OBSZARU FUNKCJONALNEGO STOWARZYSZENIE KULTURALNY INFORMATOR RADOMSKIEGO ROF GMINY I POWIAT

STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

SPIS TREŚCI KULTURALNY KULTURALNY

STOWARZYSZENIE ROF 4 MAPA GMIN I POWIATU 6 POWIAT RADOMSKI 10 MIASTO 11 GMINA GÓZD 14 INFORMATOR GMINA IŁŻA 16 GMINA JASTRZĘBIA 18 GMINA JEDLIŃSK 20

GMINA JEDLNIA-LETNISKO 22 GMINNY 24 GMINA OROŃSKO 26 MIASTO 28 30 GMINA 32

GMINA I MIASTO SKARYSZEW 34 STOWARZYSZENIE GMINA WIERZBICA 36 GMINA WOLANÓW 38 GMINA ZAKRZEW 40

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 3 STOWARZYSZENIE GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 4 ROF Gminny Informator Kulturalny

ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO To samorządne stowarzyszenie gmin i powiatu, powo- łane w celu wspierania idei samorządności lokalnej, ochrony wspólnych interesów, wymiany doświadczeń, promocji osiągnięć oraz koordynacji wspólnych przed- sięwzięć i inwestycji. Stowarzyszenie ROF powsta- ło, aby zapewnić zrównoważony i długofalowy rozwój miast, powiatu i gmin oraz zacieśnić partnerską współ- pracę samorządową, a także pozyskiwać fundusze unij- ne w ramach perspektywy fi nansowej 2014-2020.

16 JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO: W skład Stowarzyszenia ROF wchodzi 16 jednostek sa- morządu terytorialnego: miasto Radom - miasto rdzenio- we, pełniące funkcję lidera, Powiat Radomski, Miasto Pion- ki, Miasto i Gmina Iłża, Miasto i , Gmina Gózd, Jastrzębia, Jedlińsk, Jedlnia-Letnisko, Kowala, Pionki, Przytyk, Wierzbica, Wolanów, Zakrzew oraz Orońsko. MAPA GMIN I POWIATU GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF TERYTORIALNEGO: TERYTORIALNEGO: 16 SAMORZĄDU JEDNOSTEK STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 6 ROF Gminny Informator Kulturalny gm. Przytyk gm. Orońsko gm. Wolanów gm. Zakrzew

ROF

1/2018

gm. Jedlińsk gm. Kowala gm. Wierzbica NEGO powiat radom Radom s STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

gm. Jastrzębia

gm. Pionki Pionki KULTURALNY KULTURALNY

gm. Jedlnia Letnisko INFORMATOR ski gm. Gózd GMINNY MAPA GMIN I POWIATU

gm. Skaryszew

gm. Iłża

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 7 INFORMATOR KULTURALNY 2018 STYCZEŃ-MARZEC ROF GMINY I POWIAT STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Starostwo Powiatowe w Radomiu 26-600 Radom ul. Tadeusza Mazowieckiego 7 ROF tel. (48) 365 58 01; fax (48) 365 58 07 e-mail: [email protected] www.radompowiat.pl

POWIAT RADOMSKI Położony w południowej części województwa mazo- KULTURALNY KULTURALNY wieckiego, utworzony w 1999 roku w ramach refor- my administracyjnej. Siedzibą władz powiatu jest miasto Radom.

W skład powiatu wchodzą: Miasto Pionki, Miasto i gmina Iłża, Miasto i gmina Skaryszew, Gminy wiejskie: Gózd, Jastrzębia, Jedlińsk, Jedlnia-Letni- INFORMATOR sko, Kowala, Pionki, Przytyk, Wierzbica, Wolanów oraz Za- krzew.

GMINNY Powiat radomski graniczy z: 6 powiatami województwa mazowieckiego: szydłowieckim, przysuskim, białobrzeskim, kozienickim, zwoleńskim, lipskim i z jednym powiatem województwa świętokrzyskiego: starachowickim.. POWIAT RADOMSKI POWIAT

10 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Miasta Radom 26-600 Radom ul. Jana Kilińskiego 30 tel. (48) 36 20 419; (48) 36 20 424 ROF e-mail: [email protected] www.radom.pl

MIASTO RADOM Radom położony jest w południowej części wojewódz- twa mazowieckiego. To drugie co do wielkości miasto na KULTURALNY Mazowszu i największe w widłach Wisły i Pilicy. W Rado- miu mieszka blisko 220 tysięcy osób. Od 2016 roku peł- ni rolę lidera i miasta rdzeniowego Radomskiego Obsza- ru Funkcjonalnego.

HISTORIA INFORMATOR Najstarsze ślady pobytu ludzi nad Mleczną pochodzą z końca epoki kamienia (ok. 10 000 lat p.n.e.). Histo- ria Radomia zaczyna się w we wczesnym średniowie-

czu. W VIII-IX w. w dolinie rzeki Mlecznej istniała osada GMINNY typu wiejskiego, zaś w drugiej połowie X w. powstał gród warowny, który z czasem zaczął pełnić rolę grodu kasztelańskiego. Pierwsza pisana wzmianka o Radomiu znajduje się w bulli papieża Hadriana IV z 1155 roku. Okres rozwoju i zmian dla miasta przypadł na XIV wiek. Powstanie Nowego Radomia wiąże się z osobą Kazimie- rza Wielkiego. W 1364 r. Nowe Miasto otrzymało prawo magdeburskie. W okresie panowania Jagiellonów nastą- MIASTO RADOM pił rozkwit miasta. Radom i jego zamek były miejscem częstych wizyt królewskich, zjazdów sejmów i spotkań wagi państwowej. W 1401 r. podpisano tu pierwszy akt unii Polski z Litwą, zwanej „unią radomsko-wileńską”. Wiek XVII to niekorzystny czas dla miasta, który nawie- dza „morowa zaraza”. W okresie „potopu szwedzkiego” miasto zostało spalone. Radom przez wiele wieków był centrum najważniejszych wydarzeń związanych z prze- mianami społecznymi i gospodarczymi w kraju. Po I woj- nie światowej i odzyskaniu niepodległości w 1918 ro- ku nastąpiło zdecydowane przyspieszenie rozwoju mia- sta także dzięki włączeniu miasta do Centralnego Okrę- gu Przemysłowego. Podczas II wojny światowej Radom

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 11 MIASTO RADOM GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF • Festiwal Artystów Ulicznych iPrecyzji Ulicznych Artystów Festiwal • Radomskiej, Wsi Muzeum • • miasta, patrona –święto Kaziki • • Uliczka Tradycji, Radomski Festiwal Jazzowy, • Festiwal Międzynarodowy Gombrowiczowski, • Show, Air Radom lotnicze pokazy Międzynarodowe • IMPREZY CYKLICZNE mazowieckiego. twa nej do w wojewódz- 1999 włączony roku Radom został administracyj- reformy nowej Wwyniku zja Radomska. Kochanowskiego, Politechnika Radomska oraz Diece- Jana im. Teatr Powszechny m.in. powstały w mieście województwa stolicy funkcję pełnił Radom gdy – 1998 1975 Wlatach radomskiego. dystryktu siedzibę pełnił STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 12 1976 r. Czerwca Radomskiego Miejsca • Panny, Maryi Najświętszej Opieki pw. Kościół • iPiłsudskiego, Żeromskiego Malczewskiego, Ulice • Trójcy, św. pw. Kościół • bernardynów, oo. iklasztor Kościół • • Kościół ewangelicko-augsburski, Chrzciciela Jana św. pw. iKościół Królewski Zamek • • Miasto Kazimierzowskie, Wacława, św. pw. ikościół Miasto Stare Plac • • Grodzisko Piotrówka, ZABYTKI im. Mikołaja zRadomia, Mikołaja im. FestiwalMiędzynarodowy Muzyki Dawnej ROF Gminny Informator Kulturalny

ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ

STYCZEŃ 2018 ROF DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

6 stycznia VII Radomski Orszak Trzech centrum miasta Króli

9 stycznia Wystawa Doroczna Radom- RKŚTiG Łaźnia skiego Towarzystwa Fotogra- fi cznego

12 stycznia Jazzowe kolędowanie Sala Koncertowa z Klaudią Kowalik ROK Budynek UM Radom, Żeromskiego 53

14 stycznia Finał Wielkiej Orkiestry Świą- Plac Corazziego KULTURALNY tecznej Pomocy

20 stycznia Spacer po Radomiu: Radom modernistyczny

26 stycznia Jam session + Marek Tom Quintet MOK Amfi teatr LUTY 2018 3 lutego Koncert Pawła Domagały Strefa G2

10 lutego Koncert Radomskiej Orkiestry Sala Koncertowa INFORMATOR kameralnej - Celtic Show ROK Budynek na Walentynki UM Radom, Żeromskiego 53

11 lutego Koncert Michała Bajora Zespół Szkół Muzycznych GMINNY 17 lutego Koncert Kamila Bednarka Strefa G2

Festiwal Wielkanocny Zespół Szkół im. Ludwiga van Beethovena Muzycznych – koncert

Turniej Tańca Break DK Idalin - Dance Radomskie Dwójki

Pamiętając o Wajdzie Resursa Obywatelska MARZEC 2018 MIASTO RADOM 1 marca Narodowy Dzień Pamięci Kościół Żołnierzy Wyklętych Garnizonowy, pomnik WiN

2 marca Strachy na Lachy - koncert Strefa G2

10 marca Koncert Radomskiej Orkiestry Sala Koncertowa Kameralnej Radomskiej Orkie- stry Kameralnej

22 marca Koncert Alicji Majewskiej Sala Koncertowa Radomskiej Orkie- stry Kameralnej

24 marca Varius Manx - koncert Sala Koncertowa Radomskiej Orkie- stry Kameralnej

Święto Patrona Miasta – Kaziki Resursa Obywatelska

ROF 1/2017 ROF Gminny Informator Kulturalny 13 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 tel./fax (+48 48) 320-20-97 ROF 384-04-00, 320-20-82 e-mail: [email protected] www.gozd.pl

GMINA GÓZD Położona jest w powiecie radomskim, w województwie KULTURALNY KULTURALNY mazowieckim. Siedzibą gminy jest Gózd. Gmina zajmu- je powierzchnię 7776 ha i obecnie zamieszkuje ją 8653 osób. Ważnym szlakiem transportowym przebiegają- cym przez tereny gminy jest droga krajowa nr 12 Łódź - Radom - Lublin. Najbliższym dużym ośrodkiem miej- skim jest miasto Radom. Miejscowości gminy Gózd leżą w bezpośredniej strefi e oddziaływania miasta Radom INFORMATOR i są najbardziej zurbanizowane.

HISTORIA

GMINNY Pierwsza wzmianka o wsi Gózd w dokumentach pisem- nych pochodzi z 1508 r. W języku staropolskim słowo „gózd” oznaczało „gęsty las, zapomniane śródleśne pustkowie”. Gmina Gózd posiada leśno – rolniczy krajo- braz, w którym przeplatają się piaszczyste równiny, róż- norodne lasy, pola i łąki. Na terenie gminy znajduje się duża ilość lasów, a pośród nich stawy rybne i niewiel- kie cieki wodne oraz jeziora nazywane Ługami: Białym, Czarnym i Żółtym.

ZABYTKI I ATRAKCJE Na terenie gminy mieści się historyczny obiekt sakral- ny – Kościół pw. św. Józefa Oblubieńca NMP w Kuczkach Kolonii. Został zbudowany w latach 1930-1935, w sty- lu neobarokowym.

Atrakcją jest także historyczny trakt królewski o długo- ści 25 km, obecnie biegnący w śladzie drogi asfaltowej od Radomia przez Małęczyn, Grzmucin, Kuczki, Gózd do Karszówki. Trakt stanowi malowniczą trasę wycieczek

GMINA GÓZD rowerowych w otoczeniu lasów, łąk oraz innych urokli- wych miejsc gminy Gózd.

14 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Kościół parafi alny w Goździe KULTURALNY INFORMATOR

Leśno - rolniczy krajobraz gminy GMINNY

Festyn Rodzinno-Strażacki w Goździe GMINA GÓZD

Dożynki powiatowo-gminne

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 15 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Miejski w Iłży 27-100 Iłża, ul. Rynek 11 tel. +48 48 341 22 00 ROF fax +48 48 616 33 00 e-mail: [email protected] www.ilza.pl

GMINA IŁŻA Miasto i Gmina Iłża stanowi najbardziej wysuniętą na po- łudnie gminę powiatu radomskiego i województwa mazo- wieckiego. Siedzibą gminy miejsko-wiejskiej jest miasto KULTURALNY KULTURALNY Iłża. Powierzchnia terenów należących do gminy wynosi 256 km2 i zamieszkuje ją 14978 osób. Gmina jest właści- cielem terenów inwestycyjnych o powierzchni ok. 10 ha z możliwością ich powiększenia w ramach Specjalnej Stre- fy Ekonomicznej Starachowice. Najbardziej rozwojową dziedziną przedsiębiorczości jest turystyka. INFORMATOR HISTORIA Iłża istniała już we wczesnym średniowieczu, od XII w. do 1789 r. była własnością biskupów krakowskich.

GMINNY Prawa miejskie prawdopodobnie uzyskała w 1239 r. na prawie magdeburskim. Już w XIII w. istniał 1,5 km na pół- nocny wschód gród obronny, a około 1340 r. wzniesiono tu z miejscowego kamienia zamek - obecnie jest znakiem rozpoznawalnym Iłży i jednym z najważniejszych walo- rów turystycznych okolicy. Corocznie odbywa się na nim Turniej Rycerski. W XV w. popularność zyskała Ceramika Iłżecka i powstał miejscowy cech garncarski.

IMPREZY CYKLICZNE • Dni Leśmianowskie, • Turniej Rycerski, • Iłżeckie Dni Kultury, • Festiwal Folkloru im. J. Myszki, • Ogólnopolskie Spotkania z Balladą, • Festiwal „Słowo i Piosenka”, • Przegląd Twórczości Artystycznej Mieszkańców DPS oraz Niepełnosprawnych Dzieci i Młodzieży

ZABYTKI

GMINA IŁŻA • Ruiny Zamku Biskupów krakowskich w Iłży, XIV w., • Kościół farny, XVII w.,

16 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Iłża, Turniej Rycerski KULTURALNY

• Zabytkowa kolej wąskotorowa, • Kościół NMP z XIX wieku, • Kościół św. Ducha, • Piec garncarski

ATRAKCJE TURYSTYCZNE INFORMATOR • Muzeum Regionalne, • Iłżecki Park Linowy, • Dom Sunderlanda,

• Arboretum – ogród botaniczny w Marculach, GMINNY • Miejsko Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji.

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ STYCZEŃ 2018 DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

14 stycznia 26. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy

styczeń Pokonkursowa wystawa Twór- Dom Kultury czości Osób Niepełnosprawnych

15-26 stycznia Ferie w bibliotece Miejsko Gminna – cykl zajęć dla najmłodszych Biblioteka Publiczna w Oddziale dla dzieci oraz 5 fi liach na terenie gminy Iłża GMINA IŁŻA LUTY 2018 15 lutego Wernisaż malarstwa Miejsko Gminna Elżbiety Sekulskiej Biblioteka Publiczna MARZEC 2018 8 marca Dzień Kobiet Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna

marzec Eliminacje Środowiskowe Dom Kultury 65. Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego

marzec Eliminacje XIX Turnieju Wiedzy Dom Kultury o Powiecie Radomskim

25 marca JARMARK WIELKANOCNY Rynek w Iłży

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 17 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Jastrzębia 26-631 Jastrzębia Jastrzębia 110 ROF tel./fax +48 48 384 05 05 e-mail: [email protected] www.jastrzebia.pl

GMINA JASTRZĘBIA Położona jest w powiecie radomskim, w województwie KULTURALNY KULTURALNY mazowieckim. Siedzibą gminy jest Jastrzębia, która zaj- muje obszar 89,51 km2 i zamieszkują ją 6944 osoby.

Gmina posiada typowo rolniczy charakter. Mieści się częściowo na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazo- wego i przedzielona jest doliną rzeki Radomki i Pacyn- ki, co wpływa na ciekawe ukształtowanie jej powierzch- INFORMATOR ni. Piękno nadrzecznego krajobrazu i dziewiczych pusz- czańskich lasów przyciąga dużą liczbę turystów, przy- czyniając się do rozwoju turystyki i agroturystyki. Ele-

GMINNY mentem temu sprzyjającym jest dogodny dojazd, pełne wyposażenie i niewygórowane ceny stanowiące konku- rencję dla nieruchomości położonych w Radomiu. Waż- nym czynnikiem wpływającym na rozwój gminy jest li- nia kolejowa z Radomia do Warszawy, która ułatwia ko- munikację mieszkańców z większymi ośrodkami miej- skimi. Gospodarczo teren gminy reprezentują zakłady stolarskie, hurtownie, cynkownia oraz punkty usługo- wo-handlowe.

Ciekawostką znajdującą się na tym obszarze jest uni- katowe w skali regionu, udokumentowane, lecz nie eksploatowane złoże węgla brunatnego w miejscowo- ściach Wola Wadowska i Goryń.

IMPREZY CYKLICZNE • Rodzinna Majówka – Jastrzębia, • Folkowy Turniej Sołectw – Jastrzębia, • Gminne Zawody w Piłce Nożnej, • Zawody w piłce nożnej,

GMINA JASTRZĘBIA • Słoneczny festyn w Owadowie, • Gminny Turniej Dwa Ognie w Mąkosach Starych.

18 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Rodzinna Majówka w Jastrzębi - pokaz koni KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Kościół Wniebowzięcia NMP w Goryniu z I połowy XIX w. GMINA JASTRZĘBIA

Rzeka Radomka

ZABYTKI • Kościół parafi alny w Goryniu pw. Wniebowzięcia NMP, XIX w., • Dwór szlachecki w Bartodziejach, lata 30-te XIX w., • Kapliczka św. Jana Nepomucena, Jastrzębia.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Poligon artyleryjski 1940-44, • Kozienicki Park Krajobrazowy.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 19 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Jedlińsk 26-660 Jedlińsk ul. Warecka 19 ROF tel./fax: 48 321 30 21 e-mail: [email protected] www.jedlinsk.pl

GMINA JEDLIŃSK Położona jest w powiecie radomskim, w południowej części województwa mazowieckiego, nad rzekami Ra- KULTURALNY KULTURALNY domką i Tymianką. Siedzibę gminy stanowi miejscowość Jedlińsk. Jest to jedna z większych gmin w ROF, zajmuje obszar 138,72 km2, który zamieszkuje 14261 osób. Miej- scowości gminy Jedlińsk położone są wzdłuż międzyna- rodowej trasy E77.

HISTORIA INFORMATOR W XVI w. na mocy przywileju króla Zygmunta I Starego na prawie magdeburskim zostaje założona miejscowość Jedleńsko, która później zyskuje nazwę Jedlińsk. Założy-

GMINNY ciel miasta Mikołaj Jedliński ufundował pierwszy drew- niany kościół katolicki, później mianowany na zbór kal- wiński. Dynamiczny rozwój miasteczka można przypi- sać Szkotom, których osadnictwo na terenach obecnej gminy Jedlińsk spowodowane było swobodami religijny- mi, ośrodkiem kalwińskim oraz możliwościami w edukacji w różnych rzemiosłach. Rozwój miasteczka zastopowały zniszczenia podczas potopu szwedzkiego oraz epidemia. W konsekwencji walk podczas powstania styczniowego w 1863 roku, po upadku zrywu, Jedlińsk ostatecznie stra- cił prawa miejskie, których nie odzyskał po dziś dzień.

IMPREZY CYKLICZNE Największą i prawdopodobnie najstarszą atrakcją Jedliń- ska jest do dziś kultywowany obrzęd ludowy tzw. „Ścięcie Śmierci”, odbywający się corocznie w „kusaki”. • „Ścięcie Śmierci”, Jedlińskie Kusaki, • Motopiknik-Family Drift, • Zloty motocyklowe - Irons Party, • Imprezy artystyczne „apetyt na Gombrowicza”,

GMINA JEDLIŃSK • Mistrzostwa szybowcowe Europy i świata na lotnisku w Piastowie.

20 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Jedlińskie Kusaki KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Jedlińskie Zapusty

ZABYTKI Do najważniejszych zabytków zalicza się: • Kościół św. Apostołów Piotra i Andrzeja, XVIII w., wzniesiony w stylu barokowym z polichromiami i obrazami Tadeusza Kuntzego, • Figura św. Wawrzyńca, XVIII w., GMINA JEDLIŃSK • Kamienny krzyż, XIX w., • Figura Matki Boskiej, XIX w., • Park podworski, XIX w., Bierwce.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Nordic Walking Park „Jedlińsk”, • Muzeum Ziemi Jedlińskiej. PROGRAM OGÓLNY IMPREZ LUTY 2018 DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

11 lutego VIII Zapustowy Bal kobiet GCKIKF w Jedlińsku

12 lutego Koncert GCKIKF w Jedlińsku

13 lutego ,,Ścięcie Śmierci” GCKIKF w Jedlińsku

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 21 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Jedlnia-Letnisko 26-630 Jedlnia-Letnisko, ul. Radomska 43 tel. 48 384-84-70 do 75 ROF fax 48 370 38 26 e-mail: [email protected] www.jedlnia.pl

GMINA JEDLNIA – LETNISKO Położona jest w południowej części województwa ma- KULTURALNY KULTURALNY zowieckiego, w powiecie radomskim, na skraju Puszczy Kozienickiej. Siedzibą gminy jest miejscowość Jedlnia- Letnisko. Zajmuje obszar 65,57 km2, który zamieszku- je 12587 osób. Przez jej teren przebiega droga krajowa nr 12 Radom – Lublin oraz droga wojewódzka 737 Ra- dom – Kozienice, a także ważne linie kolejowe: nr 26 Łu- ków – Radom, nr 8 Warszawa – Kraków. Dzięki położeniu INFORMATOR gminy częściowo w Puszczy Kozienickiej, występuje tu specyfi czny mikroklimat tworzony przez stare drzewo- stany naturalnego pochodzenia w wieku od 140 do 200

GMINNY lat, porastające prawy brzeg zalewu w Jedlni-Letnisko. Dla odwiedzających z pewnością interesujące okażą się szlaki turystyczne, które przeznaczone są do uprawia- nia turystyki pieszej i rowerowej.

Jednym z największych walorów przyrodniczych gminy jest znakomicie przygotowany zalew Siczki, wyposażo- ny w dwa kąpieliska, pomosty, przystań wraz z wypoży- czalnią sprzętu wodnego oraz infrastrukturę dodatko- wą. Zalew w Jedlni-Letnisko jest jednym z najatrakcyj- niejszych miejsc na turystycznej mapie regionu radom- skiego.

HISTORIA Wzrost gospodarczy i intensywny rozwój osiedla zapo- czątkowało wybudowanie pod koniec XIX w. linii kole- jowej z Zagłębia do Dęblina oraz wzniesienie przy niej stacji Jedlnia. Na początku XX wieku za sprawą radom- skich kolejarzy miejscowość zaczęła się rozwijać pod względem uzdrowiskowym i rekreacyjnym. Pierwszymi

GMINA JEDLNIA-LETNISKO osadnikami byli właśnie kolejarze, którzy zaczęli budo- wać domy mieszkalne w okolicy stacji.

22 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Regaty żeglarskie KULTURALNY

W 1917 r. miejscowość otrzymała nazwę Jedlnia-Letni- sko. Od tego czasu zaczęły powstawać drewniane wille, zwiększała się ilość stałych mieszkańców Jedlni.

Dużą rolę w historii rozwoju miasteczka odegrało utwo- INFORMATOR rzenie w 1976 r. na rzece Gzówce sztucznego zalewu o powierzchni około 40 hektarów. W 1978 roku Jedlnia Letnisko została stolicą gminy. GMINNY

IMPREZY CYKLICZNE GMINA JEDLNIA-LETNISKO • Festyn Czas Na Rodzinę, • Bieg Papieski, • Regaty Żeglarskie, • Koncerty Organowe, • Święto Konstytucji 3 Maja, • Święto Polskiej Niezapominajki, • Dożynki Gminne, • Sylwester pod gwiazdami.

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Zalew na rzece Gzówce i znajdująca się obok plaża wraz z pływającym molo, • Odkryte siłownie i długa promenada po lewej stronie zalewu Siczki, • Drewniany Kościół pw. Opieki św. Józefa w Jedlni Letnisko, • Rezerwat „Jedlnia” na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego, zwiedzenie rezerwatu umożliwia ścieżka dydaktyczna „Jedlnia”.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 23 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy w Kowali 26-624 Kowala, Kowala 105A tel. 48 610 17 60 ROF fax 48 610 17 22 e-mail: [email protected] www.kowala.pl

GMINA KOWALA Gmina wiejska położona w powiecie radomskim, w po- KULTURALNY KULTURALNY łudniowej części województwa mazowieckiego. Siedzi- bą gminy jest wieś Kowala-Stępocina. Gmina Kowala zamieszkana jest przez 11962 osoby i zajmuje obszar 74,7 km2. Ze względu na bliskość aglomeracji miejskiej Radomia i obecność dogodnych szlaków komunikacyj- nych, gmina Kowala posiada bardzo dobre położenie geografi czne, które daje szczególne możliwości rozwoju INFORMATOR głównie w sferze usług. W ostatnich latach gmina stała się atrakcyjnym miejscem dla wielu Radomian, szukają- cych miejsc wypoczynku i weekendowej rekreacji. GMINNY HISTORIA Historia gminy znana jest już z okresu przedpiastow- skiego, natomiast pierwsza wzmianka o wsi i parafi i Ko- wala pochodzi z 1325 roku. Teren obecnej gminy Kowa- la leżał w dzielnicy sandomierskiej w kasztelani radom- skiej. Jeszcze w pierwszej połowie XIV w. Kowalę ota- czała pradawna Puszcza Radomska. Długi okres pokoju w XV i XVI w. sprzyjał rozwojowi gospodarczemu ziem Kowali. Położył temu kres potop szwedzki. Przez teren gminy maszerowały wojska szwedzkie i siedmiogrodz- kie, jednak Kowala i okolice szczęśliwie nie doznały du- żych zniszczeń. W 1662 roku przeprowadzono szczegó- łowy spis podatkowy parafi i Kowala. Mieszkało w niej 1429 osób i była to jedna z gęściej zaludnionych para- fi i w powiecie radomskim. W 1972 r. zniesiono groma- dy, zastępując je gminami, wtedy po raz drugi w histo- rii powstała gmina Kowala. W 1975 roku utworzono wo- jewództwo radomskie, w którym znalazła się gmina Ko- wala. Od 1 stycznia 1999 po reformie administracyjnej

GMINA KOWALA Kowala weszła w skład nowo utworzonego powiatu ra- domskiego w województwie mazowieckim.

24 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Kowala, Dożynki gminne KULTURALNY INFORMATOR

Inscenizacja Bitwy pod Kowalą GMINNY GMINA KOWALA

Bardzice, Kościół św. Andrzeja Boboli

IMPREZY CYKLICZNE • Dożynki Gminne, • Ogólnopolski Turniej Dzieci i Młodzików w Judo.

ZABYTKI • Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Bardzicach, • Grodzisko stożkowate znajdujące się w parku w Kowali, • Cmentarz rzymsko - katolicki z XIX w. - Kowala, • Barokowy kościół parafi alny św. Wojciecha, Kowala.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 25 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy w Orońsku 26-505 Orońsko, ul. Szkolna 8 tel. 48 618 59 00 ROF fax 48 618 59 59 e-mail: [email protected] www.oronsko.pl

GMINA OROŃSKO Gmina wiejska położona na południu województwa mazowieckiego, w powiecie szydłowieckim. Jej siedzi- KULTURALNY KULTURALNY bą jest miejscowość Orońsko. W 2017 roku ten obszar zamieszkiwało 5988 osób. Gmina Orońsko odznacza się bardzo dobrą lokalizacją, przebiega przez nią waż- ny trakt międzynarodowy w postaci drogi krajowej S7 z Warszawy do Krakowa.

HISTORIA INFORMATOR Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego wyra- zu „orane” - miejsce nadające się do orania. W 1829 r. majątek gminy przejął w dzierżawę Franciszek Ksawe-

GMINNY ry. Uporządkował we wsi drogi, zbudował uzdatnione ujęcia wody tzw. Wodociągi dla Orońska i Krogulczy Su- chej oraz park i ogrody. W 1869r. dobra (Orońsko z Kro- gulczą i Chronówek) kupiła Helena z Wojciechowskich, żona Józefa Brandta, wybitnego malarza II połowy XIX wieku. Dzięki niemu dwór w Orońsku stał się ośrodkiem życia kulturalnego, w którym bywało i pracowało wie- lu malarzy m.in. Juliusz Kossak, bracia Gierymscy, Wła- dysław Szerner. W ciągu prawie 40 lat związku Oroń- ska z Brandtem majątek został oddłużony i rozbudo- wany, przeprowadzono prace melioracyjne oraz wybu- dowano sieć stawów hodowlanych. Od 1981 r. na tere- nie zabytkowego zespołu, w odtworzonych wnętrzach XIX-wiecznego pałacu Brandta ma swoją siedzibę Cen- trum Rzeźby Polskiej opierające swoją działalność na stupięćdziesięcioletnich tradycjach artystycznych i kul- turalnych zapoczątkowanych założeniem przez słynne- go malarza Józefa Brandta „Wolnej Akademii Orońska”.

IMPREZY CYKLICZNE

GMINA OROŃSKO • Wojewódzki Przegląd Zespołów Ludowych w Zaborowiu,

26 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Orońsko, Centrum Rzeźby Polskiej KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Widok z lotu ptaka

• Zawody Pożarnicze, • Dzień Seniora.

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Posiadłość i pałacyk należące niegdyś do Józefa Brandta, polskiego malarza szkoły monachijskiej GMINA OROŃSKO - Centrum Rzeźby Polskiej.

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ STYCZEŃ 2018 DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

20 stycznia Wystawa po- rezydencjonal- Centrum Rzeźby – 25 marca na z Domu Sztuki Schafh of we Polskiej w Orońsku Freising w Bawarii

20 stycznia Galeria Oranżeria - Wystawa Centrum Rzeźby – 25 marca Karola Szostak- Gąsienicy Polskiej w Orońsku

20 stycznia Galeria Kaplica - Wystawa Centrum Rzeźby – 25 marca Sylwii Jakubowskiej Polskiej w Orońsku

26 stycznia „Kunszt. 100 lat polskiej rzeź- Centrum Rzeźby – 15 kwietnia by”, wystawa z kolekcji CRP, Polskiej w Orońsku Muzeum Sztuki Birża (Muzeum Narodowe w Rydze)

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 27 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Miasta Pionki 26-670 Pionki, Aleja Jana Pawła II 15 tel./fax +48 48 341 42 90 ROF e-mail: [email protected] www.pionki.pl

MIASTO PIONKI Pionki to ok. 20 tys. miasto położone w powiecie radom- skim, w województwie mazowieckim, w sercu Puszczy Kozienickiej. Miasto stanowi siedzibę miasta Pionki oraz KULTURALNY KULTURALNY gminy wiejskiej Pionki. Bezpośrednio przez nie przecho- dzą drogi wojewódzkie 787 i 691, dobre połączenie jest również z drogami krajowymi 12 i 7. Ponadto Pionki po- siadają także znakomite połączenie kolejowe, zarówno pasażerskie, jak i towarowe z dużymi ośrodkami kolejo- wymi w Radomiu i Dęblinie dzięki linii kolejowej 26. Pion- ki odznaczają się dużymi walorami przyrodniczymi, które INFORMATOR stanowią swoistą atrakcję turystyczną dla mieszkańców całego regionu. Na terenie miasta znajduje się 16-hek- tarowy Staw Górny wyposażony w infrastrukturę rekre-

GMINNY acyjną. Ważnym atutem Pionek jest Puszcza Kozienicka, której obecność zachęca do korzystania z oferty rekre- acyjnej i turystycznej miasta.

HISTORIA Początek osady wiąże się z dwoma młynami - Pionka i Za- gożdżon, oraz ich właścicielami. Owe młyny mieściły się na rzece Zagożdżonce. Pierwszy położony był przy Stawie Górnym, drugi na ulicy Zwoleńskiej, koło nieistniejącego już Stawu Dolnego. Powstanie i rozwój miasta były zwią- zane z zakładami chemicznymi ZTS Pronit. Miasto słynie z produkcji płyt gramofonowych w zakładach Pronit oraz Państwowej Wytwórni Prochów i Materiałów Kruszących.

ATRAKCJE I ZABYTKI Dużym walorem turystycznym w regionie jest Puszcza Kozienicka, która graniczy z Pionkami. Przez puszczę przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające wycieczki piesze i rowerowe. Atrakcyjnym miejscem wypoczynku dla mieszkańców Pionek jest Staw Górny. Ośrodek Staw

MIASTO PIONKI MIASTO Górny posiada w swojej ofercie strzeżoną plażę, rowerki wodne, kajaki, kule wodne i bubble football.

28 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ

STYCZEŃ 2018 ROF DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

5 – 21 stycznia Mistrzostwa Pionek w grę Zgłoszenia FIFA 2018 do 13.01.2018 r. na stronie ww.cal.pionki.pl

9 stycznia, Mój Pierwszy Koncert: Szkoła Muzyczna 18:00 Dzień Babci i Dziadka Pionki

10 stycznia, Zabawa karnawałowa MOK Pionki 18:00 dla mieszkańców miasta KULTURALNY KULTURALNY 12 stycznia, Zabawa choinkowa Przedszkole 9:00 - 11:00 przy PSP nr 5

12 stycznia, Koncert dla emerytów Szkoła Muzyczna 16:00 Pionki

13 stycznia, Bal karnawałowy MOK Pionki 10:00 - 16:00 dla przedszkolaków

14 stycznia Wielka Orkiestra Świątecznej MOK Pionki INFORMATOR Pomocy – koncert, zbiórka pie- niędzy

15 - 19 stycznia „Tkamy” - warsztaty tkackie CAL Pionki dla dzieci i młodzieży GMINNY 22 - 26 stycznia „Kreatywni” - warsztaty CAL Pionki z ekspresji manualnej dla dzieci

26 stycznia, „Na szlaku - pocztówka z Ama- CAL Pionki 10:00 zonii” spotkanie podróżnicze z Markiem Majewskim

27 stycznia, Bal dla młodzieży pod patrona- MOK Pionki 17:00 tem Burmistrza Miasta Pionki

30 stycznia, Dzień Babci i Dziadka – występ MOK Pionki 17:00 sekcji artystycznych MOK MIASTO PIONKI LUTY 2018 2 lutego, Karnawałowy koncert Szkoły CAL Pionki 18:00 Muzycznej I - go stopnia w Ko- zienicach, oddział zamiejscowy w Pionkach

9 lutego Walentynkowy koncert CAL Pionki 18:00 Alicji Majewskiej 90 zł/bilet i Włodzimierza Korcz

MARZEC 2018 14 marca, „Chory na Sukces” CAL Pionki 19:00 - spektakl kabaretowy 70 zł/bilet

18 marca, „Wielkanocny Kiermasz CAL Pionki 10:00 - 17:00 Rękodzieła”

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 29 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Pionki 26-670 Pionki ul. Zwycięstwa 6a ROF tel. 48 612 15 14 fax 48 612 12 34 e-mail: [email protected] www.gmina-pionki.pl

GMINA PIONKI KULTURALNY KULTURALNY Jest jedną z większych obszarowo gmin w ROF. Jej po- wierzchnia wynosi 231km2 i zamieszkuje ją 10039 osób. Gmina Pionki to 35 wsi położonych wokół miasta Pionki. Jest gminą typowo rolniczą, jednak zaledwie 30% grun- tów wykorzystuje się w celach rolniczych. Dużą część gminy zajmują lasy Puszczy Kozienickiej, w której został utworzony Kozienicki Park Krajobrazowy. INFORMATOR

Jednym z głównych czynników stymulujących rozwój gminy jest układ komunikacyjny. Tereny gminy odzna-

GMINNY czają się korzystnym rozmieszczeniem i dobrym stanem dróg. Przez ten obszar przebiega także ważna linia kole- jowa ze Skarżyska Kamiennej do Dęblina.

HISTORIA W średniowieczu przez ziemie należące do gminy Pionki biegły szlaki handlowe w kierunku Wisły. Szlaki te mia- ły decydujące znaczenie dla struktury sieci osadniczej, gdyż właśnie one przyczyniły się do kolonizacji i zasie- dlania Puszczy Kozienickiej. Dzięki nim powstały naj- starsze osady obecnej gminy Pionki, tj. Jedlnia Kościel- na i Sucha, których początki sięgają XII wieku.

Ważną datą w historii gminy jest 1 stycznia 1973, kie- dy to w powiecie kozienickim, w województwie kielec- kim utworzono wiejską gminę Pionki z obszaru dawnych gmin Jedlnia i Suskowola, natomiast Pionki jako miasto zachowały swoją odrębność administracyjną.

IMPREZY CYKLICZNE

GMINA PIONKI • Memoriał Henryka Zatorskiego, • Bożonarodzeniowy Kiermasz Rękodzieła,

30 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF KULTURALNY KULTURALNY

Neobarokowy kościół św. Barbary w Pionkach INFORMATOR GMINNY

Królewskie Źródła

• Ogólnopolski Festiwal Piosenki z Czarnego Krążka, • Motoweekend - Piknik motoryzacyjny, • Kino za rogiem – cykl pokazów fi lmowych w CAL Pionki, • Zaduszki jazzowe w Centrum Aktywności Lokalnej

w Pionkach, GMINA PIONKI • Pionkowski Plenerowy Pokaz Mody, • Festyn z okazji Dnia Dziecka „Z mundurem za pan brat”, • Wakacje z rękodziełem – warsztaty dla dorosłych, • Gran Prix Pionek w plażowej piłce siatkowej, • Pionki Cup - ogólnopolski turniej dla dzieci i młodzieży w piłce nożnej, • Konkurs „Pływanie na byle czym” Staw Górny, • Otwarte Zawody Wędkarskie o Puchar Burmistrza Miasta Pionki, • Wieczory z CIEKawą – comiesięczne spotkania w kawiarni CIEKawa w MOK Pionki.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 31 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO

Urząd Gminy Przytyk 26-650 Przytyk, ul. Zachęta 57 tel./fax: (48) 618 00 87 ROF 618 00 95, 618 05 50 e-mail: [email protected] www.przytyk.pl

GMINA PRZYTYK Przytyk to gmina wiejska położona w województwie KULTURALNY KULTURALNY mazowieckim, w powiecie radomskim. Siedzibą gminy jest miejscowość Przytyk. Gminę obecnie zamieszkuje 7285 osób.

HISTORIA Historia Przytyka jest ściśle związana z rodem Podlodow- skich herbu Janina, który miał bardzo duży udział w roz- INFORMATOR woju tych terenów. Ich pierwszą siedzibą był Zameczek, dawniej zwany Ostrów. Miasto Przytyk zostało założo- ne w 1333 roku przez Piotra z Podlodowa. W 1488 ro-

GMINNY ku Przytyk otrzymał przywilej organizowania dwóch do- rocznych jarmarków i cotygodniowych targów w dni po- niedziałkowe. Przywilej ten został nadany przez króla Ka- zimierza Jagiellończyka na Sejmie w Radomiu. Tradycja cotygodniowych targów poniedziałkowych obecna jest w gminie od ponad 500 lat i trwa do dziś.

IMPREZY CYKLICZNE • Festyn Rodzinny „Powitanie Lata”, • Letnia Edycja „Kina na Trawie”, • Ogólnopolskie Targi Papryki, od 1999 roku corocznie organizowane są Ogólnopolskie Targi Papryki, skupiające producentów i handlarzy tego warzywa oraz rzesze odwiedzających z całej Polski, • Turniej Piłki Nożnej o Puchar Wójta Gminy Przytyk.

ZABYTKI • Kościół Parafi alny pw. św. Wawrzyńca we Wrzosie, • Kościół Parafi alny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Przytyku,

GMINA PRZYTYK • Kościół Parafi alny pw. św. Marii Magdaleny we Wrzeszczowie,

32 ROF Gminny Informator Kulturalny ROF 1/2018 STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Przytyk z lotu ptaka KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Ogólnopolskie Targi Papryki

• Dworek w Zameczku, • Dworek w Oblesie.

ATRAKCJE TURYSTYCZNE

• Zalew w Domaniowie, GMINA PRZYTYK • Zalew w Jagodnym.

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ STYCZEŃ 2018 DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

21 stycznia Noworoczny Turniej Piłki Siat- P.G. w Przytyku kowej o Puchar Wójta Gminy (hala sportowa) Przytyk

styczeń Zimowa Edycja „Kina na Trawie” Centrum Dystrybu- cji i Przetwórstwa Rolnego w Słowi- kowie (budynek ad- ministracyjny) LUTY 2018 25 lutego Turniej Piłki Halowej o Puchar P.G. w Przytyku Wójta Gminy Przytyk (hala sportowa)

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 33 GMINA SKARYSZEW GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF IMPREZY CYKLICZNE ministracyjne. ad- oraz iusługowe mieszkalne obiekty onowe się ciło wzboga- Miasto produkcyjnym. zapleczem z niewielkim rolniczo-rzemieślniczym miastem jest wciąż Skaryszew hitlerowskiej w1945 r. zokupacji wyzwolenia czasu Od pocztowy. urząd oraz Magistratu budynek stały zniszczenia. duże miastu przyniósł We światowej IIwojny Wybuch czym. wrześniu 1939 demografi rozwojem szybkim r. to wało zbombardowane 1922 r. 1lipca Zaowoco- odzyskał w1870 r.,skie które zo- miej- prawa utracił Skaryszew styczniowego wstania jegoprzyniósł ożywienie gospodarcze. Po upadku po- wiek w1670 XVIII r. Dopiero zabudowę zniszczył żar po- adrugi spalone, zostało miasto szwedzkich wojen Wczasie miejskie. prawa iotrzymała lokowana nownie po- została miejscowość Polskę, na mongolskiego jazdu szewskich. skary- targów organizowania zwyczaj się utrwalił ku Po wie- WXII całkowitym wMiechowie. Bożogrobców klasztoru sność wła- na osady przejścia one idotyczyły roku z1198 dzą zniszczeniu pocho- oSkaryszewie historyczne wzmianki Pierwsze podczasHISTORIA II na- 14455 przez osób. 17 141 zamieszkiwane ha, wynosi Skaryszew igminy miasta Powierzchnia szów. -Rze- 9Radom nr krajowej drogi trasa przebiega gminy teren Przez Skaryszew. miasto jest siedzibą Jej domia. Ra- sąsiedztwie wbezpośrednim jest położona Gmina SKARYSZEW IMIASTO GMINA STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 34 • turystyczna i wydarzenie wgminie.Jarmarkkonny „Wstępy Skaryszewskie”, ROF Gminny Informator Kulturalny

Urząd Miasta i Gminy wSkaryszewie iGminy Miasta Urząd 26-640 Skaryszew, ul. Słowackiego 6 Słowackiego ul. Skaryszew, 26-640 największa atrakcja e-mail: [email protected] cznym igospodar- cznym

www.skaryszew.pl tel.(48) 610 30 89 610 30 tel.(48) (48) 610-28-51 (48) ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

„Wstępy Skaryszewskie” KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Skaryszew, widok z lotu ptaka

organizowany w Skaryszewie bez przerw od 1432 r. (według legendy przywilej targowy nadał sam Władysław Jagiełło w podzięce za dostarczenie koni walczącym

w Bitwie pod Grunwaldem). W związku z „końskimi” GMINA SKARYSZEW tradycjami miejscowości, w marcu 2011 na rynku stanął drewniany koń - zabawka, będący prywatną inicjatywą jednego z mieszkańców, • Dni Skaryszewa.

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Barokowy kościół św. Jakuba z przełomu XVII i XVIII w., • Cmentarz katolicki z kaplicą i nagrobkami z XIX w., • Zespół dworski, późny klasycyzm - XVIII/XIX w.

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ LUTY 2018 DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

19-20 lutego Skaryszewski Jarmark Koński Skaryszew „Wstępy”

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 35 GMINA WIERZBICA GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF zmienny. Uzyskanie praw miejskich pociągnęło za sobą sobą za pociągnęło miejskich praw Uzyskanie zmienny. nie- pozostał pory tej do który –różę, herb swój również Miała w1469 roku. uzyskała miejskie Prawa żęcych. ksią- ciężarów od izwolniona przywilejami Białego ka Lesz- przez obdarzona została Wierzbica wieku W XII wWąchocku. mu cysterskie- klasztorowi zeSkrzynna, Piotra synów na, iKrysty- Otta przez podarowana została Wierzbica wieś Wówczas roku. z1198 pochodzą miejską osadą jako cą Pierwsze informacje historyczne związane z Wierzbi- HISTORIA milionów lat. 150 sprzed gadów latających pierwszych szczątków znalezienie było kraju, wskali ewenementem dącym bę- lat, ostatnich odkryciem Ważnym ste) ichemiczne. skalne (margle, wapienie), żelazi- metaliczne (piaski, iły mineralne: surowce cenne występują gminy terenie Na wy, budownictwo, transport igospodarka magazynowa. działalności gospodarczej mieszkańców sąhandelinapra- że hodowlą trzody chlewnej ibydła.Innymi sektorami związana jest ściślezprodukcją żytaiziemniaków, atak- Gmina posiadatypowo wiejskicharakter. Produkcja rolna iSzydłowcem. chowicami Stara- zRadomiem, gminę łączące komunikacyjne szlaki przechodzą Wierzbicę Przez osób. 9912 przez ny jest zowieckim. Zajmuje obszar 93,07 km obszar Zajmuje zowieckim. ma- wwojewództwie radomskim, wpowiecie się Mieści WIERZBICA GMINA STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 36 ROF Gminny Informator Kulturalny

26-680 Wierzbica, ul. Kościuszki 73 Kościuszki ul. Wierzbica, 26-680 e-mail: [email protected] e-mail: Urząd Gminy Wierzbica Gminy Urząd 2

, który zamieszka- , który fax (48) 618 36 11 36 618 (48) fax tel.(48) 618 36 00 00 36 618 tel.(48) www.wierzbica.pl ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Dożynki w Wierzbicy KULTURALNY wiele zmian gospodarczych, m. in. folwark klasztorny został rozdzielony między poddanych klasztoru, którzy jako mieszczanie mieli płacić czynsz prawdopodobnie do skarbca klasztornego. INFORMATOR W konsekwencji upadku powstania styczniowego w 1870 roku, Wierzbica utraciła prawa miejskie, a po po- żarach w 1873 r. i 1904 r. znacznie podupadła. Wierzbi-

ca nie odzyskała już praw miejskich, z dawnego miasta GMINNY pozostał charakterystyczny trójkątny rynek. W okresie po II wojnie światowej powstała Cementownia Przyjaźń w oparciu o miejscowe kopalnie wapienia.

IMPREZY CYKLICZNE

• Dożynki Gminne, GMINA WIERZBICA • Ogólnopolski Konkurs Recytatorski w Wierzbicy, • Spektakle Teatru Atlantyda, • Sąsiedzko – Rodzinny Piknik Integracyjny.

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Nagrobek burmistrza miasta Wierzbicy znajdując się na miejscowym cmentarzu, • Pomnik z napisem „Józef Simeon Mittaman magister administracji Królewsko – Warszawskiego Uniwersytetu, zmarł 13 listopada 1953 roku”, • Kościół parafi alny wzniesiony w 1709 r. przez cystersów wąchockich na miejscu dawniejszego drewnianego. Kościół zbudowany został z kamienia na kształt krzyża. Odrestaurowano go w 1848 r.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 37 GMINA WOLANÓW GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF archiwum parafi Według Kowalska. jako Wola jest wymieniona scowość miej- roku z1569 Wrejestrze Doroty. św. Wolą się wała nazy- Długosza według która Kowalską, Wolę założyli w. wsi Kowale XV na obszarze Habdankowie W połowie HISTORIA iDobrzyca. Garlica Jabłonnica, basówka, Sza- zdopływami wraz Radomka rzeka przepływa teren ten Przez Wolanów. jest gminy Siedzibą osób. 8812 je zamieszku- którą km2, 82,85 powierzchnię Zajmuje kim. mazowiec- i w województwie radomskim powiecie Leży WOLANÓW GMINA STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 38 • MiędzynarodowyDzieńZiemi, • • Kiermasz Wielkanocny, IMPREZY CYKLICZNE wieku. z XVIII Doroty św. kościół drewniany się znajdował lanowie awWo- wieku, zXIX pałac się mieści parku części kowej na fi kamien- krajowej drogi mod 50 ok. stojąca oraz nocnej) plica św. Józefa przylegająca do kościoła od strony z1667 r. (ka- kościoła pół- część to –jest Mniszek scowości wmiej- się znajdują gminy terenie na obiekty Najstarsze 1896. wroku utracił Wolanów miejskie Prawa targów. cotygodniowych nia odbywa- przywilej otrzymało Miasto Jankowski. Ignacy był Wolanów miasta z1773 króla r.wileju Założycielem przy- mocy na nastąpiło Wola wsi gruntach na miejskich Gminy Wolanów, Rozgrywki PiłkarskieoPuchar Wójta gurka z 1607 r. W miejscowości Strzałków wzabyt- Strzałków z1607 r.gurka Wmiejscowości ROF Gminny Informator Kulturalny

alnego parafi alnego 26-625 Wolanów, ul. Radomska 20 Radomska ul. Wolanów, 26-625 i Wolanów, nadanie praw praw nadanie i Wolanów, e-mail: [email protected] Urząd Gminy Wolanów Gminy Urząd

tel.(48) 618 60 20/51 60 618 tel.(48) fax (48) 618 79 41 79 618 (48) fax www.wolanow.pl ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF

Gmina Wolanów na Powiatowo-Gminnych Dożynkach KULTURALNY INFORMATOR GMINNY Gminny festyn w Wolanowie

• Lato w Gminnym Centrum Kultury w Wolanowie, • Dzień Seniora, • Kiermasz Bożonarodzeniowy. GMINA WOLANÓW ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Zespół parkowo-dworski w Strzałkowie, • Zespół parkowo-dworski w Walinach, • Park w Młodocinie Większym, • Kapliczki w Chruślicach i Ślepowronie, • Cmentarz żydowski i rzymsko-katolicki w Wolanowie, • Gmina na swoim terenie posiada część zalewu domaniowskiego, który otacza 19 szlaków rowerowych prowadzących przez gminy Jedlińsk, Zakrzew, Wolanów, Wieniawa, Przysucha i Przytyk, należące do Związku Gmin „Radomka”. Osią sieci rowerowej jest trasa Jedlińsk - Przytyk - Domaniów – Przysucha.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 39 GMINA ZAKRZEW GMINNY INFORMATOR KULTURALNY ROF IMPREZY CYKLICZNE terenie Rzeczypospolitej. na się przetaczające wojny liczne przez stuleciu w XVII sność ziemska. wła- drobna prywatna, tu Przeważała stulecie. i XVI Rozwój tychRozwój gospodarczy terenów gminy ziem na przypadł XV został zahamowany zbory. scy, po przyjęciu kalwinizmu, przekształcili na kościoły Podlodow- wieku XVI koniec Pod Podlodowskich. niej apóź- Tynieckich, rodziny wposiadanie weszła wieś su cza- Zbiegiem Lewart. herbu bracia Andrzej, oraz sław Der- Gustachy roku aw1440 Andrzej, był wsi cielem W1417 właści- Lewart. roku herbu Zakrzewskich dziny ro- własnością była miejscowość wieku XV początku Na magdeburskich. praw Zakrzew osadę przez otrzymanie oznaczał wieku XIV Początek radomskiej. kasztelanii jurysdykcji w. podlegał XIV ido domierskiej san- dzielnicy obszarze na się znajdował piastowskiej monarchii okresie wczesnym we Teren Zakrzew gminy HISTORIA 12719 osób. ją mieszkuje iza- km2 96,15 wynosi gminy Powierzchnia Zakrzew. Jej mazowieckim. siedzibą miejscowość jest wództwie iwoje- radomskim wpowiecie jest położona Gmina Znajduje się na szlaku Radom – Tomaszów ZAKRZEW GMINA Mazowiecki. STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGOOBSZARUFUNKCJONAL 40 • Dożynki Gminne. • BOGURODZICY”, „RYCERZE Rycerski Festyn • Chrzciciela w Zakrzewie, wZakrzewie, Chrzciciela -Parafi KRÓLI TRZECH ORSZAK ROF Gminny Informator Kulturalny

26-652 Zakrzew, Zakrzew 51 a św. Jana Jana a św. e-mail: [email protected] Urząd Gminy Zakrzew Gminy Urząd

fax (48) 610 5143 (48) fax tel.(48) 610 5122 tel.(48) www.zakrzew.pl ROF 1/2018 NEGO STOWARZYSZENIE RADOMSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ROF KULTURALNY KULTURALNY

ZABYTKI I ATRAKCJE TURYSTYCZNE • Jaszowice, park, 2 poł. XIX w., • Zakrzew, park, poł. XIX w., • Milejowice, park, XIX w., • Zakrzew, kościół parafi alny pw. św. Jana Chrzciciela, XVIII w., INFORMATOR • Zakrzew, dzwonnica przykościelna, 1900 r., • Cerekiew, kościół parafi alny pw. św. Stanisława Bpa, 1929 r.,

• Ciekawym miejscem na terenie gminy jest Gródek GMINNY Powały w Taczowie - powstał prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku jako rycerska siedziba rodu Powały z Taczowa.

PROGRAM OGÓLNY IMPREZ

STYCZEŃ 2018 GMINA ZAKRZEW DATA/GODZ. WYDARZENIE MIEJSCE

19 stycznia Koncert karnawałowy Gminna Biblioteka „Tango, Tango” w wykonaniu Publiczna Beaty Marczewskiej (wokal), Adama Snopka, Tomasza Pa- li (pianino), Michała Opeldusa (akordeon)

15-26 stycznia Ferie w bibliotece – zajęcia czy- Gminna Biblioteka telnicze, plastyczny, gry i zaba- Publiczna wy, dywan interaktywny LUTY 2018 2 lutego Koncert kolęd na zakończenie Gminna Biblioteka okresu Bożego Narodzenia Publiczna MARZEC 2018 marzec Wystawa nakryć głowy z ca- Gminna Biblioteka łego świata - „Czapki z głów” Publiczna oraz podsumowanie projektu realizowanego przez PSP im. Jana Kochanowskiego w Zakrzewie.

ROF 1/2018 ROF Gminny Informator Kulturalny 41 WYDAWCA: Stowarzyszenie Radomskiego Obszaru Funkcjonalnego ul. Plac Jagielloński 15, (pok. 333A) 26-600 Radom tel. 506 020 126 [email protected] www.stowarzyszenierof.pl

REDAKCJA: Krzysztof Szymański

OPRACOWANIE GRAFICZNE, Wydawnictwo opracowane SKŁAD I PRZYGOTOWANIE w oparciu o materiały DO DRUKU: dostarczone do wydawcy. Anna Iwańska Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za FOTO: ewentualne zmiany terminów Archiwum ROF imprez prezentowanych w Informatorze ROF. Wydawca NAKŁAD: 3 tys. zastrzega sobie wyłączne prawo EGZEMPLARZ BEZPŁATNY do dystrybucji Informatora ROF.

WYDANIE I Radom, Styczeń 2018

Stowarzyszenie Radomskiego Obszaru Funkcjonalnego 26-600 Radom ul. Plac Jagielloński 15 (pok. 333A) tel. 506 020 126 [email protected] www.stowarzyszenierof.pl