IVN - Afdeling Peize
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
IVN - afdeling Peize Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid Jubileum editie 2013 1963 • 1973 • 1983 • 1993 • 2003 • 2013 50 jaar IVN-Peize. Speciale Jubileum editie 2013 IVN - afdeling Peize - jubileum editie 2013 Colofon Van de bestuurstafel Dit jaar vieren we dat IVN Peize 50 jaar bestaat. In Voorzitter: vacant grote lijnen zijn de bijzondere activiteiten van dit jaar afgesloten. Alleen dit dubbeldikke jubileum- Secretaris en districtscontacten nummer van de INFO heeft u nog tegoed. In deze Sophie Kattouw uitgave staan de leden voor het voetlicht en zijn Dubbellooflaan 12, 9321 LK Peize nadrukkelijk aan het woord over hoe het vroeger Tel: 050-5033303 was en ging. Helaas lukt het natuurlijk niet om alles de revue te laten passeren. Gelukkig heeft Ben Penningmeester en Ledenadministratie Stellink de geschiedenis van “IVN Peize 40 jaar” Henk Wilkens aangevuld tot en met “IVN Peize 50 jaar”. Nu be- Baggelaar 9, 9321 AS Peize schikken we over een mooie geschiedschrijving Tel: 050-5033614 vanaf de oprichting van de vereniging tot en met dit jaar. Begin volgend jaar komt het op onze website Bestuurslid en Redactie Info te staan (http://ivn.nl/afdeling/peize). Janneke Krooneman Ons 50-jarig bestaan wilden we markeren met een Kerkstraat 19, 9321 HA Peize bijzonder project. Dat is de huiszwaluwtil geworden. 050-3146968 De huiszwaluwtil is geplaatst bij de vijver in de Lange Streken I. Het spande erom of de til op tijd geplaatst Bestuurslid en jeugdactiviteiten kon worden zodat we 'm feestelijk in gebruik konden Yolanda van der Veen nemen op de nationale natuurwerkdag. De extreem Karlingakkers 1, 9321 EM Peize zware storm van 28 oktober had namelijk veel Tel: 050-3185709 schade aangericht. De aannemer en loonwerker hadden hierdoor veel extra werk gekregen en zo’n e-mail: [email protected] zwaluwtilletje wordt dan minder belangrijk. Geluk- website: http://ivn.nl/afdeling/peize kig is het allemaal net op tijd goed gekomen: de til is geplaatst op vrijdag, zodat we op de nationale natuurwerkdag (zaterdags) de til feestelijk in ge- Van de redactie bruik konden nemen. En dat was een feest! De wethouder onderstreepte nog eens het belang van Een jubileum-editie. Dat hadden we ons tot doel natuur(beschermings)projecten en dat hij altijd blij gesteld. En deze ligt nu voor u. Boordevol mooie wordt van de Peizer (jeugd)activiteiten. Leuk dat hij verhalen en foto's. Herinneringen, mijlpalen, het lint heeft doorgeknipt! Ook zijn we bijzonder bijzondere gebeurtenissen uit de afgelopen 50 gelukkig met de financiële bijdrages die we hebben jaar, maar ook de meest actuele ontwikkelingen. gekregen. Zowel het IJsvogelfonds van de Vogelbe- Wat is het leuk dat er zo goed gehoor is gegeven scherming Nederland en de Nationale Postcode aan onze oproep om kopij in te sturen. Dank Loterij, als ook de Rabobank Noordenveld West-- daarvoor! Dan begint de uitdaging: passen en Groningen en Natuurmonumenten hebben het meten, om er een mooie uitgave van te maken. project financieel ondersteund. Het is een hele klus geweest om vooral de oude Op maandag 10 februari is de Algemene Ledenver- foto's te verzamelen, met daarbij het juiste ver- gadering. De vergadering is van 19.30 uur tot 20.00 haal. We varen op de kennis van de oud-gedien- uur. Daarna (vanaf ca 20:15 uur) komt iemand van den. Bij Jan van Bergen konden we altijd terecht. de “Herinrichting Peize” een lezing houden over de Ons erelid, en al IVN-er vanaf 1965! Dank je wel laatste ontwikkelingen in De Onlanden. Dus komt Jan! Ook wij hebben veel bij geleerd over onze allen! De vergadering wordt gehouden in de Tappe- eigen IVN-afdeling. Op de voorpagina ziet u De rij van café Boonstra. U kunt ook na het vergader- Onlanden, vroeger?, of nu? (Foto: Wim van gedeelte komen. U bent van harte welkom. Boekel). Op de achterpagina prijkt een foto van In het kader van “NL doet” organiseren we een de onlangs geplaatste zwaluwtil (foto: Wanda de “werkmiddag” in de Heemtuin op 22 maart. Tijdens Jonge). Het is een extra dikke Info geworden. Wij de Natuurwerkdag zijn we alleen toegekomen aan vinden dat het resultaat er mag zijn, met maar het opruimen van de stormschade in het Bosplan. liefst 32 pagina's heerlijk leesvoer voor de feest- Er is nog veel werk te doen, voor het behoud van dagen. We hopen dat u er net zo van geniet als deze sprookjesachtige open plek in het bos. wij! Verslagen van de activiteiten van de afgelo- Hopelijk bent u na het lezen van deze Info geinspi- pen periode houdt u van ons tegoed: deze ver- reerd en kijkt u met andere ogen naar de prachtige schijnen in het voorjaarsnummer. Uiteraard re- natuur in en rondom ons dorp Peize. Er is zoveel kenen we ook dan weer op uw bijdrage voor de moois dichtbij huis! Geniet ervan, als u tijdens de Info, we gaan ervan uit dat u nu extra geinspireerd kerstperiode een ommetje maakt, of de laarzen bent! Kopij graag aanleveren voor 8 maart aantrekt en gaat genieten van De Onlanden in onze 2014. Bij voorkeur per e-mail (ivn.peize@gmail. 'achtertuin'. com) en eventueel bijgeleverde foto's van Wij wensen u fijne feestdagen en een gelukkig Nieuw tenminste 0,5 MB. Of breng het even langs! Jaar. 2 IVN - afdeling Peize - jubileum editie 2013 De strijd tegen het water om verkeersader, het vervoer ging voor een groot deel het hoofd boven water te hou- over het water. den in de Eelder-en In het groot werd de waterhuishouding verzorgd door de zijlvesten, vergelijkbaar met onze huidige Peizermaden waterschappen. Peize, Roden, Foxwolde en Vries Door Sophie Kattouw ism Arend Luinge hoorden bij het Aduarder Zijlvest. Het water werd door het Peizerdiep en de sluis Arbere in de buurt Door de steeds terugkerende overstromingen van van Aduard afgevoerd. De Roderwolderdijk was de het Peizerdiep tijdens natte periodes, die kwamen grens met het Kommer zijlvest, dat naar het Zulthe niet alleen in de winter voor, konden de mensen (Leekster) meer afwaterde. De markescheiding was alleen op de hoger gelegen zandgronden wonen. echter het Peizerdiep, waardoor herhaaldelijk mis- Wel had men al in een vroeg stadium maatregelen verstanden m.b.t. het visrecht en het schonen van genomen om de schade enigszins te beperken. Dit het diep ontstonden. Voor de afvoer van het water gebeurde door de boeren zelf, kleine dijkjes en moesten de ingelanden zijlschot betalen. Het toe- sloten werden gegraven om hun land te beschermen zicht op het onderhoud lag in handen van zijlrech- tegen de grote wateroverlast. In het noordelijke deel ters. Dit systeem bestond al vóór 1382. Sindsdien van de Peizer- en Eeldermaden zijn enkele veenter- is er steeds onenigheid geweest over de zeggen- pen gevonden. Als verhoging zijn ze nagenoeg niet schap van het Peizerdiep, het onderhoud en de meer te herkennen, wel hebben ze een afwijkende betaling ervan. begroeiing. Onderzoek heeft uitgewezen dat ze zijn Dit waterafvoer systeem was niet voldoende om het gemaakt in de achtste of negende eeuw van onze gebied rond het Peizerdiep van overlast te vrijwaren. jaartelling. Waarschijnlijk zijn ze gebruikt als zomer- De laaggelegen weilanden langs het Peizerdiep en se schuilplaats voor herders, alhoewel de geleerden Peizermade hadden regelmatig last van het hoge er nog steeds niet helemaal uit zijn. De Cisterciënzer water. De woonhuizen in Peizermade liggen hoger monniken van het klooster in Aduard waren om- dan het omringend land en hebben bijna allemaal streeks 1300 al bezig om de waterhuishouding te een verhoogde entree om het water zo lang moge- verbeteren door het aanleggen van dijken om de lijk buiten de deur te houden. Behalve dat de huizen natte gronden te kunnen ontwateren om er bruik- met hoog water slecht te bereiken waren, was er bare landbouwgrond van te maken. Het Peizerdiep eveneens schade aan gewassen. In 1863 werd het was van groot belang voor de afvoer en de kering waterschap Roderwolde opgericht, als één van de van het water. Tevens was het een belangrijke eerste in Drenthe. Stukje bij beetje kwamen er Boerderij (Groningerweg 70/70a) in de ondergelopen Peizermaden. Foto uit archief K.A. Hagenouw. 3 IVN - afdeling Peize - jubileum editie 2013 Aanleggen van zogenaamde noodwegen naar de huizen in de ondergelopen Peizermaden (1932), met oud hout en dergelijke. Alles voor de bereikbaarheid! Foto uit archief K.A. Hagenouw, gepubliceerd in het blad: Het Noorden in Woord en Beeld. Het huis betreft Groningerweg nummer 45. andere waterschappen bij. Leutingewolde 1886, De 1563 wordt de plek genoemd als eerder afgegraven Zuidermaden 1914, De Weehorst 1917, De Peizer- ten behoeve van de scheepvaart. en Eeldermaden 1928 en in Matsloot-Roderwolde Vanwege de geringe diepgang van het Peizerdiep 1933. Vlak voordat de polders gereed waren, ston- zuidelijk van Bommelier werden de schuiten bij den in 1934 meer dan 3000 ha land onder water. Bommelier deels gelost en werd de vracht per paard en wagen naar het dorp vervoerd. De schepen Het Peizerdiep is voor de bevolking van Peize, Roden voeren dan verder naar de haven, ten noorden van en Roderwolde altijd van grote betekenis geweest. de huidige ijsbaan. Langs de smalle schipsloten werd In de winter was de met takken (sprikken)verste- door de scheepsjager een paard voor de schuiten vigde Groninger weg onbegaanbaar en kon men gespannen. Langs het Peizerdiep moest men zeilen. alleen maar via de Roderwolderdijk naar de stad. Als er niet genoeg wind was, bomen of het schip Tot in de vorige eeuw werd het Peizerdiep nog met mankracht trekken, waarbij de jager door de veelvuldig bevaren. In 1691 woonden in Peize 6 modder moest waden. Bovendien was de vaargeul schippers! Hout, boter, eieren, vee, eenden en de moeilijk te onderscheiden. Daarvoor werden er in beroemde Peizer Hop werden naar Groningen ver- de winter hulsttakken als baken in de scherpe scheept.