Plan odnowy miejscowo ści Gutowiec na lata 2009-2017 Zał ącznik do uchwały nr XXXVI/343/09 Rady Miejskiej w Czersku z dnia 24 wrze śnia 2009 r. Spis tre ści Wst ęp …………………………………………………………………………...……………….. 3 I. Charakterystyka sołectwa …………………………………………………………………… 5 1. Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści ………………………..………….…… 5 2. Historia …………………………………………………………………………... 6 3. Przestrzenna struktura miejscowo ści....…………………...……………………… 8 II. Inwentaryzacja zasobów słu Ŝą cych odnowie miejscowo ści ……………………….……… 11 1. Zasoby przyrodnicze ……..……………………………………………………… 11 2. Dziedzictwo kulturowe ………….…………………………………….………… 13 3. Obiekty i tereny …………………………………………………………...……... 13 4. Infrastruktura społeczna ….……………………………………………………… 15 5. Infrastruktura techniczna ………………………………………………………… 17 6. Gospodarka i rolnictwo ………………………………………………………….. 18 7. Kapitał społeczny i ludzki ……………………………………………………….. 18 III. Ocena mocnych i słabych stron sołectwa .………………………………………………… 19 IV. Opis planowanych zada ń na lata 2009-2016 ……………………………………………… 23 V. Podsumowanie ………………………………….………………………………………........ 26 2 Fot. 1. Widok Gutowca z lotu ptaka Wst ęp Istot ą niniejszego opracowania pn. „Plan odnowy miejscowości Gutowiec” jest wypracowanie wspólnej, zrównowa Ŝonej wizji sołectwa oraz kierunków jego rozwoju na kolejne lata. W szczególno ści „Plan odnowy” ma konkretyzowa ć i definiowa ć zadania, które s ą do potrzebne i mo Ŝliwe do zrealizowania na terenie sołectwa, uwzgl ędniaj ąc jego specyfik ę i zdiagnozowane potrzeby. Tym samym, „Plan odnowy miejscowo ści Gutowiec” staje si ę dokumentem strategicznym dla sołectwa, stanowi ącym jednocze śnie jedno z podstawowych narz ędzi, które s ą niezb ędne lokalnej społeczno ści do ubiegania si ę o bezzwrotne dotacje, szczególnie ze środków UE na rozwój swojej wsi. Wypracowanie takiego planu jest mo Ŝliwe tylko w wyniku aktywnego współdziałania mieszka ńców, którzy najpełniej potrafi ą okre śli ć potrzeby swojej społeczno ści. St ąd niniejszy „Plan” jest efektem otwartej dyskusji mieszka ńców, prowadzonej w formie spotka ń, zebra ń i warsztatów, w trakcie których mieszka ńcy sołectwa decydowali o przyszło ści i kierunkach rozwoju swej wsi i sołectwa Gutowiec. Tym samym prace nad „Planem odnowy miejscowo ści” maj ą tak Ŝe niew ątpliw ą funkcj ę integruj ącą i aktywizuj ącą lokaln ą społeczno ść . W szczególno ści miały one bowiem wykaza ć, i Ŝ to wła śnie od woli, aktywno ści i kreatywno ści samych mieszka ńców zale Ŝy bezpo średnio rozwój ich wsi, a co za tym idzie – poprawa jako ści Ŝycia. Cało ści ą prac nad 3 przygotowaniem „Planu odnowy miejscowo ści Gutowiec” kierował Sołtys oraz członkowie Rady Sołeckiej, przy wsparciu koordynatora ze strony Urzędu Miejskiego w Czersku, który czuwał nad zgodno ści ą „Planu” ze strategicznymi celami i dokumentami gminy Czersk. Prace nad „Planem odnowy miejscowo ści Gutowiec” poprzedzono inwentaryzacj ą zasobów sołectwa uznaj ąc, i Ŝ stanowi ą one podwaliny do zrealizowania okre ślonej w „Planie” przyszło ściowej, docelowej wizji sołectwa. Dokonano równie Ŝ diagnozy barier, zagro Ŝeń, oraz oceny silnych i słabych stron sołectwa. Na podstawie tych ustale ń okre ślono działania o charakterze priorytetowym dla sołectwa, które s ą potrzebne a tak Ŝe – co równie istotne – mo Ŝliwe do zrealizowania. Wypracowuj ąc docelow ą wizj ę sołectwa, Grupa Robocza - nawi ązuj ąc do historii i tradycji tych ziem – stworzyła zrównowa Ŝon ą koncepcj ę nowoczesnej, przyszło ściowej jednostki gminy - sołectwa, b ędącego odzwierciedleniem potrzeb i oczekiwa ń mieszka ńców oraz stanowi ącą jednocze śnie atrakcyjny „produkt turystyczny”. Uznano, i Ŝ racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego oraz dziedzictwa kulturowego, a tak Ŝe wła ściwe zagospodarowanie przestrzeni publicznej gwarantuje mo Ŝliwo ść optymalnej realizacji wszystkich funkcji – mieszkaniowej, turystycznej oraz rolniczej. Mo Ŝliwo ści ekonomicznego rozwoju wsi i sołectwa Gutowiec, a co za tym idzie poprawy jako ści Ŝycia mieszka ńców tych ziem upatruje si ę przede wszystkim w tworzeniu warunków do dywersyfikacji źródeł dochodów rodzin wcze śniej zwi ązanych z sektorem rolniczym i le śnym (rozwój turystyki, a w szczególno ści powi ązanej z uboczn ą produkcj ą le śną, agroturystyki, tradycyjnego i nieco archaicznego rolnictwa oraz le śnej gospodarki ekologicznej itp). Wymaga to nowoczesnej infrastruktury społecznej oraz turystycznej (dost ęp do sieci informacyjnych, nowe drogi, ście Ŝki rowerowe). Reasumuj ąc, „Plan odnowy miejscowo ści Gutowiec” opiera si ę na dwóch priorytetowych zało Ŝeniach: • rozwój krótkopobytowej turystyki wiejskiej na terenie sołectwa Gutowiec z wykorzystaniem jego naturalnych walorów oraz stworzeniem stosownej infrastruktury turystycznej, • odbudowa i wzmacnianie to Ŝsamo ści kulturowej oraz aktywizacja mieszka ńców poprzez programy edukacyjno - kulturalne, kierowane do ró Ŝnych grup mieszka ńców, w szczególno ści dzieci i młodzie Ŝy, seniorów, kobiet, • ułatwienie mieszka ńcom rozwijania i ró Ŝnicowania źródeł dochodów, • ogólna poprawa jako ści i warunków Ŝycia codziennego mieszka ńców. Fot. 2, 3. Przejazd zabytkowego poci ągu przez dworzec w Gutowcu 4 Fot. 4, 5. Wjazd do Gutowca od strony Chojnic I. Charakterystyka sołectwa 1. Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści Informacja zawarta w Wikipedii: „Gutowiec – wie ś borowiacka w Polsce poło Ŝona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Czersk przy drodze krajowej nr 22 i przy trasie linii kolejowej Tczew - Chojnice - Piła. W skład sołectwa wchodzi równie Ŝ wie ś Kurkowo. W latach 1975 - 1998 miejscowo ść nale Ŝała administracyjnie do województwa bydgoskiego.” Sołectwo Gutowiec poło Ŝone jest w południowej cz ęś ci województwa pomorskiego, w powiecie chojnickim, 8 km na południowy - zachód od Czerska ( 53° 46' 15'' N, 17° 51' 18'' E). Sołectwo rozci ąga si ę po obu stronach drogi krajowej nr 22 (dawnej tzw. „berlinki” Berlin – Kaliningrad), wzdłu Ŝ wa Ŝnej linii kolejowej relacji Tczew – Chojnice – Piła. Otoczone jest zwartym kompleksem le śnym, administrowanym przez Nadle śnictwo Czersk od strony północnej i wschodniej oraz Nadle śnictwo Rytel o strony zachodniej i południowej. Cz ęść sołectwa le Ŝy na obszarze Tucholskiego Parku Krajobrazowego, który si ęga od strony południowej do drogi krajowej nr 22. Powierzchnia sołectwa wynosi 480 ha (4,8 km2). W jego skład wchodz ą: wie ś sołecka Gutowiec oraz bezpo średnio s ąsiaduj ąca niewielka wie ś borowiacka Kurkowo. Rejon Gutowca jest wi ęc najwy Ŝej poło Ŝonym fragmentem Gminy Czersk. Tereny te charakteryzuj ą si ę lekk ą pagórkowato ści ą (najwy Ŝszy punkt – 156 m n.p.m.) i du Ŝą podatno ści ą na susze z uwagi na wyj ątkowo piaszczyste i mało Ŝyzne gleby. W lasach miejscowo wyst ępuj ą zani Ŝenia, w których powstaj ą (czasem okresowo) zastoiska wodne – le śne mokradła. W zachodniej cz ęś ci Gutowca pomi ędzy lini ą kolejow ą a drog ą nr 22 znajduj ą si ę torfowiska i naturalne stawy – pozostało ść zaro śni ętego ju Ŝ prawie całkowicie jeziorka i naturalnego rozlewiska. 5 Sołectwo nale Ŝy do terenów słabo zaludnionych. W chwili sporz ądzania niniejszego opracowania (wg stanu na dzie ń 4 maja 2009 r.) na terenie sołectwa zamieszkiwało ł ącznie 481 mieszka ńców (w tym 14 na pobyt czasowy), z czego w samym Gutowcu 383 osoby (w tym 10 na pobyt czasowy), co stanowi 79,6 % ogólnej liczby mieszka ńców sołectwa. G ęsto ść zaludnienia w sołectwie wynosi 45,6 osoby/km 2 i jest ni Ŝsza ni Ŝ średnia g ęsto ść zaludnienia dla terenów wiejskich w skali Polski, która wynosi 51os./km 2. SOŁECTWO GUTOWIEC Rys.1. Poło Ŝenie sołectwa Gutowiec, w obszarze Gminy Czersk 2. Historia O najdawniejszej historii Gutowca trudno obecnie mówi ć cokolwiek konkretnego. Wiadomo bez w ątpienia, Ŝe miejscowo ść ta le Ŝała i le Ŝy na wa Ŝnym szlaku komunikacyjnym, nazywanym tak Ŝe „Traktem Ksi ąŜę cym”, a pó źniej „Berlink ą”. W podaniach ustnych pojawia si ę w ątek przej ścia przez Gutowiec wojsk napoleo ńskich, w odwrocie z kampanii rosyjskiej. Niektórzy twierdz ą nawet, Ŝe sam Napoleon przeje ŜdŜał t ędy w kierunku na zachód, po kl ęsce poniesionej w Rosji. W czasach pruskich wiodła tu najkrótsza droga z Berlina do Prus Wschodnich (Ksi ąŜę cych). Musiała wi ęc pod ąŜ ać przez Gutowiec du Ŝa liczba podró Ŝnych, najpierw transportem konnym (dyli Ŝanse), a pó źniej tak Ŝe kolejowym. Wiadomo tak Ŝe, Ŝe intensywnie szlakiem tym przesyłano poczt ę. Mógł tu wi ęc z potrzeby podró Ŝnych i przewo źników powsta ć zajazd, daj ący mo Ŝliwo ść wytchnienia w podró Ŝy, posilenia si ę, a by ć mo Ŝe te Ŝ pojenia lub wymiany koni. Zajazd z karczm ą dał pocz ątek osiedlania si ę tu ludzi, których potem zatrudniano w bran Ŝy drogowo – komunikacyjnej (rozbudowa szlaku drogowego, kolei), gospodarce le śnej (otoczenie wielkich przestrzeni lasów), a tak Ŝe przy 6 inwestycji hydrotechnicznej, jak ą była pobliska budowa zapory na Brdzie w Mylofie i Wielkiego Kanału Brdy (w połowie XIX w.). Mo Ŝe to potwierdza ć istniej ąca od tamtych czasów wa Ŝna droga łącz ąca od wschodu Woziwod ę, przecinaj ąca szlak „Berlinki” i lini ę kolejow ą i wiod ąca dalej po prostej linii do Giełdona i M ęcikała. Musiały tak Ŝe istnie ć silne zwi ązki mieszka ńców Gutowca z Rytlem. Na przełomie XIX i XX wieku o sporej liczbie mieszka ńców świadcz ą zlokalizowane tu i w pobliskich miejscowo ściach budynki szkół wiejskich, wszystkie powstałe ok. 1900 roku (Gutowiec, Rytel, Krzy Ŝ, Kwieki). Ciekawsze i lepiej opisane wydarzenia okolic Gutowca zwi ązane s ą z II wojn ą światow ą. Zaledwie kilkaset metrów od ostatnich domostw poło Ŝonych na skraju lasu w kierunku