cover Adriaanse_01 29-08-13 12:03 Pagina 1
Guus Hiddink
www.devoetbaltrainer.nl
‘Ik werk vanuit de is-situatie naar de eis-situatie toe’
‘Intrinsieke motivatie van spelers geeft mij energie’
Het bijsluiten van de derde man
‘Succes bereik je alleen door structurele aanpak’ 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 2
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
‘Ik werk vanuit de is-situatie naar de ei
Direct na de grootse huldiging in Door de twee eclatante zeges op Italië en Frankrijk is de Moskou vertrok Guus Hiddink naar Korea om zich ter plekke bezig te waardering voor de trainer Marco van Basten sterk toe- houden met zijn eigen Foundation, die kansarme Koreaanse kinderen genomen. Toch was het een andere Nederlandse coach een beter leven wil bieden. Voordat hij weer naar Rusland vertrok, was hij die door de EK-prestaties met zijn team nog meer inter- even in Nederland om een aantal za- ken te regelen. Maar ook om een ver- nationale lof oogstte. Guus Hiddink liet eerder Oranje, volgafspraak na te komen: een exclu- sieve, persoonlijke EK-analyse voor Zuid-Korea en Australië op een belangrijk eindtoernooi zijn collega’s die De Voetbaltrainer le- zen. optimaal presteren. Deze keer loodste hij Rusland, he- Daarvoor zoekt hij z’n favoriete eet- café in hartje Doetinchem uit, waar laas ook ten koste van Nederland, onverwacht naar de een hele muur je verplicht terug laat denken aan zijn successen met Korea. beste vier. In de hoek achterin geeft een koperen naamplaatje met ‘Guus Hiddink’ aan De Voetbaltrainer volgde welke stoel altijd voor de wereldcoach klaar staat. In Hiddinks organizer is het Russische team tijdens een uur gereserveerd voor dit inter- view. Dat blijkt al snel veel te kort het EK, analyseerde alle wedstrijden, bezocht een aantal voor alles wat de beste Nederlandse trainer van dit moment te vertellen trainingen en sprak met Guus Hiddink na de poulewed- heeft.
strijden in het spelershotel ‘Krallenhof’ in Leogang en De aanpak Opnieuw zo goed presteren op een twee weken na afloop van het toernooi in zijn geboorte- eindtoernooi... De hele voetbalwereld vraagt zich af: ‘Hoe flikt die Hiddink streek De Achterhoek. dat toch steeds?’ Wat is het geheim van de smid?
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 3
Tekst/ de eis-situatie toe’ Henny Kormelink Tjeu Seeverens
Guus Hiddink: “Als ik aan een nieu- wissels om het wedstrijdbeeld te mij, hun coach. Het allerbelangrijkste we klus begin, verdiep ik me eerst in beïnvloeden en kan in de rust met is dat ik kan vertrouwen op het in- de ‘is-situatie’. Hoe is de cultuur? Wat een paar woorden proberen het iets zicht van de spelers om de problemen is de volksaard en hoe zie je die terug anders neer te zetten. Dat is in feite in het veld op te lossen. Bij dat proces in het handelen van de spelers op het alles. Ik mag niet ingrijpen in het spel speelt de cultuur, de achtergrond van veld? Daarover probeer ik zoveel mo- zoals bij andere sporten door bijvoor- jouw voetballers een belangrijke rol. gelijk informatie te verzamelen. Op beeld een time-out aan te vragen. Een Het is bijvoorbeeld de Koreaanse internet, in boeken en uiteraard door andere handicap voor een voetbaltrai- volksaard om dienstbaar te zijn en goed te luisteren. Voordat ik aan de ner is het groot aantal te coachen stipt op te volgen wat je meerdere jou slag ga, wil ik graag dat beeld zo com- spelers. Toch probeer ik vanuit de opdraagt. Als ik als trainer tegen een pleet mogelijk hebben. Vervolgens dug-out rustig maar messcherp te groep Koreaanse voetballers zeg dat denk ik na hoe ik, rekening houdend analyseren wat er allemaal op het ze als warming-up in de lichtmasten met die cultuur, stappen kan zetten veld gebeurt. Daarbij ben ik veel meer moeten klimmen, doen ze dat. Boven- om tot een ‘eis-situatie’ te komen. bezig met de situatie waar de bal niet dien is er altijd en overal een natuur- Anders gezegd: hoe kan ik op basis is dan met de speler in balbezit. Ik wil lijke pikorde, waarbij de jongere spe- van die kennis de natuurlijke aanleg een stap vooruit denken om daar lers enorm opzien tegen de oudere, van mijn spelersgroep benutten of waar nodig onheil te voorkomen. ervaren spelers. Die kenmerken bot- waar nodig ombuigen in dienst van Maar door de afmetingen van het sen met de eisen die je aan topvoet- de wetten die in het topvoetbal gel- veld, het geluid in het stadion en het ballers moet stellen. In de wedstrijd den? De belangrijkste voorwaarde is: relatief groot aantal spelers kan ik dient de ervaren speler te accepteren spelers moeten tijdens de wedstrijd nooit elke speler bereiken. Dus moet dat een jongere gast hem coacht of zelfstandig de juiste oplossingen kun- ik mijn werk voorafgaande aan de wijst op een fout. Ook zul je altijd nen vinden onder maximale weer- wedstrijd zo goed mogelijk doen, moeten anticiperen op nieuwe situ- stand. Tijdens de wedstrijd is voetbal- want dan is voetballen wel bij uitstek aties. Het is niet louter een kwestie len namelijk, in tegenstelling tot veel een coachsport en kan ik spelers be- van het blindelings opvolgen van de andere sporten, geen coachsport. ter maken.” tactische opdrachten van de coach. Door de omstandigheden bij topduels Dus ben ik in Korea vanaf het begin kan ik vanuit de dug-out nauwelijks Korea bezig geweest met het doorbreken invloed uitoefenen. Alleen op mo- Guus Hiddink: “Tijdens de wedstrijd van die vanzelfsprekende hiërarchie menten dat het spel even stilligt, kan moeten spelers in staat zijn in een binnen de selectie, met het coachen ik contact proberen te krijgen met fractie van een seconde zelfstandig de van elkaar en het stimuleren om in een of twee spelers en dat is al heel juiste beslissing te nemen. Dan mo- het veld zelf met oplossingen te ko- moeilijk. Ik heb eigenlijk alleen mijn gen zij niet meer afhankelijk zijn van men.”
4 5 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 4
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
Aussies Guus Hiddink: “Van Australiërs wist ik al snel dat het vechters zijn, die geen blad voor de mond nemen. Dit type voetballers moet je voortdurend uitdagen. Toen ik aan de klus begon, waren de Australische spelers vrij pessimistisch. Op beslissende mo- menten waren zij altijd de kwalifica- tie voor een WK misgelopen, ook al behoorden de tegenstanders niet tot de internationale top. Tijdens het eer- ste trainingskamp stelde aanvoerder Mark Viduka mij de vraag waarom ik, met mijn reputatie, in godsnaam aan die klus met Australië begon. De kans op succes was in zijn ogen nihil. Ik heb toen naar zijn buik gekeken en gezegd: ‘Als jij niet in een paar weken vier kilo afvalt, is de kans inderdaad Spelers selecteren uiteindelijk zichzelf
groot dat we het niet redden.’ Een sche internationals, want de presta- hen laten spelen in hun vertrouwde maand later waren de vetrollen ver- ties vielen al jarenlang tegen. Bij mijn 1:5:3:2-systeem, waarvoor CSKA Mos- dwenen. Voor de hele groep raakte ik start werd het Russische team geken- kou ook koos. Er zaten geen vervelen- even z’n buik aan en zei alleen: ‘Nice merkt door een gebrek aan vertrou- de types bij, maar een aantal van die six pack, Mark.’ Zo kan ik nog tal van wen en hoop en door doemdenken. grote namen voldeed niet aan de ei- voorbeelden geven over hoe ik de Bovendien had ik te maken met een sen die ik aan een moderne topvoet- Aussies steeds opnieuw heb geprik- wat negatieve houding ten opzichte baller stel. Werken van de ‘is-situatie’ keld. Bij Koreaanse spelers zou die van buitenlandse coaches. Wie was naar de ‘eis-situatie’ houdt dan in dat aanpak volstrekt verkeerd zijn ge- die Hiddink om even te komen vertel- je in eerste instantie die oudere gene- weest. Wat wel universeel is: je moet len hoe zij, de Russen, anders moes- ratie met faam nog selecteert, maar altijd de leiders in een groep ‘pakken’ ten gaan voetballen? tegelijk op zoek gaat naar andere, jon- om iets los te maken bij de hele gere spelers die wel aan die eisen vol- groep, nooit de wat mindere spelers. De grootste fout die je kunt maken is doen. Naar spelers die atletischer zijn, Dat geldt voor elk niveau, ook bij de om ergens aan een klus te beginnen niet vasthouden aan reactief hande- amateurs. Ik werk graag met jonge met een uitstraling van ‘ik kom hier len, maar in het veld juist proactief gasten, maar praat vooral met de ou- wel even vertellen hoe het moet’. Je zijn. dere spelers. Wanneer zij mijn ver- kent dat soort leidinggevenden wel: Als we met die oudere groep trainden trouwen hebben, slaat dat over op de ze komen binnen met prachtige Po- of een wedstrijd speelden, zag het er jongeren. Als de oudere spelers erin werPoints en organisatiemodellen en technisch allemaal heel aardig uit. geloven dat mijn aanpak de beste is, eisen dat iedereen vanaf dat moment Voor de buitenstaander speelde Rus- ben ik een hele stap verder. Zij zijn de in hún plaatje past en gelooft. Dat land keurig verzorgd voetbal. Maar ik chefs, die richting kunnen geven.” werkt dus nergens. Die aanpak roept zag hoe de oudere spelers vaak voor alleen maar weerstand op, ook in de een breedtepass kozen en relatief Rusland voetbalwereld. Als je het geduld hebt weinig voor diepte in het spel. Op die Guus Hiddink: “Hoe zat dat bij de om kleine stappen te zetten, ben je manier hielden ze slim het speltempo Russen? Het is natuurlijk generalise- na een paar maanden veel verder dan laag, zodat ze het allemaal nog kon- rend, maar de gemiddelde Rus is vrij degene die meteen alles wil verande- den belopen. Dus zijn we intensief pessimistisch, zijn ziel is wat dee- ren naar zijn inzicht. Ook in Rusland gaan scouten op spelers die een veel moedig en vaker zelfs fatalistisch. Dat ben ik eerst begonnen met me heel hoger tempo aankonden, een voor- uit hij niet zo snel, zeker niet tegen goed te oriënteren, te luisteren en te waarde om internationaal succes te buitenlanders, maar zijn lichaamstaal werken vanuit de ‘is-situatie’. Dus hebben. Kies je ook nog eens voor zegt voldoende. Nu was er ook niet heb ik bij mijn komst de bekende in- trainingsvormen waarbij een hoge veel reden voor optimisme bij Russi- ternationals met faam uitgenodigd en handelingssnelheid en atletisch ver-
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 5
zelf
mogen vereist zijn, dan kom je op een mijn benoeming moesten we een in scène gezette actie, maar je kon natuurlijke wijze in de gewenste ‘eis- kwalificatiewedstrijd spelen in en te- voelen dat de groep meteen zoiets situatie terecht. Spelers voelen aan gen Macedonië. De vijfdaagse voorbe- had van: ‘Wat gebeurt hier? Het wordt den lijve of ze nog meekomen. Een reiding begon op een aardige locatie echt anders!’ Ook hierbij ging ik dus oude voetbalwet treedt dan in wer- in de buurt van de Zwarte Zee. Vervol- uit van de ‘is-situatie’ (eerst toch naar king: spelers selecteren uiteindelijk gens was er al voor mijn komst in dat oude sanatorium) om vervolgens zichzelf. Sochi een oud-sanatorium geboekt. bij de gewenste ‘eis-situatie’ (bij top- In die beginfase was het nog een pro- Dat was in het verleden vaker een voetbal horen ook hoge eisen aan de bleem dat die nieuwe generatie spe- verblijfplaats van het Russische team. accommodatie te worden gesteld) uit lers uitkwam voor relatief kleine Mijn assistenten lichtten me in over te komen.” clubs. Het is belangrijk geweest dat de staat van dit verouderde, blijkbaar een club als bijvoorbeeld Zenit St. Pe- treurnis uitstralende ‘hotel’. Op dat Doelen tersburg bereid was die nieuwe talen- moment heb ik meteen voor de twee- Guus Hiddink: “Wie de Russische ge- ten een kans te geven en dat de trai- de nacht een heel wat beter hotel er- schiedenis kent, weet dat het geen ners van deze club ook voor een an- gens anders in Sochi laten reserveren, vanzelfsprekendheid is dat de doelen dere, modernere manier van voetbal- zonder dat de officials van de Russi- van de leiders dezelfde zijn als die len kozen. Daardoor hebben deze spe- sche bond dat wisten. van het ‘volk’. Vertaald naar de voet- lers zich sneller kunnen ontwikkelen We komen met het hele team bij dat balwereld: coach en team vormen en waren ze dus ook eerder rijp voor vervallen sanatorium aan en Arshavin geen natuurlijke eenheid. Russische de Russische ploeg.” zegt met een grijns op zijn gezicht te- spelers verwachten min of meer dat gen mij: ‘Coach, welkom in deze erfe- zij de te behalen doelen door de Situaties creëren nis van het oude Sovjetregime.’ Op de coach opgelegd krijgen. Ze hebben Guus Hiddink: “Als je zaken wilt ver- slaapkamers konden de gordijnen hun hele leven tegen grote petten anderen, is het ook zaak om daarvoor niet dicht, stonken de dekens en het aangekeken, waardoor ze gemakzuch- de juiste momenten en situaties te eten was ‘acceptabel’ met hele kleine tig werden. Er werd wel voor hen ge- herkennen en naar je hand te zetten. letters. De volgende ochtend heb ik in dacht. Daardoor ontbrak vaak de in- Dat is moeilijk te leren, maar jaren- alle vroegte tegen de spelers gezegd: trinsieke motivatie. Dat signaleerde ik lange ervaring helpt daar wel bij. Ik ‘Na het ontbijt heb je precies een half in het begin ook tijdens trainingen. zal een voorbeeld geven. Eerder gaf ik uur om je koffers te pakken. We gaan Het verband tussen training en wed- aan dat het zelfvertrouwen van de naar een ander hotel. Hier blijven we strijd zagen de Russische spelers niet. Russische spelers bij mijn komst niet niet’. Bij aankomst in dat hotel lagen De training was in hun ogen iets wat zo groot was. Er hing een soort gela- de sleutels van de nieuwe kamers al de almachtige coach bedacht als tenheid over het team. Vrij snel na op naam klaar… Het was in feite een vorm van bezigheidstherapie voor
6 7 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 6
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
De Russen hebben in een korte tijd veel p
zijn spelers. Het was trainen omdat persoons. Op mijn verzoek vertaalde een gewoonte dat hij voor de wed- iemand anders bepaalde dat je moest Igor dan dat zogenaamde conflict in strijd in de kleedkamer kwam en dan trainen. Vanaf de eerste dag ben ik het Russisch. Daarmee wilde ik de een (te) lange speech hield. Spelers bezig geweest om de spelers duidelijk spelers duidelijk maken: ‘Als wij als durfden daar nooit iets van te zeggen, te maken dat trainen alleen zin heeft coach fouten maken, mogen wij daar maar hun lichaamstaal zei veel. Ik als je in die uren met hart en ziel pro- ook op aangesproken worden.’ De cul- heb hem niet gevraagd om te stoppen beert een betere voetballer te worden. tuur was dat je dat nooit deed en dat met die gewoonte (lees: werken van- Ze hebben dat verrassend snel opge- bij verlies de trainer altijd de schuld uit de is-situatie), maar wel verzocht pikt en daardoor kon deze groep in bij de spelers kon leggen en dat ook zich te beperken tot een korte aan- korte tijd zoveel progressie maken. steevast deed. Dat past niet binnen moediging waarin hij vooral zijn voet- Daags na de zege op Griekenland wil- mijn visie en dus ben ik op zoek ge- balhart kon laten spreken. Bij de vol- den ook de spelers met kleine pijntjes gaan naar situaties om dat verschil gende wedstrijd dreigde het toch aan de hersteltraining meedoen. Nor- aan de spelers duidelijk te maken. Ik weer te lang te worden. Ik heb hem in maal gesproken was na zo’n wed- ben de baas, maar geen vijand van eerste instantie op een speelse ma- strijd de massagetafel overbevolkt. mijn spelers. Ik ben benieuwd naar nier onderbroken en onder de arm Deze klimaatsverandering in de selec- hun visie, hun achtergrond en hun mee naar buiten genomen. De groep tie beschouwde ik als een andere doel, stimuleer dat ze hun mening ge- voelde perfect aan wat er op dat mo- soort overwinning tijdens dit EK. Dat ven. ment gebeurde. Daarna liep ik rich- was pure winst voor de spelers en We hebben in de voorbereiding vaak ting het veld en zag vanuit een oog- voor mij als trainer. het partijspel 4:4 gespeeld. Vanwege hoek dat Mutko toch weer de kleed- Ik heb heel wat situaties gecreëerd de conditionele doelstellingen, maar kamer opzocht. In een paar stappen om duidelijk te maken dat de spelers zeker ook voor de mentale aspecten. stond ik naast hem om hem nog en de staf één en hetzelfde doel had- Als je in zo’n kleine ruimte even niet steeds vriendelijk maar dwingender den: optimaal presteren tijdens het oplet, creëer je meteen een kans voor uit de kleedkamer te halen. Dit soort EK. Igor Korneev, een van mijn assis- de tegenpartij. Je wordt in feite ge- momenten moet je aangrijpen om tenten, speelde vaker bij partijtjes straft door de situatie. In het verleden duidelijk te maken wie de baas in de mee als er bijvoorbeeld een overtalsi- werden spelers bij fouten gestraft kleedkamer is. President Mutko is op tuatie nodig was. Soms zocht ik be- door de trainer. andere momenten vele malen belang- wust het conflict op als Igor in de fout Het laatste voorbeeld in dit verband: rijker dan ik en dat laat ik hem dán ging en even tegen een tactische af- Vitaly Mutko is niet alleen president ook merken. De kleedkamer is mijn spraak zondigde. Daarmee maakte ik van de Russische voetbalbond en Mi- terrein. Over die eis mag geen enkel duidelijk: wat voor de één geldt, geldt nister van Sport, maar ook een grote misverstand bestaan.” voor iedereen, zonder aanzien des fan van het nationale team. Het was
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 7
Stafoverleg aan het begin van elke dag de activiteiten van die dag door. Tijdens het EK was Igor Korneev, die als voetballer onder Hiddink leidt dat overleg op een quasi-nonchalante manier. meer actief was voor CSKA Moskou en Feyenoord, de rech- Hij weet precies wat hij wil, maar geeft iedereen wel het ge- terhand van Guus Hiddink. In 2004 startte Korneev zijn trai- voel en de ruimte om zijn bijdrage te leveren. Op die momen- nerscarrière bij Feyenoord A. In 2006 maakte hij de overstap ten gaf ik in grote lijnen aan wat voor een training op het pro- naar het Russisch voetbalelftal. Een andere assistent was gramma stond, vanuit voetbalconditioneel oogpunt. Vervol- Aleksandr Borodjoe, die onder andere voor Schalke ’04 gens was het mijn taak om de training voor te bereiden qua speelde. Deze twee oud-voetballers genieten vanwege hun organisatie en de arbeid-rust verhouding. Igor Korneev deelde carrière aanzien bij de spelers. Ze vormden een brug tussen meestal de teams in op basis van de teamtactische overwe- Hiddink en zijn spelers en hielpen hem de Russen en hun gingen. Zoals alles gebeurde ook dit weliswaar onder supervi- cultuur beter te begrijpen. Door Borodjoek en Korneev wist sie van Guus, maar hij delegeert dat soort zaken wel. Borod- Hiddink sneller hoe de spelers dachten en voelden en wat joek zorgde vaak voor de gerichte, individuele coaching. Guus er bij hen speelden. Naast conditietrainer Raymond Verhe- gaf de accenten van een bepaalde oefening aan en stuurde ijen, die elders in deze special uitvoerig aan het woord vervolgens Borodjoek op pad om dat voor te bereiden. Hij ging komt, was Arno Philips een andere Nederlander in Hiddinks dus vóór de training al overleggen met een of meerdere spe- staf. Hij is de laatste seizoenen werkzaam geweest als loop-, ler(s). Dat gesprek kon bijvoorbeeld gaan over het al dan niet kracht- en hersteltrainer bij de PSV-jeugd. doordekken door een verdediger. Dat was voor veel spelers Raymond Verheijen: “We hebben als staf van Rusland heel iets nieuws en dat kun je dan maar beter even voorbespreken. goed samengewerkt. Geregeld hebben we gesproken over Arno Philips was belast met de begeleiding van spelers, vooral het bijschaven van de teamperiodisering. Ook spraken we vanuit het perspectief van blessurepreventie.” eel progressie gemaakt
Tactisch strijd terug, omdat ze te veel gefocust moment. Door mijn spelers vaak in Het eerste deel van uw plan van aan- zijn op wat de tegenstander doet, de een, voor hen nieuwe situatie te bren- pak is nu heel duidelijk: stap voor omstandigheden of de druk. Hoe fraai gen, probeerde ik mijn spelers daar stap en vooral niet te snel ervoor zor- het ook tijdens een training heeft uit- meer inzicht in te geven. Ook hier- gen dat de randvoorwaarden én de gezien, in de wedstrijd komt het op- voor ging ik weer direct achter de selectie voldoen aan de eisen in het eens allemaal chaotisch over. Dat gold laatste linie staan om zo goed contact internationale topvoetbal. Welke fase absoluut niet voor dit Russisch team. te hebben met de spelers die ik in de- treedt er dan voor de spelersgroep in? Wat voorbeelden? Tegen Zweden was ze specifieke situatie wilde coachen. Guus Hiddink: “Ik wil heel snel naar het belangrijk om Ibrahimovic ver van Tijdens de training zag die uitvoering randvoorwaarden toe, want hoe snel- ons doel te houden. Om duidelijk te er al heel aardig uit, maar vervolgens ler ik de randvoorwaarden op niveau maken dat de verdedigers dus niet verrasten de spelers mij in de wed- heb, hoe eerder ik eisen kan gaan achteruit moesten lopen, ging ik tij- strijd aangenaam door zulke details stellen aan de spelersgroep. Elders in dens de partijvorm op de training ook onder maximale weerstand heel dit blad komt Raymond Verheijen aan kort achter de verdediging staan. Ver- goed uit te voeren. Vanaf dat moment het woord, die uitgebreid uitlegt wat volgens dwong ik hen door mijn ma- heb ik er steeds opnieuw op geha- er fysiek met de selectie in de aan- nier van coachen niet meer naar ach- merd dat we voor geen enkele tegen- loop naar het EK is gebeurd. Dat ver- teren te lopen. stander meer bang hoefden te zijn. Je haal heb ik gelezen en daar hoef ik Een ander belangrijk aandachtspunt zag bijna per dag het zelfvertrouwen niets aan toe te voegen. Over de men- was het doordekken van de centrale toenemen. tale aspecten heb ik het gehad. Ik heb verdedigers. In het internationale top- Dan kun je weer nieuwe situaties veel gewerkt aan een proactieve hou- voetbal ontmoeten de vleugelverdedi- creëren om volgende stappen te ma- ding in en buiten het veld, een geza- gers elkaar regelmatig. Op het mo- ken. Zo stond tijdens het EK op de menlijke doelstelling en vooral aan ment dat een back echter niet kan dag voor een wedstrijd ’s ochtends het zelfvertrouwen. doordekken, bijvoorbeeld omdat een om 11.00 uur een bespreking op het Al snel werd ik verrast door de snel- spits van de tegenpartij naar zijn zij- programma met geselecteerde video- heid waarmee deze groep nieuwe din- kant is overgekomen, kan het gebeu- beelden over de komende tegenstan- gen oppikte. Die stijgende lijn, vooral ren dat een verdedigende middenvel- der. Dat gebeurde in een ruimte naast op tactisch gebied, kon zelfs tijdens der uitstapt. Dan kan het nodig zijn de ontbijtzaal. Als technische staf be- het EK worden doorgetrokken. Er zijn dat een centrale verdediger doordekt keken we die beelden driekwartier of genoeg teams die je als coach op een op één van de aanvallende midden- een half uur voor die bijeenkomst nog training de indruk geven dat ze snap- velders van de tegenpartij. Dat ge- een keer. Even een paar wezenlijke si- pen waar jij met hen naar toe wilt. beurt niet structureel, maar in speci- tuaties terugspoelen of in slowmotion Maar dat zie je dan niet in de wed- fieke situaties zoals een omschakel- bekijken. We hebben toen bewust de
8 9 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 8
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
In de ‘rode’ zone moet je de tegenstander
deur tussen de ontbijtzaal en die vijf verdedigers gingen spelen. Veel genstander door een medespeler ruimte opengezet. Wat we hiermee van de tactische ochtendtrainingen wordt overgenomen. Jij bent er in die beoogden, gebeurde spontaan: vanaf hebben vervolgens in het kader ge- zone hoe dan ook verantwoordelijk dat moment liepen steeds meer spe- staan van die aanpassing. We hebben voor dat die speler zo scherp mogelijk lers naar binnen om al voor de be- vaak 11:11 gespeeld en ook 8:8 in de wordt gedekt. Dat is dan je basistaak. spreking samen met ons met die formaties 1:4:2:1 tegen 1:4:2:1 op drie- Als je voor twee centrale verdedigers beelden aan de slag te gaan. Zo bevor- kwart veld. kiest, heb je vanzelf een speler over derden we op een natuurlijke wijze Tot dan speelde het Russische team die in principe in de dekking op die dat spelers zelf naar oplossingen centraal achterin met drie verdedi- halve spits of de diepste middenvel- zochten en minder afhankelijk van gers dicht bij elkaar, dus met een libe- der bij de tegenpartij kan spelen. Het ons als technische staf werden. Voor ro, twee mandekkers en twee vleugel- komt regelmatig voor dat jouw speler het duel tegen Nederland kwamen we verdedigers. In feite 1:5:3:2. Drie man op die positie moet assisteren aan de om vijf voor elf eigenlijk met z’n allen in het centrum zorgt bij die verdedi- zijkanten. Dan kan de centrale verde- tot de conclusie dat we wel wisten gers voor een veilig gevoel. In de wed- diger die geen directe tegenstander waar onze mogelijkheden lagen en strijd pakte dat meestal anders uit. Ze heeft, meteen doordekken op die hal- dat die geplande bijeenkomst eigen- wezen snel naar elkaar als er kort ge- ve spits en staat het weer goed. Bij lijk niet meer nodig was. Geloof me, dekt moest worden en zeker als er balbezit ontstaat door die keuze dat doet op zo’n moment iets met de doorgedekt moest worden. Steeds was meer beweging op het middenveld en groep!” het: ‘Ja maar, ik dacht dat hij…’. Drie kunnen we makkelijker een man- spelers centraal achterin is tactisch meer-situatie creëren dan bij 1:5:3:2. Andere speelwijze niet de juiste speelwijze als de tegen- Die tactische uitgangspunten heb ik Guus Hiddink: “In het voorjaar was partij meestal met één diepe spits tijdens de 8:8-vormen steeds ge- ik er ook uit dat ik de speelwijze van speelt met daarachter een zwervende coacht: wanneer neem je een tegen- Rusland wilde veranderen, maar ik tweede ,‘halve’ spits. Voor die diepe stander over, wat is het moment om wilde dat pas doen als we de EK- spits van de tegenpartij heb je aan door te dekken, hoe zorg je voor vol- groep langere tijd bij elkaar hadden. twee centrale verdedigers voldoende. doende rugdekking?” Het leek me niet verstandig om zo’n Ver van het doel af neem je de dek- drastische verandering door te voeren king op die spits, door goed te Start EK op het moment dat je slechts drie da- coachen, van elkaar over als dat nodig De randvoorwaarden voor topvoetbal gen bij elkaar bent voor een oefenin- is. In de buurt van en in het zestien- zijn gerealiseerd. De gewenste speel- terland. Pas aan het begin van de metergebied spreek ik altijd van de wijze komt er tijdens trainingen en voorbereidingsperiode in mei heb ik zogenaamde ‘rode zone’. Daarin mag oefeninterlands aardig uit. Mentaal is verteld dat we met vier en niet met je nooit erop vertrouwen dat een te- er behoorlijke progressie gemaakt en
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 9
Het team de fysiek sterke centrale verdediger In de spits staat de lange, tweebenige, In het doel staat de 22-jarige talent- Denis Kolodin (8)-Dynamo Moskou: uitstekende spelende Roman volle Igor Akinfeev (1)-CSKA Moskou: hij heeft een enorm hard schot. Pavlyuchenko (19)-Spartak Moskou: explosief, snelle reactie, verre uittrap, een goed schot en kopsterk. In de zo- goede uitworp bij omschakeling, min- In de controle op het middenveld ne tussen het middenveld en de spits der sterk bij vrije trappen vanaf de zij- staat aanvoerder Sergei Semak (11)- beweegt zich de technisch balvaardige kant en hoekschoppen. Rubin Kazan. Hij speelt controlerend Andrei Arshavin (10) -Zenit Sint Pe- en verzorgt de aansluiting van de li- tersburg: een vast aanspeelpunt. Op- In de viermans achterhoede spelen de nies. vallend is zijn versnelling in de loop. rechtervleugelverdediger Alexander Rechtsmidden speelt de schakelende Een vedette. Anyukov (22)-Zenith Sint Petersburg: middenvelder Konstantin Zyryanov een bikkelaar, die sterk opkomt en een (17)-Zenit Sint Petersburg: een com- Wisselspelers die vaak speelden: mid- goede voorzet heeft en op links de plete middenvelder. Op links de tech- denvelder Dmitri Torbinski (Lokomo- snelle, offensieve en zeer bescheiden nisch begaafde linksbenige Diniyar Bi- tiv) en aanvaller Ivan Saenko (FC Yuri Zhirkov (18)-CSKA Moskou. In het lyaletdinov (15)-Lokomotiv Moskou. In Nurnberg). centrum Sergei Ignashevich (4) -CSKA de as speelt verbindingsspeler Igor Moskou: een echte verdediger, niet zo Semshov (20)-Dinamo Moskou: een explosief, raakt soms in paniek naast bescheiden positioneel sterke speler. nder zo scherp mogelijk dekken
is het zelfvertrouwen zichtbaar ge- heerste er na die behoorlijke neder- het rustsignaal. Vervolgens maakte groeid. Fysiek is de groep klaar om laag tegen Spanje binnen de groep een speler uit onze restverdediging, de tegenpartij te pijnigen met voor niet het gevoel dat we al half waren Kolodin, een cruciale fout door bij die Russische begrippen onorthodoxe uitgeschakeld. Ook al omdat we niet Spaanse counter het spel niet op te tempowisselingen. En dan verliest u waren weggespeeld. houden, maar te vroeg voor het 1:1- het eerste duel met 4 –1 van Span- De nederlaag was vooral te wijten aan duel te gaan. Als je dan, zoals Kolodin je… naïviteit. De Russische ploeg was in overkwam, te laat komt, moet je op Guus Hiddink: “In de aanloop naar dat openingsduel tegen Spanje vol- zo’n belangrijk moment een overtre- het EK heb ik mijn spelers vaker voor- gens de wetten van het internationale ding maken, ook al kost je dat een ge- gehouden dat de poulewedstrijden voetbal niet streetwise genoeg. Voet- le kaart. Hij koos daar niet voor, werd een verhaal apart zijn. In die wedstrij- bal is vooral een spel van fouten. Als uitgespeeld en Spanje kon een paar den zijn er maar weinig teams die je dat weet, is het van belang dat je tellen later door het doelpunt van Vil- geen punten inleveren, zeker niet bij goed georganiseerd staat op het mo- la nog voor de rust het duel beslissen. een EK waarop de meeste teams aan ment dat er iets fout gaat. Het breek- Als coach word je natuurlijk helemaal elkaar gewaagd zijn. Dus weet je punt in de wedstrijd, de tweede gek van zo’n opeenstapeling van kin- vooraf dat elke wedstrijd nieuwe kan- Spaanse treffer in de 44-ste minuut, derlijke fouten. sen zal bieden. ‘Vergelijk het met drie toonde aan dat het team die norm We zijn na dat duel achter gesloten etappes,’ zo heb ik tegen mijn spelers aan het begin van het EK nog onvol- deuren eens flink gaan praten met el- gezegd, ‘en aan de eindstreep van de doende beheerste. Wat gebeurde er? kaar, want ik had geen zin in een derde etappe kunnen we als team de We kregen een hoekschop op links. toernooi ‘om van te leren’. Ik heb het grote winnaar zijn.’ Als je de eerste De afspraak was dat Zhirkov die zou scherp gespeeld in die bespreking. wedstrijd met geweldig voetbal wint nemen. Opeens besloot Zyryanov dat Dat heeft gewerkt. Die naïeve fouten en je verliest knullig de volgende het misschien beter was dat hij die hebben we naderhand geanalyseerd twee poulewedstrijden, ben je uitge- corner nam. Semshov bedacht op het- en besproken. Op de trainingen zijn schakeld. En win je de eerste wed- zelfde moment dat een korte corner we vervolgens weer teruggegaan naar strijd, speel je de tweede verdienste- misschien ook een aardig idee was en de basis. Soms is dat nodig. lijk gelijk, kun je na de derde wed- liep eveneens weg uit de afgesproken Op zo’n moment moet je wel weer re- strijd toch met lege handen staan. We organisatie. Zhirkov, die dus de corner kening houden met wat je weet van hamerden er dus in de voorbereiding had moeten nemen, ging prompt op de Russische cultuur. Wie als buiten- op dat we in de eerste fase van het een verkeerde plek staan. De organi- staander naar Russen kijkt, denkt al toernooi elk duel los van de andere satie klopte niet meer en dus was de snel van hun gezichten af te kunnen poulewedstrijden en –resultaten weg vrij voor de ideale Spaanse coun- lezen dat ze weinig emoties hebben. moesten benaderen. Mede daardoor ter. En dat allemaal één minuut voor Dat beeld klopt niet met de werkelijk-
10 11 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 10
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
Respect voor Nederland maar zeker nie
heid. Euforie en melancholie zitten bij plannen. Zo weet je dat de Zweedse Zweden weer mee mocht doen, vaak de Russen heel dicht bij elkaar. Het is centrale verdedigers het liefst hebben en graag aanspeelbaar is. Dus hebben alles of niets. Dus wist ik dat de 4-1 dat de diepe spits en eventueel een we in de voorbereiding op Zweden ge- nederlaag als catastrofaal in de Russi- tweede spits tegen hen aan gaan han- traind op de steekballen vanuit ons sche media beschreven zou worden. gen. Spanjaarden hebben daar een middenveld op Arshavin in de ruimte, Zo geschiedde. Daarom heb ik in de mooie uitdrukking voor: ‘vlees tegen die ons de Zweden zeker zouden bie- dagen na die nederlaag de vele goede vlees’. Je moet vooral doen wat de te- den. Eerder heb ik al verteld hoe we fases, acties en keuzes óók beklem- genstander niet leuk vindt. Dat cen- ook hebben getraind op het voorko- toond. Vooral met videobeelden, want trale duo komt zonder directe tegen- men dat Ibrahimovic te dicht bij ons die vormen ‘hard bewijs’. Daarmee stander(s) in de problemen. Voor hun doel zou spelen. Tegen Zweden was ik voorkwamen we dat bij de spelers het gevoel spelen ze dan in het luchtledi- voor de eerste keer echt tevreden over idee ontstond dat ze in hun eerste ge en daar hebben ze een bloedhekel de uitvoering van de gemaakte af- EK-wedstrijd alleen maar domme din- aan. Dus kreeg onze diepe spits spraken in de wedstrijd. Verrassend gen hadden gedaan, zoals de Russi- Pavlyuchenko de opdracht om in de goed vond ik toen ons anticipeerver- sche pers hen voorhield.” ruimte op rechts positie te kiezen tus- mogen. sen de centrale verdediger Hansson Arshavin is een grote vedette. Geen Zweden en linksback Nilsson. Hij moest aan moment heb ik getwijfeld of ik hem U krijgt het team inderdaad weer tij- de linkerkant zoveel mogelijk wegblij- na die twee wedstrijden schorsing dig op de rails en wint in Salzburg ven, zodat daar de ruimte lag voor de wel zou meenemen. Zo’n speler heeft met 1-0 van Griekenland. Het laatste opbouw door creatieve spelers als een belangrijke rol buiten het veld. Ik groepsduel tegen de Zweden is dan Zhirkov en Bilyaletdinov. Als onze die- schatte ook in dat hij in de beslissen- bepalend voor het overleven van de pe spits namelijk vaak naar die kant de derde wedstrijd in de poule en in eerste ronde… zou bewegen, zou hij ongetwijfeld een het mogelijke verdere verloop van het Guus Hiddink: “De Zweden heb ik Zweedse verdediger meekrijgen. Dat toernooi van grote waarde kon zijn. graag als tegenstander. Dat team is zou de opbouw over links, ons sterke Zijn afwezigheid in de eerste twee namelijk tactisch heel goed te lezen. wapen, onnodig bemoeilijkt hebben. duels heb ik toch op een positieve Het gaat steeds van dezelfde spelop- manier benut. Ik heb aan de groep de vatting uit. Je weet van de Zweden Van de Zweden wisten we ook dat er vraag gesteld: ‘Kunnen jullie wel zon- hoe ze gisteren, vandaag en morgen ruimte zou liggen tussen de twee cen- der Arshavin?’ Dan krijg je de reactie hun 1:4:4:2 zullen uitvoeren. Als trale, verdedigende middenvelders en van het team. ‘We moeten toch ook coach van de tegenpartij word je de laatste linie. Dat is het gebied zonder hem kunnen presteren.’ Dat is daarom bijna nooit verrast en kun je waarin Arshavin, die na de schorsing het spel dat je speelt.” vooraf je tactische maatregelen goed voor de eerste twee duels tegen de
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 11
r niet kansloos
Nederland lende Oranje-spelers pijn doen of in partij balbezit heeft. Daarom heb ik Het is u dan weer gelukt om met een elk geval dingen laten doen die ze tegen Nederland rechts aan de bui- relatieve outsider de poulewedstrij- niet leuk vinden? Waar liggen onze tenkant van ons middenveld gekozen den te overleven. In de kwartfinale eigen kansen bij balbezit? voor Saenko, die dat wel kan opbren- staat meteen de clash met Nederland Het antwoord op de eerste vraag kon- gen. Zyryanov verhuisde naar links op het programma. Wat was uw tac- den we vrij snel geven. Nederland ten koste van Bilyaletdinov, hoewel tisch strijdplan, dat in de wedstrijd bouwt graag van achteruit op. Dat deze middenvelder van Locomotiv zo perfect door uw spelers werd uit- moesten wij dus proberen te voorko- Moskou tot dan een goed toernooi gevoerd? men. In de voorbereiding op het duel had gespeeld. Maar Zyryanov is meer Guus Hiddink: “Nationaal en interna- hebben we met het aanvalsduo Asha- een rechtsbenige speler. Hij heeft op tionaal was er door de manier van vin en Pavlyuchenko besproken hoe links van nature meer de neiging om spelen en de grote zeges op de twee ze door bepaalde (schijn)loopacties z’n creatieve acties naar binnen te WK-finalisten Italië en Frankrijk een met hun tweeën de vier verdedigers maken. Ik schatte in dat daardoor aan enorme euforie rondom Oranje ont- zo konden afschermen dat Van der onze linkerkant automatisch meer staan, ook in de Russische media. On- Sar het niet zou aandurven om bij ruimte zou ontstaan voor de aanval- ze eerste taak was om die bij onze een doeltrap een van hen aan te spe- lende acties van Zhirkov, een essen- spelers tot de juiste proporties terug len. Zo werd Van der Sar gedwongen tieel onderdeel in onze speelwijze. We te brengen. Aan de hand van video- om bij een doeltrap te kiezen voor de wisten dat zijn directe tegenstander fragmenten hebben we laten zien dat lange trap. Wij hadden achterin met Kuijt, hoe groot zijn werklust ook zou Italië en Frankrijk tegen Oranje heel Ignashevich en Kolodin twee centrale zijn, niet altijd in staat zou zijn om wat grote kansen kregen. ‘Respect verdedigers staan die bij zo’n verre Zhirkov af te stoppen. In die situaties voor Nederland is op z’n plaats, maar uittrap graag de kopduels aangaan. zou Nighel de Jong moeten uitstappen we zijn zeker niet kansloos’. Dat besef Bovendien waren we sterk in het ver- en zou Ashavin vanzelf vrij komen te groeide al vrij snel binnen de groep. overen van de tweede bal. staan, omdat de centrale verdedigers Heel noodzakelijk, want tegen Neder- Daarnaast wilde ik graag aan onze Ooijer en Mathijsen tijdens dit EK niet land heb je alleen kans als je zelf rechterkant het gevaar van de opko- doordekten. Dat hadden de beelden durft te voetballen en niet angstig aan mende Van Bronckhorst neutralise- nog eens bevestigd. de wedstrijd begint. ren. Tegen Zweden speelde Zyryanov Daarna ga je aan de hand van de drie, nog aan die kant. Dat is een creatieve Van der Vaart, Sneijder en Van Nistel- steeds terugkerende vragen je tactiek middenvelder. Zo’n type houdt het in rooij waren de spelers die we graag bepalen. Welke sterke punten van Ne- een wedstrijd niet lang genoeg vol om dingen lieten doen, die ze minder derland moeten we neutraliseren? steeds in een dienstbare, verdedigen- leuk vonden. Vooral de toevoer naar Waar en hoe kunnen we de spelbepa- de rol te blijven spelen als de tegen- hen moest worden afgeschermd. Dat
12 13 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 12
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
Strategisch focussen op de zwakke punte
gebeurde dus door die keuze voor de len is weten wat je moet doen vaak vrije trappen. Hij had dan de neiging lange bal die we Van der Sar opleg- geen garantie voor een goede uitvoe- om veel te defensief te keepen. Het den, maar ook door het gevaar van ring. Tegen de verwachting in begon leek wel alsof hij in zulke situaties Van Bronckhorst te neutraliseren en Nederland niet zo agressief aan de aan de doellijn was vastgeplakt. Het daarmee de toevoer naar vooral wedstrijd. Dat was in ons voordeel. Ik ‘vrije’ gebied tussen de rand van het Sneijder. Het duo Van der Vaart en kreeg snel in de gaten dat het Rus- zestienmetergebied, waar de spelers Van Nistelrooij speelde fantastisch te- sisch elftal in dit duel wél streetwise- staan opgesteld bij een vrije trap van- gen Italië en Frankrijk. We wilden lie- gedrag vertoonde en dus onder deze af de zijkant, en het doel zou hij met ver niet dat zij door het centrum over moeilijke omstandigheden waar- veel meer bluf moeten bespelen. Pak de grond zouden worden aange- maakte wat we ons hadden voorgeno- maar een paar meters en laat door je speeld. Dat voorkwamen we op twee men. In de dug-out vond ik het verba- houding en een stevige brul horen manieren: door het afschermen van zingwekkend te zien hoe mijn spelers wie er aankomt als die bal onderweg de ballijn en door de opbouw van zich strategisch konden focussen op is. Wordt die bal vanaf de zijkant per- achteruit bewust via hun rechterkant het bespelen van de zwakke punten fect richting kruising getrapt, dan kan te laten verlopen, die daar wat min- van het Nederlands elftal. Al in de Akinfeev profiteren van zijn looptech- der gevoel voor heeft. Als Van der rust heb ik de spelers daarvoor een niek om toch nog bij die bal te ko- Vaart, Sneijder of Van Nistelrooij wel groot compliment gegeven. men. in balbezit kwamen, moesten mijn In de tweede helft verzuimden we uit Door tegen Nederland in zo’n beslis- spelers meteen stevig het duel aan- de vele kansen te scoren en de wed- sende situatie als keeper de verkeerde gaan. Daarnaast wilden we ze ook in strijd vroegtijdig te beslissen. Vier mi- keuze te maken, kwam er alsnog een een verdedigende rol dwingen. Dat nuten voor tijd gebeurde wat je kon verlenging. Bijna hadden we zelfs die, heeft dat soort technische, creatieve verwachten: tegen de verhouding in ondanks ons overwicht, ook niet ge- spelers nooit graag. Als daardoor bal- scoorde Nederland de gelijkmaker. haald. Ik zag de bui al hangen toen verlies ontstaat, zie je aan hun li- Onze keeper Igor Akinfeev maakte vlak voor tijd het erop leek dat chaamshouding hoe erg ze daarvan een dure inschattingsfout bij die vrije Sneijder op een nog gunstigere positie balen. Dan heb je ze als tegenstander trap van Sneijder. Hij is pas 22 jaar en een nieuwe vrije trap kon nemen. Ik waar je ze graag hebben wil. toch al een volwassen keeper. Igor was op de bank heel blij dat Van Per- heeft prachtige ‘zachte’ handen om sie toen wat minder aan het teambe- Dat plan zag er vóór de wedstrijd heel die bal te pakken, een groot reactie- lang dacht en zelf schoot. aardig uit, maar het was natuurlijk af- vermogen en maakt uitstekende Voordat zo’n verlenging begint, heb ik wachten of mijn spelers dat ook kon- kruisstappen als hij achteruit moet als coach een paar minuten om ieder- den omzetten in daden tijdens de lopen. Zijn zwakke punt tijdens het een weer op scherp te zetten. Meestal hectiek van de wedstrijd. Bij voetbal- EK: de juiste positie inschatten bij zie je dat de ploeg die vlak voor tijd
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:52 Pagina 13
unten van Nederland
de gelijkmaker scoort, in het voordeel ongetwijfeld uit de groep heeft gekre- had ik daarvoor bij wijze van spreken is. Ik heb toen tegen de spelers ge- gen. Ik ben niet bij Oranje geweest en ter plekke een bijzondere ruimte ge- zegd: ‘Jongens, dit overkomt ons. mag dus ook geen oordeel geven. Ik creëerd. Daarna zou ik verdere uitin- Punt. Belangrijker is: wat gaan we nu kan hoogstens ingaan op de vraag: gen naar buiten toe voorkomen heb- doen? Gaan we achteruit lopen of waren er nog andere oplossingen ben. De grote wereld heeft daar ver- hangen? Proberen we er penalty’s uit denkbaar? Roemenië stond op het der niets mee te maken. Dus ik zou te slepen? Of durven we, net als in de programma na de schitterende duels ook niet met rouwbanden hebben ge- wedstrijd, weer te bepalen wat er op tegen Italië en Frankrijk. Alles was speeld. Nogmaals, dat zeg ik nu als het veld gebeurt? Pakken we de draad hosanna rondom het Nederlands elf- volstrekte buitenstaander. Marco van voor die vrije trap weer op? Is er tal en daardoor ongetwijfeld ook in de heeft ongetwijfeld hele goede rede- bij iemand enige twijfel? Dan hoeft spelersgroep. Zelfs ik kreeg na Frank- nen waarom hij anders heeft gehan- dat nu niet meer. Ik geef je nú het rijk - Nederland sms’jes uit alle we- deld. Hij weet namelijk wat hij doet.” antwoord: we gaan in die verlenging relddelen met felicitaties… Dan zou je door waar we gebleven waren. Laat de wedstrijd tegen Roemenië kunnen Spanje maar weer zien hoe goed jullie kun- gebruiken om iedereen weer met bei- Na de indrukwekkende zege op Ne- nen voetballen.’ En verdomd, ze pak- de benen op de grond te zetten. De derland was Rusland van outsider ten het meteen weer op en het resul- kans was reëel dat de spelers die zo plotseling een favoriet voor de Euro- taat is bekend.” goed waren tegen de WK-finalisten, pese titel. De koude douche kwam het tegen Roemenië wat zouden laten snel: Spanje overtroefde Rusland in Keuzes lopen. Nederland was immers toch al de halve finale op alle fronten. Wat Voordat we naar de uitschakeling gekwalificeerd. Dat kun je dan heel was de oorzaak? door Spanje gaan, eerst graag nog goed gebruiken naar de volgende Guus Hiddink: “Na afloop heb ik heel jouw mening over twee zaken die wedstrijd toe. Fouten zou ik in zo’n wat oorzaken gelezen die buiten het rondom Oranje hebben gespeeld: de geval zelfs wat aandikken en uitver- veld zouden liggen. Het antwoord lag keuzes die zijn gemaakt na het over- groten, ook in de pers. óp het veld: Spanje was te sterk, te lijden van het dochtertje van Bouhla- Wat Khalid betreft, het is verschrikke- goed voor dit Rusland. We begonnen rouz en het met een B-team spelen lijk dat je zoiets overkomt. Was dat bij nog aardig, maar de ommekeer kwam tegen Roemenië. de Russische ploeg gebeurd, dan zou nadat in de 34-ste minuut Villa ge- Guus Hiddink: “Daar wil ik niet veel ik ook aan de betreffende speler heb- blesseerd het veld moest verlaten en over kwijt. Ik weet zeker dat Marco ben overgelaten of hij bij de groep werd vervangen door Fàbregas. De van Basten beide beslissingen zeer bleef. Vervolgens zou ik naar één mo- speelwijze van Spanje veranderde goed heeft doordacht en heeft geno- ment hebben gezocht waarop alle voor onze verdedigers compleet. Het men op basis van de signalen die hij emoties getoond konden worden. Al duo Villa en Torres speelde tegen onze
14 15 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 24-07-2008 14:53 Pagina 14
Guus Hiddink onthult zijn werkwijze
De infrastructuur van het Russische voetb
spitsen aan, vaak met de rug naar ons na geweest. Hij ‘vermoordde’ niet al- maakt hij? Hij speelt de bal weer te- doel. Daar heb je het weer: dat vinden leen in het rechtstreekse duel Arsha- rug in die overvolle ruimte waar de onze verdedigers heel prettig, want vin, maar als Spanje in balbezit bal net vandaan komt. Niet één keer, dan kunnen ze het rechtstreekse duel kwam, was hij ook nog eens de grote maar drie keer! Terwijl in de andere aangaan. Door het inbrengen van aanjager bij wie alles begon. Xavi Her- richting de centrale verdediger Bere- Fàbregas kregen diezelfde verdedigers nández is uitgeroepen tot de beste zutski en verderop tegen de lijn Zhir- opeens te maken met, steeds vanuit speler van het EK, voor mij was dat kov helemaal vrij staan. Die naïviteit het middenveld opduikende Spaanse Senna. Hij is zo bepalend geweest is op dit niveau een soort doodzonde spelers die met het gezicht naar onze voor het behalen van de titel. en wordt bijna altijd afgestraft. Con- verdedigers toe hun actie konden ma- clusie: Spanje was gewoon een maat- ken. Daar werden ze knap zenuwach- Een oorzaak is zeker ook geweest de je te groot voor ons.” tig van. Het is een groot verschil of je onervarenheid van deze Russische als verdediger in de rug van je directe ploeg. De beelden van de 0-3 heb ik Toekomst tegenstander zit of dat die met de bal vaker teruggekeken. Als voetballief- Als deze special verschijnt, bent u al- aan de voeten op je afkomt. Daar- hebber geniet ik van de wijze waarop weer in Rusland aan de slag. Wat naast bleken de Spaanse spelers Spanje na balverovering eerst via vier zijn de nieuwe uitdagingen en hoe meesters in voortreffelijk positiespel one-touch passes in de kleine ruimte ziet uw toekomst eruit? op basis van one-touch voetbal. Niets de voorwaarden creëert voor een ra- Guus Hiddink: “Uiteraard hopen we is moeilijker te bestrijden. Bij balbezit zendsnelle counter. Iniesta geeft de stijgende lijn van het Russisch van de tegenstander heeft elke speler daarna met de buitenkant voet een team door te zetten in de kwalifica- natuurlijk een verdedigende taak. wereldpass over veertig meter op tieronde voor het WK in 2010. Dat is Toch houdt het een keer voor met na- Fàbregas, die al even perfect Silva in geen eenvoudige klus, want we zitten me de creatieve spelers op als ze staat stelt te scoren. Fantastisch, echt in de poule met Duitsland. Maar een voortdurend door dat one-touch voet- smullen. Maar dat wordt anders als ik even belangrijke uitdaging vind ik te bal zoek getikt worden. Ze waren fy- diezelfde situatie vanuit een Russi- blijven werken aan de opbouw van siek wel in staat om hun taken uit te sche bril bekijk. Dan zie ik dat we het Russische voetbal, dat na de suc- blijven voeren, maar tussen de oren eerst veel energie steken in het vero- cessen van Zenit St. Petersburg en het lukte dat gewoon niet meer. Als er ie- veren van de bal op rechts. Zoals dat nationale team definitief is ontwaakt. mand zijn taak niet uitvoert, dan krijg hoort, is de eerste opdracht: in balbe- Het moment is rijp om de infrastruc- je een kettingreactie. Dat zag je bij- zit blijven. Daaraan wordt keurig vol- tuur van het Russische voetbal blij- voorbeeld in de tweede helft bij daan: de bal wordt uit de kluwen spe- vend te veranderen. Ook hierbij geldt Arshavin, maar zeker niet alleen bij lers rustig teruggespeeld op centrale weer: stap voor stap. Niet als een hem. Bepalend is ook de rol van Sen- verdediger Ignashevich. Welke keuze soort indringer bij de clubs binnenko-
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 24-07-2008 14:53 Pagina 15
oetbal blijvend veranderen
men, maar vragend: ‘Wat zouden jul- buitenlandse spelers. Daardoor gera- eigen gang gaan. Dat is gunstig. lie graag willen?’ Voor die klus wil ik ken de talenten tussen wal en schip. De periode na Rusland? Dan zal ik me een aantal Nederlandse trainers in- Een triest voorbeeld: een aantal jaren zeker meer gaan bezighouden met de schakelen. Jelle Goes is al aan de slag geleden werd het Russisch team On- Guus Hiddink Foundation. Met het bij CSKA Moskou, Louis Coolen is de der 17 Europees kampioen. Van dat geld uit dit fonds heb ik na het EK in volgende. Ik probeer in de toekomst elftal is geen enkele speler doorgebro- Pohang in Korea een tweede ‘veld van nog meer trainers in Rusland in te ken. Jaarlijks verdwijnen er tientallen dromen’ geopend. Op dit kunstgras- zetten. Aan zulke trainers stel ik de jonge spelers uit het voetbal, een veldje kunnen onder andere blinden eis dat ze internationaal georiënteerd enorme verspilling van talent. Een zelf gaan voetballen. Hopelijk helpt zijn en naast vakkennis over organi- complete lichting van spelers tussen dit kunstgrasveld alle gehandicapten satietalent beschikken. Ze moeten in de 18 en 22 jaar heeft de afgelopen ja- om via het voetbal meer hoop en Rusland niet alleen als trainer maar ren geen kans gekregen in het Russi- moed te krijgen. Ook lijkt het me leuk ook als een soort manager aan de sche voetbal. om mijn ervaring met andere coaches slag. Hun opdracht: help clubs op weg Wat zeker meespeelt, is dat ook de te delen. ‘Coach de coach’. Nu ben ik bij het vinden van een rode draad in trainers van de tweede elftallen wor- al vaker een klankbord voor trainers.” de opleiding, zowel methodisch als den afgerekend op het resultaat. didactisch, want daar schort het nog- Daardoor laten ze niet zo gemakkelijk Hiddinks mobieltje gaat. De bood- al aan. Zelf ga ik langs clubs om hen jongere spelers in het tweede elftal schap: eerst golfen op het schitteren- mee te helpen de stadions te verbete- spelen. Voeg daarbij de matige trai- de golfcomplex ’t Zelle’ en dan snel ren. Dan ga ik graag samen met een ningsmethodiek bij de meeste jeugd- nog een aantal zaken regelen voor gouverneur uit de regio van zo’n club teams en het is duidelijk waarom veel zijn vertrek naar Moskou. Dat is zijn voor de camera’s staan, als hij maar talenten het niet halen. Statistisch ge- ‘is-situatie’. op hetzelfde moment voor diezelfde zien moet het Russisch voetbal jaar- camera’s toezegt dat er iets met de lijks zeker 10 supertalenten voort- infrastructuur of de jeugdopleiding brengen, maar ik heb ze nog niet ge- gaat gebeuren. zien. Op mijn advies heeft de Russi- Eén van de projecten waarmee we be- sche voetbalbond een nieuwe regel zig zijn, is het realiseren van een ade- ingesteld om de Premier-Liga weer quate jeugdcompetitie. Talenten van een Russisch gezicht te geven. Elk sei- 18 of 19 jaar kunnen nu alleen in het zoen mogen de clubs een buitenlan- tweede elftal spelen. In Rusland ge- der minder opstellen. In 2010 zullen bruiken de meeste clubs dat team dat er nog maximaal vier zijn. Rus- voor het stallen van hun overbodige land kan als niet-EU-land hierin zijn
16 17 De Voetbaltrainer nr.155 2008 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 2
De nieuwe balans van Guus Hiddink ‘Intrinsieke m van spelers g
Op de dag dat Guus Hiddink voor De Voetbal- trainer veel tijd reserveert, trainen op De Herdgang een B-junior en twee A-junioren met de PSV-selectie mee. Het is typerend voor de aanpak van de succesvolle PSV- coach, die in Eindhoven tevens Technisch Di- recteur is. Even later stelt Hiddink dat hij zijn eigen energie uit de motivatie van zijn spelers haalt. Hij blijkt ook optimistisch over de ont- wikkeling van het voetbal in ons land. Vol- gens de topcoach is de belangrijkste oorzaak dat we in Nederland steeds beter de vereiste balans in tactische keuzes vinden. Dat geldt zowel voor coaches als spelers. Guus Hid- dink: “Om door te groeien van subtop naar top gaat het vooral om de bewustwording van de taakuitvoering. Dan bedoel ik vooral
Tekst/ die zaken die een speler níet moet doen.” Paul Geerars Henny Kormelink 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 3
P R O F V O E T B A L e motivatie rs geeft mij energie’
Op het hypermoderne trainingscom- van Sef Vergoossen en Rob Baan elke Ook PSV ontkomt in deze tijd niet aan plex van PSV wordt weinig aan het dag teamtactisch trainen. Als het bezuinigingen, maar waar dat nodig toeval overgelaten. De voorwaarden toernooi wel was doorgegaan, had ik is, worden middelen vrijgemaakt om zijn gecreëerd om van de spelers en de groep steeds in tweeën moeten de- de organisatie binnen de club nog staf een topprestatie te mogen eisen. len: wie spelen er wel en wie spelen professioneler te maken. We hebben Paradoxaal genoeg speelt de factor er niet? Nu kon ik tijdens de trainin- voorwaarden gecreëerd waardoor on- toeval toch een grote rol in de periode gen ook veel aandacht besteden aan ze mensen meer verantwoordelijk- dat De Voetbaltrainer met Guus Hid- de spelers die normaliter niet bij de heid krijgen. Vervolgens worden men- dink spreekt. In de week voorafgaand eerste elf horen. Dat is pure winst ge- sen daarop ook afgerekend. Dat pres- aan de topper tegen AZ kan de trainer weest, omdat ik weet dat ik daaraan tatieklimaat willen we creëren. Als we namelijk beschikken over slechts één tijdens het seizoen nauwelijks toe- dan concreet kijken naar wat het basisspeler (Vennegoor of Hesselink). kom.” moet opleveren, dan heb ik het over De anderen zijn met hun nationale de toegevoegde waarde van ‘eigen team op pad. Een luxeprobleem dat Accommodatie spelers’ bij de eerste selectie. Binnen dan even niet goed uitkomt. Toch Voor het gesprek verder gaat, krijgen afzienbare tijd moeten in ieder geval staat Hiddink en zijn technische staf we van Hiddink eerst een rondleiding de spelers 16 tot en met 23 in onze op het veld met 16 spelers en één door het nieuwe trainingscomplex selectie uitsluitend uit zelf opgeleide keeper. In de partijvorm wordt 8:8+K van PSV. In alles voel je dat hij heel spelers bestaan. En bij de eerste veer- gespeeld. Vanaf de zijlijn valt op dat trots is op wat hij in de verschillende tien moeten dat er ook nog eens één de stagelopende junioren meedoen ruimtes kan laten zien: diverse kanto- of twee zijn. Dan kun je serieus stel- met het spelletje alsof het de gewoon- ren voor de technische en medische len dat je jeugdopleiding voldoende ste zaak van de wereld is. staf, een kracht- en fitnesshonk, een rendement oplevert.” Guus Hiddink: “Als je elftal veel na- tionaliteiten herbergt, dan ben je in ‘Het gaat om de taakuitvoering: zo’n ‘interlandweek’ veel spelers kwijt. Dat verstoort natuurlijk de vooral om die zaken die je niet moet doen’ voorbereiding op de volgende wed- strijd. Je kunt het ook positief benade- ruime kleedkamer met bad, een in- Technisch directeur ren: deze situatie betekent dat PSV door kunstgrasveldje voor bijvoor- Hoe zijn uw eerste ervaringen in de veel goede spelers in zijn selectie beeld voetvolley en een grote slaapka- toegevoegde functie als Technisch Di- heeft. Bovendien komt die afwezig- mer voor de gehele selectie om te recteur geweest? heid van je beste spelers niet als een kunnen rusten tussen de ochtend- en Guus Hiddink: “De nieuwe functie is verrassing. Dus kun je daarmee reke- de middagtraining. Terloops geeft me prima bevallen. Ik moest direct ning houden bij je seizoensplanning. Hiddink aan dat ook het jeugdcom- aan de slag, omdat het vertrek van Zo is het van groot belang dat je in de plex een grote opknapbeurt zal on- vijf kernspelers (Kezman, Robben, twee voorbereidingsperioden aan vol- dergaan. Misschien niet net zo luxu- Hofland, Rommedahl en Waterreus) doende teamtactische trainingen toe- eus, maar het wordt wel een enorme moest worden opgevangen. Daar had komt. Dan weet ook elke internation- verbetering, met bijvoorbeeld twee ik dus direct mee te maken, zelfs al al als hij weer in Eindhoven arriveert, kunstgrasvelden en een ministadion- voordat de nieuwe functie formeel wat er van hem wordt gevraagd. Ik netje. door mij werd bekleed. In overleg met vond het daarom ook geen probleem de technische staf en scouting begaf dat in de winterstop op het laatste Prettige werkomgeving ik me op de spelersmarkt. In de func- moment een internationaal toernooi Guus Hiddink: “Met een dergelijke tie van Technisch Directeur zou ik ei- werd afgelast. Daardoor kon ik in de accommodatie kun je intern ook hoge genlijk nóg meer tijd willen hebben Verenigde Arabische Emiraten onder eisen stellen. Aan spelers, technische om een speler te scouten. Alleen dan ideale omstandigheden bij de club staf, aan iedereen die bij PSV werkt. kun je het foutpercentage, dus de
2 3 De Voetbaltrainer nr.127 2005 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 4
kans op een miskoop, minimaliseren. sitiespel is immers een middel om zo Hij heeft altijd gespeeld in een halve Deze intensievere vorm van scouting snel mogelijk bij het andere doel te maan achterin met een man verwacht ik in de toekomst waar te komen. Als we het in Nederland over daarvóór. Bij balbezit leverde hij de kunnen maken. positiespel hebben, denken we direct bal in bij die speler. Dit gebeurde ook De consequentie bij een grote transfer aan balbezit. Als we het verdedigende nog eens niet zo ver van het eigen kan dan zijn dat ik van het ene op het aspect niet voldoende benadrukken doel af als dat bij PSV het geval is. Het andere moment twee of drie weken in op de trainingen, dan wordt dat afge- spelen met een grotere ruimte achter het buitenland zit en dus niet meer straft. Internationaal schieten we dan zich gaat hij bij ons steeds beter be- bij de groep ben. Langzamerhand te kort. In het partijspel coachte ik heersen. Alex is snel genoeg om die hebben we de personele randvoor- vleugelverdediger Lamey: zijn primai- ruimte te belopen. Negen van de tien waarden voor die situatie wel ge- re taak is het verdedigen in zijn zone. wedstrijden kunnen wij namelijk zo creëerd. Fred Rutten is een uitsteken- Als hij alleen maar denkt aan het po- dominant zijn dat we verder van ons de trainer die ook al zelfstandig met sitiespel bij balbezit, dan gaat hij dus eigen doel af spelen. We zijn dit sei- de selectie heeft gewerkt. Ook de uit zijn positie lopen. Hij vergat soms zoen bezig met de opbouwende vaar- kwaliteit van de rest van de techni- de ruimte die hij achter liet. We lieten digheden van Alex. De tegenstander sche staf zorgt ervoor dat ik nu al met hem ook bewust linksachter spelen in kan hem niet meer vrijlaten bij onze een gerust hart een poosje uit Eind- plaats van rechtsachter. Hij moest be- opbouw. Hij dribbelt soms in of geeft hoven weg zou kunnen zijn. Spelers wust omgaan met de taken die de po- de lange pass. Zijn opbouwende kwa- reageren niet anders als ik er niet sitie met zich meebrengt. Dat is een liteiten komen nu beter in balans met ben. bewustwordingsproces. Om door te het verdedigende aspect, wat bij hem Wat betreft de scouting fungeert Stan groeien van subtop naar top gaat het al erg goed was. Valckx als een soort buffer tussen mij en de managers van spelers. Hij kent ‘Na balverovering moet de die wereld natuurlijk uit het verleden, omdat hij zelf ook aan de andere kant eerste pass kort zijn’ van de tafel heeft gezeten. Stan zorgt er op organisatorisch gebied voor dat vooral om die taakuitvoering en dan Op de training simuleer ik wel eens de aan- en verkoop van spelers in vooral om die zaken die je níet moet het verdedigen met drie verdedigers goede banen wordt geleid.” doen. Wat moet een speler vooral niet tegen twee aanvallers. Bijvoorbeeld doen? Bijvoorbeeld de overdreven ac- met Alex als linkerverdediger van de Balans ties bij het positiespel. Neem Alex. Dit drie. In die zone laat ik hem voelen Zijn we in Nederland voetbaltech- is een speler die juist aan de andere wat hij moet doen bij balbezit van nisch gezien op de goede weg? kant van de balans zit: hij speelt so- ons middenveld: hij moet aan de ene Guus Hiddink: “Je moet niet een po- ber, schakelt zijn man uit en als hij in kant kunnen ondersteunen voor een sitiespel spelen óm het positiespel, balbezit is, speelt hij de korte pass. eventuele pass schuin terug. Aan de bijvoorbeeld zonder richting. Het po- Dat heeft hij zo geleerd, zo is zijn stijl. andere kant moet hij ook weten dat je internationaal geslacht wordt als je op zo’n moment heel gekke dingen gaat doen, dus te veel naar voren speelt. Daar moet een topspeler zich van bewust zijn. Een ander voorbeeld van bewustwor- ding: we hadden ons geplaatst voor de volgende ronde in de Champions League en vervolgens verliezen we met 4-1 bij Panathinaikos. Die uitslag was te groot. Ook na plaatsing moet je het niveau vast kunnen houden. Dan kun je alsnog verliezen, maar niet met 4-1. Dat moment heb ik ook aangegrepen om spelers duidelijk te maken dat ik hen tóen wilde zien op- staan. In teamtactisch en mentaal op- zicht. Dat gaat voor mij verder dan al- leen de basiself. Als je op hoog niveau wilt blijven presteren, moeten de spe- lers 12 tot en met 15 dat naadloos kunnen opvullen.”
Jan Vennegoor of Hesselink als enige speler van de basiself aanwezig op de training
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 5
P R O F V O E T B A L
Hollandse Voetbalschool het voor buitenspelers niet meer vol- tuurlijk kunnen we best nog wel voor Bestaat de Hollandse Voetbalschool doende om steeds de actie buitenom verrassingen zorgen. Omgedraaid nog wel? te kunnen maken. Dan ben je te voor- geldt dat wij verrast kunnen worden Guus Hiddink: “Nederland heeft ja- spelbaar. Natuurlijk, als wij op de in de nationale competitie, omdat ren internationaal veel aanzien gekre- helft van de tegenpartij spelen, dan niet alles afhangt van je begroting. gen door het mooie, frivole voetbal. houden we het breed. Maar ik wil niet Maar structureel gezien wordt het las- Aan de andere kant was het niveau standaard en alleen maar een ‘lijn- tig. Ook al omdat een opvallende van de Nederlandse competitie niet te speler’ zien. Het is heel situatief. Wie prestatie in de Champions League bij- vergelijken met dat van de zwaardere is de tegenstander? Daar moet je op na vanzelfsprekend betekent dat de competities zoals in Spanje of Enge- inspelen.” beste spelers van je team worden land. Dat zag je bij internationale weggekaapt door kapitaalkrachtigere confrontaties terug. Maar ook de ba- Internationaal clubs uit het buitenland. Het kwalita- lans was er niet: het lukte ons wel om Hoe staat PSV er nationaal en inter- tief op peil houden van een team, is mooi en attractief te spelen, maar als nationaal voor? een proces en vergt tijd. Het enige er door middel van strijd even ‘gebla- Guus Hiddink: “Typisch Engels of constante daaraan is de zekerheid dat zen’ werd door de tegenstander, wer- Spaans voetbal bestaat niet echt meer het verandert.” den we relatief gemakkelijk weggezet. door de internationalisering van de Als we die balans meer in evenwicht selecties en de invloed van buiten- Spelers uitlenen krijgen, verwacht ik dat we interna- landse trainers. Als we kijken naar de Hoe belangrijk is het tijdig uitlenen tionaal nog competitiever zijn. Toen ik positie van Nederland of PSV, interna- van spelers? als trainer in Spanje zat, werd de Hol- tionaal gezien, dan is het knap dat Guus Hiddink: “Johan Vonlanthen is anderhalf jaar geleden gekomen. Hij ‘De spelers in de lengteas is fysiek en mentaal goed. Hij heeft ‘drive’, drang. Hij moet alleen nog moeten het spel kunnen lezen’ veel wedstrijdervaring krijgen. Hij is bewust uitgeleend aan Brescia om, landse Voetbalschool bijna een kari- PSV de laatste negen jaren zoveel hopelijk, veel te spelen. Dat hij op de katuur van zichzelf. Een Nederlandse Champions League-duels heeft ge- EK een doelpunt scoorde tegen Frank- hoogvlieger werd in de Europacup speeld. Op basis van de clubbegroting rijk, verandert niet opeens mijn beeld weggevaagd door een Spaanse mid- heeft PSV op dit hoogste niveau goed van zo’n speler. Dan heb je weer de denmoter. De laatste jaren zijn we gepresteerd. Het zal moeilijk zijn om opportunistische voetbalwereld, die daarin verbeterd. De Nederlandse continu bij de laatste vier van Europa zegt dat hij een goed EK gespeeld trainers spelen daarin natuurlijk een te zitten. Dat is voorbehouden aan de heeft. Ik wil niets afdoen aan zijn belangrijke rol. Wij kenmerkten ons buitenlandse topclubs die kunnen prestatie, maar daar moeten we wel eerst vooral door het mooie, maar werken met budgetten die een paar mee oppassen. Colin is verkocht aan niet altijd rendabele positiespel. Dat keer zo groot zijn als die van PSV. Na- NAC. Jasar Takak (RKC) en Arvid Smit mooie positiespel moet ook blijven, maar het is ook van belang om de za- ken verdedigend voor elkaar te heb- ben. En dan wordt het oppassen ge- blazen: dan wordt er namelijk al snel over verdedigend voetbal gesproken. Wij hebben met z’n allen het idee dat iedereen terugzakt op het moment dat je ‘verdedigend voetbalt’. Dat is niet altijd terecht. Waar het mij om gaat: hoe verdedig je en waar begin je met verdedigen? Het is dan wel weer typisch Nederlands om vooruit te ver- dedigen. Als je dat goed voor elkaar hebt, kom je weer meer in ‘de balans’. Als je de zaken verdedigend goed voor elkaar hebt, creëer je een uitste- kend fundament om naar voren te kunnen voetballen door verzorgd po- sitiespel. De Hollandse voetbalschool is ook al- tijd gekoppeld aan vleugelspitsen. Omdat het atletisch vermogen van de back de laatste jaren gegroeid is, is René Eijkelkamp en Guus Hiddink geven individuele aanwijzingen
4 5 De Voetbaltrainer nr.127 2005 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 6
(Willem II) zijn uitgeleend. Zij hadden veel concurrentie op hun posities. Het PSV-RBC enige doel is dat ze méér aan spelen toekomen. Smit is een goede prof die bij ons in een half jaar veel heeft bij- geleerd. Hij is echter nog niet goed ge- noeg voor PSV en ziet dat zelf ook in.”
Tweede elftallen De tweede elftallen van profclubs zijn al jaren een probleem in Nederland. Wat is uw visie? Guus Hiddink: “Ik ben er voorstander van om Jong PSV, of hoe je dat team Vijf spelers (Alex-Bouma-Ooijer-de Jong en Vennegoor of Hesselink) komen in bij ook wilt noemen, te integreren in de de hoekschop aanvallend (van Bommel trapt) vrijdagavondcompetitie van de eerste divisie. Ik zeg ‘vrijdagavond’ vanwege de atmosfeer of ambiance. Die is er PSV-RBC op maandag niet. Het komt dan wat dichter in de buurt van de eredivisie. Iedereen zal zijn voors en tegens heb- ben, het zijn ook maar ruwe ideeën. Het moet gewoon uitgekristalliseerd worden. Neem als voorbeeld Spanje, daar spelen ook sommige B-ploegen in de tweede divisie, met een promo- tie- en degradatieregeling.”
Overtreding op de Jong door Donny de Groot (strafschop gemist door van Bommel) Keeper Laten we eens naar het PSV van nu kijken… Guus Hiddink: “Uitgangspunt is dat PSV-RBC onze verdediging rond de middencir- kel verdedigt. De keeper speelt daarbij ook een belangrijke rol. Ronald Water- reus heeft dit jarenlang goed gedaan. Toen hij weg ging, moesten we op zoek naar een keeper die in de eerste plaats defensief zijn zaken voor el- kaar heeft, en daarnaast ook het spe- len met de ruimte vóór zich beheerst of kan gaan beheersen. Met Gomes wisten we dat hij, net als Alex, in de opbouw wat problemen had. Zijn pri- maire taak, defensief dus, voerde hij PSV spelers proberen een blok te zetten bij de hoekschop aanvallend wel al goed uit en dat is in de laatste maanden nog beter geworden. We hebben gekeken of hij het in zich heeft om in de opbouw ook beter te worden. Dat is gelukt, met als ‘hoog- PSV-RBC tepunt’ dat hij in de wedstrijd tegen RBC de opbouw wat te ver doorvoer- de. Hij bouwde te geforceerd op en dat leidde de 2-1 in. Daar zat hij enorm mee, ook al hebben we die wedstrijd met 4-1 gewonnen. Het was een geweldig leermoment voor hem. Als je bezig bent met nieuwe proces- sen, willen spelers soms overcompen- seren. Dan slaan ze even door. Ook Alex komt in een vrije positie bij de hoekschop
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 7
P R O F V O E T B A L
hier moeten ze weer de juiste mo- Omschakeling het inbrengen van wisselspelers. Bij- menten herkennen. Gomes was niet In het moderne voetbal wordt een voorbeeld als het middenveld een gewend dat spitsen van de tegenpartij snelle omschakeling steeds belangrij- aanvallender impuls nodig heeft. Par- op hem kwamen doorjagen. Een te- ker. Wat zijn daarbij uw belangrijk- tijvormen zijn hiervoor heel geschikt. rugspeelbal hoefde in Brazilië niet ste uitgangspunten? Spelers weten dan ook dat we daar- snel verwerkt te worden. Daar worden Guus Hiddink: “De eerste gedachte mee een andere tactische bedoeling bij ons andere eisen aan gesteld. Dus na balverovering moet ‘verticaal’ zijn: hebben en voelen zich dan ook min- gaat keeperstrainer Joop Hiele daar- diepte voor breedte. Een hoog tempo der snel beledigd. Natuurlijk komen mee aan de slag in oefenvormen en en de eerste pass moet kort zijn. Dat er emoties los, is iemand ontevreden, later komt het terug in de partijvor- klinkt misschien tegenstrijdig, maar maar spelers wennen aan die aanpak men.” is het niet: na balverovering eerst kort doordat ik die personele varianten inpassen en vervolgens snel wegwe- binnen ons concept ook op de trai- Lengteas zen. Daar hamer ik op, ook in trai- ning veelvuldig toepas.” Guus Hiddink: “De spelers in de leng- ningsvormen. Omgekeerd, na balver- teas van het veld moeten het spel lies, vind ik het cruciaal dat we geen Cultuurverschillen kunnen lezen. Ik wil van hen ‘kapi- seconde gaan ‘napraten’. Spelers van Emoties willen ook wel eens losko- teins’ maken. Dat had ik in het verle- internationale topteams zie je nooit men vanwege cultuurverschillen… den met Koeman, Lerby en Kieft en reageren naar medespelers. Treuren Guus Hiddink: “Alle spelers spelen dat wil ik nu ook. Afhankelijk van de of napraten is voor later, de volgende een grote rol bij de integratie van wedstrijd en het verloop kunnen zij training of de nabespreking, maar nieuwe spelers bij PSV. Ik kan vanaf wat sneller de zaak aanpassen. Op de niet tijdens de wedstrijd. Ik kan heel de buitenkant wel sturen, maar Cocu, training hebben we de verschillende slecht tegen wild gebarende spelers Ooijer en Van Bommel zijn ín het veld speelwijzen wel doorgenomen. Bij- die elkaar uitleggen wat de bedoeling en de kleedkamer aanwezig. Cocu voorbeeld hoe het drietal op het mid- wás.” heeft ervaring en spreekt bijvoorbeeld denveld functioneert. We kunnen met ook Spaans. Hij is fysiek nog steeds in spelers als Van Bommel, Cocu, De Onderling respect staat om een topprestatie te leveren. Jong en Vogel meerdere variaties aan: Misschien is een belangrijk kenmerk Zelfs als hij dat niet zou kunnen de driehoek kan draaien of we spelen van dit PSV wel het teamgevoel? brengen, dan nóg heeft hij op tac- wat minder met de punt naar voren. Guus Hiddink: “De spelers van dit tisch/mentaal gebied zo veel waarde Ik denk zelfs dat het onze kracht is team hebben gelukkig geen lange te- om anderen beter te laten functione- dat wij tactische oplossingen hebben nen. Ze kunnen goed de kritiek van ren. Ook richting de spelers die er vo- voor het spelen tegen bijvoorbeeld elkaar verdragen. Dit gebeurt zonder rig seizoen al waren, zoals Vogel, Bou- één of anderhalve spits. Dankzij de dat mensen zich aangevallen voelen. ma en Van Bommel. Ook zij maken teamtactische trainingen weten de Alles moet in het teken staan van de gebruik van de ervaring van Cocu. De spelers hoe we dit soort zaken in ons teamprestatie. De één maakt zich on- veronderstelde uitdagingen op het ge- voordeel kunnen ombuigen.” dergeschikt, de ander neemt de lei- ding, maar allemaal met hetzelfde be- Spelhervatting lang. De eigenwaarde van de indivi- Guus Hiddink: “In tegenstelling tot duele spelers is blijkbaar zo goed dat voorgaande jaren levert de corner men zich aangevallen ‘durft’ te voe- aanvallend ons nu wel rendement op. len. En dan aangevallen in de zin van: Wij zijn er dan ook bewust mee bezig ‘ik vind dat je dit of dat nog beter zou geweest. In principe zwermen vijf moeten kunnen doen, op basis van spelers vanuit een blok allerlei rich- jouw capaciteiten’. Respect voor de tingen uit (zie foto’s). Er zijn wel wat persoon moet er altijd zijn, kritiek op looplijnen afgesproken, maar het kan de prestatie moet altijd mogen. Wat best van situatie tot situatie verschil- betreft de onderlinge verhoudingen in len. Op dat gebied is er zeker nog het team is dit seizoen wel duidelijker winst te boeken. geworden dat het niet alleen gaat om In verdedigend opzicht zijn we bij de de eerste elf spelers. Vanwege het spelhervattingen sterker geworden. In veelvuldig (moeten) wisselen is het het recente verleden verloren we door belang van de spelers die niet tot de het ontbreken van die kwaliteit vooral basiself behoren, heel duidelijk ge- in de Champions League menig wed- worden. Het klinkt als een cliché, strijd. Het lag niet aan de afgesproken maar de afstand van de basiself tot organisatie, maar aan de uitvoering. die andere spelers is geringer gewor- Natuurlijk komen dergelijke fouten den. Eigenlijk ontstaat dat automa- nu nog altijd voor, maar ik wil het tisch tijdens de trainingen. We trai- geen structureel probleem meer noe- nen namelijk gericht op mogelijke men.” aanpassingen in de opstelling door Guus Hiddink legt de speelwijze van PSV uit
6 7 De Voetbaltrainer nr.127 2005 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 8
bied van communicatie- of cultuur- Wat zijn uw ideeën over het trainen weest, maar de scheidsrechter en verschillen zijn goed verlopen. Zodra met behulp van trilsignalen? grensrechter niet. Dan denk ik: met de spelers die al bij PSV waren, zien Guus Hiddink: “Ik zeg niet per defini- een chip in de bal en een laserscherm welke kwaliteiten de nieuwelingen tie ‘nee’ tegen de toepassing van in het doel ben je klaar. Doe je dan de hebben, worden zij al snel ‘erkend’. technologie. Zeker als je ouder wordt, charme van het voetbal geweld aan? Vooral de mentale bereidheid bij moet je daar voor oppassen. Ik wil Ik vind dat wel meevallen. nieuwe spelers om de prestatie te le- echter wel dat we zeker weten dat het Op het Terborg-toernooi is vorig jaar veren, speelt daarbij een grote rol. bijdraagt aan het verbeteren van het geëxperimenteerd met een spuitbus Cultuurverschillen vallen weg als er spel. Spelinzicht, ruimtes dekken en voor de scheidsrechter (redactie: Spu- sprake is van mentale bereidbaarheid. goed vrijlopen zijn belangrijke ele- ni-spray, een soort kokosmelk). Hij Zie het als een prestatieboot: als je menten om spelers tot betere presta- geeft een vrije trap, de bal wordt kunt aanhaken, zit je er op.” ties te laten komen. Dat is dus het neergelegd, de scheidsrechter omcir- onderzoeken waard. Dan komen we kelt die plek, meet negen meter en Coaching op de cruciale vraag: op welke manier vijftien centimeter af, zet daar een Het coachen langs de lijn is in een is inzicht trainbaar? Fysiek en tech- streep, en je hebt geen gedoe meer stadion steeds moeilijker. Hoe lost u niek is wel te trainen en ‘te meten’. Ik met het pikken van centimeters of dat op? wil dus antwoord op de vraag op wel- meters. Die streep, van een soort Guus Hiddink: “We hebben niet de il- ke manier inzicht verder is te verbete- lusie dat we alles kunnen coachen tij- ren in je opleiding van spelers. Aller- dens de wedstrijd. We analyseren en eerst door veel te herhalen en de ta- bekijken met welke opmerkingen we lenten vaak te confronteren met leer- het een en ander in de rust kunnen zame situaties waarvoor inzicht nodig corrigeren. In mijn beginperiode als is. Is het nu ook zo dat de trainer trainer was ik vooral situatief bezig. Ik langs de kant, ervan uitgaande dat hij volgde elke situatie op het veld. In fei- het inzicht wél heeft, letterlijk de spe- te zat ik achter de situatie aan te ler kan manipuleren met behulp van schreeuwen, terwijl je weet dat je de technologie? Als je als coach vindt stem in zo’n stadion meestal niet ver- dat bijvoorbeeld de linksachter te veel der reikt dan tien meter. Nu kijk ik in naar binnen trekt, dan zou je hem dat hoeverre mijn team de tegenstander via zo’n trilsignaal naar zijn hesje Guus Hiddink spuit een in de grip heeft en denk ik alvast duidelijk kunnen maken. De speler streep op de goede afstand vooruit naar mogelijke veranderin- weet dan dat hij een andere loopactie gen. We moeten het aan de andere moet maken. Ik weet nog niet of we kant ook weer niet overdrijven. Het inzicht kunnen ontwikkelen door schuim, lost binnen de minuut weer voetbalspel is zo makkelijk om te middel van dergelijke externe impul- op en is dan niet meer zichtbaar. Alle- zien, maar zo moeilijk om uit te voe- sen. We hebben het misschien wel maal niet revolutionair en in Zuid- ren. Het foutpercentage is hoog. Je over een soort Pavlov-reactie: kan de Amerika is het ook al gedaan, maar kunt het niet helemaal met een speler op een gegeven moment ook het voorkomt een hoop gedoe en ge- schaakspel vergelijken.” zonder die externe signalen het ge- trek. Misschien moet Dick Jol het wenste gedrag vertonen? Omdat ik maar eens gewoon doen, zonder dat Technologie het niet weet, moet het experimen- allerlei commissies zich erover gaan Op De Herdgang vond in december teel eerst maar eens onderzocht wor- buigen. Hij kan zich dat wel permitte- een demonstratie plaats van de Trai- den. Ik wil overigens wel benadruk- ren.” ning van de toekomst, een project van ken dat zoiets uitsluitend in trai- PSV, TNO en Philips. Tijdens de ningssituaties toepasbaar is. De coach Beeldmateriaal training van Jong PSV werd een die met zijn joystick in de dug-out zit Behalve de tv-registratie van de PSV- systeem gedemonstreerd om en vandaar zijn spelers als robotten duels maakt u ook gebruik van eigen de positie, snelheid en ver- over het veld dirigeert, is zeker niet opgenomen materiaal. Dit wordt door snelling van de spelers te de toekomst. Voetbal en creativiteit middel van een softwarepakket be- meten. In de hesjes van de horen bij elkaar.” werkt en gebruikt richting de spelers. spelers waren op verschil- Guus Hiddink: “Inderdaad, na de lende posities impulsen in- Ook bij wedstrijden zou er meer ge- wedstrijd halen we vrij vaak een indi- gebouwd waarmee de trai- bruik kunnen worden gemaakt van viduele speler erbij om aan de hand ner langs de kant signalen technologie. van specifiek beeldmateriaal iets te kan overgeven. Het systeem Guus Hiddink: “Ik vind dat we best bespreken. Of een groepje spelers of is in nauw overleg met gebruik mogen gaan maken van tech- de gehele groep. In onze opnames Guus Hiddink en de nologische hulpmiddelen bij het voet- wordt er dan bewust voor gezorgd dat begeleidende staf bal. Neem Tottenham tegen Manches- er niet te veel is ingezoomd. De rela- van PSV ont- ter. Iedereen ziet in de herhaling dat tie met andere posities of linies moet wikkeld. de bal ruim achter de doellijn is ge- zichtbaar blijven. Ook hierbij is weer
www.devoetbaltrainer.nl 3. Hiddink 14-02-2005 21:20 Pagina 9
P R O F V O E T B A L
de ervaring dat onze spelers er be- hoorlijk goed tegen kunnen als ze op deze manier met fouten worden ge- confronteerd. Natuurlijk halen we ook de goede zaken aan. Dat is het uit- gangspunt: 80% gaat goed, maar het kan altijd een stukje beter. In Zuid- Korea liet ik ook opnames maken van trainingsvormen, omdat het me enorm hielp als communicatiemiddel. Niet alleen vanaf de zijkant, maar ook in de lengteas van het veld. De came- ra hing dan in een hoge positie. Dan kun je de verhoudingen in de breedte van het veld veel beter zien. De opna- mes bij de trainingen doe ik bij PSV niet meer.”
Tegenstander Guus Hiddink: “Ik laat elke tegen- stander analyseren. Nationaal en in- ternationaal. Natuurlijk zijn er ver- schillen: nationaal kun je verwachten ‘Een WK is natuurlijk het summum voor dat je vooral in balbezit bent en domi- nant kunt zijn. Maar ook Volendam een trainer om mee te maken’ (beker) laat ik in het oefenduel tegen Enkhuizen bekijken. Misschien doe ik moeten aan de hand van de ervaring de club, in ieder geval besproken wat minder vaak iets met dergelijk zo snel mogelijk worden ‘meegeno- hebben. Bovendien denk ik, aange- materiaal, maar ik wil het sowieso men’. Ik denk dat Van Basten dankzij nomen dat ik tegen die tijd nog bij achter de hand hebben. Internatio- zijn eigen ervaring als speler wel weet PSV zit, dat de club daar ook nog naal luistert het wat nauwer, zeker in hoe belangrijk ‘ervaring’ voor een elf- iets aan zou kunnen hebben. de Champions League wil ik zelf op tal is. Hij kan in ieder geval goed rela- Duitsland ligt vlak bij Nederland. z’n minst één keer de tegenstander tiveren. Ik vond zijn commentaar na Denk aan onze trainingsaccommo- aan het werk gezien hebben. Het Nederland-Tsjechië prima. Het was datie. Het werd vervolgens in de liefst de wedstrijd vóór de wedstrijd na die 2-0 thuis ineens allemaal hal- buitenwereld al snel uitgelegd als- tegen PSV. Dan krijg ik er een gevoel leluja. Ik vind die 2-0 prachtig, begrijp of ik dús op het WK 2006 aanwezig bij dat eventueel bij bepaalde laatste me niet verkeerd, maar we moeten zal zijn. Dat is helemaal niet ge- details de doorslag kan geven: moet wel in ogenschouw nemen dat we zegd.” ik speler A of speler B op die positie ook zo maar met 0-2 achter hadden neerzetten? Dat heeft er dan niet mee kunnen staan in de eerste helft. Het is Toekomst te maken of speler A wel of niet goed dat Van der Sar de situatie redt. Had- Guus Hiddink: “Ik ben weer met is, maar die keuze is specifiek gericht den we dan een heel andere benade- een nieuwe ploeg bezig. Dat geeft op die tegenstander.” ring van het Nederlands Elftal gehad? mij op één of andere manier veel Hadden we dan opeens niet meer zo energie terug. In een bepaalde fase Nederlands Elftal aanvallend en op de helft van de te- heb ik ooit eens gezegd: ‘Nog één Hoe kijkt u als ervaren bondscoach genpartij gespeeld? Het is niet reëel of twee jaar en dan…’. Zo voel ik tegen de situatie bij het Nederlands om te zeggen dat met Van Basten de het nu helemaal niet meer. Het ge- elftal aan? Hollandse Voetbalschool weer is opge- zamenlijk toewerken naar een Guus Hiddink: “Er is nu een nieuwe staan. We moeten dus oppassen voor nieuwe prestatie geeft mij zoveel situatie met Marco van Basten als opportunisme en Marco zal de eerste energie, dat ik het ook zelf kan op- bondscoach. Een onervaren coach, zijn die dat inziet.” brengen. Vooral als de intrinsieke iets waarin hij zichzelf ook kwetsbaar motivatie van de spelers groot is, is opstelt. Hij en zijn staf zijn nu aan WK 2006 het prettig werken. Ik heb wel met het werken richting het WK. Ik denk Wat zijn uw eigen ambities? mijn staf afgesproken dat we el- dat ze nu langzaamaan moeten gaan Guus Hiddink: “Bij het verlengen van kaar steeds goed een spiegel voor- toewerken naar een vast team. Er mijn contract heb ik laten opnemen houden. Dat geldt dus ook voor moet een harnas van ervaring op het dat ik het WK 2006 voor mij als coach mij.” veld staan, met daar omheen enkele niet wil uitsluiten. Een WK is natuur- nieuwe gezichten die misschien inter- lijk het summum voor een trainer om nationaal wat naïef zijn, maar die mee te maken. Dat wilde ik intern, op
8 9 De Voetbaltrainer nr.127 2005 Hiddink 07-08-2002 10:31 Pagina 2
Guus Hiddink geeft tekst en uitleg
Tekst/ Zuid-Korea was dè verrassing van het WK 2002. Guus Henny Kormelink en Tjeu Seeverens Hiddink zal als verantwoordelijke coach z’n leven lang de vruchten van dit aansprekende succes kunnen pluk- ken. Terug in Eindhoven benadrukt hij dat het succes van de Koreanen geen toevalstreffer noch een kwestie van geluk of alleen inzet was. Exclusief voor z’n Neder- landse vakbroeders legt hij in deze WK-special uitge- breid uit hoe 19 maanden lang heel gestructureerd naar dit WK is toegewerkt. De metamorfose van een Aziati- sche voetbaldwerg tot een erkende voetbalnatie door Hollandse en Latijnse invloeden. ‘Succes bereik je alleen
Nog elke dag duiken er flarden in land, wilde wel een advies geven. De reldtop was immers enorm: de Kore- Guus Hiddinks hoofd op over 19 on- kans dat ik die functie zou aanvaar- anen hadden nog nooit een wedstrijd vergetelijke maanden met het natio- den, was vóór het gesprek bijna nul op een WK gewonnen. Ik kwam tot nale elftal van Zuid-Korea. “Nee, het procent. Ik genoot van het leven in het volgende eisenpakket op tech- is geen roes. Een roes roept associa- Nederland, vond het werk als com- nisch gebied: ties op met iets wat je niet onder con- mentator bij Canal+ leuk om te doen. Het eerste jaar (2001) zou moeten be- trole hebt. Dat is niet zo. Wat gebeurd Waarom zou ik me dan in zo’n schier staan uit een behoorlijk aantal blok- is, is onvergetelijk, moeilijk te bevat- kansloze missie storten? Ik wist wel ken van twee, drie weken, steeds af- ten, maar wel te verklaren. Meer dan iets van de J-League in Japan af, maar gesloten met een serieuze interland. flarden laat ik niet toe. Mijn hoofd is nauwelijks iets van het Koreaanse Voor een normale interland heeft een voor de rest ‘schoon’. Daar heeft PSV voetbal. Alleen dat we in 1998 tijdens bondscoach maar een paar dagen het recht op. De periode-Korea en het WK het WK in Frankrijk met 5-0 van hen team tot z’n beschikking. Dat zou, ge- zijn afgesloten. Het moet nu in Eind- hoven gebeuren. En na een paar da- ‘De kans dat ik bondscoach van Zuid-Korea zou gen heb ik het idee dat er hier vol- doende werk aan de winkel is.” worden, was vooraf bijna nul procent’ Eigenlijk had Guus Hiddink eind 2000 absoluut geen zin om aan het WK- hadden gewonnen. In die wedstrijd zien de doelstelling, in het geval van avontuur met Zuid-Korea te begin- bracht ik Cocu voor de eerste keer als Korea zeker onvoldoende zijn. Er was nen. “In november 2000 kreeg ik een hangende spits achter Bergkamp en zoveel werk te verrichten, dat je als telefoontje uit Zuid-Korea. Of ik mis- daar wisten de Koreanen toen geen coach die selectie per se als een soort schien bondscoach wilde worden. De raad mee. clubteam zou moeten beïnvloeden. Koreanen vonden dat ze het deze Voor die eerste afspraak in Amster- Zuid-Korea was gewend in de voorbe- keer in de aanloop naar een WK over dam zette ik voor mezelf op een rijtje reiding op een WK te oefenen tegen een heel andere boeg moesten gooi- wat er allemaal nodig was om een zwakke tegenstanders, zoals Maleisië en. Eigenlijk heb ik uit beleefdheid volstrekte underdog als Korea niet te of Singapore. Die oefenpotjes wonnen met dat gesprek ingestemd. Ik zag het laten afgaan op een WK in eigen land. ze dan met drie of vier doelpunten meer als een gebaar naar het gast- Het gat tussen Zuid-Korea en de we- verschil en iedereen was tevreden. De
www.devoetbaltrainer.nl 9. Hiddink 12-06-2003 17:10 Pagina 3
T R A I N E R S C O N G R E S
Het bijsluiten van de derde man
38 39 De Voetbaltrainer nr.114 2003 9. Hiddink 12-06-2003 17:10 Pagina 4
2. Het kerngedeelte te schatten waar de verdediger is. Je In het kerngedeelte werd het thema kunt beter even contact zoeken met verder uitgebouwd. Er werd gekozen de spits, je afduwen en dan pas in de voor een vorm met twee grote doelen bal gaan. Je weet dan in ieder geval 9 en keepers. Na het inspelen door de waar de verdediger zich bevindt, want middenvelder creëerden de aanvaller je hebt tijd om nog even achterom te en de bijkomende buitenspeler een kijken. 2:1-situatie voor het doel. Vervolgens 10 werd de vorm uitgebouwd tot een 3:2- Je kunt in deze training heel wat ver- situatie. schillende situaties aanbieden, als de spelers maar de situaties uit de wed- als de spits te vroeg naar de bal komt, Frank van Kempen: “In Tilburg de- strijd herkennen. Neem bijvoorbeeld neemt hij de ruimte weg voor de bij- monstreerden we 2:1 en 3:2, maar in het moment dat de spits wordt ge- komende speler. Het is van belang het principe kun je deze oefenvorm, af- confronteerd met een centrale verde- juiste moment te herkennen om naar hankelijk van het niveau, verder uit- diger die ervoor staat. Dan kun je als de bal te komen. Ook de bijkomende bouwen tot bijvoorbeeld 7:6. Door er spits meer schuin naar buiten lopen speler moet de situatie goed overzien. heel specifiek andere spelers (bijvoor- en positie kiezen tussen de centrale In en rond het zestienmetergebied is beeld een extra buitenspeler of mid- verdediger en de linker- of rechterver- weinig ruimte en tijd. De bijkomende denvelders) aan toe te voegen, ont- dediger. Dat is heel vervelend voor de speler moet daarom heel kort in de staan andere situaties. De speler aan centrale verdediger, want hij staat buurt zitten. Er moeten snelle besliss- de bal hoeft ook niet altijd de spits in niet meer zo goed in positie. Ook de ingen genomen worden!” de spelen. Ook hier kun je door te va- flankverdediger moet meer naar bin- riëren diverse wedstrijdsituaties na- nen knijpen. Wanneer de centrale bootsen. Je kunt bijvoorbeeld de spe- verdediger naar de spits toekomt, kan ler die bijsluit aanspelen of zelf in- hij de bal vragen. dribbelen met de bal. Alles is afhan- kelijk van wat je wilt bereiken.” 9
Accenten voor de spits 9 Het coachingsaccent in het kernge- Fout deelte lag vooral bij de spitsen. Vooral 7 10 het juiste moment herkennen om in de bal te komen was daarbij van be- lang. Ex-topaanvaller Gerald Vanen- burg gaf daarbij enkele belangrijke tips: “Wanneer er sprake is van een aan- 9 biedende spits en een bijkomende Een andere situatie voor de spits: als (buiten)speler is vooral het moment zijn maatje, de schaduwspits, diep wil belangrijk. Daar hebben jeugdspelers gaan, kan hij bewust tegen de verde- vooral problemen mee. Dit kun je ook diger van die andere aanvaller aanlo- 10 Goed bij de spits regelmatig constateren. Je pen, het zogenaamd ‘afblokken’. ziet vaak een spits ‘los’ staan en ver- Daardoor krijgt de schaduwspits meer volgens gaat hij lopen in de richting ruimte bij het ontvangen van de bal. Afstand of niet? van de bal. Dan is het heel moeilijk in Een ander belangrijk aandachtspunt: Tijdens deze trainingsdag werd het nog eens duidelijk dat de bijkomende speler achter de spits moet blijven. De vertaling van de vorm Daardoor ontstaan meer mogelijkhe- naar amateur- of jeugdniveau den. Als de bijkomende speler voor de bal gaat lopen, is de kans op balver- De oefenvormen 2:1 en 3:2 zijn voor het jeugd- en amateurniveau vrij inte- lies een stuk groter. Opvallend was ressant. Deze vormen geven een wedstrijdecht beeld aan de spelers en kun- dat Henk ten Cate en Frans Hoek tij- nen verder worden uitgebouwd. Afhankelijk van het niveau en de leeftijd dens hun demonstraties aangaven van de spelers kan het aantal medespelers en tegenstanders worden uitge- dat de bijsluitende speler eerst vol- breid. De enige kanttekening die we bij deze vorm kunnen maken, was het doende afstand moet houden en ver- gebrek aan een omschakelingsmoment. Het is zowel voor de aanvallers als volgens dient bij te sluiten. In de PSV- voor de verdedigers van belang dat er sprake is van omschakeling. Gerald sessie werd daarentegen benadrukt Vanenburg beaamt dat achteraf: “Je kunt inderdaad beter werken met om- dat de schaduwspits juist kort in de schakeling. Bijvoorbeeld door twee doeltjes te plaatsen of de verdedigers buurt van de andere spits moet blij- snel diepte te laten zoeken en de bal eruit te laten spelen. ven. Hoe zit dat?
www.devoetbaltrainer.nl 9. Hiddink 12-06-2003 17:10 Pagina 5
T R A I N E R S C O N G R E S
Frank van Kempen: “Dat lijkt met el- 3. De wedstrijdvorm speler aan de bal als de derde man kaar in tegenspraak, maar dat is niet Het laatste gedeelte van deze demon- kon in het andere vak infiltreren. De zo. In de wedstrijdvorm gaf Guus Hid- stratietraining bestond uit een wed- spelers kregen hierbij heel wat bewe- dink ook aan dat er voldoende af- strijdvorm met twee vakken. In elke gingsruimte. De keuze werd afge- stand dient te zijn tussen de spits en vak werd 3:3 gespeeld. Bij het inspe- stemd op de situatie op veld. de bijkomende speler. Maar alles is len naar het aanvallende vak kon Naar het einde toe van de wedstrijd- afhankelijk van wat je wilt. In sommi- steeds een speler bijsluiten, waardoor vorm was het bijsluiten niet meer zo ge situaties kun je er bewust voor kie- een 4:3-situatie ontstond. Om de aan- evident. Spelers hadden duidelijk zen om de schaduwspits wel heel vallers in een wedstrijdechte positie moeite met het omschakelen. De on- dicht bij de centrale spits te laten te brengen was buitenspel in de op- derlinge afstanden werden soms vrij spelen. Als je kort bij bent, kan de ac- bouw van het verdedigende vak naar groot, waardoor het doel (het bijslui- tie heel verrassend zijn. Dat hebben het aanvallende vak niet van toepas- ten van de derde man) niet meer we gedemonstreerd in de 3:2-situatie. sing. Pas wanneer de bal zich in het werd bereikt. Guus Hiddink probeerde De twee bijsluitende spelers (de mid- aanvallende vak bevond, gold de bui- via een stopmoment aan te geven dat denvelder en de buitenspeler) kruis- tenspelregel weer. de bijsluitende speler kort in de buurt ten op een bepaald moment elkaar. van de diepe spits diende te bewegen, Een speler liep kortbij om de verdedi- Frank van Kempen: “Bij deze vorm maar het resultaat viel tegen. ging uit elkaar te halen. De andere kiezen sommige verdedigers voor in speler hield bewust meer afstand om het vak positie. Hierdoor is het voor Gerald Vanenburg: “Het warme, aangespeeld te kunnen worden. De de aanvallers heel moeilijk niet bui- broeierige weer eiste in de laatste ene optie sluit de andere niet uit. tenspel te lopen. Door deze regel tij- vorm zeker zijn tol. Op een bepaald Bij het aanspelen van de spits is voor- dens de opbouw in te voeren, kunnen moment gaven de spelers dat zelf al de loopactie bepalend. Normaal ge- de aanvallers ook in de rug van de aan. Je kunt echter in een demo van sproken proberen we het buitenste verdedigers positie kiezen.” één uur moeilijk tien minuten rust been aan te spelen: het been weg van Bij het inspelen naar het andere vak geven. Toch was het basisidee achter de verdediger. Ten Cate noemde dat werden geen afspraken gemaakt over de vorm voor iedereen duidelijk, hoe- de ‘blinde kant’. Een belangrijk detail.” welke speler kon bijsluiten. Zowel de wel de uitvoering niet perfect was.”
De vertaling van de vorm naar amateur- of jeugdniveau
Het gevaar bij het trainen met vakken is dat er kunstmatige situaties ontstaan. Als je als trainer over minder trainingstijd be- schikt, lijkt het beter om te trainen met vormen zonder vakken. Deze garanderen een meer wedstrijdecht beeld. De PSV-bijdrage bestond uit een goed ge- structureerde training met heel wat varia- tiemogelijkheden. Een manier van werken geënt op het hoogste niveau. Maar hoe ver- talen we deze training nu naar het jeugd- of amateurvoetbal? We moeten ons afvra- gen of het aanspelen van de derde man een thema is voor jeugd- en amateurvoet- ballers. Misschien is het beter te spreken van het trainen van de aanvallers. Het geï- soleerd trainen van de derde man zou t.o.v. de andere aspecten van het voetbal wel eens te veel trainingstijd kunnen kosten. Dit betekent niet dat de derde man niet aangehaald kan worden. Alleen lijkt het be- ter om het op lager niveau in een andere verpakking te steken en aan te passen aan de trainingstijd, het niveau en eventueel de leeftijd van de spelers.”
40 41 De Voetbaltrainer nr.114 2003 9. Hiddink 12-06-2003 17:10 Pagina 6
Warming-up: Passen/trappen
Doel het bijsluiten van de derde man
Organisatie lengte veld 40 meter – breedte 20 meter E F 14 spelers
Inhoud aan elke buitenpylon 2 spelers 5 2 vaste middenspelers D
4 Methodiek speler A speelt in op centrale speler B centrale speler B kaatst op derde man C speler C speelt de bal naar de centrale B speler D 3 centrale speler D legt de bal af op de bij- komende speler A 2 speler A speelt de bal in één keer over- 1 hoeks door naar speler E C vervolgens starten we aan de andere A kant de twee centrale spelers draaien in de andere richting speler E speelt de bal naar centrale spe- ler D speler D legt de bal af op speler F speler F speelt de bal door op centrale speler B E F E F speler B legt de bal af op de inkomende 2 1 speler E 5 3 5 speler opent overhoeks op speler A D K 4 4
Doorschuiven: centrale spelers blijven in
positie. C – A – F – E - C B K 3 3
2 2 1 Coaching 4 1