Y Lle Celf 3 Cynnwys Contents
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerdydd 2018 Y Lle Celf 3 Cynnwys Contents Rhai Cwestiynau Hynod – o’r Gadair 4 Some Extraordinary Questions – from the Chair Thomas Williams Y Lle Celf 2018 8 David Alston Sylwadau’r Detholwyr ● Selectors’ Statements 10 Karen MacKinnon ● Ingrid Murphy ● Marc Rees Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain ● The Gold Medal for Fine Art 18 Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio ● The Gold Medal for Craft and Design 20 Ysgoloriaeth Artist Ifanc ● Young Artist Scholarship 22 Gwobrau Eraill ● Other Awards 23 Arddangoswyr ● Exhibitors 24 Pensaernïaeth ● Architecture 35 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth ● Architecture Selectors’ Statement 38 Kay Hyde ● Alun Jones Ysgoloriaeth Bensaernïaeth ● Architecture Scholarship 46 Paul Harries ● Sara Hedd Ifan Ddoe + Heddiw: 80 Mlynedd o Gasglu Celfyddyd Gyfoes Cymru 50 Then + Now: 80 Years of Collecting Contemporary Art for Wales Y Senedd a Chelf ● The Senedd and Art 54 Noddwyr Balch Medal Aur am Bensaernïaeth Eisteddfod Genedlaethol Cymru Cymru...wedi’i dylunio’n well Cysylltwch â’r Comisiwn dcfw.org Delweddau / Images Gweni Llwyd 4 5 Rhai Cwestiynau Hynod – o’r Gadair Nid peth hawdd yw ysgrifennu rhagymadrodd i’r catalog hwn. I ddechrau, nid wyf wedi gweld yr arddangosfa y mae’r catalog yn cyfeirio ati eto a daw fy unig wybodaeth am yr hyn a gynhwysir ynddi drwy ddyfalu yngl yˆn â phwy fydd wedi ymgeisio a pha waith sydd wedi neu ddim wedi ei ddewis. O gofio hynny, roedd hi’n ymddangos i mi mai’r peth mwyaf defnyddiol i’w wneud fyddai ysgrifennu ychydig am y broses a arweiniodd at greu’r catalog hwn a chynnig ychydig o fy sylwadau fy hun am yr Eisteddfod a’r Lle Celf. Dydw i ddim yn credu fy mod yn gwybod yn iawn beth oedd yn digwydd pan fynychais y cyfarfod cyntaf mewn ysgol yng ngogledd Caroline Taylor James Moore Gethin Wyn Jones Caerdydd. Roedd Sera a Catrin am fynychu Trugaredd / Knick-knack ‘Dream Cargoes’ Dirgelwch pur / You’re a mystery to me ac roeddwn i’n meddwl y gallem fynd am ddiod wedyn. felly, wedi fy synnu braidd y gadawyd fi i elfennau allweddol yr Eisteddfod, hyd oed. Mae Ffotogallery, y sefydliad Nid yw fy Nghymraeg i’n dda. O ran sgwrsio, mewn i’r ystafell hyd yn oed. eleni. Pwy o’r rheiny sydd wedi ymweld â’r a leolir yng Nghaerdydd sy’n cefnogi Eisteddfod Genedlaethol mewn blynyddoedd ffotograffiaeth a chyfryngau seiliedig ar lens, rwy’n iawn. Rydw i hyd yn oed wedi llwyddo Ond dyna ni, dyna wnaethon nhw. i grafu drwy ambell i daith oriel a gweithdy. blaenorol sydd heb drefnu i gwrdd â hefyd yn 40 oed eleni a bydd yn agor gofod Fodd bynnag, pan ddaw hi i iaith celf Prif ddiben y stori hon, rwy’n credu, yw ei bod yn ffrindiau ar y Maes neu wedi trafod oriel newydd yng nghanol y ddinas yn fuan. fiwrocrataidd arbenigol, rwy’n cloffi. Ar y noson dangos pa mor hygyrch yw celf a’r celfyddydau cryfderau neu wendidau’r Maes o gymharu Dyma ddetholiad bychan o’r pen-blwyddi y gwn honno, fodd bynnag, llwyddais i ddeall digon yng Nghymru. Yr hygyrchedd a’r â’r flwyddyn flaenorol? i amdanynt. Yna ceir Arcêd Caerdydd gyda’i ddemocratiaeth. Tybed a oes yna unrhyw ofod newydd Campfa, Rat Trap, Spit and am yr hyn oedd yn digwydd, buom yn sgwrsio Sut ydym ni, yn yr arddangosfa arbennig, yn ddathliad mawr arall o’r celfyddydau, Sawdust, mae Chapter yn dal i ddarparu dros beint, ac yn sydyn roeddwn yn aelod o adlewyrchu lleoliad unigryw Y Lle Celf? A sut cenedlgarwch, cenedlaetholdeb ac iaith sydd gwasanaeth pwysig, mae oriel TEN, a’r orielau Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol Eisteddfod yr ydym yn trafod ymgorffori Y Lle Celf i graidd ar gael i bawb yn y genedl fel yr Eisteddfod masnachol, Kooywood a Martin Tinney i gyd yn Genedlaethol Caerdydd. Yn fuan wedyn ein Llywodraeth yn adeilad y Senedd? Genedlaethol. parhau er gwaethaf y cyfyngiadau ariannol a cynhaliwyd cyfarfod cyntaf y pwyllgor ac, yn ôl Mae’r pwyllgor wrth ei fodd bod Megan phwysau anghyffredin ein cyfnod. Dydw i heb pob golwg, roedd angen Cadeirydd arnom; nid Nid yw cynnwys iaith yn y rhestr hon, gyda llaw, Broadmeadow wedi cytuno i ateb y cwestiwn ddechrau sôn am y stondinau dros dro, a’r oedd yn dasg anferth ond roedd angen enw. yno i beri rhaniad nac wedi’i fwriadu i gau cyntaf. Gan weithio gyda chymunedau lleol arddangosfeydd unwaith yn unig, y gwyliau, Ambell i besychiad, gwingo mewn seddi, allan. Mewn byd lle mae’n ymddangos bod ac artistiaid eraill yng Nghaerdydd, mae hi, Lle Gallery, Caerdydd Gyfoes, y stiwdios eistedd ar ddwylo, syllu ar y llawr, yna caf gic grymoedd pwerus yn benderfynol o leihau wrth i mi ysgrifennu fy llith, yn datblygu agored… mae’r rhestr yn ddiderfyn. gan Sera o dan y bwrdd, mae Catrin yn gwneud gwahaniaeth, dylai goroesiad y Gymraeg fod Arddangosfa Arbennig na welwyd mo’i llygad awgrymog arnaf o ben arall yr ystafell, yn achos dathlu i bawb ohonom, beth bynnag thebyg. Bydd arddangosfa Carnifal y Môr Felly, rwy’n gobeithio ein bod wedi ymdrin yn ac yn sydyn fi yw’r Cadeirydd. Doedd gen i ddim fo’r geiriau a ddefnyddir gennym i gyfathrebu. yn sicr yn ddathliad. dda â rhai cwestiynau hynod. Mae llawer nad syniad beth fyddai’n ei olygu, beth fyddem yn ydym wedi ei wneud. Felly y mae hi bob amser. Mae bod yn rhan o’r Eisteddfod wedi bod yn Sut gallwn ganfod ffyrdd i adlewyrchu ei wneud, ond dyna ni, pam lai... Ond drwy wneud yr hyn a wnaethom, rwy’n siwrnai, i mi ac aelodau eraill yr is-bwyllgor, y amrywiaeth, cynnydd, bwrlwm, yn ogystal â gobeithio ein bod wedi llwyddo i gynrychioli Rydw i wedi mynd trwy’r rhan fwyaf o’r broses detholwyr a’r artistiaid sy’n gysylltiedig. Teimlaf hanes, ein prifddinas? Ymhlith pethau eraill, rhywfaint o’r cyffro a deimlir gan bawb sy’n ddilynol mewn ychydig o niwl. Yn rhannol, mae ei bod hi’n rhyfeddol y gwneir y siwrnai hon bob sut gallwn ddathlu goroesiad sefydliadau gysylltiedig â’r celfyddydau, yn ein his-bwyllgor, hyn oherwydd mater yr iaith (er dydw i ddim yn blwyddyn, bod y cyffro, yr archwilio, y celfyddydol yng Nghaerdydd? Cynhelir ein yn strwythur ehangach yr Eisteddfod ac ar meddwl fy mod wedi gwneud yn rhy ddrwg) darganfod, y creadigrwydd ac, weithiau, y Heisteddfod yn yr un flwyddyn ag y mae g39, draws Cymru gyfan. Cyffro yngl yˆn â’r hyn sy’n ond yn bennaf rwy’n credu, oherwydd fel Cymro rhwystredigaeth yn digwydd flwyddyn ar ôl oriel fawr ac adnodd a gynhelir gan artistiaid, digwydd a chyffro am yr hyn sydd i ddod. a fu’n byw y tu allan i Gymru rhwng 6 a 53 oed, blwyddyn. Dim Biennales i ni! yn dathlu ei ben-blwydd yn 20 oed. Mae Made mae’r Eisteddfod Genedlaethol wastad wedi in Roath, yr wˆ yl gelfyddydau ryfeddol, hynod Eleni, fel pob blwyddyn arall rwy’n si wˆ r, rydym teimlo fel canolbwynt i fy nghenedligrwydd a’r leol a bywiog iawn yn 10 oed. Mae Oriel Canfas Thomas Williams wedi wynebu rhai heriau penodol: lle i mi leoli fy hiraeth. Bum mlynedd ar ôl yn Nhreganna, sy’n cael ei chynnal gan Cadeirydd dychwelyd i Gymru rwy’n chwarae fy rhan, er Nid oes gan Eisteddfod Caerdydd Faes gydweithfa o artistiaid, wedi goroesi i fod yn 40 Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol cyn lleied fo hynny. Roeddwn i, ac rwy'n dal traddodiadol ac mae’r ‘Maes’ wedi bod yn un o 6 7 Some Extraordinary Questions – from the Chair Writing an introduction to this catalogue isn’t, part of this question. Working with local it seems to me, a straightforward thing to do. communities and other artists in Cardiff, she is, as I write, developing an Arddangosfa For a start, I haven’t yet seen the exhibition that Arbennig like no other. Carnifal y Môr will, the catalogue refers to yet and my only literally and metaphorically, make quite a knowledge of what it will contain comes from splash. guesswork about who will have submitted and what work may or may not have been selected. How do we find ways to reflect the diversity, the progression, the vibrancy, as well as the history, Given that, it seemed to me that the most useful of our capital city? Amongst other things, how do thing to do would be to write a little bit about the we celebrate the survival of arts organisations in process that has led up to the creation of this Cardiff? Our Eisteddfod is happening in the catalogue and to offer a few of my own thoughts same year that g39, a major artist run gallery about the Eisteddfod and Y Lle Celf. and resource, celebrates its 20th birthday. Made To begin at the beginning, I don’t think I really in Roath, that extraordinary hyper-local, super- knew what was going on when I went to that vibrant arts festival is 10. Oriel Canfas in Canton, first meeting in a school in north Cardiff. Sera run by an artists’ cooperative, has survived to be and Catrin were going and I thought we might 40. Ffotogallery, the Cardiff based organisation go for a drink afterwards. supporting photography and lens based media, My Welsh is not good. Conversationally, I’m fine. is also 40 this year and opens a new, city centre, I’ve even managed to limp through a couple of gallery space. This is just a small selection of the gallery tours and workshops.