DOCSLIB.ORG

Łysoń 1 Korekta.Indd

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Łysoń 1 Korekta.Indd Rafał Łysoń Polskie ugrupowania ugodowe w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1894–1918 Rafał Łysoń Rafał Łysoń, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Adama Mickie- wicza, adiunkt w Pracowni Historii Niemiec i Stosunków Polsko-Niemieckich Instytutu Historii PAN. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje na histo- rii Prus/Niemiec i stosunkach polsko-niemieckich w XIX i XX wieku. Autor kilku artykułów naukowych poświęconych problematyce ugodowości w zaborze pruskim, członek zespołu autorskiego powstającej w IH PAN czterotomowej historii Prus: Prusy. Narodziny – mocarstwo – obumieranie 1500–1947. Wiecznie proszący, nigdy nie wysłuchani Problem działalności polskich organizacji ugodowych w zaborze pruskim zawsze pozostawał w cieniu badań na ten temat w zaborach austriackim i rosyj- skim. Tymczasem działający w specyficznych warunkach ugodowcy Wielkiego Księstwa Poznańskiego są częścią historii polskiej działalności i myśli politycz- nej okresu, kiedy nie istniało państwo polskie. Praca niniejsza przedstawia strukturę, działalność, program polityczny oraz miejsce na scenie politycznej Poznańskiego organizacji ugodowych w ostatnim ćwierćwieczu rządów pruskich w tej prowincji. W obliczu nasilonej polityki germanizacyjnej i konfliktów narodowościowych trwanie na pozycjach ugodo- wych było szczególnie trudne. Praca jest analizą powodów, dlaczego w tych skrajnie niekorzystnych warunkach polscy zwolennicy tej opcji w Poznańskiem przetrwali prawie do końca rządów pruskich. Osobne miejsce poświęcił autor roli i działalności poznańskich ugodowców w okresie I wojny światowej. Polskie ugrupowania ugodowe w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1894–1918 Polskie Towarzystwo Historyczne Instytut Historii PAN 9 788375 432725 Wydawnictwo Neriton http://rcin.org.pl Polskie ugrupowania ugodowe w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1894–1918 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Rafał Łysoń Polskie ugrupowania ugodowe w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1894–1918 Polskie Towarzystwo Historyczne Instytut Historii PAN Wydawnictwo Neriton Warszawa 2013 http://rcin.org.pl Redakcja, korekta, indeks Małgorzata Świerzyńska Opracowanie graficzne i projekt okładki Dariusz Górski Na okładce: herb prowincji Poznańskiej, z: Otto Hupp, Die Wappen und Siegel..., Frankfurt 1898. Ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu © Copyright by Rafał Łysoń © Copyright by Polskie Towarzystwo Historyczne © Copyright by Instytut Historii PAN © Copyright by Wydawnictwo Neriton ISBN 978–83–7543–272–5 Tytuł dotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Wydawnictwo Neriton Wydanie I, Warszawa 2013 Rynek Starego Miasta 29/31, 00–272 Warszawa tel. 22 831–02–61 w. 26 www.neriton.apnet.pl [email protected] Objętość 25 arkuszy wydawniczych Nakład 300 egzemplarzy Druk i oprawa Fabryka Druku http://rcin.org.pl Spis treści Wstęp . 7 Rozdział I. Pomiędzy starymi a nowymi wyzwaniami – Poznańskie na przełomie XIX i XX w. 29 Rozdział II. Ugrupowania ugodowe – organizacja, działalność i liderzy w latach 1894–1914 . 74 Rozdział III. Polskie ugrupowania polityczne Poznańskiego wobec ugodowców – analiza na wybranych przykładach z prasy poznańskiej . 164 Rozdział IV. Ugodowcy a władze niemieckie . 207 Rozdział V. Ugodowcy w cieniu Wielkiej Wojny (1914–1918) . 232 Zakończenie . 282 Wykaz skrótów . 292 Bibliografi a . 293 Abstract . 304 Zusammenfassung . 306 Indeks nazwisk . 308 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Wstęp Dzieje Wielkiego Księstwa Poznańskiego w latach 1815–1918 pozostają w dalszym ciągu nierównomiernie rozpoznane. Gros publikacji poświęcone jest odtworzeniu sytuacji społecznej i politycznej tej prowincji w ramach państwa pruskiego. Polska i niemiecka literatura historyczna koncentruje się głównie na pruskiej polityce wobec Polaków oraz działalności narodo- wościowej i społecznej polskiej ludności Poznańskiego. W dotychczasowej literaturze przedmiotu wiele miejsca zajmuje też opis konfl iktów narodo- wościowych na styku polskiej i niemieckiej społeczności prowincji1. Pomimo obszernej literatury w dalszym ciągu istnieją luki w obrazie historii okresu 1815–1918 w Poznańskiem. W publikacjach poświęconych problematyce politycznej skupiono się przede wszystkim na działalności organizacji wyborczych i parlamentarnych, jak centralne i prowincjonalne komitety wyborcze Polaków czy Koło Polskie w Berlinie, oraz ich roli i miej- scu w życiu politycznym Prus i Rzeszy Niemieckiej2. Zdecydowanie mniej miejsca zajmują kwestie wewnętrznego rozwoju i organizacji polskich ugru- powań politycznych w Poznańskiem i relacje między nimi, jak też z wła- dzami państwowymi Prus i Rzeszy3. Do owych luk badawczych, wymagających wypełnienia, należy problem działalności ugodowej w tym regionie, zwłaszcza po roku 18714. Pod tym 1 Omówienie patrz W. Molik, Die Preuβische Polenpolitik im 19. und zu Beginn des 20. Jahrhunderts. Überlegungen zu Forschungsstand und-perspektiven, w: Nationale Minder- heiten und staatliche Minderheitenpolitik in Deutschland im 19. Jahrhundert, hrsg. H.-H. Hahn, P. Kunze, Berlin 1999, s. 29–41. 2 Z obszernej literatury przedmiotu warto tytułem przykładu wymienić dwie nowsze pozycje: L. Trzeciakowski, Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928, Warszawa 2003; A.S. Kotow- ski, Zwischen Staatsräson und Vaterlandliebe. Die Polnische Fraktion im Deutschen Reichstag 1871–1918, Düsseldorf 2007. Problem ten szerzej omówiono w rozdziale II. 3 O potrzebie badań w tej dziedzinie patrz.: Polska myśl polityczna na ziemiach pod panowaniem pruskim, pod red. S. Kalembki, Warszawa–Poznań–Toruń 1988, s. 5–6. 4 Choć wskazać należy, że i wcześniejszy okres 1815–1871 nie doczekał się dotąd wyczer- pujących badań. http://rcin.org.pl 8 Wstęp względem cały zabór pruski, w porównaniu z austriackim i rosyjskim, należy do wyjątkowo słabo opracowanych5. Szczególnie wyraźnie widoczne jest to przy omawianiu okresu przełomu XIX i XX w. W szerokim odbiorze społecznym, zarówno w Poznańskiem, jak i poza jego granicami, utrwaliło się przekonanie o istnieniu po 1871 r. zgodnej linii oporu polskiego społeczeństwa wobec polityki germanizacyjnej władz pruskich. Opór ten wyrażał się przede wszystkim rozwojem sieci organi- zacji gospodarczych i społecznych, które umożliwiły Polakom zwycięskie przetrwanie działań zaborcy. Uwieńczeniem sukcesu był wybuch powsta- nia wielkopolskiego w 1918 r., który przywiódł Poznańskie z powrotem do odrodzonego państwa polskiego6. Warto wskazać, że taki obraz publicystyczny obecny jest w świadomo- ści naukowej środowiska historycznego w Polsce, a także, jak się wydaje, w Niemczech. Utrwaliło się przekonanie, że dzieje polityczne Poznańskiego w latach 1871–1918 sprowadzają się do oporu społeczeństwa polskiego wobec polityki germanizacyjnej: najpierw pod kierownictwem działaczy z ruchu pracy organicznej, a następnie (na początku XX w.), organizacji partyjnej Narodowej Demokracji, która na fali swej linii antyniemieckiej uzyskała szeroki i powszechny „rząd dusz” w Wielkim Księstwie Poznańskim. Ten bardzo uproszczony obraz nie uwzględnia wielu aspektów życia politycznego ostatniego 25-lecia rządów pruskich w prowincji. Jest natomiast odbiciem specyfi ki miejscowej sceny politycznej, która znacząco różniła się od pozo- stałych dwóch zaborów. Aby pogłębić i zniuansować stereotypowy obraz, praca niniejsza opisuje środowisko ugodowe, które występowało i działało na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego w latach 1894–1918. Była to grupa działaczy spo- łeczno-politycznych, opowiadających się za porozumieniem z rządem pru- skim. Ich celem było stworzenie warunków umożliwiających harmonijny rozwój polskiej społeczności w obrębie państwowości prusko-niemieckiej. 5 M. Król, Konserwatyści a niepodległość. Studia nad polską myślą konserwatywną XIX wieku, Warszawa 1985; A. Szwarc, Od Wielopolskiego do Stronnictwa Polityki Realnej, War- szawa 1990; D. Szpoper, Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl polityczna i działalność polskich konserwatystów na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1939, Gdańsk 1999; A. Chwalba, Polacy w służbie Moskali, Warszaw–Kraków 1999; M. Jaskólski, Kaduceus Pol- ski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, Warszawa–Kraków 1990; W. Łazuga, Ostatni Stańczyk. Michał Bobrzyński – portret konserwatysty, Poznań 1982; idem, Rządy polskie w Austrii. Gabinet Kazimierza hr. Badeniego 1895–1897, Poznań 1991; Polska myśl polityczna XIX i XX, t. 1: Polska i jej sąsiedzi, pod red. H. Zielińskiego i W. Wrzesiń- skiego, Wrocław–Warszawa–Kraków 1975; R. Rett-Ludwikowski, Główne nurty polskiej myśli politycznej 1815–1890, Warszawa 1982. 6 Stereotyp ten w powszechnej świadomości i publicystyce najlepiej obrazuje powstały w latach 1979–1981 serial Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy. http://rcin.org.pl Wstęp 9 Problem działalności ugodowej końca XIX i początku XX w. docze- kał się jak dotąd jednego szerszego opracowania. Jest nim praca Lecha Trzeciakowskiego, wydana w roku 1960, a poświęcona epizodowi polskiej polityki ugodowej w czasie sprawowania urzędu kanclerskiego Rzeszy przez generała Leo von Capriviego w latach 1890–18947. Chociaż dotyczy krót- kiego okresu dziejów Wielkiego Księstwa Poznańskiego, pozostaje opraco- waniem przydatnym. Faktem jest, że już nigdy później, do wybuchu I wojny światowej, politycy z kręgu ugody nie uzyskali możliwości współpracy ze strony władz. Był to niewątpliwie jedyny punkt, w którym w Poznańskiem doszło do realizacji zasady „trójlojalizmu”. W dłuższej perspektywie okres Capriviego okazał się epizodem, niemniej pozostał symbolem nadziei dla środowiska polskich ugodowców aż do ostatnich miesięcy I wojny świato-
Load more

Recommended publications
  • A Short History of Poland and Lithuania
    A Short History of Poland and Lithuania Chapter 1. The Origin of the Polish Nation.................................3 Chapter 2. The Piast Dynasty...................................................4 Chapter 3. Lithuania until the Union with Poland.........................7 Chapter 4. The Personal Union of Poland and Lithuania under the Jagiellon Dynasty. ..................................................8 Chapter 5. The Full Union of Poland and Lithuania. ................... 11 Chapter 6. The Decline of Poland-Lithuania.............................. 13 Chapter 7. The Partitions of Poland-Lithuania : The Napoleonic Interlude............................................................. 16 Chapter 8. Divided Poland-Lithuania in the 19th Century. .......... 18 Chapter 9. The Early 20th Century : The First World War and The Revival of Poland and Lithuania. ............................. 21 Chapter 10. Independent Poland and Lithuania between the bTwo World Wars.......................................................... 25 Chapter 11. The Second World War. ......................................... 28 Appendix. Some Population Statistics..................................... 33 Map 1: Early Times ......................................................... 35 Map 2: Poland Lithuania in the 15th Century........................ 36 Map 3: The Partitions of Poland-Lithuania ........................... 38 Map 4: Modern North-east Europe ..................................... 40 1 Foreword. Poland and Lithuania have been linked together in this history because
    [Show full text]
  • The Prussian Reform Movement: a Case Study in Defense Reform
    Calhoun: The NPS Institutional Archive Theses and Dissertations Thesis Collection 1989 The Prussian Reform Movement: a case study in defense reform Liepman, James Morres Monterey, California. Naval Postgraduate School http://hdl.handle.net/10945/26187 i, -L. : NAVAL POSTGRADUATE SCHOOL Monterey, California U(o3M- THE PRUSSIAN REFORM MOVEMENT: A CASE STUDY IN DEFENSE REFORM by James Morres Liepman, Jr. September, 1989 Thesis Advisor Donald Abenheim Approved for public release; distribution is unlimited. T245985 Jnclassif ied :URITY CLASSIFICATION OF THIS PAGE Form Approved REPORT DOCUMENTATION PAGE 0MB No. 0704-0188 REPORT SECURITY CLASSIFICATION lb RESTRICTIVE .MARKINGS Unclassified SECURITY CLASSIFICATION AUTHORITY 3. DISTRIBUTION /AVAILABILITY OF REPORT Approved for public release; . DECLASSIFICATION /DOWNGRADING SCHEDULE distribution is unlimited. PERFORMING ORGANIZATION REPORT NUMBER(S) 5. MONITORING ORGANIZATION REPORT NUM8ER(S) NAME OF PERFORMING ORGANIZATION 6b. OFFICE SYMBOL 7a. NAME OF MONITORING ORGANIZATION ival Postgraduate School (If ipplicabie) 74 Naval Postaraduate School ADDRESS {Oty, Statt, and ZIP Code) 7b. ADDRESS (C/fy, State, and ZIP Code) mterey, CA 93940-5000 Monterey, CA 93940-5000 NAME OF FUNDING /SPONSORING 8b OFFICE SYMBOL 9 PROCUREMENT INSTRUMENT IDENTIFICATION NUMBER ORGANIZATION (If applicable) ADDRESS (City, State, and ZIP Code) 10 SOURCE OF FUNDING NUMBERS PROGRAM PROJECT TASK WORK UNIT ELEMENT NO. NO NO accession no TITLE (Include Security Oassificatton) THE PRUSSIAN REFORM MOVEMENT: A CASE STUDY IN DEFENSE REFORM PERSONAL AUTHOR(S) Liepman, James Morres Jr. ». TYPE OF REPORT 13b. TIME COVERED 14. DATE OF REPORT (Year, Month, Day) 15, PAGE COUNT ister's Thesis FROM TO 1989, September 144 SUPPLEMENTARY NOTATION cpj^^ views expressed in this thesis are those of the author id do not reflect the official policy or position of the Department of Defense c; fho TT .
    [Show full text]
  • La Déprise De L'empire Napoléonien En Allemagne En 1813
    Revue d’Allemagne et des pays de langue allemande 47-1 | 2015 L’Allemagne et l’Europe | La déprise de l’Empire napoléonien en Allemagne en 1813 Édition électronique URL : https://journals.openedition.org/allemagne/438 DOI : 10.4000/allemagne.438 ISSN : 2605-7913 Éditeur Société d'études allemandes Édition imprimée Date de publication : 26 juin 2015 ISSN : 0035-0974 Référence électronique Revue d’Allemagne et des pays de langue allemande, 47-1 | 2015, « L’Allemagne et l’Europe | La déprise de l’Empire napoléonien en Allemagne en 1813 » [En ligne], mis en ligne le 13 décembre 2017, consulté le 19 mai 2021. URL : https://journals.openedition.org/allemagne/438 ; DOI : https://doi.org/10.4000/ allemagne.438 Revue d’Allemagne et des pays de langue allemande revue tome47 d’allemagne numéro 1 janvier-juin et des pays de langue allemande 2015 Dossier Dossier L’Allemagne et l’Europe La déprise de l’Empire SYLVAIN SCHIRMANN napoléonien en Introduction ..............................................................................................3 Allemagne en 1813 CHRISTIAN LEQUESNE NICOLAS BOURGUINAT L’allemagne et la puissance en Europe ..................5 Présentation .....................................................................................111 CLAIRE DEMESMAY et BARBARA KUNZ ARMIN OWZAR Parés pour l’avenir ? La soutenabilité du L’historiographie allemande et le mythe modèle allemand en question........................................15 d’une « guerre de libération » en 1813. YANN-SVEN RITTELMEYER Le cas du royaume de Westphalie ......................... 117 Réformer la gouvernance de la zone euro : NICOLA TODOROV le dilemme allemand .................................................................25 « Le roi appela et ils accoururent tous » : DOROTA DAKOWSKA les provinces prussiennes cédées en 1807 Au nom de l’europe. Les fondations politiques dans la guerre de 1813-1814 ....................................
    [Show full text]
  • Polonia Restituta
    Pease CH1:Pease CH1 9/15/09 11:31 AM Page 1 1 | | | Polonia Restituta The Catholic Church and the Revival of Poland The formal resumption of Polish statehood in modern times began in church. On February 9, 1919 , not quite three months after its in - ception, the government of the fledgling Second Polish Republic marked the convocation of its first parliament, or Sejm, in Warsaw with an inaugu - ral Roman Catholic high mass, reviving the custom of the bygone common - wealth of Poland-Lithuania before its partition and subjection to foreign rule for a century and a quarter. In its form and dramatis personae, this cere - mony vividly asserted the prominence of the Roman confession in national life and tradition, as well as its intimate association with the temporal power. At the hour of eleven that Sunday morning, Chief of State J ózef Pi łsudski entered the crowded nave of St. John Cathedral, thus sparing himself the sight of the incongruous nineteenth-century facade that defaced the Gothic antiquity of this oldest church of the capital. He began a procession down the aisle toward the altar, followed in turn by the prime minister, Ignacy Jan Paderewski, and his cabinet; the papal emissary to the country, Monsignor Achille Ratti, who would become pope himself three years later almost to the day; the assembled Catholic hierarchs of restored Poland; and finally the celebrant, the archbishop of Warsaw, Aleksander Kakowski. The solemni - ties reached their emotional peak when the lawmakers heard a patriotic ser - mon from one of their own, the Armenian-rite archbishop of Lw ów J ózef Teodorowicz, the most senior of thirty-two deputies who wore the collar, one-twelfth of the membership of the body.
    [Show full text]
  • Testing the Narrative of Prussian Decline: the Rhineland Campaign of 1793
    Selected Papers of the Consortium on the Revolutionary Era (2020). Testing the Narrative of Prussian Decline: The Rhineland Campaign of 1793 Ethan Soefje University of North Texas On 14 October 1806, the Prussian army, long considered Europe’s best, collided with Emperor Napoleon Bonaparte’s Grande Armée at the twin battles of Jena and Auerstedt. In these engagements, Prussia suffered one of the worst military disasters in modern history. In a single day, the Prussian army effectively ceased to exist as a fighting force. In the following year, Napoleon forced Prussia to accept a peace that made it little more than a subordinate ally. However, over the next six years, a group of Prussian officers attempted to reform the Prussian army and state at almost every level in order to liberate Prussia from Napoleon’s control. They increased the army’s light infantry, adopted combined arms divisions as well as a new General Staff system, and endeavored to create a national army similar to the French model. While not all of their measures were successful, they produced a powerful modern army that played a leading role in driving Napoleon from Germany in 1813. This story of Prussia’s defeat and subsequent reform has dominated the historiography of Napoleonic Prussia. While Napoleon has received the vast majority of historical attention, those who have written on Prussia have focused on the Prussian reform movement or the Prussian army’s campaigns against Napoleon. Historians such as Peter Paret, Gordon A. Craig, and T. C. W. Blanning all argue for the ineffectiveness of the Prussian army before the reform movement.1 These historians present the Prussian army before 1807 as an ossified relic, a hopelessly backward and rigid army commanded by a series of septuagenarians.2 The complete collapse of the Prussian army in 1806 has colored historians’ understanding of it from the end of the Seven Years War to the Jena campaign.
    [Show full text]
  • East Prussia Danzig
    INFORMATION NOTES EAST PRUSSIA AND DANZIG Issued by THE· POLISH MINISTRY OF PREPARATORY WORK CONCERNING THE PEACE CONFERENCE The following Notes are prepared by experts and are desigr give the basic facts essential to the settlement of Polish post-war pror They are primarily intended for the use of students and writ. international affairs. They may be obtained direct from The Ministry of Preparatory Work Concerning the Peace Con 73. Portland Place, London, W.l. Any opinions expressed in this publication are not necessariC of the Polish Government. April, 1944 Printed at Barnard and Westwood Ltd. London, W.J CONTENTS PAGE _;iECURITY OF POLAND AND THE PEACE OF EUROPE 5 1-JISTORICAL AND ETHNICAL fACTS . • . 6 f-CONOMIC UNITY OF POLAND, DANZIG AND EAST PRUSSIA 7 . !RELATIONS Of GERMANY TO EAST PRUSSIA 8 ,,E ATTITUDE OF POLAND II :oNCLUSIONS 13 \NNEXES: \REA AND POPULATION 15 (a) Eas1 Prussia (b) Fr<-e City of Danzig (c) Number of Households in East Prussia in 1933 EMIGRATION FROM EAST PRUSSIA 15 INCREASE OF POPULATION AND MIGRATION IN lllE COUNTIES OF EAST PRUSSIA DURING THE PERIOD FROM 1925-1933 16 NATIONAUTIES IN EAST PRUSSIA 17 (n) Poles h) Lithuanians c) Foreign Workers .J) Gernnanizarion re) Plebiscite .IAL AND ECONOMIC STRUCTURE OF EAST PRUSSIA .. 23 (a) Occupations (b) Social Structure (c) lndusrry and Crafts (d) Agrarian System (e) Participarion in the National Income of Germany (f) Participation in Income Tax (g) Wages (h) A British View ·sr PRUSSIA AS A SoURCE OF MILITARY MAN POWER " 25 i>) Narural Increase of Population (b) Children under 15 according to 1933 Census (c) Recruitment of Soldiers ·oME VIEWS CoNCERNING THE PoLISH OIJTLET TO rnE SEA .
    [Show full text]
  • Königsberg–Kaliningrad, 1928-1948
    Exclave: Politics, Ideology, and Everyday Life in Königsberg–Kaliningrad, 1928-1948 By Nicole M. Eaton A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in History in the Graduate Division of the University of California, Berkeley Committee in charge: Professor Yuri Slezkine, chair Professor John Connelly Professor Victoria Bonnell Fall 2013 Exclave: Politics, Ideology, and Everyday Life in Königsberg–Kaliningrad, 1928-1948 © 2013 By Nicole M. Eaton 1 Abstract Exclave: Politics, Ideology, and Everyday Life in Königsberg-Kaliningrad, 1928-1948 by Nicole M. Eaton Doctor of Philosophy in History University of California, Berkeley Professor Yuri Slezkine, Chair “Exclave: Politics, Ideology, and Everyday Life in Königsberg-Kaliningrad, 1928-1948,” looks at the history of one city in both Hitler’s Germany and Stalin’s Soviet Russia, follow- ing the transformation of Königsberg from an East Prussian city into a Nazi German city, its destruction in the war, and its postwar rebirth as the Soviet Russian city of Kaliningrad. The city is peculiar in the history of Europe as a double exclave, first separated from Germany by the Polish Corridor, later separated from the mainland of Soviet Russia. The dissertation analyzes the ways in which each regime tried to transform the city and its inhabitants, fo- cusing on Nazi and Soviet attempts to reconfigure urban space (the physical and symbolic landscape of the city, its public areas, markets, streets, and buildings); refashion the body (through work, leisure, nutrition, and healthcare); and reconstitute the mind (through vari- ous forms of education and propaganda). Between these two urban revolutions, it tells the story of the violent encounter between them in the spring of 1945: one of the largest offen- sives of the Second World War, one of the greatest civilian exoduses in human history, and one of the most violent encounters between the Soviet army and a civilian population.
    [Show full text]
  • Riegl and Darwin: Evolutionary Models of Art and Life Harriet Kate Sophie Mcatee Bsc, Barts (Hons)
    Riegl and Darwin: Evolutionary Models of Art and Life Harriet Kate Sophie McAtee BSc, BArts (Hons) A thesis submitted for the degree of Master of Philosophy at The University of Queensland in 2014 School of Communications and Arts Harriet McAtee Abstract Austrian art historian Alois Riegl (1858-1905), a core member of the first Vienna School of Art History that flourished during the late-nineteenth century, is widely acknowledged as one of the key figures of art history leading into the twentieth century, and remembered for his then-radical treatises that used formal analysis to narrate a history of the evolution of artistic forms. The uniqueness of Riegl’s project, in which he developed a model that emphasised both the instances of continuity and innovation in the history of art, stands alone amongst his contemporaries, and has kinship with the evolutionary theories proposed by Charles Darwin (1809-1882). Riegl was preoccupied with delineating the uninterrupted history of art’s evolution, which accounted not only for changes in form and style, but also the function and role of art in society. However, despite intriguing analogies between Darwin’s theory of evolution by natural selection and Riegl’s model for the continuous evolution of art, the relationship between Riegl and Darwin has remained largely unexplored. Over the past two decades, contemporary interest in Riegl has surged, as art historians uncover his ongoing relevance to questions which preoccupy their current investigations. However, interaction with Riegl has largely been delineated by a framework of Hegelian aesthetics and art history, which as this thesis will demonstrate, does not appropriately account for the uniqueness of Vienna’s intellectual context, in which Darwinism was hugely popular.
    [Show full text]
  • The State, Power and the Industrial Revolution, 1750–1914 Douglas F
    The State, Power and the Industrial Revolution, 1750–1914 Douglas F. Dowd The original editor's note from H. M. Wachtel, editor of The Union for Radical Political Economics Occasional Paper No. 4, Spring 1971 (in which the following essay was published): “Several generations of economists have been educated without studying history, rendering economics thoroughly ahistorical and inhibiting political economists from easily introducing historical insights into their work. This paper is designed as an introduction to economic history and will be especially useful for individuals without substantial knowledge of economic history. Its purpose is to invite further study of questions raised rather than to settle those questions for all time. (April 1971).” Introduction All agree that what the state has or has not done has been of great importance in the economic development of modern societies. Beyond that simple statement, disagreement begins and soon becomes sharp. When has the state’s role been beneficial and when harmful? When vital and when of small consequence? How does one measure the state’s importance, and within what temporal and functional framework? How does the state relate to private groups, at any time and over time? Asking these questions, or others as yet unasked, places an examination of the role of the state in a context of ideological and theoretical dispute, and it raises still another question: to what degree and in what ways does the relationship of the state to economic development manifest and in what ways conceal the changing structure and functions of power in modern societies? The state has been much studied by economic historians, but the role of power — as it informs and is informed by the relationships between public and private institutions — remains a vast terra incognita.
    [Show full text]
  • The Rediscovery of Machiavelli in Napoleon's Germany. Heinrich Von
    Etica & Politica / Ethics & Politics, XVII, 2015, 3, pp. 58-77 The Rediscovery of Machiavelli in Napoleon’s Germany. Heinrich von Kleist and his Contemporaries Ritchie Robertson University of Oxford Faculty of Medieval and Modern Languages [email protected] ABSTRACT Successive defeats by Napoleon’s armies, and the occupation of Prussia by the French after the battle of Jena, inspired a new interest in Machiavelli among German thinkers. Hegel, in his unpublished essay on the German constitution, compared the fragmented state of Germany to that of Machiavelli’s Italy. Fichte, in his essay on Machiavelli, drew a comparison with the French invasion of Italy in 1494, and argued that Germany needed to be unified under a powerful ruler, as Machiavelli had recommended for Italy. He and F.L. Jahn were inspired by Machiavelli’s concept of the democratic nation composed of patriotic citizens who were always ready to fight for it. Finally, Kleist, who probably absorbed Machiavellian ideas indirectly via Rousseau, celebrated the unscrupulous Machiavellian liberator in Die Herrmannschlacht, gave a more critical portrayal of Machiavellian statecraft in Prinz Friedrich von Homburg, and, in the latter play, developed the idea of the military republic united by patriotism. KEYWORDS Hegel, Fichte, Jahn, Kleist, Napoleon In the first decade of the nineteenth century, a renascence of interest in Machiavelli occurred in Germany. His works, especially The Prince, seemed startlingly relevant to the fragmented and enfeebled condition of the German-speaking lands. Hegel and Fichte noted the striking parallel between Machiavelli’s Italy and present-day Germany: both were divided into petty states which were unable to co-operate even against the overwhelming threat from France.
    [Show full text]
  • Culture and Exchange: the Jews of Königsberg, 1700-1820
    Washington University in St. Louis Washington University Open Scholarship All Theses and Dissertations (ETDs) 1-1-2010 Culture and Exchange: The ewJ s of Königsberg, 1700-1820 Jill Storm Washington University in St. Louis Follow this and additional works at: https://openscholarship.wustl.edu/etd Part of the European History Commons Recommended Citation Storm, Jill, "Culture and Exchange: The eJ ws of Königsberg, 1700-1820" (2010). All Theses and Dissertations (ETDs). 335. https://openscholarship.wustl.edu/etd/335 This Dissertation is brought to you for free and open access by Washington University Open Scholarship. It has been accepted for inclusion in All Theses and Dissertations (ETDs) by an authorized administrator of Washington University Open Scholarship. For more information, please contact [email protected]. WASHINGTON UNIVERSITY IN ST. LOUIS Department of History Dissertation Examination Committee: Hillel Kieval, Chair Matthew Erlin Martin Jacobs Christine Johnson Corinna Treitel CULTURE AND EXCHANGE: THE JEWS OF KÖNIGSBERG, 1700-1820 by Jill Anita Storm A dissertation presented to the Graduate School of Arts and Sciences of Washington University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy May 2010 Saint Louis, Missouri Contents Acknowledgments ii Introduction 1 Part One: Politics and Economics 1 The Founding of the Community 18 2 “A Watchful Eye”: Synagogue Surveillance 45 3 “Corner Synagogues” and State Control 81 4 Jewish Commercial Life 115 5 Cross-Cultural Exchange 145 Part Two: Culture 6 “A Learned Siberia”: Königsberg’s Place in Historiography 186 7 Ha-Measef and the Königsberg Haskalah 209 8 Maskil vs. Rabbi: Jewish Education and Communal Conflict 232 9 The Edict of 1812 272 Conclusion 293 Bibliography 302 Acknowledgments Many people and organizations have supported me during this dissertation.
    [Show full text]
  • The French Revolution in Germany and the Origins of Sociology
    HISTORICKÁ SOCIOLOGIE 1/2018 The French Revolution in Germany and the Origins of Sociology ERIC R. LYBECK* Francouzská revoluce v Německu a počátky sociologie Abstract: The French Revolution was central to the emergence of modern society, and by exten- sion, modern social science. However, not only French scientists contributed to the invention of sociology, nor for that matter did sciences necessarily begin by emulating natural science. Instead, this paper argues for a different origin of sociology from the professional faculty of Law. This trajectory emerged in early nineteenth century Germany, not in emulation of the French Revolu- tion, but as part of a broader conservative reaction to French rationalism and imperial hypocrisy. Understanding these origins not only help us better understand the familiar sociology of Max Weber, or even Marx and Durkheim who were trained in this legal scientific tradition; this his- torical understanding reveals an important relationship between sociology and the State as well as conservative politics. Keywords: Germany; Sociology; Law; Legal Science; Civil Service; Weber; Savigny DOI: 10.14712/23363525.2018.37 Introduction The French Revolution is undoubtedly a central event in the history of modern soci- ety, and, consequently, within sociology, the academic discipline occupied with studying modern societies. As Krause [2016] notes, the revolution remains one of many “privi- leged research objects” within the Western sociological canon, particularly within com- parative-historical studies of radical social change [Skocpol 1979; Sewell 1985; Tilly 1968; Moore 1966]. Particularly in the wake of the Atlanticist historical tradition that emerged in the postwar era [Palmer 2014; Black 2001; Haller 2007], the revolution figures as the origin of several constitutional elements of modern society: popular elections; meritocracy and the removal of inherited privileges; nationalism; and rational, specialized administration.
    [Show full text]