Studia Ucrainica Varsoviensia 2019/7
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
issn: 2299-7237 studia ucrainica varsoviensia 7 uniwersytet warszawski katedra ukrainistyki STUDIA UCRAINICA VARSOVIENSIA 7 RADA NAUKOWA Dr Katarzyna Jakubowska-Krawczyk (Uniwersytet Warszawski) Dr hab. Iryna Kononenko (Uniwersytet Warszawski) Prof. dr hab. Halina Maciuk (Uniwersytet im. I. Franki we Lwowie) Dr Paulina Olechowska (Uniwersytet Warszawski) Prof. dr hab. Switłana Medwid’-Pachomowa (Uniwersytet Preszowski) Dr hab. Switłana Romaniuk (Uniwersytet Warszawski) UNIWERSYTET WARSZAWSKI KATEDRA UKRAINISTYKI STUDIA UCRAINICA VARSOVIENSIA 7 logo WUW.indd 1 5/12/2014 12:54:19 PM Warszawa 2019 Redaktor naczelny – dr hab. Irena Mytnik Sekretarze redakcji – dr Katarzyna Jakubowska-Krawczyk, mgr Marta Saniewska Adres redakcji – Katedra Ukrainistyki, ul. Szturmowa 4, 02–678 Warszawa, Uniwersytet Warszawski, tel./fax (22) 55 34 252, e-mail:[email protected], www.ukraina.uw.edu.pl Recenzenci: ks. doc. Andrij Chromiak (Wołyńska Prawosławna Akademia Teologiczna) dr Ana Dugandzic (Uniwersytet Zagrzebski) dr Marta Kaczmarczyk (Katolicki Uniwerstet Lubelski Jana Pawła II) dr Vasyl Kmet’ (Biblioteka Narodowa Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki) dr hab. Marcin Kojder (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) dr Oksana Korpało (Uniwersytet Przykarpacki im. Wasyla Stefanyka) dr Ryszard Kupidura (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) prof. Michael Naydan (Uniwersytet Stanu Pansylwania) dr Lubow Ostasz (Lwowski Narodowy Uniwersytet im. Iwana Franki) dr Oksana Pukhonska (Uniwersytet Ostrogska Akademia) dr hab. Jakub Sadkowski (Uniwersytet Jagielloński) dr Jadwiga Krajewska (Uniwersytet Wrocławski) prof. dr hab. Lubow Struhanec’ (Tarnopolski Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Wołodymyra Hnatiuka) dr Mateusz Świetlicki (Uniwersytet Wrocławski) dr Ołeksij Vorobec’ (Uniwersytet Przykarpacki im. Wasyla Stefanyka) Publikację współredagowały: dr Katarzyna Jakubowska-Krawczyk, dr hab. Iryna Kononenko, dr Paulina Olechowska, dr hab. Svitlana Romaniuk Redaktor prowadzący – Dorota Dziedzic Redakcja językowa streszczeń w języku angielskim – Renata Botwina, Anna Kizińska Odpowiedzialność za stronę językową publikacji ponoszą autorzy artykułów. ISSN 2299–7237 e-ISSN 245–157X © Copyright by Katedra Ukrainistyki UW, 2019 © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2019 Publikacja dofi nansowana przez Prorektora UW ds. badań naukowych i współpracy Edycja papierowa jest wersją pierwotną czasopisma Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 www.wuw.pl; e-mail: [email protected] Dział Handlowy WUW: tel. (48 22) 55-31-333; e-mail: [email protected] Księgarnia internetowa: www.wuw.pl Skład i łamanie – Dariusz Górski Druk – POZKAL Tom dedykujemy dr Grażynie Pazdro, naszej Wykładowczyni i Koleżance, w podziękowaniu i wdzięczności za ofi arowany trud życia zawodowego, które związała z Katedrą Ukrainistyki UW, szlachetność, ogromne serce i życzliwość Spis treści Słowo wstępne . 11 J Котович Віра Християнські мотиви в ойконімах України: лінгвокультурологічний аспект . 13 Мацюк Галина Православізація як суспільний феномен та категорія історичної соціолінгвістики . 23 Ніка Оксана Лексичні заміни в „Апокрисисі” Христофора Філалета . 35 L Хороб Степан Кореляція категорії sacrum у драматургії Григора Лужницького . 49 Jakubowska-Krawczyk Katarzyna „Інколи жах і обстріли – історією народження твоєї дитини…” Obraz dziecka w reportażach Jelizawety Honczarowej Десь поруч війна . 61 Kozak Stefan Dzieło misyjne Cyryla i Metodego na Rusi-Ukrainie . 77 Луцюк Марія Диглосія вірувань у гуцульській колядковій традиції . 85 Mytnik Irena Modlitwa Jezusowa jako dziedzictwo duchowe Polaków i Ukraińców . 97 Nowacki Albert Przestrzenie sacrum w Trylogii wołyńskiej Wołodymyra Łysa. 109 Olechowska Paulina, Zambrzycka Marta Świat po katastrofi e. Motywy postczarnobylskie w powieści Очамимря Ołeksandra Irwańca i w dramacie Na początku i na końcu czasów Pawła Arje 121 Stefanowska Lidia Антитези і парадокси у поезії. До 110 роковин з дня народження Б. І. Антонича . 137 Шадріна Тетяна Національна ідентичність як сфера сакрального у творах канадських авторів українського походження . 149 8 SPIS TREŚCI Трохановський Аркадій Виселені, але з почуттям своєї гідності. Приклад української спільноти з Валча . 161 Zambrzycka Marta Motyw choroby i dysfunkcji w powieści Marii Matios Słodka Darusia . 173 Жуковська Галина Сфера sacrum у художньому дискурсі Марії Матіос . 185 R Jakubowska-Krawczyk Katarzyna Identity and memory questions in contemporary Ukrainian literature – Гібридна топографія. Місця й не-місця в сучасній українській літературі by Jaroslav Polishchuk . 201 Malanij Olena The panorama of Ukrainian identity: cultural aspect (Katarzyna Jakubowska-Krawczyk, Switłana Romaniuk, Marta Zambrzycka, Культура і традиції українців: з минулого в сучасність, Warszawa 2018) . 207 Sobol Valentyna Professor Kozak’s new work (Стефан Козак, Літературно- культурологічні меморабіліа, Перемишль 2017) . 211 Table of contents Foreword . 11 L Kotovych Vira Christian motifs in ojkonimes of Ukraine: linguistics and cultural aspects . 13 Maciuk Halyna Conversion to orthodoxy as social phenomenon and category of historical sociolinguistics . 23 Nika Oksana Lexical substitutions in Apocrysys by Krystofor Filalet . 35 L Chorob Stepan The Correlation of the sacrum category in Hryhor Luzhnytskyi’s dramaturgy 49 Jakubowska-Krawczyk Katarzyna „Інколи жах і обстріли – історією народження твоєї дитини…” Obraz dziecka w reportażach Jelizawety Honczarowej Десь поруч війна . 61 Kozak Stefan Missionary work of Cyril and Mathodius in Rus-Ukraine . 77 Luciuk Marija Diglossia of beliefs in Christmas carol tradition of Hutsuls . 85 Mytnik Irena Jesus prayer as spiritual heritage of the Poles and the Ukrainians . 97 Nowacki Albert Spaces of the sacred in “Volyn Trilogy” by Volodymyr Lys . 109 Olechowska Paulina, Zambrzycka Marta The world after the catastrophe. The post-Chernobyl themes in the novel Ochamimriya by Oleksandr Iwaniec and the drama At the beginning and end of the times by Pawel Arje . 121 Stefanowska Lidia Antithesis and paradoxes in poetry: Marking the 110th Anniversary of the Birth of B. I. Antonych . 137 Shchadrina Tetyana National identity as sacral fi eld in works of Canadian authors of Ukrainian origin . 149 10 TABLE OF CONTENTS Тrochanowski Arkadiusz Importance of Greek Catholic parish for Ukrainian community on Land of Wałcz after 1947 . 161 Zambrzycka Marta The motif of illness and dysfunction in novel by Maria Matios Sweet Darusia 173 Żukowska Halyna Sacrum sphere in te Maria Matios’ art discourse . 185 R Jakubowska-Krawczyk Katarzyna Identity and memory questions in contemporary Ukrainian literature (Гібридна топографія. Місця й не-місця в сучасній українській літературі by Jaroslav Polishchuk) . 201 Malanij Olena Panorama of Ukrainian identity: cultural aspect (Katarzyna Jakubowska-Krawczyk, Switłana Romaniuk, Marta Zambrzycka, Культура і традиції українців: з минулого в сучасність, Warszawa 2018) 207 Sobol Valentyna Professor Kozak’s new work (Стефан Козак, Літературно- -культурологічні меморабіліа, Перемишль 2017) . 211 Słowo wstępne Prezentowana publikacja stanowi siódmy tom serii wydawniczej Katedry Ukrainistyki UW Studia Ucrainica Varsoviensia, poświęconej aktualnym proble- mom ukrainistyki, badaniom z zakresu językoznawstwa, literaturoznawstwa i kul- turoznawstwa. Studia Ucrainica Varsoviensia to seria wydawnicza, która ma na celu integra- cję badań ukrainoznawczych oraz środowisk naukowych, to forum wymiany myśli i poglądów badaczy z ośrodków naukowych Poski i Ukrainy oraz innych krajów europejskich. Studia prezentowane na łamach wydawnictwa mają charakter interdyscyplinarny i wykraczają poza ramy tradycyjnych dyscyplin naukowych. Prace językoznawcze zamieszczone w niniejszym tomie dotyczą zagadnień onomastyki: aspektu lingwokulturologicznego ojkonimii Ukrainy, historii języka ukraińskiego: języka literatury przekładowej końca XVI w. oraz socjolingwistyki historycznej: prawosławizacji i jej lingwistycznych środków wyrazu we współcze- snym dyskursie religijnym i świeckim. Studia literaturoznawcze zostały poświęcone poezji Bohdana Ihora Antonycza, dramaturgii Hryhora Łużnyckiego i Pawła Arje oraz reportażom Jelizawety Honczarowej. Przedstawiono także badania związane z ukraińską literaturą emi- gracyjną, twórczością Vołodymyra Łysa i Marii Matios. Artykuły z dziedziny kulturoznawstwa podejmują zagadnienia przyjęcia przez Ukrainę chrześcijaństwa, tradycji kolędowej, modlitwy Jezusowej jako tradycji modlitewnej i spuścizny duchowej Polaków i Ukraińców, walki o zachowanie toż- samości narodowej i religijnej Ukraińców przesiedlonych na Ziemie Odzyskane po drugiej wojnie światowej i ich potomków. Studia Ucrainica Varsoviensia 7 JĘZYKOZNAWSTWO Віра КОТОВИЧ1 Дрогобицький державний педагогічний університет імені Івана Франка ORCID 0000-0001-6370-8135 Християнські мотиви в ойконімах України: лінгвокультурологічний аспект З-поміж усіх топонімів ойконіми – чи не найбільш штучні іменування попри те, що найдавніші з них постали цілком природно, з необхідності виділити та номінувати заселений людиною об’єкт. Деякі теперішні ойконіми ведуть свій відлік з дохристиянської епохи, однак говорити про язичницький слід у назвах сучасних населених пунктів – це в багатьох випадках торкатися припущень, а ті, як правило, ведуть до народної етимології. Щоправда, маємо окремі наукові розвідки ономастів, уміщені, зокрема, в колективній монографії „Ономастика України першого тисячоліття нашої ери”2, де зібрано міркування про елементи язичництва в українській