Ruimte voor de fietser FIETSNOTA GEMEENTE COEVORDEN VOORWOORD

Deze eerste regels van ‘Op fietse’ laten het al zien: Coevorden is een fietsgemeente. Net als Daniël Lohues genieten veel inwoners en toeristen geregeld van een fietstocht door onze gemeente. En al heeft een tochtje ‘deur ’t buulzand’ zeker z’n charmes, meestal maken ze daarbij Ik trap de fietse deur ’t buulzand hen graag gebruik van een goed fietspad. Op ’n zandpad tussen Slien en Erm De fiets als vervoermiddel… we pakken onze fiets steeds meer. De fiets en zeker de e-bike zijn een gezond en duurzaam alternatief voor de auto, concepten als het knooppuntensysteem en deel- En as ik dalijk eben in Diphoorn ben fietsen leiden tot meer fietsgebruik en innovatie en digitalisering bieden kansen om het fietsgebruik te stimuleren. Daarmee wordt het drukker op de fietspaden en zien we een toename van het Dan fiets ik deur aantal fietsongevallen. Dat maakt dat we steeds meer oog moeten hebben voor de kwaliteit van de fietsinfrastructuur. De gemeente Coevorden beschikt over een goed netwerk van verzorgde en veilige fietspaden. Dat willen we graag zo houden en daar waar het kan verbeteren. Daniel Lohues - Op Fietse

Niet alleen informatie over fietsstromen is belangrijk, maar ook de mening en het gedrag van fietsers. Tevredenheid en beleving zijn hierbij belangrijke aspecten. Om deze fietsnota te kunnen opstellen zijn daarom meerdere inspirerende werksessies georganiseerd en konden inwoners, ondernemers, toeristen, onderwijsinstellingen en scholieren hun mening geven. Het resultaat was een waardevolle ‘longlist’ van kansen en ideeën die zijn gebruikt als input voor de fietsnota.

De fietsnota vormt hiermee de kapstok voor alle fietsprojecten die wij in samenwerking met onze partners gaan uitvoeren. Voorbeelden van projecten zijn de realisatie van veilige schoolroutes, extra maatregelen op fietspaden waar het steeds drukker wordt en een kwaliteitsverbetering van het bestaande fietspadennetwerk, bijvoorbeeld door de realisatie van veilige fietsoversteken en onderhoudsarme en duurzame fietspaden.

Hiermee willen we het fietsgebruik blijven stimuleren, want… fietsen is leuk, ontspannen en gezond! Ook moeten onze schoolgaande kinderen op deze manier kunnen fietsen in een verkeers- en sociaal veilige omgeving. En werknemers moeten gezond, veilig en snel hun werk kunnen bereiken én toeristen die onze prachtige gemeente komen bezoeken moeten zich gemakkelijk kunnen verplaatsen.

Samen met onze partners gaan wij, passend binnen onze duurzaamheidsambitie, de komende jaren dan ook vol enthousiasme aan de slag om fietsen in Coevorden aantrekkelijker, veiliger én gezonder te maken.

Jeroen Huizing Wethouder Mobiliteit & Duurzaamheid

2 INHOUDSOPGAVE

1 INLEIDING 4 5 RECREATIEF FIETSEN 26 1.1 Aanleiding 4 5.1 Recreatieve fietsstructuur 26 1.2 Ambitie 4 5.2 Kwalitatief knooppunten netwerk 28 1.3 Doelstelling 4 5.3 Marketing en promotie 29 1.4 Koppeling andere beleidsplannen 4 1.5 Verantwoording 6 6 ROLLEN EN VERHOUDINGEN 30 1.6 Leeswijzer 6 6.1 Rollen binnen de gemeente 30 6.2 Regionale samenwerkingen 31 2 DE FIETSER CENTRAAL! 7 6.3 Landelijke organisaties 32 2.1 Fietsgebruik(ers) 7 2.2 Wat vindt men van fietsen in Coevorden? 7 7 FIETSAGENDA 33 2.3 Trends en ontwikkelingen 9 Meer mensen op de fiets 34 2.4 Ketenmobiliteit 10 Veilig fietsen 36 2.5 Innoveren, promoten, stimuleren 11 Compleet fietsnetwerk 38 Aantrekkelijk toeristisch product 40 3 FIETSNETWERK COEVORDEN 12 3.1 Fietsstructuur 12 8 FINANCIËLE MIDDELEN 42 3.2 Basisnetwerk fiets 13 8.1 Uitvoeringswerkzaamheden combineren 42 3.3 Stad Coevorden 15 8.2 Projecten Mobiliteitsplan 43 3.4 Inrichting fietsstructuur 16 8.3 PVE - Regio Zuidoost-Drenthe 43 3.5 Fietsopgaven 17 8.4 Provincie Drenthe 43 3.6 De fietser bij ruimtelijke ontwikkelingen 19 BIJLAGEN 46 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS 20 Bijlage 1: Bronnenlijst 46 4.1 Verkeersonveilighed 20 Bijlage 2: Richtlijnen inrichting fietsroutes Coevorden 47 4.2 Verbeteren veiligheid en comfort fietsroutes 21 Bijlage 3: Wensenlijst belangengroepen 49 4.3 Aanpak schoolroutes en onveilige locaties 24 Bijlage 4: Onderhoud fietspaden 2018-2019 50 4.4 Verkeerseducatie en voorlichting 24 COLOFON 51

3 1 INLEIDING

1.1 AANLEIDING De fiets is onmisbaar voor mobiliteit, leefbaarheid en gezondheid. Er zijn meer fietsen dan -au We sluiten als gemeente aan bij de doelstelling van Tour de Force om tussen 2017 en 2027 to’s. De fiets is een ideaal vervoermiddel voor de kortere afstanden. De meeste verplaatsingen het aantal fietskilometers in Nederland met 20% te verhogen. Tour de Force is een samen- zijn kort. De fiets wordt gebruikt door jong en oud. Fietsen is gezond, leuk en duurzaam. werking tussen overheden, marktpartijen, maatschappelijke organisaties en andere instellin- gen die betrokken zijn bij fietsbeleid. Zowel naar het werk, naar school, naar de winkel of om te ontspannen en te genieten van de omgeving: de fiets wordt op veel manieren gebruikt. Fietsen komt terug in het gemeentelijk Tegelijkertijd vraagt dit aandacht voor veiligheid in het verkeer. We willen dat mensen meer beleid op gebied van mobiliteit en vrijetijdseconomie. Maar we zien dat het nodig is om een en langer fietsen, maar zien ook dat ze, door de opkomst van ebikes, steeds sneller fietsen. integraal beleidsplan voor fietsen te maken, dat ook aansluit bij andere beleidsvelden. Fietsers zijn bij ongevallen extra kwetsbaar en het aantal (ernstige) ongevallen neemt toe. We streven naar 0 verkeersslachttoffers. In deze nota beschrijven we hoe we fietsen in de gemeente Coevorden nog aantrekkelijker en veiliger kunnen maken. 1.4 KADERS, KOPPELING ANDERE BELEIDSPLANNEN Onderdeel van deze fietsnota is de fietsagenda. Een overzicht van concrete acties die we 1.2 AMBITIE gaan uitvoeren. Hierbij hebben we de kaders van bestaande beleidsplannen als basis geno- Wij hebben met ons bestuursprogramma ‘Ruimte om te doen!’ ambities op het gebied van men. Dit zijn bijvoorbeeld het gemeentelijk Mobiliteitsplan ‘Op weg naar Duurzame Mobiliteit’ duurzaamheid uitgesproken.De provincie Drenthe heeft de ambitie uitgesproken om ‘fietspro- (2013), de Fietsnota Drenthe ‘Op Fietse’ (2014) van de provincie en de gemeentelijke Beleids- vincie nummer 1’ te willen zijn en heeft deze vastgelegd in de Fietsnota Drenthe “Op Fietse”. agenda Vrijetijdseconomie (2018).

We gaan aan de slag met vier pijlers. We hebben ervoor gekozen om dezelfde pijlers te In bestaande beleidsdocumenten zoals het Mobiliteitsplan Coevorden en de Beleidsagenda gebruiken als de Provincie Drenthe in de nota ‘Op Fietse’: vrijetijdseconomie staat ook het nodige over fietsen. Tot nu toe is er beperkte samenhang in de manier waarop we plannen rondom fietsen aanpakken. 1. Meer mensen op de fiets De Fietsagenda zorgt voor een koppeling met andere beleidsplannen, waaronder: 2. Veilig fietsen • Beleidsplan Openbare Verlichting (2018) 3. Compleet fietsnetwerk • Beleidsadvies Wegonderhoud (2017 – 2021) 4. Aantrekkelijk toeristisch product • Duurzaamheidsvisie Coevorden (2019)

1.3 DOELSTELLING Door deze beleidsplannen verbeteren we de kwaliteit van onze plannen, maken we fietsen in Fietsen in de gemeente Coevorden moet aantrekkelijk en veilig zijn. Op die manier verleiden onze gemeente aantrekkelijker en veiliger en geven we ruimte aan de fietser! we meer mensen om vaker op de fiets te stappen. Dit heeft voordelen voor de gezondheid van inwoners en voor het klimaat. Een aantrekkelijke fietsgemeente trekt daarnaast toeristen aan die interessant zijn voor de toeristische en economische sectoren in ons gebied.

4 1 INLEIDING

In de Fietsagenda beschrijven we de huidige situatie en de gewenste situatie voor het fietsen in Coevorden. We noemen maatregelen die nodig zijn om knelpunten aan te pakken en maatregelen die zorgen voor meer kwaliteit. De fietsagenda Coevorden sluit aan op het provinciale programma “Op Fietse”. We zetten in op:

• Het aantrekkelijker en veiliger maken van fietsen om meer mensen op de fiets te krijgen. • Het oplossen van knelpunten in de infrastructuur. • Het creëren van meer bestedingen en werkgelegenheid rondom fietsen. • Het realiseren van meer fietsmobiliteit. • Het combineren van fietsen met andere onderdelen in de vrijetijdseconomie • Het realiseren van een kwalitatief goed en toekomstbestendig fietsnetwerk in de gemeente, goede fietsvoorzieningen en het versterken van de fietsbeleving. • Het verbeteren en verbreden van fietspaden en routes, zorgen voor actuele en goede route informatie en fietsvoorzieningen • Het versterken van de optimale fietsbeleving in Coevorden door nieuwe en innovatieve oplossingen toe te passen. • Het vergroten van de attractiewaarde en de beleving van het fietsen in Coevorden. • Het implementeren van de ‘fiets’ in het gemeentelijk Ruimtelijke Ordening beleid (parkeren, routes, enz.).

5 1 INLEIDING

1.5 VERANTWOORDING Bij het opstellen van de Fietsnota hebben we gesproken met diverse partijen over het thema fietsen: Stichting ToReCo, het Recreatieschap Drenthe, de Provincie Drenthe, de aangrenzende gemeenten, dorpsbelangen, de politie en de Fietsersbond. De gesprekken hebben ons richting gegeven en nieuwe informatie.

De mening van de ‘gebruikers’, onze inwoners en bezoekers, is belangrijk voor dit beleid. We hebben een enquête gehouden en gesproken met leerlingen en vertegenwoordigers van de VO-scholen in de gemeente, het Esdal College en De Nieuwe Veste.

1.6 LEESWIJZER In de volgende hoofdstukken geven we een beeld van de huidige situatie en bespreken we de vier pijlers. In hoofdstuk 2 staat de fietser centraal: wat vinden inwoners en bezoekers van het fietsen in Coevorden en wat zijn relevante trends en ontwikkelingen. In hoofdstuk 3 wordt het fietsnetwerk in de gemeente en stad Coevorden beschreven en laten we zien wat de knelpunten zijn. Hoofdstuk 4 gaat over verkeersveiligheid en hoofdstuk 5 over de recreatieve fietser en het fietsknooppuntennetwerk. Het stimuleren van het fietsen is een gemeenschappelijke opgave waarbij verschillende partijen zijn betrokken. In hoofdstuk 6 gaan we in op de rollen en ver- houdingen die daar bij horen. Hoofdstuk 7 is de Fietsagenda, waarin we laten zien welke acties we gaan uitvoeren bij de verschillende pijlers. Hoofdstuk 8 gaat over de beschikbare financiële middelen.

6 2 DE FIETSER CENTRAAL!

In dit hoofdstuk zetten we de fietsers centraal: wat is het huidige fietsgebruik, wie zijn de In onze gemeente liggen de meest gebruikte fietsroutes in de stad. Dit zijn de routes naar het fietsers en wat vinden ze van het fietsen in Coevorden? Wat zijn de trends en ontwikkelingen, station Coevorden, De Nieuwe Veste en het centrum. Over de Pampertbrug gaan dagelijks en hoe kunnen we het fietsen stimuleren? meer dan 2000 fietsers. Buiten de stad Coevorden zijn de fietsroutes Dalen-Coevorden en de fietsverbindingen met Emmen vanuit de richting Zweeloo/Noord-Sleen en Erm/Sleen het 2.1 FIETSGEBRUIK(ERS) meest in gebruik. Er zijn veel verschillende fietsgebruikers te onderscheiden. We kennen de normale fietser, bromfietser, snorfietser en wielrenner. We zien ook steeds meer elektrische fietsen, zoals de 2.2 WAT VINDEN INWONERS EN BEZOEKERS VAN FIETSEN IN COEVORDEN? e-bike, de snellere speedpedelec, een elektrische scooter of step, een scootmobiel, bakfiets Om een beeld te krijgen wat inwoners en bezoekers van de gemeente Coevorden vinden van of driewieler. het fietsen in de gemeente is een online enquête uitgevoerd.

DATA Op de VO-scholen Esdal College en De Nieuwe Veste vroegen we scholieren wat zij van Er is niet veel data over fietsen in Drenthe. Om een beter beeld te krijgen heeft de Provincie het fietsen op hun schoolroute vinden. En op de route Sleen/Erm – Emmen hebben we Drenthe in 2017 het project ‘Fietsfoto’ uitgevoerd. Op 128 telpunten in de provincie, waarvan voorbijgangers naar hun mening gevraagd. De informatie die we hiermee hebben opgehaald 12 in de gemeente Coevorden, is de fietsintensiteit gemeten. Daarna heeft een aantal telpunten hebben we gebruikt om te bepalen waar we mee aan de slag moeten. een vaste plek gekregen, daar monitoren we continu. In Coevorden zijn dit de locaties ‘Pampertbrug’ en ‘Alte Picardiekanaal’. In de afgelopen jaren zijn door verschillende organisaties punten aangedragen over fietsen. Dit overzicht is te vinden in bijlage 3.

FIETSENQUÊTE COEVORDEN De enquête is door [441] respondenten ingevuld. We bespreken hier de belangrijkste uitkomsten. Het vertelt ons meer over hoe inwoner en bezoekers denken over fietsen in de gemeente, wat de knelpunten zijn en wat we kunnen doen om fietsen aantrekkelijker en veiliger te maken.

De enquête is door een gevarieerde groep respondenten ingevuld, van jong tot oud. Het overgrote deel van de respondenten (93%) woont in de gemeente Coevorden.

Een kwart van de respondenten fietst per rit gemiddeld meer dan 15 km. Het algemene beeld van fietsen in de gemeente Coevorden is goed. Op de onderdelen kwaliteit, veiligheid, aantal

7 2 DE FIETSER CENTRAAL!

fietspaden, wachttijden bij verkeerslichten, stallen in het centrum en bij scholen wordt gemiddeld allemaal een voldoende gegeven. Het enige onderdeel dat afwijkt van dit beeld is het parkeren bij OV-gelegenheden. Daarbij geeft 35% van de respondenten een onvoldoende. Als kijken naar de respondenten die aangeven de fiets vooral te gebruiken om richting het OV te gaan, dan geeft zelfs 55% van de respondenten een onvoldoende voor stallingsvoorzieningen bij het OV. Dit zijn voornamelijk mensen uit Coevorden en Dalen.

We hebben gevraagd wat er moet gebeuren om meer mensen op de fiets te krijgen, waar we op in moeten zetten bij het verbeteren van de verkeersveiligheid en het aantrekkelijker maken van het toerisme en toeristische fietsroutes. De figuren op deze pagina laten zien waar volgens de respondenten opgaven en kansen liggen. In de enquête worden suggesties gegevens om in het fietsnetwerk ontbrekende schakels in te vullen. Dit zijn de routes Coevorden – Steenwijksmoer - Dalerpeel, Dalen – Oosterhesselen en de route langs het Stieltjeskanaal.

8 2 DE FIETSER CENTRAAL!

BIJEENKOMSTEN NIEUWE VESTE EN ESDAL COLLEGE 2.3 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Op de Nieuwe Veste in Coevorden en op het Esdal College in Oosterhesselen spraken we met VERPLAATSINGSGEDRAG leerlingen. We vroegen naar ‘Tips en Tops’ over de routes die zij naar school fietsen. Hieronder In 2018 is meer dan 25% van alle verplaatsingen door Nederlanders met de fiets gedaan. De staan de meest genoemde punten. helft van alle autoritten is korter dan 7,5 km; een afstand die prima per fiets gemaakt kan worden. Van alle verplaatsingen met een afstand tussen 7,5 en 15 km gaat 70% per auto en 15% per fiets. Nieuwe Veste • Auto’s rijden te hard op Stieltjeskanaal E-BIKE • Fietspad Dalen – Coevorden (De Loo) te smal en slecht onderhouden In 2018 zijn voor het eerst meer elektrische fietsen verkocht dan ‘normale’ fietsen. Van de circa • Op de Valsteeg tussen Oosterhesselen en Dalen rijdt verkeer hard en is er geen fietspad 1 miljoen nieuwe fietsen verkocht betrof het 40% elektrisch en 34% normaal, de overige 26% of -strook zijn diverse typen fietsen waaronder bijvoorbeeld sportfietsen. Ook de diversiteit in soorten • Tussen Steenwijksmoer – Coevorden rijdt verkeer hard en is er geen fietspad of -strook fietsen en hun gebruikers neemt toe. • In de avond knipperen de verkeerslichten oranje • Tractoren zijn te breed en gaan niet aan de kant DUURZAAMHEID • Oversteken bij rotondes is gevaarlijk Er is steeds meer aandacht voor duurzaamheid. Bij overheden en bij inwoners. In het bestuursakkoord in Coevorden zijn ambities uitgesproken over duurzaamheid, die worden Esdal College uitgewerkt in de duurzaamheidsvisie. De fiets speelt daarbij een belangrijke rol. • Ongeveer 75% komt op de fiets naar school • De Valsteeg is donker en verkeer rijdt daar hard Meer gebruik van de fiets, in plaats van de auto, zorgt voor minder uitstoot van schadelijke • Er moet meer verlichting komen stoffen, het is gezond, goedkoop en geeft een gevoel van vrijheid. Dat is ook wat inwoners • Verlichting in het bos aan de oostzijde van Oosterhesselen aangeven in de enquête.

PASSANTENONDERZOEK ROUTE SLEEN/ERM – EMMEN Duurzame (bouw)materialen krijgen steeds meer aandacht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Fietsers op de route Sleen/Erm – Emmen vroegen we naar knelpunten die zij op de fietsroute asfalt- en betonmengsels met gerecyclede materialen of aan energiezuinige verlichting. Bij de ervaren. De meeste antwoorden kwamen van scholieren van het voortgezet onderwijs (circa uitvoering van maatregelen en onderhoud aan de fietsinfrastructuur houden we rekening met 85%). duurzaamheid, bijvoorbeeld door te kiezen voor duurzame materialen. De volgende knelpunten worden genoemd: • Slechte verlichting (ca. 34%) • Slechte kwaliteit fietspad (ca. 10%) • Onveilig oversteken (ca. 7%)

9 2 DE FIETSER CENTRAAL!

VEILIGHEID is geen bewaakte fietsenstalling. Na De Nieuwe Veste is het station Coevorden de locatie met Het aantal verkeersdoden in Nederland neemt sinds 2000 af. Dit geldt alleen niet voor dodelijke de meest gestalde fietsen in de gemeente. Voor de stationsomgeving Coevorden zijn voor een ongevallen waarbij fietsers het slachttoffer zijn. In de afgelopen 20 jaar kwamen ieder jaar rond bewaakte stalling de mogelijkheden onderzocht, maar deze waren er niet. In het centrum van de 200 fietsers om bij een ongeval. In 2017 was voor het eerst het aantal fietsers dat overleed bij Coevorden is het parkeren van fietsen zo verspreid dat een bewaakte stalling geen meerwaarde een ongeval hoger dan het aantal inzittenden van auto’s dat overleed bij een ongeval. heeft.

GEBRUIK APV Landelijk neemt het fietsgebruik toe (12% in de periode 2005 – 2018). We pakken vooral vaker de In het stationsgebied Coevorden mogen fietsen alleen in de daarvoor bestemde stalling geplaatst fiets om naar school te gaan, naar het werk of in onze vrije tijd. Het gebruik van de fiets om te worden. Op basis van de APV is een aanwijsbesluit genomen. Hierdoor voorkomen we aan de winkelen is niet toegenomen. We fietsen ook langere afstanden. Dit komt vooral omdat steeds ene kant weesfietsen die plekken bezet houden en fietsen die buiten de stalling in de weg staan. meer mensen gebruik maken van een e-bike. De groei in de groep mensen die fiets gebruikt in de vrije tijd komt vooral van 60-plussers. Ze zijn gemiddeld fitter en kunnen daardoor nog beter fietsen, maar de e-bike maakt het ook een stuk makkelijker. Ook gebruiken we steeds meer de fiets om naar het station te gaan, als ‘voortransport’ naar het OV.

2.4 KETENMOBILITEIT We kunnen het fietsen stimuleren door te zorgen voor goede fietsvoorzieningen, maar ook door te werken aan de ketenmobiliteit. Misschien leg je niet de hele route met de fiets af, omdat je bijvoorbeeld met de trein gaat, maar wel een deel. Door goede voorzieningen bij de stations zorgen we er ook voor dat mensen voor of na het gebruik van het openbaar vervoer sneller de fiets pakken. Aan het aantal fietsen bij het station in Coevorden kunnen we zien dat het aantal treinreizigers toeneemt. Er staan regelmatig meer fietsen dan er in de stallingen passen.

(BEWAAKTE) FIETSENSTALLING De fietsroute moet goed zijn, maar ook de voorzieningen daaromheen. Is er genoeg ruimte dicht bij je bestemming de fiets te kunnen stallen en kan dit ook veilig? In de gemeente Coevorden

10 2 DE FIETSER CENTRAAL!

FIETS MEE IN HET OPENBAAR VERVOER Het mee kunnen nemen van de eigen (vouw)fiets leidt ook tot verbetering van de reis én fietsgebruik. Fietsen leidt tot een langer en gezonder leven Het helpt in het tegengaan van een verschillende aandoeningen, zoals diabetes, DEELFIETS / OV-FIETS hart- en vaatziekten en depressies. En het is een goede manier om overgewicht te Als er op een makkelijke manier fietsen beschikbaar zijn, gaan mensen ze eerder gebruiken. Voor voorkomen. de ketenmobiliteit kan dat bijvoorbeeld met de OV-fiets, die je na je treinreis eenvoudig kunt gebruiken. Voor andere locaties kan dat een (recreatieve) deelfiets zijn of een huurfiets. Fietsen is ontspannend, gemakkelijk en voordelig Het brengt je van deur tot deur en biedt individualiteit, flexibiliteit en vrijheid. Ook is het een goedkope wijze van verplaatsen. 2.5 INNOVEREN, PROMOTEN, STIMULEREN Ondernemers kunnen op verschillende manieren stimuleren dat mensen op de fiets naar hun Fietsen verbetert de bereikbaarheid, en in vergelijking met de auto resulteert het winkel komen. Bijvoorbeeld met een actie als ‘Belgerinkel naar de winkel’, waarbij mensen die op in minder broeikasgassen en luchtverontreiniging Een overstap van de auto naar de fiets levert een besparing op van gemiddeld 150 de fiets komen een extraatje of een korting krijgen. gram CO2 per kilometer en 0,2 gram NOx per kilometer.

In de recreatieve sector zien we veel ondernemers die ruimte geven aan fietsers, goede stallingen hebben en bijvoorbeeld een oplaadpunt. Werkgevers kunnen daarnaast ook nog het fietsen bij werknemers stimuleren. Bij innovatie wordt snel de link gelegd met digitalisering en het goed ontsluiten van informatie. Bijvoorbeeld informatie over routes of waar welke faciliteiten beschikbaar zijn. Wij staan als gemeente open voor innovatieve ontwikkelingen en/of pilots.

Uit onderzoek blijkt dat fietsen voordelen biedt, goede redenen om het gebruik van de fiets te stimuleren. Tegelijkertijd moeten we dan ook aan de veiligheid werken, want fietsers zijn kwetsbaar in het verkeer.

11 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

In dit hoofdstuk verantwoorden we de inventarisatie en actualiseren we de huidige situatie van het fietsnetwerk Coevorden. We gaan in op de fietsstructuur in de gemeente, en in de stad Coevorden. Ook gaan we in op de inrichting van de fietsstructuur.

3.1 FIETSSTRUCTUUR In het gemeentelijke Mobiliteitsplan (2013) hebben we de fietsstructuur vanuit het Fietsplan Drenthe uit 2005 overgenomen. Om te beoordelen of die structuur nog steeds goed is, is de fietsstructuur opnieuw in kaart gebracht. Dit op basis van bestaande informatie, zoals demografie, omvang en soort voorzieningen, werklocaties en (onderlinge) afstanden. Deze structuur is het ‘Basisnetwerk Fiets’. In het basisnetwerk maken we onderscheid tussen primaire en secundaire routes.

PRIMAIRE ROUTES Dit zijn de verbindingen tussen de ‘grootste’ kernen, de verbindingen naar het voortgezet onderwijs en naar de stations Coevorden en Dalen. Deze, en de routes naar de grotere woon- werklocaties en centrumvoorzieningen, zien we als de primaire routes.

SECUNDAIRE ROUTES Dit zijn de overige schoolroutes en de routes vanaf de grote recreatieparken Aelderholt, Kuierpad, Huttenheugte, de verbindingen met sportparken en verbindingen tussen de kernen onderling.

SCHOOLROUTES De schoolroutes hebben we in kaart gebracht door te kijken naar de woonplaatsen van leerlingen van het Esdal College en De Nieuwe Veste. Ook zijn de routes in beeld gebracht naar de VO- scholen in Emmen en Hoogeveen.

12 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

3.2. BASISNETWERK FIETS Vanuit de pijler ‘Compleet fietsnetwerk’ hebben we de bekende routes vergeleken met het bestaande netwerk van fietspaden en wegen. Routes die in het basisnetwerk van 2013 nog secundair waren, vinden we nu primair, dit zijn: • Dalen – Oosterhesselen – Zweeloo. • Noord-Sleen – Zweeloo – Meppen • Coevorden – Duitsland (Laar/Emlichheim).

COMPLEET FIETSNETWERK Voorzieningen met veel bezoekers, zoals de grotere recreatieparken, moeten in ieder geval met secundaire routes op het fietsnetwerk zijn aangesloten. Het Kuierpad en de Huttenheugte voldoen hier aan. Het Aelderholt niet. Daarom wordt de fietsstructuur hier aangevuld met een secundaire route. Om het netwerk verder compleet te maken voegen we een aantal verbindingen toe aan het secundaire netwerk, zoals Wezup-Wezuperbrug-Schoonoord, Meppen-Mantinge, Coevorden- Steenwijksmoer, Dalerveen-Coevorden, Benneveld en Wachtum.

FIETSSNELROUTE? Omdat steeds meer fietsers in staat zijn om langere afstanden te fietsen, bijvoorbeeld door de e-bikes, wordt landelijk ingezet op het realiseren van snelle fietsroutes. Dit worden ook wel fietssnelwegen of doorfietsroutes genoemd. Routes voor fietsers met weinig tot geen obstakels, met voorrang. Een fietssnelweg vraagt een inrichting van een hogere kwaliteit dan wij toepassen voor het “Basisnetwerk Fiets”. Voor onze regio wordt gedacht aan een verbinding Emmen-Coevorden. Een nadere studie moet laten zien of een fietssnelroute Emmen-Coevorden meerwaarde heeft.

13 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

14 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

3.3 STAD COEVORDEN CENTRUMSTRATEN Voor de stad Coevorden is het fietsnetwerk in kaart gebracht. Op de kaart (zie vorige pagina) De centrumstraten van Coevorden, de Friesestraat, Bentheimerstraat, Markt en Sallandsestraat, staan de belangrijkste voorzieningen, zoals het station Coevorden, de scholen en de beide zijn essentieel voor het functioneren van het fietsnetwerk in de stad. sportparken. Een groot deel van deze straten is een voetgangerszone, waar het wel toegestaan is om te fietsen. Het moet herkenbaar zijn dat de straten in het centrum gebruikt worden door voetgangers en De primaire routes vanuit het Basisnetwerk Fiets zijn verbonden met Station Coevorden en Markt fietsers samen. en vormen de basisstructuur voor het fietsnetwerk in de stad Coevorden. FIETSEN RICHTING HET BUITENGEBIED. Door de overige fietsroutes te projecteren op het bestaande netwerk van (parallel)wegen en Je kunt in alle richtingen de stad Coevorden in en uit fietsen. Met de realisatie van de ongelijkvloerse fietspaden ontstaat het fietsnetwerk Coevorden. Deze overige routes vallen niet onder de kruising op de N34 bij Klooster is een gevaarlijk knelpunt opgelost. En is een veilige fietsroute naar secundaire routes die we wel hebben in het netwerk voor de hele gemeente. Per route kijken we het buitengebied van de Grote Scheere ontstaan. welke functie deze heeft in het netwerk van de stad. VOORRANGSROUTES KORTE FIETSAFSTANDEN In 30 km/h zones mogen vrijliggende fietspaden geheel in de voorrang gebracht worden, Voor vrijwel alle inwoners van de stad Coevorden liggen de bestemmingen in de stad binnen 2,5 waardoor fietsers hier voorrang hebben op ander verkeer ook als dit bijvoorbeeld van rechts kilometer afstand. Door de centrale ligging van het station Coevorden, de centrumvoorzieningen komt. Om een integraal beeld te vormen over de wijze waarop dit in Coevorden kan worden en sportpark Pampert zijn de afstanden naar deze plekken nog korter. uitgewerkt gaan we een pilot starten met als uitgangspunt: daar waar het veilig kan, fietsers in de voorrang. De fietsroute Ossehaar-Buitenvree lijkt hiervoor kansrijk. De basisscholen in Coevorden liggen verspreidt over de stad. In de wijken Ossehaar, Pikveld/De Heege, Klinkenvlier, Klooster en Ballast/De Loo is geen school, waardoor schoolkinderen vanuit FIETSSTRATEN die wijken altijd een drukkere weg oversteken. Goede en veilige oversteekvoorzieningen zijn daar Sinds de eeuwwisseling zijn fietsstraten in opkomst in Nederland. Een fietsstraat heeft geen officiële nodig. status, maar is een wijze van inrichten waarbij de fietser leidend is en de auto te gast. Fietsstraten kunnen worden toegepast op erftoegangswegen waar sprake is van een hoofdfietsroute. Het sportpark Klinkenvlier ligt meer aan de rand van Coevorden. Door de realisatie van de Wat we nader willen onderzoeken is of fietsroutes binnen de woonwijken ingericht kunnen rotondes en het fietspad naar het sportpark is de fietsveiligheid op de route aanzienlijk beter worden als fietsstraten. Hoe deze straten er fysiek uit moeten zien is afhankelijk van de functie van geworden. de weg, de intensiteit en de beschikbare ruimte. Voor de fietsroutes op drukke erftoegangswegen kan gekozen worden voor het gebruik van fietsstroken of inrichting van fietsstraten.

15 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

Het principe ‘fietsstraat’ kan mogelijk ingezet worden rond scholen. Daarmee verbetert de Een goed ingerichte fietsvoorziening voldoet aan een aantal basis kwaliteitseisen. Het gaat kwaliteit en wordt de situatie veiliger. De school(fiets)routes door de wijken Binnenvree/Buitenvree daarbij om veiligheid, comfort, samenhang, directheid en aantrekkelijkheid. Voor de gemeente (Coevorden) en in Oosterhesselen lijken hiervoor kansrijk en kunnen nader worden uitgewerkt. Coevorden is voor deze onderwerpen een doorvertaling gemaakt van de gewenste inrichting van de fietsinfrastructuur. Hiernaast staan een aantal voorbeelden van fietsstraten. In bijlage 2 staat meer informatie over fietsstraten. Omdat er verschillende manieren van het inrichten van een fietsstraat ontstonden, is In bijlage 2 is de tabel ‘Richtlijnen inrichting fietsroutes Coevorden 2019’ opgenomen. in 2015 door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en het CROW-fietsberaad een onderzoek De tabel gebruiken we als leidraad, bijvoorbeeld bij onderhoud, voor de invulling van de uitgevoerd naar de gewenste vormgeving. fietsinfrastructuur. Met deze tabel wordt beoordeeld waar sprake is van een knelpunt in de huidige inrichting van de fietsinfrastructuur Enkele aandachtspunten waren: • Herkenbaarheid waarborgen STAD COEVORDEN • Snelheid: drempels, kruispuntplateaus Binnen de bebouwde kom van de • Eén standaard verkeersbord vaststellen stad Coevorden worden voor het fietsnetwerk bijvoorkeur vrijliggende Op basis van praktijkervaringen zijn aanbevelingen voor fietsstraten binnen de bebouwde kom fietsvoorzieningen gebruikt. Is daar aangescherpt (CROW-fietsberaad 2018). Het is niet mogelijk eenvoudige intensiteitscriteria te geen ruimte voor, dan worden (fiets) geven, om te bepalen of ergens wel of niet een fietsstraat moet worden ingericht. Het is een stroken gebruikt of de mogelijkheid samenspel tussen auto- en fietsintensiteiten en de indeling en breedte van de rijbaan. voor een fietsstraat onderzocht. Voor deze fietsvoorzieningen worden rode Langs de drukkere gebiedsontsluitingswegen worden fietspaden (of fietsstroken) toegepast. tinten op het wegdek gebruikt.

3.4 INRICHTING FIETSSTRUCTUUR

RICHTLIJNEN INRICHTING FIETSROUTES Het CROW-Fietsberaad, het kennisplatform voor infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer, heeft in 2016 nieuwe landelijke richtlijnen voor de fiets opgeschreven in de CROW publicatie “Ontwerpwijzer Fietsverkeer”. Deze richtlijnen vormen een nieuwe basis voor de inrichting van fietsvoorzieningen.

16 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

3.5. FIETSOPGAVEN Om te beoordelen waar opgaven liggen ten aanzien van de inrichting van de fietsstructuur, is een analyse gemaakt van: • ontbrekende schakels; • smalle fietspaden • onderhoudtechnisch slechte fietspaden.

ONTBREKENDE SCHAKELS Om ontbrekende schakels in het ‘Basisnetwerk Fiets’ inzichtelijk te krijgen is dit netwerk vergeleken met de bestaande fietspaden, fietsstroken en dergelijken. Fietsverbindingen zonder deze fietsvoorzieningen zijn de ‘ontbrekende schakels’. Deze zijn in beeld gebracht voor het buitengebied.

Op de kaart is zowel het volledig ontbreken van een fietsvoorziening (geen markering op de weg) als het ontbreken van een fietspad (wel markering op de weg) aangegeven. Ten opzichte van het Basisnetwerk Fiets vallen de volgende (ontbrekende) verbindingen op: • Noord Sleen – Sleen; • Achterste Erm – Emmen • Schoonoord – Emmen • Coevorden – Gramsbergen • Coevorden – Steenwijksmoer - Hoogeveen • Dalen – Oosterhesselen

17 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

Langs een aantal wegen in het buitengebied ligt een vrijliggend fietspad dat niet langs de hele rijbaan doorloopt. Op het moment dat het fietspad ophoudt moet de fietser op dezelfde rijbaan als het overige verkeer verder fietsen. Het gaat bijvoorbeeld om de routes: • Mepperstraat (Meppen-Mantinge); • Klenckerweg (Oosterhesselen-Sleen); • De Veldkampen (Dalen-Huttenheugte); • Dalerveenschestraat (Dalen - sportpark).

Onderzoek moet uitwijzen of het realiseren van een losliggend fietspad, in plaats van het gebruik van fietsstroken of markeringen op de bestaande weg, noodzakelijk is.

FIETSPADEN SMALLER DAN 2,0 METER Er is gekeken welke fietspaden smaller zijn dan 2,0 meter. Die breedte wordt gezien als maat waarop (recreatieve) fietsers elkaar veilig kunnen passeren. Op de kaart zijn deze smalle fietspaden paars gemarkeerd. Een aantal verbindingen zit ook in het ‘Basisnetwerk Fiets’, zoals De Loo en Looweg.

KWALITEITSNIVEAU FIETSPADEN De gemeente Coevorden heeft 135 km aan fietspaden. Hiervan heeft het grootste deel een gesloten verharding, namelijk: • 23 km betonfietspad • 86 km asfalt fietspad • 26 km overig Van de 86 km asfaltpaden ligt 25 km in een bosrijke omgeving.

Uit zowel de inspecties als uit als de dagelijkse praktijk blijken er meerdere fietspaden te zijn die meer dan gemiddeld onderhoud behoeven. Daarbij zijn 25 fietspaden benoemd waar echt iets moet gebeuren.

18 3 FIETSNETWERK COEVORDEN

De schade aan deze paden wordt veroorzaakt door boomwortels, veenverdroging, mol- gangen en uiteraard ook door de kwaliteit van de constructie. Veroudering en (verschoven) elementenverharding (betonklinkers en tegels) hebben invloed op de kwaliteit. Om de kwaliteit structureel te verbeteren is het nodig om de bestaande verharding van de fietspaden te vervangen voor beton. De totale lengte van de 25 fietspaden die onderhoud nodig hebben is ongeveer 35 kilometer. Het realiseren van de betonfietspaden is geen onderdeel van het reguliere weg- en fietspadonderhoud. Om de fietspaden te verbeteren moeten extra middelen beschikbaar gesteld worden.

Bij de prioritering van deze opgave moet worden beoordeeld hoe belangrijk de verschillende verbindingen in het fietsnetwerk zijn.

3.6 DE FIETSER BIJ RUIMTELIJKE ONTWIKKELINGEN De ruimtelijke ordening is ook van invloed op het fietsgebruik. Waar zijn bijvoorbeeld voorzieningen, en stap je daarvoor makkelijk op de fiets. Ruimtelijke ordening is in Coevorden aan verandering onderhevig. De uitbreidingsplannen voor woningen zijn beperkt en de aandacht verschuift naar kwaliteitsimpulsen in de dorpen en de stad. Deze veranderingen zorgen voor zowel kansen als bedreigingen voor de kwaliteit van fietsroutes. We vinden het van belang om de kwaliteit van het fietsnetwerk te bewaken en te borgen. Tegelijkertijd bewaken we ook de kwaliteit van de openbare ruimte in de stad.

We moeten voorkomen dat nieuwe ontbrekende schakels ontstaan, of verkeersonveilige aansluitingen of onvoldoende fietsparkeerplaatsen in de openbare ruimte. Daarom moet er volwaardige aandacht worden besteed aan de fietser bij ruimtelijke ontwikkelingen, met daarbij als centrale aandachtspunten: • borgen van continuïteit / kwaliteit fietsnetwerk; • kwaliteit van de openbare ruimte; • fietsvriendelijke wijken en stations.

19 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS

Wanneer fietsers bij een ongeval betrokken raken is de kans op letsel groot. Daarom is het heel COEVORDEN belangrijk om aandacht te besteden aan de verkeersveiligheid voor fietsers. Zeker gezien de In de gemeente Coevorden zijn in de periode 2013 tot 2017 45 ongevallen geregistreerd waar ambitie om meer mensen op de fiets te krijgen. We streven naar 0 verkeersslachtoffers in de een fietser bij betrokken was. Hierbij was geen ongeval waarbij sprake was van dodelijk afloop, toekomst. De aanpak richt zich op een verkeersveilige weginrichting, veilige schoolroutes en maar er vielen wel 23 gewonden. Bij de overige gevallen was er sprake van uitsluitend materiële het zorgen voor veilige oversteken en kruisingen. Ook stimuleren we veilig fietsgedrag door schade (ums). Van de 45 ongevallen met fietsers in de gemeente vonden er 18 in de stad educatie, voorlichting en handhaving. Coevorden plaats. Daarbij vielen 11 gewonden.

4.1 VERKEERSONVEILIGHEID Er zijn twee locaties waar in de periode 2013-2017 meer dan één ongeval met een fietser is Om de verkeersonveiligheid aan te pakken heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geregistreerd. Deze locaties liggen dicht bij elkaar. Het gaat om de kruispunten Bentheimerstraat- het Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV) 2030 vastgesteld. De Drentse vertaling van het Oostersingel-Spoorhavenstraat en Gasthuisstraat-Kerkstraat-Spoorhavenstraat. SPV 2030 wordt in 2020 verwacht. De provincie Drenthe laat haar verkeersveiligheidsdoel zien via de campagne “Samen naar Nul verkeersslachtoffers” waar we als gemeente bij zijn Uit onderzoek blijkt dat het gevolg van een ongeval met een e-bike groot is; bij elk geregistreerd aangesloten. ongeval met een e-bike was sprake van een gewonde. Bij de ongevallen met andere fietsen is Een groot deel van het verkeersveiligheidsbeleid is gebaseerd op de landelijke dat bij ongeveer de helft zo. verkeersveiligheidvisie Duurzaam Veilig (DV). Een van de centrale uitgangspunten in deze visie is de integrale aanpak van de elementen ‘mens’, ‘voertuig’ en ‘weg’. REGISTRATIEGRAAD Niet alle ongevallen worden geregistreerd. Studenten van de RUG deden onderzoek naar de fietsveiligheid in de provincie Drenthe. Daarbij bleek dat het aantal ongevallen (met fietsers) dat geregistreerd is, maar een deel van het totaal is. Soms lijkt een val in eerste instantie mee te

Duurzaam Veilig vallen, maar blijken mensen later toch een verwonding te hebben. Maatregelen op het gebied van mens, voertuig en weg zijn traditioneel onder te verdelen in techniek (weg en voertuig), handhaving, en educatie en voorlichting. Uit het onderzoek blijkt verder dat de fietspaden in Drenthe steeds meer gebruikt worden. Deze termen worden ook wel in het Engels aangeduid als de drie ‘E’s’: Engineering, Bij deze fietsdrukte blijft het aantal fietsdoden gelijk, maar neemt het aantal verkeersdoden in Enforcement en Education. • Engineering: ontwerp van voertuig, weg en omgeving. totaal af. • Education: verkeersonderwijs, rijopleiding en verkeersvoorlichting. • Enforcement: het opstellen en handhaven van regels. De meeste ongevallen gebeurden bij daglicht en in de zomer. Driekwart (74,5%) van de ongevallen was eenzijdig; meestal veroorzaakt door corrigeren.

20 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS

4.2 VERBETEREN VEILIGHEID EN COMFORT FIETSROUTES De kwaliteit van de infrastructuur heeft direct invloed op de fietsveiligheid. Dit geldt voor zowel fietspaden als wegen met gemengd verkeer. Beheer en onderhoud van wegen en fietspaden is een taak van de betreffende wegbeheerder. Voor een veilige inrichting van wegen worden de basisprincipes van Duurzaam Veilig gevolgd; de richtlijnen als genoemd in bijlage 2 wordt als leidraad genomen.

E-BIKE De hogere snelheden van het fietsverkeer (door het gebruik van e-bikes) in combinatie met de toenemende mobiliteit van ouderen vraagt om extra aandacht voor een veilige inrichting van het fietsnetwerk in Coevorden. Bijvoorbeeld door te kijken naar de breedte van fietspaden en het verminderen van obstakels op en langs het fietspad.

VEILIG KUNNEN OVERSTEKEN Op fietsroutes die een gebiedsontsluitingsweg of een drukkere erftoegangsweg kruisen beoordelen we of de bestaande situatie acceptabel is ingericht. In de stad Coevorden zijn de meeste kruisingen voorzien van een maatregel, zoals een rotonde, verkeerslichten of een middensteunpunt,. Hierdoor kunnen fietsers conflictvrij of gefaseerd kunnen oversteken. Bij kruispunten met verkeerslichten, zoals bij de Dalerallee en Europaweg, geldt dat fietsers vrij van de automobilisten kunnen ROTONDES oversteken. De tijd dat het verkeerslicht groen is, moet dan wel ruim voldoende zijn om in één Zowel binnen als buiten de bebouwde kom hebben fietsers bij rotondes geen voorrang. Hiermee keer de oversteek te kunnen maken. Vanuit zowel de fietsersbond als de scholieren is aangegeven wijken we af van de richtlijnen vanuit het CROW, maar volgen we de afspraak zoals we die in dat de groenfase bij de Dalerallee te kort is. Daarnaast is het zo dat in de daluren (‘s avonds) de Drents verband hebben gemaakt. regelinstallatie oranje knippert. De wens is dat de verkeerslichten ‘s avonds alsnog normaal werken als fietsers op de knop drukken, zodat ze met groen licht kunnen oversteken. VERBLIJFSGEBIEDEN Het instellen van 30 km/u en 60 km/u heeft een positief effect op de verkeersveiligheid. Op Over een aantal (drukkere) wegen kan een fietser in Coevorden niet in etappes oversteken. Dit (toekomstige) 60 km/u wegen worden op rijbanen met een breedte vanaf 4,50 meter markeringen zijn vooral een aantal oversteken over de Monierweg, Krimweg, Euregioweg, W. Hemelweg en toegepast; een rijloper en aan weerszijden ruimte voor de fietser. Wilhelminasingel.

21 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS

MARKERING Het gebruiken van markeringen op het fietspad draagt bij aan de veiligheid voor de fietsers. Door de markering kan een fietser, zeker bij schemer, duisternis of bij verblinding het fietspad beter blijven volgen. Dit voorkomt dat iemand een obstakel raakt of naast het fietspad terechtkomt. Landelijk worden daarom steeds vaker ook kantmarkeringen gebruikt. De provincie heeft onder fietsers onderzoek gedaan naar welke markering mensen het prettigste vinden. De as-markering type 1-2 (1 meter witte streep, twee meter ruimte, 1 meter witte streep, etc) kreeg de hoogste waardering. De provincie gebruikt deze markering op fietspaden buiten de bebouwde. We willen op alle fietspaden van het “Basisnetwerk Fiets” in ieder geval deze as-markering aanbrengen.

VERLICHTING Het verlichten van fietsroutes en onveilige verkeerssituaties draagt bij aan veiliger fietsen. Naast veiliger fietsen vermindert ook het gevoel van (sociale) onveiligheid. Bij de gebruikers van de fietsroutes, maar ook bij de ‘niet-gebruikers’. Ook voor automobilisten die langs de route rijden, of ouders thuis waarvan het kind een route fietst, voelt het veiliger wanneer er verlichting is.

Niet alle fietspaden zijn van de gemeente. Ook de provincie Drenthe heeft een aantal fietspaden uit het ‘Basisnetwerk fiets’ in beheer. Het verlichtingsbeleid van de provincie Drenthe is om de verlichting langs wegen te verwijderen.

Langs veel provinciale wegen is de verlichting daadwerkelijk verwijderd. Dit zorgde op een aantal plaatsen voor protest van belangengroepen. Voor de route Schoonebeek-Coevorden was dit met succes. Langs deze schoolroute is verlichting langs het fietspad (terug)geplaatst. Op de route Schoonoord-De Kiel is op initiatief van bewoners en belanggroepen verlichting langs het fietspad gekomen. Deze zijn op particulier terrein geplaatst.

22 Ons uitgangspunt is dat in ieder geval primaire fietsroutes van het Basisnetwerk Fiets een vorm van verlichting krijgen. In het gemeentelijk beleidsplan “Openbare Verlichting” wordt rekening Meten van veilige fietspaden gehouden met schoolroutes. Op secundaire fietsroutes is een vorm van verlichting gewenst. Er wordt onderzoek gedaan naar de (fiets)veiligheid van fietspaden en –routes. De SWOV (Stichting voor wetenschappelijk onderzoek) heeft een meetmethode in ontwikkeling: de Safety Performance Indicator (SPI). FIETSPAALTJES De Fietsersbond brengt met hulp van vrijwilligers de kwaliteit van de fietsinfrastructuur Op verschillende fietsroutes zijn fietspaaltjes of andere obstakels geplaatst om autoverkeer te in beeld. Op basis van diverse kenmerken worden de veilige en onveilige punten weren. inzichtelijk gemaakt. Ook Cyclerap, een organisatie die onderzoek doet naar De drukte op de fietspaden en de snelheid van fiets neemt toe. Hierdoor wordt ook de kans innovatie in de fietsinfrastructuur heeft een meetmethode ontwikkeld om de fietsveiligheid van paden en routes te beoordelen. op botsingen met obstakels groter. Deze (vaak éénzijdige) ongevallen hebben vooral te maken Nadere doorontwikkeling van deze methoden moet duidelijk maken of deze ook met de inrichting van de weg en de vaardigheid van fietsers. Het is daarom beter om het aantal voor Coevorden efficiënt toe te passen zijn. fietspaaltjes te verminderen. Waar ze moeten blijven staan kan de weg beter ingericht worden, bijvoorbeeld met markeringen die waarschuwen voor het obstakel en het gebruik van flexibele paaltjes. We gebruiken hiervoor het afwegingskader ‘sanering fietspalen’ van het CROW. Het kader helpt om te bepalen waar een obstakel kan worden verwijderd of, waar dit niet kan, wat een goed alternatief is.

GLADHEIDBESTRIJDING Op doorgaande (vrijliggende) fietspaden en schoolroutes wordt preventief gestrooid, zowel tijdens als buiten de normale werktijden, deze wegen zitten in de basisroute voor gladheidsbestrijding. Na alarmering worden de strooiroutes binnen 3 uur gestrooid. Bij sneeuw en/of ijzel wordt een termijn van 5 uur gehanteerd. Bij aanhoudende sneeuwval en/of ijzel kan het nodig zijn om de gladheid te blijven bestrijden. Om de veiligheid voor fietsers te vergroten is het nodig dat schoolroutes en routes richting de stations Coevorden, Dalen en de HUB Zweeloo onderdeel zijn van de basisroute. Daarnaast zou het goed zijn om ook de gladheid op de overige fietsroutes van het basisnetwerk te bestrijden.

VUILE FIETSPADEN Het comfortabel en veilig fietsen op fietspaden wordt in het najaar lastiger door vallende bladeren, takken en andere vervuiling. Het fietspad wordt glad en minder zichtbaar. Door de fietspaden te vegen blijft de situatie veiliger.

23 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS

4.3 AANPAK SCHOOLROUTES EN ONVEILIGE LOCATIES Scholieren gebruiken vooral de fiets om naar school te gaan. Daarom is dit een belangrijke doelgroep. In de gesprekken met de VO-scholen zijn diverse locaties en routes genoemd die als niet veilig en/of als niet prettig worden ervaren. In de meeste gevallen gaat het om het ontbreken van markeringen en/of verlichting op of langs de fietsroute. Ook wordt, op plekken waar scholieren op dezelfde rijbaan rijden als het overige verkeer, de snelheid of omvang van dat verkeer als knelpunt genoemd.

We willen de knelpunten op de schoolroutes wegnemen en de routes veilig inrichten. Op de volgende schoolroutes worden knelpunten aangepakt: • Dalen-Oosterhesselen (Valsteeg); • Oosterhesselen-Sleen (Edveensweg); • Sleen-Emmen (Hengstmeerweg); • De Krim-Coevorden (Lutterhoofdwijk, Sallandsestraat).

VEILIGE SCHOOLOMGEVING Voor scholieren die fietsen is niet alleen een veilige schoolroute belangrijk, maar ook een veilige schoolomgeving. Dit geldt voor zowel basisscholen als scholen voor het voortgezet onderwijs. De Nieuwe Veste heeft aandacht gevraagd voor de schoolomgeving.

DRENTS VERKEERSVEILIGHEIDSLABEL (DVL) Basisscholen kunnen in aanmerking komen voor het DVL-certificaat. Op het moment dat de school zich voor het traject heeft aangemeld en voldoet aan de gestelde verkeersveiligheidscriteria, verdient de school het Drents Verkeersveiligheidslabel. De school laat dan zien dat ze voldoende aandacht besteden aan verkeersveiligheid, bijvoorbeeld door lessen en een veilige schoolomgeving. We streven er naar dat alle basisscholen in 2022 het DVL-label hebben.

4.4 VERKEERSEDUCATIE EN VOORLICHTING Naast een veilige inrichting van de weg is ook het gedrag van de fietser heel belangrijk voor verkeersveiligheid. Bij een ongeval is meestal menselijk gedrag een deel van de oorzaak. Om het

24 4 VERKEERSVEILIGHEID VOOR DE FIETS

gewenste verkeersgedrag te stimuleren blijven we inzetten op verkeerseducatie, voorlichting en Met de campagne ‘Licht aan en gaan!’ van de ANWB wordt landelijk aandacht gevraagd voor handhaving voor alle (doelgroepen en) leeftijden. fietsverlichting. Lokaal voert de VVN verlichtingscontroles uit.

PERMANENTE VERKEERSEDUCATIE HANDHAVING In Zuidoost-Drenthe bestaat het Regioprogramma Permanente Verkeerseducatie (PVE). Samen Controle op het juiste fietsgedrag, gebruik van verlichting of het niet gebruiken van de telefoon met de gemeenten Borger-Odoorn, Emmen en andere organisaties zoals de Drentse en tijdens het fietsen is een taak van de politie. We overleggen met de politie over een goede Coevordense afdeling van Veilig Verkeer Nederland (VVN), de ANWB en de Fietsersbond werken invulling van de (verkeers)handhaving. we aan veilig fietsen voor alle leeftijden. Ongeveer de helft van de investering in het programma is voor ‘veilig fietsen’. Er worden veel activiteiten en projecten uitgevoerd, zoals een training over de dode hoek en verkeersmarkten.

Op de basisscholen is het Praktisch Verkeersexamen het meest succesvol. Ieder voorjaar wordt er door de schoolkinderen van de groepen 7 en 8 in Coevorden een route gefietst. In Sleen doen de groepen 7 en 8 dit om het jaar.

KWALITEIT FIETS De kwaliteit van de fiets is van invloed op de veiligheid. VVN controleert op zowel de basisscholen als het voortgezet onderwijs de fietsen van leerlingen. Ze worden gewezen op de gebreken van de fiets, bijvoorbeeld losse handvatten, kapotte verlichting, kapotte reflectoren of een bel die het niet doet.

CAMPAGNES Projecten als ‘Ongestoord onderweg (MONO)’ en ‘Op de fiets? Even niets’ zijn erop gericht om fietsers te wijzen op afleiding in het verkeer, zoals appen op de fiets. Voor senioren is het e-bike-project ‘Het Nieuwe Fietsen’ ontwikkeld. Bij de cursus leren ouderen onder andere meer over verschillende voertuigen op het fietspad en hoe ze om moeten gaan met de e-bike.

25 5 RECREATIEF FIETSEN

Fietsen is een belangrijk onderdeel van de toeristische sector in de gemeente Coevorden. MTB-ROUTE Veel toeristische bezoekers gaan met de fiets op pad in onze regio. Zorgen voor aantrekkelijk Er is in de gemeente één MTB-route, bij het Sleenerzand. De route ligt ten noorden van de toerisme in de gemeente is iets dat we alleen met onze partners kunnen doen. Samen met N381 tussen Kibbelveen en Wezuperburg. De Kibbelkoele wordt gebruikt als startlocatie. organisaties als ToReCo, Recreatieschap Drenthe én samen met ondernemers kan een impuls worden gegeven aan fietsen als toeristische trekker. NIET ALLEEN FIETSPADEN Terwijl routes in het ‘Basisnetwerk Fiets’ vaak bestaan uit directe verbindingen met rechte 5.1 RECREATIEVE FIETSSTRUCTUUR lijnen, is dat bij recreatieve fietsverbindingen meestal niet zo; beleving en ontspanning zijn Het recreatieve routenetwerk Drenthe is een fijnmazig net. De basis voor dit netwerk komt voort belangrijker dan tijd. uit het bestaande fietsknooppuntensysteem. Alle routes in dit systeem worden beschouwd als recreatieve routes. Hier horen ook lange-afstandroutes (LF-routes), recreatieve (thema)routes Net als bij het ‘Basisnetwerk Fiets’ zijn niet alle routes in het recreatieve netwerk uitgevoerd als en MTB routes bij. fietspad. Er zijn ook wegen bij waarbij de fietser op dezelfde rijbaan rijdt als ander verkeer. Er is in die gevallen wel sprake van weinig ander verkeer. Op de kaart op de volgende pagina is te zien dat er veel recreatieve routes zijn binnen de gemeente Coevorden. ROUTEVERWIJZINGEN De recreatieve routes hebben een eigen systeem van routeverwijzingen. Er wordt niet LF-ROUTES verwezen naar plaatsnamen of bestemmingen maar naar de nummers van knooppunten. De In de gemeente Coevorden ligt één LF-route. De Saksenroute (LF-route 14) is een route lange-afstandroutes zijn te herkennen aan de LF-borden. De recreatieve themaroutes worden tussen Lauwersoog en Enschede en loopt door de gemeente Coevorden. Ten zuiden van de bij naam genoemd of de route wordt beschreven aan de hand van de nummers van de gemeente Coevorden sluit Vechtdalroute LF-route 16 (Darfeld-Zwolle) aan. fietsknooppunten. De routes zijn bijvoorbeeld online te vinden.

THEMA-ROUTES DEELFIETSEN Binnen de gemeente zijn verschillende themaroutes. Bijvoorbeeld fietsroutes met als thema: Er is een inventarisatie gemaakt van bestaande deelfietsconcepten en projecten die een - Van Gogh; voorbeeld kunnen zijn voor Zuidoost-Drenthe. Deze inventarisatie is gedaan om te kijken - Militair erfgoed; of een deelfiets een interessante optie kan zijn voor toeristische fietsers in de BOCE-regio. - Ellertsveld; Voor een implementatie van de deelfiets is meeronderzoek nodig, vooral naar welke vorm en - De Klencke omvang geschikt is en welke businesscase hierbij hoort.

26 5 RECREATIEF FIETSEN

27 5 RECREATIEF FIETSEN

5.2 KWALITATIEF KNOOPPUNTEN NETWERK Om het recreatieve fietsnetwerk te verbeteren willen we de kwaliteit van de routes in het knooppuntennetwerk vergroten. Samen met het Recreatieschap is onderzocht welke punten verbeterd kunnen worden. Daarbij hebben we ook aandacht voor de recreatieve e-bike. Het uitgangspunt is het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande situatie en niet direct het uitbreiden van het aantal routes.

De verbeteringen omvatten het volgende: • Kwaliteit van de infrastructuur vergroten • Knooppunten toevoegen bij voorzieningen • Sterknooppunten realiseren

KWALITEIT VAN DE INFRASTRUCTUUR VERGROTEN We kunnen de kwaliteit vergroten door smalle fietspaden te verbreden en obstakels te verwijderen.

De (fiets)paden in het fietsknooppuntennetwerk moeten in ieder geval een breedte hebben van 2,0 meter. Dit maakt de siuatie ook veiliger voor fietsers met een e-bike. We moeten beoordelen welke smalle fietspaden we het beste kunnen verbreden. Waar mogelijk Op een aantal routes is sprake van (te) smalle fietspaden, waaronder: is het goed om mee te liften bij bestaande plannen of projecten. Staatsbosbeheer heeft plannen • Coevorden – Schoonebeek (Schoonebeekerdiep) om de bestaande fietspaden nabij Mekelermeer en de Tilweg op te waarderen en hier een • Coevorden – Dalen betonfietspad van te maken. In het project Geeserstroom wordt voorgesteld om de bestaande • Dalen (Drift – Bosweg) fietsverbinding over een lengte van 3,8 kilometer met beton te verharden. • Dalerpeel (Oostopgaande) • Gees (Oude Madeweg) Er is een flink aantal fietspaden, dat veel onderhoud nodig heeft en in bosrijk gebied ligt, dat in • Geesbrug (Verlengde Hoogeveense Vaart 133) aanmerking komt voor een kwaliteitsimpuls door deze te verharden met beton. • Gees (Tilweg) • Wezup (ten westen van de Schapendijk)

28 5 RECREATIEF FIETSEN

KNOOPPUNTEN NABIJ VOORZIENINGEN We hebben de ambitie om een aantal sterknooppunten in de grotere kernen en/of bij Een fietsknooppunt in het netwerk heeft een aantal kenmerken. In de basis geldt dat er op een recreatiebedrijven te realiseren, zoals: knoop meerdere fietsroutes samenkomen. Op deze plekken staat een informatiebord en vaak is • Schoonoord (in de buurt van De Haven), er ook een mogelijkheid om uit te rusten, bijvoorbeeld op een bankje. • Dalen (in de buurt van De Waag) • Noord-Sleen (in de buurt van Wielens) Samen met het Recreatieschap Drenthe is bekeken waar het bestaande fietsknooppuntennetwerk • Oosterhesselen zo kan worden vormgegeven dat aansluiting gezocht kan worden bij bestaande (horeca) • Zweeloo voorzieningen en gebruik gemaakt kan worden van bestaande verbindingen, die ook geschikt • Coevorden zijn voor e-bikes. • Wezuperbrug (in de buurt van het Kuierpad) • Sleen Als resultaat wordt een aantal knooppunten en –routes toegevoegd aan het netwerk: • Aalden (in de buurt van het Aelderholt) • Noord-Sleen - Zweeloo • Wezuperbrug – Schoonoord In overleg met Recreatieschap Drenthe, dorpsbelangen en plaatselijke ondernemers moeten we • Dalen invulling geven aan de sterknooppunten. • Wachtum-Oosterhesselen • Dalerveen-oost 5.3 MARKETING EN PROMOTIE Er zijn veel recreatieve routes in Coevorden. Niet alleen een goed ingericht fietsnetwerk is In Schoonoord, Wezuperbrug, Dalen en Noord-Sleen wordt op deze wijze beter aansluiting belangrijk voor de recreatieve fietser, ook het verbeteren van de kwaliteit en de beleving van gezocht bij de bestaande voorzieningen. de bestaande routes is van belang. De informatie over fietsen, fietsroutes, evenementen en dergelijke moet makkelijk te vinden zijn. STERKNOOPPUNTEN Daarnaast is het de ambitie om een aantal bestaande knooppunten te benoemen als Marketing en communicatie rondom fietsen is belangrijk. In samenwerking met ToReCo wordt sterknooppunten. Waarbij de ster ook een verwijzing is naar de vestingstad. Een sterknooppunt hier lokaal invulling aan gegeven. is een knooppunt waar een aantal handige voorzieningen in de buurt zijn. Dit zijn voorzieningen zoals: Themaroutes (bijvoorbeeld voor gezinnen) en het verbeteren van mogelijkheden voor sportieve • een parkeerplaats voor de auto; fietsers zijn mogelijkheden om doelgroepen aan te spreken. • een rustruimte / schuilplaatsen; • een voorziening voor de fiets (fiets-EHBO, bandenpomp, oplaadpunt); • een horecavoorziening; • een informatievoorziening.

29 6 ROLLEN EN VERHOUDINGEN

In de Fietsagenda Coevorden noemen we acties waarmee we fietsen in de gemeente aantrekkelijker en veiliger kunnen maken. Om de Fietsagenda uit te voeren werken we samen met verschillende partijen.

6.1 ROLLEN BINNEN DE GEMEENTE We willen fietsen aantrekkelijker en veiliger maken en meer mensen verleiden om de fiets te pakken. We willen een sluitend en kwalitatief goed fietsnetwerk en fietsen in de regio moet aantrekkelijk zijn voor toeristen. Dit kunnen we alleen bereiken door samen te werken.

ROL VAN DE GEMEENTE COEVORDEN Het is de taak van de gemeente om te zorgen voor een goed en veilig ingericht fietsnetwerk. De gemeente is verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van de wegen in ons beheer en voor een veilige inrichting van de wegen. De gemeente is aanjager bij het stimuleren van het fietsen en bij het verbinden van partijen. Verschillende organisaties krijgen budgetten om fietsactiviteiten en evenementen te organiseren. Bijvoorbeeld Stichting ToReCo, Recreatieschap Drenthe, Geopark De Hondsrug en evenementen als de Fietsvierdaagse. We kunnen bewoners en organisaties wijzen op mogelijkheden voor stimuleringssubsidies en zijn soms aan zet als vergunningverlener bij het uitvoeren van projecten en activiteiten.

RECREATIE, TOERISME EN MARKETING Op het gebied van recreatie, toerisme, communicatie en marketing zijn verschillende organisaties betrokken. De organisaties werken op verschillende niveaus. De Stichting ToReCo richt zich specifiek op de omgeving van de gemeente Coevorden. Iedere betrokken organisatie geeft vanuit zijn eigen rol invulling aan toeristische promotie, productontwikkeling, toeristische informatievoorziening en bewegwijzering. Ook zorgen de organisaties voor het samenbrengen van partijen en het organiseren van evenementen. ToReCo heeft (samen met Recreatieschap

30 6 ROLLEN EN VERHOUDINGEN

Drenthe een rol gehad bij het bepalen van de kaders voor de Fietsnota. Bij de uitwerking van activiteiten blijft deze samenwerking bestaan. Daarnaast hebben weg- en terreinbeheerders als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten ook invloed op de ervaring van toeristische bezoekers.

ROL VAN DE ONDERNEMER Met name bij de invulling van de pijlers ‘Meer mensen op de fiets’ en ‘Aantrekkelijk toeristisch product’ liggen er ook taken en kansen bij ondernemers. Zij kunnen het fietsen voor hun werknemers stimuleren. Wat betreft het versterken van het toeristische product kan aan verschillende product– markcombinaties worden gedacht: arrangementen voor fietsers (overnachtingen, culinair etc.), fungeren als start- en eindpunt van een tocht door bijvoorbeeld het bieden van oplaadpunten, fietsverhuur , -verkoop en –servicepunten.

6.2 REGIONALE SAMENWERKING Voor de uitwerking van de Fietsnota zoeken we samenwerking met de diverse partners.

PROVINCIE DRENTHE De Provincie Drenthe heeft haar fietsbeleid opgeschreven in de Fietsnota ‘Op Fietse’ uit 2014. Met deze nota streeft de provincie Drenthe naar de status van fietsprovincie nummer 1. Om de ambities uit de nota te kunnen realiseren is onder andere het projectenbureau ‘Op Fietse’ opgezet. Dit bureau organiseert, initieert, stimuleert en communiceert tal van fiets-gerelateerde activiteiten en evenementen. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van “Marketing Drenthe”

De provincie is daarnaast wegbeheerder en ook subsidieverstrekker.

VERKEER EN VERVOER BERAAD DRENTHE Het Verkeer en Vervoer Beraad Drenthe (VVBD) wordt gevormd door bestuurders van de Provincie, de Drentse gemeenten, het OV-bureau Groningen-Drenthe en Rijkswaterstaat. In het beraad worden vraagstukken op het gebied van mobiliteit besproken, er wordt kennis gedeeld of een besluit genomen.

31 6 ROLLEN EN VERHOUDINGEN

RECREATIESCHAP DRENTHE de snelle verbindingen in de regio Groningen (Groningen-Assen), Twente (de F35) en Brabant Het Recreatieschap Drenthe is een samenwerkingsverband tussen 12 Drentse gemeenten en 1 (de F261) genoemd. Voor de regio Emmen-Coevorden wordt bijvoorbeeld gedacht aan een Friese gemeente. Het richt zich op het ontwikkelen en beheren van activiteiten en recreatieve fietssnelweg tussen Coevorden en Emmen. routenetwerken. Op het gebied van recreatief fietsen is het Recreatieschap een belangrijke partner. Voor de invulling en uitwerking van de Fietsagenda Coevorden blijven we samenwerken CROW-FIETSBERAAD met het Recreatieschap De kennisinstituten CROW en het Fietsberaad hebben de krachten gebundeld. Gezamenlijk doen zij onderzoek naar het verbeteren van de fietskwaliteit en de manier waarop dit kan. De resultaten BOCE-SAMENWERKING worden openbaar gemaakt en dit leidt regelmatig tot aanbevelingen en/of tot richtlijnen. Met de gemeenten Borger-Odoorn en Emmen wordt op meerdere terreinen samengewerkt. Zo wordt gezamenlijk een bereikbaarheidsvisie voor de regio Zuidoost-Drenthe opgesteld. In die ANWB – FIETSERSBOND - VVN visie is ook ruimschoots aandacht voor het regionale fietsnetwerk. Door de samenwerking wordt De landelijke belangenbehartigers ANWB, de Fietsersbond en VVN zijn (ook) regionaal het makkelijker om gemeentegrensoverschrijdende routes te verbeteren. vertegenwoordigd in de ambtelijke adviesgroep van het VVBD.

MAATSCHAPPELIJKE PARTIJEN Op het gebied van advies en verkeerseducatie werken we zowel lokaal als regionaal samen met diverse maatschappelijke partijen. Dit zijn bijvoorbeeld de Fietsersbond, Veilig Verkeer Nederland (VVN) en de ANWB. Bij de invulling én uitvoering van fietsactiviteiten wordt gebruik gemaakt van het netwerk en de kennis van deze partijen. Samen werken we aan goede en veilige fietsroutes en veilig gedrag in het verkeer.

6.3. LANDELIJKE ORGANISATIES

“TOUR DE FORCE” Het landelijk platform “Tour De Force” is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties. Het platform wil meer mensen laten fietsen tussen huis en werk, ook op langere afstanden. Bijvoorbeeld door fietssnelwegen of doorfietsroutes. Als succesvoorbeelden worden

32 7 FIETSAGENDA

In de vorige hoofdstukken zijn we ingegaan op de doelstellingen van de Fietsagenda Coevorden: het realiseren van een kwaliteitsimpuls op het gebied van fietsen, met onderscheid in 4 pijlers: • Meer mensen op de fiets • Compleet fietsnetwerk • Veilig fietsen • Aantrekkelijk toeristisch product

De 4 pijlers hebben met elkaar te maken. Zo levert het realiseren van een nieuwe fietsverbinding ook een positieve bijdrage aan de andere pijlers.

Op basis van de inventarisatie, consultatie en analyse zijn knelpunten, opgaven en kansen op het gebied van fietsen beschreven. In dit hoofdstuk laten we per pijler en per resultaatgebied zien wat we in de komende jaren gaan doen.

MONITORING EN EVALUATIE Er kunnen ontwikkelingen of inzichten zijn die aanleiding geven om onze aanpak aan te passen. Bijvoorbeeld nieuwe beleid of uitkomsten van monitoring en evaluatie. Als het nodig is bekijken we iedere bestuursperiode of we onze plannen moeten bijstellen.

We willen meer mensen verleiden om de fiets te gebruiken. In het hoofdstuk ‘De fietser centraal’ hebben we de bestaande situatie beschreven en laten zien welke richting we opgaan. Hieruit zijn de volgende resultaatgebieden bepaald voor de fietsagenda.

33 MEER MENSEN OP DE FIETS

FIETSGEBRUIK GOED EN VEILIG INGERICHTE FIETSROUTES In Nederland wordt onderzoek gedaan naar verplaatsingsgedrag en fietsgebruik. Hieruit blijkt Kwalitatieve fietsroutes maken fietsen aantrekkelijker. Op een aantal fietsverbindingen is een dat het fietsgebruik in Coevorden ten opzichte van andere gemeenten laag is. Wij vinden verbetering nodig of reeds uitgevoerd, zoals langs de Dalerallee en tussen Steenwijksmoer en dan dat het fietsgebruik in Coevorden minimaal een afspiegeling moet zijn van het Drents Dalerpeel. gemiddelde. De route Dalen-Coevorden (langs De Loo) voldoet niet aan de minimale breedte en wij gaan MONITOREN het fietspad (aan de oostzijde) verbreden met een betonverharding, waarna deze in twee Wij zien dat de informatie over fietsintensiteiten in Coevorden beperkt is. Ontwikkelingen in de richtingen gebruikt kan worden. intensiteiten kunnen pas goed in beeld worden gebracht als we dit beter monitoren. Daarom willen we het aantal fietstelpunten graag uitbreiden. Slechte fietspaden gaan we ombouwen naar betonfietspaden. Ook gaan we onderzoeken wat de haalbaarheid van plastic fietspaden is. STIMULEREN EN TOEPASSEN INNOVATIES Om het fietsgebruik te stimuleren wordt meer ingezet op de promotie van fietsen. Ondernemers KETENMOBILITEIT hebben hier een belangrijke rol. Wij staan open voor het toepassen van innovatie als dit een Om te stimuleren dat mensen de fiets gebruiken om bij het openbaar vervoer te komen positieve bijdrage levert aan de doelstellingen. Dit kan met het uitvoeren van een pilotproject verbeteren we de routes naar stations en werken we aan de beschikbaarheid en kwaliteit van of op basis van bestaande ervaringen. fietsstallingen.

EENVOUDIG DE FIETS PAKKEN STALLINGEN Veel mensen hebben een fiets en kunnen deze makkelijk gebruiken. Als er huur- of deelfietsen Het veilig en makkelijk kunnen stallen van de fiets is een belangrijk kwaliteitsaspect. In het beschikbaar zijn, hebben ook mensen die geen fiets hebben (of niet mee hebben wanneer ze centrum, bij sportvoorzieningen, op school, op het werk en bij openbaar vervoer zijn stallingen op vakantie zijn) de kans om de fiets te gebruiken. onmisbaar. De kans op fietsdiefstal moet minimaal te zijn. Bij ruimtelijke projecten houden we al rekening met ruimte voor het stallen van de fiets.

Wij zetten dan ook in op voldoende stalgelegenheid: voor elke fiets een stallingsplek. Voor de HUB Coevorden wordt binnen het project RSP/Stationsomgeving voorzien in een gefaseerde forse uitbreiding van het aantal fietsparkeerplaatsen. Voor de HUB Zweeloo zetten we in op het verbeteren van de kwaliteit en capaciteit van de fietsstalling.

34 MEER MENSEN OP DE FIETS

Resultaat: goed ingerichte veilige fietsroutes (aantrekkelijk en veilig om te fietsen Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Verbeteren kwaliteit en veiligheid fietsen Continu Programma wegonderhoud Verbeteren inrichting en kwaliteit fietspaden PM Investeringsprogramma - voldoende breed met verharding van beton (asfalt) Continu Voorrang op fietsroutes Verbindingen Verbeteren kwaliteit op schoolroutes: • Coevorden - Dalen (1,0 km) € 150.000 2020 Project De Loo/60 zone • Oosterhesselen - Sleen (1,0 km) PM Pijler 2 • Sleen/Erm - Emmen (0,8 km) PM Pijler 2

Onderzoek naar (optimaliseren) routes • Schoonoord/Odoornerveen/’t Haantje/Emmen 2021 In BOCE-verband • Snelfietsroute Coevorden-Emmen-Odoorn 2021 2020 In BOCE-verband • Geesbrug - Hoogeveen (VO/MBO/werk) 2022 Gemeente Hoogeveen Resultaat: eenvoudig de fiets kunnen pakken en (veilig stallen) Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Stallingsvoorzieningen bij OV-gelegenheden: • HUB Zweeloo €40.000,- 2020 Project HUB (BDU) • Station (HUB) Coevorden 2020 Project Stationsomgeving Voldoende stallingen bij voorzieningen Continu Project Centrumstraten Project deelfietsen (vervolg) 2020 In BOCE-verband/recreatieschap OV-fiets station Coevorden PM 2021 Prorail/ondernemers Resultaat: meten is weten Gebruik van fietsroutes monitoren PM Continu Verkeersmaatregelen Resultaat: stimuleren en toepassen innovaties Bijvoorbeeld tonen duurzame voorzieningen, verharding, sensoren, onderzoek, verlichting PM Continu

Haalbaarheid fietspaden van gerecycled plastic 2020

35 VEILIG FIETSEN

Wanneer fietsers bij een ongeval betrokken raken is de kans op letsel groot. Daarom is het De schoolroutes gaan we veiliger maken, te beginnen met de verbindingen Oosterhesselen/ belangrijk is om aandacht te besteden aan de verkeersveiligheid voor fietsers. Zeker gezien de Sleen en Sleen-Emmen. ambitie om meer mensen op de fiets te krijgen. We zetten in op gladheidbestrijding op schoolroutes en richting de stations Coevorden, Wij vinden dat elk ongeval is er één teveel is. Wij hanteren de doelstellingen van het landelijke Dalen en de HUB Zweeloo. Wenselijk is om ook de gladheid op de overige fietsroutes van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid, waarbij wij streven naar nul verkeersslachtoffers. Basisnetwerk Fiets te bestrijden.

AANPAK OVERSTEKEN EN ONVEILIGE LOCATIES GOED EN VEILIG HANDELEN EN GEDRAGEN We willen de onveilige kruispunten die uit ongevallenanalyse naar voren komen aanpakken. Een ongeval wordt meestal veroorzaakt door een vorm van menselijk gedrag. Educatie, Paaltjes en andere obstakels langs fietspaden gaan we waar mogelijk verwijderen. Indien voorlichting en handhaving blijft nodig om te zorgen voor veilig gedrag in het verkeer. Het paaltjes geplaatst worden, hanteren we daartoe de CROW-leidraad. Programma Verkeerseducatie (PVE) is daarvoor een goed instrument.

We gaan fietsoversteken over gebiedsontsluitingswegen veiliger maken, zoals de oversteken We blijven samenwerken met andere organisaties zoals de lokale afdeling VVN-Coevorden, over de Krimweg en de Monierweg. de ANWB en de Fietsersbond. Om fietsers te wijzen op gevaren liften we mee met landelijke campagnes. COMFORT EN VEILIGHEID FIETSROUTES De kwaliteit van de infrastructuur heeft direct invloed op de fietsveiligheid. Dit geldt voor zowel METEN VAN VEILIGE FIETSPADEN fietspaden als wegen met gemengd verkeer. Het instellen van 30 km/u en 60 km/u heeft een Na doorontwikkeling van innovatieve meetmethoden beoordelen we of deze ook voor algemeen positief effect op de verkeersveiligheid. Coevorden efficiënt toe te passen zijn.

Voor een veilige inrichting van wegen hanteren we de richtlijnen uit bijlage 2 als leidraad. Daarmee kunnen we de kwaliteit van wegen en fietspaden verbeteren.

Op (toekomstige) 60 km/u wegen wordt op rijbanen met een breedte vanaf 4,50 meter een markering toegepast; een rijloper en aan weerszijden ruimte voor de fietser.

Het Basisnetwerk Fiets wordt voorzien van markering en een vorm van (openbare) verlichting. Dit bevordert de verkeersveiligheid en vermindert het gevoel van (sociale) onveiligheid van zowel de gebruiker als de niet-gebruiker (bijvoorbeeld automobilisten of ouders van scholieren) van de fietsroute.

36 VEILIG FIETSEN

Resultaat: goed ingerichte veilige fietsroutes (aantrekkelijk en veilig om te fietsen Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Veilig fietsoversteken: • Oversteken Krimweg, Monierweg € 120.000 2020 Mobiliteitsprogramma • Kruizing Gouv. Hofstedelaan € 25.000 2020 Mobiliteitsprogramma • Spoorhavenstraat/Bentheimerstraat - 2020 Project Centrumstraten • Bentheimerstraat/Rijnsestraat - 2020 Project Centrumstraten Onderzoek EDS-plein/Station Coevorden/Gansehof 2020 e.v. Onderzoek aanpak VRI Dalerallee, Europaweg PM 2020 e.v. Vervanging onderhoud VRI Resultaat: veilige schoolroutes Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Aanpak schoolroutes, o.a.: • Edveensweg (OosterhesselenSleen) 2020 Pijler 1 • Hengstmeerweg (Sleen-Emmen) 2020 Pijler 1 • Valsteeg (Dalenn-Oosterhesselen) 2021 • Lutterhoofdwijk (De Krim-Coevorden 2021 Onderzoek schoolomgeving De Nieuwe Veste € 40.000/3 2020 Programmabegroting 2020 Resultaat: verbetering comfort en veiligheid fietsroutes Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Uitbreiden 30 en 60 km-zones Jaarlijks Mobiliteitsplan, Programma rioolvervanging Markeringen op fietspaden (2-richtingen) en op wegen breder dan 4,50m breed (60-zones) Jaarlijks Programma wegonderhoud Verlichting schoolfietsroutes Continu Beleidsplan Openbare Verlichting Fietspaden en -stroken in de stad en dorpen herkenbaar maken door rood profiel Jaarlijks Programma wegonderhoud/faciliteren wijken/dorpen Verwijderen fietspaaltjes, indien paal nodig dan passende inrichting en uitvoering € 5.000 Continu Verkeersmaatregelen Resultaat: goed en veilig handelen en gedragen, bekwaam en bewust Permanente verkeerseducatie, o.a. basisscholen en voortgezet onderwijs (VVN), Promotiedagen € 36.000 Jaarlijks Programma PVE e-bike (ouderen, Fietsersbond) en Het Nieuwe Fietsen

37 COMPLEET FIETSNETWERK

In hoofdstuk 3 hebben we het fietsnetwerk van Coevorden beschreven en in hoofdstuk 5 het langs de Schapendijk vanaf Zweeloo. recreatieve netwerk. Om fietsen aantrekkelijker en veiliger te maken zijn verbeteringen aan het fietsnetwerk nodig. Een aantal knelpunten zijn beschreven, waarbij onderscheid gemaakt is in: HERKENBARE INRICHTING FIETSNETWERK • ontbrekende schakels; Binnen de bebouwde kom van de kernen worden voor de weg roodtinten toegepast voor • smalle fietspaden; fietsvoorzieningen. Op fietsroutes in dorpen kan hier (bij een verharding van de hoofdrijbaan in • onderhoud technisch slechte fietspaden. elementen zoals klinkers of tegels) van afgeweken worden als de fietsstrook wel een afwijkende kleur heeft. Bij ontbrekende schakels gaat het vooral om belangrijke fietstroutes waarbij geen fietspaden of fietsstroken zijn. Voor belangrijke recreatieve routes is in beeld gebracht waar sprake is van BEWEGWIJZERING (te) smalle knooppuntroutes. Daarnaast zijn de fietspaden op de route Coevorden – Dalen Het hebben van een heldere en duidelijke bewegwijzering is een wettelijke taak. Samen met en via de W. Hemelweg betiteld als ‘slecht’. We gaan slechte fietspaden ombouwen naar de Nationale Bewegwijzeringsdienst wordt er een plan opgesteld om te beoordelen of de betonfietspaden bestaande fietsbewegwijzering van het Basisnetwerk Fiets voldoet. Vervolgens wordt ook de bewegwijzering in de stad Coevorden beoordeeld. Voor de pijler ‘Compleet fietsnetwerk’ hebben we de volgende resultaatgebieden: RUIMTELIJK BELEID COEVORDEN Bij ruimtelijke ontwikkelingen wordt de ‘fiets’ geïmplementeerd. Dat betekent aandacht Voor de stationsomgeving is onderzocht of een fietsverbinding onder het spoor gerealiseerd kon voor fietsinfrastructuur bij planvorming en herinrichtingen. Om te zorgen dat er voldoende worden. Dit bleek niet te passen. Onderzoek naar de gewenste invulling van de fietsverbinding stallingen komen bij ruimtelijke ontwikkelingen, komt er een normering voor fietsparkeren in station-EDS-plein is daarom gewenst. de parkeernormennota.

AANVULLINGEN OP HET NETWERK Een aantal inwoners en belangenorganisaties hebben de wens om het fietsnetwerk uit te breiden. Voordat een (recreatieve) fietsverbinding gerealiseerd wordt, moeten we kijken of deze meerwaarde heeft.

Onderzoek moet gaan uitwijzen of het realiseren van een losliggend fietspad, in plaats van markeringen of fietsttroken op de bestaande weg, op een aantal plaatsen noodzakelijk is. Wij gaan onder andere onderzoek doen naar de fietsverbindingen met het Aelderholt (Aalden) en

38 COMPLEET FIETSNETWERK

Resultaat: realisatie ontbrekende fietsverbindingen Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Onderzoek verbinding EDS-plein/spoor/centrum/Wilhelminasingel/Station Coevorden 2020 e.v. Meerdere pijlers Onderzoek fietsverbinding Sleen-Noord-Sleen 2022 Onderzoek korte ontbrekende fietsschakels, zoals Dalerveenschestraat, Mepperstraat, De Veldkam- 2020-2023 pen, Wezuperstraat Uitbreiding fietsvoorzieningen langs 50 km/h wegen Continu Meeliften projecten/onderhoud Onderzoeken snelfietsroute Coevorden-Emmen 2021 In BOCE-verband Onderzoek fietsroute zuidzijde Verlengde Hoogeveense Vaart 2022

Onderzoek fietsverbinding Aelderholt-Aalden € 40.000 /3 2020 Programmabegroting 2020 Onderzoek fietsverbinding Schapendijk € 40.000 /3 2020 Programmabegroting 2020 Resultaat: herkenbare veilige inrichting fietsnetwerk Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Toepassen kleur ‘rood’ binnen de bebouwde kom Continu Inrichting fietsstraten waar fiets dominant is PM Toepassen leidraad inrichting fietsnetwerk Continu Resultaat: complete en heldere bewegwijzering Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Opstellen bewegwijzeringsplan Basisnetwerk Fiets PM 2020 NBd Opstellen bewegwijzeringsplan Coevorden 2021 NBd Resultaat: implementatie fiets in ruimtelijk beleid (fietspaden en parkeren) Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Opnemen parkeernormen fiets bij ontwikkelingen Continu Parkeernormennota Aandacht voor de fiets bij planvorming Continu

39 AANTREKKELIJK TOERISTISCH PRODUCT

Fietsen is een belangrijk onderdeel van de toeristische sector in de gemeente Coevorden. KNOOPPUNTEN NABIJ VOORZIENINGEN Veel toeristische bezoekers gaan met de fiets op pad in onze regio. Zorgen voor aantrekkelijk Samen met het Recreatieschap Drenthe is bepaald waar het bestaande fietsknooppuntennetwerk toerisme in de gemeente is iets dat we alleen met onze partners kunnen doen. Samen met kan worden verbeterd zodat aansluiting wordt gezocht bij bestaande (horeca)voorzieningen, organisaties als ToReCo, Recreatieschap Drenthe én samen met ondernemers kan een impuls die ook geschikt zijn voor e-bikes. In Schoonoord, Wezuperbrug, Dalen en Noord-Sleen worden gegeven aan fietsen als toeristische trekker. worden verbeteringen uitgevoerd.

KWALITATIEF KNOOPPUNTEN NETWERK STERKNOOPPUNTEN Samen met het Recreatieschap is onderzocht hoe het knooppuntennetwerk verbeterd kan Met de ster als verwijzing naar de vestingstad wordt een aantal knooppunten (met meerdere worden, ook voor de recreatieve fietsers met een e-bike. Het uitgangspunt is het verbeteren voorzieningen) aangewezen als sterknooppunt. Samen met het Recreatieschap Drenthe, van de kwaliteit van de bestaande situatie en niet direct het uitbreiden van het aantal routes. dorpsbelangen en plaatselijke ondernemers wordt bepaald in welke kern (of recreatiebedrijf) Ingezet wordt op: dit gerealiseerd wordt. • Kwaliteit van de infrastructuur vergroten • Knooppunten toevoegen bij voorzieningen MARKETING EN PROMOTIE • Sterknooppunten realiseren Informatie over fietsen, fietsroutes, evenementen (edutainment) moet volledig, goed en eenvoudig te vinden zijn. Ook digitaal. Hierin sluiten we aan bij de activiteiten vanuit de KWALITEIT VAN DE INFRASTRUCTUUR VERGROTEN beleidsagenda Vrijetijdseconomie. We willen het fietsknooppuntennetwerk verbeteren door obstakels te verminderen en fietspaden te verbreden naar minimaal 2,0 meter. We zetten in op het versterken en ontwikkelen van kansrijke themaroutes, e-bike-routes en routes voor sportieve fietsers. Hierbij denken we aan wielrenners en faciliteiten voor MTB-ers. In de keuze welke fietspaden (van het fietsknooppuntennetwerk) het eerst aan bod komen wordt gekeken naar combinatiedoelen, zoals het mee kunnen liften bij bestaande plannen, DEELFIETSEN projecten of onderhoudswensen. Een haalbaarheidsonderzoek moet laten zien of het (lokaal) introduceren van de deelfiets voldoende kans van slagen heeft. In het project Geeserstroom wordt voorgesteld om de bestaande fietsverbinding (3,8 km) met beton te verharden.

40 AANTREKKELIJK TOERISTISCH PRODUCT

Resultaat: hoogwaardige knooppunten, overstappunten en rustpunten Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Aanpassing knooppuntenroute: dichter bij horeca met aansluiting dorpen/recreatiebedrijven - 2020 Recreatieschap Drenthe Onderzoek realiseren van Sterknooppunten - 2020 Recreatieschap Drenthe, ondernemers Onderzoek realiseren schuil- en rustplekken 2022 Resultaat: kwalitatieve infrastructuur Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Knooppuntroutes met voldoende verhardingsbreedte PM Jaarlijks Investeringsprogramma Meeliften bij projecten (van derden) Geeserstroom [€500.000] 2020 Project Geeserstroom Tilweg 2020 Staatsbosbeheer Mekelermeer 2020 Staatsbosbeheer Resultaat: edutainment: ‘beleving, verbinding en ontdekking’ en gastvrijheid Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Fietsgastvrijheid door voorzieningen en/of arrangementen met avontuur, beleving, historie, natuur, Jaarlijks Beleidsagenda Vrijetijdseconomie sport, gastronomie en/of cultuur Trekpleisters voor beleving en ontdekking, onderscheidend en dynamisch Jaarlijks Beleidsagenda Vrijetijdseconomie Onderzoek themaroutes (Studio100-route, Bommen Berend) Resultaat: marketing en promotie fietsers Voornemen Raming Jaar Bijzonderheden Recreatieve deelfietsen (vervolgonderzoek haalbaarheid 2020 Ondernemers en Recreatieschap Drenthe Verbreding routenetwerk naar andere vormen en doelgroepen (MTB-routes, e-bike en andere snel- 2020 fietsers, bikepark) Digitale ontsluiting fietsroutes en Themaroutes Continu Beleidsagenda Vrijetijdseconomie

41 8. FINANCIËLE MIDDELEN

Met de fietsnota wordt geen concreet beslag gelegd op financiële middelen voor de uitvoering van (dynamische) verlichting kan worden gebruikt. De verlichting langs buitenwegen wordt van de in de nota voorgestelde maatregelen. De fietsnota geeft aan wat onze koers is en welke hierin ook betrokken. Met dorpsbelangenorganisaties worden de uitkomsten en voorgenomen activiteiten we gaan uitvoeren. In de vervolgfase worden de voorgestelde maatregelen verder maatregelen besproken. uitgewerkt. Ook wordt onderzocht of er subsidies en/of mogelijke externe financiële dekkingen zijn. VRIJETIJDSECONOMIE De activiteiten vanuit de beleidsagenda Vrijetijdseconomie bekijken we per begrotingscyclus. INTERNE MIDDELEN Het gaat om activiteiten zoals het verbeteren van routenetwerken, de inzet van innovatie, promotie en informatievoorzieningen. Daarnaast wordt door de gemeente budget beschikbaar 8.1 UITVOERINGSWERKZAAMHEDEN COMBINEREN gesteld aan partners, bestaande evenementen (bijvoorbeeld de Fiets4Daagse) en aan een In het kader van efficiency (slimmer en zuinig) wordt ingezet op het combineren van bijvoorbeeld groot Leader-programma. onderhoud en verbeterplannen. Ook proberen we bij projecten externe financiering te krijgen, zoals subsidies. WEGONDERHOUD In 2017 is besloten om jaarlijks een deel van de bestaande verharding van (asfalt) fietspaden te MEELIFTEN MET WERKEN vervangen door beton. Hiervoor moet jaarlijks bij het opstellen van de programmabegroting • In regulier wegonderhoudsbudget kunnen de kleine werkzaamheden (markeringen, een investeringskrediet beschikbaar gesteld worden voor het vervangen van asfaltfietspaden borden) jaarlijks worden meegenomen (tot een bepaald maximum), dit is met name voor door betonfietspaden. Het voorstel is om deze investeringen – in afwijking van de Nota het (gefaseerd) realiseren van de Essentiele Herkenbaarheidskenmerken (EHK) van belang. Activabeleid – in 50 jaar in plaats van 20 jaar af te schrijven. In bijlage 4 staat een overzicht van De EHK’s zijn de markeringen die de functie van de weg laten zien, zoals bijvoorbeeld de de fietspaden waar het wenselijk is de de verhouding te vervangen door beton. groene streep op 100km-wegen. ALS MEELIFTEN NIET KAN • In ruimtelijke projecten in ieder geval de juiste verkeersmaatregelen nemen. En bij Voor maatregelen die substantieel geld kosten – en dan gaat het om werken waar vanuit regulier besluitvorming over (her)inrichting (indien noodzakelijk) ook budget ramen voor de onderhoudsbudget/rioleringsbudget geen dekking voor is – wordt een apart dekkingsvoorstel uitvoering van verkeersmaatregelen. voorbereid. Wanneer deze bij de besluitvorming over de plannen wordt gevoegd kan er sprake zijn van ‘werk met werk’ maken. OPENBARE VERLICHTING Essentieel hierin is dat de planvorming van projecten in vroeg stadium bekend is. En dat voor In het beleidsplan Openbare Verlichting zijn schoolroutes belangrijke verbindingen als het gaat aanvullende wensen budget beschikbaar moet zijn of dat er voldoende tijd moet zijn om om openbare verlichting. Uit onderzoek gaat blijken welke verlichting langs schoolroutes kan budget aan te vragen. blijven staan (en in welke vorm). Daarnaast wordt beoordeeld of en waar een andere vorm

42 8. FINANCIËLE MIDDELEN

8.2 PROJECTEN MOBILITEITSPLAN De provincie Drenthe stelt structureel middelen beschikbaar vanuit het provinciefonds via de BDU- regeling. Voor de uitvoering van projecten vanuit het mobiliteitsplan wordt gebruik gemaakt van de ‘bestemmingsreserve mobiliteit’. Voor deze (ook fiets)projecten proberen we een bijdrage uit de Meer dan onderhoud alleen provinciale BDU-regeling te ontvangen. Uit zowel de inspecties als uit de dagelijkse praktijk zijn er meerdere fietspaden die meer dan gemiddeld onderhoud nodig hebben. De schadebeelden worden veroorzaakt door boomwortels, veenverdroging, molgangen en uiteraard ook OVERIGE VERKEERSMAATREGELEN door de kwaliteit van de constructie. Veroudering en (verschoven) elementen- In de reguliere begroting is voor kleinschalige of juridische verkeersmaatregelen ieder jaar een verharding (betonklinkers en tegels) hebben invloed op de kwaliteit. budget van € 20.000 beschikbaar. Dit wordt niet gebruikt voor onderhoudswerken of vernieuwing Kwaliteitsimpuls fietspaden van de fietsinfrastructuur. Uit de beoordelingen van de kwaliteit van fietspaden zijn 25 fietspaden geko- men die bovengemiddeld onderhoud nodig hebben. Om de kwaliteit structureel te verbeteren is het nodig om de bestaande verharding van de fietspaden om te 8.3 PVE - REGIO ZUIDOOST DRENTHE bouwen naar betonfietspaden. De totale lengte van de 25 fietspaden is onge- Voor het regionaal uitvoeren van het programma Permanente Verkeerseducatie (PVE) Zuidoost- veer 35 kilometer. De kosten voor het structureel verbeteren van de fietspaden Drenthe zijn afspraken gemaakt met de Provincie Drenthe en de gemeenten Emmen en Borger- (naar beton) liggen tussen de €120 en €150 per meter. Dat betekent een inves- tering tussen de €4,2 en €5,25 miljoen. Odoorn. Iedere gemeente draagt 1 euro per inwoner bij. De bedragen vormen samen één regionaal budget. Het bedrag wordt verdubbeld door een bijdrage vanuit de BDU. Deze financiering is Nieuwe fietspaden beschikbaar tot en met 2022, met de bedoeling om daarmee door te gaan. De gemeentelijke Voor het realiseren van nieuwe fietspaden moet, naast de onderzoekskosten, ook rekening gehouden worden met een investering van €250 tot €300 per bijdrage aan het programma verkeerseducatie is € 36.000. meter fietspad.

EXTERNE MIDDELEN

8.4 PROVINCIE DRENTHE De Provincie Drenthe is een belangrijke bron voor externe financiering.

BDU-REGELING Een bijdrage uit de BDU-regeling kan projectmatig worden aangevraagd. We kunnen dit gebruiken voor de verbetering van de verkeersveiligheid, het stimuleren van het gebruik van de fiets en/of voor het oplossen van een ontbrekende schakel of het verbreden van een fietspad in het fietsnetwerk.

43 8. FINANCIËLE MIDDELEN

Jaarlijks kan er een aanvraag worden ingediend. De aanvraag moet elk jaar uiterlijk eind september zijn ingediend voor projecten die het jaar erop worden uitgevoerd, of minimaal worden aanbesteed. Het is mogelijk om voor een project maximaal een jaar uitstel aan te vragen. Vereisten zijn dat een BDU-project in beginsel (al) planologisch geregeld is en financiële dekking heeft. Voor de BDU 2020 worden de volgende subsidiepercentages toegepast: • 50% van de kosten van het verkeersdeel, indien dit deel uitmaakt van projecten ter vervanging van de riolering/herstructurering of inrichtingsprojecten. • 50% van de kosten van projecten die direct betrekking hebben op fiets en/of verkeersveiligheid.

Dit betekent dat we pas een BDU-aanvraag kunnen doen wanneer we weten welk project (of activiteit) in het volgende jaar kan worden uitgevoerd. Deze termijnen vragen om een goede interne afstemming.

KOPPELING VAN PROJECTEN MET BDU-SUBSIDIE Voor het verbeteren van fietsveiligheid en fietsgebruik kunnen wij geld uit de BDU-regeling aanvragen. Bij inrichtingsprojecten en onderhoudsprojecten is dit bijna nooit het geval.

FIETSSTIMULERINGSREGELING Voor de periode 2017-2019 was er de subsidieregeling ‘kwaliteitsimpuls optimaal fietsnetwerk Drenthe’. Deze regeling had als doel het versterken van Drenthe als ‘5-sterren fietsprovincie’ en Drenthe te ontwikkelen tot optimaal aantrekkelijke, dynamische en gastvrije fietsprovincie. Er was subisidie beschikbaar voor het vergroten en versterken van de fietsinfrastructuur, de fietsbeleving en fietsinnovaties.

Of deze regeling een vervolgt krijgt is op dit moment niet bekend.

44 BIJLAGE 1 - BRONNENLIJST

• Masterplan fiets, Recreatieschap Drenthe (2012) • Mobiliteitsplan Coevorden, gemeente Coevorden (2013) • Fietsplan Drenthe, provincie Drenthe (2015) • CROW publicatie 351 “Ontwerpwijzer Fietsverkeer” (2016) • Adviesrapport fietsongevallen Drenthe, Studenten RUG (2017) • Beleidsadvies wegonderhoud 2017-2021, gemeente Coevorden (2017) • Beleidsagenda Vrijtijdseconomie, gemeente Coevorden • Raivereniging, website • Fietsersbond, website • BOVAG, website • Onderzoeksbureau GfK • Fietsfeiten 2018, Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) (2018)

45 BIJLAGE 2 - RICHTLIJNEN INRICHTING FIETSROUTES COEVORDEN

* Als het ‘overig netwerk’ langs/ over een GOW loopt of als de auto intensiteit hoger is dan ca 2.000 mvt/ etmaal is een vrijliggend fietspad nodig.

** Breedtes fietsroutes: Fietspad 2-richtingen: 0-50 fietsers minimaal 2,50m Fietspad 2-richtingen: 50 - 150 fietsers minimaal 3,00m Fietspad 1 richting: 0 – 150 fietsers minimaal 2,00m Fietspad 1 richting: 75 – 375 fietsers minimaal 2,50m Bij een fietspad van 2,50 meter of smaller wordt aanbevolen een overrijdbare berm toe te passen

In situaties met ‘shared space’ (gedeeld gebruik) geldt: wanneer fietsers met voetgangers de verkeersruimte moeten delen wordt geen rode kleur toegepast.

46 47 BIJLAGE 3 - WENSENLIJST BELANGENGROEPEN

VERZOEKEN OM FIETSVERBINDINGEN (FYSIEK NIEUW) • Kruispunt verkeerslichten Dalerallee – Groenfase fietsers tekort – Fietsersbond Zuidoost • De Kiel -Ellertshaar (in SBB, betreft 3 gemeenten): Dorpsbelangen De Kiel. Drenthe • Verlengde Hoogeveense Vaart (zuidzijde richting Holsloot): Dorpsbelelangen Wachtum. • Fietsoversteek zuidzijde rotonde N376 – Sleen/Noord-Sleen; Dorpsbelangen Sleen en • Fietspad Wachtum-Dalen: Dorpsbelangen Wachtum (Jaap Veen) Noord-Sleen • Fietspad voor Aquamarijn (recreatiebedrijf Stieltjeskanaal/NAM-weg, recreatiebedrijf). Gaat • Fietspad Lutterhoofdijk, verlichting aanbrengen – Gemeente Hardenberg om een (fiets)pad vanaf bedrijf richting Zandpol. • Fietspad Oosterhesselen-Sleen (bosje): Dorpsbelangen Sleen, Oosterhesselen. • Stieltjeskanaal (kort gedeelte, evt. onverhard, met aansluiting op het fietspad van Zandpol • Hoofdweg, aanbrengen rode stroken. Dorpsbelangen Steenwijksmoer. naar Dalen. (Engelage, recreatie Stieltjeskanaal): • Klooster (bibeko), aanbrengen rode stroken – BSV De Vier Wieken. • Veilige fietsverbinding Landal Aelderholt met Aalden (langs Gelpenberg). Dorpsbelangen • Klenckerweg (bubeko) – Dorpsbelangen Oosterhesselen. Aalden, Recreatiepark Aelderholt. • Menso Altingstraat (bubeko) – Sleen. Dorpsbelangen Sleen. • Fietsverbinding Schapendijk (van rotonde N381 tot Broekstukkenweg) - Dorpsbelangen • Fietsoversteek N863/Klinkenvlier – BSV Ossehaar. Sweel. • Sallandsestraat, uitwijk fietsers over trottoir bij tegenligger - politie Coevorden • Fietsverbinding (Dalerpeel) - Steenwijksmoer – Coevorden: Dorpsbelangen Dalerpeel en • Fietsoversteek Krimweg / Trageldijk (BSV De Vier Wieken, Coevorden). Steenwijksmoer. • Bennevelderstraat Benneveld (bibeko)– rode stroken – Dorpsbelangen Benneveld. • Fietsvoorziening: ’t Haantje-Klijndijk: Dorpsbelangen ’t Haantje. OVERIGE AANPASSINGEN KWALITATIEF (BESTAANDE VOORZIENINGEN) • Verbod voor fietsers op Markt Coevorden tijdens markt op maandagmorgen (Marktcom- • Fietspad langs Oranjekanaal naar Emmen. Gemeenten Emmen en Borger-Odoorn (onder- missie). houd, gladheidbestrijding bermen). Dorpsbelangen Schoonoord en ’t Haantje. • Verbod voor snorfietsers in voetgangersgebied Coevorden (politie Coevorden). • Fietsverbinding Dalen-Coevorden verbeteren: Dorpsbelangen Dalen, politie Coevorden. • Hengstmeerweg (Erm-Sleen) – Dorpsbelangen Sleen en Erm/Achterste Erm. • Oversteek N376 Achterste Erm – Dorpsbelangen Erm/Achterste Erm. • Wezuperbrug-Schoonoord (verlichting fietspad) – Dorpsbelangen Schoonoord, Wezuper- brug • Stieltjeskanaal, algemeen fietsers – Dorpsbelangen Stieltjeskanaal/Dalerveen. • Fietsbewegwijzering Noord-Sleen – Dorpsbelangen Noord-Sleen • Stationsgebied Coevorden – Fietsersbond Zuidoost Drenthe 1. passage spoorlijn (fietstunnel, anders fiets aan de hand) 2. rustplaats (tankstations/paviljoen bewegen/internet/gezond bewegen). 3. stationsgebouw (poortje/automaat): puinhoop aan fietsen. 4. bewaakte fietsenstalling. 5. fietsmakersopleiding (praktijkonderwijs), 6. fietswerkplaats waar fietsenmakers kunnen worden opgeleid.

48 BIJLAGE 4 - ONDERHOUD FIETSPADEN 2018 - 2019

49 COLOFON

Roelofs Advies en Ontwerp B.V.

Rapport oktober 2019

Opdrachtgever: Gemeente Coevorden

Foto’s:

Blz 5: Gijs Versteeg Blz 7: Henri Santing Blz 21: Marketing Drenthe Blz 27: Gijs Versteeg Blz 42: Gijs Versteeg

50 Ruimte voor de fietser FIETSNOTA GEMEENTE COEVORDEN