Winduniediensten - Marktontwikkelingen

PRODUCTIECIJFERS - NIEUWS - WINDUNIEDIENSTEN - MARKTONTWIKKELINGEN

ACHTTIENDE JAARGANG NUMMER 199 JANUARI 2016

DATA-ANALYSE EN MONITORING VOOR BETER RENDEMENT onderling en in relatie tot prestaties uit het verleden. Zo kunnen we WINDUNIE BEHEER LANCEERT BEHEERPAKKET afwijkingen vroegtijdig detecteren en direct actie ondernemen. Dit mi- In 2013 besloot Windunie te investeren in Beheer om de nimaliseert gemiste productie en discussie achteraf. We kijken daarbij exploitatie van windturbines van onze leden te optimaliseren. Het niet alleen naar data, maar monitoren elke stap tot aan afrekening driejarig project is nu afgerond en heeft z’n vruchten afgeworpen. van de PPA-partij. Omdat de ene molenaar meer zelf wil doen en de De basis staat en die bieden we onze leden ook aan. Daarnaast is ander meer wil uitbesteden, heeft dit beheerpakket meerdere opties. een uitgebreider pakket van operationele beheerdiensten beschik- En daar is interesse voor. Inmiddels hebben zich al zo’n 25 leden ver- baar om nog meer rendement uit bestaande turbines te halen. spreid over het land aangemeld. Daarnaast werken we aan de ontwikkeling van volledig beheer. Meer werk met meerwaarde voor u Afgelopen jaren hebben we onderzocht, besproken en uitgeprobeerd Moderne windparken hebben baat bij volledig beheer - oftewel as- hoe we operationeel beheer kunnen aanbieden in de meest brede zin. setmanagement - en worden daar ook toe verplicht. Want voor op- Zo hebben we onze leden geadviseerd over onderhoudscontracten, timaal rendement zijn ook risicobeheer, contractbeheer en financieel de geleverde productie op het net van 200 netaansluitingen gemo- beheer van groot belang. Het volledige beheer van nieuwe parken van nitord en zijn de turbinedata van 50 windturbines periodiek geana- Windunie is onze uitdaging voor de toekomst. En om de uitvoering en lyseerd. Met meer opbrengst en minder kosten als gevolg. Zo heeft uitbreiding van al onze beheerdiensten aan te kunnen, is onze nieuwe Windunie Beheer onze leden bijna het dubbele opgeleverd wat het collega Tom Sint Nicolaas in dienst getreden. Want wij verwachten heeft gekost. Daarnaast heeft het project het belang van goed beheer een hoop werk. Zeker met de lage stroomprijzen zit de winst in opti- voor nu en straks onderstreept. malisatie van productie tegen lage kosten.

Beheer in het lidmaatschap Bent u benieuwd op welke vlakken Windunie Beheer in uw situatie Al onze leden met een meter van Innax profiteren ervan dat we de meerwaarde kan bieden, dan gaan we hierover graag in gesprek. Een aan het net geleverde productie monitoren. Ook bieden we de eerste mail naar mij en we nemen snel contact met u op. Nick de Wilt ondersteuning bij problemen die te maken hebben met operationeel beheer. U hoeft maar te bellen. Voor leden die meer dan deze primaire service wensen, hebben we een nieuw beheerpakket gelanceerd dat we aanbieden tegen een aantrekkelijk tarief.

Operationeel beheerpakket Dit operationeel beheerpakket voor solitaire turbines en bestaande parken richt zich op meerwaarde bovenop de beheeractiviteiten die de molenaar zelf uitvoert. Zodra turbinedata beschikbaar zijn, voeren wij automatisch brede analyses uit tussen vergelijkbare turbines

DE WINDEX VAN JANUARI

Windex-Windunie Jan Aantal Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sept Okt Nov Dec 16 15 14 13 Gemidd. '96-'05 153 135 123 86 85 67 67 60 76 109 113 127 Land. gem. '16 146 96 102 90 93 Fryslân (1) 143 26 93 106 94 95 “Zeeland” (2) 164 6 107 103 90 93 N.-Holland-N. (3) 149 30 98 103 91 97 Midden Holland (4) 155 5 102 102 92 92 O-Z-Flevoland (5) 143 88 93 101 86 90 Groningen-kust (7) 126 2 83 96 87 88 NOP (8) 144 8 94 102 89 93 Procentueel 96

BOVENKOPJE KOPENERGIEMARKT Dag MWh Dag MWh Dag MWh Dag MWh KOPPELING WIND - APX PRIJZEN Intro 1 4,3 9 7,9 17 4,4 25 11,4 Broodtekst.Maandelijks publiceren we de gerealiseerde APX-prijzen ennaam het 2 16,9 10 15,2 18 2,7 26 17,2 profieleffect zoals beschreven in de SDE. De tabel en linker grafiek 3 17,1 11 6,5 19 3,1 27 22,6 bieden een weergave van de dagproductie van een willekeurige 4 12,9 12 8,2 20 1,8 28 15,3 turbine van 1 MW in januari 2016. De rechter grafiek laat de APX- 5 2,7 13 5,2 21 1,9 29 23,3 prijs, de APX-prijs wind en de maandelijkse productie zien over de 6 0,9 14 8,9 22 10,3 30 18,8 afgelopen 12 maanden. 7 10,1 15 2,3 23 7,5 31 12,8 Voor januari geldt: 8 14,0 16 12,3 24 11,9 Tot 310,4 Gemiddelde APX-prijs: € 31,57/MWh 60 400 50 350 APX-opbrengst wind: € 28,11/MWh 20 40 300 h h

Profieleffect: 11- % h 40 W 250

15 30 M

W M h

200 / / M o W o 150 20 r 10 r u M u Voor 2016 geldt: 20 100 E E 10 5 50 Gemiddelde APX-prijs: € 31,57/MWh 0 0 APX-opbrengst wind: € 28,11/MWh 0 0 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 Profieleffect: 11- % 201502 201503 201504 201505 201506 201507 201508 201509 201510 201511 201512 201601

BEWONERS COEVORDEN EN INITIATIEFNEMERS DIENEN PLAN IN BESTUURSCOLUMN VIER WINDMOLENS OP WEIJERSWOLD HOE MEER WAARDE UIT Op 23 februari presenteerde het college van Coevorden het geza- WINDENERGIE HALEN? menlijke voorstel van initiatiefnemers van Windpark Coevorden De stroomprijs blijft dalen. En daardoor Weijerswold, het bewonersplatform en het college voor de loca- wordt de vraag hoe we meer betaald tie van vier windmolens. De Raad beslist op 19 maart. krijgen voor onze Nederlandse schone energie steeds preganter. Veel produ- Na een intensief onderhandelingstraject in 2015 tussen het bewo- centen van windenergie moeten met nersplatform Platform Windenergie en de initiatiefnemers Raedthuys lede ogen aanzien dat de inkomsten en Windunie (verenigd in V.O.F. Windpark Weijerswold), is er nu een van hun windmolens fors dalen door de alsmaar dalende grijze beslissing gevallen over de locatie van de windmolens. Ook hebben stroomprijs. de initiatiefnemers zich gecommitteerd aan een aantal voorwaarden. De windmolens komen op minimaal 700 meter van de woningen en Gezien de afspraken in Parijs waar vergroening centraal stond, dichtbij de Duitse grens waar al windmolens staan. Het worden vier de noodklok voor het klimaat is geluid en bovendien torenho- windmolens van 3 MW met afgeschermde verlichting naar beneden. ge ambities zijn gepresenteerd, zou er een systeem moeten En jaarlijks zal ruim 10.000 euro naar een Gebiedsfonds gaan. ontstaan dat extra opbrengsten realiseert voor schone stroom. Zoals opwaardering van de prijs voor GvO’s of beprijzing Een buurtschap verder

van CO2 met behulp van emissierechten. Natuurlijk heeft de Zoals altijd verliep het onderhandelingsproces moeizaam, rommelig Tweede Kamer besloten de kolencentrales te sluiten en staats- en vol met verrassingen. Eerst ging het alleen over randvoorwaar- secretaris Dijksma bepleit niet alleen een Europese maar monden en stonden de locaties niet ter discussie. Maar waar de initia- diale Carbon Pricing, maar op korte termijn hebben we daar nog tiefnemers uitgingen van de plaatsing van windmolens in buurtschap niet veel aan. Op dit moment hebben we onvoldoende middelen Weijerswold, bleek het Platform het naastgelegen Padhuis op het oog om de groenheid van onze stroom hoger te laten waarderen. te hebben. Daar had Windpark Weijerswold echter geen grondcon- tracten afgesloten en de bovengrondse buisleidingen van de NAM Vraag is: Wat kunnen wij zelf doen? Het lijkt me goed dat we zouden de ontwikkeling onzeker en risicovol maken. Bovendien waren deze discussie binnen Windunie nadrukkelijker gaan voeren. de bewoners van buurtschap Padhuis not amused met deze verras- Kijken hoe we het links en rechts prominent op de politieke sing, mede omdat zij niet werden vertegenwoordigd door het Platform. agenda’s kunnen krijgen en bedenken hoe we onze invloed kunnen versterken. Leeft deze vraag binnen de coöperatie? Clusters van vijf Willen we hier extra capaciteit op inzetten? En zo ja, hoe finan- De NAM kwam niet met eenduidige cijfers over de risico’s van wind- cieren we dat? molens in de buurt van de gasleidingen en dus zou een gedegen kwantitatieve risicoanalyse (QRA) nodig zijn. Met vertraging als Wellicht kunnen we op korte termijn met een aantal leden en gevolg. De wethouder van Coevorden zag hier wel wat in, maar de enkele specialisten van kantoor eens brainstormen wat we aan Provincie greep in. Omdat het Drents beleid clusters van minimaal mogelijkheden en kansen zien om dit onderwerp meer inhoud vijf molens voorschrijft, moeten de vier molens in Weijerswold wor- en vaart te geven. den gebouwd. Dan staan ze dichtbij de molens aan de Duitse grens, Wie van Windunie wil meedenken? Ik nodig je graag hierbij uit waarmee ze dan een cluster vormen. Er komen helaas minder molens om mij te mailen. Ton van Scheppingen dan gehoopt, maar wat ons betreft komen ze nu wel op de goede plek te staan Rosa Staarink

KAMERBRIEF BEPLEIT OMGEVINGSMANAGEMENT BIJ ENERGIEPROJECTEN van de nieuwe Omgevingswet die in 2018 in werking treedt. Zo dient PLANNEN VAN MINISTER KAMP het bevoegd gezag duidelijk te maken hoe de omgeving wordt be- Vorige maand schreven we over de Maatschappelijke Energiedia- trokken. Iedereen moet de kans krijgen oplossingen aan te dragen loog die het ministerie van Economische Zaken start rondom de en een participatieplan is verplicht bij voorbereiding van een project. transitie naar duurzame energie. Deze maand stuurde minister Windpark Zeewolde is aangewezen als een van de pilotprojecten om Kamp zijn visie op omgevingsmanagement naar de Kamer, een vi- de nieuwe werkwijze in praktijk te brengen. Daar profiteert Ontwikkel- sie die is opgesteld na consultatie van de energiesector, maat- vereniging Zeewolde – waar Windunie Development bij betrokken is schappelijke organisaties, medeoverheden en kennisinstellingen. – duidelijk van: omgevingsmanager Piet Sinke is vanuit het ministerie van EZ vanaf het begin betrokken en in gesprek met alle partijen om

Omdat CO2-arme energie decentraler wordt opgewekt en meer ruimte belangen te onderzoeken en wensen bij elkaar te brengen. Dit voor- vergt, heeft het invloed op meer partijen en is de impact op de omge- jaar maakt de minister nog een paar andere pilotprojecten bekend in ving groter. Met weerstand als gevolg. De minister vertrouwt erop dat het kader van het programma ‘Hou het simpel, maak het beter’. De het met een goede aanpak van omgevingsmanagement wel zal lukken minister vraagt van initiatiefnemers ook aandacht voor opvattingen om de energietransitie te kunnen realiseren. Als alle belanghebbende van de omgeving. Niet alleen feiten tellen, maar ook bijvoorbeeld ook partijen in een vroeg stadium worden betrokken, zou dat uiteindelijk de perceptie van onveiligheid of een gevoel van (on)rechtvaardigheid. moeten leiden tot minder vertraging door burgerprotesten en juridische Die beleving moet worden onderkend en niet simpelweg weersproken. procedures. En dus tot snellere en betere besluitvorming. Dat is ook onderdeel van omgevingsmanagement. De geformuleerde ambitie voor na 2023 vinden wij te ver weg om hier al te duiden. De minister benoemt vijf uitgangspunten Samenbinden van belanghebbenden: vanuit gemeenschappelijke Organisatiemanagement in de keten belangen worden het beleid en de projecten vormgegeven waarbij Kamp zegt toe te investeren in opleiding en training binnen het eigen wordt gestreefd naar winst voor alle betrokken partijen. ministerie, en bepleit de ontwikkeling van omgevingsmanagement Betrek de omgeving zo vroeg mogelijk: presenteer als initia- als organisatiecompetentie. Hij vindt dat er een verantwoordelijkheid tiefnemer niet een plan maar geef dat vorm met de omgeving. De ligt bij de initiatiefnemers van energieprojecten: die kunnen zich niet oplossing kan dan een andere zijn dan die de initiatiefnemers beperken tot het voldoen aan de regels en de wet. Want bewoners voor ogen hadden. Wel liggen vooraf doelen en kaders vast zo- kunnen hinder ervaren waarmee onbalans ontstaat tussen lusten en dat daar geen discussie meer over is. Overigens wordt dit ook lasten. Windpark Wieringermeer (waar Windunie Development ook bij als taak van de overheid gepresenteerd: al bij het aanwijzen betrokken is) wordt als goed voorbeeld benoemd vanwege de wind- van zoekgebieden zou de omgeving een stem moeten hebben. dagen die hebben bijgedragen aan maatschappelijke acceptatie, en Transparantie en vertrouwen: de kennisbasis moet gelijk zijn en par- hebben geleid tot nieuwe vormen van betrokkenheid. Daarbij worden tijen mogen elkaar niet verrassen. Ook rollen en belangen zijn bekend. de burenregeling, Poldermolen en het windfonds benoemd. Omgevingsmanagement is een gezamenlijke verantwoordelijkheid: in de eerste fase zijn de overheden aan zet, tijdens de besluitvorming Verdeling lusten & lasten wordt de verantwoordelijkheid gedeeld met de initiatiefnemers, die De minister acht de gedragscode van NWEA, Natuur & Milieu, Green- daarna aan zet zijn bij de realisatie. De omgevingspartijen delen hun peace, de Natuur & Milieufederaties, Milieudefensie en ODE decentraal kennis en geven duidelijk hun belang aan. een goede aanzet om de maatschappelijke acceptatie te vergroten. Maatwerk: elk project is uniek en vergt een eigen aanpak. Managen Maar de verevening van lusten en lasten vergt maatwerk per project. van verwachtingen – waar gaat het wel en niet over, wat is al beslist – De minister zet gesprekken met de sector voort, en hij koppelt die is cruciaal. aan de zojuist opgezette Maatschappelijke Energiedialoog waar ook Windunie aan deelneemt. Eind 2016 informeert Kamp de Kamer op- Inzet bij lopende projecten nieuw over de resultaten en de beleidsinzet. Aukje Rypma Het Rijk zet in op omgevingsmanagement bij Rijkscoördinatiepro- jecten. Ook bij lopende projecten. Maar de doelen staan voorop en DEELNAME WINDUNIE AAN ENERGIEDIALOOG daarom is er bijvoorbeeld geen discussie meer mogelijk over vervan- gen van windmolens door zonnepanelen. Bij enkele projecten, zoals Windunie was vorige week met bestuur en directie op bezoek bij Drentse Monden Oostermeer, wordt een gebiedscoördinator ingezet het ministerie van Economische Zaken en we schuiven in maart en betaald door het Rijk. Vanwege de historie van grote tegenstellin- ook aan bij gesprekken van de minister met de sector. gen, zoals ook bij Windpark N33, heeft de gebiedscoördinator er wel Axel Posthumus, algemeen directeur: “Als Windunie hebben wij een flinke kluif aan om de omgeving nu nog op een positieve wijze te een groot aandeel in de praktijk en de discussie die hier speelt. Bij betrekken. Kamp geeft aan dat de regionale overheden het gebied het elk project roert de omgeving zich. Dus dat omgevingsmanage- beste kennen en dus ook een belangrijke rol hebben in het betrekken ment van groot belang is, staat buiten kijf. Daarom gaan we graag van bewoners. In Drenthe is daar echter geen sprake van, aangezien de gesprekken aan met de minister en zijn ambtenaren. Uitgangs- de gemeentes zelf procederen tegen het Rijk. Of de inspanningen punten en de invulling van rollen zijn cruciaal bij omgevingsma- voor omgevingsmanagement bij lopende projecten nog tot verbetering nagement. Ook zou het enorm helpen als partijen aan tafel gaan leiden, is zeer de vraag. Voor het Rijk zijn deze projecten wel aanlei- met de bereidheid te luisteren naar elkaar, en niet alleen wat willen ding om het in nieuwe projecten direct anders aan te pakken. halen, maar vooral iets willen brengen. Dat geldt ook voor ons. Een belangrijke uitkomst van de dialoog zou een set heldere spel- en Pilotprojecten gedragsregels zijn, gebasseerd op wat zich heeft bewezen in de Bij projecten die nog in de beginfase zijn, wil Kamp daarom omge- praktijk. Daar hebben wij inmiddels aardig wat voorbeelden van. ” vingsmanagement vanaf het begin inzetten. Dat is ook in de geest

COÖPERATIE WINDUNIE | WINDUNIE ADVIES | WINDUNIE TRADING | WINDUNIE DEVELOPMENT | CHURCHILLLAAN 11, POSTBUS 4098, 3500 HB UTRECHT | 030 753 31 00 | [email protected] VIJFTIENDEACHTTIENDE JAARGANG JAARGANG | | NUMMER NUMMER XXX 199 || XXXJANUARI 2013 2016

BURGERS ZIEN WIN(D)ST IN DUURZAME ENERGIE GEDRAGSCODE WINDENERGIE BELEMMERT ONTWIKKELING AMSTERDAMMERS WILLEN WINDMOLENS WIJCHENS BESLUIT OVER WINDMOLENS Het was eens wat anders in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam: Op 4 februari heeft de Gemeenteraad van Wijchen ingestemd met bewoners die meer windmolens willen, en wel nu! En die onder- een vergaande gedragscode die de komst van windenergie bin- ling gaan bedenken waar de winsten dan het beste naar toe kunnen de gemeente een halt toeroept. De gedragscode is opgesteld nen. Naar investeringen in nog meer duurzame energie of naar door de ‘Leefbaarheidsgroepen’ van de verschillende dorpen projecten die de lokale leefbaarheid verbeteren? binnen de gemeente. De Raad heeft de gedragscode iets versoe- peld, maar nog blijft er weinig houvast over voor de ontwikkelaar. Vier lokale coöperaties hebben hun samenwerking onder de naam AmsterdamWind bezegeld. Doel: meer windmolens in Amsterdam, Het begon met een ambitieus plan in Wijchen. De gemeente wil in 2040 liefst in eigendom van de coöperaties. Zuiderlicht en De Windvogel energieneutraal zijn, en een belangrijk onderdeel op de route daarheen stelden zich voor en Onze Energie Amsterdam Noord introduceerde is windenergie. Volgens de doelstellingen is er zelfs noodzaak voor een aansprekend alternatief gezichtspunt: die windmolens moeten de komst van zo’n 15 windmolens. Maar toen inwoners van Wijchen juist in het zicht staan. Zodat je er heen kunt fietsen om je kinderen te lucht kregen van de plannen werd de wethouder meteen teruggeflo- laten zien waar onze energie vandaan komt. Ex-wethouder Maarten ten. Het college bond in en besloot tot oprichting van een Werkgroep van Poelgeest, vertegenwoordigde Amsterdam Energie. Wethouder Windenergie met leden uit de Leefbaarheidsgroepen onder leiding van Abdeluheb Choho van duurzaamheid toonde zijn goede wil en Carla Rob Rietveld van de NLVOW (Nederlandse Vereniging Omwonenden de Jong presenteerde de plannen van het Amsterdams Havenbedrijf. Windturbines). Deze Werkgroep kreeg de opdracht om uit te zoeken welke locaties in Wijchen geschikt zouden zijn voor het plaatsen van windmolens op basis van hun eigen randvoorwaarden.

Geen plek meer De resultaten van Werkgroep Windenergie Wijchen, verzameld in de Wijchense gedragscode, logen er niet om. Op basis van de gestelde randvoorwaarden was er nergens in de gemeente plaats voor windmolens. En die conclusie werd gepresenteerd aan het college. De geplande ontwerpateliers met bewoners werden afgeblazen bij gebrek aan geschikte locaties. En helaas is er ook geen dialoog meer met Wethouder Choho verbindt vier burgercoöperaties tot AmsterdamWind initiatiefnemers en andere belanghebbenden geweest. Windmolens in de haven De kans is groot dat de 46 tot 68 MW die nog moet worden gereali- Varkensstal seerd in Noord-Holland grotendeels in de Amsterdamse Havens te- De gedragscode van de Werkgroep Windenergie Wijchen bevat on- recht zal komen. In de recente monitor van de provincie staat expliciet haalbare eisen. Het versoepelende amendement van de gemeen- dat niet meer dan 686,5 MW wordt vergund, al voldoen mogelijk meer teraad, waarmee de code is aangenomen, doet daar weinig aan af: plannen aan de eisen, en dat de voorkeur uitgaat naar bouwen in tweederde van de omwonenden in een straal van 1000 meter rondom stedelijk industrieel gebied. In de haven staan nu al 37 molens van in de geplande molens moet zich uitspreken vóór het project. Deze totaal 64,2 MW en de ambitie is uit te breiden naar minimaal 100 MW. draagvlakpeiling moet deel uitmaken van het voorstel van initiatiefnemers. Planschade moet vooraf worden voldaan. Ook geldt een opslag Partijen in gesprek over participatie voor hinder én een afdracht aan een Gebiedsfonds. En er zijn meer De burgercoöperaties hopen dat zij enkele van deze molens mogen voorwaarden zoals een hoogtelimiet van 150 meter. De vraag is of bouwen. Iets wat Wethouder Choho van harte bepleit. Maar al is de een project daar ooit aan kan voldoen, en of dat ook wel de bedoeling gemeente enig aandeelhouder, de havendirectie beslist hierover na- is van de Werkgroep. Een ondernemer uit het gebied zei het mooi tuurlijk. Siward Zomer van De Windvogel hoeft geen toezeggingen op een informatieavond die de initiatiefnemers organiseerden: “Maar want de partijen zijn in gesprek, en meer kun je op dit moment niet schept dit geen precedent? Als ik een varkensstal bouw, moet ik dan verlangen. Aukje Rypma ook mijn buren tot 1000 meter gaan consulteren of ze het ermee eens zijn?” Dat slaat wel de spijker op zijn kop. Rosa Staarink

KORTING OP WINDENERGIE EVENT 21 APRIL COLOFON In Bunnik wordt het Nationaal Windenergie Event gehouden. Tijdens Redactie en vormgeving: Aukje Rypma, Tessa Felix en JvdH het event wordt gezocht naar antwoorden op vragen als ‘Hoe creëer Productiegegevens en windex: Jannis Heilmann en Nick de Wilt je draagvlak’?, ‘welke nieuwe technologiën kunnen we verwachten’?, Vragen, nieuws of een adreswijziging: [email protected] ‘wat is de invloed van de overheid?’ Met deelname van bedrijfsleven, © Windunie Advies. Alle rechten voorbehouden. Maandelijkse uitgave voor windturbine- overheden en tegenstanders. En ook met . Daarom eigenaren en andere geïnteresseerden. Verspreiding aan derden niet toegestaan. Axel Posthumus Herpublicatie van (delen van) artikelen uitsluitend toegestaan na schriftelijke goedkeuring mogen we alle windmaandlezers een leuke korting op de entree aan- van Windunie Advies, waarbij bronvermelding verplicht is. bieden. Lees meer over het programma en het kortingsaanbod.