Goed Recht. 25 Jaar Slachtofferhulp Nederland
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Goed recht Goed recht 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 25 jaar Goed recht. 25 jaar Slachtofferhulp Nederland Slachtofferhulp Nederland Goed recht – in de zin van rechtspraak en gerechtigheid – houdt rekening met de belangen en behoeften van slachtoffers. Het is ook het goed recht van slachtoffers dat zij ondersteuning krijgen bij het verwerken en herstel- len van de gevolgen die het misdrijf, het ongeluk of een andere calamiteit teweeg heeft gebracht. Vijfentwintig jaar geleden was dat niet zo vanzelf- sprekend als nu. Deze jubileumuitgave is te beschouwen als een kroniek van de eman cipatie van het slachtoffer en de ontwikkeling van Slachtofferhulp Nederland. Het biedt een caleidoscopisch beeld van 25 jaar slachtofferzorg aan de hand van de persoonlijke bijdragen van en interviews met mensen die op een of andere manier bij slachtofferhulp betrokken zijn of zijn geweest: mede- werkers van Slachtofferhulp Nederland, vertegenwoordigers van (keten) partners, politici, wetenschappers, deskundigen uit de praktijk en uiter- aard slachtoffers. Auteur: Sonja Leferink, Slachtofferhulp Nederland Goed recht Goed recht 25 jaar Slachtofferhulp Nederland Utrecht, september 2009 Goed recht – 25 jaar Slachtofferhulp Nederland Auteur Sonja Leferink Met bijdragen van Arno Akkermans, Jan van Dijk, Boris Dittrich, Marc Groenhuijsen, Ernst Hirsch Ballin, Rolf Kleber, Lucas Meijs, Jaap Smit, Marit Sijbrandij, Pieter van Vollenhoven, Ilse vande Walle, Wim Wolters, Sven Zebel Eindredactie GemRedactie, Delft Redactionele ondersteuning & advies Amal Boukarfada, Lian Oosterhoff Illustratie omslag Arjen Aué/Meneer A. illustratie&ontwerp, Utrecht Vormgeving CARTA grafisch ontwerpers bv, Utrecht Fotografie Fleur Wiersma e.a. in volgorde van plaatsing Frank van Beek © RVD (pag. 24) Rob de Knecht (pag. 74) ANP (pag. 87, 94, 120, 127, 163, 226, 249) Sonja Leferink (pag. 90, 228) Richard Valk (pag. 93) Uitgave Sjors Obbens, PlanC (pag. 99, 139, 158, 242) Slachtofferhulp Nederland Marcel de Jong (pag. 108) Postbus 14208 Franco Gori (pag. 130) 3508 SH Utrecht Peter van der Struijs (pag. 136) T 030-2340116 Studio Damon (pag. 154) F 030-2317655 Victim support Scotland (pag. 176) E [email protected] Amal Boukarfada (pag. 219) I www.slachtofferhulp.nl Michelle Smelik (pag. 220) Drukwerk ISBN 978-90-72970-08-4 Stolwijkgrafax, Diemen © Slachtofferhulp Nederland – Utrecht 2009 Het auteursrecht van deze publicatie berust bij Slachtofferhulp Nederland. Gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Inhoud Voorwoord 8 Jan Mans Goed Recht – 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 10 Sonja Leferink Waarom slachtofferhulp? 16 Jaap Smit ‘Mijn gelukwensen’ 24 Prof. mr. Pieter van Vollenhoven ‘Een kwestie van mentaliteit’ 28 Interview met Floris Vaillant De eerste tien jaren slachtofferhulp in Nederland (1978–1988) – De vereniging LOS 34 Jan van Dijk ‘Hard knokken voor een paar centen’ 44 Interview met Elly Vreeburg ‘Werken met je hart én je verstand’ 50 Interview met Ineke van de Ruit ‘Alle deuren staan wijd open’ 54 Interview met Joep Huisintveld en Marie-Louise Janssen-Brouwer Balans tussen hulp en vertrouwen op veerkracht – Slachtofferhulp vanuit het perspectief van de Psychotraumatologie 60 Rolf Kleber ‘Veranderingen horen bij het leven’ 70 Interview met Jenny van de Pas 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 5 To debrief or not to debrief – Het effect van opvang van slachtoffers van schokkende gebeurtenissen 76 Marit Sijbrandij ‘We brengen het beste bij elkaar naar boven’ 84 Interview met Ans Withaar Kinderen en jongeren horen erbij 90 Ilse vande Walle ‘Slachtofferhulp is ook interessant voor jongeren’ 96 Interview met Jolise Stol ‘Tevree met Terwee’ 102 Interview met Corry Terwee-van Hilten Spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden in de rechtszaal 108 Boris Dittrich ‘Iemand moet verantwoordelijk zijn’ 116 Interview met Judith Cortel en Maartje Hettinga De rol van Slachtofferhulp Nederland bij het slachtofferbeleid 122 Ernst Hirsch Ballin ‘Blijf trouw aan je ideologie’ 130 Interview met Bryan Rookhuijzen ‘Wij moeten geen hulpverleners worden’ 136 Interview met Rieke Samson-Geerlings ‘Procedure net zo belangrijk als uitkomst’ 142 Interview met Jeroen Claassens Niet bij geld alleen. Letselschadeslachtoffers staan rood op de emotionele rekening – Dienstverlening aan letselschadeslachtoffers moet beter 148 Arno Akkermans ‘Het evenwicht is nog steeds zoek’ 154 Interview met Fred Teeven ‘Een wederzijdse verliefdheid’ 160 Interview met Guido Zuur 6 25 jaar Slachtofferhulp Nederland Van platform tot voorvechter van slachtofferrechten – De internationale dimensie van Slachtofferhulp in Europa 166 Marc Groenhuijsen ‘Geen slachtoffers maar overlevers’ 176 Interview met David McKenna Duurzaam omgaan met vrijwillige energie – Vrijwilligerswerk als wezenlijk onderdeel van de civil society 182 Lucas Meijs ‘Het is nooit routine’ 190 Interview met Ida Thijssen, Walthera van Gaal en Ria Verbiesen ‘Het beste van twee werelden’ 196 Interview met Anuschka Rijken Bouwen in een wereld van destructie – Opvang en begeleiding van nabestaanden van moord en doodslag 200 Wim Wolters ‘Met charme deuren intrappen’ 210 Interview met Dineke Peterse ‘Ik ben een echte juf’ 216 Interview met Michelle Smelik ‘Misschien zijn we toe aan een nieuw huis’ 222 Interview met Rosa Jansen Slachtoffers en daders over en met elkaar: Slachtoffer in beeld 228 Sven Zebel (met bijdragen van Merel Lelievelt & Uilke Duinstra) ‘Aan de corebusiness is geen donder veranderd’ 238 Interview met Nanno Hoek ‘Slachtofferhulp is een anker’ – Ervaringen van slachtoffers met dienstverlening 244 Sonja Leferink Centraal Beheer Achmea feliciteert Slachtofferhulp Nederland 253 Lijst van sponsors 255 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 7 Drs. J.H. Mans is voorzitter van de Raad van Toezicht van Slachtofferhulp Nederland. 8 25 jaar Slachtofferhulp Nederland Jan Mans Voorwoord In Finland werd Europa wakker. In 1999, om precies volgen voor de organisatie van dien. Daarover gaat te zijn. Tijdens de Europese Top in Tampere werd deze bundel. In bijdragen van verschillende auteurs vastgesteld dat het eindelijk tijd werd de rechten en met interviews besteedt dit jubileumboek in de van het slachtoffer te erkennen en vast te leggen. volle breedte aandacht aan 25 jaar omgaan met, kij- Aldus werd er een verklaring uitgegeven. ken naar en organiseren van hulp aan slachtoffers. Hoewel de implementatie van wat er in die verkla- Natuurlijk zijn wij er nog niet. Hier en daar zal nog ring staat nog te wensen overlaat, kan niet ontkend een plooi moeten worden gladgestreken. Steviger worden dat ‘Tampere’ een belangrijk moment mar- nog zal de positie van het slachtoffer verankerd keert. Het slachtoffer werd ‘volwassen’ en kreeg een moeten worden. Duidelijker nog zal op het netvlies eigenstandige positie. Daarmee trad het slachtoffer van bestuur en politiek moeten staan dat slachtof- uit de sfeer van de getroffene die met een aai over ferhulp betaald moet worden. Slachtoffer én maat- de bol geholpen kan worden. schappij zijn er immers bij gebaat. Slachtofferhulp Slachtofferhulporganisaties in veel landen van mag nooit afhankelijk zijn of worden van toeval- Europa zijn nu verenigd in de erkende en gekende lige baten of donaties. Ze zijn welkom, dat zeker. internationale organisatie Victim Support Euro- Maar de kern van het werk zal door de overheid ge- pe, onder de stevige leiding van de directeur van schraagd moeten worden. Omdat het zo hoort, en Slachtoffer hulp Nederland. Zij hebben er met suc- omdat het een plicht van de gemeenschap is op een ces voor geijverd dat in Europa op een andere ma- zorgvuldige en professionele manier met slachtof- nier naar het slachtoffer gekeken wordt. Dat doen fers om te gaan. ze iedere dag weer, met positieve gevolgen voor de Vrijwilligers hebben bij deze ontwikkeling steeds manier waarop het slachtoffer tegemoetgetreden en een belangrijke rol gespeeld en dat zullen ze blijven ondersteund wordt. Dat is pure winst. Omdat het doen. Professionalisering wil immers niet zeggen ertoe doet. Omdat het slachtoffer erbij gebaat is. En dat de vrijwilliger uit beeld verdwijnt. Integendeel. omdat de hulpverlening haar verantwoordelijkheid Ook de vrijwilligers zijn meegegroeid in die andere nu op professionele manier kan invullen en waar- aanpak, die andere kijk op slachtoffers. Professio- maken. nals en vrijwilligers ondersteunen elkaar. Slachtofferhulp Nederland bestaat 25 jaar en heeft Slachtofferhulp Nederland heeft in de afgelopen 25 alle stadia van de omgang met slachtoffers meebe- jaar een niet meer weg te denken positie in de maat- leefd en mede vormgegeven. Vooral de laatste jaren schappij verworven. Het is onze opdracht om die is dat in versneld tempo gegaan. Ook Slachtoffer- positie de komende jaren te consolideren en verder hulp Nederland kon en wilde zich niet onttrekken uit te bouwen. Over het hoe en het waarom vindt u aan de evoluerende kijk op slachtoffers. Met alle ge- stof te over in deze jubileumbundel. 25 jaar Slachtofferhulp Nederland 9 Dr. Sonja Leferink studeerde Journalistiek in Tilburg en Culturele Antropologie in Utrecht. Ze deed onder meer onderzoek naar de situatie van alleenstaande moeders in Ecuador en naar doodscultuur in Argentinië. In 2002 promoveerde ze op een proefschrift getiteld Wij armen kunnen niet sterven over de interactie tussen sociaaleconomische status en ritueel en symbolisch gedrag. Ze werkte als onderzoeker bij het Nijenrode Forum for Economic Research (Nyfer) en als beleidsmedewerker bij de provincie Flevoland. Sinds 2007 is ze onderzoeker en