Urzędów Miastem – Mieszkańcy Powiedzieli „TAK”

2 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014

Słowo Redaktora Urzędów miastem – mieszkańcy powiedzieli „TAK”

Każdy mijający rok tworzy nową historię i dla wielu możemy akceptować i godzić się, by konsekwencje decyzji z nas staje się jednym z ważniejszych, o ile nawet nie zaborcy nadal wyznaczały dalszą urzędowską historię. najważniejszym w dotychczasowym życiu. Może takim Najwyższy czas zbojkotować i wykreślić z urzędowskiej być dla konkretnej osoby, dla rodziny, jakiejś instytu- tradycji upiory zaborczej przeszłości. Jesteśmy wolni cji, lokalnej społeczności, wioski, miasteczka, miasta, i wolność tę nasze pokolenie musi wykorzystać. Niech narodu, państwa, małej lub dużej ojczyzny itp. Nie boję przewodnikiem nam będzie, kwaterujący w lipcu 1915 r. się tu użyć wielkich i patetycznych słów, mówiąc, że ten w Urzędowie, wskrzesiciel Najjaśniejszej Rzeczypospo- i następny rok będą newralgiczne dla przyszłości i historii litej marszałek Józef Piłsudski, którego pomnik stoi Urzędowa. Te dwa lata, a dokładnie ludzie sprawujący przed farną świątynią urzędowską. To on pokazał, jak dzisiaj władzę w naszej gminie, zdecydują czy Urzędów odzyskać wolność i przywrócić ojczyźnie należną pozycję przez kolejne dziesięciolecia i wieki pozostanie zdegra- i autonomię. Śpiewamy w narodowym hymnie: „Co nam dowaną przez Rosjan sukcesywnie zapominaną osadą, obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy”. Dziś nikt nie w praktyce wsią, czy też odrodzi się jako miasto i powróci żąda od nas walki i daniny krwi, wystarczy dobra wola do wspaniałej dawnej prosperity. i rozsądne myślenie a nie kunktatorstwo i egoizm. W toku przeprowadzonych w bieżącym roku kon- Sceptycy lub nie w pełni przekonani do miejskiego sultacji zarówno mieszkańcy samego Urzędowa, jak statusu Urzędowa, często zadawali pytanie: „A co z tego i okolicznych sołectw i wiosek, poparli demokratyczną będziemy mieli i czy będzie nam lepiej?”. Można im od- większością wniosek Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej powiedzieć również pytaniem: „A jakie mamy gwarancje, o nadanie swej miejscowości prawa miejskiego. W wielu że będzie lepiej, jeśli nic nie zmienimy?”. Może warto też sołectwach uczynili to w sposób nie budzący najmniej- inaczej postawić problem: „Co my możemy dać naszej szych wątpliwości. Do wyjątków należeli wśród nich ziemi, naszej małej czy dużej ojczyźnie, co zdobyta »krwią tacy, jak np. radny z Moniak, którzy bronili obecnego i blizną«?”. Wiem, co zrobiliby na naszym miejscu przed wiejskiego statusu Urzędowa „jak o. Augustyn Kordecki stu laty urzędowscy legioniści spoczywający w zbiorowej Jasnej Góry przed Szwedami”. Konsekwencją wyrażonej mogile przy ul. Wodnej oraz niezliczona liczba ich kole- woli większości mieszkańców Urzędowa i pozostałych gów – partyzantów, poległych w walce podczas drugiej sołectw jest teraz niezwłoczne i skuteczne kontynuowanie wojny światowej. procedury zmierzającej do uzyskania statusu miasta, by Mam ogromną nadzieję, graniczącą z pewnością, że zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami zdążyć przygoto- w przyszłym „Głosie Ziemi Urzędowskiej” będziemy mogli wać odpowiednią dokumentację do marca 2015 r. napisać, że „urzędowianie to wspaniały, heroiczny naród” Starania o przywrócenie Urzędowowi rangi miasta roz- i że przyszłe urzędowskie pokolenia świętować będą ko- poczęliśmy dokładnie w 100. rocznicę wybuchu pierwszej lejne rocznice historyczne w swym dawniej królewskim wojny światowej i w 30. rocznicę powstania Towarzystwa mieście. Aliści nawet Urząd Bezpieczeństwa w 1947 r. Ziemi Urzędowskiej, które na pierwszym zjeździe jako twierdził, że „Miasteczko Urzędów tak przesiąkło po- główny cel działalności postawiło sobie ponowne nadanie akowskim podziemiem, że najlepiej byłoby wysiedlić ich naszej miejscowości prawa miejskiego. Jest ogromna, wszystkich na Mazury”, i rozumiem, że tak jak robili to niepowtarzalna szansa, aby miasto zawitało do nas carowie, zniszczyć go, zdegradować i na zawsze wymazać w końcu 2015 r., dokładnie w 100. rocznicę podpalenia z mapy i historii. i totalnego zniszczenia Urzędowa przez wojska rosyjskie, Problem prawa miejskiego dla Urzędował usunął w 600. rocznicę nadania prawa miejskiego i zarazem w cień wiele doniosłych wydarzeń i rocznic obchodzonych 10. rocznicę świętowania tego jubileuszu. w tym roku. A są to: 100. rocznica wybuchu pierwszej Wprowadźmy ponownie Urzędów w poczet miast wojny światowej; trzydziestolecie Towarzystwa Ziemi polskich na przekór intencjom dawnego zaborcy, który Urzędowskiej; 30. rocznica śmierci błogosławionego po powstaniu styczniowym zabrał naszym Rodakom ks. Jerzego Popiełuszki; kanonizacja Jana Pawła II, uka- miejską rangę i blask dawnej XV–XVIII-wiecznej sławy, zanie się publikacji o krzyżach i kapliczkach na naszej a następnie w lipcu 1915 r. obrócił miasteczko w perzy- ziemi. Wszystkie te zagadnienia znajdują odzwierciedle- nę. Nie możemy dłużej żyć z kompleksem i „syndromem nie na łamach „Głosu”. Na szczególną uwagę wśród nich upokorzonego poddanego karła”, jakim uczynił nas oku- zasługuje relacja urzędowianki prof. Zyty Grabowskiej, pant, którego dzisiaj już nie ma, lecz pozostają po nim która dokonywała sekcji zwłok zamordowanego przez skutki. Mamy prawo do swoich marzeń, ambicji, presti- funkcjonariuszy UB błogosławionego ks. Jerzego. Jest żu, mamy moralny obowiązek restytuowania miejskiej to kolejny przykład i dowód tworzenia przez naszych „Urzędowskiej Rzeczypospolitej”. Nie możemy dalej żyć rodaków tzw. wielkiej historii. pozycją i poziomem narzuconym przez carską Rosję. Nie Lublin, 5 grudnia 2014 r. 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 3

AKTUALNOŚCI

Marian Surdacki W sprawie statusu Urzędowa – rozwój czy stagnacja?

Istniejący w Urzędowie w XIV wieku ośrodek han- rego wynikało, że w lutym 1947 r. urzędnicy UB propo- dlowo-targowy już pod koniec lat dziewięćdziesiątych nowali, aby wysiedlić 7 tys. mieszkańców Urzędowa na tego stulecia posiadał status miasta, które król Wła- Lubelszczyźnie, ponieważ uważano, że to MIASTECZKO dysław Jagiełło lokował na prawie magdeburskim. Od tak przesiąkło poakowskim podziemiem, że właściwie początku był ważnym miastem w aspekcie kulturalnym, najlepiej byłoby wysiedlić ich wszystkich na Mazury”. gospodarczym, politycznym, kościelnym i społecznym. Okres totalitaryzmu komunistycznego również nie W roku 1626 Urzędów liczył ok. 2400 mieszkańców i był, stanowił korzystnej koniunktury dla rozwoju Urzędowa, po Lublinie, drugim co do wielkości miastem na ziemi który nieprzychylnie, nawet wrogo, traktowany był przez lubelskiej. Jako miasto królewskie był Urzędów stolicą władzę ludową, w rewanżu za opowiedzenie się Urzędo- powiatu i dekanatu, miejscem obrad sejmików szlachec- wa nie po stronie zwycięzców, instalujących na polskich kich i sądów ziemskich, postoju poselstw królewskich, ziemiach „sprawiedliwy ustrój chłopów i robotników”. i wizyt monarchów. Wywodziły się z niego rekordowe Nasza mała ojczyzna nadal traciła znaczenie, stawała liczby zdobywających wiedzę uniwersytecką w Akade- się niejako „młodszą, nielubianą siostrą” pozostającą mii Krakowskiej studentów. Dochował się też postaci w cieniu dynamicznie rozwijającego się Kraśnika Fa- wybitnych na skalę nie tylko krajową, takich jak Marcin brycznego. Nie było wtedy sprzyjającej atmosfery, a co z Urzędowa, Jan Michałowicz czy w okresie późniejszym najważniejsze, żadnych szans na powrót do grona miast. Leon Ulrich. Szansa taka pojawiła się dopiero w schyłkowym czasie Wiele obiektywnych przyczyn złożyło się na utratę PRL-u, gdy powstało Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej. z czasem dużej rangi i pozycji Urzędowa. W pierwszym Uchwała Pierwszego Zjazdu Towarzystwa wyznaczyła rzędzie była to utrata znaczenia królewskiego traktu w 1985 r. dwa priorytetowe zadania do realizacji: wydanie handlowo-komunikacyjnego, na jakim położone było monografii Urzędowa oraz podjęcie starań o przywróce- nasze miasto, później doszły do tego katastrofalne skut- nie Urzędowowi statusu miejskiego. Po zrealizowaniu ki potopu szwedzkiego, a następnie wojny północnej. w 2011 r. pierwszego dzieła (Dzieje Urzędowa, red. Negatywne piętno odcisnęły powstania: listopadowe R. Szczygieł, M. Surdacki), od trzydziestu lat na spełnie- i styczniowe, w których bardzo licznie uczestniczyli nasi nie czeka to drugie przedsięwzięcie, śmiem twierdzić naj- rodacy. Jednym ze skutków takiej postawy była swego ważniejsze – epokowe w perspektywie całego XXI wieku. rodzaju zemsta zaborcy, który po powstaniu styczniowym Oceniając polityczne, społeczne i kulturowe znaczenie pozbawił naszą miejscowość prawa miejskiego. Potem Urzędowa w minionych wiekach prof. Ryszard Szczygieł przyszły inne wielkie kataklizmy, I wojna światowa napisał na łamach monografii (s. 99): „Niewiele było (liczni legioniści z naszego miasta), podczas której Urzę- w czasach jagiellońskich miast w Polsce, które mogłyby dów został doszczętnie spalony, a następnie II wojna się szczycić takim szeregiem ludzi wybitnych, odno- światowa, w której mieszkańcy Urzędowa ponieśli nad- szących sukcesy w wielu dziedzinach nauki i sztuki. zwyczajną, nieproporcjonalną do wielkości miejscowości, Dobrze to świadczy o poziomie edukacji w Urzędowie, ofiarę życia za swe zaangażowanie w obronę ojczyzny gdzie społeczność miejska potrafiła wykorzystać sprzy- i za udział w ruchu konspiracyjnym, zwłaszcza w Armii jającą koniunkturę gospodarczą, kontakty ze światem Krajowej. pozamiejskim oraz koncentracją twórczego potencjału W zamian za opór w instalowaniu na ziemiach polskich ludzkiego”. Ten potencjał intelektualny był dawniej, niechcianego powszechnie, w dużym stopniu zbrodniczego ale jest i dzisiaj. W środowiskach ludzi kultury, nauki, systemu, narzuconego siłą czołgami stalinowskiej armii a nawet polityki całej Polski bez przerwy spotykam się sowieckiej i jej enkawudowskiego aparatu policyjno-poli- z opiniami o wyjątkowości Urzędowa, nie tylko dawniej, tycznego Urzędów miał być srogo ukarany. Na sejmowej ale i współcześnie. Panuje powszechne przeświadczenie, Komisji Mniejszości Nrodowych i Etnicznych, obradującej że tak dużej liczby ludzi wybitnych, zwłaszcza lekarzy, w dniu 12 listopada 2013 r. pod przewodnictwem posła księży (wśród nich ordynariusz częstochowski biskup Mirosława Sycza (Platforma Obywatelska), kierownik Zdzisław Goliński), profesorów pochodzących z Urzędowa Zakładu Dziejów Ziem Wschodnich Instytutu Studiów nie ma nigdzie indziej, biorąc pod uwagę skalę miejsco- Politycznych Polskiej Akademii Nauk dr Grzegorz Mo- wości. Mam wrażenie, że świadomość o dokonaniach tyka mówił: „Proszę pamiętać, że czasie akcji »Wisła« urzędowian i znajomość historii ziemi urzędowskiej jest wysiedlano Polaków także z tego regionu, a zapędy UB dużo mniejsza wśród naszych współrodaków, niż w po- były jeszcze większe. Sam widziałem dokument, z któ- wszechnej świadomości. 4 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014

Podczas odbywającej się co roku gali „Ambasador miejskiego statusu Urzędowa i przywrócenia mu dawne- Lubelszczyzny” miałem okazję kilkakrotnie rozma- go prestiżu i rangi przedstawiłem w czasie świąteczno- wiać z marszałkami i wicemarszałkami województwa -bożonarodzeniowej sesji Rady Gminy w 2012 r. Podobne lubelskiego. Zarówno Sławomir Sosnowski, Krzysztof stanowisko wyraził w czasie noworocznej sesji w stycz- Grabczuk czy Krzysztof Hetman pytali o prawo miejskie niu 2013 r. wicemarszałek województwa lubelskiego Urzędowa. Gdy odpowiadałem, że sprawa nadal nie jest Tomasz Pękalski, zaangażowany orędownik „miejskiej załatwiona byli zdziwieni, gdyż wszyscy zdecydowanie idei”, wnuk miłośnika i historiografa Urzędowa a za- takie pomysły popierali. Pozostawała zaduma i pyta- razem przedwojennego dyrektora urzędowskiej Szkoły nie, dlaczego 20–30 mniejszych rangą i znaczeniem Powszechnej – Michała Pękalskiego. Wcześniej o reali- historycznym miejscowości naszego województwa może zację tego zamierzenia zabiegało pokolenie „wojennych być miastem, my zaś takich aspiracji długo na serio nie kolumbów” z prof. Ignacym Wośko i Tadeuszem Mochem przejawialiśmy? A przecież doskonałą rekomendację na czele. Pisał też o tym ostatnio w „Bractwie” Michał wystawiła nam Komisja do spraw Rozwoju Obszarów Jastrzębski. Wiejskich i Rolnictwa Związku Województw RP, obra- Parafrazując kultowe i prorocze słowa Jana Pawła II, dująca 5 marca 2009 r. w Urzędowie. W wydanym Sta- „nie lękajcie się”, jeszcze raz powtórzę wcześniejsze moje nowisku w sprawie prawa miejskiego dla miejscowości wezwanie: „Nie bójmy się być miastem. Asekuracja i lęk Urzędów w województwie lubelskim, podpisanym przez to najgorsze postawy, w konsekwencji zawsze prowadzące jej przewodniczącego wicemarszałka S. Sosnowskiego, do stagnacji, następnie do regresu, zgodnie z maksymą czytamy: „Zdaniem Komisji miejscowość ta spełnia wszel- »kto nie idzie do przodu, ten się cofa«, a ludzie bojaźliwi kie wymogi społeczno-gospodarcze i formalne, by stać nie zasługują na szacunek, nie tylko współczesnych, ale się ośrodkiem miejskim. Przeprowadzona wizja lokalna i następców” (GZU 2009). wykazała, że idea małych ojczyzn jest doskonale realizo- Mam nadzieję, że podołamy wyzwaniu i cel swój zre- wana przez obecną administrację i władze samorządowe alizujemy, bo każda zwłoka szanse te będzie zmniejszać, tej miejscowości o wielkiej i doniosłej historii. Dlatego też osłabiać świadomość dawnej tradycji, a Urzędów mar- tu w wyjątkowy i wzorowy sposób rozwiązuje się proble- ginalizować i spychać w zupełny zaścianek małych, nie my oświaty, służby zdrowia, rolnictwa i infrastruktury, liczących się i trudno zauważalnych na mapie prowincjo- co sprawia, że Urzędów zdecydowanie zasługuje na nalnych osad i gmin wiejskich. Nie wybaczyłyby nam tego status miasta” (GZU 2008, s. 12). Członkowie komisji przyszłe pokolenia, a także nasi przodkowie, którzy zdolni stwierdzili, że mnóstwo aglomeracji rozsianych po całej byli stworzyć świetność swego miasta i nadać mu rozgłos Polsce posiada o wiele słabszą infrastrukturę, zaplecze w całej Rzeczypospolitej. Czy i w czym więc jesteśmy od gospodarcze i tradycje historyczne, a mimo to szczyci się nich gorsi? Pokolenie i ludzie, którzy tego dokonają, na rangą miejską. zawsze zapiszą się w annałach reaktywowanego mia- W podobnym tonie wypowiedziała się w Liście do sta, znajdą szczególne miejsce w nowo pisanej od tego mieszkańców ziemi urzędowskiej projektantka renowacji momentu dalszej części Dziejów Urzędowa. Zostańmy urzędowskiego Rynku Jadwiga Jamiołkowska, konklu- na nowo – tak jak wielki, o ile nie najwybitniejszy, mo- dując: „Mam nadzieję, że uda mi się jeszcze zobaczyć narcha Polski, triumfator spod Grunwaldu – ponownymi projekt zrealizowany w całości, [...] z nadbudowaną »wie- „założycielami” i „odnowicielami” naszego prastarego żą ratuszową«, z zegarem i herbem Urzędowa, któremu i umiłowanego MIASTA URZĘDOWA. Trudno sobie zostaną przywrócone prawa miejskie wraz z historycz- wyobrazić lepszą datę realizacji i ukoronowania wysunię- nymi przedmieściami: Góry, Rankowskie, Zakościelne, tego w 1985 r. dezyderatu odzyskania prawa miejskiego, Mikuszewskie, Wodna i Bęczyn – garncarstwem słynący” niż przypadająca w 2015 r. dziesiąta rocznica obchodów (GZU 2009, s. 7–8). sześćsetlecia Urzędowa. Pomimo istniejących wcześniej wątpliwości i natural- A dobra wola i optymistyczne perspektywy wyraźnie nych obaw przed zmianami i zburzeniem małej stabiliza- ostatnio się pojawiły. W odpowiedzi na pismo sygnowane cji, żywię ogromną, graniczącą z pewnością nadzieję, że przez członków zarządu Towarzystwa Ziemi Urzędow- przeszłość historyczna Urzędowa i mądrość urodzonych skiej z dnia 15 grudnia 2013 r., wzywające władze gminne w nim ludzi nie pozwoli zadowolić się tylko statusem do podjęcia starań o nadanie Urzędowowi statusu mia- siedziby gminy. Pozycja, tradycje, wygląd, wielkomiejski sta, w dniu 28 stycznia 2014 r. zwołano nadzwyczajną rynek, zaplecze edukacyjne, służba zdrowia, opieka spo- sesję Rady Gminy. Głównym punktem jej programu była łeczna, niemal kompletna infrastruktura mediów, a także dyskusja nad przedstawionym przez TZU wnioskiem. Po potencjał ludzki i intelektualny Urzędowa są o „niebo” wstępnym zasygnalizowaniu problemu przez prezesa większe niż jego obecny status administracyjny. Towarzystwa Tomasza Wykę, historyczne przesłanki O konieczności podjęcia starań o odzyskanie przez a także aktualne argumenty uzasadniające podjęcie pro- Urzędów rangi miasta pisałem już na łamach „Głosu cedury zdobycia prawa miejskiego przedstawił Marian Ziemi Urzędowskiej” (Słowo Redaktora, 2008; Nie bójmy Surdacki (w zarysie obecny tekst), po czym sekretarz gmi- się być miastem, 2009; Rok monografii, jubileuszy i beaty- ny Wiesława Ciupak zaprezentowała uwarunkowania de- fikacji, 2011), „Bractwa” (Są Dzieje Urzędowa – a kiedy mograficzne, społeczne, gospodarcze oraz kartograficzne miasto?, 2012, nr 175) oraz na stronach mojej książki Urzędowa w kontekście uzyskiwania prawa miejskiego. (Urzędów w XVII–XVIII wieku. Miasto – Społeczeństwo Po kilkugodzinnej dyskusji członkowie Rady Gminy jed- – Życie codzienne, Lublin 2007, s. 16). Apel w sprawie nogłośnie przegłosowali decyzję o wszczęciu procedury 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 5 prowadzącej do uzyskania przez Urzędów rangi miasta. szans na pozytywne załatwienie podjętej inicjatywy; nie Jednocześnie wolę zrealizowania tego zamierzenia zde- uwzględnia wszakże aspiracji i uczuć mieszkańców pozo- cydowanie wyraził wójt gminy Jan Woźniak. stałych dawnych przedmieść Urzędowa. Koncepcja taka Marzeniem moim, jak i wszystkich osób pragnących została przyjęta w obliczu dylematu: mieć miasto – być powrotu naszej miejscowości do „rodziny miast”, jest może nie do końca odpowiadające naszym teoretycznym uzyskanie prawa miejskiego w oparciu o dawny układ i idealnym wyobrażeniom, lub w ogóle go nie mieć. Wobec topograficzny i średniowieczno-staropolskie granice te- niemożności spełnienia oczekiwań mieszkańców innych rytorialne miasta Urzędowa, obejmującego wtedy oprócz przedmieść (przedmieszczan), natychmiast pojawiły się Rynku i ulic przyrynkowych wszystkie wymienione wcze- postulaty, prośby, a nawet żądania, by ich miejscowo- śniej przedmieścia. W czasie rozmów odbytych z eksper- ściom przywrócić dawne historyczne nazwy, funkcjonu- tami w Urzędzie Wojewódzkim* uświadomiono nam, że jące w codziennym obiegu i świadomości aż do czasów ze względu na współczesne wymogi i kryteria stosowane obecnych: Przedmieście Bęczyn, Przemieście Mikuszew- przy nadawaniu prawa miejskiego, nasza sentymentalna skie, Przedmieście Rankowskie, Przedmieście Góry. Jest koncepcja włączająca wszystkie dawne przedmieścia nie to pomysł historycznie i moralnie jak najbardziej słuszny, dający pewną rekompensatę oraz na- miastkę prestiżu i poczucia ważności tym, którzy do miasta na chwilę obec- ną nie wejdą, a jednocześnie otwiera- jący im taką możliwość w przyszłości. W przeciwnym razie miejscowości te i ich mieszkańcy, pozostawieni poza obrębem miasta, tracić będą z biegiem czasu zakorzenione w mentalności od ponad sześciu wieków poczucie przy- należności do wspólnoty urzędowskiej. Ich wcześniejsze, dumne i nobilitujące swą nazwą przedmieścia, staną się zwykłymi wioskami, jakich tysiące w Polsce. Takimi jak choćby (z wielkim szacunkiem i sympatią do jego mieszkańców) maleńki, liczący kilka- naście rodzin, sąsiadujący z Bęczynem, Natalin. Że takie podejście dla ludzi z przed- mieść posiada duże znaczenie, świad- Spotkanie opłatkowe Zarządu TZU w grudniu 2013 r. Od lewej stoją: prof. czą ich wypowiedzi, np. Romana inż. Paweł Surdacki, prof. Marian Surdacki, wicemarszałek województwa Surdackiego, który wyraził się: „Poprę lubelskiego Tomasz Pękalski, wójt gminy Urzędów Jan Woźniak, Andrzej ideę miasta Urzędowa, lecz chciałbym Słowik, przewodniczący Rady Gminy Marek Przywara, Andrzej Rolla; mieszkać na Przedmieściu Miku- siedzą: Bożena Mazik, Agata Twardowska, prezes TZU Tomasz Wyka, szewskie, a nie w wiosce o tej samej Katarzyna Tomaszewska, dr Anna Wnuk nazwie”. Identyczne opinie usłyszałem ma żadnych szans na pozytywną decyzję ministerstwa. od Waldemara Rzepeckiego, Tomasza Nowaczyńskiego Chodziło nade wszystko o odpowiednie proporcje terenów i dziesiątków innych osób (np. Tadeusza Surdackiego, zabudowanych i gruntów rolniczych (pól ornych, lasów, Janiny Popłońskiej z Bęczyna), których posesje nie łąk). Gdyby chcieć te ostatnie „wyciąć” i ograniczyć, a tym znalazłyby się w granicach miasta. Chcieliby oni za- samym pozostawić poza obrębem miasta, należałoby je mieszkiwać przynajmniej na przedmieściach, tak jak włączyć do sołectw w sąsiednich wioskach (Wierzbica, ich przodkowie w dawnych czasach, kiedy przedmieścia Moniaki itd.). Jesteśmy przekonani, iż takie rozwiązanie były nieodłącznym elementem miast, a wcześniej pod- nie rokowałoby nadziei na akceptację ze strony urzędow- grodzia – grodów. Pojęcie przedmieść intuicyjnie rodzi skich posiadaczy i użytkowników gruntów. Po rzeczonych pytanie, jakiego miasta były one i będą przedmieściami? konsultacjach z ekspertami, jako bazę do uczynienia Skoro byłyby „przedmurzem” pretendującego do roli Urzędowa miastem, przyjęto teren Osady urzędowskiej miasta Urzędowa i niejako jego przedłużeniem w róż- z wchodzącą aktualnie w jej skład ulicą Wodną wraz z te- nych kierunkach, to więc do niego, automatycznie choć renami biegnącymi w stronę Kraśnika (przeznaczonymi nieformalnie, należałyby. Przywracając dawne nazwy, pod zwarte budownictwo) oraz całe Zakościelne. zminimalizujemy poczucie różnicowania społeczności Zaproponowane rozwiązanie stanowi pragmatyczny urzędowskiej na tę lepszą i gorszą, miejską i wiejską. i racjonalny kompromis, mający na celu optymalizację I należy to zrobić od razu, a nie odkładać na później. Taką opinię jednoznacznie wyraził w rozmowach ze mną * W rozmowach udział wzięli: ze strony Urzędowa: Marian Surdac- ki, Jan Woźniak, Marek Przywara, ze strony Urzędu Wojewódzkiego: dyrektor Wydziału Prawa i Nadzoru w Urzędzie Woje- Paweł Chruściel i Tomasz Pękalski (oraz jeszcze inna urzędniczka). wódzkim Paweł Chruściel (3.02.2014) oraz pracownik 6 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014 służby wojewody (proszący o nie wymienianie nazwiska Rozsądek mieszkańców Urzędowa, perspektywiczne – 14.02.2014), którzy stwierdzili, że o ile zdecydujemy myślenie, ambicja, lokalny patriotyzm i duma ze swych się na zmianę nazwy miejscowości, to trzeba to uczynić dawnych i dzisiejszych osiągnięć dają wielką nadzieję, że jeszcze przed wystąpieniem z wnioskiem o nadanie prawa nie zaprzepaszczą oni niepowtarzalnej szansy powrotu miejskiego lub, działając dwutorowo, oba wnioski złożyć do czasów historycznej świetności i sławy. Wykorzysta- jednocześnie. Według nich, wraz z nadaniem prawa ły to ostatnio Modliborzyce, które od 1 stycznia 2014 r. miejskiego, Urzędów powinien wejść z uregulowanym cieszą się już z „awansu do wyższej ligi miejskiej”, która nowym nazewnictwem przedmieść. Osoba, która opiniuje obliguje do dalszego rozwoju i nowych inwestycji, daje wnioski w sprawie zmiany nazw miejscowości w imie- bodziec do nadrabiania i uzupełniania braków w różnych niu wojewody, w pełnym przekonaniu motyw takiego dziedzinach życia, zwiększa perspektywy edukacyjne działania, ze względu na tradycję i świadomość ludzi, dzieci i młodzieży, daje szansę stworzenia prawdziwe- w pełni akceptuje i popiera. Procedura z tym związana go centrum kultury i skupienia w nim większych sił jest o wiele szybsza i łatwiejsza niż w wypadku prawa intelektualnych, zwiększa możliwości w służbie zdro- miejskiego, jednakże również musi przejść poprzez Urząd wia (zamiast ośrodka zdrowia – przychodnia miejska). Wojewódzki i formalnie być zatwierdzona w minister- Daje przede wszystkim mieszkańcom poczucie prestiżu stwie. W gestii władz gminy jest tylko zmiana nazw ulic i dumy, i szansę rozwoju, a nie utrzymywania status w istniejącej już miejscowości, natomiast zmiana nazwy quo. W niektórych momentach może to być operacja (tak miejscowości już istniejącej, jakimi są dawne nasze przed- jak w chirurgii) nieco dolegliwa, ale wszelkie reformy mieścia, wymaga opisanego wyżej postępowania. Zgodę i próby uzdrowienia wymagają mobilizacji, poświęcenia na przywrócenie nazwy przedmieść konsultuje się tylko i nakładów, które w dwójnasób zaowocują w przyszłości. z miejscowościami, których to dotyczy. Posiadamy ogromne i wielorakie atuty, nie tylko zresz- Posłużę się tu osobistą refleksją. Otóż urodziłem tą historyczne, by stać się miastem. Rzadko w którym się w skromnej chacie na Bęczynie pod lasem, tam też mieście zachował się do dzisiaj, tak jak u nas, oryginal- mieszkałem i do dzisiaj jestem na stałe zameldowany. ny układ rynku (jednego z największych w Polsce), ulic W dowodzie jako miejsce urodzenia wpisano mi Urzędów, przyrynkowych oraz zabudowa przedmieść. Absolutnie bo Bęczyn był zawsze jego integralną częścią. Takie dane unikatowy charakter mają pochodzące z początków figurują we wszystkich moich dokumentach. Byłem i je- XVI w. obwarowania obronne, tzw. wały. Ponadto póź- stem synem Urzędowa, o czym wszędzie i zawsze piszę nobarokowy kościół i słynne w Polsce sanktuarium św. i tym się szczycę. Nie wyobrażam sobie, by kiedykolwiek Otylii, liczne pomniki i krzyże przydrożne, zabytkowe mówiono, że nie jestem czy nie byłem urzędowianinem młyny oraz walory turystyczno-krajobrazowe czynią lub nie posiadam urzędowskiego rodowodu. z Urzędowa i jego okolic swego rodzaju park kulturowy, Choć Urzędów nie posiada obecnie statusu miejskiego, położony na trasie Jagiellońskiego Szlaku Turystycznego. w mojej świadomości i jego mieszkańców nigdy nie prze- Jesteśmy dziś wolni w naszej ojczyźnie, nie ma już stał i nie przestanie być miastem. Idąc z końca Bęczyna, Szwedów, Moskali, ani Sowietów, nie ma już zniewa- tzw. Betlejem, na zakupy lub w celu załatwienia innych lających nas systemów, co więc stoi na przeszkodzie spraw, zawsze mówiło się „idę do miasta”, a nie do Rynku by czynić naszą rodzinną ziemię, jedyną matkę, naszą czy Urzędowa. A gdy jechało się na Rankowskie czy Miku- małą ojczyznę znowu ważną? Trudno jest już słuchać szewskie, używało się terminu „jadę na przedmieście”, lub powtarzanych ciągle w Polsce i świecie opinii o sławie „ku miastu” – gdy celem podróży z „Podlesia” był punkt dawnego Urzędowa i wyjątkowości jego mieszkańców, w kierunku Urzędowa (nawet do tzw. Dolinki czy jeszcze a potem szukać wykrętnych i niezręcznych wyjaśnień na bliżej). Podobnie wyrażali się ludzie osiedleni w innych zadawane pytania, dlaczego nie mamy prawa miejskie- częściach Urzędowa. Takie rozumowanie, wynikające go, skoro ten, który nas go pozbawił, nie może nam już z tradycji i nieodległej historii, zakończonej brutalnym przeszkodzić w jego odzyskaniu. dekretem carskim z 1869 r., zakorzeniło się w głowach Dla pokrzepienia serc i wzbudzenia nostalgicznych i umysłach wszystkich mieszkańców Urzędowa, niezależ- uczuć do Urzędowa, który oby szybko stał się miastem, nie czy posiadali swoje domy w Rynku i okalających go powtórzę słowa, przytoczone przez Aleksandrę Ziółkow- ulicach czy też na przedmieściach. W ogromnym stopniu ską w przedmowie do książki goszczącego w Urzędo- trwa ono i do dzisiaj. wie Melchiora Wańkowicza Drogą do Urzędowa: „Ten Dla podjętej inicjatywy uzyskaliśmy duże poparcie Urzędów – jakaś cicha mieścina, jakiś ład, pnący się ku i przychylność ze strony władz Urzędu Wojewódzkiego, lepszemu – jest symbolem utraconej ojczyzny. Ból utraty w tym obietnicę pomocy na etapie przygotowywania wnio- nie staje się bynajmniej powodem idealizowania i oto sku, łącznie z jego okresowym konsultowaniem. Obecnie Urzędów jawi się przed naszymi oczyma taki, jakim był: przesłanki do uzyskania statusu miasta przez Urzędów mały, zaściankowy, może pełen sporów, niedociągnięć są bardzo mocne. Tak sprzyjające okoliczności, na które i wad, ale jeden jedyny, niezastąpiony”. składają się wysiłki TZU, pozytywne nastawienie władz Luty 2014 r. gminy oraz sympatia dla naszej miejscowości we wła- dzach wojewódzkich, mogą się już nigdy nie powtórzyć. Teraz wszystko zależy od nastawienia miejscowej ludno- ści, która będzie miała okazję wyrazić swoje stanowisko w zbliżających się konsultacjach. 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 7

Teresa Kaźmierak Realizacja programu „Unia dla obywateli” z udziałem delegacji węgierskiej

W dniach od 29 maja do 2 czerwca 2014 r. gmina Podczas konferencji przedstawiciele władz samorzą- Urzędów realizowała program „Unia dla obywateli”, dowych, instytucji kultury i oświaty oraz organizacji w którym udział wzięła 30-osobowa delegacja z miasta pozarządowych z terenu gminy Urzędów zapoznali gości partnerskiego Nádudvar na Węgrzech. z miasta partnerskiego Nádudvar z działalnością i funk- W ramach tego programu odbyły się debaty dotyczące cjonowaniem ich placówek oraz strukturą organizacyjną. spraw społecznych, jak również konferencje obejmujące Tomasz Wyka – dyrektor GOK i prezes Towarzy- tematy funkcjonowania instytucji kultury i oświaty, sa- stwa Ziemi Urzędowskiej (TZU) – przedstawił historię morządu, pomocy społecznej, działalności gospodarczej współpracy partnerskiej pomiędzy gminą Urzędów i współpracy z organizacjami pozarządowymi. a Nádudvarem, podjął również temat dotyczący wspie- W pierwszym dniu pobytu odbyło się spotkanie delega- rania rozwoju lokalnych inicjatyw w zakresie tworzenia cji z Węgier z przedstawicielami samorządowymi gminy ośrodków aktywizacji społeczno-kulturalnej. Wioletta Urzędów. W czasie spotkania przedstawiono główne Wilkos – prezes Lokalnej Grupy Działania Ziemi Kra- założenia i cele projektu, czyli aktywizację i uczestnic- śnickiej (LGD) – przybliżyła współpracę z samorządem, two społeczności gmin partnerskich w życiu społecznym jednostkami kultury i organizacjami pozarządowymi. i kulturalnym gmin. W spotkaniu uczestniczyli przed- Wójt gminy Urzędów Jan Woźniak w prezentacji mul- stawiciele samorządu, oświaty, kultury i organizacji timedialnej przedstawił osiągnięcia gminy w zakresie pozarządowych oraz opieki społecznej i działalności społeczno-gospodarczym. Sekretarz gminy Urzędów gospodarczej z obu miast partnerskich. Wiesława Ciupak omówiła temat dotyczący pobudzania aktywności społeczności lokalnych do inicjatyw obywatelskich i funduszy sołeckich. Dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących (ZSO) w Urzę- dowie Zbigniew Gawdzik omówił fundusze unijne przeznaczone na cele oświatowe i sportowe, osiągnięcia uczniów szkół w zakresie naukowym i sportowym. Kierownik Gminnego Ośrodka Po- mocy Społecznej (GOPS) w Urzędowie Małgorzata Piłat nakreśliła temat jaki wpływ ma Unia Eu- ropejska na funkcjonowanie gminy oraz sytuację rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Hubert Witek, kierownik referatu działalności gospodarczej, omówił temat dotyczący działalno- ści podmiotów gospodarczych na terenie gminy. Przewodniczący Rady Gminy Marek Przywara przedstawił działania samorządu i mieszkańców w sprawie odzyskania praw miejskich. Agata W piątek 30 maja w sali Gminnego Ośrodka Kultu- Twardowska, pracownik GOK, przedstawiła działalność ry (GOK) odbyła się konferencja dotycząca realizacji Stowarzyszenia Gminna Rada Kobiet. projektu „Unia dla obywateli” pt. Nawiązanie między- Następnie przedstawiciel delegacji węgierskiej wice- pokoleniowego dialogu poprzez wymianę doświadczeń, burmistrz Rez Szilardne przedstawił prezentację do- idei i inspiracji, w której uczestniczyli przedstawiciele tyczącą pozyskiwania funduszy unijnych przez miasto różnych instytucji i organizacji z miasta Nádudvar Nádudvar. Uczestniczący w konferencji przedstawiciele i gminy Urzędów. Otwarcia konferencji dokonał wójt poszczególnych instytucji z Nádudvaru przedstawili swo- gminy Urzędów Jan Woźniak. Powitał gości i wszyst- ich pracowników, omówili działalność swoich placówek kich uczestników. Przedstawił główne założenia i cele i ich strukturę organizacyjną. projektu. Podkreślił, że realizacja tego projektu ma za Po zakończonej konferencji delegacja udała się do ZSO zadanie zachęcać do świadomego, aktywnego i czynnego w Urzędowie na część artystyczną przygotowaną przez uczestnictwa obywateli w procesie integracji europejskiej dzieci z Przedszkola Publicznego w Urzędowie z okazji oraz w życiu publicznym i społecznym. Ma doprowadzić otwarcia nowego placu zabaw dla dzieci, zrealizowanego do lepszej i bardziej ścisłej współpracy ze społeczeństwem w ramach środków unijnych. Po występach przedszko- organów administracyjnych i różnych instytucji, zarówno laków wszyscy przeszli na plac zabaw, który w tym na poziomie europejskim, krajowym, jak i lokalnym gmin momencie został poświęcony przez ks. kan. Edwarda partnerskich – gminy Urzędów i miasta Nádudvar. Kozyrę i oficjalnie oddany do użytku. Przeprowadzono 8 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014 również wśród młodzieży szkolnej konkurs wiedzy o Unii stacja były wspaniałą okazją do wymiany doświadczeń Europejskiej (UE). Kolejnym ważnym punktem progra- kulinarnych. mu w tym dniu było seminarium dotyczące aktywizacji Poniedziałek 2 czerwca był ostatnim dniem pobytu seniorów w programach pomocowych UE. delegacji węgierskiej w naszej gminie. W tym dniu od- W sobotę goście udali się na wycieczkę po naszej było się seminarium, któremu przewodniczył wójt Jan gminie, podczas której zwiedzili najciekawsze miejsca Woźniak. Omówiony został temat wykorzystania nowo- czesnych technologii do wspierania partnerstwa poprzez wsparcie techniczne, akcje informacyjne i promocyjne. Podsumowano również pobyt delegacji węgierskiej w naszej gminie. Zostały nakreślone główne kierunki współpracy partnerskiej pomiędzy Urzędowem i Nádudvarem na lata 2014–2016. Ze strony samorządu gminy Urzędów zaproponowano tematy współpracy, które będą zrealizowane w zaplanowanym czasie. Przedstawiciele delegacji węgierskiej wyrazili chęć dalszej współpracy z naszą miejscowością. Nawiązali do piątkowej konferencji, na któ- rej zainteresowała ich szczególnie struktura organizacji w administracji, a także system pracy w urzędach. Przybliżyli temat dotyczący otrzymywania i rozliczania dotacji unijnych na Węgrzech. Wyrazili chęć współpracy jeśli historyczne, przyrodnicze, zabytki Urzędowa oraz Izbę chodzi o szkolnictwo i przedszkola. Przedstawili zasady Tradycji Rzemiosła Artystycznego. Ważnym elementem uczestnictwa urzędowskiej młodzieży zainteresowanej programu w tym dniu była wizyta delegacji u lokalnego kaletnictwem, tkactwem i garncarstwem w zajęciach przedsiębiorcy Romana Surdackiego w Natalinie, pod- w Nádudvarze. W dziedzinie opieki społecznej możliwa czas której dokonano wymiany doświadczeń związanych jest wymiana doświadczeń w obie strony. Zaproponowano z prowadzeniem działalności gospodarczej. W godzinach również ścisłą współpracę z organizacjami pozarządowy- popołudniowych odbyły się warsztaty związane z udzia- mi. Przedstawiciele delegacji węgierskiej zaproponowali łem młodzieży w pozyskiwaniu funduszy unijnych do- mieszkańcom naszej gminy rewizytę we wrześniu 2014 r. tyczących wymiany międzynarodowej oraz możliwości w ramach organizowanych Dni Nádudvaru. korzystania z prawa europejskiego. Wieczorem odbyło się spotkanie integracyjne, w którym uczestniczyli przedstawiciele wszystkich grup społeczno-zawodowych. Tematem dyskusji na tym spotkaniu było tworzenie warunków na poziomie lokalnym do wspierania działań, debat i refleksji związanych z obywatelstwem europejskim i demokracją, wspólnymi wartościami, wspólną historią i kulturą. W niedzielę na Rynku urzędowskim odbył się Festyn Europejski, podczas którego za- prezentowały się grupy artystyczne z obydwu miejscowości. Imprezy towarzyszące to: kiermasz rękodzieła artystycznego z Nádudvaru i Urzędowa, stoisko z informacjami dotyczącymi uzależnień, współuzależnień oraz radzenia sobie z tymi problemami, wystawa obrazów olejnych Mirosława Mroza z Moniak i Jolanty Witek z Bęczyna oraz wystawa Klubu Kolekcjonera. Dzieci Projekt „Unia dla obywateli” ukierunkowany jest na z Urzędowa i okolic, wraz z rodzicami, miały okazję wziąć aktywne angażowanie społeczności lokalnej w proces udział we wspólnym malowaniu obrazów, rysowaniu integracji europejskiej. Ma on spowodować większe kolorową kredą dowolnych kompozycji – bezpośrednio zainteresowanie współpracą między obywatelami i or- na Rynku. Nasi goście z Nádudvaru i panie z Gminnej ganizacjami w różnych krajach. Poprzez wspólne dzia- Rady Kobiet już od samego rana przygotowywali potrawy łanie i wymianę doświadczeń mieszkańcy gmin Urzędów regionalne polskie i węgierskie, które nasi goście i miesz- i Nádudvar będą się kontaktować i wspólnie działać kańcy z przyjemnością degustowali. Wspólne przygoto- w środowisku europejskim, pomimo ich różnorodności wywanie potraw węgierskich i polskich oraz ich degu- kulturowej. 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 9

Jan Woźniak XV lat samorządności w gminie Urzędów – szanse i zagrożenia

Z powołaniem do życia samorządu lokalnego gmina na korzyść lokalną rzeczywistość. Gmina Urzędów jest uzyskała osobowość prawną, stała się więc podmiotem w grupie tych samorządów, które w maksymalny sposób w obiegu prawnym obowiązującym w naszym kraju. wykorzystały fundusze unijne, utrzymując przy tym płyn- Samorząd jako podmiot w systemie prawnym ma ność finansową gminy. Realizowaliśmy projekt krajowy, obowiązek realizować zadania własne, zadania zlecone projekty regionalne i poprzez Lokalną Grupę Działania przez inne szczeble administracji rządowej, może zawie- Ziemi Kraśnickiej, poszukiwaliśmy również zewnętrz- rać porozumienia w sprawie realizacji zadań wspólnych nego finansowania z innych źródeł. Tylko w okresie z innymi samorządami, tj. powiatowym i wojewódzkim 2010–2014 r. środki zainwestowane z różnych źródeł to lub innymi gminami. kwota prawie 27 mln zł. Z analizy obowiązującego systemu prawnego wynika, Inwestowaliśmy w ochronę środowiska – głównie w go- że gmina ponosi odpowiedzialność za celowe, oszczędne spodarkę wodno-ściekową, realizując sieci kanalizacyjne i zgodne z prawem realizowanie zadań, odpowiada rów- dla ponad 400 gospodarstw. nież za gospodarkę finansową, troszcząc się o utrzymanie płynności finansowej. Wejście Polski do Unii Europejskiej stworzyło samorządom dodatkowe możliwości pozyskiwania zewnętrznego dofinansowania i te gminy, które miały przekonanie do takich rozwiązań, były aktywne w zgłaszaniu pomysłów i realizacji wniosków, zmieniły

ZSO Urzędów Przeprowadziliśmy termomodernizację kilkunastu obiektów użyteczności publicznej wykorzystywanych na potrzeby służby zdrowia, oświaty, administracji, ochotni- czego pożarnictwa, kultury, organizacji społecznych itp. Współpracowaliśmy, z bardzo dobrym skutkiem finan- Przepompownia sieciowa Bęczyn sowym dla gminy Urzędów, z Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej w Warszawie. Skutecznie wyko- rzystywaliśmy fundusze unijne na zagospodarowanie

Przepompownia sieciowa Zakościelne Parking w Bobach 10 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014

Rynek w Urzędowie i innymi stowarzyszeniami, które wyrażają chęć przynależności, zgłaszając swoich przedstawicieli do tego stowarzyszenia, przyjmowa- nie i realizowanie w imieniu tych organizacji pomysłów i wniosków unijnych. Rozwiązanie takie sprawdziło się bardzo dobrze w praktycz- nym działaniu, a gmina Urzędów i organizacje społeczne pozyskały kwotę około 700 tys. zł. Jesteśmy gminą, która złożyła najwięcej wniosków i pozyskała najwięcej środków finan- sowych przez Lokalną Grupę Działania Ziemi Kraśnickiej na rzecz organizacji społecznych i stowarzyszeń, takich jak: Koła Gospodyń Wiejskich, jednostki OSP, Gminna Rada Kobiet, Plac centralny w Popkowicach Stowarzyszenie Miłośników i Hodowców Koni. W ramach projektów unijnych realizowano prace przestrzeni publicznej w ośrodku wiodącym, jakim jest remontowe i modernizacyjne pomieszczeń, uzupełniono Rynek w Urzędowie, oraz w ośrodkach wspomagających, wyposażenie niezbędne do funkcjonowania organizacji tj. Bobach i Popkowicach. Zrealizowaliśmy 7 zadań in- społecznych, zakupiono stroje ludowe, instrumenty mu- westycyjnych na kwotę 2 mln 350 tys. zł. Korzystając zyczne i urządzono place zabaw. Stworzona została w ten z rządowego programu zabezpieczenia dna wąwozu, sposób baza lokalowo-materiałowa do działalności teraz uzyskaliśmy dofinansowanie w wysokości 1 mln 600 i w przyszłości dla osób dorosłych i młodzieży. tys. zł dla 7 odcinków dróg gminnych. Tylko w czasie Reasumując, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej kadencji 2010–2014 zrealizowana została modernizacja stworzyło możliwości dodatkowego wsparcia finansowego bądź budowa 20 odcinków dróg gminnych. dla samorządów lokalnych w celu poprawy warunków Poza projektami typowo inwestycyjnymi zrealizo- waliśmy wiele projektów tzw. miękkich związanych z poprawą funkcjonowania wielu dziedzin życia w naszej gminie. W celu mak- symalnego wykorzystania funduszy unijnych w tym obszarze przyjęliśmy cie- kawe i innowacyjne rozwią- zanie, powołując do życia federacyjne stowarzyszenie Gminna Rada Kobiet. Za- daniem głównym dla tego stowarzyszenia było i jest nadal współdziałanie z organizacjami społecznymi Wąwóz w Wierzbicy przed i po utwardzeniu 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 11

życia i pracy spo- łeczności lokalnych. Powołanie samorzą- dów lokalnych było najlepiej przepro- wadzoną reformą życia publicznego w wolnym demokra- tycznym kraju, przy czym samorządno- ści trzeba się ciągle uczyć a do demokra- cji dorosnąć i z wol- ności umiejętnie korzystać. Zakupione instrumenty muzyczne Analizując przy- jęte rozwiązania prawne i organiza- cyjne oraz sposoby finansowania zadań samorządowych, Zakupione stroje ludowe stwierdzić należy, że wraz z upływem czasu samorządy lokalne otrzymują z administracji rzą- dowej coraz więcej zadań bez pełnego pokrycia finansowego. Na szczeblu centralnym podejmowanych jest coraz więcej decyzji mających niekorzystny wpływ na finanse publiczne samorządów teraz i w przyszłości. Działania takie są poważnym zagrożeniem idei samorządności. W celu poprawy sytuacji finansowej samorządów nale- ży uprościć rozwiązania prawne dotyczące podejmowania Plac zabaw przy ZSO Urzędów i prowadzenia działalności gospodarczej, chociażby w obszarze planowania przestrzennego czy opodatkowania. niewielkim firmom, które mają istotny wpływ na do- W celu ułatwienia i zmniejszenia ryzyka prowadzenia chody do budżetu państwa. Gminy powinny mieć więcej działalności gospodarczej należy uzależnić wysokość samodzielności w podejmowaniu decyzji, np. związanych obciążeń podatkowych i ubezpieczenia społecznego od z finansowaniem i funkcjonowaniem oświaty, ale czy tak osiąganych przychodów. Rozwiązania takie sprzyjałyby się stanie pokaże najbliższa przyszłość.

Teresa Kaźmierak Dni Urzędowa 2014 W dniach 8–11 maja 2014 r. po raz kolejny w naszej Tompolski, sekretarz gminy Urzędów Wiesława Ciupak, gminie odbyły się Dni Urzędowa zorganizowane przez radny naszej gminy Andrzej Rolla oraz pracownica GOK Radę Gminy i wójta gminy Urzędów, Gminny Ośrodek Agata Twardowska. Na twarzach dzieci cały czas gościł Kultury, Zarząd Powiatowy Związku OSP RP w Kraśniku uśmiech. Na zakończenie spotkania była miła niespo- oraz Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej. dzianka dla wszystkich słuchaczy w postaci cukierków. W czwartek 8 maja w sali Gminnego Ośrodka Kul- Częstowały nimi osoby przebrane za bajkowe postacie. tury odbył się VIII Konkurs Piosenki Przedszkolnej pt. W sobotę o godz. 10.00 odbył się Rodzinny Rajd Rowe- Rozśpiewane przedszkole. W piątek również w sali GOK rowy na trasie Urzędów–Leszczyna (Grodzisko)–Urzę- odbyło się głośne czytanie pt. W krainie bajek. Nasze dów. Trasę tę pokonała 30-osobowa grupa rowerzystów władze lokalne na chwilę oderwały się od samorządowych w różnym wieku. Pomimo kapryśnej aury warto było obowiązków i sięgnęły po bajki. Dzieci ze skupieniem jechać. Uczestnicy rajdu mieli wspaniałą okazję poznania i wielkim zaciekawieniem słuchały, jak czytają głośno znajdujących się na trasie ważnych turystycznie miejsc. ważne i znane osoby z naszej miejscowości: wójt naszej Ok. godz. 14.00 wszyscy zadowoleni powrócili rowerami gminy Jan Woźniak, przewodniczący Rady Gminy Urzę- do Urzędowa. Każdy z uczestników otrzymał drobny dów Marek Przywara, radny Rady Powiatu Stanisław upominek w postaci kamizelki odblaskowej. 12 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014

Tego samego dnia o godz. 15.00 nastąpiło po- święcenie nagrobka śp. Józefy Anny Wójtowicz na cmentarzu parafialnym w Urzędowie. Józefa Anna Wójtowicz była wspaniałą nauczycielką, oddaną młodzieży. Pochodziła ze Lwowa. Uczestniczyła w obronie Lwowa w szeregach Orląt Lwowskich. O godz. 15.40 odbyła się msza św. przy kaplicy św. Otylii z okazji 10-lecia Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Klub w Urzędowie. Po nabożeństwie w sali GOK wystą- pił kabaret „Tyligentne Batiary”. Wieczorem odbył się koncert legendy polskiej estrady – Zbigniewa Wodeckiego (na zdjęciach). Muzyk oczarował publiczność swoim głosem, grą na trąbce i skrzyp- cach. Po wspaniałym koncercie artysta rozmawiał z fanami i rozdawał autografy. Atmosfera podczas koncertu była niesamowita. Licznie zgromadzona pu- Niezgoda, wicewojewoda lubelski Marian Starownik, bliczność bawiła się znakomicie. starosta kraśnicki Andrzej Maj, dr Stanisław Jakimiuk i dr Andrzej Niemczuk z Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, wójt gminy Urzędów Jan Woźniak, przewodniczący Rady Gminy Marek Przywara, ks. kanonik Bog- dan Kudelski dziekan dekanatu urzędowskiego, przedstawiciele Zarządu Oddziału Wojewódzkiego, Powiatowego i Gminnego Związku OSP RP oraz przedstawiciel wykonawcy p. Roman Madejek. Po uroczystościach oficjalnych, mimo niesprzy- jającej pogody, rozpoczął się blok imprez artystycz- nych. Na scenie wystąpiły dzieci ze Szkoły Podsta- wowej im. Jana Pawła II w Moniakach, strażacka orkiestra dęta z Wilkołaza, zespoły działające przy GOK w Urzędowie: „Dwie plus jeden” oraz „Kapela Janka”. Późnym wieczorem wystąpił kabaret z Ko- pydłowa z repertuarem pt. Spotkanie z Balladą. Tradycyjnie jak co roku, obok chwil uroczystych W niedzielę o godz. 11.00 odbył się Wyścig Kolarski miały miejsce imprezy artystyczne i rozrywkowe. Miej- MTB o nagrody Wójta Gminy na trasie Urzędów–Mi- my nadzieję, że równie przyjemnie i może przy lepszej kuszewskie. Organizatorem był Klub Sportowy Racing pogodzie będziemy obchodzić Dni Urzędowa w przyszłym Team Kraśnik i Urząd Gminy w Urzędowie. roku. Po południu rozpoczęły się powiatowo-gminne uroczystości Dni Strażaka. O godz. 14.00 na placu przy Świetlicy Wiejskiej w Moniakach odprawio- na została msza św. polowa w intencji strażaków powiatu kraśnickiego. Po nabożeństwie nastąpiło uroczyste poświęcenie odnowionego sztandaru jednostki OSP w Moniakach oraz sprzętu strażackiego do ratownictwa drogowego dla OSP Boby. Zasłużeni działacze i członkowie OSP gminy Urzędów otrzymali za swoją długoletnią niena- ganną służbę społeczną w szeregu OSP zaszczytne odznaczenia i wyróżnienia. Ważnym punktem programu w tym dniu było poświęcenie i oddanie do użytku kanału Podlipie i zmodernizowanej drogi gminnej w Moniakach. Obydwa zadania zostały zrealizowane w bardzo krótkim czasie. Kanał Podlipie na odcinku 2200 metrów wykonano w terminie od połowy lipca do grudnia Wsparcia finansowego i rzeczowego udzieliło wiele 2013 r. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonali: marsza- podmiotów prowadzących działalność gospodarczą i osób łek województwa lubelskiego Krzysztof Hetman, wice- fizycznych, którym organizatorzy składają serdeczne minister infrastruktury i rozwoju regionalnego Marceli podziękowania. 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 13 List do ministra Andrzeja Biernata prof. zw. dr hab. Marian Surdacki Lublin, 27.10.2014 Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Katedra Historii Wychowania i Opieki Społecznej Minister Sportu i Turystyki Andrzej Biernat Wielce Szanowny Panie Ministrze Rzeczypospolitej Z dużym, prawie rocznym opóźnieniem pragnę Panu Ministrowi – Rodakowi Urzędowskiemu złożyć serdeczne gratulacje z powodu osiągnięcia i pełnienia tak wysokiej funkcji państwowej. Pomimo że Urzędów posiadał wielu wspaniałych ludzi kultury, sztuki, nauki i polityki, to jednak nigdy jeszcze w ponadsześćsetletniej historii dawniej królewskiego miasta nikt nie był ministrem Najjaśniejszej Rzeczypospolitej. Jesteśmy dumni, że Człowiek urodzony w Urzędowie godnie reprezentuje naszą miejscowość, często podkreślając miejsce swego urodzenia i dzieciństwa. Jest mi niezwykle miło słuchać pochwał i wyrazów uznania od wielu znajomych, przyjaciół oraz kolegów ze świata nauki i nie tylko, że pełniąc tak wysokie stanowisko w administracji państwowej wpisał się Pan, jako Syn Ziemi Urzędowskiej, do grona osób rozsławiających naszą Małą Ojczyznę. Życzę Panu Ministrowi dalszej wspaniałej pracy i służby na rzecz rozwoju polskiego sportu (jestem od dziecka wielkim jego pasjonatem), przede wszystkim na rzecz Polski. Aby Pan Minister w natłoku państwowych obowiązków mógł czasami powracać do swej Macierzystej Ziemi Urzędowskiej, przesyłam dwa ostatnie numery redagowanego przeze mnie „Głosu Ziemi Urzędowskiej” i monografięDzieje Urzędowa, życząc przyjemnej lektury. Pragnę też z przyjemnością poinformować, że z inicjatywy Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej podjęliśmy starania o nadanie Urzędowowi prawa miejskiego. Jestem w te działania bez reszty zaangażowany, dlatego mam głęboką nadzieję, że za około rok Pana rodzinna miejscowość ponownie zostanie miastem, i z tej Okazji Pan Minister będzie mógł odwiedzić miejsca – uliczki, place, lasy i łąki – dziecinnych zabaw. Chciałbym zapytać, czy w redagowanym przeze mnie „Głosie Ziemi Urzędowskiej” 2014, który wyjdzie na począt- ku grudnia, mógłbym zamieścić informacje o Panu na podstawie tekstu z Internetu. Proszę wybaczyć, że ośmielę się też zapytać, czy Pan Minister być może zechciałby przesłać jakiś własny tekst o sobie, mniej kronikarski niż internetowy (zdjęcie z urzędowskiego dzieciństwa byłoby już prawdziwym skarbem). Z najlepszymi życzeniami i wyrazami głębokiego szacunku

Na wysłany list, 6 listopada 2014 r. drogą elektro- 1996 dyrektor Centrum Sportu i Rekreacji w Konstan- niczną ([email protected]) z Ministerstwa Sportu tynowie Łódzkim. Laureat dorocznej nagrody „Wielki i Turystyki nadeszła następująca odpowiedź: Bilet”. Pełnił również funkcję prezesa KKS Włókniarz w czasie największej świetności klubu, który prowadził Szanowny Panie Profesorze, wówczas I ligę podnoszenia ciężarów, II ligę piłki ręcznej dziękujemy za nadesłany list, poniżej przesyłam infor- i III ligę piłki nożnej. macje o Andrzeju Biernacie, ministrze sportu i turystyki. Kariera polityczna. W roku 1997 wstąpił do ROP, Łączę wyrazy szacunku, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego struktur w Ło- Katarzyna Kochaniak dzi. Z partii odszedł w 1999 r. Z Platformą Obywatelską Rzecznik prasowa jest związany od samego początku jej istnienia. W roku Ministerstwo Sportu i Turystyki 2005 został wybrany posłem z jej ramienia, a dwa lata ul. Senatorska 14, 00-082 Warszawa później wyborcy zaufali mu ponownie, wybierając na posła VI kadencji. Przewodniczący Zarządu Powiatu Pa- ANDRZEJ BIERNAT bianickiego PO oraz członek Rady Powiatu. Na szczeblu – ur. 11 sierpnia 1960 r. regionalnym pełnił funkcję sekretarza Zarządu Regionu w Urzędowie koło Kra- Łódzkiego, jak również Rady Regionu. Obecnie jest sze- śnika. Absolwent Wyż- fem regionu łódzkiego PO. Zastępca przewodniczącego szej Szkoły Pedagogiki Komisji Kultury Fizycznej, Turystyki i Sportu. Wcześniej w Częstochowie oraz po- przewodniczący stałej podkomisji ds. przygotowań Polski dyplomowych studiów do organizacji mistrzostw Europy w piłce nożnej „UEFA Akademii Wychowania EURO 2012(tm)”. Przewodniczący podkomisji ds. przy- Fizycznego na kierunku gotowań Polski do Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej zarządzanie sportem. Mężczyzn w 2014 r. i Mistrzostw Europy w Piłce Ręcznej Przez 8 lat nauczyciel w 2016 r. W dniu 27 listopada 2013 r. został zaprzysiężo- wychowania fizycznego, ny przez Prezydenta RP na ministra sportu i turystyki. później współwłaściciel Żonaty, ma dwie córki – Milenę i Blankę. Jego pasją biura podróży oraz firmy jest sport. Jako młody człowiek grał w piłkę nożną, ma- wydawniczej. Od roku rząc o tym, aby kiedyś zagrać w reprezentacji Polski. 14 Głos Ziemi Urzędowskiej 2014

Leszek Gozdalski Kronika wydarzeń 2013 r. Styczeń go, wśród nich ZS-CKZiU im. Orląt Lwowskich w Urzę- dowie, certyfikat „Szkoła Innowacji 2013”. 10–12 stycznia na 14. Przeglądzie Kolęd, Pastorałek i Zespołów Kolędniczych w Trzydniku Dużym urzędowski Maj zespół „Vox Celestis” zajął pierwsze miejsce w kategorii zespołów z akompaniamentem, natomiast w kategorii ka- Na XIV Powiatowym Przeglądzie Twórczości Arty- pel „Kapela Janka” jako pierwsza otrzymała wyróżnienie, stycznej Przedszkoli i Szkół Podstawowych „Motylek podobnie wyróżniony został zespół wokalny i solistka ze 2013” w Kraśniku, I miejsce zdobyła uczennica z kl. 0 Szkoły Podstawowej w Leszczynie. z Leszczyny a w konkursie literackim „Zdrowa i piękna 24 stycznia w Szkole Podstawowej w Skorczycach mama” uczennica ze szkoły podstawowej w Leszczynie dzieci zorganizowały koncert życzeń dla babć i dziadków. zajęła II miejsce. 25 stycznia uroczyście świętowano Dzień Babci 3 maja odbyły się gminne obchody Święta Konstytucji i Dziadka w Szkole Podstawowej w Leszczynie. 3 Maja. 26 stycznia Święto Babci i Dziadka obchodzono 10 maja w Gminnej Bibliotece Publicznej w Urzędowie w Szkole Podstawowej w Moniakach. po raz pierwszy odbyła się impreza „Noc Bibliotek”. 1–5 maja grupa zapaleńców rowerowych zorganizo- wała wyprawę rowerową do Nádudvaru na Węgrzech Luty – miasta partnerskiego Urzędowa. 1 lutego uczennica gimnazjum w Urzędowie zajęła 24–26 maja były obchodzone Dni Urzędowa, w ramach drugie miejsce w XIV Edycji Ogólnopolskiego Konkursu których odbyło się czytanie bajek na Rynku w Urzędowie, Literackiego „O powstaniu styczniowym i pisarstwie rajd rowerowy Urzędów–Natalin–Urzędów, mecz piłki historycznym J. I. Kraszewskiego”, który odbył się na nożnej LKS „Orzeł” Urzędów – ULKS Dzierzkowice, KUL w Lublinie. koncert Alicji Majewskiej i Włodzimierza Korcza, Zawody Podczas ferii zimowych w Szkole Podstawowej Wędkarskie o Puchar Wójta Gminy Urzędów, Wyścig w Moniakach zorganizowano dyskotekę, kulig, turniej kolarski MTB o Nagrody Starosty Kraśnickiego i Wójta tenisa stołowego. Gminy Urzędów, festyn sołecki na stadionie „Orła”, wy- stawy: fotograficzna i rękodzieła artystycznego w GOK w Urzędowie. Marzec 28 maja w Szkole Podstawowej w Bobach zorgani- 4–8 marca odbyły się Dni Kultury Rolnej w Urzędo- zowano połączone imprezy Dnia Dziecka i Dnia Mamy. wie. 30 maja procesja Bożego Ciała przeszła wokół Rynku 4–14 marca miała miejsce XXXVI Edycja Ogólnopol- w Urzędowie. skiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej na szczeblu gminy. 9 marca odbył się VI Turniej Halowej Piłki Nożnej Czerwiec o Nagrody Wójta Gminy Urzędów, zwyciężył „Ruch” 13 czerwca rozstrzygnięto konkurs na „Najładniejszy Popkowice. ogródek przydomowy, najbardziej zadbane gospodarstwo 20 marca drużyna dziewcząt ze Szkoły Podstawowej rolne oraz na zagospodarowanie przestrzeni wokół bu- w Urzędowie zajęła trzecie miejsce w Wojewódzkim Fina- dynków użyteczności publicznej.” le Igrzysk w Mini Piłce Siatkowej Dziewcząt w Świdniku. 16 czerwca po raz trzeci odbył się Piknik Rodzinny, 22 marca eliminacje powiatowe Ogólnopolskiego impreza kulturalno-rekreacyjna promująca lokalne wa- Turnieju Wiedzy Pożarniczej w Kraśniku zakończyły się lory gminy Urzędów. sukcesem zawodników z Urzędowa, w grupie szkół pod- 17–26 czerwca w sali GOK w Urzędowie eksponowa- stawowych pierwsze miejsce zajęła uczennica ze Szkoły na była objazdowa wystawa „80 lat Związku Literatów Podstawowej w Skorczycach, a w grupie szkół średnich w Lublinie”. pierwsze miejsce zajął uczeń z ZSO w Urzędowie. ulicami Urzędowa przeszli wierni w nabo- 22 marca Lipiec żeństwie drogi krzyżowej. 4 lipca Urzędów gościł 28 przedstawicieli ukraińskich Centrów Informacji Publicznej z obwodu lwowskiego. Kwiecień 14 lipca w sali GOK w Urzędowie odbył się koncert 9 kwietnia miały miejsce eliminacje gminnne 32. w hołdzie Janowi Pawłowi II Santo subito w wykonaniu Małego Konkursu Recytatorskiego, w którym wzięło zespołu „Słowiki Grodzieńskie” z Grodna na Białorusi. udział 27 uczestników. 15–26 lipca w budynku po dawnym gimnazjum 25 kwietnia w Wyższej Szkole Ekonomii i Innowacji w Wierzbicy-Kolonii zostały zorganizowane półkolonie w Lublinie wręczono 25 szkołom województwa lubelskie- dla 15 dzieci z tej wsi. 2014 Głos Ziemi Urzędowskiej 15

Sierpień Październik 8–11 sierpnia w XVII Ogólnopolskim Zlocie Miło- 13 października przed budynkiem plebanii w Urzę- śników Astronomii – OZMA 2013 w Niedźwiadach koło dowie odsłonięto pomnik św. Jana Pawła II. Szubina wzięła udział delegacja z Urzędowa, który był partnerem zlotu. 11 sierpnia na boisku „Ruchu” Popkowice odbył się Listopad Wakacyjny Turniej Juniorów, zwyciężyła drużyna pił- W Bobach-Kolonii uroczyście obchodzono 50-lecie karska „Orzeł” Urzędów. miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich. 10 listopada delegacja z Urzędowa (wójt gminy i dyrektor ZS-CKZiU im. Orląt Lwowskich z młodzieżą) wzięła Wrzesień udział w Narodowym Święcie Niepodległości we Lwowie. Trzech rowerzystów z Urzędowa zorganizowało wypra- 11 listopada odbyły się gminne obchody Narodowe- wę rowerową do Gruzji i Armenii. Przez 28 dni pokonali go Święta Niepodległości, w GOK odbyła się akademia 2600 km górskich szlaków. przygotowana przez młodzież z ZSO w Urzędowie oraz 8 września miały miejsce Dożynki Parafialno-Gminne wystąpiły zespoły działające przy GOK. w Bobach Kolonii, podczas których obok zespołów z gminy 24 listopada w naszej gminie 19 par małżeńskich Urzędów wystąpił z koncertem Zespół Tańca Ludowego świętowało jubileusz 50-lecia małżeństwa. UMCS z Lublina, zespół „Góralsi” i Gabrysia Łakoma. 15 września odbyły się uroczystości upamiętniające 70. rocznicę rozstrzelania mieszkańców Skorczyc przez Grudzień hitlerowców. 6 grudnia w Domu Wiejskim w Józefinie odbyła się 18–20 września dziewięcioro uczniów z Zespołu Szkół impreza mikołajkowa, w trakcie której wręczono paczki w Skorczycach uczestniczyło w warsztatach krajoznaw- 180 najbiedniejszym dzieciom z gminy Urzędów. czych na Podlasiu. 18 grudnia w GOK miały miejsce warsztaty rękodzieła We wrześniu i listopadzie świętowano 100. urodziny artystycznego, na których wszyscy chętni mogli nauczyć pani Otylii Mazik z Zakościelnego i pani Heleny Pawłow- się, jak wykonać bożonarodzeniowe dekoracje i stroiki. skiej z Domu Pomocy Społecznej w Popkowicach. Warsztatom towarzyszył kiermasz ozdób świątecznych.

Andrzej Słowik Pomnik św. Jana Pawła II W ramach XIII Dnia Papieskiego 13 października 2013 r. podczas uroczystej mszy św. został poświęcony przez ks. prob. Edwarda Kozyrę pomnik św. Jana Paw- ła II. W homilii ks. wikariusz Piotr Latoch powiedział m.in.: „Ten pomnik to znak naszej pamięci wypływa- jącej z naszej wiary dla przyszłych pokoleń. Ten znak pamięci ma przemawiać do wszystkich, aby budowali swoją tożsamość na nauce Jana Pawła II, by pamiętali o Chrystusie, którego całym swym życiem głosił. Niech te słowa pochodzące z początku Jego pontyfikatu i wykute na naszym pomniku: »Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi«, będą wyzwaniem dla ludzi wszystkich pokoleń”. Pomnik usytuowano przed plebanią, frontem do wschodu. Jest on wotum wdzięczności całej wspólnoty parafialnej za dar papieża–Polaka. Cokół pod figurę i jego otoczenie zaprojektował Ro- man Surdacki z Mikuszewskiego. Także postument z granitu został wykonany w zakładzie kamieniarskim p. Surdackiego. Oświetlenie pomnika wykonał Edward Ambrożkiewicz z Zakościelnego*. Pomnik powstał z ofiar złożonych przez parafian. * A. Słowik, XIII Dzień Papieski w Urzędowie, „Bractwo” 2013, nr 196, s. 4.