T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

KAPI DAĞI (ISPARTA) SUBALPİN KESİMLERİNİN YAPRAK BÖCEKLERİNİN (COLEOPTERA, CHRYSOMELIDAE) TÜR ÇEŞİTLİLİĞİ

Serdar BİLGİNTURAN

Danışman: Doç. Dr. Ali GÖK

YÜKSEK LİSANS TEZİ BİYOLOJİ ANA BİLİMDALI ISPARTA - 2009

i İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER ...... i ÖZET...... v ABSTRACT...... vi TEŞEKKÜR...... vii ŞEKİLLER DİZİNİ...... viii ÇİZELGELER DİZİNİ ...... ix 1. GİRİŞ ...... 1 2. MATERYAL VE YÖNTEM ...... 7 2.1. Çalışma Alanı...... 7 2.2. Çalışma İstasyonları...... 8 2.2.1. Kuzey Yamaç İstasyonları ...... 8 2.2.2. Güney Yamaç İstasyonları ...... 10 2.3. Örneklerin Toplanma Metodu ve Preparasyon İşlemi ...... 13 2.4. Verilerin Analizi ...... 14 3. ARAŞTIRMA BULGULARI ...... 17 3.1. Tespit Edilen Altfamilya ve Türler ...... 17 3.1.1. Altfamilya: Criocerinae...... 17 3.1.1.1. Lilioceris faldermanni (Guérin, 1829) ...... 17 3.1.2. Altfamilya: Clytrinae ...... 17 3.1.2.1. Clytra atraphaxidis (Pallas, 1773) ...... 17 3.1.2.2. Clytra bodemeyeri Weise, 1900...... 18 3.1.2.3. Clytra laeviuscula Ratzeburg,1837...... 18 3.1.2.4. Clytra novempunctata Oliver, 1808...... 18 3.1.2.5. Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763)...... 18 3.1.2.6. Labidostomis asiatica Faldermann, 1837 ...... 19 3.1.2.7. Labidostomis maculipennis Lefèvre, 1870 ...... 19 3.1.2.8. Labidostomis metallica Lefèvre, 1872...... 19 3.1.2.9. Labidostomis propinqua Faldermann, 1837 ...... 20 3.1.2.10. Labidostomis rufa (Waltl, 1838)...... 20 3.1.2.11. Smaragdina biornata Lefèvre, 1872...... 20 3.1.2.12. Smaragdina limbata (Steven, 1806) ...... 20 3.1.2.13. Smaragdina xanthaspis (Germar, 1824) ...... 20

i 3.1.3. Altfamilya: Cryptocephalinae ...... 21 3.1.3.1. Cryptocephalus bipunctatus (Linnaeus, 1758) ...... 21 3.1.3.2. Cryptocephalus duplicatus Suffrian, 1847...... 21 3.1.3.3. Cryptocephalus elegantulus Gravenhorst, 1807 ...... 21 3.1.3.4. Cryptocephalus flavipes Fabricius, 1781 ...... 22 3.1.3.5. Cryptocephalus imperialis Laicharting, 1781...... 22 3.1.3.6. Cryptocephalus moehringi Weise, 1884...... 22 3.1.3.7. Cryptocephalus octacosmus Bedel, 1891 ...... 22 3.1.3.8. Cryptocephalus octomaculatus Rossi, 1790 ...... 23 3.1.3.9. Cryptocephalus prusias Suffrian, 1853...... 23 3.1.3.10. Cryptocephalus sericeus (Linnaeus, 1758)...... 23 3.1.3.11. Cryptocephalus trimaculatus Rossi, 1790 ...... 23 3.1.3.12. Cryptocephalus turcicus Suffrian, 1847 ...... 24 3.1.3.13. Cryptocephalus virens Suffrian, 1847...... 24 3.1.3.14. Pachybrachis fimbriolatus (Suffrian, 1848) ...... 24 3.1.3.15. Pachybrachis limbatus (Ménétriés, 1836) ...... 24 3.1.3.16. Pachybrachis tesellatus (Oliver, 1791)...... 24 3.1.4. Altfamilya: Eumolpinae...... 25 3.1.4.1. Macrocoma rubripes (Schaufuss, 1862)...... 25 3.1.4.2. Bromius obscurus (Linnaeus, 1758) ...... 25 3.1.5. Altfamilya: Chrysomelinae ...... 25 3.1.5.1. Chrysolina herbacea (Duftschmid, 1825) ...... 25 3.1.5.2. Chrysolina sahlbergi (Ménétriés, 1832) ...... 26 3.1.5.3. Entomoscelis suturalis Weise, 1882 ...... 27 3.1.5.4. Gonioctena fornicata Brüggemann, 1873...... 27 3.1.5.5. Timarcha tenebricosa (Fabricius, 1775)...... 27 3.1.6. Altfamilya: Galerucinae...... 27 3.1.6.1. Calomicrus apicalis Demaison, 1891 ...... 27 3.1.6.2. Calomicrus chevrolati (Joannis, 1866) ...... 28 3.1.6.3. Diorhabda fischeri (Faldermann, 1837) ...... 28 3.1.6.4. Exosoma neglectum Mohr, 1968...... 28 3.1.6.5. Galeruca interrupta (Illiger, 1802)...... 28 3.1.6.6. Galeruca tanaceti (Linnaeus, 1758) ...... 28 3.1.6.7. Luperus xanthopoda (Schrank, 1781)...... 29

ii 3.1.6.8. Nymphius lydius (Weise, 1886) ...... 29 3.1.6.9. Phyllobrotica elegans Kraatz, 1866...... 29 3.1.7. Altfamilya: Cassidinae...... 30 3.1.7.1. Cassida fausti Spaeth et Reitter, 1926 ...... 30 3.1.7.2. Cassida rubiginosa Müller, 1776...... 30 3.1.7.3. Cassida viridis Linnaeus, 1758...... 30 3.1.7.4. Hypocassida subferruginae (Schrank, 1776)...... 31 3.1.8. Altfamilya: Alticinae...... 31 3.1.8.1. Altica oleracea (Linnaeus, 1758)...... 31 3.1.8.2. Apthona pygmae Kutschera, 1861...... 32 3.1.8.3. Apthona atrovirens (Förster, 1849)...... 32 3.1.8.4. Chaetocnema concinna (Marsham, 1802) ...... 32 3.1.8.5. Crepidodera aurata (Marsham, 1802)...... 32 3.1.8.6. Derocrepis anatolica Heikertinger, 1922 ...... 33 3.1.8.7. Dibolia kralii Mohr, 1981...... 33 3.1.8.8. Dibolia timida (Illiger, 1807)...... 33 3.1.8.9. Longitarsus alfierii klapperichi Mohr, 1962...... 34 3.1.8.10. Longitarsus luridus (Scopoli, 1763) ...... 34 3.1.8.11. Longitarsus lycopi (Foudras, 1860) ...... 34 3.1.8.12. Longitarsus nigrofasciatus (Goeze, 1777)...... 34 3.1.8.13. Longitarsus obliteratus (Rosenhauer, 1847)...... 34 3.1.8.14. Longitarsus ochroleuchus (Marsham, 1802) ...... 35 3.1.8.15. Neocrepidodera transversa (Marsham, 1802) ...... 35 3.1.8.16. Phyllotreta aerea Allard, 1859 ...... 35 3.1.8.17. Phyllotreta bulgarica Heikertinger, 1910...... 35 3.1.8.18. Phyllotreta corrugata Reiche, 1858...... 35 3.1.8.19. Phyllotreta vittula (Redtenbacher, 1849)...... 35 3.1.8.20. Psylliodes circumdatus (Redtenbacher, 1842)...... 35 3.1.8.21. Psylliodes cupreus (Koch, 1803) ...... 36 3.1.8.22. Psylliodes instabilis Foudras, 1860...... 36 3.1.8.23. Psylliodes pyritosus Kutschera, 1864 ...... 36 3.1.8.24. Podagrica malvae (Illiger, 1807)...... 36 3.1. Kapı Dağı’nın 2007 Yılı Kuzey ve Güney İstasyonlarındaki Dikey Tür Kompozisyonu ...... 41

iii 3.2. Kapı Dağı’nın 2008 Yılı Kuzey ve Güney İstasyonlarındaki Dikey Tür Kompozisyonu ...... 43 3.3. Kapı Dağı’nın Kuzey ve Güney İstasyonlarında Bulunan Türlerin Yıllara Göre Baskınlık ve Sıklık Durumları...... 46 3.3.1. Baskınlık Durumlarının Değerlendirilmesi...... 46 3.3.2. Sıklık Durumlarının Değerlendirilmesi...... 47 3.4. Yaprak Böceklerinin Yüksekliğe Bağlı Tür Kompozisyon Benzerliği...... 49 3.4.1. I. İstasyon (1250 m, K1 ve G1)...... 49 3.4.2. II. İstasyon (1500 m, K2 ve G2) ...... 51 3.4.3. III. İstasyon (1750 m, K3 ve G3) ...... 53 3.4.4. IV. İstasyonlar (2000 m, K4 ve G4)...... 54 4. TARTIŞMA VE SONUÇ ...... 56 4.1. Yüksekliğin Tür Çeşitliliğine Etkisi ...... 56 4.2. Baskın ve Nadir Türler...... 58 4.3. Sıklık Değerleri ...... 59 4.4. Yamaç Farklılığının Tür Çeşitliliğine Etkisi...... 59 5. KAYNAKLAR ...... 61 ÖZGEÇMİŞ ...... 66

iv ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

KAPI DAĞI (ISPARTA) SUBALPİN KESİMLERİNİN YAPRAK BÖCEKLERİNİN (COLEOPTERA: CHRYSOMELIDAE) TÜR ÇEŞİTLİLİĞİ

Serdar BİLGİNTURAN

Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı

Jüri: Doç. Dr. Ali GÖK (Danışman) Doç. Dr. Mustafa AVCI Yard. Doç. Dr. M. Faruk GÜRBÜZ

Bu tez çalışmasında, Isparta ili Uluborlu ilçesi sınırlarında yer alan 2498 m yüksekliğe sahip Kapı Dağı’nın yaprak böceklerinin tür çeşitliliği çalışılmıştır. Alandan, 2007–2008 yıllarında toplanan yaprak böceklerinin (Coleoptera: Chrysomelidae) dikey dağılış özellikleri, baskınlık, sıklık değerleri ve yamaç tercihlerindeki benzerlik özellikleri incelenmiştir.

Çalışma alanı içerisinde, Alticinae, Cassidinae, Chrysomelinae, Clytrinae, Criocerinae, Cryptocephalinae, Galerucinae ve Eumolpinae altfamilyalarına bağlı 34 cinse ait toplam 74 tür tespit edilmiştir. Belirlenen türlerden % 8.10’u (6 tür) sadece 1250 m’de, % 20.20’si (15 tür) sadece 1500 m, % 9.40’ı (7 tür) sadece 1750 m ve % 4.00’ü (3 tür) sadece 2000 m ve üzerinden kaydedilmiştir. Alanda en baskın tür olarak, % 19.20’lik değerle Crepidodera aurata (Marsham, 1802), en sık rastlanan tür olarak ise % 75.00’lik oranla Chrysolina herbacea (Duftschmid, 1825) tespit edilmiştir. 2007 yılı verilerine göre kuzey ve güney yamaçlar arasındaki Sørensen Benzerlik İndeksi oranı % 46, 2008 yılında ise bu oran % 37 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Coleoptera, Chrysomelidae, Fauna, Tür Çeşitliliği, Kapı Dağı 2009, 66 sayfa

v ABSTRACT

M.Sc. Thesis

LEAF BEETLES (COLEOPTERA: CHRYSOMELIDAE) SPECIES RICHNESS OF SUBALPINE REGIONS ON KAPI DAĞI (ISPARTA) MOUNTAIN

Süleyman Demirel University Graduate School of Applied and Natural Sciences

Biology Department

Thesis Committee: Assoc. Prof. Ali GÖK (Supervisor) Assoc. Prof. Mustafa AVCI Asst. Prof. M. Faruk GÜRBÜZ

In this thesis, leaf beetle (Coleoptera: Chrysomelidae) species collected from Kapı Dağı mountain in Isparta province in 2007–2008, have been investigated according to their vertical distribution, dominance, abundance and slope similarities.

Consequently, a total of 74 species belonging to 34 genera of the subfamilies Alticinae, Cassidinae, Chrysomelinae, Clytrinae, Criocerinae, Cryptocephalinae, Galerucinae and Eumolpinae have been determined. Among them; 8.10% (6 species) only prefer to live in the 1250 m level; 20.20% (15 species) in 1500 m; 9.40% (7 species) in 1750 m and 4.00% (3 species) of collected beetles choose 2000 m as home range. The most dominant species collected from the area is, Crepidodera aurata (Marsham, 1802), has a percentage 19.20% and the most frequent species is, Chrysolina herbacea (Duftschmid, 1825), has a percentage 75.00%. At the end of 2007, it has been calculated that Sørensen Similarity Index between slopes is, 46%, and in the second year, 37%.

Key Words: Coleoptera, Chrysomelidae, Fauna, Species Diversity, Kapı Dağı Mountain

2009, 66 pages

vi TEŞEKKÜR

Bu çalışmamda bana yol gösteren, karşılaştığım zorlukları aşmamda yardımcı olan değerli danışman hocam Doç. Dr. Ali GÖK’e,

Teşhisinde zorlandığım Alticinae altfamilyası türlerinin teşhisinde yardımcı olan Arş. Gör. Dr. Ebru Gül (ÇİLBİROĞLU) ASLAN’a,

İstatistik bilgisinden yararlandığım ve değerli yardımlarını benden esirgemeyen Arş. Gör. İsmail ŞEN’e,

Çalışmalarım esnasında çeşitli önerilerde bulunan tüm bölüm hocalarıma,

Manevi desteklerini hiçbir zaman eksik etmeyen ve her zaman yanımda olan sevgili aileme içten teşekkürlerimi sunarım.

Ayrıca 1517–YL–07 numaralı proje ile tezimi maddi olarak destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı’na da teşekkür ederim.

Serdar BİLGİNTURAN ISPARTA, 2009

vii ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 2.1. Seçilen çalışma alanının genel haritası...... 7 Şekil 2.2. Seçilen alanların dağılışı...... 13 Şekil 3.1. Kapı Dağı’nda, 2007 yılında bulunan türlerin kuzey-güney dağılımı...... 42 Şekil 3.2. 2007 yılı için kuzey ve güney yamaçlara göre türlerin yüzde oranları...... 43 Şekil 3.3. 2008 yılında bulunan türlerin yamaçlara göre dağılımı...... 45 Şekil 3.4. 2008 yılı için kuzey ve güney yamaçlara göre türlerin yüzde oranları...... 45 Şekil 3.5. 2007 yılının kuzey ve güney yamaçlarının baskınlık değerleri...... 46 Şekil 3.6. 2008 yılı kuzey ve güney yamaçların baskınlık değerleri...... 47 Şekil 3.7. 2007 yılı kuzey ve güney yamaçların sıklık değerleri...... 48 Şekil 3.8. 2008 yılı kuzey ve güney yamaçların sıklık değerleri...... 48 Şekil 3.9. 2007–2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların I. istasyonlarının tür sayıları ve ortak türleri...... 50 Şekil 3.10. 2007–2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların II. istasyonlarının ve ortak türleri...... 52 Şekil 3.11. 2007 ve 2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların III. istasyonlarının ve ortak türleri...... 54 Şekil 3.12. 2007 ve 2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların IV. istasyonlarının ve ortak türleri...... 55 Şekil 4.1. 2007 – 2008 yılları arasında, tüm istasyonlarda tespit edilen altfamilyalar ve tür sayıları...... 58 Şekil 4.2. 2007 – 2008 yılları süresince bulunan türlerin yamaçlara göre yüzdelik dağılımı...... 60

viii ÇİZELGELER DİZİNİ

Çizelge 3.1. 2007–2008 yılları arasında, çalışma alanlarından toplanan yaprak böceklerinin yükseklik tercihleri...... 38

Çizelge 4.1. 2007 – 2008 yıllarında, tüm istasyonlarda tespit edilen altfamilyalar ve tür sayıları...... 58

ix 1. GİRİŞ

Chrysomelidae familyası, fitofag kınkanatlılar (Coleoptera) içerisinde tür zenginliği bakımından en önemli gruplardan bir tanesi olmakla birlikte, yeryüzündeki yaşayan canlılar içerisinde en çeşitli ve en yaygın olarak rastlanan familyalardan biridir (Santiago-Blay, 1994). Familya, dünyada 19 altfamilyaya ait 2.000’den fazla cins altında tanımlanmış yaklaşık 35.000 türle temsil edilmektedir (Jolivet ve Verma, 2002). Ülkemizin Chrysomelidae faunası 12 altfamilyaya ait, 87 cins ve 683 türden oluşmaktadır (Şen, 2007). Yaprak böcekleri olarak da bilinen Chrysomelidae türleri, Holarktik Bölge ve Avustralya gibi ılıman alanlar başta olmak üzere dünyanın hemen hemen her yerinde dağılış gösterirler (Petitpierre ve Juan, 1994).

Familyanın yaprakla beslenme alışkanlığının yanında en karakteristik özelliklerinden bir tanesi de tarsal segmentlerinin “pseudotetramer” yapıda olmasıdır (Ohsawa ve Nagaike, 2006). Esasen beş tarsal segmenti bulunmakla birlikte, dördüncü tarsal segmenti oldukça indirgenerek üçüncü segmentin girintisine gizlenmiştir (Forrest vd., 2001).

Chrysomelidae içerisindeki altfamilyalar görünüm açısından birbirlerinden oldukça farklıdırlar (Ohsawa ve Nagaike, 2006). Şekil olarak silindirik, küresel veya bazen yassılaşmış biçimlerde görülebilirler (Peter, 2005). Türlerin renkleri oldukça farklılık gösterir (Merkmale der Blattkäfer, 2004 ). Renk ve desenlenme bakımından oldukça geniş bir aralıkta, açık sarıdan siyaha kadar değişen çok çeşitli renklere ve desenlere sahip olabilirler. “Chryso” Yunanca’da “altın, parlak” anlamında olup, familya, ismini sözü edilen parlak, metalik renk özelliğinden almıştır (Brückmann, 2002). Vücut uzunlukları 0.5–35 mm, genellikle tüysüz, fakat bazen dorsal yüzey yoğun tüylü, pullu veya dikenli olabilir (Booth vd., 1990). Antenleri genellikle vücut uzunluklarının yarısından kısa, basit, ipliksi ve 11 segmentlidir (Ohsawa ve Nagaike, 2006). Antenler bazı durumlarda testere dişli veya topuzlu, segment sayısı 11’den az (Psylliodes cinsinde 10 segment) olabilir (Jolivet ve Verma, 2002). Baş, göğüs ekseni doğrultusunda ağız parçaları bazen arkaya veya aşağıya yönelmiş bazen de pronotum altına gizlenmiş olabilir. Elitra, abdomeni ya tamamen örter, ya da bazen

1 abdomenin son tergitleri açıkta kalır ki bu durum “brachyelytry” olarak adlandırılmaktadır (Jolivet, 2005); elitra üzeri bazen düzgün sıralı bazen düzensiz şekilde küçük veya kaba şekilli noktalarla kaplanmıştır. Abdomen belirgin beş sternit taşır. Apikal mahmuz çiftleri bütün tibialarda bulunmayabilir (Booth vd., 1990). Yaprak böceklerinin çoğu gündüz aktiftir (Schilthuizen, 2002). Bununla birlikte, Timarcha cinsi üyeleri gibi gece aktif olan türler de vardır (Cloudsley-Thompson, 2001).

Chrysomelidae türleri arasında en belirgin ikincil cinsiyet özelliği vücut büyüklüğüdür; genellikle dişi bireyler daha büyük ve daha uzun, nadiren de tam tersi olabilir. Bunlara ilave olarak baş konveks, uzamış ve bazen kıvrılmış ön bacaklar (Labidostomis cinsinin bazı türlerinde) ve gelişmiş mandibüller, abdomenin son segmentlerindeki çöküntülerin bulunmayışı çoğu zaman erkekleri dişilerden daha farklı kılabilmektedir (Jolivet ve Verma, 2002).

Chrysomelidae türlerinden bazıları uzun ömürlü olup, özellikle yüksek rakımlarda görülen ve daha büyük vücutlu olan bazı Paropsis ve Chrysomela türleri iki veya daha fazla yıl yaşayabilirler. Bu türler yaşam süreleri boyunca çok sayıda yumurta bırakabilirler. Çoğu Chrysomelidae türü sık çiftleşmekle birlikte, Plagiodera versicolara gibi bazı türler sonbaharda çiftleşirler ve takip eden ilkbaharda yumurtaları döllemek için spermleri vücutlarında saklarlar (Selman, 1994).

Chrysomelidae familyasında yumurta bırakılan alanlar çok değişkendir. Çoğu tür yumurtalarını konak bitkilerine bırakırlar, fakat Alticinae ve Eumolpinae altfamilyalarına ait birçok tür yumurtalarını konak bitkilerine yakın bir yerde toprağa bırakırlar. Galerucinae altfamilyasında da yumurta bırakılan yerler çeşitlidir; çoğu tür yumurtalarını toprağa bırakırken, bazı türler konak bitkiden uzakta bir çukura yumurtalarını bırakırlar (Selman, 1994).

Chrysomelidae familyası beslenme özelliği nedeniyle Curculionidae, Cerambycidae ve Bruchidae familyaları ile birlikte fitofag kınkanatlılar arasında değerlendirilmektedir (Hsiao, 1994). Yaprak böcekleri besin seçimleri bakımından

2 oldukça spesifiktir (VanDyk, 2006), cins içerisindeki türlerin büyük çoğunluğu genelde aynı familyaya ait bitkilerle beslenirler (Jolivet vd., 1994). Bazı ilkel gruplar polifag olmalarına rağmen, yaprak böcekleri çoğunlukla oligofagdırlar (Jolivet ve Verma, 2002). Başta dikotil bitkiler olmak üzere, ilkel ve gelişmiş gruplara ait çok sayıda konak bitkiyle ilişkilidirler (Medeiros ve Vasconcellos-Neto, 1994). Özellikle Bryophyta, Cycadaceae, Equicetaceae gibi Angiosperm familyalarına ait bitkileri konak olarak tercih etmekle birlikte, bazı Gymnosperm bitki türleriyle beslenen türleri de mevcuttur (Booth vd., 1990). Ağaçsı vejetasyondan Fagaceae, Rosaceae ve Salicaceae; otsu vejetasyondan ise Lamiaceae, Asteraceae ve Boraginaceae grubu üyeleri ile Graminae tipi tek yıllık bitkiler yaprak böceklerinin en fazla tercih ettikleri konaklar arasındadır (Iadiza-Cricyt, 2004).

Larvalar yaprak ve kökler ile (Jolivet vd., 1994), erginler ise konakların yaprak, çiçek, polen ve genç sürgünleri ile beslenirler (Jolivet ve Verma, 2002). Beslendikleri bitkilere çoğunlukla zarar verirler. Bu zarar genelde üzerinde beslendiği konağın yaprak kısmında çok belirgin şekilde görülür. Böcekler konak bitkilerinin yapraklarında ya küçük delikler açarak ya da yaprağın aya kısmını tamamen yiyerek zararlı olurlar. Bunun sonucunda konak bitkide cansızlaşma, sararma ve estetik olarak şekil bozukluğu görülür (Şen, 2007).

Chrysomelidae familyası çok sayıda tür içermesi yönüyle taksonomik açıdan önem teşkil etmekle beraber; tarımsal açıdan da zararlı ve yararlı grupları da bünyesinde barındırması yönüyle de önemli bir gruptur (Marion-Poll, 2004). Çoğu türün larva ve erginleri zirai ürünlerin, ağaç ve çalı fidanlıklarının, tıbbi bitkilerin ve yem bitkilerinin en önemli zararlılarındandır (Mirzoeva, 2001). Zirai açıdan önemli ve aktif zararlı olan yaprak böceklerinin bazı cinsleri şunlardır: Leptinotarsa, Crioceris, Oulema (Legrand, 1998), Diabrotica, Aulacophora, Galerucella, Entomoscelis, Plagiodera, Lema, Hispa. Bu cinslerin dışında kalan diğer cinslere ait bazı türler ise potansiyel zararlıdırlar (Jolivet ve Verma, 2002).

Yaprak böcekleri beslendikleri bitkilere bitki patojeni virüsleri de bulaştırırlar. Yaklaşık 30 Chrysomelidae türü bu şekilde virüs taşımaktadır ve bu virüslerin

3 bazıları zirai açıdan tehtit oluşturabilmektedir. Zirai ürünler için potansiyel virüs taşıyıcıları Criocerinae, Chrysomelinae, Alticinae ve Galerucinae altfamilyalarına ait türlerdir. Etkilenen başlıca familyalar ise Fabaceae, Cucurbitaceae, Poaceae ve Solanaceae’ dir (Gillot, 1995).

Bazı yaprak böcekleri yüksek konak hassasiyetlerinden dolayı çeşitli zararlı yabancı otların biyolojik kontrolünde etkili şekilde kullanılmaktadır (Jolivet ve Verma, 2002). Özellikle Longitarsus, Altica ve Pseudolompsis cinslerine ait birkaç türün son yıllarda yabancı otların biyolojik mücadelesinde başarılı bir şekilde kullanıldığı da kaydedilmiştir (Booth vd., 1990). Aynı şekilde Alticinae altfamilyasına ait bazı Aphthona türleri de, çeşitli Euphorbia’ların biyolojik kontrolünde etkili olmaktadır (Furth, 1980; Volkovitsh vd., 2000).

Yaprak böcekleri esas olarak karada yaşarlar, fakat tamamen sucul ya da deniz bitkileri ile ilişkili olanları, bazen de yarı sucul habitatlarda yaşayanları da vardır (Staines, 2002). Yaprak böceklerinin sucul ve yarı sucul ortamlarda, çöllerde, alpinik kuşaklarda, kutuplarda, tropiklerde ve mağaralarda yaşayan, pek çok türü bilinmektedir (Jolivet vd., 1994; Jolivet ve Verma, 2002).

Alpin bölgeler genellikle karakteristik sert ve olumsuz iklim özellikleriyle tanımlanır. Bundan dolayı bu tip alanlarda soğuğu seven ve iklimin olumsuz etkilerine adapte olabilmiş canlılar barınabilmektedir. Yüksek bölgelerde, atmosferin tabakalarındaki incelmeden dolayı morötesi ışınlar da çok yoğun olarak etkisini gösterir. Bu sebeplerden dolayı, alpin kesimler türleşme sürecinin normalden daha yoğun olarak yaşandığı alanlardır (Lopatin, 1996).

Alpin bölgelerde bulunan böcekler, bu bölgelerdeki yaşam formları içerisinde en baskın grup olarak bilinmektedir (Mani, 1974). Bu grup içerisinde çürükçül olarak ve organik kalıntılarla beslenenler, leşçil beslenenler ve avcı olarak beslenenler çoğunluğu oluşturur. Buna rağmen, fitofag böcekler de azımsanamayacak kadar önemlidir (Lopatin, 1996).

4 Familyanın bu özelliklerini yansıtan çalışmalar dünyada çok kısıtlıdır. Bunlardan biri olan Lopatin (1996)’e göre Chrysomelidae familyasının alt familyalarının çoğu termofiliktir ve doğal olarak karakteristik sert ve olumsuz iklim özelliklerinin hüküm sürdüğü yüksek kesimlerde pek fazla türle temsil edilmemektedir. Ayrıca, subalpin ve alpin bölgelerde atmosfer katmanlarındaki incelmeden dolayı morötesi ışınlar çok yoğun bir şekilde etkilidir. Bu tip etmenler türleşme sürecinde etkin rol oynamaktadır. Genel olarak alpin Chrysomelidlerin çoğunluğu Chrysomelinae, Galerucinae ve Alticinae altfamilyalarına bağlı türlerden oluşmaktadır. Eumolpinae, Cryptocephalinae, Clytrinae ve Cassidinae alt familyalarının bazı türlerinin de alpin bölgelerde yaşamaya adapte oldukları bilinmektedir. Hispinae bireyleri ise belirli bir yüksekliğin üzerine çıkamazlar ve termofilik böceklerdendir.

Böceklerin, yüksek rakımlara adaptasyon sürecinde bazı morfolojik karakterlerinin değişikliklere uğradıkları tespit edilmiştir (Yang ve Yu, 1984). Ayrıca davranış özellikleri de yüksekliğe bağlı olarak etkilenmektedir (Lopatin, 1996).

Lopatin (1996)’e göre, alpin bölgelerde yaşayan Chrysomelidae familyası üyelerinde gözlemlenen başlıca adaptasyonlar şu şekilde sıralanmaktadır:

Arka kanatların kısalması veya tamamen yok olması; vücut renklenmelerinde, koyu bronz, metalik mavi, yeşil ve mor renklenme ayrıca melanistik renklenme, koyulaşma veya siyahlaşma göstermesi; termoregülasyonu sağlayabilmek amacıyla güneşin açık bir şekilde gözlendiği zamanlarda aktif olmaları; hava şartlarının uygun olmadığı zamanlarda ise yaprakların alt yüzeylerinde, dalların arasında veya dökülmüş yaprakların altında hareketsiz bir şekilde saklanmaları; gelişim evreleri, yaşadıkları ortamın şartlarından dolayı kısa olması nedeniyle, çeşitli diapoz evreleri de dahil olmak üzere iki veya daha fazla yıla kadar yaşam şansına sahip olmaları ve yüksek endemizm oranlarıyla karakterize edilmektedirler.

Ülkemizde ise yaprak böcekleri ile ilgili çalışmalar henüz yeterli olmamakla birlikte, çalışmalara halen devam edilmektedir. Bu çalışmaların çoğu faunistik olup, ülkemizin zengin sayılabilecek çeşitlilikte tür sayısına sahip olduğunu ortaya

5 koymaktadırlar. Ülkemizde yaprak böceği gruplarının besin olarak kullandıkları konak bitkilerle olan ilişkileri üzerine araştırmalar oldukça sınırlıdır (Çilbiroğlu ve Gök, 2004; Gök ve Çilbiroğlu, 2005; Gök ve Aslan, 2006; Aslan ve Gök, 2006; Şen ve Gök, 2009). Taşıdığı önem göz önüne alındığında ülkemizde Chrysomelidae familyasının subalpin ve alpin bölgelerdeki tür kompozisyonu, dikey dağılış tercihleri ve bolluğu ile ilgili istatistiksel çalışmalar neredeyse yok denilebilecek kadar azdır.

Bu nedenle bu çalışma, Isparta ili sınırları içinde yer alan ve subalpin bölgeleri içerisinde barındıran Kapı Dağı bölgesindeki Chrysomelidae türlerinin, sıklık frekanslarının, bolluk değerlerinin ve dikey dağılış tercihlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.

6 2. MATERYAL VE YÖNTEM

2.1. Çalışma Alanı Araştırma alanı, 30° 32' K; 38° 03' D koordinatları arasında, Isparta ili sınırları içersinde bulunmaktadır (Şekil 2.1). Isparta, coğrafik konumu itibariyle Akdeniz ve İç Anadolu arasında bir geçiş bölgesi özelliğindedir. İlde hem karasal hem de Akdeniz ikliminin etkileri görülür; kuzeyi karasal iklim özellikleri gösterirken, güneyi daha ılıman bir iklime sahiptir.

Şekil 2.1. Seçilen çalışma alanının genel haritası.

Araştırma alanının meteorolojik özelliklerinde, Uluborlu meteoroloji istasyonu verileri kullanılmıştır. Bu verilere göre bölgede yıllık ortalama sıcaklık 12.2°C, ortalama yağış ise 672.7 mm’dir. Emberger metoduna göre alan; “Az yağışlı soğuk Akdeniz iklimi” biyoiklim tipine girmekte olup yağış rejimi ise Kış>İlkbahar>Sonbahar>Yaz şeklindedir (Kaynak vd., 2006).

7 Jeolojik olarak, alanda, bazalt sütunların ve kalker kayaçların varlığından dolayı II. jeolojik zaman içerisinde meydana geldiği tahmin edilmektedir. Ayrıca alan, Göller Bölgesi içerisinde yükselti bakımından önemli alanlardan bir tanesi olması sebebiyle de dikkati çekmektedir (İzbırak, 2001). Subalpin ve alpinik bölgeler içeren Kapı Dağı, genellikle nisan ayına kadar karlarla kaplıdır. Havaların ısınmasına paralel olarak eriyen kar örtüsünün yerini otsu vejetasyon almakta, zamanla bu bölgenin bitkisel kaynaklarla beslenen böcek faunası da ortaya çıkmaktadır.

2.2. Çalışma İstasyonları İstasyonlar, 2498 m yükseltiye sahip Uluborlu (Isparta) Kapı Dağı’nın kuzey ve güney yamaçlarından seçilen 1250, 1500, 1750 ve 2000 m yüksekliklere sahip 8 örnekleme alanından oluşmaktadır (Şekil 2.2).

2.2.1. Kuzey Yamaç İstasyonları Araştırma alanının kuzey yamacı, güney yamaca oranla daha dik bir yapıda, bitki topluluklarının barınabilmesi ve gelişimlerini sürdürebilmesi için daha elverişsiz ve iklimsel özellikler bakımından daha uygun olmayan koşullara sahiptir. Aşırı kesim ve otlatma sonucu oluşan antropojen kaynaklı step alanlar bölgede oldukça büyük yer tutmaktadır. Bu alanlar ve yarı alpin bölgeler Astragalus L. ve Acantholimon Boiss. gibi yastık formundaki bitkiler tarafından örtülmüştür (Kaynak vd., 2006).

I. İstasyon (1250 m-K1) : (30° 28' 25'' K; 38° 04' 10'' D) Alan mevki olarak Uluborlu’nun eski yerleşim yerine çok yakındır. Az da olsa yerleşim yeri olarak kullanılan bölgede bulunan antik şehir ve alanın mesirelik yerlerin yakınında bulunması, doğal yaşam ortamlarının antropojenik etkenlerden oldukça fazla etkilenmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte, istasyon zirai faaliyetler ve tarımsal ilaçların etkisi altındadır. Dik bir yamaçta konumlanmış olan istasyonun baskın bitki familyaları ve cinsleri ise; Ephedraceae familyasından, Ephedra; Acanthaceae’den, Acanthus; Aceraceae’den, Acer; Anacardiaceae’den, Pistacia; Apiaceae (Umbelliferae)’den, Anthriscus, Johrenia, Olymposciadium, Pastinaca, Peucedanum, Sium; Araliaceae’den, Hedera; Asclepiadaceae’den, Cynanchum; Asteraceae (Compositae)’den, Carthamus, Centaura, Conyza, Hieracium, Picnomon;

8 Berberidaceae’den, Berberis; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Camelina; Caryophylaceae’den, Dianthus; Cornaceae’den, Cornus; Crassulaceae’den, Rosularia; Cupressaceae’den, Juniperus; Dipsacaceae’den, Cephalaria, Dipsacus; Fabaceae (Leguminosae)’den, Medicago, Trifolium; Hypericaceae (Guttiferae)’den, Hypericum; Lamiaceae (Labiatae)’den, Mentha, Salvia, Sideritis; Liliaceae’den, Colchicum, Fritillaria, Gagea, Muscari; Moraceae’den, Morus; Papaveraceae’den, Chelidonium; Plantaginaceae’den, Plantago; Plumbaginaceae’den, Plumbago; Ranunculaceae’den, Adonis; Rosaceae’den, Agrimonia, Amygdalus, Crataegus, Rosa; Scrophulariaceae’den, Scrophularia; Solanaceae’den, Physalis cinsidir (Kaynak vd., 2006).

II. İstasyon (1500 m-K2): (30° 28' 53'' K; 38° 03' 57'' D) Alan, sel yataklarının taşıdığı sularla bölünmüş, bu sellerden geriye kalan kayalar ve taşlarla kaplanmış bir yatağın iki yüzünde bulunmaktadır. Yamacın oldukça dik bir yapıda olmasından dolayı hayvancılık neredeyse yok denebilecek kadar azdır. Araştırma alanına yakın olmasa da birkaç kaynaktan su çıkmakta, kayaçların karstik özelliğinden dolayı bu sular kaynağın çıkış noktasından fazla uzaklara taşınamamaktadır. Orman Bölge Müdürlüğü’nün dikim yaptığı teraslarda Pinus sylvestris fidanları dışında Asteraceae (Compositae)’den, Centaura, Conyza, Hieracium; Cupressaceae’den, Juniperus; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Erophila; Lamiaceae (Labiatae)’den, Lamium; Ranunculaceae’den, Ranunculus; Liliaceae’den, Gagea bu istasyonda bulunmaktadır (Kaynak vd., 2006).

III. İstasyon (1750 m-K3): (30° 29' 45'' K; 38° 03' 51'' D) İklimin sert ve olumsuz etkileri bu alanda vejetasyonun geç uyanmasına ve erken olgunlaşmasına neden olmakta ve bu da araştırmayı olumsuz etkilemektedir. Bu yükseklikte bulunan bitki familyaları ve cinsleri, Aspleniaceae’den, Asplenium; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Alyssum, Hesperis, Thlaspi; Fabaceae (Leguminosae)’den, Astragalus; Primulaceae’den, Androsace; Ranunculaceae’den, Ranunculus; Scrophulariaceae’den, Veronica; Liliaceae’den, Gagea, Ornithogalum cinsleri bu istasyonda bulunmaktadır (Kaynak vd., 2006).

9 IV. İstasyon (2000 m-K4): (30° 29' 28'' K; 38° 03' 46'' D) III. İstasyona hemen hemen benzer fiziksel özellikler göstermektedir. Bu yükseklikte bulunan bitki familyaları ve cinsleri, Apiaceae’den, Microsciadium, Olymposciadium; Asteraceae’den, Achillea, Aster, Centaura, Conyza, Pilosella, Tanacetum; Athyriaceae’den, Cystopteris; Brassicaceae’den, Aubrieta, Iberis; Campanulaceae’den, Asyneuma, Campanula cinsleri; Caryophyllaceae’den, Arenaria, Dianthus, Silene; Crassulaceae’den, Sedum; Euphorbiaceae’den, Euphorbia; Gentianaceae’den, Centaurium; Rubiaceae’den, Cruciata; Saxifragaceae’den, Saxifraga; Scrophulariaceae’den, Digitalis, Verbascum; Iridaceae’den, Crocus; Lamiaceae’den, Marrubium, Teucrium, Ziziphora; Liliaceae’den, Fritillaria, Muscari, Ornithogalum, Scilla bu istasyonda bulunmaktadır (Kaynak vd., 2006).

2.2.2. Güney Yamaç İstasyonları Çalışma alanının güney yamacı, kuzey yamacına nazaran daha az eğimli ve bitki türlerinin gelişimi bakımından daha elverişli bir yapıdadır. Araştırma alanında yer yer orman, çalı ve step vejetasyonu olmak üzere üç farklı vejetasyon tipi görülmektedir. Güneydeki gelişmiş ormanlık alanlar, koruma ve dikim alanları dışında çok az yer kaplamaktadır. Bölgede olması gereken Pinus nigra Arn. subsp. nigra var. caramanica (Loudon) ormanları günümüzde ancak küçük topluluklar halinde bulunmaktadır. Aşırı kesim ve otlatma bitki örtüsünü büyük ölçüde tahrip etmiştir (Kaynak vd., 2006).

I. İstasyon (1250 m-G1): (30° 28' 04'' K; 38° 03' 38'' D) Alan mevki olarak uzun yıllardan beri kullanılmakta olan mezarlığa yakın bir yerde konumlanmıştır. İstasyon, kısmen de olsa zirai faaliyetlerin yürütüldüğü ve mesirelik yerlerin yakın çevrede bulunmasından dolayı da antropojenik etkilere maruz kalmaktadır. Ayrıca bölgeden Uluborlu ilçesini Gönen ilçesine oradan da Isparta’ya bağlayan stabilize bir yol geçmektedir. Zirvedeki yaylalara ulaşım da bu yol vasıtasıyla sağlanmaktadır.

Kayalık bir yapıya sahip olan alanın bu kesimlerinde bulunan baskın bitki familyaları ve cinsleri, Apiaceae (Umbelliferae)'den, Eryngium, Bupleurum cinslerine ait türler;

10 Asteraceae (Compositae)’den, Achillea, Carduus, Cichorium, Tripleurospermum, Anthemis, Bellis, Crepis, Picnomon, Picris, Pilosella, Tragopogon, Xeranthemum, Hieracium; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Cardaria, Lepidium, Erysimum, Aethionema, Alyssum, Boreava, Chorispora, Eruca Raphanus; Campanulaceae’den, Asyneuma, Campanula, Caryophyllaceae’den, Dianthus, Gypsophila, Silene; Cistaceae’den Cistus; Cupressaceae’den, Juniperus; Cyperaceae’den, Carex; Dipsacaceae’den, Scabiosa, Cephalaria; Euphorbiaceae’den, Euphorbia; Fabacae (Leguminosae)’den, Anthyllis, Astragalus, Coronilla, Lathyrus, Medicago, Onobrychis, Ononis, Trifolium; Geraniaceae’den, Pelargonium; Illecebraceae’den, Paronychia; Lamiaceae (Labiatae)’den, Lamium, Lycopus, Mentha, Phlomis, Salvia, Ziziphora; Linaceae’den, Linum; Ranunculaceae’den, Consolida; Rubiaceae’den, Asperula, Galium, Putoria; Onagraceae’den, Epibolium; Papaveraceae’den, Papaver, Fumaria; Poaceae (Gramineae)’den, Dactylis; Resedaceae’den, Reseda; Rosaceae’den, Cotoneaster, Crataegus, Cydonia, Filipendula; Scrophulariaceae’den, Linaria, Verbascum cinsleridir (Kaynak vd., 2006).

II. İstasyon (1500 m-G2): (30° 29' 13'' K; 38° 02' 30'' D) Çalışma alanının hemen yakınlarında doğal kaynak sularının bulunması vejetasyonun uzun süre canlı kalmasını, dolayısıyla çalışmada oldukça sınırlı olan zaman aralığının uzamasını sağlamaktadır. Birinci istasyondan geçen stabilize yol bu istasyondan da geçmektedir. Bölge, erozyon tehlikesinin çok fazla olmasından dolayı, Orman Bölge Müdürlüğü tarafından yamaçlarda teraslama yaparak diktiği Pinus sylvestris fidanlarıyla kaplı, korunaklı alanlardan oluşmaktadır.

Bu yükseklikte bulunan bitki familyaları ve cinsleri Kaynak vd. (2006)’ne göre; Apiaceae (Umbelliferae)’den Ferulago, Daucus; Asteraceae (Compositae)’den, Achillea, Anthemis, Centaura, Chondrilla, Cirsium, Conyza, Crepis, Echinops, Inula, Leontodon, Picris, Pilosella, Ptilostemon, Scariola, Scorzonera, Tragopogon, Tripleurospermum, Xeranthemum; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Sisymbrium; Boraginaceae’den, Onosma; Campanulaceae’den, Asyneum; Caryophyllaceae, Cerastium, Dianthus; Cistaceae’den, Helianthemum, Fumana; Convolvulaceae’den, Convolvulus; Dipsacaceae’den, Pterocephalus; Euphorbiaceae’den, Euphorbia;

11 Equisetaceae’den, Equisetum; Fabacae (Leguminosae)’den, Anthyllis, Colutea, Lotononis, Ononis; Hypericaceae (Guttiferae)’den, Hypericum; Juncaceae’den, Juncus; Lamiaceae (Labiatae)’den, Ajuga, Micromeria, Nepeta, Phlomis, Salvia, Scutellaria, Sideritis, Teucrium, Thymus; Liliaceae’den, Allium; Linaceae’den, Linum; Morinaceae’den, Morina; Onagraceae’den, Epibolium; Orchidaceae’den, Dactylorhiza; Papaveraceae’den, Galaucium; Plantaginaceae’den, Plantago; Plumbaginaceae’den, Acantholimon; Poaceae (Gramineae)’den, Elymus; Ranunculaceae’den, Consolida; Rosaceae’den, Crataegus, Potentilla, Rubus; Rubiaceae’den, Asperula; Scrophulariaceae’den, Digitalis, Linaria, Scrophularia, Verbascum Violaceae’den ise Viola cinslerini barındırmaktadır.

III. İstasyon (1750 m-G3): (30° 30' 39'' K; 38° 01' 57'' D) Alan, yoğun bir şekilde hayvancılığın etkisi altında bulunmaktadır. Kaynak sularının alana yakın bölgelerde bulunmaması, iklim şartlarının elverişsizliği, oldukça kayalık yapıdaki ortam özelliği ve yüksekliğin getirmiş olduğu dezavantajlardan dolayı alan, bitki çeşitliliği bakımından oldukça verimsizdir. Alanın baskın bitki örtüsü, Astragalus sp.’dir.

Bu yükseklikte bulunan bitki familyaları ve cinsleri, Asteraceae (Compositae)’den, Achillea, Anthemis, Crepis, Pilosella; Iridaceae’den, Crocus; Liliaceae’den, Colchicum, Muscari, Ornithogalum; Papaveraceae’den, Corydalis; Ranunculaceae’den, Consolida cinsine ait türler olarak belirlenmiştir (Kaynak vd., 2006).

IV. İstasyon (2000 m-G4): (30° 32' 19'' K; 38° 02' 40'' D) III. istasyonda olduğu gibi, yoğun bir şekilde hayvancılığın etkisi altında bulunmaktadır. İklim şartlarının termofilik canlıların yaşamı için en elverişsiz bölge olması, oldukça kayalık yapıdaki ortam özelliği ve yükseklikten dolayı ortaya çıkan olumsuz yaşam şartlarından dolayı alan bitki çeşitliliği bakımından alan olumsuz bir konumundadır. Bu yükseklikte bulunan bitki familyaları ve cinsleri, Asteraceae (Compositae)’den, Aster, Centaura, Conyza, Pilosella; Brassicaceae (Cruciferae)’den, Clypeata, Erophila Thlaspi; Caryophyllaceae’den, Cerastium, Onobrychis; Ranunculaceae’den, Ranunculus cinsini barındırmaktadır (Kaynak vd., 2006).

12 2.3. Örneklerin Toplanma Metodu ve Preparasyon İşlemi Çalışma, 2007–2008 yıllarında 2498 m yükseltiye sahip Uluborlu (Isparta) Kapı Dağı’nın kuzey ve güney yamaçlarından seçilen 1250, 1500, 1750 ve 2000 m yüksekliklere sahip 8 örnekleme alanında (Şekil 2.2) ve nisan-eylül ayları arasında 15 günlük zaman aralıklarıyla yapılmıştır. Örneklem alanları 50 m eninde ve 50 m boyunda seçilmiştir. Örneklem alanlarının habitat seçiminde yaz kuraklığından mümkün olduğu kadar az etkilenen, vejetasyonun yoğun olduğu, nemli alanlar tercih edilmiştir. Her istasyonda birer saatlik sürelerle toplama işlemi gerçekleştirilmiştir. Örneklerin toplanmasında, her istasyonda, atrapla süpürme metodu kullanılmıştır. Atrap ve aspiratör kullanılarak yakalanan örnekler etil asetatlı şişelerde öldürüldükten sonra gerekli yükseklik, yamaç bilgileri, toplanma tarihi, toplayıcı ismi ve teşhis edenin isimlerinin yazılı olduğu etiket bilgileri ile birlikte uygun kutular içerisinde korumaya alınmıştır.

Şekil 2.2. Seçilen alanların dağılışı (Kırmızı renkli göstergeler güneydeki istasyonları, mavi renkli göstergeler kuzeydeki istasyonları göstermektedir).

13 Laboratuvara getirilen örneklerden kuru olanlar yumuşatma kaplarına alınmış, diseksiyona uygun örneklerle birlikte daha sonra stereomikroskop altında gerekli işlemlere geçilmiştir. Erkek bireylerde aedeagus (erkek üreme organı), dişilerde spermateka (dişi üreme organı) diseksiyon iğnesi yardımıyla dikkatlice abdomenden (karın bölgesi) çıkartılmıştır. Böcekler, üreme organları ve abdomen ile birlikte önceden hazırlanarak iğnelenmiş dikdörtgen şeklindeki küçük kartonlar üzerine dikkatlice yapıştırılmıştır. Preperasyonu tamamlanan örnekler, gerekli etiket bilgileri eklendikten sonra standart müze materyali haline getirilerek böcek muhafaza kutularına yerleştirilmiştir. Örnekler, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü laboratuvarlarında saklanmaktadır.

Örneklerin teşhislerinde Mohr 1966; Kasap 1982; Gruev ve Tomov 1984, 1986; Lopatin, 1984 ve Warchałowski, 1991a; 1991b; 1994; 2003 kaynaklarından faydalanılmıştır.

2.4. Verilerin Analizi Araştırmanın konusunu oluşturan Kapı Dağı’nın kuzey ve güney yamaçlarındaki yaprak böceklerinin 1250, 1500, 1750 ve 2000 m’deki, baskınlık, sıklık frekansı ve benzerlik durumları istatistiksel olarak aşağıdaki hesaplamalar ile belirlenmiştir.

Baskınlık; bir araştırma alanında tespit edilen herhangi bir türe ait bireylerin sayısı ile alandan elde edilen tüm türlere ait toplam birey sayısı arasındaki yüzde oranı olarak tanımlanabilir (Krebs, 1994). Türlerin baskınlık değerleri de aşağıda verilen formülle hesaplanmıştır.

⎡⎤Bir türün birey sayısı Baskınlık=×⎢⎥ 100 (2.1) ⎣⎦Tüm türlerin birey sayısı

Bu çalışmada, türlerin baskınlık gruplarının belirlenmesinde Maczey (2004)’de belirtilen Engelmann gruplandırma ölçütleri dikkate alınmıştır. Engelmann’ın gruplandırma ölçütlerine göre türlerin baskınlık grupları şu şekilde sıralanmıştır:

14 • % 10.0 ve üzeri değere sahip olanlar; En Baskın

• % 10.0–7.6 arasındaki değere sahip olanlar; Baskın

• % 7.5–5.1 arasındaki değere sahip olanlar; Az Baskın

• % 5.0–2.6 arasındaki değere sahip olanlar; Nadir

• % 2.5–0.0 arasındaki değere sahip olanlar, En Nadir türler olarak gruplandırılmıştır.

Sıklık frekansı; herhangi bir türün tüm örnekleme alanlarındaki rastlanma olasılığı olarak düşünülebilir (Krebs, 1994). Bu frekansın yüzde oranının belirlenmesinde aşağıda belirtilen formül esas alınmıştır.

⎡⎤Bir türün örneklem sayısı Sıklık Frekansı =×⎢⎥100 (2.2) ⎣⎦Toplam örneklem sayısı

Audience (2004)’e göre, benzerlik; iki örneklem alanından toplanan materyallerin farklılığının sayısal olarak değerlendirilmesidir. Bu çalışmada benzerlik değerlerini tespit etmek için Sørensen İndeksi’nden yararlanılmıştır.

Sørensen Benzerlik İndeksi aşağıdaki formülle hesaplanır.

⎡⎤2C S = (2.3) ⎣⎦⎢⎥A+B+ 2C

Formüldeki karakterlerin açıklamaları;

A: Yalnızca birinci araştırma alanındaki tür sayısı,

B: Yalnızca ikinci araştırma alanındaki tür sayısı

C: Her iki alanda da ortak olarak bulunan türlerin sayısıdır.

15 Sørensen Benzerlik İndeksi varlık/yokluk temeline dayalı bir hesaplama yöntemidir. Bir başka ifadeyle, türlerin bir bölgede bulunup diğer bölgede bulunmama olasılığı şeklinde açıklanabilir. Ortak tür sayısındaki artış, alanlar arasındaki benzerliği da arttırmaktadır. Sørensen Benzerlik İndeksi’ne göre elde edilen sonuçlar 0–1 arası değerlerdir. Eğer bulunan değer 0’a yaklaşırsa, benzerlik oranı azalmakta, 1’e yaklaşırsa, benzerlik oranı artmaktadır (Balmer, 2002).

16 3. ARAŞTIRMA BULGULARI 2007–2008 yıllarının verileri doğrultusunda her iki yamaçta belirlenen 8 istasyondan (K1: Kuzey 1250 m, K2: Kuzey 1500 m, K3: Kuzey 1750 m, K4: Kuzey 2000 m; G1: Güney 1250 m, G2: Güney 1500 m, G3: Güney 1750 m, G4: Güney 2000 m) toplam 74 Chrysomelidae türü bulunmuştur. Bunlardan 8 altfamilyaya ait, 62 tür ilk arazi periyodunda, 8 altfamilyaya ait 65 tür ise ikinci arazi periyodunda tespit edilmiştir.

3.1. Tespit Edilen Altfamilya ve Türler

Alandan tespit edilen türlerin bağlı bulundukları altfamilyalar, varsa türün sinonimi; incelenen materyalin lokalite (G.Y.: Güney Yamaç; K.Y.: Kuzey Yamaç istasyonlarını temsil etmektedir.), yükseklik, cinsiyet ve sayısal nicelikleri verilmiştir.

3.1.1. Altfamilya: Criocerinae

3.1.1.1. Lilioceris faldermanni (Guérin, 1829)

Crioceris faldermanni Guerin-Meneville, 1829: 264.

Crioceris cornuta Faldermann, 1837: 323.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1250 m, 2♂♂1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.VI.2008, 1250 m, 1♂2♀♀; G.Y., 01.VII.2008, 1250 m, 1♂.

3.1.2. Altfamilya: Clytrinae

3.1.2.1. Clytra atraphaxidis (Pallas, 1773)

Chrysomela atraphaxidis Pallas, 1773: 725.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VII.2007, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VIII.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.VII.2008, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VIII.2008, 1500 m, 1♂.

17 3.1.2.2. Clytra bodemeyeri Weise, 1900

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VII.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VIII.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.VII.2008, 1250 m, 1♂.

3.1.2.3. Clytra laeviuscula Ratzeburg,1837

Clythra fasciata Ratzeburg, 1837: 201 nec Fabricius, 1801: 30.

Clythra laerviuscula Ratzeburg, 1837: 202.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VII.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VIII.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.VII.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VIII.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.2.4. Clytra novempunctata Oliver, 1808

Clytra novempunctata Olivier, 1808: 852.

Clytra elata Weise, 1881: 117.

Clytra persica Pic, 1920: 7.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VII.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 15.VII.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.VIII.2008, 1250 m, 1♂1♀; K.Y., 15.VII.2007, 1250 m, 1♂.

3.1.2.5. Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763)

Buprestis unifasciata Scooli, 1763: 66.

Coptocephala femoralis Küster, 1845: 91.

Clythra quadrimaculata Lacordaire, 1848: 354 nec Linnaeus, 1767: 596.

Coptocephala femoralis ab. maculiceps Kraatz, 1872: 223.

Coptocephala destinoi Fairmaire, 1884: 174.

Coptocephala fallaciosa Fairmaire, 1884: 175.

Coptocephala unifasciata var. fallax Weise, 1887: 56.

18 Coptocephala unifasciata var. phenax Jacobson, 1896: 106.

Coptocephala gebleri var. ruficeps Weise, 1890: 363.

Coptocephala intermedia Reineck, 1908: 368.

Coptocephala unifasciata ab. triornata Roubal, 1948: 33.

Coptocephala unifasciata ab. trinotata Roubal, 1948: 34.

Coptocephala unifasciata ab. conjuncta Csiki, 1953: 121.

Coptocephala unifasciata ab. flavipes Csiki, 1953: 122.

Coptocephala unifasciata australis Medvedev, 1965: 12.

Coptocephala unifasciata deserta Medvedev, 1965: 13.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.VII.2007, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VII.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.VII.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.VII.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.VII.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VII.2008, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.VII.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.2.6. Labidostomis asiatica Faldermann, 1837

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♂1♀; K.Y., 15.V.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.VI.2008, 1250 m, 1♂.

3.1.2.7. Labidostomis maculipennis Lefèvre, 1870

Labidostomis kindermanni Kraatz, 1872

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2008, 1500 m, 1♂.

3.1.2.8. Labidostomis metallica Lefèvre, 1872

Labidostomis nitidicollis Lefèvre, 1872: 85.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♀; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂1♀; K.Y., 15.V.2008, 1750 m, 1♂.

19

3.1.2.9. Labidostomis propinqua Faldermann, 1837

Clythra binotata Waltl, 1839: 472

Clythra stevenii Lacordaire, 1848: 48

Labidostomis arnoldii Medvedev, 1962: 384

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♂1♀.

3.1.2.10. Labidostomis rufa (Waltl, 1838)

Clythra rufa Waltl, 1838: 472.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 1♂; K.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♀.

3.1.2.11. Smaragdina biornata Lefèvre, 1872

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 3♀♀.

3.1.2.12. Smaragdina limbata (Steven, 1806)

Clytra limbata Steven, 1806: 157.

Clytra dorsalis Olivier, 1808: 866.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♂.

3.1.2.13. Smaragdina xanthaspis (Germar, 1824)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.VII.2008, 1750 m, 3♀♀.

20 3.1.3. Altfamilya: Cryptocephalinae

3.1.3.1. Cryptocephalus bipunctatus (Linnaeus, 1758)

Chrysomela 2-punctata Linnaeus, 1758: 374.

Cryptocephalus dispar Paykull, 1799: 142.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 2♀♀; K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♂.

3.1.3.2. Cryptocephalus duplicatus Suffrian, 1847

Cryptocephalus duplicatus Suffrian, 1847: 126.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 2♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.V.2008, 1750 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.V.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.3.3. Cryptocephalus elegantulus Gravenhorst, 1807

Cryptocephalus elegantulus Gravenhorst, 1807: 152.

Cryptocephalus elongatulus Olivier, 1808: 835.

Cryptocephalus tesselatus Germar, 1813: 128.

Cryptocephalus jucundus Falderman, 1837: 393.

Cryptocephalus elegantulus var. inadumbratus Pic, 1904: 57.

Cryptocephalus elegantulus ab. horvathi Csiki, 1953: 126.

21 Cryptocephalus elegantulus ab. deubeli Kaszab, 1962: 47.

Cryptocephalus elegantulus morpha negrei Burlini, 1967: 131.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.V.2007, 1750 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.V.2008, 1750 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♀; K.Y., 15.VI.2008, 1750 m, 1♂1♀.

3.1.3.4. Cryptocephalus flavipes Fabricius, 1781

İncelenen Materyal: K.Y., 15.VI.2007, 1250 m, 1♀; K.Y., 01.VII.2007, 1500 m, 2♂♂1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♂2♀♀; K.Y., 15.VI.2008, 1500 m, 1♂.

3.1.3.5. Cryptocephalus imperialis Laicharting, 1781

Cryptocephalus imperialis Laicharting, 1781: 179.

Cryptocephalus bistripunctatus Germar, 1824: 557.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♀.

3.1.3.6. Cryptocephalus moehringi Weise, 1884

İncelenen Materyal: K.Y., 15.V.2008, 1750 m, 2♀♀.

3.1.3.7. Cryptocephalus octacosmus Bedel, 1891

Cryptocephalus sexpustulatus Rossi, 1790: 97 nec Villers, 1789: 156.

Cryptocephalus octacosmus Bedel, 1891: 131.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 3♂♂3♀♀; G.Y., 01.VII.2007, 1750 m, 4♂♂2♀♀; G.Y., 15.VI.2008, 1750 m, 5♂♂2♀♀; G.Y., 01.VII.2008, 1750 m, 6♂♂4♀♀.

22 3.1.3.8. Cryptocephalus octomaculatus Rossi, 1790

Cryptocephalus quinque punctatus Harrer, 1784: 55 nec Scopoli, 1763: 67.

Cryptocephalus 8-maculatus Rossi, 1790: 96.

Cryptocephalus 12 punctatus Fabricius, 1792: 67.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1750 m, 1♀.

3.1.3.9. Cryptocephalus prusias Suffrian, 1853

Cryptocephalus prusias Suffrian, 1853: 95.

Cryptocephalus delagrangei Pic, 1898 (Sensu Tomov, 1978)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂2♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1250 m, K.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♂.

3.1.3.10. Cryptocephalus sericeus (Linnaeus, 1758)

Chrysomela sericea Linnaeus, 1758: 374.

Cryptocephalus robustus Suffrian, 1853: 113.

Cryptocephalus bidens Thomson, 1868: 274

Cryptocephalus sericeus var. intrusus Weise, 1881: 183.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 2♂♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 3♂♂.

3.1.3.11. Cryptocephalus trimaculatus Rossi, 1790

Cryptocephalus trimaculatus Rossi, 1790: 96.

Cryptocephalus salicis Fabricius, 1792: 53.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 15.V.2008, 1250 m, 1♂.

23 3.1.3.12. Cryptocephalus turcicus Suffrian, 1847

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VII.2007, 1750 m, 2♂♂; K.Y., 15.VII.2007, 1750 m, 1♀; K.Y., 01.VII.2008, 1500 m, 1♂3♀♀.

3.1.3.13. Cryptocephalus virens Suffrian, 1847

Cryptocephalus virens Suffrian, 1847: 125.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 3♂♂2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂1♀; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 3♂♂.

3.1.3.14. Pachybrachis fimbriolatus (Suffrian, 1848)

Cryptocephalus tristis Olivier, 1808: 810 nec Laicharting, 1781: 184.

Pachybrachys fimbriolatus Suffrian, 1848: 142.

Pachybrachys mulsanti Perris, 1852: 186.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 2♂♂; K.Y., 15.VI.2008, 1500 m, 3♂♂1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 2♂♂2♀♀.

3.1.3.15. Pachybrachis limbatus (Ménétriés, 1836)

Cryptocephalus limbatus Ménétriés, 1836: 151.

İncelenen Materyal: K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 2♂♂; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 2♂♂1♀; K.Y., 15.VI.2008, 1750 m, 2♂♂.

3.1.3.16. Pachybrachis tesellatus (Oliver, 1791)

Cryptocephalus tessellatus Olivier, 1791: 618.

Pachybrachys tauricus Suffrian, 1848: 137.

Pachybrachys bisignatus Redtenbacher, 18492: 563.

Pachybrachys tessellatus var. orientalis Weise, 1894: 144.

24 İncelenen Materyal: K.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 2♂♂1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.4. Altfamilya: Eumolpinae

3.1.4.1. Macrocoma rubripes (Schaufuss, 1862)

Pseudocolaspis rubripes Schaufuss, 1862: 311.

Pachnephorus aenea Walker, 1871: 18.

Pseudocolaspis diversicolor Schaufuss, 1871: 202.

Pseudocolaspis graeca Lefevre, 1876: 4.

Pseudocolaspis anatolica Pic, 1898: 94.

Eubrachis balcanicus Apfelbeck, 1912: 246.

İncelenen Materyal: K.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 1♂.

3.1.4.2. Bromius obscurus (Linnaeus, 1758)

Chrysomela obscura Linnaeus, 1758: 375.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VII.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 01.VII.2008, 1500 m, 2♂♂1♀.

3.1.5. Altfamilya: Chrysomelinae

3.1.5.1. Chrysolina herbacea (Duftschmid, 1825)

Chrysomela herbacea Duftschmidt, 1825: 192.

Chrysomela graminis Duftschmidt, 1885

Chrysomela menthastri Suffrian, 1851: 90.

Chrysomela fulminans Suffrian, 1851: 92.

Chrysomela ignita Suffrian, 1851

Chrysolina blanda Motschulsky, 1860

25 Chrysolina caucasicus Motschulsky, 1860

Chrysolina recticollis Motschulsky, 1860

Chrysolina cribellata Motschulsky, 1860

Chrysolina fulgida Motschulsky, 1860

Chrysolina coerulans Reitter, 1912: (nec Scriba, 1791)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.VII.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.V.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 30.V.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.VII.2008, 1750 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 30.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.5.2. Chrysolina sahlbergi (Ménétriés, 1832)

Chrysomela sahlbergi Ménétriés, 1832:235

Chrysomela cupreopunctata Reiche, 1858

Chrysolina halysa Bechyne, 1950:127

Chrysolina halysa assyrica Bechyne, 1950:127

Chrysolina halysa intercalaria Bechyne, 1950:127

Chrysolina rhodia Bechyne, 1950

Chrysolina orientalis palestina Bechyne, 1950

Chrysolina sahlbergi Iablakoff-Khonzorian, 1968:260

26 İncelenen Materyal: K.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂1♀; K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 2♂♂; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂2♀♀; K.Y., 01.V.2008, 1250 m, 3♂♂2♀♀; K.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 3♂♂3♀♀; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂2♀♀.

3.1.5.3. Entomoscelis suturalis Weise, 1882

Chrysomela sacra Linnaeus, 1758

Chrysomela trilineata Fabricius, 1777

Chrysomela dorsalis Fabricius, 1777

Chrysomela melanostoma Gmelin (in Linnaeus, 1790)

Entomoscelis goliath Abeille, 1897

Entomoscelis adonidis Lopatin, 1967

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 2♂♂1♀.

3.1.5.4. Gonioctena fornicata Brüggemann, 1873

Chrysomela sexpunctata Panzer, 1796: 2 nec Linnaeus, 1758: 375.

Gonioctena fornicata Brüggemann, 1873: 518.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1750 m, 2♂♂2♀♀.

3.1.5.5. Timarcha tenebricosa (Fabricius, 1775)

Chrysomela tenebricosa Fabricius, 1775: 94.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♂.

3.1.6. Altfamilya: Galerucinae

3.1.6.1. Calomicrus apicalis Demaison, 1891

Calomicrus apicalis Demaison, 1891: 194

Luperus (Calomicrus) atrocephalus Reitter, 1895: 88.

27 İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1750 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.6.2. Calomicrus chevrolati (Joannis, 1866)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♂.

3.1.6.3. Diorhabda fischeri (Faldermann, 1837)

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 2♂♂; G.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂2♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 2♂♂1♀; G.Y., 15.VI.2008, 1750 m, 2♀♀.

3.1.6.4. Exosoma neglectum Mohr, 1968

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 3♂♂1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 3♂♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂4♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♂3♀♀.

3.1.6.5. Galeruca interrupta (Illiger, 1802)

Galleruca interrupta Illiger, 1802: 423.

Adimonia hungarica Frivaldszky, 1876: 340.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.VI.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 15.VI.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.VI.2007, 1500 m, K.Y., 1♂; 01.VI.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VII.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.6.6. Galeruca tanaceti (Linnaeus, 1758)

Chrysomela tanaceti Linnaeus, 1758: 369.

Tenebrio tristis Scopoli, 1863: 83.

Galleruca declivis Joannis, 1866: 49.

28 Galleruca bonvouloiri Joannis, 1866: 65.

Galeruca hunyadensis Csiki, 1953: 133.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 15.VI.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.6.7. Luperus xanthopoda (Schrank, 1781)

Chrysomela xanthopoda Schrank, 1781: 93.

Chrysomela saxonica Gmelin, 1790: 1723.

Luperus rugifrons Weise, 1886: 595.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 2♂♂1♀; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 3♂♂; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♂1♀; K.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♀.

3.1.6.8. Nymphius lydius (Weise, 1886)

Luperus lydius Weise, 1886: 594.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂1♀; K.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 2♂♂1♀; K.Y., 01.IV.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.6.9. Phyllobrotica elegans Kraatz, 1866

Phyllobrotica elegans Kraatz, 1866: 285.

Phyllobrotica trimaculata Baillon, 1890: 33.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 2♂♂1♀; G.Y., 01.V.2007, 1750 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 1750 m, 2♂♂2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1750 m, 1♀.

29 3.1.7. Altfamilya: Cassidinae

3.1.7.1. Cassida fausti Spaeth et Reitter, 1926

Cassida vibex ssp. fausti Spaeth and Reitter, 1926: 39.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♀.

3.1.7.2. Cassida rubiginosa Müller, 1776

Cassida cardui De Geer, 1775: 174.

Cassida rubiginosa Müller, 1776: 65.

Cassida melanosceles Schrank, 1798: 520.

Cassida nigra Herbst, 1799: 258.

Cassida similis Marsham, 1802: 144.

Cassida singularis Stephens, 1832: 369.

Cassida lata Suffrian, 1844: 139.

Cassida rugoso-punctata Motschulsky, 1866: 177.

Cassida erudita Baly, 1874: 212.

Cassida graeca Kraatz, 1874: 1048.

Cassida rubiginosa var. fuliginosa Weise, 1893: 1104.

Cassida (s. str.) rubiginosa taiwana Gressitt, 1952: 517.

Cassida rubiginosa babai Kimoto, 1986 : 128.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2008, 2000 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀.

3.1.7.3. Cassida viridis Linnaeus, 1758

Cassida viridis Linnaeus, 1758: 362.

Cassida flaviceps Marseul, 1878: 35.

30 Cassida equestris Fabricius, 1787: 62.

Cassida nigriceps Fairmaire, 1851: 528.

Cassida viridis japonica Yasutomi, 1952: 93, 96, 98.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 2♀♀; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♀.

3.1.7.4. Hypocassida subferruginae (Schrank, 1776)

Cassida subferruginea Schrank, 1776: 62.

Casida ferruginea Fabricius, 1781: 102.

Cassida fusca Laicharting, 1781: 112.

Cassida costata Boheman, 1856: 140.

Cassida cornea Marseul, 1868: 214.

Cassida subferruginea var. sobrina Weise, 1893: 1083.

Hypocassida subferruginea ab. marginata Bechyne, 1944: 76, 80.

Cassida silesiaca Megerle: Gemminger and Harold, 1876: 3658 (nomen nudum).

Cassida margaritacea Megerle: Gemminger and Harold, 1876: 3658 (nomen nudum).

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 1♂.

3.1.8. Altfamilya: Alticinae

3.1.8.1. Altica oleracea (Linnaeus, 1758)

Chrysomela oleracea Linnaeus, 1758: 372.

Graptodera sicula Allard, 1859: 167.

Altica splendens Mulsant et Rey, 1874: 24.

Haltica oleracea var. tenebrosa Rossi, 1882: 213.

Haltica oleracea var. nobilis Weise, 1888: 847.

31 Haltica oleracea var. lugubris Weise, 1888: 847.

Haltica oleracea var. nigra Fowler, 1890: 359.

Haltica ytenensis Sharp, 1914: 283.

Haltica oleracea ssp. geminata Ogloblin, 1925: 94.

Haltica oleracea ssp. breddini Mohr, 1958: 52.

Haltica alchimillae Palij, 1968: 29.

Haltica opacifrons Lindberg, 1938: 45.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 2♀♀; G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 2♂♂1♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.8.2. Apthona pygmae Kutschera, 1861

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 2♂♂.

3.1.8.3. Apthona atrovirens (Förster, 1849)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.8.4. Chaetocnema concinna (Marsham, 1802)

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.8.5. Crepidodera aurata (Marsham, 1802)

Chrysomela aurata Marsham, 1802: 195.

Haltica pulchella Stephens, 1834: 423.

Chalcoides aureola Foudras, 1860: 58.

Haltica versicolor Kutschera, 1860: 77.

32 Chalcoides aurata var. unicolor Westhoff, 1881: 271.

Chalcoides aurata ab. nigra Klenka, 1914: 21.

Chalcoides aurata var. subunicolor Pic, 1918: 18.

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 5♂♂7♀♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 5♂♂6♀♀; G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 4♂♂8♀♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 5♂♂2♀♀; G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 6♂♂5♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 4♂♂8♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 4♂♂5♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 3♂♂5♀♀.

3.1.8.6. Derocrepis anatolica Heikertinger, 1922

Derocrepis serbica ssp. anatolica Heikertinger, 1922: 332.

İncelenen Materyal: K.Y., 01.V.2007, 1750 m, 1♂1♀; K.Y., 15.V.2007, 1750 m, 1♂1♀; K.Y., 01.VI.2007, 2000 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 2♂♂1♀; K.Y., 01.V.2008, 1750 m, 1♂1♀; K.Y., 15.V.2008, 1750 m, 2♂♂.

3.1.8.7. Dibolia kralii Mohr, 1981

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VI.2007, 1250 m, 2♂♂.

3.1.8.8. Dibolia timida (Illiger, 1807)

Haltica timida Illiger, 1807: 71.

Dibolia eryngii Bach, 1859: 163.

Dibolia timida var. oranensis Pic, 1909: 146.

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 2♂♂.

33 3.1.8.9. Longitarsus alfierii klapperichi Mohr, 1962

İncelenen Materyal: K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 2♀♀; K.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.8.10. Longitarsus luridus (Scopoli, 1763)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♂.

3.1.8.11. Longitarsus lycopi (Foudras, 1860)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂.

3.1.8.12. Longitarsus nigrofasciatus (Goeze, 1777)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; G.Y., 15.VI.2007, 2000 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.V.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂; G.Y., 01.VII.2008, 2000 m, 1♂; K.Y., 15.IV.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2007, 1750 m, 1♂; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.VI.2008, 1750 m, 1♂.

3.1.8.13. Longitarsus obliteratus (Rosenhauer, 1847)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 2♂♂1♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♀♀; K.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; K.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♀; K.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1250 m, 2♀♀.

34 3.1.8.14. Longitarsus ochroleuchus (Marsham, 1802)

İncelenen Materyal: K.Y., 01.VII.2007, 1500 m, 1♀.

3.1.8.15. Neocrepidodera transversa (Marsham, 1802)

İncelenen Materyal: G.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 3♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂.

3.1.8.16. Phyllotreta aerea Allard, 1859

İncelenen Materyal: G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.V.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 30.IV.2008, 1500 m, 1♂2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♂.

3.1.8.17. Phyllotreta bulgarica Heikertinger, 1910

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2008, 2000 m, 5♂♂2♀♀.

3.1.8.18. Phyllotreta corrugata Reiche, 1858

İncelenen Materyal: G.Y., 15.V.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 01.VI.2007, 1500 m, 1♂1♀; G.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 1♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 2♂♂; G.Y., 15.VI.2008, 1500 m, 1♂2♀♀; G.Y., 01.VI.2008, 1500 m, 1♂2♀♀.

3.1.8.19. Phyllotreta vittula (Redtenbacher, 1849)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2008, 2000 m, 1♂.

3.1.8.20. Psylliodes circumdatus (Redtenbacher, 1842)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 2000 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 2000 m, 2♀♀.

35 3.1.8.21. Psylliodes cupreus (Koch, 1803)

İncelenen Materyal: G.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 15.IV.2007, 1500 m, 1♂; G.Y., 15.V.2008, 1250 m, 2♂♂; G.Y., 01.IV.2008, 1500 m, 1♂1♀; K.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; K.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♂.

3.1.8.22. Psylliodes instabilis Foudras, 1860

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 2♂♂2♀♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 3♂♂2♀♀; G.Y., 01.V.2008, 1500 m, 1♀.

3.1.8.23. Psylliodes pyritosus Kutschera, 1864

İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♂; G.Y., 01.IV.2007, 1500 m, 2♀♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♂1♀; G.Y., 15.IV.2008, 1500 m, 2♀♀.

3.1.8.24. Podagrica malvae (Illiger, 1807)

Haltica malvae Illiger, 1807: 63.

Crepidodera semirufa Kuester, 1847: 86.

Haltica saracena Reiche, 1858: 52.

Podagrica italica Allard, 1860: 540.

Podagrica unicolor Marseul, 1869: 213.

Podagrica rufa Allard, 1884: 248.

Podagrica laevis Abeille, 1895: 151.

Podagrica saracena var. cedricola Sahlberg, 1913: 251.

Podagrica saracena var. angusticollis Sahlberg, 1913: 251.

Podagrica saracena var. subaptera Sahlberg, 1913: 251.

Podagrica malvae ab. Flaviceps Csiki, 1953: 133.

36 İncelenen Materyal: G.Y., 01.IV.2007, 1250 m, 1♀; G.Y., 01.IV.2008, 1250 m, 1♀; G.Y., 15.IV.2008, 1250 m, 1♀; K.Y., 01.V.2007, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.VI.2007, 1500 m, 2♂♂1♀; K.Y., 01.V.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 01.VI.2008, 1250 m, 1♂; K.Y., 15.V.2008, 1500 m, 1♂.

Kapı Dağı’nda 2007–2008 yıllarında yürütülen arazi çalışmaları sonucunda seçilen 8 örneklem alanından, toplam 8 altfamilyaya ait 74 Chrysomelidae türü tespit edilmiştir. Her iki alandan elde edilen türlerin listeleri, yükseklik tercihleri, birey sayıları, baskınlık değerleri ve sıklık frekansları Çizelge 3.1’de verilmiştir. Oluşturulan bu çizelgede, Chrysomelidae türlerinin örneklem alanlarında bulunma durumları “+” sembolüyle gösterilmiştir.

37 S. F. 16.60 16.60 8.30 16.60 16.60 25.00 8.30 8.30 8.30 8.30 16.60 25.00 8.30 33.30 41.60 8.30 16.60 B (%) 1.57 1.18 0.39 0.78 1.57 1.18 0.78 0.39 0.78 0.39 1.57 1.96 1.18 1.57 1.96 0.39 6.69 4 3 1 2 4 3 2 1 0 2 1 4 5 3 4 5 0 0 1 0 0 17 N

G4

+ + + + + G3

+ + + + + + + + + + G2

+ + + + + + + + + G1 2008 S. F. 16.60 8.30 8.30 25.00 25.00 33.30 16.60 8.30 8.30 tir.] B (%) 1.85 2.77 0.92 2.77 2.77 4.62 3.70 0.92 1.85 ş 0 0 0 0 0 0 2 0 3 0 1 0 0 0 3 3 5 4 1 2 0 0 N 1500 m, G3: Güney 1750 m, G4: 1500 m, G3: Güney

K4

+ + + + K3

+ + + + lik tercihleri. [(K1: Kuzey 1250 m, K2: Kuzey 1250 m, lik tercihleri. [(K1: K2

+ + + + + (S. F.) verilmi K1 ı

S. F. 16.60 16.60 16.60 16.60 16.60 33.30 8.30 8.30 16.60 8.30 41.60 33.30 25.00 16.60 8.30 B (%) 2.19 1.64 1.09 1.09 1.64 2.74 1.09 0.54 1.09 0.54 3.29 2.19 1.64 6.59 0.54 4 3 2 2 3 5 0 0 0 2 1 2 1 0 6 4 0 0 3 0 1 12 N k frekanslar

ı G4 kl ı

+ + + + G3

+ + + + + + + + + + + G1: Güney 1250 m, G2: G2

+ + + + + + + + + + G1 2007 S. F. 8.30 8.30 8.30 25.00 16.60 25.00 33.30 16.60 8.30 k (B %) ve s ı nl ı B (%) 1.31 2.63 1.31 3.94 2.63 3.94 5.26 5.26 1.31 0 0 0 0 1 0 0 0 2 0 1 0 3 0 2 3 4 4 1 0 0 0 N

K4 nda toplanan yaprak böceklerinin yüksek yaprak böceklerinin nda toplanan + + + + + ı K3

+ + + + + + m, K4: Kuzey 2000 m; K2

aras + + + + ı K1 (N), yüzde bask (N), yüzde ı s llar ı ı i g

ennis ennis es ua is p p q p antulus licatus licatus erialis unctatus g p p in asciata p f p lavi a f f eri ro y unctata p p

haxidis halinae p aldermanni halus bi halus du halus ele halus im halus moehrin halus halus octacosmus octomaculatus halus f p hala uni p p p p p p p p p dina biornata dina limbata dina xanthas g g g toce toce toce toce toce toce toce toce toce toce trinae tra atra tra bodeme tra laeviscula tra novem p yp yp yp yp yp yp yp yp yp y y y y y Güney 2000 m), birey say Kuzey 1500 m, K3: Kuzey 1750 Kuzey 1500 m, K3: Çizelge 3.1. 2007–2008 y Altfamilyalar ve Türler Altfamilyalar Criocerinae Lilioceris Cl Cl Cr Labidostomis asiatica Labidostomis maculi Cr Cr Cl Co Cl Labidostomis metallica Labidostomis Labidostomis ru Smara Smara Smara Cr Cr Cr Cr Cr Cr Cl

38 16.60 16.60 16.60 8.30 25.00 75.00 8.30 25.00 16.60 16.60 16.60 16.60 16.60 33.30 16.60 8.30 16.60 8..30 1.57 1.57 1.18 0.39 4.33 4.33 0.78 3.54 3.93 1.18 0.78 1.96 0.78 3.54 0.78 0.39 0.78 0.39

0 0 2 0 9 3 2 5 2 9 2 1 2 1 4 3 1 0 0 0 0 0 0 0 0 10 11 11

+

+ + +

+ + + + + + + + + + + +

+ + + + + + + + + + + 16.60 8.30 16.60 25.00 8.30 8.30 50.00 33.30 8.30 16.60 16.60 8.30 3.70 3.70 7.40 6.48 3.70 5.55 15.70 1.85 1.85 3.70 0.92

0 4 6 0 0 0 2 0 0 0 2 0 0 4 0 0 0 1 0 0 4 0 4 0 8 7 1 17

+ + + + + + +

+ + + + + + + + + +

+ + + + +

16.60 16.60 8.30 8.30 75.00 8.30 8.30 8.30 25.00 16.60 16.60 25.00 8.30 8.30 25.00 16.60 8.30 16.60 1.64 1.64 1.09 0.54 4.94 1.64 0.54 0.54 2.74 3.84 1.09 1.64 1.64 1.09 3.84 1.09 0.54 2.19 3 2 1 0 0 0 0 0 0 0 9 0 3 0 0 1 1 5 7 2 3 3 2 7 2 1 4 0

+ + + +

+ + + + + + + + + + + + + +

+ + + + + + + + 8.30 8.30 8.30 8.30 16.60 8.30 8.30 41.60 16.60 8.30 8.30 8.30 8.30 8.30 16.60 8.30 8.30 1.31 1.31 1.31 3.94 3.94 3.94 1.31 6.57 5.26 5.26 1.31 1.31 1.31 1.31 3.94 1.31 1.31 1 1 0 3 0 3 0 3 1 0 5 4 0 4 1 1 0 0 0 1 0 1 3 0 0 1 1 0

+ + + + + + +

+ + + + + + + + + +

+ + + +

inae ) g i g alis es ans ta r p rusias rusias erru g p f oda p devam p ( imbriolatus icalis f inosa us p lectum ornicata

l g dius f ischeri g f

y ha sericeus halus halus trimaculatus turcicus halus halus virens austi austi p p p p p e 3.1. f inae g p brachis brachis limbatus brachis tesellatus hius l somelinae y y y toce toce toce toce toce solina herbacea solina sahlber p y ocassida sub ocassida izel y y erus xantho llobrotica ele m y yp yp yp yp yp p Ç acrocoma rubri yp y Cr Pach Eumol M Chr Chr Galerucinae Calomicrus a Cassidinae Cassida Cr Pach Bromius obscuris Entomoscelis sutu Gonioctena Calomicrus chevrolati Diorhabda Exosoma ne Ph Cassida viridis H Cr Cr Cr Pach Chr Timarcha tenebricosa Galeruca tanaceti Lu N Cassida rubi Galeruca interru

39 25.00 25.00 8.30 8.30 8.30 33.30 16.60 16.60 50.00 16.60 8.30 16.60 8.30 25.00 8.30 8.30 16.60 16.60 8.30 16.60 2.36 2.36 0.78 0.39 0.39 15.70 1.57 0.78 3.54 1.57 0.78 1.57 2.75 3.14 0.39 0.78 1.57 2.75 1.57 0.78 100 6 2 1 1 0 0 4 0 2 0 9 4 0 2 4 7 8 1 2 4 7 4 2 40 254

+ + + + 05

+ 09

+ + + + + + + + + + + + + + + 37

+ + + + + + + + + 29 25.00 8.30 41.60 16.60 8.30 25.00 7.40 0.92 4.62 2.77 0.92 2.77 100 0 0 0 0 0 8 0 0 1 0 0 5 3 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 3 108

00

+ + 13

+ + + + 18

+ + + + 14

16.60 16.60 8.30 33.30 16.60 16.60 8.30 50.00 16.60 8.30 16.60 25.00 8.30 16.60 8.30 8.30 8.30 1.64 1.64 0.54 19.20 1.09 1.09 0.54 4.39 2.74 1.64 1.64 2.74 1.09 1.64 2.74 1.64 0.54 100 3 1 0 0 0 0 2 0 2 1 8 5 0 3 3 0 5 0 2 3 5 3 1 35 182

+ + 02

+ 09

+ + + + + + + + + + + + 37

+ + + + + + + + + + + 29

25.00 8.30 8.30 50.00 16.60 8.30 8.30 16.60 6.57 2.63 2.63 7.98 2.63 1.31 1.31 5.26 100 0 0 0 0 0 5 2 0 2 0 0 6 2 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 4 76

+ 01

+ + 14

+ + + + + 20

+ + + + 13

)

asciatus ata

i f

g

p devam arica ro ( ieri g

f g reus co

y p ritosus mae py is anatolica e 3.1. pyg idodera transversa p g p rica malvae g itarsus al itarsus luridus itarsus l itarsus ni itarsus obliteratus itarsus ochroleuchus idodera aurata izel g g g g g g llotreta aerea llotreta bul llotreta corru llotreta vittula p lliodes circumdatus lliodes cu lliodes instabilis lliodes thona thona atrovirens y y y y Ç y y y y p p Alticinae Altica oleracea A A Chaetocnema concinna Cre Derocre Dibolia kralii Dibolia timida Lon Lon Lon Lon Lon Lon Neocre Ph Ph Ph Ph Ps Ps Ps Ps Poda GENEL TOPLAM

40 3.1. Kapı Dağı’nın 2007 Yılı Kuzey ve Güney İstasyonlarındaki Dikey Tür Kompozisyonu

2007 yılında Kapı Dağı’nın kuzey bölümünde 33 türün, güney kesiminde ise; toplam 48 türün dağılış gösterdiği belirlenmiştir. Bu türlerin istasyonlara göre dağılımları aşağıda ayrıntılı olarak verilmiştir.

Kuzeyden bulunan 33 türün 13’ünün, I. istasyonda, 20 türün II. istasyonda, 14 türün III. istasyonda ve 1 türün de IV. istasyonda varlığı belirlenmiştir. Bulunan 33 türün içinde; 7 türün (Dibolia kralii, Psylliodes cupreus, Cassida rubiginosa, C. viridis, Clytra novempunctata, Cryptocephalus imperialis, Luperus xanthopoda) sadece I. istasyonla, 9 türün (Longitarsus alfieri, L. obliteratus, L. ochroleuchus, Timarcha tenebricosa, Cryptocephalus bipunctatus, C. prusias, C. sericeus, Calomicrus apicalis, Galeruca interrupta) sadece II. istasyonla, 5 türün (Gonioctena fornicata, Labidostomis rufa, Cryptocephalus turcicus, Pachybrachis tesellatus, Macrocoma rubripes) ise sadece III. istasyonla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, sadece IV. istasyonla ilişkili olarak herhangi bir türe rastlanamamıştır. Birden fazla istasyonda ortak olarak bulunan türlerin sayısı ise, 13’tür. Bu türlerden 3’ü (Podagrica malvae, Chrysolina sahlbergi, Cryptocephalus flavipes) I-II. istasyonlarda, 5’i (Labidostomis metallica, Smaragdina limbata, Cryptocephalus elegantulus, Pachybrachis fimbriolatus, Nymphius lydius) II-III. istasyonlarda, 1’i (Derocrepis anatolica) III-IV. istasyonlarda bulunmaktadır. 3 tür (Longitarsus nigrofasciatus, Chrysolina herbacea, Cryptocephalus duplicatus) ise I-II ve III. istasyonlarda ortak olarak bulunmaktadır (Çizelge 3.1).

Güneyden toplanan 48 türün 29’unun I. istasyonda, 37 türün II. istasyonda, 9 türün III. istasyonda ve 2 türün IV. istasyonda yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Bulunan 48 türün içinde, 8 türün (Apthona pygmae, Longitarsus lycopi, Podagrica malvae, Cassida fausti, Clytra novempunctata, Lilioceris faldermanni, Cryptocephalus prusias, C. trimaculatus) sadece I. istasyonla, 15 türün (Crepidodera aurata, Neocrepidodera transversa, Phyllotreta aerea, P. corrugata, Cassida rubiginosa, Entomoscelis suturalis, Labidostomis propinqua, L. rufa, Smaragdina limbata, Calomicrus apicalis, C. chevrolati, Exosoma neglectum, Galeruca interrupta,

41 Luperus xanthopoda, Nymphius lydius) sadece II. istasyonla, 2 türün ise (Cryptocephalus octacosmus, C. octomaculatus) sadece III. istasyonla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Sadece IV. istasyonla ilişkili olarak 1 tür (Psylliodes circumdatus) bulunmuştur. Elde edilen 22 türün ise birden fazla istasyonda ortak olarak bulunduğu belirlenmiştir. Bu türlerden 15’i (Altica oleracea, Dibolia timida, Longitarsus luridus, L. obliteratus, Psylliodes cupreus, P. instabilis, P. pyritosus, Cassida viridis, Clytra atraphaxidis, C. bodemeyeri, C. laeviscula, Smaragdina biornata, Cryptocephalus bipunctatus, C. imperialis, C. sericeus) I-II. istasyonlarda, 1’i (Diorhabda fischeri) II-III. istasyonlarda ve 5 tür ise (Chrysolina herbacea, Coptocephala unifasciata, Cryptocephalus duplicatus, Galeruca tanaceti, Phyllobrotica elegans) I-II ve III. istasyonlarda ortak olarak bulunmaktadır. Bu arazi periyodunda, Longitarsus nigrofasciatus tüm güney istasyonlarda ortak olarak rastlanmış tür olarak gözükmektedir (Çizelge 3.1).

2007 yılı içerisinde gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda seçilen alanlarda, 8 altfamilyaya ait toplam 62 tür kaydedilmiştir. Bunlardan 7 altfamilyaya ait 33 türün kuzey yamaçtaki istasyonlarda, 7 altfamilyaya ait 48 türün ise güney yamaç istasyonlarında dağılış gösterdiği tespit edilmiştir. Bunların içerisinden 19 tür ise her iki yamaçta ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.1). Ayrıca, her iki yamaçtaki istasyonlarda bulunan tür sayıları ve yüzde dağılış oranları Şekil 3.2’de gösterilmiştir.

Şekil 3.1. Kapı Dağı’nda, 2007 yılında bulunan türlerin kuzey-güney dağılımı (K, kuzey istasyonları; G, güney istasyonları belirtmektedir).

2007 yılında toplanan, yaprak böceklerinin güney ve kuzey yamaçlardaki dağılım verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

42 ⎡⎤2C ⎡⎤2×19 S = ⇒ = 0,46 (3.1) ⎣⎦⎢⎥A+B+ 2C ⎣⎦⎢⎥29+14+×19 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuç, 2007 yılında her iki yamacın tür benzerliğinin % 46 olduğunu göstermektedir.

Şekil 3.2. 2007 yılı için kuzey ve güney yamaçlara göre yüzde oranları (K, kuzey istasyonları; G, güney istasyonları; K+G, kuzey ve güney istasyonlarda birlikte bulunmayı belirtmektedir).

3.2. Kapı Dağı’nın 2008 Yılı Kuzey ve Güney İstasyonlarındaki Dikey Tür Kompozisyonu

2008 yılı içerisinde Kapı Dağı’nın kuzey bölümünde 27 tür, güney kesiminde ise; toplam 52 türün dağılış gösterdiği belirlenmiştir. Bu türlerin ayrıntılı dağılışı aşağıda verilmiştir.

Kuzeyden bulunan 27 türün 14’ünün, I. istasyonda, 18 türün II. istasyonda, 13 türün III. istasyonda dağıldığı tepit edilmiştir. IV. istasyonda ise, herhangi bir yaprak böceği türü belirlenememiştir. Bulunan toplam 27 türün 7’si (Longitarsus obliteratus, Psylliodes cupreus, Cassida viridis, Labidostomis asiatica, L. rufa, Cryptocephalus bipunctatus, C. imperialis) sadece I. istasyonla, 3’ü (Longitarsus alfieri, Cryptocephalus flavipes, C. turcicus) sadece II. istasyonla, 2’si ise (Cryptocephalus moehringi, Pachybrachis tesellatus) sadece III. istasyonla ilişkilidir. Sadece IV. istasyonda ilişkili herhangi bir yaprak böceği türüne rastlanamamıştır. Birden fazla istasyonda ortak olarak bulunan türlerin sayısı ise, 15’tir. Bu türlerden

43 4’ü (Podagrica malvae, Chrysolina sahlbergi, Cryptocephalus sericeus, Bromius obscuris) I-II. istasyonlarda, 8’i (Derocrepis anatolica, Labidostomis metallica, Cryptocephalus elegantulus, Pachybrachis fimbriolatus, P. limbatus, Calomicrus apicalis, Galeruca interrupta, Nymphius lydius) II-III. istasyonlarda bulunmakta ve 3 tür ise (Longitarsus nigrofasciatus, Chrysolina herbacea, Cryptocephalus duplicatus) I-II ve III. istasyonlarda bulunmaktadır (Çizelge 3.1).

Güney yamaçtan toplanan 52 türün 28’inin I. istasyonda, 37 türün II. istasyonda, 9 türün III. istasyonda ve 5 türün IV. istasyonda varlığı tespit edilmiştir. Bulunan toplam 52 tür içerisinde, 9 türün (Podagrica malvae, Cassida fausti, Clytra bodemeyeri, C. novempunctata, Lilioceris faldermanni, Cryptocephalus bipunctatus, C. imperialis, C. prusias, C. trimaculatus) sadece I. istasyonla, 14 türün (Apthona pygmae, A. atrovirens, Chaetocnema concinna, Crepidodera aurata, Neocrepidodera transversa, Phyllotretra aerea, P. corrugata, Hypocassida subferruginae, Labidostomis asiatica, L. maculipennis, L. propinqua, L. rufa, Cryptocephalus sericeus, Exosoma neglectum) sadece II. istasyonla, 2 türün (Smaragdina xanthaspis, Cryptocephalus moehringi) ise sadece III. istasyonla ilişkili olduğu, 4 türün (Phyllotreta bulgarica, P. vittula, Psylliodes circumdatus, Cassida rubiginosa) ise sadece IV. istasyonda varolduğu tespit edilmiştir. Birden fazla istasyonda ortak olarak bulunan türlerin sayısı ise, 23’tür. Bu türlerden 16’sı (Altica oleracea, Dibolia timida, Longitarsus luridus, L. obliteratus, Psylliodes cupreus, P. instabilis, P. pyritosus, Cassida viridis, Clytra atraphaxidis, C. laeviscula, Coptocephala unifasciata, Cryptocephalus virens, Diorhabda fischeri, Galeruca interrupta, G. tanaceti, Luperus xanthopoda) I-II. istasyonlarda, 4’ü (Smaragdina biornata, S. limbata, Calomicrus apicalis, Phyllobrotica elegans) II-III. istasyonlarda ve 2 tür ise (Cryptocephalus duplicatus, Chrysolina herbacea) I-II ve III. istasyonlarda, Longitarsus nigrofasciatus ise, tüm güney kısım istasyonların her birinde ortak olarak bulunmuştur (Çizelge 3.1).

2008 yılı nisan-eylül dönemlerinde yapılan arazi çalışmaları sonucunda her iki yamaçtan, 8 altfamilyaya ait toplam 64 tür belirlenmiştir. Bu türlerden 7 altfamilyaya ait 27 tür kuzeyden, 7 altfamilyaya ait 52 tür ise güneyden tespit edilmiştir. Her iki

44 alandan tespit edilen ortak tür sayısı ise 15’tir (Şekil 3.3). Ayrıca, 2008 yılında elde edilen tür sayıları ve bunların yüzde dağılış oranları, Şekil 3.4’te gösterilmiştir.

Şekil 3.3. 2008 yılında bulunan türlerin yamaçlara göre dağılımı (K, kuzey istasyonları; G, güney istasyonları belirtmektedir).

2008 yılında elde edilen, türlerin güney ve kuzey yamaçlardaki dağılım verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

⎡⎤2C ⎡⎤2×15 S = ⇒ = 0,37 (3.2) ⎣⎦⎢⎥A+B+ 2C ⎣⎦⎢⎥37+12+×15 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuç; 2008 yılında her iki yamacın tür benzerliğinin % 37 olduğunu göstermektedir.

Şekil 3.4. 2008 yılı için kuzey ve güney yamaçlara göre yüzde oranları (K, kuzey istasyonları; G, güney istasyonları; K+G, kuzey ve güney istasyonlarda birlikte bulunmayı belirtmektedir).

45 3.3. Kapı Dağı’nın Kuzey ve Güney İstasyonlarında Bulunan Türlerin Yıllara Göre Baskınlık ve Sıklık Durumları

3.3.1. Baskınlık Durumlarının Değerlendirilmesi

2007 yılı itibariyle kuzey istasyonların içerisinde en baskın tür, % 7.89’luk oranıyla Longitarsus nigrofasciatus olmuştur. İkinci sırada % 6.57’lik değeri paylaşan Derocrepis anatolica ve Chrysolina herbacea bulunmaktadır. Alanın baskın türlerinin üçüncü sırasını ise, % 5.26’lık değere sahip Podagrica malvae, Chrysolina sahlbergi, Gonioctena fornicata Cryptocephalus elegantulus, ve C. flavipes olarak tespit edilmiştir. Arazi çalışmalarının yapıldığı ilk yıl itibariyle, güney istasyonları içerisinde rastlanan en baskın tür, % 19.20’lik oranıyla Crepidodera aurata olmuştur. İkinci sırada % 6.59’luk değeri ile Cryptocephalus octacosmus bulunmaktadır. Güneyin baskın türlerinin üçüncüsü ise, % 4.39’luk değerle Longitarsus nigrofasciatus olarak tespit edilmiştir (Şekil 3.5).

Şekil 3.5. 2007 yılının kuzey ve güney yamaçlarının baskınlık değerleri.

2008 yılı itibariyle kuzey istasyonlar içerisinde rastlanan en baskın tür olarak, % 15.70’lik değere sahip Chrysolina sahlbergi tespit edilmiştir. Longitarsus nigrofasciatus ve Pachybrachis fimbriolatus % 7.40’lık oranlarıyla ikinci sırayı paylaşmışlardır. Kuzey yamaç istasyonlarının baskın türlerin üçüncüsü ise, %

46 6.48’lik değeriyle Pachybrachis limbatus olarak tespit edilmiştir. Yine 2008 yılı itibariyle, güney yamaç istasyonları içerisinde rastlanan en baskın tür, % 15.70’lik oranıyla Crepidodera aurata, İkinci sırada % 6.69’luk değeri ile Cryptocephalus octacosmus bulunmaktadır. % 4.33’lük değere sahip Chrysolina herbacea ve Cryptocephalus virens güneyin en baskın türlerin üçüncü türleri olarak tespit edilmiştir (Şekil 3.6).

Şekil 3.6. 2008 yılı kuzey ve güney yamaçların baskınlık değerleri.

3.3.2. Sıklık Durumlarının Değerlendirilmesi

2007 yılında, kuzey istasyonlarda en sık olarak rastlanan türler sırasıyla; kuzey istasyonlarında, en baskın tür olma özelliğini de taşıyan % 50.00’lik sıklık değeri ile Longitarsus nigrofasciatus olmuş bunu % 41.60’lık sıklık frekansı ile Chrysolina herbacea, izlemiştir. Üçüncü sırada ise, % 33.30’lük değeri ile Cryptocephalus elegantulus bu iki türü izlemiştir.

2007 yılında güneydeki istasyonlarda en sık rastlanan türler sıralamasında ise sırasıyla; % 75.00’lik sıklık değerine sahip Chrysolina herbacea ilk sırada, % 50.00’lik değeri ile Longitarsus nigrofasciatus ikinci sırada yer almaktadır. Cryptocephalus bipunctatus ise % 41.60’lık değerle üçüncü sırada yer almıştır (Şekil 3.7).

47

Şekil 3.7. 2007 yılı kuzey ve güney yamaçlarında en sık bulunan türler ve oranları.

2008 yılında, kuzey istasyonlarda, en sık olarak rastlanan türler sırasıyla; % 50.00’lik değeri ile Chrysolina herbacea, % 41.60’lık oranıyla Longitarsus nigrofasciatus ikinci sıradaki en sık rastlanma yüzdesine sahip tür ve son olarak % 33.30’lük değerleri ile Cryptocephalus elegantulus ve Chrysolina sahlbergi’nin üçüncü sırada bulunduğu tespit edilmiştir.

2008 yılında, güney yamacın tüm istasyonlarında en sık rastlanan türler sırasıyla; % 75.00’lik değere sahip olan Chrysolina herbacea, % 50.00’lik değeri ile Longitarsus nigrofasciatus ve son olarak üçüncü sırada % 41.60’lık değeri ile Cryptocephalus duplicatus’un olduğu tespit edilmiştir (Şekil 3.8).

Şekil 3.8. 2008 yılı kuzey ve güney yamaçlarında en sık bulunan türler ve oranları.

48 3.4. Yaprak Böceklerinin Yüksekliğe Bağlı Tür Kompozisyon Benzerliği

3.4.1. I. İstasyon (1250 m, K1 ve G1)

2007 yılı verilerine göre, seçilen her iki yamacın I. istasyonlarından toplam 34 tür tespit edilmiştir. Her iki alanın türleri çeşitlilik bakımından kıyaslandığında, 5 türün sadece kuzey yamacın I. istasyonunda, 21 türün ise sadece güney yamacın I. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 8 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.9). Sadece kuzey yamacın I. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı; Alticinae’den, 1 (Dibolia kralii), Cassidinae’den, 1 (Cassida rubiginosa), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina sahlbergi), Cryptocephalinae’den, 1 (Cryptocephalus flavipes), Galerucinae’den, 1 (Luperus xanthopoda) tür şeklinde iken; güney yamacın I. istasyonundan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 8 (Altica oleracea, Apthona pygmae, Dibolia timida, Longitarsus luridus, L. lycopi, L. obliteratus, Psylliodes instabilis, P. pyritosus), Cassidinae’den, 1 (Cassida fausti), Clytrinae’den, 5 (Clytra atraphaxidis, C. bodemeyeri, C. laeviscula, Coptocephala unifasciata, Smaragdina biornata), Criocerinae’den, 1 (Lilioceris faldermanni), Cryptocephalinae’den, 4 (Cryptocephalus bipunctatus, C. prusias, C. sericeus, C. trimaculatus), Galerucinae’den, 2 (Galeruca tanaceti, Phyllobrotica elegans) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 8 türün altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 3 (Longitarsus nigrofasciatus, Psylliodes cupreus, Podagrica malvae), Cassidinae’den, 1 (Cassida viridis), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina herbacea), Clytrinae’den, 5 (Clytra novempunctata), Cryptocephalinae’den, 2 (Cryptocephalus duplicatus, C. imperialis) tür şeklindedir (Çizelge 3.1).

Bir sonraki yılda, her iki yamacın I. istasyonlarından toplam 34 tür kaydedilmiştir. Bulunan türler, çeşitlilik açısından kıyaslandığında, 5 türün sadece kuzey yamacın I. istasyonunda, 21 türün ise sadece güney yamacın I. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 8 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.9). Kuzey yamacın I. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina sahlbergi), Clytrinae’den, 2 (Labidostomis asiatica, L. rufa), Cryptocephalinae’den, 1 (Cryptocephalus sericeus),

49 Eumolpinae’den, 1 (Bromius obscuris) tür şeklinde iken, güney yamaçtaki I. istasyondan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 5 (Altica oleracea, Dibolia timida, Longitarsus luridus, Psylliodes instabilis, P. pyritosus), Cassidinae’den, 1 (Cassida fausti), Clytrinae’den, 5 (Clytra atraphaxidis, C. bodemeyeri, C. laeviscula, C. novempunctata, Coptocephala unifasciata) Criocerinae’den, 1 (Lilioceris faldermanni), Cryptocephalinae’den, 3 (Cryptocephalus prusias, C. trimaculatus, C. virens), Galerucinae’den, 5 (Diorhabda fischeri, Galeruca interrupta, G. tanaceti, Luperus xanthopoda, Nymphius lydius) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 9 türün altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 4 (Longitarsus nigrofasciatus, L. obliteratus, Psylliodes cupreus, Podagrica malvae), Cassidinae’den, 1 (Cassida viridis), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina herbacea), Cryptocephalinae’den, 3 (Cryptocephalus bipunctatus, C. duplicatus, C. imperialis) tür şeklindedir (Çizelge 3.1).

Şekil 3.9. 2007–2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların I. istasyonlarının tür sayıları ve ortak türleri.

2007 ve 2008 yıllarına ait her iki alanın Şekil 3.9’daki verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

⎡⎤28× ⎡⎤2×9 S= =0,38 ve S = =0,41 (3.3) ⎣⎦⎢⎥21+5+× 2 8 ⎣⎦⎢⎥20+5+×9 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuçlar; her iki alanın I. istasyonlarının benzerliğinin 2007 yılında % 38; 2008 yılında ise, % 41 olduğunu göstermektedir.

50 3.4.2. II. İstasyon (1500 m, K2 ve G2)

2007 yılı verilerine göre, seçilen her iki yamacın II. istasyonlarından toplam 46 tür tespit edilmiştir. Her iki alanın türleri çeşitlilik bakımından kıyaslandığında, 10 türün kuzey yamacın II. istasyonunda, 26 türün ise güney yamacın II. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 10 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.10). Kuzey yamacın II. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 3 (Longitarsus alfieri, L. ochroleuchus, Podagrica malvae), Chrysomelinae’den, 2 (Chrysolina sahlbergi, Timarcha tenebricosa), Clytrinae 1 (Labidostomis metallica), Cryptocephalinae’den, 4 (Cryptocephalus elegantulus, C. flavipes, C. prusias, Pachybrachis fimbriolatus) şeklinde iken, güney yamacın II. istasyonundan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 10 (Altica oleracea, Crepidodera aurata, Dibolia timida, Longitarsus luridus, Neocrepidodera transversa, Phyllotreta aerea, P. corrugata, Psylliodes cupreus, P. instabilis, P. pyritosus), Cassidinae’den, 2 (Cassida rubiginosa, C. viridis), Chrysomelinae’den, 1 (Entomoscelis suturalis), Clytrinae’den, 7 (Clytra atraphaxidis, C. bodemeyeri, C. laeviscula, Coptocephala unifasciata, Labidostomis propinqua, L. rufa, Smaragdina biornata), Galerucinae’den, 6 (Calomicrus chevrolati, Diorhabda fischeri, Exosoma neglectum, Galeruca tanaceti, Luperus xanthopoda, Phyllobrotica elegans) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 10 türün altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 2 (Longitarsus nigrofasciatus, L. obliteratus), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina herbacea), Clytrinae’den, 1 (Smaragdina limbata) Cryptocephalinae’den, 3 (Cryptocephalus bipunctatus, C. duplicatus, C. sericeus), Galerucinae’den, 3 (Calomicrus apicalis, Galeruca interrupta, Nymphius lydius) tür şeklindedir (Çizelge 3.1).

Çalışmaların devam ettiği 2008 yılında, her iki yamacın II. istasyonlarından toplam 49 tür kaydedilmiştir. Yamaçlar, tür çeşitliliği açısından kıyaslandığında, 12 türün sadece kuzey yamacın II. istasyonunda, 31 türün ise sadece güney yamacın II. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 6 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.10). Kuzey yamacın II. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 3 (Derocrepis anatolica, Longitarsus alfieri, Podagrica malvae), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina sahlbergi),

51 Clytrinae’den, 1 (Labidostomis metallica), Cryptocephalinae’den, 5 (Cryptocephalus elegantulus, C. flavipes, C. turcicus, Pachybrachis fimbriolatus, P. limbatus), Eumolpinae 1 (Bromius obscuris), Galerucinae’den, 1 (Nymphius lydius) tür şeklinde iken, güney yamaçtaki II. istasyondan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den 14 tür (Altica oleracea, Aphtona pygmae, Aphtona atrovirens, Chaetocnema concinna, Crepidodera aurata, Dibolia timida, Longitarsus luridus, L.obliteratus, Neocrepidodera transversa, Phyllotreta aerea, P. corrugata, Psylliodes cupreus, P. instabilis, P. pyritosus), Cassidinae’den, 2 (Cassida viridis, Hypocassida subferruginae), Clytrinae’den, 9 (Clytra atraphaxidis, C. laeviscula, Coptocephala unifasciata, Labidostomis asiatica, L. maculipennis, L. propinqua, L. rufa, Smaragdina biornata, S. limbata ), Cryptocephalinae’den, 1 (Cryptocephalus virenns), Galerucinae’den, 5 (Diorhabda fischeri, Exosoma neglectum, Galeruca tanaceti, Luperus xanthopoda, Phyllobrotica elegans) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 6 türün altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 1 (Longitarsus nigrofasciatus,), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina herbacea), Cryptocephalinae’den, 2 (Cryptocephalus duplicatus, C. sericeus), Galerucinae’den, 2 (Calomicrus apicalis, Galeruca interrupta) tür şeklindedir (Çizelge 3.1).

Şekil 3.10. 2007–2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların II. istasyonlarının tür sayıları ve ortak türleri.

2007 ve 2008 yıllarına ait her iki alanın Şekil 3.10’daki verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

⎡⎤2×10 ⎡⎤2×6 S= = 0,36 ve S = =0,21 (3.4) ⎣⎦⎢⎥26+10+×10 2 ⎣⎦⎢⎥31+12+×6 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuçlar; her iki alanın II. istasyonlarının benzerliğinin 2007 yılında % 36; 2008 yılında % 21 olduğunu göstermektedir.

52 3.4.3. III. İstasyon (1750 m, K3 ve G3)

2007 yılı verilerine göre, seçilen her iki yamacın III. istasyonlarından toplam 20 tür tespit edilmiştir. Her iki alanın türleri çeşitlilik bakımından kıyaslandığında, 11 türün sadece kuzey yamacın III. istasyonunda, 6 türün ise sadece güney yamacın III. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 3 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.11). Kuzey yamacın III. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı; Alticinae’den, 1 (Derocrepis anatolica) tür, Chrysomelinae’den, 1 (Gonioctena fornicata), Clytrinae’den, 3 (Labidostomis metallica, L. rufa, Smaragdina limbata), Cryptocephalinae’den, 4 (Cryptocephalus elegantulus, C. turcicus, Pachybrachis fimbriolatus, P. tesellatus), Eumolpinae’den, 1 (Macrocoma rubripes), Galerucinae’den, 1 (Nymphius lydius) tür şeklinde iken, güney yamacın III. istasyonundan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Clytrinae’den, 1 (Coptocephala unifasciata), Cryptocephalinae’den, 2 (Cryptocephalus octacosmus, C. octomaculatus), Galerucinae’den 3, (Diorhabda fischeri, Galeruca tanaceti, Phyllobrotica elegans) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 3 türün altfamilyalara göre dağılımı ise; Alticinae’den, 1 (Longitarsus nigrofasciatus), Chrysomelinae’den, 1 (Chrysolina herbacea), Cryptocephalinae’den, 1 (Cryptocephalus duplicatus) tür şeklindedir (Çizelge 3.1). Bir sonraki yıl, her iki yamacın III. istasyonlarından toplam 18 tür kaydedilmiştir. Tür sayıları çeşitlilik açısından kıyaslandığında, 9 türün sadece kuzey yamacın III. istasyonunda, 5 türün ise sadece güney yamacın III. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. 4 tür ise her iki alanda ortak olarak bulunmuştur (Şekil 3.11). Kuzey yamacın III. istasyonundan tespit edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı; Alticinae’den, 1 (Derocrepis anatolica) tür, Clytrinae’den, 1 (Labidostomis metallica), Cryptocephalinae’den, 5 (Cryptocephalus elegantulus, C. moehringi, Pachybrachis fimbriolatus, P. limbatus, P. tesellatus), Galerucinae’den 2 (Galeruca interrupta, Nymphius lydius) tür şeklinde iken, güney yamaçtaki III. istasyondan elde edilen türlerin altfamilyalara göre dağılımı ise; Clytrinae’den 3 (Smaragdina biornata, S. limbata, S. xanthaspis), Cryptocephalinae’den 1 (Cryptocephalus octacosmus), Galerucinae’den 1 (Phyllobrotica elegans) tür şeklindedir. Alandan ortak olarak bulunan 4 türün altfamilyalara göre dağılımı ise Alticinae’den 1 (Longitarsus nigrofasciatus), Chrysomelinae’den 1 (Chrysolina herbacea),

53 Cryptocephalinae’den 1 (Cryptocephalus duplicatus) Galerucinae’den 1 (Calomicrus apicalis) tür şeklindedir (Çizelge 3.1).

Şekil 3.11. 2007 ve 2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların III. istasyonlarının tür sayıları ve ortak türleri.

2007 ve 2008 yıllarına ait her iki alanın Şekil 3.11’deki verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

⎡⎤2×3 ⎡⎤2×4 S= =0,26 ve S = =0,36 (3.5) ⎣⎦⎢⎥11+6+×3 2 ⎣⎦⎢⎥9+5+×4 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuçlar; her iki alanın III. istasyonlarının benzerliğinin 2007 yılında % 26; 2008 yılında % 36 olduğunu göstermektedir.

3.4.4. IV. İstasyonlar (2000 m, K4 ve G4)

2007 yılı verilerine göre, seçilen her iki yamacın IV. istasyonlarından toplam 3 tür tespit edilmiştir. Her iki alanın türleri çeşitlilik bakımından kıyaslandığında, 1 türün sadece kuzey yamacın IV. istasyonunda, 2 türün ise sadece güney yamacın IV. istasyonunda dağılış gösterdiği görülmektedir. Her iki alanda ortak olarak bulunan hiçbir türe rastlanmamıştır (Şekil 3.12). Kuzey yamacın IV. istasyonundan tespit edilen tek tür Alticinae’den Derocrepis anatolica iken, güney yamacın IV. istasyonundan elde edilen türler ise: Alticinae’den Longitarsus nigrofasciatus ve Psylliodes circumdatus şeklindedir (Çizelge 3.1).

Bir sonraki yıl, kuzey yamaçtan hiçbir tür toplanamamış, güney yamaçtaki IV. istasyondan ise toplam 5 tür kaydedilmiştir. Bu 5 tür, sadece güney yamacın IV.

54 istasyonunu tercih ettiği görülmektedir (Şekil 3.12). 2008 yılı içerisinde bu istasyondan elde edilen türler; Alticinae’den Longitarsus nigrofasciatus, Phyllotreta bulgarica, P. vittula, Psylliodes circumdatus ve Cassidinae’den Cassida rubiginosa şeklindedir (Çizelge 3.1).

Şekil 3.12. 2007 ve 2008 yılı verilerine göre, kuzey ve güney yamaçların IV. istasyonlarının tür sayıları ve ortak türleri.

2007 ve 2008 yıllarına ait her iki alanın Şekil 3.12’deki verilerini Sørensen benzerlik indeksi formülünde yerine koyduğumuzda;

⎡⎤2×0 ⎡⎤2×0 S= = tanımsız ve S== tanımsız (3.6) ⎣⎦⎢⎥1+2+×0 2 ⎣⎦⎢⎥1+5+×0 2 değerleri elde edilmiştir. Bu sonuçlar; her iki alanın IV. istasyonlarının 2007 ve 2008 yılında herhangi bir benzerliğinin olmadığını göstermektedir.

Yüksekliğe bağlı olarak istasyonların benzerlik durumlarını incelediğimizde ise, farklı yamaçlarda, birbirinden oldukça farklı kombinasyonlarla karşılaşmaktayız. Çalışma süresince, iki farklı yamaçta yaşayan türlerin karşılaştırması sonucunda, I. istasyonlardaki benzerlik değerleri, % 33; II. ve III. alanlardaki benzerlik oranı, % 30 ve son olarak IV. istasyonlarda ise ortak herhangi bir tür bulunamadığından benzerlik oranı, matematiksel olarak tanımsız bir değer aralığındadır. Bu durum, IV. istasyonlar arasında herhangi bir benzerliğin olmadığını göstermektedir.

55 4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Çalışmaların yürütüldüğü 2007–2008 yıllarının verileri göz önüne alındığında her iki yamaçta belirlenmiş 8 adet istasyondan toplam 74 Chrysomelidae türü bulunmuştur. Bunlardan 8 altfamilyaya ait, 62 tür ilk arazi periyodunda, yine 8 altfamilyaya ait 65 tür ise ikinci arazi periyodunda bulunmuştur.

Araştırma süresince, Dibolia kralii, Longitarsus lycopi, L. ochroleuchus, Entomoscelis suturalis, Gonioctena fornicata, Timarcha tenebricosa, Cryptocephalus octopunctatus, Macrocoma rubripes ve Calomicrus chevrolati yalnızca 2007 yılında bulunmuştur. Phyllotreta bulgarica, P. vittula, Hypocassida subferruginae, Labidostomis maculipennis, Smaragdina xanthaspis, Cryptocephalus moehringi, Pachybrachis limbatus ve Bromius obscuris türlerine ise sadece 2008 yılında rastlanmıştır. Bu türler içerisinde Phyllotreta bulgarica ve Pachybrachis limbatus birey sayıları bakımından 7’şer bireyle temsil edilirken, diğer türler birey sayısı bakımından 4’ü geçmemektedirler. Bu durum, subalpin bölgelerdeki arazi ve iklimsel şartlara bağlanabilir. Sayısal anlamda, toplanılan materyaller, çalışmaların yürütüldüğü alanlarda 2007 ve 2008 yılları arasında tür zenginliği bakımından büyük bir fark olmadığını ortaya koymuştur.

4.1. Yüksekliğin Tür Çeşitliliğine Etkisi

Çalışma, çeşitli yükseklikleri (1250, 1500, 1750 ve 2000 m) içeren 8 istasyonda yürütülmüştür. Bu farklı alanlar içerisinde sadece belirli yüksekliklerden bulunan ve yükseklik tercihleri olabileceği düşünülen türler şu şekilde sıralanabilir:

1250 m’den, Dibolia kralii, Longitarsus lycopi, Cassida fausti, Clytra novempunctata, Lilioceris faldermanni, Cryptocephalus trimaculatus; 1500 m’den, Apthona atrovirens, Chaetocnema concinna, Crepidodera aurata, Longitarsus alfieri, L. ochroleuchus, Neocrepidodera transversa, Phyllotreta aerea, P. corrugata, Hypocassida subferruginae, Entomoscelis suturalis, Timarcha tenebricosa, Labidostomis maculipennis, Labidostomis propinqua, Calomicrus chevrolati, Exosoma neglectum; 1750 m’den, Gonioctena fornicata, Smaragdina xanthaspis,

56 Cryptocephalus octacosmus, C. octomaculatus, C. moehringi, Pachybrachis tesellatus, Macrocoma rubripes; 2000 m’den, Phyllotreta bulgarica, P. vittula, Psylliodes circumdatus.

Bu türler içerisinden Timarcha cinsine ait türlerin belirgin yükseklik tercihinin olduğu Jolivet vd. (1994), Cloudsley-Thompson (2000) tarafından belirtilmiştir.

Tüm türler içerisinde herhangi bir dikey dağılım tercihi bulunmayan türler ise, Longitarsus nigrofasciatus, Chrysolina herbacea ve Cryptocephalus duplicatus olarak düşünülebilir. Çünkü bu türlerin hemen hemen her bir istasyondan elde edilmesi bu durumu kuvvetlendirmektedir.

Lopatin (1996)’e göre ise genel olarak alpin Chrysomelidlerin çoğunluğu Chrysomelinae, Galerucinae ve Alticinae altfamilyalarına bağlı türlerden oluşmaktadır. Eumolpinae, Cryptocephalinae, Clytrinae ve Cassidinae alt familyalarının bazı türlerinin de alpin bölgelerde yaşamaya adapte oldukları bilinmektedir.

Lopatin (1996)’in yapmış olduğu çalışmalara paralel olarak bu araştırmanın neticesinde, Alticinae ve Cassidinae türleri yüksek bölgelerden tespit edilmiştir (Şekil 4.1). Diğer altfamilyalara ait bireylerin çalışma alanının alpinik kesiminde bulunamaması, alanın alpin bölgeler olarak nitelediğimiz 2000 m ve üzeri yüksekliklerin özellikle ilbahar-yaz mevsiminde koyun otlak alanı olarak kullanılması ve bunun neticesinde alanın aşırı otlatmaya maruz kalması, aynı zamanda, yaprak böceklerinin konaklarını oluşturan bitki çeşitliliğinin bu rakım değerlerinde en alt seviyede bulunması veya konak bitkilerin tek düze olmasıyla açıklanabilir.

Ayrıca, soğuk iklim, kar örtüsü, toprak yapısı, antropojenik etmenler ve özellikle konak bitki etkisi böceklerin çeşitliliğini bu yüksekliklerde kısıtlayan sebepler olarak karşımıza çıkmaktadır.

57 Chikatunov vd. (2000)’nin İsrail’de bulunan Evrim Kanyonu’nda yapmış olduğu çalışmada, yüksekliğin artmasıyla tür sayısında ve çeşitlilikte meydana gelen azalma, yapmış olduğumuz çalışmayla bu bağlamda örtüşmektedir. Ancak, Chikatunov vd. (2000)’nin yaptığı çalışmada, en fazla tür sayısı en alt seviyedeki istasyondan (30 m a.s.l) bulunmuştur. Yaptığımız çalışmada, bu durumdan farklı olarak en fazla tür sayısı I. istasyon (43 tür) yerine II. istasyondan (56 tür) bulunmuştur (Şekil 4.1). Tür zenginliği bakımından bu duruma, I. istasyondaki çalışma alanının, zirve istasyonuna benzer şekilde, çoğunlukla zirai faaliyetlerden etkilenecek kadar tarım arazilerine yakın olması, mesirelik bölgeleri ve turistik alanları bünyesinde barındırmasın ve bundan dolayı antropojenik etkilere maruz kalması olarak açıklayabiliriz. III. ve IV. istasyonlarda tespit edilen tür çeşitliliğindeki azalma, yine aynı çalışma ile paralellik göstermaktedir. Altfamilya / Rakım 1250 m 1500 m 1750 m 2000 m Criocerinae 1 0 0 0 Clytrinae 10 11 6 0 Cryptocephalinae 8 11 9 0 Eumolpinae 1 1 1 0 Chrysomelinae 2 3 2 0 Galerucinae 6 8 6 0 Cassidinae 3 2 0 1 Alticinae 12 20 2 5

Çizelge 4.1. 2007 – 2008 yıllarında, tüm istasyonlarda tespit edilen altfamilyalar ve tür sayıları.

4.2. Baskın ve Nadir Türler

Alanlarda iki yıl sonunda bulunan en baskın türlerin içerisinde % 19.20’lik oranıyla yalnızca güney yamaçta, 1500 m yükseklikte bulunan Crepidodera aurata, bölgede küçük bir alanda bulunan Populus sp. üzerinden, oldukça yoğun bir şekilde toplandığı için dikkat çekicidir. Diğer baskın türler ise, % 15.70 değeriyle Chrysolina sahlbergi ve % 7.89 oranıyla Longitarsus nigrofasciatus olmuştur. Bu türler

58 içerisinde sadece L. nigrofasciatus iki yamaçta da bulunmaktadır. Tüm arazi süresi boyunca, yamaçlardan kaydedilen örnekler içerisinde sadece bir tek bireyle temsil edilen birçok tür vardır. Bunlardan bazıları (Aphtona atrovirens, Chaetocnema concinna, Phyllotreta vittula, Hypocassida subferruginae, Timarcha tenebricosa, Labidostomis maculipennis, Smaragdina xanthaspis, Cryptocephalus moehringi, Macrocoma rubripes, Calomicrus chevrolati) olarak tespit edilmiştir. Bu durum arazinin yapısından, buralarda yaşayan yaprak böceklerin beslenme davranış özelliklerinden veya sadece konak bitkilerin dağılışından kaynaklanıyor olabilir.

4.3. Sıklık Değerleri

Arazi çalışmaları sonucunda, bulunan türlerin sıklık değerleri incelendiğinde, iki yıl arasındaki değerlerin birbirine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Bu durum mevsimsel değişkenlere adapte olabilen ve konak bitkisi ile beraber alanda sürekli olarak bulunabilen türlerin varlığına bağlı olarak açıklanabilir. Bu durumun ortaya çıkmasındaki temel nedenlerden bir tanesi, Lopatin (1996)’in de çalışmasında bahsettiği gibi, alanlardaki bitkisel çeşitliliğe bağlanabilir. Bu değişimlere adapte olabilen türler, sıklık değerleri açısından üst sıralarda yer almaktadır.

4.4. Yamaç Farklılığının Tür Çeşitliliğine Etkisi

Chikatunov vd. (2000)’nin yapmış olduğu çalışma sonucunda yamaçlar arasında tür çeşitliliği bakımından belirgin bir farklılık dikkati çekmektedir. Güney yamaçta bulunan tür çeşitliliği, kuzey yamaçtakine oranla daha fazladır. Bu durumun nedeni, iki farklı yamaçta gözlenen mikro-klimatik etmenler olabileceği araştırmacılar tarafından vurgulanmaktadır. Bu etmenler içerisinde solar radyasyonun etkisine bağlı olarak, güney yamaçlardaki canlı çeşitliliğindeki yüksek oran açıklanmaya çalışılmıştır. Van Valen (1965)’e göre bu durum, daha fazla solar radyasyona maruz kalan güneyin, kuzeye oranla daha sıcak, genel anlamda daha az nemli fakat günlük nem ve sıcaklık miktarındaki değişim bakımından daha geniş bir canlı çeşitliliğine ev sahipliği yapabilecek dalgalanmalara sahip olmasıyla açıklanmıştır. Çalışmamız, bu açıdan da araştırmacıların verileriyle örtüşmektedir. Şekil 4.2’den de anlaşılacağı gibi sadece güney yamaç istasyonlarındaki tür çeşitliliği (38 tür) ile sadece kuzeydeki

59 tür çeşitliliği (16 tür) açık bir şekilde bu iki farklı alanın farklı tür kompozisyonlarının olduğunu göstermektedir.

Şekil 4.2. 2007–2008 yılları süresince bulunan türlerin yamaçlara göre yüzdelik dağılımı (K, kuzey yamaç, G, güney yamaç ve K+G, kuzey ve güney yamaçlar).

İstasyonlardan elde edilen benzerlik verileri ışığında, iki yamacın birbirine benzerliğinin yükselti arttıkça azaldığı belirlenmiştir. Bu durum yüksekliğin etkisiyle, farklı iki yamaçta oluşan yaprak böceği tür kompozisyonunun zirveye doğru çıkıldıkça birbirlerinden oldukça farklılaştığı sonucunu doğurmaktadır. Benzerlik oranındaki bu düşüşün nedeni olarak yine solar radyasyonun etkisi sonucu yamaçlarda meydana gelen değişimler, yükseklik arttıkça konak bitki örtüsündeki azalma veya üst kesimlerin genelde tek tip vejetasyon ile örtülmesi ile ortaya çıkan negatif değişimler bu sebepler arasında gösterilebilir.

60 5. KAYNAKLAR

Audience, 2004. İnternet Sitesi. http://www.audiencedialogue.org/gloss-stats.html. Erişim Tarihi: 15.09.2008

Aslan, E. G., Gök, A., 2006. Host-plant relationships of 65 flea beetles species from Turkey, with new associations (Coleoptera: Chrysomelidae: Alticinae). Entomological News, 117, 3, 297-308

Balmer, O., 2002. Species List in Ecology an Conservation: Abundances Matter. Conservation Biology, 16, 4, 1160-1161.

Booth, R. G., Cox, M. L., Madge, R. B., 1990. II E Guides to Insect of Importance to Man 3. Coleoptera. Cambridge University Press, 384p.UK

Brückmann, M., 2002. Aufnahme und Metabolisierung von Pyrrolizidin-Alkaloiden durch Ithomiiden sowie Untersuchungen zur enzymatischen bildung von Salicylaldehyd im Wehrsekret von Chrysomeliden. Von der Gemeinsamen Naturwissenschaftlichen Fakultät der Technischen Universität Carolo- Wilhelmina zu Braunschweig, Grades eines Doktors, 142p., Brunswick.

Cloudsley-Thompson, J.L., 2001. Thermal and water relations of desert beetles. Naturwissenschaften, 88, 447–460.

Chikatunov, V., Pavlĭček, T., Lopatin, I., Nevo, E., 2000. Biodiversity and microclimatic divergence of chrysomelid beetles at 'Evolution Canyon', Lower Nahal Oren, Mt Carmel, Israel. Biological Journal of the Linnean Society, 69, 139-152.

Çilbiroğlu, E. G., Gök, A., 2004. Flea Beetles (Coleoptera: Chrysomelidae) of Isparta, Turkey, with Habitat Use and Host Plant Associations. Proceedings of the Entomological Society of Washington, 106, 4, 858-864

Forrest, W. H., Reynaldo G. A., 2001. Insect on Palms. Oxford University Pres, 432p., USA.

Furth, D. G., 1980. Zoogeography and Host Plants of Longitarsus in Israel, with Descriptions of Six New Species (Coleoptera: Chrysomelidae). Israel Journal of Entomology, 13, 79-124.

Gillot, C., 1995. Entomology. Plenum Pres, 798p., New York.

Gök, A., 1999. Dedegöl Dağları (Isparta) Coleoptera: Chrysomelidae (Clytrinae, Cryptocephalinae, Chrysomelinae, Alticinae ve Cassidinae) Türleri Üzerine Faunistik ve Sistematik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniv., Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, 127s, Isparta.

61 Gök, A., 2002. Faunistic studies on the species Pachybrachis Chevrolat and Cryptocephalus Geoffroy (Coleoptera, Chrysomelidae, Cryptocephalinae) of Dedegöl Mountains (Isparta), Turkish Journal of Zoology, 26, 31-42.

Gök, A., 2003. Faunistic studies on the species of the subfamily Clytrinae (Coleoptera, Chrysomelidae) of Dedegöl Mountains (Isparta), Turkish Journal of Zoology, 27, 187-194.

Gök, A., Çilbiroğlu, E. G., Ayvaz, Y., 2003. New contribution to the Turkish flea beetle fauna Coleoptera, Chrysomelidae, Alticinae), Israel Journal of Zoology, 49, 319-320.

Gök, A., Çilbiroğlu, E.G., 2005. Studies on abundance, biology and harmfulness of leaf beetles (Coleoptera: Chrysomelidae) in natural bush vegetation in Isparta, Turkey, Journal of Pest Science, 78, 1, 13-15.

Gök, A., Çilbiroğlu, E. G., 2006. Species Composition and Abundance of Flea Beetles (Coleoptera: Chrysomelidae) Associated with Moist Habitats in Isparta and Burdur Provinces, Turkey, Proceedings of the Entomological Society of Washington, 108, 3, 543-549.

Gruev, B., Tomov, V., 1984. Fauna Bulgarica 13, Coleoptera, Chrysomelidae, Part I, Orsodacninae, Zeugophorinae, Donaciinae, Criocerinae, Clytrinae, Cyrptocephalinae, Lamprosomatinae, Eumolpinae. In Aedibus Academie Scientiarum Bulgaricae, 220p., Sofia.

Gruev, B., Tomov, V., 1986. Fauna Bulgarica. 16 Coleoptera, Chrysomelidae Part II Chrysomelinae, Galerucinae, Alticinae, Hispinae, Cassidinae, In Aedibus Academie Scientiarum Bulgaricae, 388p., Sofia.

Hsiao, T.H., 1994. Molecular techniques for studying systematics and phylogeny of Chrysomelidae. Novel aspects of the Biology of the Chrysomelidae, pp. 511- 525. Series Entomologica, vol. 50. Kluwer Academic Publishers, 582p., Dordrecht, The Netherlands.

Iadiza-Cricyt, 2004. İnternet Sitesi. www3.cricyt.edu.ar/entomologia/Sistematica_ Chrysomelidae.html. Erişim Tarihi: 06.06.2008

İzbırak, R., 2001. Türkiye I. Milli Eğitim Basımevi, 450s, İstanbul, Türkiye.

Jolivet, P., Cox, M. L., Petitpierre, E., 1994. Novel aspects of the Biology of the Chrysomelidae, Series Entomologica, vol. 50. Kluwer Academic Publishers, 582p. Dordrecht, The Netherlands.

Jolivet, P. & Verma, K. K. 2002: Biology of leaf beetles. Intercept Ltd., 335p., USA.

Jolivet, P. 2005. Brachyelytry among Chrysomelidae. Lambillionea, 105, 371-384.

62 Kasap, H., 1982. İç Anadolu Bölgesi Clytrinae, Cryptocephalinae, Eumolpinae, Chrysomelinae, Hispinae ve Cassidinae (Chrysomelidae, Coleoptera) Türlerinin Saptanması ve Taksonomik İncelenmesi. TÜBİTAK, Proj. No. TBAK-327 (Yayınlanmamış Rapor).

Kaynak, G., Tarımcılar, G., Günay, R., Yılmaz, Ö., 2006. Uluborlu (Isparta) Florası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 13, 2, 49-90

Krebs, C. J., 1994. Ecology: The experimental analysis of distribution and abundance. Addison-Wesley Educational Publishers, 801p., UK.

Legrand, P., 1998. İnternet Sitesi. http://www.inra.fr/hyppz/ZGLOSS/6g---117.htm. Erişim Tarihi: 11.08.2006

Lopatin, I. K., 1984. Leaf beetles (Chrysomelidae) of the Central Asia and Kazakhstan. Oxonian Press, 416p., New Delhi.

Lopatin, I. K., 1996. High Altitude Fauna of the Chrysomelidae of Central Asia: Biology and Biogeography. In: Chrysomelidae Biology. 3. General Studies. (P.Jolivet and M. L. Cox -eds.) pp.3-12. Amsterdam, The Netherlands, SPB Academic Publishers.

Maczey, N., 2004. The Auchenorrhyncha communities of chalk grassland in southern England. Naturwissenschaft Fachbereich 3: Mathematik- Naturwissenschaften Universität Koblenz, Grades eines Doktors, 230p., Landau.

Mani, M. S., 1974. Fundementals of High Altitude Biology. Oxford and IBH Publishing Co. 196p., New Delhi.

Marion-Poll, F., 2004. http://quasimodo.versailles.inra.fr/inapg/coleoptagro/familles/ famtot.htm. Erişim Tarihi: 15.08.2008

Medeiros, L., Vasconcellos-Neto, J., 1994. Host plants and seasonal abundance patterns of some Brazilian Chrysomelidae. In: Novel aspects of the Biology of the Chrysomelidae. (Jolivet, P., Cox, M. L., Petitpierre, E., -eds.). Kluwer Academic Publishers, pp.185-189, Dordrecht, The Netherlands.

Merkmale der Blattkäfer, 2004. İnternet Sitesi. http://www.faunistik.net/DETINV ERT/COLEOPTERA/CHRYSOMELIDAE/chrysomelidae_merkmale.html. Erişim Tarihi: 25.08.2006.

Mirzoeva, N., 2001. A Study of the Ecofaunal Complexes of the Leaf-Eating Beetles (Coleoptera, Chrysomelidae) in Azerbaijan. Turkish Journal of Zoology, 25, 41-52.

Mohr, K. H., 1966. Chrysomelidae In: Die Kafer Mitteleuropas. (Freude, H., Harde, K., Lohse, G. A., -eds.) Band. 9, pp.95-299, Krefeld.

63 Ohsawa, M., Nagaike, T., 2006. Influence of forest types and effects of forestry activies on species richness and composition of Chrysomelidae in the central mountainous region of Japan. Biodiversity and Conservation, 15, 1179-1191.

Peter, C., 2005. İnternet Sitesi. http://www.geocities.com/brisbane_leafbeetles/ CHRYSOMELIDAE. Erişim Tarihi: 19.06.2008

Petitpierre, E., Juan, C., 1994. Genome size, chromosomes, and egg-chorion ultrastructure in the evolution of Chrysomelidae. In: Novel aspects of the biology of the Chrysomelidae. (Jolivet, P. H., Cox, M. L., Petitpierre, E. - eds.). Kluwer Academic Publishers, pp.213-225, Dordrecht, The Netherlands.

Sassi, D., Kısmalı, Ş., 2000. The Cryptocephalinae of Turkey, with informations on their Distribution and Ecology. Memorie della Società Entomologica Italiana, 78, 71-129.

Santiago-Blay, J. A., 1994. Paleontology of Leef Beetles, In: Novel aspects of the biology of the Chrysomelidae. (Jolivet, P. H., Cox, M. L., Petitpierre, E.). Kluwer Academic Publishers, pp.1-68, Dordrecht, The Netherlands.

Schilthuizen, M., 2002. İnternet Sitesi. http://www.bbec.sabah.gov.my/overall/ bbec21/Coleoptera.pdf#search=%22Chrysomelidae%20%2B%20body%20sh ape%22. Erişim Tarihi: 12.05.2008

Selman, B. J., 1994. Eggs and oviposition in Chrysomelid beetles. In: Novel aspects of the Biology of the Chrysomelidae. (Jolivet, P. H., Cox, M. L., Petitpierre, E. -eds.). Kluwer Academic Publishers, pp.69-74, Dordrecht, The Netherlands.

Staines, C., 2002. İnternet Sitesi. http://www.inbio.ac.cr/papers/chrysomelidae/esp/ index.html. Erişim Tarihi: 13.05.2008

Şen, İ., 2007. Isparta ilinde seçilmiş çam-meşe-alıç ağırlıklı karışık orman ekosistemlerinin yaprak böcekleri (Coleoptera: Chrysomelidae). S.D.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 51s, Isparta.

Şen, İ., Gök, A., 2009. Leaf beetle communities (Coleoptera: Chrysomelidae) of two mixed forest ecosystems dominated by pine-oakhawthorn in Isparta province, Turkey. Annales Zoologici Fennici, (in press)

Warchałowski, A., 1991a. Chrysomelidae Stonkowate (Insecta: Coleoptera) Czść II (Podrodziny: Clytrinae i Cryptocephalinae). Fauna Polski, Tom. 13, 347p., Warszawa.

Warchałowski, A., 1991b. Kurze Übersicht der oberseits hellen Calomicrus Steph.- Arten (Coleoptera: Chrysomelidae: Galerucinae). Genus, 2, 41-55.

64 Warchałowski, A., 1994. Chrysomelidae, Stonkowate (Insecta: Coleoptera), Czesc IV, (Chrysomelina, Gonioctenina, Phratorina i Entomoscelina oraz podrodzina Galerucinae). Fauna Polski, Tom 16, 302p., Warszawa.

Warchałowski, A., 2003. The leaf-beetles of Europe and the Meditterranean area. Natura optima dux Foundation, 600p., Warszawa.

VanDyk, J., 2006. İnternet Sitesi. http://bugguide.net /node/view/180. Erişim Tarihi: 01.08.2008

Van Valen L., 1965. Morphological variation and width of ecological niche. American Naturalist, 99, 377-390.

Volkovitsh, M. G., Dolgovskaya, M. Y., Reznik, S. Y., Cristofaro, M., 2000. The Life History of Aphthona russica sp. nov. (Coleoptera: Chrysomelidae: Alticinae), a Potential Biological Control Agent of Leafy Spurge. Proceedings of the X International Symposium on Biological Control of Weeds, Montana State University, Bozeman, pp.113-116, Montana USA.

Yang, K. K., ve Yu, P.Y., 1994. Morphological Adaptations to the High Altitude in Galeruca Species in China. In: Proc. 3rd Int. Symp. Chrysomelidae, Beijing, 1992. (D. G. Furth., -ed.), pp.102-115, Blackhuys Publishers, Leiden, The Netherlands.

65 ÖZGEÇMİŞ

Adı Soyadı: Serdar BİLGİNTURAN Doğum Yeri: ISPARTA/Uluborlu Doğum Yılı: 1982 Medeni Hali: Bekar Eğitim ve Akademik Durumu: Lise: 1992–1999 Isparta Anadolu Lisesi Lisans: 2000–2004 Süleyman Demirel Üniversitesi, Burdur Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümü Yüksek Lisans: 2005- Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji ABD Yabancı Dil: İngilizce Yurtdışı Deneyimi: Socrates-Erasmus öğrencisi: 09/2007–02/2008 Polonya, University of Wroclaw, Institute of Zoology, Prof. Dr. Hab. Lech BOROWIEC. İş Deneyimi: 2005–2006 Uluborlu Çok Programlı Lisesi, Biyoloji Öğretmenliği.

SCI, SSCI VE AHCI TARAFINDAN TARANAN DERGİLERDE YAYIMLANAN TEKNİK NOT, EDİTÖRE MEKTUP, TARTIŞMA, VAKA TAKDİMİ VE ÖZET TÜRÜNDEN YAYINLAR DIŞINDAKİ MAKALELERİ

1. Gök, A., Ekiz, A.N., Bilginturan, S., Şen, İ., 2008. Notes on the host plant, habitat and distribution in Turkey of Cryptocephalus (Burlinius) pusillus Fabricius, 1777 (Coleoptera: Chrysomelidae). North-Western Journal of Zoology, 4, 2, 270-273.

2. Gök, A., Çağlar, Ü., Bilginturan S., Tabur, M. A., 2009. The redescription of female and variability of Cryptocephalus (Asionus) pseudoreitteri Tomov, 1976 (Coleoptera, Chrysomelidae, Cryptocephalinae). Entomological News, 119, 5, 454- 459.

3. Ekiz, A.N., Gök, A., Borowiec, L., Bilginturan, S. 2009. Redescription of Donacia kraatzi Weise, 1881, a poorly known aquatic leaf beetle, (Coleoptera: Chrysomelidae: Donaciinae), with notes on its taxonomic status and geographical distribution. Deutsche Entomologische Zeitschrift, (accepted) 56 (2): ??-??

66