis. Për të siguruar të dhëna sa më gjithëpërfshirëse ne do të vazhdojmë të angazhohemi në bashkëpunimin me të gjitha institucionet përkatëse në përmbushje të detyrimeve tona . Shpresojmë që përpjekjet e përbashkëta do të shërbejnë për të arritur një vlerësim cilësor të gjendjes në mjedis. Agjencia Kombëtare e Mjedisit shpreh falënderim të veçantë për të gjitha institucionet qeveritare dhe institucionet monitoruese që kanë bashkëpunuar dhe kanë dhënë kontributin e tyre përmes sigurimit të të dhënave të nevojshme si dhe raporteve monitoruese për treguesit mjedisor. Edison KONOMI Drejtor i Përgjithshëm 7 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 8 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 HYRJE Raporti i Gjendjes në Mjedis për vitin 2020, paraqet Raporti i Gjendjes në Mjedis vë në pah presionet që vlerësimin e gjendjes së mjedisit bazuar në të dhëna i bëhen mjedisit, forcat shtytëse që sjellin ndikimet përkatëse për komponentët kryesor të mjedisit si në mjedis, trendin e treguesve por edhe efikasitetin pyjet, biodiversiteti, burimet ujore, ajri, menaxhimi i e politikave mjedisore në përmirësimin e gjendjes së mbetjeve, toka, zhurmat etj. mjedisit. Ky raport është nje dokument që informon dhe Paraqitja e RGJM për vitin 2020 është bazuar njeh publikun mbi gjendjen e treguesve mjedisore, mbi kërkesat e raportimit të Agjencisë Europiane ndikimin në shëndet e mjedis si dhe tendencën e të Mjedisit, kjo me qëllim që të kemi një botim në tyre ndër vite. Gjithashtu ndihmon politikëbërësit të përputhje me metodologjinë e përcaktuar. ndërmarrin veprime për të mbrojtur dhe menaxhuar mjedisin. Nëpërmjet publikimit të raportit, shpresojmë që të merret informacion sa më gjithëpërfshirës për Qëllimi kryesor i vlerësimit të gjendjes së mjedisit mjedisin dhe të shërbejë si një bazë e mirë për është që të kuptohen pasojat ose ndikimet në ndërgjegjësimin e publikut në mbrojtje të mjedisit. mjedis që vijnë nga sektorë të ndryshëm dhe të Gjithashtu të ndihmojë në hartimin e politikave identifikojë mënyrat për të minimizuar ndikimet më efikase jo vetëm në përmirësimin e gjendjes së negative. mjedisit, por edhe në parandalimin e ndikimeve në mjedis. 9 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 01 KAPITULLI I RUAJTJA E NATYRËS 10 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 11 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 KAPITULLI I RUAJTJA E NATYRËS 12 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 KAPITULLI I RUAJTJA E NATYRËS Pyjet dhe biodiversiteti janë pasuri natyrore me mjedisore, rekreative dhe turistike. rëndësi jetike me shtrirje në të gjithë botën, duke u bërë kështu një e mirë efektive pa dallim ndarje Menaxhimi i sipërfaqeve të djegura kërkon kufiri. domosdoshmerisht një vlerësim të shpejtë të dëmit të shkaktuar nga zjarret në pyje me qëllim Tematikat që të merren masat e nevojshme për rehabilitimin e këtyre sipërfaqeve. Njohja e gjendjes aktuale në të Burimet gjenetike pyjore në habitatin e llojit cilat ndodhen speciet drunore dhe bimë aromatiko- “Ah” si dhe gjendja shëndetësore dhe vitaliteti i mjekësore tashmë të identifikuara si të rrezikuara, pyjeve (AKP) është tepër i domosdoshëm në mënyrë që të merren Speciet drunore dhe bimët aromatike mjekësore masat mbrojtëse në të ardhmen. Kjo, pa dyshim, të kërcënuara dhe në rrezik zhdukje (AKP). shoqërohet me një vendosje të kritereve, vlerësim të Vlerësimi i sipërfaqeve pyjore të djegura treguesve të ndryshëm për të mbajtur nën kontroll dhe përcaktimi i masave dhe kostove për ecurinë e këtyre specieve. rehabilitimin e tyre (UBT) Ndikimi në shëndet dhe mjedis Biodiversiteti (AKZM) Njeriu është nxitësi kryesor i ndikimeve afatgjata Burimi i të dhënave në mjedis, me anë të ndotjes së ajrit, ndikimit në ndryshimin e klimës ose ekspozimit të pyjeve ndaj • Agjencia Kombëtare e Pyjeve (AKP) rreziqeve më të rënda, që ndikojnë mbi shëndetin • Universiteti Bujqësor i Tiranës (UBT) dhe vitalitetin e drurëve duke krijuar një seri efektesh • Agjencia Kombëtare e Zonave të të dëmshme të cilat bëhen pengesë për menaxhimin Mbrojtura(AKZM) e qëndrueshëm të pyjeve me origjinë natyrore apo njerëzore. Rëndësia Burimet natyrore janë bazë e zhvillimit të njerëzimit, plotësimit të nevojave të tyre ekonomiko- sociale, janë pjesë e çdo praktike ekonomike. Pyjet si pasuri natyrore të vlerësuara ndryshe “mushkëritë” e gjelbërta të mjedisit jetik, kryejnë funksione të rëndësishme; ofrojnë prodhime, shërbime e funksione mjedisore me vlerë të pazëvëndësueshme ekonomike, sociale dhe ambjentaliste. Ruajtja dhe përdorimi i burimeve gjenetike pyjore, janë çështje thelbësore për të përshpejtuar përshtatjen gjenetike të drurëve e popullatave të tyre në mjedise të reja dhe për të ruajtur kapacitetin adaptiv të tyre në evolucionin e mëtejshëm të pyjeve në Shqipëri. Ekosistemet pyjore luajnë një rol të rëndësishëm në aspektin ekonomik për prodhimin e lëndës Dëmet që i shkaktohen ekosistemit pyjor, në së drurit dhe druve të zjarrit, punësimin në zonat të tilla raste, shpesh rezultojnë me humbje të rurale, në shërbimet mjedisore të tilla si reduktimin pakrahasueshme si në aspektin biologjik edhe atë e sasisë së dioksidit të karbonit në atmosferë, ekonomik. Agjentët abiotik përfshijnë ngjarjet nga zbutjen e ndryshimeve klimatike, mbrojtjen e tokës zjarret, stuhitë, erërat, dëbora, thatësirat, rrëshqitjet nga erozioni dhe rrëshqitjet, etj. Përveç vlerave dhe ortekët. ekonomike, ekosistemet pyjore, biodiversiteti dhe sipërfaqet e zonave te mbrojtura, mbartin edhe vlera 13 RAPORTI I GJENDJES NE MJEDIS 2020 Insektet dhe fitopatogjenet gjatë fenomenit të gjëndja shëndetësore dhe vitaliteti i popullatave të prekjes së drurëve shkaktojnë ndikime të mëdha, llojeve; pishat mesdhetare, pishë e zezë, arrnen, duke çuar në një dobësim të shëndetit dhe vitalitetit hormoq, hartinë, bredh i bardhë, robullit, ahut dhe të tyre, për rrjedhojë pasohen edhe me humbje të dushkajave. Ky vlerësim bazohet mbi njohjen ekonomike. Zjarret shkaktojnë ndikim negativ e gjendjes së rrjetit të burimeve gjenetike pyjore, në mjedis dhe shëndetin e njeriut për shkak gjendjes shëndetësore, shtimi i vlerave funksionale të emetimeve të çliruara në atmosferë, si dhe e prodhuese të pyjeve në vëndin tonë dhe mbajtja shkatërrimit të vegjetacionit në sipërfaqet e djegura. nën kontroll e gjendjes shëndetësore të tyre. Përveç humbjes së materialit drusor, erozioni është Rjeti i Burimeve Gjenetike (RNI) janë sipërfaqe të fenomeni i parë që shfaqet në tokat e zhveshura i cili ngritura në terren në grumbujt pyjorë më të mirë favorizohet nga era. Shtresa e kores së tokës pëson dhe shërbejnë për: studime shkencore , zhvillimin gjithashtu djegie dhe kjo përkthehet në humbje të e grumbullit sipas llojit me të gjitha veçoritë lëndëve organike për bimët e mbetura ose ato të morfologjike, si banka gjenetike për grumbullim reja si edhe humbje të rezervave ujore. farash, fidanash dhe kalemash për shtimin