Met een rondwan- 1 Dorpskerk Dit prachtige dorp ligt aan het Jacobspad (pelgrimspad Uithuizen-Hasselt). Omgeven door bossen met in het centrum een monumentale kerk, 9 en 10 september 2017 deling door Peize ziet u Kerkstraat 2, za 11.00 - 16.00 uur. In vroeger tijden passeerden alle reizigers (burgers en buitenlui) die van twee molens en veel karakteristieke oude huizen maken Norg tot een het allemaal. De kerk is Het oudste deel van de kerk is het schip uit de 2e helft Groningen naar Zuidwest Drenthe (Meppel) trokken dit dorp. geliefde plek voor boeren, burgers en buitenlui. e het middelpunt van deze van de 13 eeuw, het oorspronkelijke rechthoekig koor Op zondag is de Rowolmer fair op het terrein van MFA de Doefkamp. Open Monumentendagen! is vergroot tot het huidige koor in 1824. De toren is gebouwd in 1803. De Historische Vereniging De grote restauratie was in 1964-1968. De basis van het 1 Olie- en Korenmolen Woldzigt 1 Boerderij en Kunsterf Norg 5 Molen De Hoop ‘Pezie-Peize’ heeft een BOEREN orgel is van 1631 (Verbeeck) en daarmee het oudste en Meulenkaomer Brinkstraat 1, za en zo 11.00 - 16.00 uur. Asserstraat 36, za 10.00 - 16.30 uur. wandelroute in het orgel van Drenthe. Het orgel is later uitgebreid, Schnit- Hoofdstraat 60, za en zo 11.00 - 17.00 uur De eeuwenoude boerderij (1675) is tijdens De achtkantige stellingkorenmolen dateert centrum van Peize. ger (1697), Hinsz (1757) en Van Oeckelen (1862). Bij voldoende wind draait de molen! Beide dagen laten de Monumentendagen opengesteld voor van 1857. Het is de enige overgebleven Deze route is verkrijgbaar In 1862 is het door de kerk van Peize gekocht van de de olieslagers (vrijwilligers) het oude ambacht van olie- het publiek. Er zal informatie worden ge- molen in Nederland die sinds de plaatsing in de dorpskerk en in de Pepergasthuiskerk in Groningen. slaan herleven. Hoor de klappen van de voor- en naslag; geven over de bouwstijl, over de restaura- in 1935 uitsluitend Bilau-wieken heeft Paiser Meul. In de dorpskerk is een tentoonstelling van schilderijen zie hoe de enorme kantstenen hun rondjes draaien. tie en over het gebruik van de ruimtes en gehad. Gestroomlijnde, geheel metalen BURGERS van Susan Kreuger uit Peize. Beklim de steile trappen in de molen en ervaar de ge- het bijbehorend erf. In deze monumentale wieken die handmatig of automatisch de en weldige kracht van de wind die de wieken doet draaien! boerderij vindt een tentoonstelling plaats goede snelheid vasthouden. 2 Paiser Meul 1 Geniet van het uitzicht vanaf de stelling. van zeven kunstenaars in de oude schuur De verder volledig houten korenmolen Molenpad 1, za en zo 11.00 - 16.00 uur. In de in de molen gevestigde inbrengwinkel ‘de Meulen- en op het erf met keramiek, fotografie, vilt, heeft meermalen een restauratie onder- Bij voldoende wind draait de molen. De molenaar geeft 2 kaomer’ vindt u ambachtelijke en creatieve producten. gemengde technieken, brons en houtsnij- gaan, maar is sinds de laatste in 2001 in BUITENLUI uitleg en vertelt u alles over zijn ambacht. (H)OOGST GENOEGLIJK werk en oude gereedschappen. goede staat. De Molenwerkgroep Norg De molen is in Peize gebouwd in 1898, daarvoor stond Op zaterdag wordt op het terrein voor molen de oogst laat de wieken regelmatig rondgaan, deze molen in Enumatil van 1845 tot 1890. van het afgelopen seizoen aangeboden. waarbij incidenteel wordt gemalen. Deze molen heeft wieken met zelfzwichting. Dit zijn Heerlijke eigengemaakte jam, gelei en honing. Appels, wieken met kantelbare kleppen die automatisch hun peren en groentes uit de eigen tuin. Rondom het terras NORG stand aanpassen aan de kracht van de wind. 1 zijn demonstraties van oude ambachten. 2 Oude smederij De molenbroden van de Paiser Meul zijn te koop bij Asserstraat 23, za en zo 13.00 - 16.30 uur. bakkerij Ons Belang. 2 Jacobskerk In deze nostalgische smederij zijn demon- Hoofdstraat 25, za 11.00 - 17.00 uur straties van ijzersmeden en werkzaam- Deze fraaie kerk met witte voorgevel en toren is een heden van een zilversmid. 4 opvallende verschijning aan de rand van het dorp. 3 1 3 2 Margarethakerk 2 1 Brink 23, za 13.00 - 16.30 uur. 5 In de eeuwenoude Margarethakerk van Norg zijn rondleidingenen kan onder be- PEIZE RODERWOLDE geleiding de toren worden beklommen. 2 2 4 Molen Noordenveld 2 Westeinde 16, za en zo 10.00 - 16.30 uur. De molen ‘Noordenveld’ uit 1878 is net als OPEN MONUMENTENDAGEN ‘De Hoop’ een stellingmolen en eveneens korenmolen. De Molenwerkgroep Norg laat hier regelmatig de wieken rondgaan NOORDENVELD en probeert de molen waar mogelijk in oorspronkelijke staat te brengen. Het grootste dorp 1 Catharinakerk Meer dan honderd Rijksmonumenten en een strakke structuur van 6 Graftrommelmuseum 7 Derde Gesticht/Bergveen van de gemeente Brink 8, za 11.00 - 16.00 uur. kaarsrechte lanen, vaarten en wijken bepalen het beeld in Veenhuizen. Bergveenweg 1, za en zo 11.00 -17.00 uur. Coco Maria, Stoomweg 1, za 13.30 - 15.30 uur. Boeren Noordenveld herbergt Deze kerk is vorig jaar aan de binnekant geheel gereno- Dwalend door het dorp gaat de geschiedenis als vanzelf leven. In dit museum hebben graftrommels en Veenhuizen kreeg in de eerste helft van de e Burgers en diverse monumentale veerd. Tijdens de openingsuren wordt op het Hinsz orgel grafkransen hun oorspronkelijke glorie 19 eeuw drie gestichten. Deze identieke Buitenlui bezienswaardig- gespeeld. teruggekregen. vierkante complexen waren voor de op- Momenteel zijn er in Nederland nog circa vang van wezen, daklozen en landlopers. heden. 2 Havezate Mensinge 1 Wandeling langs 4 Bouw en Bindhuis duizend graftrommels aanwezig, vaak in In 1924 werd het Derde Gesticht - een Mensingheweg 7, za 11.00 - 16.00 uur. karakteristieke panden Hoofdweg 156, za en zo 12.00 - 18.00 uur. zeer slechte staat. Ontbrekende bladeren eeuw oud - volledig afgebroken. Alleen In deze havezate is door de Historische Vereniging ‘Roon’ Oude Gracht 1, zo 14.00 uur. In dit voormalige directiehotel tonen en bloemen worden nagemaakt en aange- het Tweede Gesticht bleef bewaard en is 1 een fototentoonstelling ingericht met oude foto’s van boe- Het Gevangenismuseum organiseert een studenten van de Design Academy Eind- bracht op de krans, met behoud van hun nu Gevangenismuseum. Van het Derde ren, burgers en buitenlui uit Roden en omgeving. wandeling (gratis) met een gids door hoven de resultaten van een onderzoek karakter. De verschillende graftrommels Gesticht - recent bekend geworden als Het Op de bovenverdieping van het Koetshuis is het archief Veenhuizen, een bijzonder dorp met naar het omgaan met eenzaamheid en en bloemenkransen, alsook het bijzondere Pauperparadijs in het boek van Suzanna ‘Boeren, burgers en buitenlui’, het thema voor 2017, was van oudsher de uitroep waarmee de van de Historische Vereniging opengesteld. een wonderlijke geschiedenis. Een dorp hoe cultuur het welbevinden van mensen gereedschap zijn tentoongesteld, zodat Jansen - is weinig terug te vinden, wel dorpsomroeper de aandacht van het publiek trok. Met die drie begrippen was in feite iedereen in Drenthe dat in niets lijkt op andere positief kan beïnvloeden. de bezoeker een goed zijn de contouren met bloemen aangege- genoemd: de bewoners van stad en land plus rondtrekkende mensen zonder vaste woonplaats. 3 Scheepstraschool dorpen. Want Veenhuizen is een voor- beeld krijgt van de ven. Tijdens een wandelexcursie vanuit Het thema wijst op hun onderlinge relaties, en dus op voedsel, grondstoffen, handel, vervoer, Schoolstraat 1, za en zo 13.30 - 16.30 uur. malige dwangkolonie met statige panden 5 Begraafplaats verschijnings- Coco Maria (gevestigd in het voormalige communicatie, markten, kermissen en volksvermaak. Het is verbonden met talloze gebouwen, In de gang van dit monumentale schoolgebouw hangen die sterk samenhangen. Ze getuigen van Eikenlaan, za en zo 13.00 - 15.00 uur. vormen. koetshuis) wordt uitvoerig ingegaan op dit monumenten en andere objecten: van boerderijen, melkfabrieken, werkplaatsen, tolhuizen, en schoolplaten van Cornelis Jetses. Willem Holt toont hier de Koloniegeschiedenis. En daaromheen: Meer dan 15.000 bedelaars, landlopers unieke Veenhuizen. Ook zijn er foto’s te molens via markten, winkels tot buitenplaatsen. Het is een thema met talloze aanknopings- houten boerenwagens en karren die hij op schaal maakte. uitgestrekte natuurgebieden. Hier leefden en andere paupers (verpleegden) hebben zien van het verdwenen gesticht. punten en een rijk assortiment aan bijzondere monumenten en verhalen die tijdens de Open In het Scheepstrakabinet is een expositie over het leven boeren, burgers, buitenlui op een unieke op de begraafplaats van Veenhuizen (in Rondwandeling om 13.30 en 15.30 uur, Monumentendag kunnen worden beleefd. en werk van Hindericus Scheepstra, de schrijver van de manier samen. de volksmond het ‘Vierde Gesticht’) hun met om 14.30 uur speciale aandacht voor boekjes van Ot en Sien. Momenteel is er een tentoonstel- Aanmelden: [email protected] laatste rustplaats gevonden. de brand in Bergveen in 1962. Noordenveld is één van de rijkste gemeenten wat monumenten betreft. Wij koesteren al die ling van vertaalde Jip en Janneke boeken. (vol=vol!) Wat de verpleegden en de medewerkers monumenten en willen die liefde heel graag met de vele bezoekers delen. Daarom organiseren vooral met elkaar gemeen hadden, was dat 6 wij ieder jaar in samenwerking met het Landelijk Comité de Open Monumentendagen in 4 Waaienhof 2 Elektriciteitscentrale zij allen van buiten Veenhuizen kwamen, 7 Noordenveld. U kunt deze dagen gratis terecht in de monumenten van Norg, Roden, Peize, Oosteinde 1, za en zo 11.00 - 16.00 uur. Oude Gracht 1D, zo 12.00 - 16.00 uur. zij waren ‘buitenlui’. Veenhuizen en Roderwolde en behoeft daarvoor slechts de duidelijke spandoeken te volgen om 4 In deze monumentale boerderij uit 1925 is een museum In dit prachtig gerestaureerde monument De vrijwilligers van de begraafplaats de juiste plekken te vinden. 3 ingericht met klassieke auto’s, (stationaire) motoren en organiseert het Gevangenismuseum organiseren op de begraafplaats de volgen- 1 1 Laat deze kans om op 9 en 10 september dit met eigen ogen te aanschouwen niet voorbijgaan!! oude gereedschappen. draai-demonstraties. Deze demonstraties de activiteiten: 5 2 3 zijn een ware belevenis en hierbij wordt Anja Schuring, auteur van De arme dood, 2 Jan Kemkers uitleg gegeven aan belangstellenden. vertelt over de duizenden armengraven, Voorzitter Comité Open Monumentendag Noordenveld de witte kruisen en andere bijzondere 4 3 Deco Loge graftekens. Ga voor meer meer informatie over de deelnemende monumenten naar www.openmonumentendag.nl Oude Gracht 4b, za en zo 11.00 - 17.00 uur. Aanvang rondleiding: za en zo 13.30 uur. 7 RODEN In de voormalige timmerwerkplaats ‘De De rondleiding duurt circa 45 minuten; VEENHUIZEN 4 Werf’ is nu een galerie gevestigd. maximaal 20 deelnemers; vooraf opgeven In en om dit pand zal aandacht worden is niet nodig. geschonken aan de geschiedenis van de In het lijkenhuisje is een foto-expositie werf en de voormalige timmerwinkel. ingericht, met foto’s van graven en graf- Comité Open Monumentendag Noordenveld Oude materialendossiers zijn aanwezig uit tekens. De expositie in het lijkenhuisje is Historische Vereniging ‘Roon’: www.historischeverenigingroon.nl de oorlogstijd. Daarnaast is er een kleine op beide dagen te bezichtigen wanneer het Historische Vereniging ‘Pezie - Peize’: [email protected] collectie oude lampen uit Veenhuizen en lijkenhuisje geopend is. Historische Vereniging ‘Norch’: [email protected] de gevangenis. Molen Roderwolde: www.woldzigt-roderwolde.nl Stichting Veenhuizen Cultuur & Toerisme: www.veenhuizenboeit.nl

2