FILMMUZIEKMAGAZINE FLORIS VERBEIJ – Componist van Bram Fischer NUMMER 192 – 46ste JAARGANG – MEI 2017 1 Score 192 Mei 2017 46ste jaargang ISSN-nummer: 0921- 2612 Het e-zine Score is een uitgave van de stichting FILMMUZIEKMAGAZINE Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek REDACTIONEEL Informatienummer: +31 050-5251991 Ondanks een teruglopende verkoop van cd’s verschijnen er nog steeds cd’s van actuele scores, maar net zo goed speciale E-mail: uitgaven van scores uit vervlogen tijden. Opvallend veel cd’s [email protected] worden in Italië uitgebracht. Ook in deze Score kunt u in de rubriek Recensies weer een handvol van deze bijzondere uit- gaven tegenkomen. Zoals het er nu naar uitziet, zal deze Kernredactie: Paul stroom juweeltjes uit vooral de jaren ’50, ’60 en latere decen- Stevelmans en Sijbold nia nog lang niet opdrogen. En dat is maar goed ook, want tal- Tonkens rijke Italiaanse filmcomponisten hebben voor veel films van Aan Score 192 werkten eigen bodem muziek geschreven die bij beluistering steeds mee: Paul Stevelmans weer de moeite waard is. En dan hebben we het niet alleen en Sijbold Tonkens over illustere maestros als Rota, Morricone en Piovani. Een van de wat minder bekende grootheden was Gianfranco Ple- nizio die eerder dit jaar overleed (op pagina 14 leest u meer Eindredactie: Paul over hem). Zijn bescheiden faam bleef min of meer beperkt Stevelmans tot zijn vaderland en dat is jammer, want zijn composities kunnen zonder meer opmerkelijk worden genoemd. Het valt te hopen dat zijn muziek ook een nieuw leven op cd zal Vormgeving: Paul krijgen in de nabije toekomst. Hetzelfde geldt natuurlijk ook Stevelmans voor de kort na hem overleden Alessandro Alessandroni. Met dank aan: Floris Verbeij, Bowie INHOUDSOPGAVE Verschuuren, Jeff Beal 3 Floris Verbeij - Interview 9 Jeff Beal - Interview 14 In memoriam: Gianfranco Plenizio 18 Boekbespreking 19 Recensies 2 EEN KLEINE SCORE VOOR EEN GROOT MAN Interview met Floris Verbeij 2017 zou wel eens een belangrijk jaar in de carrière van Floris Verbeij kunnen betekenen. Vlak voor Pasen ging Bram Fischer in roulatie. Voor deze aangrijpende biografische film over de advocaat van Nelson Mandela schreef Verbeij een effectieve score. En afgelopen week was De aflossing, de laatste van zes Telefilms, op NPO 3 te zien met ook een score van de aanstormende filmcomponist. Met Score sprak hij over deze en andere muziek voor uiteenlopende films. Floris Verbeij (foto: Bowie Verschuuren). Muziek heeft Floris Verbeij (Eindhoven, mogen krijgen. Toen ik op vijfjarige 1982) praktisch zijn gehele leven gespeeld. leeftijd eenmaal mocht, ben ik als een Al op vierjarige leeftijd werd zijn interesse malle tekeer gegaan op dat instrument. gewekt. Verbeij: ‛Ik heb het geluk dat mijn Later ben ik met een hele goede klassieke vader gek is op instrumenten. Hij bouwt docent aan de slag gegaan en uiteindelijk onder andere gitaren. Toen ik vier was had ben ik tot mijn verbazing afgedwaald naar hij het geweldige idee om een vleugel hele- jazz. Die docent was Bert van den Brink, maal te reviseren en dat heeft bij mij zo’n jazzpianist met een klassieke achtergrond, liefde voor dat instrument teweeggebracht bij wie ik op het conservatorium in Utrecht dat ik mijn ouders letterlijk gek heb ge- heb gestudeerd. Daarna studeerde ik bij maakt met mijn gezeur om pianolessen te 3 Cor Bakker en in het buitenland heb ik ook derlijke kinderfilm met een serieuze on- nog lessen kunnen volgen.՚ dertoon waarbij ik af en toe richting Mickey Mousen ging, wat natuurlijk Begeleiden gebruikelijk is in dat genre en bij Rokjes- De wegen die uiteindelijk leiden naar het dag betrof het veel meer emoties uitmelken ambacht van filmcomponist zijn ook in wat een romcom nou eenmaal met zich Nederland heel divers te noemen. Hoe is meebrengt. Ik vond het heel gaaf dat ik bij Verbeij in deze wereld terechtgekomen? deze laatste film zo op de onderstroom ‛Ik ben opgeleid als jazzpianist, ik voel mij mocht zitten. Ik heb het dan ook als een als begeleider meer op mijn plek dan als luxe ervaren om een keer zo’n film te solist, en datzelfde geldt ook voor mijn kunnen doen.՚ werk als filmcomponist. Omdat ik veel mensen begeleidde werd ik gevraagd voor een masterclass, een soort workshop voor studenten. Iemand zag mij daar en die heeft mij bij Kemna Casting getipt. Hier ben ik toen audities gaan begeleiden en daar heb ik heel veel aan gehad als het gaat om het razendsnel je aanpassen aan wie er op dat moment voor je staat en zorgen dat hij of zij zo goed mogelijk voor de dag komt.՚ Langs deze weg leerde Verbeij in eerste instantie vooral theaterproducenten kennen die hem vroegen of hij met zijn ta- lenten voor hen kon werken. In deze omge- ving is vervolgens zijn contact met film- componist Fons Merkies tot stand geko- Rokjesdag (2016). men. Deze bleek op filmgebied een ware De prettige samenwerking met regisseur leermeester te zijn. ‛Ik ben een tijdlang zijn Johan Nijenhuis bij Rokjesdag resulteerde vaste repetitor en later een soort muzikaal verrassenderwijs in Bram Fischer, een leider geweest. Ik merkte toen al dat het nieuwe opdracht in een geheel ander genre. componeren mij beviel. Via hem heb ik Uitvoerend producente Chantal Nissen heel veel kunnen leren over het verschil wist dat Nijenhuis tevreden was over Ver- tussen mooie muziek maken en de juiste beij en schoof de laatste naar voren nadat muziek voor beeld maken. Het blijkt toch de beoogde componist had afgezegd. Was wel een andere denkwereld dan je denkt, Rokjesdag een grote publieksfilm, Bram wanneer je als autonoom componist bezig Fischer van Jean van de Velde is een inter- bent.՚ nationaal gerichte arthousefilm die zich ge- Aan het begin van dit decennium volgden heel voltrekt in het Engels en Afrikaans. eerste opdrachten voor film en televisie die De film behandelt het beruchte Rivonia- in 2015 een vlucht namen toen scores voor proces uit 1964 waar Nelson Mandela en Jack bestelt een broertje en Hallo bunga- enkele van zijn medestrijders werden ver- low het licht zagen, gevolgd door Rokjes- oordeeld tot levenslange gevangenis- dag een jaar later. Verbeij over deze eerste straffen. Hun advocaat was Bram Fischer schreden in het vak als filmcomponist: die een niet onbelangrijke rol speelde in dit ‛Jack bestelt een broertje was een won- politieke proces ten tijde van repressieve 4 Peter Paul Muller als Bram Fischer in Bram Fischer. apartheid. Het ligt voor de hand voor een scène bij de waterval op het moment dat film met zo’n zwaar onderwerp een drama- Fischers urn in de rivier verdwijnt. Daar tische score te verwachten die wordt uitge- hadden we de keuze: gaan we nou vol op voerd door onder meer Afrikaanse instru- het sentiment of zeggen we juist: de ul- menten. Verbeij: ‛Ik geloof dat je als com- tieme vrijheid van de mens kun je niet ponist een heldere lijn moet kiezen in het afnemen. We hebben voor het laatste ge- ondersteunen van de dramaturgie. Het be- kozen waardoor het niet zozeer het einde lang van het verhaal lag voor Jean van de van het verhaal was, maar meer het begin Velde meer op de universele kracht van het van het verhaal van Zuid-Afrika van Man- individuele verhaal van Bram Fischer die dela. En daarin is de voice-over ook heel een hele dappere keuze maakt. Dat indivi- belangrijk wanneer je allerlei flarden tekst duele verhaal is belangrijker dan de loka- hoort van de uiteindelijke vrijlating van lisatie van Afrika evenals de lokalisatie Mandela die een directe lijn heeft naar de van een tijd. Dus daarmee ging het veel keuzes die Bram Fischer ooit heeft ge- meer over het universele van dat persoon- maakt. Daarmee was dat wel een heel lijke verhaal. Dat was voor mij ook een bewuste keuze om die ultieme vrijheid te vrijbrief om me meer daarop te focussen benadrukken die leidt tot grootsere dingen dan op het redelijk evidente feit dat je in waarvan dit land heel erg heeft kunnen Afrika bezig bent. Maar het gebruik van profiteren.՚ Afrikaanse instrumenten is als optie zeker Trompet langs gekomen.՚ Al deze vragen omtrent stijl en instrument- De keuze voor een modern klinkende keuze werden in nauw overleg met Van de score, die feitelijk een combinatie van Velde en editor Sander Vos genomen. Van orkestrale muziek en elektronisch gedreven de Velde gaf zijn componist genoeg ruimte drones betekende, maakte Verbeij direct om de score grotendeels zelf vorm te ge- aan het begin van het compositieproces. ven. Zo schreef Verbeij enkele thema’s Tegen het einde horen we toch heel even voor de hoofdpersonages, te beginnen met Afrikaanse instrumenten. ‛Ja, gedurende de 5 Sello Motloung als Nelson Mandela (derde van rechts vooraan) in Bram Fischer. een leidmotief voor Fischer, gespeeld door de speech houdt waarbij de laatste zin zo trompet. ‛Dat was in samenspraak met cruciaal is.՚ Sander en Jean. Wat me heel erg beviel aan De betrekkelijk korte score is om budgetre- dat thema was dat die trompet zowel iets denen een hybride werk geworden, deels heroïsch als iets tragisch en evengoed iets elektronisch en deels met een echt orkest heel solitairs heeft wat symbool staat voor opgenomen, aldus Verbeij. ‛Ik ben in eer- de strijd van Bram Fischer die zo tegen de ste instantie gewoon in mijn thuisstudio in stroom in is gaan zwemmen. Er zat een de weer gegaan met van alles en nog wat soort Last Post-element in onze zienswijze aan samples, maar ook met instrumenten op hem en dat moest tegelijkertijd ook die ik daar heb liggen. Fons Merkies hoor- menselijk en eenzaam blijven.՚ Voor de de op gegeven moment wat ik aan het ma- trompetpartijen deed Verbeij een beroep op ken was en zei: je bent gek als je dit niet Bert Langenkamp die trompet speelt in het met een echt orkest opneemt.