Tijdschrift Van Het Kenniscentrum
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
JAARGANG 26 • NUMMER 4 SEPTEMBER 2005 0·· I ? ~ TIJDSCHRIFT VAN HET KENNISCENTRUM THEMA IDEE SEPTEMBER 2005 OP WEG NA DE BRIEF VAN BORIS 3 De kortste weg naar nieuwe solidariteit, inleiding op het thema DOOR KEES VERHAAR EN MARIANNE WILSCHUT 4 Heeft Boris nog oog voor de toekomst? - DOOR CONSTANTUN DOLMANS 7 Solidair zonder centen - DOOR SjlERA DE VRIES 8 Democratiseren is een werkwoord - DOOR WUBRAND VAN SCHUUR 9 D66 moet zijn sociale kant tonen - ·DOOR SjAAK SCHEELE 10 Watskeburt met Boris? - DOOR LOUISE VAN ZETTEN 12 Het echte vernieuwingselan is er uit - DOOR RON VAN DOOTINGH 13 Nieuwe tijd vraagt om nieuw D66 - DOOR MENNO VAN DER LAND 1 5 Een realistisch modern mensbeeld - DOOR CR. VAN DER WOUDEN 17 Investeren leidt tot minder recidiveren - DOOR FRED BASTEMEUER 20 Snoeien in aantal provincies lost hun problemen niet op - DOOR KLAARTjE PETERS 22 Mens sana in corpore sane - DOOR KEES VERHAAR 23 Canada als model voor integratie in Nederland DOOR HUIGH VAN DER MAN DELE EN TjAK REAWARUW 24 Paspoort niet meer dan een gebruiksvoorwerp - DOOR WOUTER-JAN OOSTEN 26 Uitstroom van breinen hoeft geen probleem te zijn DOOR CHANTALjANSEN EN ELISABETH OPPENHUIS DEjONG 29 De 0 in het buitenlands beleid van D66 - DOOR MARIEKE VAN DOORN 31 Kinderopvang: niet arbeidsmarktdenken maar kind centraal DOOR MARTIN VAN'T ZET 34 laat scholen het niet alleen opknappen - DOORjOHN BUL 35 Heeft democratie nog wel toekomst? - DOOR SOPHIE MOLEMA 36 Vertrouwen en integriteit - DOOR LENY ZOMER 36 De kloof tussen burger en politiek - DOOR KEES VAN LOON 37 Haal meer uit je kiesrecht - DOOR jURGEN VAN DER HEIDEN 39 Samen wonen - DOOR jaS VAN DORRESTEUN 40 Jan Modaal loopt niet warm voor actief burgerschap DOOR HUGO VAN ENGELSDORP 41 Ik hou van de overheid - DOOR YP DE HAAN 43 Natuur verdient plaats naast kenniseconomie - DOOR FRITS PRILLEVITZ 44 Act local think global! - DOORjEROEN STERLING 45 How deep is your love? - DOOR VERA DALM 46 Een schoon en minder afhankelijk Nederland - DOOR MARTIN POORTER 48 Pamflet voor duurzaamheid, vrijheid en verantwoordelijkheid DOOR FRITS WENSING 49 Quotes VASTE RUBRIEKEN 16 Marijke Mous 30 Marco van Lierop 42 Jan Vis 52 Mijn Idee Idee. september 2005 • Thema: Op weg na de brief van Boris • pagina 3 De kortste weg naar nieuwe solidariteit Als redactie van Idee zijn we enigszins overvallen door de vele reacties op onze oproep om te reageren op de 'Brief van Boris'. Zijn 'Op weg naar nieuwe solidariteit - Pamflet voor verande ring, vrijheid en verantwoordelijkheid' blijkt heel wat los te hebben gemai;l.kt. Als we de ruim veertig reacties van leden en niet-leden in vogelvlucht beschouwen, valt allereerst de emotie op, die uit verschillende bijdragen spreekt. Mensen willen gehoord worden, er is behoefte aan contact met wat - soms met een negatieve bijsmaak - wordt omschreven als 'Den Haag'. Vervolgens is het frappant, dat er veel instemming is met de algemene toon van de Brief van Boris - al zijn er ook kritische beschouwingen die vragen om meer diepgang of om het maken van keuzes (want de goede ideeën uit het pamflet zullen moeten worden betaald). Vrijwel nie mand gaat in op de 'oude' bestuurlijke vernieuwing, waar D66 zo lang voor heeft gestaan, maar er zijn wel meerdere schrijvers die pleiten voor nieuwe democratische 'werkvormen'. Daarnaast is een rode draad in de reacties, dat er wordt gepleit voor een verdere uitwerking van de Brief op het onderdeel milieu - kennelijk een kroonjuweel, waar de auteurs wel aan hechten. Tenslotte besteden verschillende auteurs aandacht aan specifieke onderdelen van de brief, variërend van de leefbaarheid van het plattelanä, de groene ruimte (ook milieu trouwens), het gewicht van de Nederlandse bevolking, de integratie van allochtonen en kinderopvang. Soms gaat d"at in de vorm van een beschouwing, vaak ook leggen auteurs puntsgewijs een soort boodschappenlijstje neer. In hun studie naar de loopbaan van het stereotype van een politicus, de Britse minister en latere premier james Hacker, stellen jonathan Lynn en Antony jay: "Years of political training and experience had taught Hacker to use twenty words where one would do, to dicta te millions of words where mere thousands would suffice, and to use langLlage to blur and fudge issues and events so that they became incomprehensible to others. Incomprehensibility can be a haven for some politicians, for therein lies temporary safety." De grote verdienste van de Brief van Boris is dat ze breekt. met deze traditie. De eenvoud die het stijlkenmerk is van de brief en van de opvattingen die Boris verkondigt is een verademing. Meerdere mensen lukt het echter in hun puntsgewijze opsommingen van wat er moet gebeuren de politieke agenda nog eenvoudiger te formuleren en uit te werken. Misschien is het zo, dat de vele woorden, mitsen en maren van 'Den Haag' toch ook een hacke riaans karaktertrekje weerspiegelen. Tegelijkertijd valt niet te ontkennen dat de werkelijkheid complex is, en dat beleidsissues val) vele verschillende kanten en wetenschappelijke· discipli nes belicht moeten worden om tot verantwoorde keuzes te kunnen komen. Keuzes die dan bovendien nooit aan alle gerechtvaardige verlangens tegelijk tegemoet kunnen komen. De Brief van Boris suggereert, onbedoeld, een eenvoudige wereld, die klaarblijkelijk veel men sen "aanspreekt en die ook aansluit bij hun opvattingen en standpunten. Het voorkomen dat de teleurstelling en een verdere afkeer van de politiek van te voren al zijn ingebakken in de wijze waarop D66 met het manifest aan de slag gaat, is daarom een opdracht, die wij als probleem stelling voor het ontwikkelen van een moderne democratische werkvorm neer willen leggen. Kees Verhaar en Marianne Wilschut, themaredacteuren 1. Jonathan Lynn & Antony Jay, The complete Yes Minister, London, BBC 2003 (ie druk 1984), p. 7. pagina 4 • Idee. september 2005 • Thema: Op weg na de brief van Boris Heeft Boris nog oog voor de toekomst? Voorspellen is moeilijk. Wie had 11 september of de moorden op Fortuyn en Van Gogh bijvoorbeeld voorzien? Terugkijkend waren er wel veel 'zachte' aanwijzin gen voor toenemende spanningen tussen de wereldculturen en tussen bevolkings groepen in Nederland. Diegenen die de lage economische ontwikkeling in Nederland in de eerste jaren van de 21 ste eeuw hebben voorspeld zijn waarschijn lijk ook op een hand te tellen. Van Clinton tot Thom de Graaf was er een diep geloof in de 'nieu~e' economie. DOOR CONSTANTIJN DOLMANS Het extrapoleren van huidige, manifeste ontwikkelingen naar één toekomst en daar vervol gens beleid op maken is in de politieke discussie niet ongebruikelijk. Bij het schrijven van een politiek programma analyseer je wat er mis is, wat er anders moet en je presenteert oplossin gen. Kiezers houden ook niet zo van onzekerheden. Scenarioplanning In politiek en bedrijfsleven bestaat de toekomstvisie vaak uit een eenvormige planning geba seerd op extrapolatie aangevuld met maatregelen om die toekomst enigszins naar de hand te zetten. Onder leiding van Pierre Wack was Shell één van de eerste organisaties die hier van afweek. Begin jaren zeventig begon het bedrijf met scenario planning; een nieuwe manier van kijken naar .de toekomst en hier beleid op maken. Ook scenario planning start met een omge vingsanalyse en het identificeren van mogelijke trends. Maar in plaats van één toekomstvisie wor 'Rekening houden met den vervolgens de voor het geko zen doel meest significante verschi/~ende mogelijkheden' trends geclusterd in twee tot drie groepen. Op basis van combina- ties hiervan worden meerdere toekomstbeelden ontwikkeld en beschreven. De laatste stap is de ontwikkeling van robuuste strate- gieën. Beleidsmaatregelen die of flexibel zijn of in alle mogelijke toekomstbeelden een ade quaat antwoord vormen van de prganisatie op zijn omgeving. Deze methode is niet alleen geschikt voor het bedrijfsleven maar ook voor de o:verheid, poli tieke besluitvorming en misschien zelfs voor·een persoonlijke levensloopplanning. Je niet richten op één toekomst maar rekening houden met verschillende mogelijkheden. Het Centraal Plan Bureau heeft dit ook al enige jaren opgepikt en baseert, zij het zeer basaal, de Economische Verkenningen op verschillende scenario's. Creatief proces In 2002 startte de Rabobank Groep met een scenarioplanningsproject waarover recent het boek 'Oog voor de Toekomst' (P.J. Idenburg, 2005) is verschenen. De schrijvers wijzen erop dat het creatieve proces van scenarioplanning belangrijker is dan de scenario's zelf en dat deze toekomstscenario's specifiek zijn voor het doel en de strategie van de betrokken organisatie. Toch zijn de door de Rabobank ontwikkelde scenario's zeer interessant in het licht van de 'Brief van Boris', de visie van onze 'politiek leider' op de toekomst van Nederland en de bijdra ge van D66 daaraan. Idee. septembèr 2005 • Thema: Op weg na de brief van Boris • pagina 5 Overleven Steun Na in de jaren negentig op krediet te In reactie op wanprestaties van de mar~t hebben geleefd, volgt de rekening. De neemt de overheid het voortouw. Veiligheid, overheid staat rood en het bedrijfsleven zorg, onderwijs en pensioen worden stoot massaal werkgelegenheid af. Op alle collectief geregeld. Er is behoefte aan vlakken zijn conflicten. solidariteit. De maatschappij bezint zich op de De economie veert terug en wordt gedreven verloedering van de jaren negentig en er door liberalisering en nieuwe technologie. volgt een ethisch reveil. Gemee,nschapszin De individualisering zet door en en welzijn worden belangrijker dan geld en e viert hoogtij. Er is behoefte status. Er is behoefte aan kwaliteit en aan status en maatwerk. zingeving . , G~bllSeerd op P.J. IdMburg, 200f) De Rabobank heeft twee groepen van moge breuk. Het meest radicale voorstel is het lijke trehds geïdentificeerd: economisch verhogen van de AOW-grens naar 67 jaar vette versus magere jaren, en in sociaal maar de tekst over de hypotheekrente aftrek opzicht individuele welvaart versus maat blinkt uit in vaagheid: 'D66 kiest voor een schappelijk welzijn. Hierop zijn vier toe hervorming van dit systeem, waarbij de komstbeelden geschetst voor 2015; staat minder geeft en minder neemt.