DOCSLIB.ORG

Michał Swędrowski Gubernator Warszawy Gen. Jan Krukowiecki : Działalność Wywiadowcza I Zwalczanie Szpiegostwa : Przyczynek Do Badań

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Michał Swędrowski Gubernator Warszawy Gen. Jan Krukowiecki : Działalność Wywiadowcza I Zwalczanie Szpiegostwa : Przyczynek Do Badań Michał Swędrowski Gubernator Warszawy gen. Jan Krukowiecki : działalność wywiadowcza i zwalczanie szpiegostwa : przyczynek do badań Meritum 4, 113-129 2012 MichałGubernator Swędrowski Warszawy gen. (Olsztyn) Jan Krukowiecki – działalność wywiadowcza... 113 GuBERNATOR wARSzAWY GEN. JAN KRuKOwIECKI – DzIAłALNOŚĆ WYWIADOwCzA I ZWALCzANIE SZPIEGOSTwA. pRZYCZYNEK DO BADAŃ W czarnej legendzie, która od września 1831 r. otacza postać gen. Jana Krukowieckiego, jest jeden promyk światła – okres sprawowania przez niego funkcji gubernatora Warszawy od początku marca do końca maja 1831 r.1. Nawet skrajnie negatywnie nastawieni wobec niego pamiętnikarze, uczestni- cy powstania listopadowego, potrafili przyznać, że wiosną 1831 r. żelazny ten człowiek nie spał ani we dnie, ani w nocy; wszędzie był, wszędzie zarządzał, wszystko słyszał, wszystko widział2. Krukowiecki – można powiedzieć – stwo- rzył urząd gubernatora w powstaniu listopadowym. Przed nim i po nim funk- cja ta pozbawiona była wyrazu, a jego poprzednicy i następcy3 wypełniali swe obowiązki bez charyzmy, energii i rozmachu, jakie charakteryzowały działa- nia Krukowieckiego. Generał nie pozwolił zepchnąć się na margines życia po- litycznego i wojskowego – a taki był przecież zamiar gen. Jana Skrzyneckiego, gdy pod koniec lutego usuwał go z dowództwa 1. Dywizji Piechoty4. 1 Szerzej: M. Swędrowski, Portret człowieka zapalczywego. Generał Jan Krukowiecki w po- wstaniu listopadowym, Oświęcim 2013. Oficjalnie Krukowiecki przestał być gubernatorem 4 czerwca, lecz de facto obowiązki wypełniał tylko do 30 maja. 2 [K. Kołaczkowski], Wspomnienia jenerała…, ks. V, Kraków 1901, s. 56. Nie zawsze jednak rze- telność i przyzwoitość potrafiły przebić się przez dawne osobiste urazy i żale. Stanisław Barzy- kowski, który jako członek Rządu Narodowego doskonale wiedział, ile Krukowiecki zrobił dla szpitalnictwa warszawskiego i w walce z epidemią cholery wiosną 1831 r., po latach pominął to całkowitym milczeniem w swym pamiętniku-historii. Dramatyczny okres walki z epidemią podsumował bezdusznie: Nie miano czasu myśleć o cholerze, bo cała uwaga w wojnie się ześrod- kowywała, tam była dusza narodu, a o chorobę nie dbano. [S. Barzykowski], Historya powstania listopadowego spisana przez…, opr. Aër [Adam Rzążewski], t. III, Poznań 1883, s. 181. 3 Kolejno: gen. bryg. Julian Sierawski (30 XI–4 XII 1830), gen. bryg. Piotr Szembek (4–16 XII 1830), gen. dyw. Stanisław Wojczyński (16 XII 1830–2 III 1831), a po Krukowieckim: gen. bryg. Andrzej Ruttié (9 VI – 9 VIII 1831), gen. dyw. Henryk Dembiński (9–12 VIII 1831), p.o. gubernatora gen. bryg. Emilian Węgierski (12–16 VIII 1831), gen. piechoty Jan Krukowiecki (16–18 VIII 1831), gen. dyw. Wojciech Chrzanowski (18 VIII–7 IX 1831), gen. bryg. Wacław Sierakowski (7–8 IX 1831). 4 Zob. M. Swędrowski, Krukowiecki a wybór Skrzyneckiego na Wodza Naczelnego, Meritum, Meritum, 2012, t. IV, s. 113–129 114 Michał Swędrowski Lista zasług Krukowieckiego z tego okresu jest ogromna. Jako gubernator Krukowiecki zupełnie zdjął z barków członków Rządu troskę o utrzymanie spokoju i porządku w mieście. Zakładał lazarety i czuwał nad ich sprawnym funkcjonowaniem, walczył z epidemią cholery, organizował i nadzorował prace przy fortyfikacjach miejskich (z użyciem jeńców rosyjskich), wyłapywał dezerterów i maruderów, oczyszczał Warszawę z bezprawnie przebywających tam żołnierzy i oficerów, szkolił nowe pułki i Gwardię Narodową, ożywił i po- większył tę ostatnią (w miarę możliwości), wpływał na działalność prasy, ko- ordynował działania wydzielonych z armii korpusów i mniejszych oddziałów, utrzymywał z nimi komunikację, czuwał nad transportami żywności, broni i amunicji… Tę listę można byłoby ciągnąć, aż doszlibyśmy do spraw drugo- i trzeciorzędnych5. Pośród tych najważniejszych należy również wymienić bezwzględne zwalczanie szpiegostwa oraz zdobywanie informacji na temat nieprzyjaciela. Działalność polskiego wywiadu w wojnie 1831 r. wciąż domaga się bardziej wnikliwych badań i osobnego opracowania6. Podobnie zresztą jest w przy- padku urzędu gubernatora Warszawy w powstaniu listopadowym. Nawiasem mówiąc, zaniedbanie tej kwestii datuje się już od powstania listopadowego – przez cały okres jego trwania nie opracowano konkretnej ustawy o władzy gubernatora, która ściśle określałaby prerogatywy tego urzędu. W rezultacie gubernator działał na podstawie dekretów Rządu Narodowego z 8 i 20 lu- t. I, 2009, s. 47–68. Warto zestawić Krukowieckiego z innymi generałami, którzy w latach 1830–1831 z linii zostali przesunięci do administracji wojskowej. Jan Weyssenhoff, Edward Żółtowski czy Stanisław Klicki (przed powstaniem generałowie dywizji!) na „pierwszy plan” wrócili dopiero jesienią 1831 r., gdy zwycięzcy Rosjanie układali listę osób, które miały być zesłane do Rosji. 5 Przykładowo: piętnował (z nazwiska!) niegodziwego księdza, który poważył się sprzedawać polskim żołnierzom chleb, podczas gdy mieszkańcy stolicy i okolic darmo opatrywali woj- sko w żywność (Kurier Polski [dalej KP], nr 476, 11 IV 1831), surowo groził defraudantom wódki (KP, nr 524, 31 V 1831), czy też wzywał mieszkańców do pomocy w ustaleniu tożsa- mości topielca–ofiary morderstwa (Gazeta Polska [dalej GP], nr 125, 9 V 1831). Krukowiecki skrupulatnie wypunktował swe zasługi w raporcie złożonym Rządowi przy składaniu urzędu (30 V): [K. Forster], Powstanie narodu polskiego w r. 1830–1831. Rys historyczny poparty pa- pierami Generała Hr. Krukowieckiego, przedost.[atniego] Prezesa Rządu Narodowego, skre- ślił…, cz. III: Urzędowe papiery generała Hr. Krukowieckiego, przekazane mi przez samego generała, a doręczone mi przez jego syna Aleksandra hr. Krukowieckiego, Berlin 1873, s. 62–72. 6 Spośród dotychczasowych opracowań można wymienić artykuły o charakterze przyczyn- karskim: W. Białasiewicz, Wywiad polski w okresie powstania listopadowego, Studia i Mate- riały do Historii Wojskowości (dalej SMHW), t. XIII, 1967; J. Skarbek, Z zagadnień dzia- łalności wywiadu polskiego w okresie powstania listopadowego, Roczniki Humanistyczne, t. XVI, 1968, z. 2. Gubernator Warszawy gen. Jan Krukowiecki – działalność wywiadowcza... 115 tego 1831 r. o ogłoszeniu Warszawy miastem będącym w stanie oblężenia7. W kwestii działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej najważniejsze były artykuły 10–20 drugiego z tych rozporządzeń. Poświęcone one były są- dowi wojennemu najwyższemu, którego natychmiastowe utworzenie Rząd nakazał właśnie gubernatorowi stolicy8. Zakres obowiązków sądu był bar- dzo szeroki: szpiegostwo na rzecz nieprzyjaciela, dezercja i namawianie do niej, zaciąg ludzi do armii nieprzyjaciela, nieupoważnione porozumiewanie się z nieprzyjacielem, jakiekolwiek wspieranie nieprzyjaciela, zdrada kraju, wszelkie słowa, druki i zbieranie się w celu buntowniczym oraz wszelkie inne z służbą wojskową związek mające, i bezpieczeństwu narodu Polskiego zagra- żające przestępstwa. Warto zwrócić uwagę, że przepis ten otwierał furtkę do naruszania uchwały o zniesieniu cenzury z 11 grudnia 1830 r. Gubernator (a także Rząd i Naczelny Wódz) miał prawo oddania danej osoby pod sąd, który musiał w ciągu 24 godzin rozpatrzyć sprawę i wydać wyrok, od którego nie było odwołania. Należy podkreślić, że postanowienia rządowe nic nie mówiły o prowa- dzeniu przez gubernatora działań wywiadowczych. Krukowiecki pisał, że wywiadem zajął się po odejściu armii spod Warszawy, na wyraźną prośbę prezesa Rządu (i swego wieloletniego mentora politycznego), ks. Adama Jerzego Czartoryskiego9. Stworzył wówczas siatkę emisariuszy do zdobywa- nia informacji o ruchach i zamiarach nieprzyjaciela, które miał za zadanie 7 Gazeta Warszawska (dalej GW), nr 39, 10 II 1831; nr 57, 28 II 1831. Kopia w papierach Kru- kowieckiego: Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego (dalej BUW), rkps 549, „Różne papie- ry” odnoszące się do udziału gen. Jana Krukowieckiego w życiu publicznym w latach 1806– 1831, vol. II, k. 16–19. Wydaje się, że wcześniej – oraz później, wespół z dekretami rządowymi – najprawdopodobniej obowiązywały francuskie przepisy z 24 XII 1811 r., które regulowały (również w Księstwie Warszawskim) organizację sztabów placu i gubernatorów wojennych. O chaosie, jaki panował podczas powstania w tej kwestii, świadczy fakt, że podczas obrad warszawskiej rady wojennej pod koniec lipca minister wojny (sic!) gen. Franciszek Morawski otwarcie przyznał, że nie ma pojęcia, na podstawie jakich przepisów funkcjonuje urząd gu- bernatora. Zob. Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., wydał B. Pawłowski, t. IV, Warszawa 1935, s. 43, Posiedzenie rady wojennej w Warszawie, 25 VII 1831. 8 Skład sądu: prezes (generał brygady lub pułkownik), członkowie: dwóch kapitanów, dwóch poruczników, dwóch podporuczników (wszyscy z głosem stanowczym), audytor referent sprawy (głos doradczy) i pisarz sądu. 9 Warto zaznaczyć, że Krukowieckiego predysponowały do tych zadań nie tylko zdolności organizacyjne, ale i doświadczenie „szpiegowskie” – wiosną 1811 r. z inicjatywy generałów Stanisława Fiszera i Józefa Zajączka został wysłany do Lwowa z misją rozpoznania sytu- acji wzdłuż granicy galicyjskiej i od strony Turcji. Zob. B. Pawłowski, Polski wywiad przed kampanią 1812 r., Przegląd Historyczno-Wojskowy, t. I, 1929, z. 1, s. 133; D. Nawrot, Litwa i Napoleon w 1812 r., Katowice 2008, s. 134. 116 Michał Swędrowski przekazywać do kwatery głównej i dowódców wydzielonych korpusów10. Nie powinno dziwić, że książę Adam uznał potrzebę usprawnienia działal- ności polskiego wywiadu, zawiódł on bowiem mocno w pierwszym okresie wojny11. Krukowiecki już w marcu zorganizował tajne biuro wywiadowcze, na którego czele
Load more

Recommended publications
  • Kapitulacje W Dziejach Wojen
    KAPITULACJE W DZIEJACH WOJEN Z DZIEJÓW WOJSKOWości POLSKIEJ I POWSZECHNEJ POD REDAKcją ANDRZEJA NIEWIńskIEGO SERIA HOMO MILITANS TOM V © Copyright Wydawnictwo NapoleonV & Autorzy Oświęcim 2017 Wszelkie prawa zastrzeżone Na okładce wykorzystano fragment Biblii Maciejowskiego z XIII wieku, Morgan Library & Museum, Nowy Jork Instytut Historii KUL Pracownia Wojskowo-Historyczna Redaktor tomu: Andrzej Niewiński Korekta i adiustacja: Roman Blicharz Tomasz Górka Redakcja techniczna: Mateusz Bartel Recenzenci: dr hab. Jacek Chachaj dr hab. Piotr Kochanek, prof. KUL dr hab. Tomasz Nowicki dr hab. Jarosław Rabiński www.napoleonv.pl Kontakt: [email protected] Numer ISBN: 978-83-7889-581-7 Spis treści WSTĘP ................................................ 7 MICHAŁ NORBERT FASZCZA KULTUROWE IMPLIKACJE RZYMSKIEJ DEDITIO W III–I WIEKU PRZED CHRYSTUSEM ..................... 8 KRZYSZTOF NARLOCH POKONANI W CESARSTWIE RZYMSKIM I JEGO ARMII ..... 25 ŁUKASZ RÓŻYCKI JAK ZAPOBIEC KAPITULACJI BRONIONYCH FORTYFIKACJI W ŚWIETLE PORAD AUTORA STRATEGIKONU ............ 35 BARTŁOMIEJ KILLICH KAPITULACJE W WYPRAWACH RUSI NA BIZANCJUM W ŚWIETLE POWIEŚCI MINIONYCH LAT ................... 46 SYLWIA SKIENDZIUL KOBIETY – OFIARY KAPITULACJI, NA PRZYKŁADZIE ROMILDY, ROGNEDY, PRZEDSŁAWY I INNYCH ANONIMOWYCH NIEWIAST NAPASTOWANYCH PRZEZ KRZYŻAKÓW .................................... 60 TOMISŁAW GIERGIEL UTRATA NADZIEI CZY PODSTĘP? KAPITULACJA GRODU SANDOMIERSKIEGO 2 LUTEGO 1260 ROKU ............... 76 JAN PTAK KARY ZA PODDANIE TWIERDZY W ŚREDNIOWIECZNEJ POLSCE ...............................................
    [Show full text]
  • Zeskanowane Obrazy
    ECHA PRZESZ£OCI XII, 2011 ISSN 1509-9873 Norbert Kasparek IN QUEST OF SURRENDER. THE NOVEMBER UPRISING ARMY DURING CAPITULATION TALKS OF SEPTEMBER 1831 The November Uprising is generally associated with a series of remarka- ble victories and the courageous struggle put up by the small Kingdom of Poland against the powerful Russia. It featured the legendary battles of Stoczek, Olszynka Grochowska, Wawer and Iganie. The insurgents, among them Juliusz Konstanty Ordon, have been made immortal by Romantic poet- ry. The main army participated in capitulation talks on several occasions. Ch³opicki did not want the cause to end with a defeat of Naples, Skrzy- necki was afraid that the uprising would follow the fate of the battle of Maciejowice, while Rybiñski was terrified that the armed struggle would conclude with a second battle of Radoszyce. Military defeat was not the only thing that concerned Polish generals. They were also intimidated by the possibility that their professional skills could be exposed to ridicule. Those fears were voiced in the final stage of the uprising, and they became intensi- fied near the time of the battle of Warsaw (67 September 1831). In the disputes waged by Polish émigrés abroad, capitulation talks were not recog- nized as a tactical maneuver for fighting the enemy. The attitude displayed by General Hieronim (Girolamo) Ramorinos second corps was the only exception1 . The discussion surrounding the second corps was ruthless and uncompromising. Ramorinos retreat was regarded as the direct cause of the 1 [S. Barzykowski], Historya powstania listopadowego spisana przez..., ed. Aër [A. Rz¹¿ew- ski], vol.
    [Show full text]
  • Tomasz Strzeżek Piotr Kiekiernicki - the Polish "Kamikaze" of the November Uprising (1830-1831)
    Tomasz Strzeżek Piotr Kiekiernicki - the Polish "Kamikaze" of the November Uprising (1830-1831) Echa Przeszłości 12, 73-83 2011 ECHA PRZESZŁOŚCI XII, 2011 ISSN 1509-9873 Tomasz Strzeżek PIOTR KIEKIERNICKI - THE POLISH “KAMIKAZE” OF THE NOVEMBER UPRISING (1830-1831) On 29 November 1830, an armed struggle that went down the history as the November Uprising broke out in Warsaw, the capital city of the Kingdom of Poland which was bound by a personal union with Russia. With time, the uprising spread to include Russia’s western governorates (the former territo­ ries of pre-partition Poland, today a part of Lithuania, Belarus and the Ukraine), posing a threat to Russia’s imperial rule. It was a significant event that has even been compared to Russia’s war against Napoleon in 1812. It is quite remarkable that an insurrection with such far-reaching consequences had been initiated by people who had no close connections with political and military elites and did not hold top-notch posts in the state administration or the army. The insurgents were motivated by patriotism and the determina­ tion to improve their fate. Members of the Wysocki Conspiracy who took to the streets and mobilized the army and the civilians to stage a fight against Russia had no intentions to assume power in a country that was struggling to regain its independence. They entrusted this task to the old elites which, as they hoped, would lead the nation into battle. Titled politicians and officers took control over the uprising, but they had little belief in its mili­ tary success.
    [Show full text]
  • Soldiers, Citizens and Civilians War, Culture and Society, 1750–1850
    Soldiers, Citizens and Civilians War, Culture and Society, 1750–1850 SeriesEditors:Rafe Blaufarb (Tallahassee, USA), Alan Forrest (York, UK),and Karen Hagemann (Chapel Hill, USA) Editorial Board: Michael Broers (Oxford, UK), Christopher Bayly (Cambridge, UK), Richard Bessel(York,UK), Sarah Chambers (Minneapolis, USA), Laurent Dubois (Durham, USA), Etienne François (Berlin, Germany), Janet Hartley (London, UK), Wayne Lee (Chapel Hill, USA), Jane Rendall (York,UK), Reinhard Stauber (Klagenfurt, Austria) Titles include: Alan Forrest and Peter H. Wilson (editors) THE BEE AND THE EAGLE Napoleonic France and the End of the Holy Roman Empire, 1806 Alan Forrest, Karen Hagemann and Jane Rendall (editors) SOLDIERS, CITIZENS AND CIVILIANS Experiences and Perceptions of the Revolutionary and Napoleonic Wars, 1790–1820 Forthcoming: Karen Hagemann, Gisela Metteleand Jane Rendall (editors) GENDER, WAR AND POLITICS The Wars of Revolution and Liberation – Transatlantic Comparisons, 1775–1820 Alan Forrest, Etienne François and Karen Hagemann (editors) WAR MEMORIES The Revolutionary and Napoleonic Wars in Nineteenth and Twentieth Century Europe Richard Bessel, Nicholas Guyatt and Jane Rendall (editors) WAR, EMPIRE AND SLAVERY, 1770–1830 War, Culture and Society, 1750–1850 Series Standing Order ISBN 978–0–230–54532–8 hardback 978–0–230–54533–5 paperback (outside North America onlyy) You can receive future titles in this series as they are published by placing a stand- ing order. Please contact your bookseller or, in case of difficulty, write to us at the address below with your name and address, the title of the series and the ISBN quoted above. Customer Services Department, Macmillan Distribution Ltd, Houndmills, Basingstoke, Hampshire RG21 6XS, England Soldiers, Citizens and Civilians Experiences and Perceptions of the Revolutionary and Napoleonic Wars, 1790–1820 Edited by Alan Forrest Professor of Modern History, University of York Karen Hagemann James G.
    [Show full text]
  • Polish-Analytical-Philosophy.Pdf
    Polish Analytical Philosophy Wydawnictwo Naukowe Semper ® Jacek Jadacki Polish Analytical Philosophy Studies on its heritage with the appendix containing the bibliography of Polish logic from the second half of the 14th century to the first half of the 20th century Warszawa 2009 Książka dofinansowana przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego Ilustracje pochodzą z Archiwum Filozofii Nauki oraz ze zbiorów prywatnych © Copyright by Jacek Jadacki and Wydawnictwo Naukowe Semper ®, Warszawa 2009 © Opracowanie graficzne, skład: Studio Graficzne Semper ®, Jarosław Zuzga © All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means without the prior permission of the publishers, Wydawnictwo Naukowe Semper ® © Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk, odtwarzanie lub przetwarzanie fragmentów tej książki w mediach każdego rodzaju wymaga pisemnego zezwolenia Wydawnictwa Naukowego Semper ® ISBN: 978–83–7507–060–6 Wydawnictwo Naukowe Semper ® Redakcja i Studio Graficzne: ul. Mariensztat 8 00–302 Warszawa tel./fax: 022 538 92 03 Dział handlowy i księgarnia firmowa: ul. Bednarska 20A 00–321 Warszawa tel./fax: 022 828 49 73 e–mail: [email protected] www.semper.pl Printed in Poland Contents Introduction . 7. Part I Interests and trends 1 . The sources of the contemporary Polish logic . 1. 1 2 . The development of the Polish philosophy of science and philosophy of nature before the II world war . 42 3 . The rise and decline of the modern scientific philosophy in Warsaw . 52 4 . The conceptual system of the Lvov–Warsaw School . 69 5 . The Lvov–Warsaw School and its influence upon the Polish philosophy of the twentieth century .
    [Show full text]
  • I Społeczeństwo Ojczysty Panteon I Ojczyste Spory
    i społeczeństwo Ojczysty Panteon i ojczyste spory KI W S iP P O D R Ę C Z N IK Autorzy podręcznika: Marcin Markowicz, Olga Pytlińska, Agata Wyroda Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego do nauczania historii i społeczeństwa, na podstawie opinii rzeczoznawców: dr hab. Jolanty Choińskiej-Miki, dr. hab. Jarosława Dumanowskiego, dr Grażyny Okły, mgr. Zbigniewa Żuchowskiego, dr. Grzegorza Ptaszka. Zakres kształcenia: przedmiot uzupełniający Etap edukacyjny: IV Typ szkoły: liceum i technikum Rok dopuszczenia: 2013 Numer ewidencyjny w wykazie: 6 4 4 / 1 /2 0 1 3 (dla tradycyjnej i elektronicznej formy podręcznika) © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2013 Wydanie I ISBN 9 7 8 -8 3 -0 2 -1 3 3 4 8 -0 (dla tradycyjnej formy podręcznika) Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Łukasz Marks (redaktor koordynator, redaktor merytoryczny), Robert Gucman (współpraca redakcyjna) Redakcja językowa: Mirella Hess-Remuszko, Agnieszka Czerepowicka, Anna Wlaźnik Redakcja techniczna: Danuta Hutkowska Projekt okładki, projekt graficzny i opracowanie graficzne, projekt i wykonanie infografik: Artur Matulaniec Fotoedycja: Ignacy Składowski Skład i łamanie: Studio Diament Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 0 0 -8 0 7 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 9 6 Tel.: 22 576 25 0 0 Infolinia: 801 2 2 0 555 www.wsip.pl Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysłu­ gują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
    [Show full text]
  • Zeskanowane Obrazy
    ECHA PRZESZ£OCI XII, 2011 ISSN 1509-9873 Tomasz Strze¿ek PIOTR KIEKIERNICKI THE POLISH KAMIKAZE OF THE NOVEMBER UPRISING (18301831) On 29 November 1830, an armed struggle that went down the history as the November Uprising broke out in Warsaw, the capital city of the Kingdom of Poland which was bound by a personal union with Russia. With time, the uprising spread to include Russias western governorates (the former territo- ries of pre-partition Poland, today a part of Lithuania, Belarus and the Ukraine), posing a threat to Russias imperial rule. It was a significant event that has even been compared to Russias war against Napoleon in 1812. It is quite remarkable that an insurrection with such far-reaching consequences had been initiated by people who had no close connections with political and military elites and did not hold top-notch posts in the state administration or the army. The insurgents were motivated by patriotism and the determina- tion to improve their fate. Members of the Wysocki Conspiracy who took to the streets and mobilized the army and the civilians to stage a fight against Russia had no intentions to assume power in a country that was struggling to regain its independence. They entrusted this task to the old elites which, as they hoped, would lead the nation into battle. Titled politicians and officers took control over the uprising, but they had little belief in its mili- tary success. The majority of high-ranking commanders (from major up- wards) shared this opinion. Most former officers from the era of Napoleonic wars supported the uprising, but they participated in the insurrection and the war against Russia out of civic duty to their country and the nation1.
    [Show full text]
  • The November Uprising Army During Capitulation Talks of September 1831
    Norbert Kasparek In Quest of surrender: the November Uprising Army During Capitulation Talks of September 1831 Echa Przeszłości 12, 85-112 2011 ECHA PRZESZŁOŚCI XII, 2011 ISSN 1509-9873 Norbert Kasparek IN QUEST OF SURRENDER. THE NOVEMBER UPRISING ARMY DURING CAPITULATION TALKS OF SEPTEMBER 1831 The November Uprising is generally associated with a series of remarka­ ble victories and the courageous struggle put up by the small Kingdom of Poland against the powerful Russia. It featured the legendary battles of Stoczek, Olszynka Grochowska, Wawer and Iganie. The insurgents, among them Juliusz Konstanty Ordon, have been made immortal by Romantic poet­ ry. The main army participated in capitulation talks on several occasions. Chłopicki did not want the cause to end with a “defeat of Naples”, Skrzy­ necki was afraid that the uprising would follow the fate of the battle of Maciejowice, while Rybiński was terrified that the armed struggle would conclude with a “second battle of Radoszyce”. Military defeat was not the only thing that concerned Polish generals. They were also intimidated by the possibility that their professional skills could be exposed to ridicule. Those fears were voiced in the final stage of the uprising, and they became intensi­ fied near the time of the battle of Warsaw (6-7 September 1831). In the disputes waged by Polish emigres abroad, capitulation talks were not recog­ nized as a tactical maneuver for fighting the enemy. The attitude displayed by General Hieronim (Girolamo) Ramorino’s second corps was the only exception1. The discussion surrounding the second corps was ruthless and uncompromising. Ramorino’s retreat was regarded as the direct cause of the 1 [S.
    [Show full text]
  • University of Southampton Research Repository Eprints Soton
    University of Southampton Research Repository ePrints Soton Copyright © and Moral Rights for this thesis are retained by the author and/or other copyright owners. A copy can be downloaded for personal non-commercial research or study, without prior permission or charge. This thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the copyright holder/s. The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the copyright holders. When referring to this work, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the thesis must be given e.g. AUTHOR (year of submission) "Full thesis title", University of Southampton, name of the University School or Department, PhD Thesis, pagination http://eprints.soton.ac.uk University of Southampton FACULTY OF HUMANITIES History The Polish Questions in British Politics and Beyond, 1830-1847 Milosz K Cybowski Thesis for the degree of Doctor of Philosophy May 2016 UNIVERSITY OF SOUTHAMPTON ABSTRACT FACULTY OF HUMANITIES History Doctor of Philosophy THE POLISH QUESTIONS IN BRITISH POLITICS AND BEYOND, 1830-1847 by Milosz Krzysztof Cybowski The problem of the Polish Question, usually understood as the issue of Polish exiles’ efforts to restore Poland to its previous glory and independence, remains overshadowed by much more visible topic of the Great Emigration that followed the fall of the November Uprising (1830-31). At the same time the problem of Poland, despite its continuous presence in British political and social life of the 1830s and 1840s, has so far remained outside the interest of historians of nineteenth-century British political and social history.
    [Show full text]
  • Polacy Na Syberii Od Xix Do Xxi Wieku
    POLACY NA SYBERII OD XIX DO XXI WIEKU POLACY NA SYBERII OD XIX DO XXI WIEKU Monografia wieloautorska pod redakcją naukową Sergiusza Leończyka Recenzenci: Prof. dr hab. Zbigniew Wójcik Prof. dr hab. Valentina Tuguzhekova Projekt graficzny, typograficzny i okładki IMPRESJE.NET Miłosz Trukawka Korekta Wojciech Korwin-Kossakowski Koordynator projektu Roman Wróbel Indeks osób i miejsc, skład, łamanie i druk IMPRESJE.NET Miłosz Trukawka © Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” Wydawca Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” ul. Krakowskie Przedmieście 64 00-322 Warszawa Przedsięwzięcie jest finansowane ze środków otrzymanych od Kancelarii Senatu w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą. ISBN 978-83-64206-39-9 ISBN 978-83-64206-40-5 – e-book Warszawa 2019 Zapraszamy na stronę internetową www.wspolnota-polska.org.pl Spis treści Wstęp .............................................................................................................................................................................. 7 Karolina.Kondracka Polskie badania w Jakucji na przełomie XIX i XX wieku .................................................................... 11 Krzysztof.Żabierek Powstanie Zabajkalskie w 1866 roku – zapomniana historia ............................................................ 17 Jewgienij.W..Siemienow Miejsca prac katorżniczych polskich zesłańców politycznych w latach 60. XIX wieku na terenie Zabajkala ...............................................................................................................................................
    [Show full text]
  • Edward August Landié, Author of Polish Coursebooks for French Language Teaching, and Samuel Orgelbrand, His Publisher
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2019, t. 13 The Studies into the History of the Book and Book Collections 2019, vol. 13 ISSN 1897-0788, e-ISSN 2544-8730 www.bookhistory.uw.edu.pl DOI: 10.33077uw.25448730.zbkh.2019.164Doi artykułu Teresa Maria Grabowska University of Warsaw [email protected] Edward August Landié, author of Polish coursebooks for French language teaching, and Samuel Orgelbrand, his publisher Abstract The article presents Edward Landié (1788-1853), author of popular coursebooks for French language teaching, and its publisher, Samuel Orgelbrand (1810-1868), who highly contributed to the development of the book market in the Kingdom of Poland, in the years 1840-1868. Landié was of French origin and Orgelbrand – of a Jewish one. Both started their activities in Warsaw in the years 1829-1930. E. Landié reached the high position of the Warsaw French language teacher and became an outstanding author of coursebooks. S. Orgelbrand managed an outstand- ing Warsaw publishing house. Their cooperation is an example of a significant contribution of different environments into the development of education and culture not only in Warsaw but the whole trapped Poland. Keywords: Eward Landié – coursebooks for the French language teaching – Samuel Orgelbrand – editorship – Warszawa – Kingdom of Poland – 19th century. „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” – Udział zagranicznych recenzentów w ocenie publikacji; Stworzenie anglojęzycznej wersji wydawniczej publikacji; Digitalizacja tomów archiwalnych rocznika w celu zapewnienia otwartego dostępu do nich przez Internet oraz wdrożenie i utrzymanie cyfrowej platformy redakcyjnej – zadanie finansowane w ramach umowy nr 653/P-DUN/2019 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.
    [Show full text]
  • Generał Antoni Jankowski (1783 – 1831) Tragiczna Postać Powstania Listopadowego
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Wydział Humanistyczny. Paweł Suchanek GENERAŁ ANTONI JANKOWSKI (1783 – 1831) TRAGICZNA POSTAĆ POWSTANIA LISTOPADOWEGO Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Henryka Żalińskiego Kraków 2016 Dedykuję Rodzicom, Basi i Najukochańszej Agusi WSTĘP Podczas powstania listopadowego w Wojsku Polskim służyło ogółem 115 generałów. W okresie od 29 listopada 1830 roku do 5 października 1831 roku, w różnych okolicznościach, życie straciło 19 spośród nich. Czterech zmarło śmiercią naturalną, czterech poległo w walce z wrogiem, siedmiu zginęło z rąk swych podkomendnych, a kolejnych czterech zostało zamordowanych przez własnych rodaków1. W tej ostatniej grupie znalazł się Antoni Jankowski – bohater niniejszej pracy. Antoni Jankowski (1783–1831) jest postacią mało znaną w historii Polski. Nie odegrał tak spektakularnej roli jak inni polscy dowódcy pierwszej połowy XIX wieku. Służbę wojskową rozpoczął w 1806 roku, jako podporucznik 2. pułku ułanów Wojska Polskiego. Następnie w 1808 roku przeszedł do nowoutworzonego 1. pułku szwoleżerów gwardii cesarskiej. Jako żołnierz napoleoński odbył kampanie 1806–1807 roku w Prusach Wschodnich, 1808 roku w Hiszpanii, 1809 roku przeciw Austrii, 1810–1811 ponownie w Hiszpanii oraz w latach 1812–1814 na terenie Rosji, Niemiec oraz Francji. Uczestniczył w wielu bitwach i potyczkach. Za okazaną waleczność otrzymał z rąk samego cesarza Legię Honorową oraz awansował do stopnia podpułkownika. Po klęsce Napoleona Jankowski powrócił do kraju, gdzie zaciągnął się do armii Królestwa Polskiego. W trakcie służby sprawował dowództwo 1. pułku strzelców konnych oraz pełnił obowiązki fligel – adiutanta cara Mikołaja I. Wraz ze swym pułkiem przyłączył się do powstania listopadowego. Udział w powstaniu oraz wojnie polsko – rosyjskiej 1831 roku stanowił bez wątpienia najważniejszy okres w jego życiu.
    [Show full text]