Echinops Orientalis Trautv. Bitkisinin Kökünden Elde Edilen Ekstraktlarin Antimikrobiyal Ve Antikanserojen Etkisin
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. ERC İYES ÜN İVERS İTES İ FEN BİLİMLER İ ENST İTÜSÜ BİYOLOJ İ ANAB İLİM DALI ECHINOPS ORIENTALIS TRAUTV. BİTK İSİNİN KÖKÜNDEN ELDE ED İLEN EKSTRAKTLARIN ANT İMİKROB İYAL VE ANT İKANSEROJEN ETK İSİNİN İNCELENMES İ Hazırlayan Dilek DABANLI Danı şman Yrd. Doç. Dr. Servet ÖZCAN Öğr. Gör. Dr. Gökçen D İNÇ Yüksek Lisans Tezi Aralık 2011 KAYSER İ T.C. ERC İYES ÜN İVERS İTES İ FEN BİLİMLER İ ENST İTÜSÜ BİYOLOJ İ ANAB İLİM DALI ECHINOPS ORIENTALIS TRAUTV. BİTK İSİNİN KÖKÜNDEN ELDE ED İLEN EKSTRAKTLARIN ANT İMİKROB İYAL VE ANT İKANSEROJEN ETK İSİNİN İNCELENMES İ (Yüksek Lisans Tezi) Hazırlayan Dilek DABANLI Danı şman Yrd. Doç. Dr. Servet ÖZCAN Öğr. Gör. Dr. Gökçen D İNÇ Bu çalı şma; Erciyes Üniversitesi Bilimsel Ara ştırma Projeleri Birimi tarafından FBY-11-3486 kodlu proje ile desteklenmi ştir. Aralık 2011 KAYSER İ TE ŞEKKÜR Çalı şmalarım boyunca bilimsel duru şuyla beni aydınlatan, zamanını, ilgi ve yardımlarını esirgemeyen de ğerli hocam sayın Yrd. Doç. Dr. Servet ÖZCAN’ a te şekkürü bir borç bilirim. Çalı şmamın ortaya çıkması sırasında ve sonraki a şamalarda göstermi ş oldu ğu yardım ve yönlendirmelerden dolayı sayın hocam Ö ğr. Gör. Dr. Gökçen D İNÇ’ e sonsuz te şekkür ederim. Beni laboratuvarlarında misafir edip, çalı şmalarıma verdikleri destek için GATA ekibi sayın Prof. Dr. Ali U ğur URAL, Doç. Dr. Ferit AVCU, Uzman Biyolog M. Pınar ELÇ İ ve Uzman Biyolog Meral SARPER’ e çok te şekkür ederim. İhtiyaç duydu ğum her an yardımlarını benden esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Co şkun TEZ, Doç. Dr. Cem Vural, Yrd. Doç Dr Ebru SAATÇ İ ve Güler TOPRAK’ a te şekkürlerimi sunarım. Çalı şmalarım sırasında beni yalnız bırakmayıp, yardımlarını esirgemeyen çalı şma arkada şlarım Dilek CEYLAN, Tu ğba D İŞ YAPAR, Ebru KARADA Ş, Fatih Serdar ŞAH İN, Sevgi BAKIR, Murat TELC İOĞLU, Metin KILIÇ, Handan ŞAPÇI, Ömer ERG İN ve Osman İBİŞ ’ e çok te şekkür ederim. En derinden te şekkürlerim beni hiç yalnız bırakmayan, en vazgeçti ğim zamanlarda bile her şeyi anlamlı kılan ailem Seher DABANLI, Torun DABANLI, Ahmet ÇET İNOK, Mü şerref ÇET İNOK, Nevzat ÇET İNOK, Şengül ÖZP İŞ KİN KEBAPÇI ve Mehmet Ali BAHAR’ a. Bu tez çalı şmasına maddi destek veren Erciyes Üniversitesi Bilimsel Ara ştırma Projeleri Birimi’ne ( Proje No: FBY-11-3486) te şekkür ederim. Dilek DABANLI Kayseri, Aralık 2011 ECHINOPS ORIENTALIS TRAUTV. B İTK İSİNİN KÖKÜNDEN ELDE ED İLEN EKSTRAKTLARIN ANT İMİKROB İYAL VE ANT İKANSEROJEN ETK İSİNİN İNCELENMES İ Dilek DABANLI Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2011 Danı şman: Yrd. Doç. Dr. Servet ÖZCAN Öğr. Gör. Dr. Gökçen D İNÇ KISA ÖZET Bu çalı şmada Echinops orientalis Trautv. türüne ait örneklerin kök kısımlarının metanol, kloroform ve hekzan ekstraktlarının antimikrobiyal ve antikanserojenik özellikleri ara ştırılmı ştır. Metanol, kloroform ve hekzan ekstaraktları 14 standart bakteri ve bir fungus türü ile, üç hücre hattı üzerinde uygulanmı ştır. Antimikrobiyal etki disk difüzyon ve M İK deneyleri yapılarak, antikanserojenik aktivite ise MTT yöntemi uygulanarak ara ştırılmı ştır. Sonuçlar ekstraktların antimikrobiyal özelli ği bulunmadı ğını; hücre tipi, zaman ve konsantrasyona ba ğlı olarak da sitotoksik etkisi oldu ğunu göstermi ştir. Kloroform ve hekzan ekstraktlarının hücreler üzerinde metanol ekstraktından daha etkili oldu ğu görülmü ştür. Elde edilen sonuçlar E. orientalis’ in kanser tedavisinde kemoterapötik bir bitki olarak dikkate alınması gerekti ğini göstermi ştir. Anahtar Kelimeler: Echinops orientalis, Antimikrobiyal, Antikanserojen, Hücre Kültürü, MTT SCREENING OF ANTIMICROBIAL AND ANTICARSINOJENIC EFFECTS OF ECHINOPS ORIENTALIS ROOT EXTRACTS Dilek DABANLI Erciyes University, Graduate School of Natural and Applied Sciences M.Sc. Thesis, December 2011 Supervisor: Asist. Prof. Servet ÖZCAN University Lecturer Dr. Gökçen D İNÇ ABSTRACT The aim of this study was to investigate antimicrobial and anticarcinogenic effects of Echinops orientalis root extract. Methanolic, chloroformic and hexanoic extracts Echinops orientalis was evaluated on 14 bacteria and one fungi and in vitro on two human cell lines (MCF-7, PC3 and fibroblast cells as control group). Antimicrobial effects of extracts were determined by disc-difusion and MIC and anticarcinogenic effects of the extracts were determined by MTT assay. Results showed that there were not antimicrobiological effect of the extracts Depending on cell type and concentration used extracts had different effect. Chloroformic and hexanoic extracts had more strong effect than methanolic extract effect. Echinops orientalis could be considered as a chemotherapeutic plant in cancer treatment in future. Keywords: Echinops orientalis, Antimicrobial, Anticarcinogenic, Cell Culture, MTT İÇİNDEK İLER ECHINOPS ORIENTALIS TRAUTV. BİTK İSİNİN KÖKÜNDEN ELDE ED İLEN EKSTRAKTLARIN ANT İMİKROB İYAL VE ANT İKANSEROJEN ETK İSİNİN İNCELENMES İ Sayfa BİLİMSEL ET İĞ E UYGUNLUK SAYFASI ...................................................................... ii YÖNERGEYE UYGUNLUK SAYFASI ............................................................................. iii KABUL VE ONAY SAYFASI ............................................................................................ iv ÖNSÖZ ................................................................................................................................. v ÖZET..................................................................................................................................... vi ABSTRACT .......................................................................................................................... vii İÇİNDEK İLER ..................................................................................................................... viii KISALTMALAR L İSTES İ ................................................................................................... xi SEMBOLLER L İSTES İ ....................................................................................................... xii TABLOLAR L İSTES İ .......................................................................................................... xiv ŞEK İLLER L İSTES İ ............................................................................................................ xv GİRİŞ ................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM GENEL B İLG İLER 1.1. Tıbbi Bitkiler ve Kullanım Alanları…………………………………….…..3 2.1. Antimikrobiyal Aktivite…………………………………………………......4 2.2. Kullanılan Su şlar ve Özellikleri…………………………………………….4 3. Hücre Kültürü………………………………………………………………....6 3.1. Tarihçe…………………………………………………………………….…7 3.2. Kültür Hücrelerinin Biyolojisi ……………………………………………...8 3.4. Hücre Döngüsü……………………………………………………………....9 3.5. Laboratuvar Düzeni ve Ekipmanları……………………………………..10 3.6. Hücre Kültür Mediumları………………………………………………....11 3.6.1.Fizikokimyasal Özellikleri…………………………………….....11 3.6.2. PBS (Fosfatla Tamponlanmış Tuz Solüsyonu)………………....12 3.6.3. Medium ve İçerikleri ………………………………………….…12 3.7. Hücre Kültür Modelleri………………………………………………..….14 3.8. Sitotoksisite………………………………………………………….……...15 3.8.1. MTT Testi………………………………………………………....15 3.9. Deneylerde Kullanılan Hücre Hatlarının Genel Özellikleri……….…....16 4. Echinops orientalis Bitkisinin Sınıflandırılması…………………………....17 4.1. Asteraceae Familyasının Genel Özellikleri………………………….…...17 4.2. Echinops Cinsinin Genel Özellikleri……………………………………….17 4.3. Echinops orientalis’ in Genel Özellikleri…………………………………...18 4.4. Echinops Cinsine Ait Çalı şmalar ve Kullanımı……………………….….19 2. BÖLÜM GEREÇ VE YÖNTEM 2.1. Bitkisel Materyal………………………………………………………….22 2.2. Bitkilerin Toplanması………………………………………………….....22 2.3. Bitki Ekstraktlarının Hazırlanması…………………………………….22 2.4. Antimikrobiyal Testlerde Kullanılan Mikroorganizmalar…………...23 2.5. Antimikrobiyal Aktivite Testleri………………………………………..24 2.5.1. Disk Difüzyon Metodu………………………………………….24 2.5.2. Mikrodilusyon Metodu…………………………………………26 2.6. Hücre Kültürü…………………………………………………………….26 2.6.1 Hücrelerin Temini……………………………………………….26 2.6.2. Hücrelerin Büyütülece ği Mediumun Hazırlanması…………..27 2.6.3. Hücrelerin Kültür Basamakları………………………….……27 2.6.4. Hücrelerin Sayımı………………………………………………27 2.6.5. Hücrelerin ELISA Pleytlerindeki Optimizasyonu…………....28 2.6.6. Hücreler Üzerindeki Etkisi İncelenecek Ekstraktların Optimizasyonu…………..………………………..…...28 2.6.7. MTT Test Metodu…………………………………………...….29 3. BÖLÜM BULGULAR 3.1. Ekstraksiyon Verimi…………………………………………………..…..30 3.2. Bitki Ekstraktlarının Antimikrobiyal Aktiviteleri …………………......30 3.3. Mikrodilüsyon Sonuçları………………………………………………….30 3.4. Bitki Ekstraktlarının Kültür Hücreleri Üzerine Etkileri………………35 3.4.1. Bitki Ekstraktlarının MCF-7 Hücre Hattı Üzerine Etkisi…....35 3.4.2. Bitki Ekstraktlarının PC-3 Hücre Hattı Üzerine Etkisi …........37 3.4.3. Bitki Ekstraktlarının Fibroblast Hücreleri Üzerine Etkisi.......40 4. BÖLÜM TARTI ŞMA-SONUÇ ve ÖNER İLER 4.1. Ekstraksiyon Verimi……………………………………………………44 4.2. Antimikrobiyal Aktivite………………………………………………..45 4.3. Kültür Hücreleri Üzerine Etkisi……………………………………….46 KAYNAKLAR………………………………………………..………………49 ÖZGEÇM İŞ …………………………………………………………………..55 KISALTMA L İSTES İ WHO World Health Organization CAMs Kalsiyuma ba ğlı olmayan adezyon mokelülleri HEPES N-2-hidroksi etilpiperazin N-2 etansulfonik asit PBS Fosfatla Tamponlanmı ş Tuz Solüsyonu MTT 3-(4,5-dimetiltriazol-2-il)-2,5- difeniltetrazolium bromid MİK Minimum İnhibitör Konsantrasyonu ATCC American Type Culture Collection TSA Triptik Soy Agar YPDA