Plan Odnowy Miejscowości Boleszyn W Gminie Grodziczno Na Lata 2010-2016

Plan Odnowy Miejscowo ści Boleszyn w Gminie Grodziczno na lata 2010-2016

Spis Tre ści

Wst ęp 3 1. Charakterystyka miejscowo ści 3 1.1. Poło żenie geograficzne i administracyjne 3 1.2. Historia miejscowo ści 5 1.3. Struktura przestrzenna miejscowo ści 5 2. Inwentaryzacja zasobów 8 2.1. Demografia, sfera społeczna i gospodarcza 8 2.1.1. Demografia 8 2.1.2. Sfera społeczna 9 2.1.3. Sfera Gospodarcza 13 2.2. Infrastruktura techniczna 16 2.3. Środowisko naturalne 18 2.3.1. Ochrona przyrody 23 2.4. Dziedzictwo kulturowe 24 2.4.1. Ochrona zabytków 26 2.5. Turystyka 26 3. Ocena mocnych i słabych stron - analiza SWOT 32 4. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć 32

2 Wst ęp

Plan Odnowy Miejscowo ści jest dokumentem stanowi ącym zał ącznik do wniosku aplikacyjnego o dofinansowanie inwestycji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Plan Odnowy Miejscowo ści obejmuje w szczególno ści charakterystyk ę miejscowo ści, inwentaryzacj ę zasobów, analiz ę mocnych i słabych stron i perspektyw ę rozwoju oraz opis planowanych przedsi ęwzi ęć . Plan b ędzie aktualizowany i rozszerzany o zapisy dotycz ące inwestycji, dla których gmina b ędzie starała si ę o środki w ramach PROW

1. Charakterystyka miejscowo ści

1.1. Poło żenie geograficzne i administracyjne

Gmina Grodziczno poło żona jest w południowo - zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko - mazurskiego, we wschodniej cz ęś ci powiatu nowomiejskiego. Graniczy z gminami: Lubawa, Nowe Miasto, Rybno, Lidzbark, Kurz ętnik oraz Brzozie. Gmina Grodziczno dzieli si ę na 17 sołectw: Boleszyn, Grodziczno, Katlewo, Kowaliki, Kuligi, Linowiec, Lorki, Montowo, Mroczenko, Mroczno, Nowe Grodziczno, Ostaszewo, Rynek, Swiniarc, Trzcin, Zaj ączkowo oraz Zwiniarz.

Podział administracyjny powiatu nowomiejskiego

Źródło: www.polskiegminy.pl

Boleszyn – wie ś w Polsce poło żona w województwie warmi ńsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno. W latach 1975-1998 miejscowo ść administracyjnie nale żała do województwa toru ńskiego.

Gmina obejmuje 15.427 ha, w tym u żytki rolne stanowi ą 11.848 ha, z czego na grunty orne przypada 10.399 ha, a na trwałe u żytki zielone 1.421 ha, grunty pod lasami i zadrzewieniami 2.443 ha, grunty pod wodami 207 ha, u żytki kopalne - 4 ha, tereny komunikacyjne 424 ha, tereny osiedlowe - 226 ha, nieu żytki - 275 ha.

1% 3%1% 2%

16%

9% 68%

grunty orne użytki zielone lasy siedliska drogi wody nieu żytki

Źródło: www.grodziczno.pl

4 1.2. Historia miejscowo ści

Historia miejscowo ści nieodłącznie zwi ązana jest z powstaniem parafii. Po raz pierwszy miejscowo ść pojawia si ę w źródłach w 1402 r. Parafia najprawdopodobniej powstała w poł. XIV w. Teren Boleszyna otrzymała kapituła chełmi ńska w 1289 r.; ona równie ż sprawowała patronat nad ko ściołem. Pierwotny ko ściół, podobnie jak pó źniejszy, postawiony przed 1653 r., był budowl ą drewnian ą. Obecna świ ątynia powstała w latach 1721 - 1722. Główny remont ko ścioła przeprowadzono w 1921 r. W Boleszynie od XVII w. rozwija si ę kult maryjny zwi ązany z łaskami słyn ącym obrazem umieszczonym w ołtarzu głównym. Gdy na przełomie XVII i XVIII w. wybuchła epidemia cholery, parafianie zwrócili si ę do Matki Bo żej o oddalenie gro źnej choroby. Pro śby zostały wysłuchane. Liczne wota przy obrazie to dowód kultu, który rozwijał si ę tu przez wieki. Ambona wystawiona na zewn ątrz ko ścioła świadczy o du żej ilo ści przybywaj ących pielgrzymów. Parafia prze żywała Misje Ewangelizacyjne od 27 maja do 4 czerwca 2000 r. Ich owocem było powstanie nowych wspólnot: Akcji Katolickiej, młodzie żowych grup modlitewnych: św. Bernadety i Matki Bo żej Fatimskiej. 13 listopada 1999 r. w Sanktuarium Matki Bo żej Bolesnej Boleszy ńskiej odbył si ę Dekanalny Kongres Ró żańcowy. W okresie ostatnich 10 lat dokonano w parafii wielu inwestycji, m.in. generalnego remontu kaplicy św. Huberta i remontu dachu ko ścioła parafialnego. Postawiono nowe ogrodzenie cmentarza parafialnego i poło żono chodnik wokół ko ścioła. Wykonano tak że now ą instalacj ę nagła śniaj ącą oraz przeprowadzono generalny remont organów.

1.3. Struktura przestrzenna miejscowo ści

Na obszarze gminy wydzielono 4 strefy o zró żnicowanych zasadach zagospodarowania i kierunkach polityki przestrzennej: • Strefa I - parkowo-krajobrazowa (obejmuj ąca miejscowo ść Rynek), obejmuje najcenniejsze przyrodniczo tereny w środkowej cz ęś ci gminy - Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Wel oraz teren Welskiego Parku Krajobrazowego. Przewidziana do rozwoju funkcji le śnej, przyrodniczej i turystycznej oraz rolnictwa ekologicznego. • Strefa II - krajobrazowa, obejmuje Buchnowski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz cz ęść terenu „Ostoi Rzeki Wel" w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Przewidziana do rozwoju funkcji le śnej, przyrodniczej i turystycznej oraz rolnictwa ekologicznego. • Strefa III - aktywizacji gospodarczej, obejmuje północno- wschodni ą cz ęść gminy. Przewidziana do rozwoju wielofunkcyjnego - mieszkalnictwa, rzemiosła, wytwórczo ści i składów, bardziej intensywnych form rolnictwa, a w rejonie jeziora Hartowiec równie ż funkcji turystycznej. • Strefa IV - rolniczo-osadnicza, obejmuje południowo-zachodnie tereny gminy. Przewidziana do rozwoju głównie funkcji rolnej

Jako podstawowe kryterium wydzielania stref przyj ęto walory przyrodniczo - krajobrazowe i wra żliwo ść środowiska na działalno ść ludzk ą w oparciu o warunki ekofizjograficzne, prawne formy ochrony przyrody oraz obecne trendy rozwojowe. W obr ębie strefy I i III wydzielono obszary funkcjonalne. Jako kryterium wydzielenia

5 obszarów przyj ęto granice terenów obj ętych ochron ą prawn ą, charakter istniej ącego zagospodarowania, trendy rozwojowe na danym obszarze i predyspozycje terenu do pełnienia okre ślonych funkcji. W obr ębie stref i obszarów funkcjonalnych wydzielono tereny osadnicze oraz w odniesieniu do obszarów, gdzie spodziewany jest znaczny rozwój równie ż tereny rozwojowe. Tereny osadnicze zostały wyznaczone w granicach istniej ącego zainwestowania przy czym tereny wyznaczone pod zabudow ę w obowi ązuj ącym do ko ńca 2002 r planie miejscowym gminy potraktowano jako stan istniej ący, niezale żnie od tego czy zostały zabudowane czy nie.

Boleszyn to duża wie ś o ukształtowanym historycznym, dobrze zachowanym układzie przestrzennym. We wsi z obiektów historycznych zachowały si ę: ko ściół parafialny drewniany z lat 1721-1722, kaplica drewniana z XVIII w. i dzwonnica, park wiejski oraz budynki mieszkalne.

źródło: EC

Ciekawsze budynki to murowane z czerwonej cegły, nie otynkowane z zachowanym 2-połaciowym dachem oraz dekoracj ą elewacji w postaci ceglanych gzymsów kordonowych. Zachowały si ę tak że pierwotne formy otworów okiennych i drzwiowych wraz z drewnian ą stolark ą i łukami odcinkowymi. Na wielu z obiektów zachowało sie pierwotne pokrycie dachowe z dachówka ceramiczn ą.

źródło: EC

2. Inwentaryzacja zasobów

2.1. Demografia, sfera społeczna i gospodarcza

2.1.1. Demografia

Na terenie gminy znajduje si ę 17 sołectw które zamieszkuje 6635 mieszka ńców (31.XII.2009r.), z tego 537 zamieszkuje wie ś Boleszyn.

miejscowo ść 31 .XII .200 9 Boleszyn 537

Ludno ść gminy w podziale na poszczególne miejscowo ści. (lata 2004 - 2008 )

Lp. Miejscowo ść 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 1. Grodziczno 362 370 371 390 395 2. Kowaliki 85 83 84 88 89 3. N.Grodziczno 645 638 639 630 633 4. Jakubkowo 4 3 3 3 2 5. Montowo 490 487 490 481 484 6. Białobłoty 96 97 98 100 103 7 Lorki 198 201 202 207 205 8. Zwiniarz 290 293 288 293 288 9. Świniarc 269 272 272 267 267 10. Katlewo 196 185 186 185 176 11. Ostaszewo 449 449 447 449 454 12. Rynek 256 252 250 247 246 13. Trzcin 276 271 269 260 264 14. Boleszyn 518 518 518 530 537 15. Mroczno 1200 1189 1183 1187 1192 16. Mroczenko 282 281 282 271 282 17. Linowiec 428 428 427 429 429 18. Zaj ączkowo 254 256 260 259 263 19. Kuligi 323 325 325 331 338

Struktura ludno ści w miejscowo ści Boleszyn na dzie ń 31.XII.

2005 2006 2007

wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny M K M K M K M K M K M K M K M K M K 80 82 142 143 25 46 80 110 131 117 29 44 81 86 145 153 29 44

2.1.2. Sfera społeczna

Placówki o charakterze społeczno-kulturalnym w gminie Grodziczno

Sołectwo/ Remiza Świetlica Gospodarstwo Jednostki Dom Miejscowo ść agroturystyczne – Ochotniczej Kultury pensjonaty Stra ży Po żarnej Boleszyn 1 1 - 1 - Grodziczno - - - 1 - Nowe 1 1 - 1 - Grodziczno Katlewo - - - - - Kowaliki 1 1 - 1 - Kuligi 1 1 1 - Linowiec 1 gospodarstwo - 1 agroturystyczne - - [ilo ść miejsc noclegowych 5] Lorki 1 1 - 1 - Montowo - - - - - Mroczenko 1 1 - 1 - Mroczno 1 1 - 1 - Ostaszewo 1 1 - 1 - Świniarc 1 1 - 1 - Rynek - 1 - - - Trzcin 1 - - 1 - Zaj ączkowo 1 1 - 1 - Zwiniarz 1 1 - 1 - Ogółem: Ogółem: 1 Ogółem: Ogółem: 12 gospodarstwo - 5 Ogółem: 13 13 0 miejsc

Gmina Grodziczno posiada 6 szkół podstawowych, oraz 2 gimnazja, w których łącznie uczy si ę 991 dzieci (dane za lipiec 2007 - UG Grodziczno).

9 Wykaz placówek o światowych w Gminie Grodziczno - lipiec 2008 r.

LP. Miejscowo ść Rodzaj Liczba Liczba Liczba placówki uczniów nauczycieli oddziałów 1 BOLESZYN Szkoła 61 11 6 + klasa "0" Podstawowa 2 GRODZICZNO Szkoła 154 20 9 + klasa "0" Podstawowa 3 MONTOWO Szkoła 75 11 6 + klasa "0" Podstawowa 4 MROCZNO Szkoła 191 18 9 + klasa "0" Podstawowa 5 ZAJ ĄCZKOWO Szkoła 102 12 6 + klasa "0" Podstawowa 6 ZWINIARZ Szkoła 80 15 6 + klasa "0" Podstawowa

1 GRODZICZNO Gimnazjum 211 19 8 2 MROCZNO Gimnazjum 117 15 6 Źródło : opracowanie własne na podstawie www.grodziczno.pl i UG Grodziczno

10 Szkoły podstawowe

Szkoła Kl.0 Kl.I Kl.II Kl.III Kl.IV Kl.V Kl.VI Liczba Ogółem Liczba oddziałó dzieci dzieci w bez „0” Grodziczno 17 25 17 23 21 26 25 7 154 137 Boleszyn 6 8 9 10 8 11 9 7 61 55 Mroczno 26 32 32 25 27 25 24 9 191 169 Montowo 14 11 12 9 10 9 10 7 75 61 Zaj ączkowo 13 10 15 15 19 14 16 7 102 90 Zwiniarz 15 7 11 9 16 11 8 7 80 65 Łącznie 91 97 93 92 94 102 95 44 6663 572

Nieruchomo ści – szkoły

Nazwa szkoły Gimnazjum Gimnazjum SP SP SP SP SP SP Mroczno Grodziczno Boleszyn Grodziczno Montowo Mroczno Zaj ączkowo Zwiniarz Mroczno Grodziczno Boleszyn Grodziczno Montowo Mroczno Zaj ączkowo Zwiniarz 4a Lokalizacja budynku 22a 83 12 83 28 22a 21a Sale lekcyjne 6 9 7 10 8 8 7 7 Ogółem 1 1 1 1 1 1 1 1 Pracownie Komputerowe 1 1 1 1 1 1 1 1 Językowe 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 1 1 1 1 0 1 Biblioteka pomieszcz.

SP BOLESZYN - nauczyciele Liczba nauczycieli: 12 Liczba etatów: 10,09

Stopie ń awansu Liczba nauczycieli Sta żyści 2 Kontraktowi 2 Mianowani 6 Dyplomowani 2

Kwalifikacje Liczba nauczycieli historia 1 matematyka 1 w-f 2 Pedagogika 3 wczesnoszkolna przyroda 1 informatyka 1 teologia 1 Biologia 1 oligofrenopedagogika 1 Wychowanie 1 przedszkolne

Na terenie gminy nie ma placówek przedszkolnych. W razie potrzeby dzieci dowo żone s ą indywidualnie do przedszkoli w Nowym Mie ście Lubawskim.

W gminie znajduj ę si ę jedna biblioteka gminna ( w Nowym Grodzicznie) oraz 3 filie tej że biblioteki - w Boleszynie, w Mrocznie oraz w Zwiniarzu.

W gminie działaj ą dwa o środki zdrowia : jeden w Grodzicznie a drugi w Mrocznie. 1) Wiejski O środek Zdrowia w Mrocznie Podstawowa opieka zdrowotna, Poradnia stomatologiczna, Poradnia logopedyczna.

Dodatkowo Zakład realizuje programy profilaktyczne w zakresie chorób układu kr ąż enia, raka szyjki macicy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc

2) Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Grodzicznie

Podstawowa opieka zdrowotna, Poradnia stomatologiczna, Poradnia logopedyczna, Poradnia poło żniczo – ginekologiczna, Poradnia rehabilitacyjna, Poradnia USG

Dodatkowo Zakład realizuje programy profilaktyczne w zakresie chorób układu kr ąż enia, raka szyjki macicy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Natomiast w miejscowo ści Ostaszewo nie ma żadnych obiektów infrastruktury społecznej i mieszka ńcy wsi s ą zmuszeni doje żdżać do poszczególnych miejscowo ści w celu skorzystania z danych usług.

Kapitał społeczny i ludzki

Aktywna działalno ść organizacji pozarz ądowych prowadz ących okre ślon ą przez ustaw ę działalno ść po żytku publicznego, czyli działalno ść społecznie u żyteczn ą w sferze zada ń publicznych, jest istotn ą cech ą społecze ństwa demokratycznego a tak że wa żnym elementem aktywizuj ącym społeczno ść lokaln ą, w tym społeczno ść gminy Grodziczno.

Istotne znaczenie dla ich funkcjonowania ma tak że wymiana do świadcze ń mi ędzy organizacjami oraz współpraca z samorz ądem gminnym.

• Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych W Grodzicznie 13-324 Grodziczno • Stowarzyszenie kulturalno-oświatowe w Grodzicznie. • UKS "HERKULES" Szkoła Podstawowa 13-324 Grodziczno • Grodzickie Stowarzyszenie Kultury Fizycznej 13-324 Grodziczno • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Lorkach • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Grodzicznie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Kuligach • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Zaj ączkowie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Boleszynie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Kowalikach • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Mrocznie • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Świniarcu • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Zwiniarzu • Ochotnicza Stra ż Po żarna w Trzcinie

Na terenie miejscowo ści Boleszyn funkcjonuje jedynie Ochotnicza Stra ż Po żarna.

2.1.3. Sfera Gospodarcza

Bezrobotni zarejestrowani w Gminie Grodziczno (dane Urz ędu Gminy za lipiec 2007)

Sołectwo/ Miejscowo ść Ogółem W tym kobiet męż czyzn Boleszyn 28 18 10 Grodziczno 32 21 11 Nowe Grodziczno 27 17 10 Katlewo 15 10 5 Kowaliki 7 5 2 Kuligi 29 23 6 Linowiec 31 25 6

13 Lorki 10 8 2 Montowo 31 18 13 Mroczenko 16 10 6 Mroczno 69 43 26 Ostaszewo 25 19 6 Świniarc 7 3 4 Rynek 13 8 5 Trzcin 16 9 7 Zaj ączkowo 14 10 4 Zwiniarz 11 7 4 Ogółem: Ogółem: Ogółem: 381 254 127

Liczba bezrobotnych w miejscowo ści Boleszyn na dzie ń 31.XII.:

2002 2003 2004 2005 2006 2007 miejscowo ść K M K M K M K M K M K M Boleszyn 21 23 20 29 17 24 20 20 23 14 17 12

Pracodawcy, przedsi ębiorstwa w miejscowo ści Trzcin

L.p. Imi ę i Nazwisko Nazwa Przedmiot działalno ści 1. Danuta Gali ńska, - Handel detaliczny Boleszyn 7 2. Grzegorz Kotewicz, Usługi Inseminacyjne Działalno ść usługowa Boleszyn 31 zwi ązana z chowem i hodowl ą zwierz ąt. 3. Ewa Chmarzy ńska, - Działalno ść zwi ązana z Boleszyn 40 ochron ą zdrowia ludzkiego – wykonywanie zdj ęć RTG 4. Iwona Wrzosek, Sklep Spo żywczo- Handel detaliczny. Boleszyn 46 Przemysłowy 5. Maciej Gali ński, B & M GALBET Produkcja wyrobów Boleszyn 76 betonowych. 6. Marlena T ęgowska, Junior Odzie ż Dzieci ęca Handel detaliczny Boleszyn 59 i Młodzie żowa 7. Tomasz „TOMEX” Działalno ść usługowa w Koziorzemski, zakresie naprawy i Boleszyn 78 konserwacji statków. 8. Roman Bartkowski, Przedsi ębiorstwo Obróbka mechaniczna Boleszyn 34 Usługowe „Romex” elementów metalowych. 9. Jarosław Stankowski, STAN – MAL Jarosław Naprawa i konserwacja Boleszyn 14 Stankowski statków. 10. Kazimierz Wrzosek, Zakład Budownictwa Roboty budowlane Boleszyn 45 Ogólnego wyko ńczeniowe, Tynkowanie.

14 Rolnictwo i le śnictwo

Rodzaje gruntów w Gminie Grodziczno (w %)

1% 3% 1% 2% 16%

9% 68%

Grunty orne Użytki zielone Lasy Siedliska Drogi Wody Nieu żytki

Źródło : www.grodziczno.pl

Wiod ącą funkcj ą gminy jest funkcja rolna a uzupełniaj ącą obsługa ruchu turystyczno - wypoczynkowego. Gmina Grodziczno wraz jedenastoma innymi gminami byłego województwa toru ńskiego nale ży do "Zielonych Płuc Polski", w/w tereny charakteryzuj ą si ę bardzo wysokimi walorami przyrodniczymi oraz krajobrazowymi co sprzyja turystyce.

Rolnictwo, obok turystyki, jest nadal funkcj ą wiod ącą w gminie. Terenami posiadaj ącymi najbardziej korzystne warunki do rozwoju funkcji rolnej s ą: w strefie III obszar III A - „rolniczy" oraz strefa IV. W strefie l obszar IB- „krajobrazowy" oraz w strefie II „krajobrazowej" istniej ą warunki glebowe korzystne i średnio korzystne do rozwoju funkcji rolnej lecz s ą tu wi ększe ograniczenia wynikaj ące z poło żenia na terenach chronionego krajobrazu. W strefie l obszar IA warunki przyrodnicze s ą mało korzystne dla rolnictwa - niskie klasy gleb bogata rze źba terenu oraz ograniczenia wynikaj ące z poło żenia w obr ębie Welskiego Parku Krajobrazowego.

Charakterystyka gospodarstw rolnych Gminy Grodziczno ze wzgl ędu na zajmowany obszar (lipiec 2007)

Sołectwo/ Miejscowo ść Liczba gospodarstw do 10 ha powy żej 10 ha BOLESZYN 44 43 GRODZICZNO 24 11 NOWE GRODZICZNO 33 39 KATLEWO 7 6 KOWALIKI 3 12 KULIGI 29 23

15 LINOWIEC 20 17 LORKI 15 18 MONTOWO 21 14 MROCZENKO 27 24 MROCZNO 69 77 OSTASZEWO 41 28 ŚWINIARC 25 23 RYNEK 41 17 TRZCIN 35 32 ZAJ ĄCZKOWO 23 18 ZWINIARZ 34 17 Ogółem: 491 Ogółem: 419

Liczba gospodarstw rolnych w miejscowo ści Boleszyn

miejscowo ść liczba gospodarstw Boleszyn 87

2.2. Infrastruktura techniczna

Drogi i Komunikacja publiczna

• Drogi wojewódzkie - długo ść na terenie gminy – 22,258 km • Drogi powiatowe – długo ść na terenie gminy – 46,298 km. • Drogi gminne – 91,0 km w tym 40 km o nawierzchni bitumicznej • Drogi lokalne, wewn ętrzne nie zinwentaryzowane – drogi dojazdowe do pól, gospodarstw i lasów. Nawierzchnia gruntowa i cz ęś ciowo żwirowa

Drogi w miejscowo ści Boleszyn miejscowo ść kategoria drogi nr drogi Boleszyn Powiatowa Nowe Miasto Lubawskie 1335N – Słup Powiatowa Boleszyn – Wielkie 1337N Le źno Gminna Boleszyn - Kowaliki 183017N Gminna Boleszyn – Sugajno 183015N Gminna Boleszyn – Zalesie 183021N Gminna Boleszyn – Zebrze 183019N Gminna Boleszyn – Krzemieniewo 183014N Gminna Boleszyn – Chełsty 183022N

Przez teren gminy przebiega 6 linii PKS (między innymi przez miejscowo ść Boleszyn):

1. Ostróda - Żuromin - Płock 2. Nowe Miasto Lubawskie - Boleszyn - Nowe Miasto Lubawskie 3. Nowe Miasto Lubawskie - Grodziczno - Lubawa

16 4. Nowe Miasto Lubawskie - Grodziczno - Nowe Miasto Lubawskie 5. Lubawa - Lidzbark 6. Olsztyn - Lidzbark (przez Rynek).

Jedyna stacja kolejowa w gminie znajduj ę si ę w Montowie. Jest to cz ęść szlaku kolejowego Warszawa - Gda ńsk. Korzysta z niej du żo mieszka ńców gminy doje żdżaj ących do pracy w Iławie.

Gospodarka wodna i kanalizacyjna

Sie ć wodoci ągowa (główna) na terenie gminy ma 98,8 km długo ści, przył ącza wodoci ągowe maj ą ł ączn ą długo ść 17 km. Ilo ść odbiorców korzystaj ących z sieci wodoci ągowej - 717. Cała sieć wodoci ągowa stanowi własno ść gminy. Stopie ń zwodoci ągowania gminy wynosi obecnie 54%. Roczna konsumpcja wody osi ąga warto ść 146 646 m3. Pozostałe gospodarstwa - w liczbie 611 - korzystaj ą z własnych studni.

Gmina Grodziczno posiada 2 stacje wodoci ągowe: - w Grodzicznie (2 odwierty) - w Mrocznie (2 odwierty) - łącznie 214 km wodoci ągów ( wska źnik wodoci ągowania 15,4) (dane Urz ędu Gminy za lipiec 2007)

miejscowo ść długo ść sieci wodoci ągowej liczba przył ączy Boleszyn 16,8 km 100

Na terenie Gminy Grodziczno brak jest sieci kanalizacyjnej. Na terenie gminy znajduj ą si ę wył ącznie własne zbiorniki do gromadzenia ścieków (szamba).

Gospodarka odpadami

Na terenie gminy Grodziczno prowadzi si ę segregacj ę odpadów. Gmina Grodziczno uczestniczy w programie selektywnej zbiórki odpadów w systemie workowym prowadzonym przez Ekologiczny Zwi ązek Gmin „Działdowszczyzna”. W 2006 r. uruchomiono pilota żowy program odbioru posegregowanych odpadów w 7 miejscowo ściach gminy Grodziczno. Mieszka ńcom dostarczono komplet 3 ró żnokolorowych worków do selektywnej zbiórki plastiku, szkła, papieru wraz z harmonogramem odbioru posegregowanych odpadów. Odbiór nast ępuj ę raz w miesi ącu. W pa ździerniku 2007 r. programem obj ęto wszystkie miejscowo ści gminy Grodziczno. Poza systemem workowym Gmina Grodziczno prowadzi zbiórk ę szkła oraz plastiku w systemie pojemnikowym polegaj ącym na umieszczeniu zestawu odpowiednio oznakowanych pojemników w centralnych punktach miejscowo ści na terenie gminy.

17 Gaz, ogrzewanie

Mieszka ńcy zamieszkuj ący domy jednorodzinne i budynki administracyjne wykorzystuj ą indywidualne źródła ciepła.

Na terenie gminy brak jest sieci gazowej.

Dost ępno ść do energii elektrycznej trójfazowej na terenie gminy mo żna okre śli ć jako dobr ą. W miejscowo ściach Zaj ączkowo i Mr oczno istnieje konieczno ść przebudowy linii energetycznej i transformatorów z uwagi na duże obci ąż enia i wyst ępuj ący spadek napi ęcia w sieci. Na terenie gminy działaj ą 2 elektrownie wodne: - Trzcin na rzece Wel - Lorki na rzece Bałwanka.

2.3. Środowisko naturalne

Gmina Grodziczno le ży w południowo -zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko - mazurskiego, na pograniczu z województwem kujawsko -pomorskim, w powiecie nowomiejskim. Graniczy z gminami: Lubawa, Nowe Miasto Lubawskie, Kurz ętnik, Rybno, Lidzbark, Brz ozie. Według podziału na regiony fizyczno -geograficzne Polski (J. Kondracki, 1998) teren ten le ży w granicach makroregionu Pojezierze Chełmi ńsko-Dobrzy ńskie, w mezoregionie – Garb Lubawski. Gmina Grodziczno zajmuje południowo-zachodni ą, ni żej poło żon ą, cz ęść tego mezoregionu, a jej powierzchnia wynosi 154,13 km2.

Zasi ęg regionu w obr ębie Polski Megaregion Pozaalpejska Europa Środkowa Prowincja Ni ż Środkowoeuropejski Podprowincja Pojezierze Południobałtyckie Makroregion Pojezierze Chełmi ńsko- Dobrzy ńskie Mezoregion Garb Lubawski Zajmowane Polska: województwo jednostki warmi ńsko-mazurskie administracyjne Źródło: ww. pl.wikipedia.org

Geomorfologia

Teren dzisiejszej gminy Grodziczno, podobnie jak cały makroregion, ukształtowany został w okresie ostatniego zlodowacenia. Procesy glacjalne zwi ązane z kolejnymi fazami postoju i recesji l ądolodu spowodowały, że obszar ten został mocno urze źbiony i charakt eryzuje si ę znacznym zró żnicowaniem hipsometrycznym. Wyst ępuje tu wyj ątkowo du że nagromadzenie polodowcowych form rze źby terenu, takich jak m.in. moreny denne, pagórki i wzgórza morenowe, rynny subglacjalne, płaty sandru, wytopiskowe. Najni żej poło żonym ob szarem jest dolina rzeki Wel

18 (poni żej 100m n.p.m.), gł ęboko wci ęta w otaczaj ące tereny wysoczyznowe (140 – 160m n.p.m.). W kierunku północno-wschodnim (Garb Lubawski) teren wznosi si ę i w rejonie na wschód od m. Zwiniarz osi ąga najwi ększ ą wysoko ść 200,8m n.p.m.

Teren gminy Grodziczno, pod wzgl ędem geomorfologicznym, podzieli ć mo żna trzy zasadnicze cz ęś ci: • wysoczyzn ę morenow ą, • dolin ę rz.Wel i rynn ę jeziora Kiełpi ńskiego, nad którym le ży miejscowo ść Rynek • fragmentem sandru Skrwy

Przewa żaj ącą cz ęść obszaru gminy zajmuje wysoczyzna morenowa falista zbudowana głównie z glin ci ęż kich i piasków gliniastych mocnych. Wysoczyzna urozmaicona jest licznymi zagł ębieniami wytopiskowymi i dolinkami erozyjnymi, a tak że pagórkami i wzgórzami morenowymi, których wysoko ść wzgl ędna dochodzi do 10 - 15m. Na terenie gminy, na zachód od Mroczna i na wschód od Grodziczna, wyst ępuj ą te ż równinne fragmenty moreny dennej płaskiej o rz ędnej 140 – 150m n.p.m. Środkow ą cz ęść gminy przecina z południowego wschodu na północny zachód, dolina rzeki Wel. Jest to wci ęta na ok. 30m w stosunku do otaczaj ących terenów wysoczyznowych, rynna subglacjalna o szeroko ści od 50 do ok. 1000m, ograniczona stromymi kraw ędziami. Dolina Welu, w cz ęś ci północno-zachodniej, charakteryzuje si ę wyst ępowaniem form fluwioglacjalnych w postaci erozyjnych równin wód roztopowych oraz „osta ńców” wysoczyznowych, tj. oderwanych fragmentów wysoczyzny morenowej falistej (m.in. wzniesienie na zachód od jez. Linowiec).

Kraw ędzie doliny , o wysoko ści 25 - 30m podlegaj ą intensywnym procesom erozji i są rozci ęte przez liczne boczne dolinki i parowy. U podnó ża tych rozci ęć wytworzyły si ę sto żki napływowe tworz ące w całej dolinie wyra źną stref ę deluwiów zboczowych. Procesy te zaznaczyły si ę szczególnie na południe od jezior Tylickich, gdzie kraw ędź doliny Welu porozcinana jest najintensywniej. Z dolin ą Welu ł ączy si ę subglacjalna rynna Jeziora Kiełpi ńskiego o podobnym ukierunkowaniu (SE-NW) i zagł ębieniu (ok. 30m). W południowo - wschodniej cz ęś ci gminy, na południe od m. Rynek, a tak że płatami na pozostałym terenie gminy, wyst ępuj ą równiny sandrowe pokryte z reguły lasami. S ą to fragmenty rozległego sandru Skrwy, si ęgaj ącego na północy a ż po Lubaw ę. Teren buduj ą tu utwory piaszczyste naniesione z wodami roztopowymi odpływaj ącymi, w trakcie deglacjacji l ądolodu, w kierunku południowym.

Gleby

Na terenie gminy Grodziczno najwi ększe obszary zajmuj ą gleby brunatne wła ściwe i brunatne wyługowane. Wyst ępuj ą one du żymi płatami na całym obszarze, głównie tam gdzie w podło żu zalegaj ą gliny piaszczyste i piaski gliniaste. Słabsze gleby, bielicowe i pseudobielicowe wytworzyły si ę z utworów wodno-lodowcowych-piasków. Ten typ gleb spotka ć mo żna głównie w północnej i południowo-wschodniej cz ęś ci gminy, na obszarach sandrowych. Na wysoczy źnie, małymi płatami, wyst ępuj ą czarne ziemie wła ściwe i zdegradowane wytworzone na podło żu glin i piasków gliniastych mocnych, natomiast w dolinie rz.Wel oraz w dolinkach mniejszych cieków, gleby organiczne – torfowe, murszasto-torfowe oraz mułowo-torfowe.

19 Hydrografia

Pod wzgl ędem hydrograficznym opisywany teren le ży w zlewni rzeki Wel, lewobrze żnego dopływu Drw ęcy. Rzeka ta bierze pocz ątek w pobli żu Jeziora Wielka Dąbrowa, na wysoko ści 231m n.p.m. Powierzchnia zlewni wynosi 799,1km2 a długo ść rzeki 95,8km (W. Mrózek, 1984). Na terenie gminy Grodziczno Wel płynie na odcinku 11,9km z południowego-wschodu na północny-zachód. Jest to typowa rzeka pojezierna, przepływaj ąca przez liczne jeziora i odwadniaj ąca obszary polodowcowe. Na terenie gminy Wel płynie w wi ększości spokojnie, w stosunkowo szerokiej dolinie (miejscami nawet do 1km), ograniczonej wysokimi zboczami wysoczyzny. Szeroko ść koryta cieku wynosi 8 - 10m; średnia gł ęboko ść 0,8 – 1,0m; przepływ średni roczny 5,48m3/s (profil – Kuligi). Spadek rzeki jest zmienny - średnio wynosi 1,24‰, natomiast miejscami, na odcinkach przełomowych (m.in. w rezerwacie „Piekiełko”), dochodzi do 4,1‰. 60Rzeka nabiera wtedy cech potoku górskiego. 4‰, Wel przyjmuje wody licznych dopływów i rowów melioracyjnych, a tak że ma poł ączenie z jeziorami - Kiełpi ńskim i Tylickim. Najwi ększym dopływem Welu jest Wulka (inaczej Pr ątniczka), o powierzchni zlewni 332,6km2 i długo ści 29,3km. Inne wa żniejsze dopływy to dopływ bez nazwy z Jez. Kiełpi ńskiego oraz Katlewka i Bałwanka. Ta ostatnia, z pierwotnego rowu melioracyjnego odprowadzaj ącego wody gruntowe z okolic kopalni kredy jeziornej „Wenecja” po jego pogł ębieniu i przedłu żeniu przeobraziła si ę w główne koryto rzeki Wel, tocz ąc obecnie swe wody przez jezioro Fabryczne.

Na terenie gminy Grodziczno wyst ępuj ą te ż liczne jeziora. Do najwi ększych nale żą : Kiełpi ńskie, Jakubkowskie, Linowiec, Katlewskie, Kulickie. Ponadto jest tu jeszcze 17 innych zbiorników (oczek), których powierzchnia jest wi ększa od 1ha. Najwi ększe na terenie gminy Grodziczno - Jezioro Kiełpi ńskie, podobnie jak poło żona ju ż poza terenem gminy jezioro Tylickie, jest typowym jeziorem rynnowym. Jeziora te charakteryzuj ą si ę w ąskim i długim kształtem, stosunkowo du żą gł ęboko ści ą, w ąsk ą stref ą litoralu i wysokimi brzegami.

Klimat

Klimat obszaru Pojezierza Chełmi ńsko-Dobrzy ńskiego nie odbiega zasadniczo od ogólnych cech klimatu Polski. Tak jak na całym Ni żu charakteryzuje si ę przej ściowo ści ą i du żą zmienno ści ą warunków temperaturowych, opadowych, anemometrycznych (kierunku i pr ędko ści wiatrów), parowania, zachmurzenia i in. Wynika to z faktu ścierania si ę na tym terenie mas powietrza oceanicznego i kontynentalnego. Według rejonizacji rolniczo-klimatycznej Polski Gumi ńskiego (1948) opisywany obszar gminy Grodziczno le ży w granicach dzielnicy mazurskiej (V) charakteryzuj ącej si ę m.in. stosunkowo du żymi wahaniami temperatury i nieco wi ększymi od średniej opadami atmosferycznymi. Charakterystyka klimatyczna gminy Grodziczno, oparta o dane z okolicznych stacji i posterunków meteorologicznych(Lidzbark, Iława, Brodnica), przedstawia si ę nast ępuj ąco: • średnia roczna temperatura powietrza: 7,1oC, • dni z przymrozkami: pow. 130 (pierwsze przymrozki wyst ępuj ą w połowie pa ździernika, a ostanie w ko ńcu kwietnia), • średni opad roczny: 635mm, • pokrywa śnie żna zalega: 60 – 100 dni,

20 • dominacja wiatrów z sektora zachodniego: 45% a ich średnia pr ędko ść : 3,2m/s • parowanie: 490mm (ok. 75% opadu)

Szata ro ślinna

Na terenie gminy Grodziczno zwraca uwag ę obecno ść kilku kompleksów le śnych (np. Rynek-Ostaszewo, wokół jez. Fabrycznego oraz wokół jez. Kiełpi ńskiego). W ich obr ębie stosunkowo du ży udział maj ą lasy gr ądowe, czyli wielogatunkowe lasy li ściaste typowe dla siedlisk żyznych i zwykle umiarkowanie wilgotnych. Z natury ich drzewostan tworz ą ró żne gatunki li ściaste, głównie grab zwyczajny, lipa drobnolistna oraz d ąb szypułkowy i d ąb bezszypułkowy. Jednak obecnie prawie zawsze w najwy ższej warstwie drzewostanu panuje sztucznie wprowadzona sosna zwyczajna. W podszycie gr ądów ro śnie podrost drzew li ściastych oraz leszczyna pospolita i trzmielina brodawkowata. Runo jest bogate, obfituje w gatunki zakwitaj ące wcze śnie, przed pełnym ulistnieniem drzew. Z ro ślin typowych dla runa gr ądu wymieni ć nale ży takie gatunki jak zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, fiołek le śny, narecznica samcza i szczawik zaj ęczy.

Specyficzn ą cech ą omawianej szaty ro ślinnej jest stosunkowo cz ęste wyst ępowanie torfowisk (np. nad jez. Okuminek), w tym obecno ść torfowisk o charakterze naturalnym. W stanie naturalnym zachowały si ę głównie śródle śne torfowiska przej ściowe i wysokie, tj. zwi ązane z wysokim poziomem wód stagnuj ących o niskiej żyzno ści. Specyficzna jest ro ślinno ść tych ekosystemów. W śród licznych mchów torfowców ro śnie tam głównie żurawina błotna i wełnianka pochwowata. Na torfowiskach wysokich wyst ępuje niekiedy chroniona rosiczka okr ągłolistna, wykorzystuj ąca jako źródło azotu ciała schwytanych drobnych zwierz ąt bezkr ęgowych. Warto nadmieni ć, że znaczna cz ęść torfowisk została odwodniona i zamieniona na u żytki zielone. Dotyczy to głównie torfowisk niskich, powstałych w warunkach zasilania wodami płyn ącymi i żyznymi.

Fauna kr ęgowców gminy Grodziczno

Na obszarze gminy Grodziczno przewa żaj ą tereny u żytkowane rolniczo. Jedynie w południowej cz ęś ci gminy, w pobli żu Jeziora Kiełpi ńskiego znajduje si ę obszar le śny nale żą cy do kompleksu administrowanego przez Nadle śnictwo Lidzbark. Mniejsze tereny le śne wyst ępuj ą wzdłu ż cieków wodnych i w s ąsiedztwie jezior. Najwi ększym zbiornikiem wodnym gminy jest Jezioro Kiełpi ńskie (60,8 ha), najwi ększ ą za ś rzek ą - Wel. Omawiany teren charakteryzuje si ę du żą ilo ści ą drobnych zbiorników wodnych (tzw. oczek i bagienek). Ma to niebagatelne znaczenie dla stanu i zró żnicowania fauny gminy. Rzeka Wel na całej swej długo ści w gminie Grodziczno zaliczana jest do krainy pstr ąga. Jest to jeden z niewielu ju ż w Polsce cieków, do którego na tarło wpływaj ą ryby łososiowate, głównie tro ć w ędrowna. Spo śród innych gatunków ryb wyst ępuje tu m. in. lipie ń i pstr ąg potokowy. Ciekawostk ą jest te ż stwierdzenie w Welu przedstawiciela kr ągłoustych - minoga strumieniowego. Powstanie w ostatnich latach kilku zapór przegradzaj ących rzek ę doprowadziło do znacznego ograniczenia populacji tarliskowej troci. W chwili obecnej prowadzone s ą starania, aby wszystkie budowle hydrotechniczne na tej rzece (głównie małe elektrownie wodne) wyposa żone były w tzw. przepławki umo żliwiaj ące swobodn ą w ędrówk ę ryb. Spo śród

21 płazów na terenie gminy Grodziczno stwierdzono występowanie 12 gatunków. S ą to traszki (zwyczajna i grzebieniasta), ropuchy szara i zielona), żaby jeziorkowa, śmieszka oraz zdolny do rozrodu mieszaniec tych gatunków - żaba wodna a tak że żaba trawna i moczarowa), kumak nizinny, grzebiuszka ziemna i rzekotka drzewna. Mo żliwe jest wyst ępowanie trzeciego gatunku ropuchy - paskówki, ale ta informacja wymaga jeszcze potwierdzenia. Gatunkami najliczniej wyst ępuj ącymi na tym terenie są żaby - jeziorkowa i wodna bytuj ące w pobli żu zbiorników wodnych oraz żaba trawna i moczarowa przebywaj ące na wilgotnych ł ąkach i terenach podmokłych oraz w lasach. Spo śród gadów na terenie gminy Grodziczno wyst ępuj ą 3 gatunki jaszczurek - zwinka, żyworódka i padalec czyli jedyna polska jaszczurka beznoga, do złudzenia przypominaj ąca w ęż a.

Wyst ępuj ą tutaj równie ż dwa gatunki w ęż y - żmija zygzakowata i zaskroniec. Żmija będąca jedynym polskim w ęż em jadowitym do ść cz ęsto spotykana jest w lasach otaczaj ących jezioro Kiełpi ńskie. Nie nale ży jednak żmij zabija ć ani niszczy ć stanowisk ich wyst ępowania, poniewa ż s ą one gadami bardzo po żytecznymi, przydatnymi w walce z drobnymi gryzoniami stanowi ącymi du żą cz ęść ich diety. Zró żnicowanie biotopów (tereny rolnicze, bagienka, jeziora, bystra rzeka, lasy) wpływa na du żą liczebno ść najlepiej poznanej grupy zwierz ąt na terenie gminy - ptaków. Łatwo ść i du ża atrakcyjno ść obserwacji ornitofauny przyci ąga szczególnie młodych ludzi i pozwala na uzyskanie bogatego materiału do opracowa ń. Na terenie gminy Grodziczno stwierdzono wyst ępowanie około 130 l ęgowych gatunków ptaków. Niektóre spo śród nich s ą bardzo rzadko obserwowane na Ni żu (np. pluszcz w uroczysku "Piekiełko") czy w ogóle w Polsce (np. b ączek nad Jeziorem Kiełpi ńskim). Na Jeziorze Kiełpi ńskim szczególnie w sezonie przed- i poturystycznym obserwowa ć mo żemy ptaki tak l ęgowe dla tego jeziora, jak i lec ące wiosn ą na l ęgowiska b ądź jesieni ą z nich powracaj ące. Spotykamy tu m. in. perkozy dwuczube, kaczki krzy żówki, g ągoły, głowienki, tracze nurog ęsi, łab ędzie nieme, łyski i inne gatunki ptaków wodnych.

Do ść cz ęsto zaobserwowa ć mo żna równie ż poluj ącego bielika - najwi ększego polskiego ptaka drapie żnego. Jezioro Kiełpi ńskie jest typowym jeziorem rynnowym, z w bardzo w ąskim pasem trzcin przybrze żnych i do ść intensywnie u żytkowanym rekreacyjnie, wobec czego latem w sezonie turystycznym przepłoszone ptaki znikaj ą z tafli wody. Jedynym miejscem ucieczki nad jeziorem jest zarastaj ąca zatoka w jego zachodniej cz ęś ci. To tam wła śnie kryje si ę prawie cała populacja l ęgowa ptaków wodnych i brodz ących. Na mniejszych zbiornikach wodnych obserwowa ć mo żemy najmniejszego z polskich perkozów - perkozka a tak że inne gatunki ptaków, jak kaczki czernice, głowienki czy spo śród ptaków brodz ących - wodnika. Nad rzek ą Wel nie nale ży do rzadko ści barwny zimorodek czy brodziec piskliwy. Z ptaków drapie żnych najcz ęstszymi gatunkami l ęgowymi s ą myszołowy. Kr ążą ce, wypatruj ące zdobyczy ptaki obserwujemy tak na skraju lasów, jak i nad ł ąkami i polami. Ponadto wyst ępuj ą tu jastrz ębie goł ębiarze, krogulce, błotniaki stawowe, a z sokołów - kobuz i pustułka. Drapie żniki nocne reprezentowane s ą przez puszczyka, sow ę uszat ą i pójd źkę. W okolicy wsi Lorki stwierdzono trzmielojada. Na terenie gminy Grodziczno zanotowano wyst ępowanie 45 gatunków ssaków. Najliczniejsz ą grup ę stanowi ą przedstawiciele rz ędu gryzoni, reprezentowanego przez 14 gatunków (m. in. mysz le śną, zaro ślow ą, poln ą, domow ą, nornic ę rud ą, norniki). Poza tym wyst ępuje tu 11 gatunków nietoperzy (najcz ęś ciej spotykane to nocek rudy, nocek Natterera i gacek brunatny), 10 gatunków ssaków z rz ędu drapie żnych (m. in. lis,

22 jenot, borsuk, kuna le śna, kuna domowa, wydra, gronostaj). Rz ąd owado żernych reprezentuj ą: je ż wschodni, rz ęsorek rzeczek (jedyny krajowy ssak posiadaj ący gruczoł jadowy), ryjówka aksamitna, ryjówka malutka. Bardzo ciekaw ą grup ę stanowi kopytna zwierzyna łowna. Najcz ęś ciej zarówno na polach jak i w lesie obserwowa ć mo żemy sarny. W pobli żu ście żki wokół jeziora Kiełpi ńskiego swoje ostoje maj ą jelenie i dziki. Ślady ich bytowania w okolicy południowo-zachodniego brzegu jeziora spotykane s ą prawie na ka żdym kroku. Bardzo rzadko spotka ć te ż tu mo żna wędruj ącego najwi ększego przedstawiciela jeleniowatych - łosia.

2.3.1. Ochrona przyrody

Zielone Płuca Polski

Cały teren powiatu nowomiejskiego znajduje si ę w granicach obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Celem istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, utrzymanie zrównowa żonych struktur przestrzennych dla zapewnienia wysokiego standardu środowiska przyrodniczego.

Obszar Zielonych Płuc Polskich - mapa pogl ądowa

Źródło : www.fzpp.pl

2.4. Dziedzictwo kulturowe

Na krajobraz kulturowy gminy Grodziczno składa si ę krajobraz wiejski o charakterze otwartym. Architektura wiejska to krajobraz w typie lu źnej zabudowy z pewnymi elementami dominuj ącymi jak ko ścioły czy inne obiekty u żyteczno ści publicznej. Do tego doł ącza krajobraz zielony słu żą cy wypoczynkowi, rekreacji i zaspakajaniu potrzeby obcowania z przyrod ą. Na ten element składaj ą si ę ogrody i parki b ędące w ścisłym zwi ązku z architektur ą rezydencjonaln ą i tworz ące z ni ą pewn ą zamkni ętą cało ść .

Na zasoby dziedzictwa kulturowego składaj ą si ę przede wszystkim dzieła architektury świeckiej tj. folwarki w postaci zało żeń dworsko - parkowych i parkowo - pałacowych w ró żnym stopniu zachowania oraz dzieła techniczne jak młyny, cegielnie a tak że układy przestrzenne wsi. W śród obiektów sakralnych dominuj ą świ ątynie a tak że cmentarze. Odr ębn ą grup ę zabytków stanowi ą obiekty archeologiczne posiadaj ące własna form ę krajobrazow ą, s ą to grodziska i kurhany. Istotn ą rol ę pełnią, tak że, obiekty tzw. małej architektury czyli kapliczki, przydro żne krzy że, pomniki i obeliski.

źródło: www.kapliczki.bratian.pl

24 - Ko ściół parafialny p.w. św. Marcina wraz z cmentarzem– pierwotny był wystawiony przed 1653 r. Obecny ko ściół orientowany wzniesiono w latach 1721 –1722. Budowany w konstrukcji zr ębowej, na planie prostok ąta, z krótszym prezbiterium zamkni ętym trójbocznie. Korpus nawowy, szerszy i dłu ższy z dostawion ą na osi od strony zachodniej kwadratow ą wie żę . Boleszyn od XVII wieku słynie z kultu Matki Boskiej Bolesnej, której obraz uchodz ący za cudowny mie ści si ę w ołtarzu głównym. Geneza kultu maryjnego wi ąż e si ę z epidemi ą cholery, która wybuchła w parafii na przełomie XVII i XVIII wieku.

źródło: EC

25 - Kaplica św. Huberta

źródło: EC

2.4.1. Ochrona zabytków

Wykaz nieruchomych obiektów wpisanych do rejestru zabytków Miejscowo ść Obiekt Nr Data Rejestru Wpisu BOLESZYN KAPLICA P.W. ŚW. HUBERTA A-903/T 5 sierpnia 1968 BOLESZYN KO ŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. A-902/T 5 sierpnia ŚW. MARCINA WRAZ Z 1968 CMENTARZEM PRZYKO ŚCIELNYM Źródło: Wojewódzki Urz ąd Ochrony Zabytków w Olsztynie

2.5. Turystyka

Szlaki turystyczne

Na terenie gminy znajduje si ę kilka szlaków turystycznych, niektóre z nich przechodz ą przez teren gminy cz ęś ciowo a niektóre w cało ści. Niemniej jednak wszystkie stanowi ą o potencjale turystycznym tego obszaru.

rodzaj szlaku: samochodowy "Szlak Grunwaldzki" trasa: Olsztyn-Gietrzwałd-Zawady Małe-Stare Jabłonki-Ostróda-Pietrzwałd- Wysoka Wie ś-Lubawa-Sampława-Nowe Miasto Lubawskie-Kurz ętnik- Boleszyn-Lidzbark Działdowski-Działdowo-Nidzica-Rączki-Dąbrówno-

26 St ębark–pole bitwy grunwaldzkiej-Olsztynek-Olsztyn długo ść trasy: 283 km. opis: Szlak Grunwaldzki umo żliwia zwiedzenie południowo – zachodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego.

km.1 km.2 opis 0.00 283.00 Olsztyn , pocz ątek/koniec szlaku, wyjazd z miasta szos ą numer 16 w kierunku Ostródy, Iławy, Grudzi ądza. 17.00 266.00 Gietrzwałd - wie ś gminna w powiecie olszty ńskim, w czasie, gdy Warmia nale żała do Niemiec wa żny o środek polsko ści. Jeden z najbardziej znanych w Polsce o środków kultu maryjnego zwi ązanego z objawieniami w 1877 roku. Nad wsi ą góruje neogotycki ko ściół z II pol. XIX w. powstały w rezultacie przebudowy mniejszej gotyckiej świ ątyni. Naprzeciw ko ścioła dom znanej warmi ńskiej rodziny Samulowskich, Andrzej Samulowski prowadził w nim ksi ęgarnie polsk ą. 29.00 254.00 Zawady Małe - niedaleko od szosy cmentarz i monu ment po świecony pami ęci 120 je ńców z obozu w Działdowie zamordowanych przez Niemców 21 lutego 1945 roku. 31.00 252.00 Stare Jabłonki - znana miejscowo ść wypoczynkowa nad jeziorem Szel ąg Mały w południowej cz ęś ci Lasów Taborskich słyn ących ze strzelistych sosen masztowych. Ze wzgl ędu na atrakcyjne usytuowanie wsi powstało tu kilka o środków turystycznych. Pierwsze wille dla turystów wybudowano w tym uroczo poło żonym zak ątku Mazur pod koniec XIX wieku. W Starych Jabłonkach zaczyna si ę jedna z odnóg systemu dróg wodnych znanego jako Kanał Elbl ąski. 42.00 241.00 Ostróda - miasto powiatowe, jedno z najwi ększych w województwie warmi ńsko – mazurskim (około 40 000 mieszka ńców), usytuowane w zachodniej cz ęś ci Mazur na Pojezierzu Iławskim. Prawa miejskie uzyskało w 1329 roku. Szczególnego uroku dodaje miastu jezioro Drw ęckie , którego zachodnia cz ęść le ży niemal w samym śródmie ściu. Z przystani nad tym jeziorem wyruszaj ą statki na rejsy do Piławek , Starych Jabłonek, Iławy oraz na całodniow ą wycieczk ę do Elbl ąga szlakiem jedynych w Europie pochylni. Warto zwiedzić: Zamek krzy żacki poło żony na nizinie nad jez. Drw ęckim, w płn.- zach. cz ęś ci miasta. W czasie kampanii napoleo ńskiej, zim ą 1807 roku, był przez kilka tygodni siedzib ą Napoleona Bonaparte i jego sztabu. Wielokrotnie przebudowywany. Obecnie mie ści si ę tu m.in. muz eum. Ko ściół parafialny p.w. św. Dominika Savio, znajduj ący si ę w obr ębie dawnego starego miasta, gotycki - z ok.1330-1351, orientowany, murowany z cegły, na wysokiej podmurówce z kamieni polnych. Kościół ewangelicko-augsburski, od 1981 metodystyczny. W udost ępnionej do zwiedzania wie ży skromne muzeum, a z niej do ść rozległy widok na okolice miasta. Ko ściół parafialny p.w. Niepokalanego Pocz ęcia, neogotycki, zbudowany w latach 1856 –1875. Z Ostródy wyjazd pocz ątkowo drog ą nr 16, ale jeszcze w granicach mias ta nale ży zjecha ć na drog ę nr 52 w kierunku Lubawy, Brodnicy, Torunia. 55.00 228.00 za wsi ą Smykowo skrzy żowanie do wsi Pietrzwałd .

27 60.00 223.00 Pietrzwałd - du ża wie ś z drewnianym ko ściołem z XVII wieku, wystrój wn ętrza barokowy. 62.00 221.00 Wysoka Wie ś - najwy żej poło żona miejscowo ść w województwie warmi ńsko-mazurskim. We wsi mały parking, z niego doj ście (kilkaset metrów) do Dylewskiej Góry - 312 m. n.p.m. , najwy ższe wzniesienie w regionie. Na szczycie urz ądzenia retransmisyjne radia i telewizji powstałe w ko ńcu lat 50. Na Dylewskiej Górze zaczyna si ę ciekawa le śna ście żka dydaktyczna prowadz ąca do jeziora Francuskiego . 67.00 216.00 skrzy żowanie , w prawo droga prowadzi do Lubawy, w lewo do pola Bitwy Grunwaldzkiej. 86.00 197.00 Lubawa - miasto w powiecie iławskim, jedno z najstarszych w regionie, powstałe w połowie XIII wieku (dokładna data nie jest znana). Przez stulecia siedziba biskupstwa chełmi ńskiego, do dzi ś wiele interesuj ących zabytków, a w śród nich zało żenie urbanistyczne Starego Miasta z gotyckim ko ściołem św. Anny i renesansow ą kaplic ą Mort ęskich, ruiny zamku biskupiego, gotycki ko ściół św. Jana, drewniany, barokowy ko ściół św. Barbary. 91.00 192.00 Sampława - wie ś nad rzek ą Elszk ą, z gotyckim ko ściołem z XIV wieku, po prawej (północn ej) stronie drogi wyra źnie widoczne grodzisko pruskie. Szlak boczny do Iławy i Szymbarka. 13 km, Iława - miasto powiatowe malowniczo poło żone nad jez. Jeziorak Mały (wokół jeziora promenada) i Jeziorak Du ży ( najdłu ższe w Polsce - 27,5 km długo ści, 34,5 km 2 powierzchni, gł.12 m , nale żą ce do systemu dróg wodnych Kanału Ostródzko-Elbl ąskiego). Prawa miejskie uzyskało w 1305 roku. Z dawnych czasów zachował si ę gotycki ko ściół Przemienienia Pa ńskiego z XIV w. Iława jest dzi ś wa żnym w ęzłem kolejowym na trasie Warszawa-Gda ńsk i Olsztyn – Pozna ń oraz miejscowo ści ą turystyczn ą. 25 km , Szymbark - we wsi, nad jez. Szymbarskim, ruiny najwi ększego zamku województwa warmi ńsko - mazurskiego (97 x 72 m.), z 12 basztami. 99.00 184.00 Bratian - wie ś przy uj ściu rzeki Wel do Drw ęcy. Zało żona przez sandomierskiego rycerza Jana, który wst ąpił do zakonu krzy żackiego, (stał si ę bratem zakonnym - st ąd nazwa miejscowo ści). W drodze do Nowego Miasta Lubawskiego, po prawej stronie, na wzgórzu, widoczny pomnik w Nawrze upami ętniaj ący mieszka ńców miasta i powiatu, którzy ponie śli śmier ć z r ąk hitlerowców i bolszewików w walce o wolno ść i polsko ść . 103.00 180.00 Nowe Miasto Lubawskie - siedziba powiatu. Powstało w pobli żu brodu na Drw ęcy w 1325 roku. Zało żone zostało przez Krzy żaków. Poło żone na pograniczu z Polsk ą wielokrotnie zmieniało przynale żno ść pa ństwow ą. Szczególnie godne uwagi ze wzgl ędu na zachowane zaby tki. Historyczna cz ęść miasta, otoczona sporymi fragmentami murów obronnych, z ocalałymi bramami Brodzk ą i Lubawsk ą, zachowała swój kształt z XIV w. Najcenniejszym zabytkiem miasta jest ko ściół p.w. św. Tomasza. Trójnawowa budowla bazylikowa w stylu gotyck im jest równie stara jak miasto. Forma zewn ętrzna, cho ć pot ęż na i dostojna, nie zapowiada bogactwa, jakie mo żna zobaczy ć wewn ątrz. Ściany ko ścioła pokryte s ą freskami powstałymi w czasie od

28 średniowiecza do XVIII w. Szczególnie ciekawa jest płyta nagrobna Kuno von Liebensteina, miejscowego komtura, przedstawiaj ąca rycerza krzy żackiego w pełnym uzbrojeniu. To wykonane w metalu epitafium wisi na ścianie nawy południowej. Godne uwagi s ą te ż ołtarze i barokowa kaplica grobowa rodziny Działy ńskich, a w niej rene sansowy nagrobek Mikołaja Działy ńskiego. Za Nowym Miastem - 5 km w stron ę Torunia - Kurz ętnik. Z parkingu wej ście na gór ę zamkow ą. Ładny widok na Dolin ę Drw ęcy i Nowe Miasto. 11 lipca 1410 roku pod Kurz ętnikiem król Władysław Jagiełło, dowodz ący wojskami K orony i Litwy, zrezygnował z przej ścia brodu na Drw ęcy w drodze do Malborka i zadecydował o obej ściu źródeł rzeki, by unikn ąć starcia z siłami krzy żackimi. 119.00 164.00 Boleszyn - we wsi mo żna zobaczy ć drewniany ko ściół wykonany z modrzewia. Obiekt powstał na pocz ątku XVIII w. 135.00 148.00 Lidzbark - tradycyjnie zwany Welskim od nazwy rzeki Wel, nad któr ą le ży. Miasto powstało w czasach krzy żackich, jednak nie znamy dokładnej daty uzyskania praw miejskich. Obecnie s ą w nim dwa zabytkowe ko ścioły: jede n gotycki z XIV w., drugi klasycystyczny z pocz. XX. W mie ście istniej ą dwa muzea: po żarnictwa - eksponuj ące historyczne urz ądzenia po żarnicze oraz muzeum Welskiego Parku Krajobrazowego - zapoznaj ące z ciekaw ą przyroda tego chronionego obszaru i mo żliwo ści ami zwiedzenia Parku. Sposobno ść do wypoczynku nad jeziorem. 160.00 123.00 Działdowo – stolica powiatu poło żona nad rzek ą Wkr ą. Osada przy zamku krzy żackim uzyskała prawa miejskie w 1344 roku. Jak wiele miast pogranicza miało burzliwe dzieje. Niszczone by ło wielokrotnie przez ró żne armie. W 1920 roku, jako jedyne miasto mazurskie, znalazło si ę w granicach Polski. Stanowiło wa żny o środek oddziaływania na Polaków na terenie Prus Wschodnich. W czasie II wojny światowej istniał w mie ście, w okolicy stacji kole jowej, obóz hitlerowski - głównie dla wi ęź niów politycznych. Miejsca ka źni Polaków upami ętniaj ą w Działdowie pomniki i tablice. Wartymi zwrócenia uwagi są zabytki miasta, a w śród nich zamek krzy żacki z XIV wieku i rynek z barokowym ratuszem. 184.00 99.00 Nidzica - miasto powiatowe nad rzek ą Nid ą, przywilej lokacyjny otrzymało w 1385 roku. Powstało u stóp poło żonego na wzgórzu zamku krzy żackiego. W okolicach tego miasta rozegrała si ę w sierpniu 1914 roku jedna z pierwszych bitew I Wojny Światowej. (mi ędzy siłami rosyjskimi - pod dowództwem gen. Samsonowa i niemieckimi - pod wodz ą gen. Hindenburga). Bitwa ta znana jako II Bitwa pod Tannenbergiem zako ńczyła si ę zwyci ęstwem Niemców. Miasto zostało niemal doszcz ętnie spalone przez Rosjan w czasie działa ń wojenn ych. Interesuj ącym zabytkiem jest góruj ący nad miastem zamek krzy żacki, a w nim małe muzeum regionalne. Z wie ży zamkowej widok na okolice, m.in. na Tatarski Kamie ń - pot ęż ny głaz narzutowy we wsi Tatary. 197.00 86.00 Łyna - na wschodnim skraju zabudowa ń tej wsi rozpoczyna si ę niezwykle atrakcyjny krajobrazowo rezerwat źródeł rzeki Łyny . Zwiedzanie ułatwiaj ą wyznaczone szlaki turystyczne i platformy widokowe. Z tej miejscowo ści szlak wiedzie przez Dobrzy ń, Szkotowo

29 bocznymi drogami o asfaltowej nawierzchni. 225.00 58.00 Dąbrówno – wie ś, dawniej miasto poło żone mi ędzy dwoma jeziorami ( Dąbrowa Mł. i Wlk.), uzyskało prawa miejskie w 1326 roku. W roku 1410, w nocy z 13 na 14 lipca, miasto - będące pod władz ą Krzy żaków - zostało zdobyte i spalone przez wojsk a Jagiełły. W czasie II wojny światowej poniosło dotkliwe straty. Dzi ś warto obejrze ć ko ściół metodystyczny ( poprzednio ewangelicko-augsburski) z XIV w., z ciekawym wyposa żeniem wn ętrza (m.in. barokowa kaplica rodu Finckensteinów). Uwag ę zwraca te ż neogot ycki ko ściół katolicki o kamiennych ścianach, wybudowany w 1865 roku. 234.00 49.00 Grunwald - pole bitwy. 15 lipca 1410 roku rozegrała si ę w tym miejscu najwi ększa bitwa średniowiecznej Europy zako ńczona zwyci ęstwem zjednoczonych wojsk polskich, litewskich i tatarskich nad wojskami zakonu krzy żackiego. Na polu bitwy wznosi si ę powstałe w 1960 roku, dla upami ętnienia 550 rocznicy zwyci ęstwa, zało żenie pomnikowe zaprojektowane przez prof. J.Cenckiewicza i W. Bandur ę. Składa si ę ono z obelisku o wysoko ści 10 m - z wyrze źbionymi głowami wojów Jagiełły, metalowych masztów o wys. 30 metrów, spi ętych kartuszami herbowymi wojsk bior ących udział w bitwie, amfiteatru z map ą plastyczn ą zorientowan ą w terenie, przedstawiaj ącą układ wojsk przed bitw ą oraz muzeum umieszczonego pod amfiteatrem. W oddaleniu widoczny kamie ń upami ętniaj ący miejsce śmierci w ielkiego mistrza zakonu krzy żackiego, w odległo ści 700 metrów miejsce dawnej kaplicy pobitewnej z 1411 roku. 255.00 28.00 Olsztynek - miasto powstało w 1359 roku przy zamku krzy żackim. Najwybitniejszym jego obywatelem był urodzony tu w 1764 r. leksykograf, tłumacz, rzecznik sprawy polskiej w Prusach - Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (zm. w Gda ńsku 1855). Z dawnych czasów zachowały si ę du że fragmenty murów miejskich wykonanych z kamienia, ko ściół ewangelicki z plebani ą (miejsce urodzenia Mrongowiusza) oraz zamek krzy żacki u żytkowany od niemal dwóch stuleci jako szkoła. Uczył si ę w niej wybitny niemiecki bakteriolog, laureat pierwszej Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny - Emil Behring, twórca szczepionki przeciw t ęż cowi. Najwi ększ ą atrakcj ą Olsztynka jest pow stałe w Królewcu w 1909 roku i przeniesione do Olsztynka w 1941 Muzeum Budownictwa Ludowego, w którym obejrze ć mo żna budowle z Warmii, Mazur, Powi śla i Pruskiej Litwy. Skansen w Olsztynku, stale rozbudowywany, jest jednym z najwi ększych w kraju i w Europie . W okolicy miejscowo ści letniskowe: Mierki, Swaderki, Kurki, Pluski - poło żone w lasach i nad jeziorami. 273.00 10.00 Dorotowo - wie ś nad malowniczym jeziorem Wulpi ńskim (Dorotowskim, Tomaszkowskim), o powierzchni 7,3 km i gł ęboko ści max. 54 m - ładny widok na jezioro z parkingu przy szosie. 283.00 0.00 Olsztyn, koniec/pocz ątek szlaku 1 - kilometry liczone od pocz ątku szlaku 2 - kilometry liczone od ko ńca szlaku

30 Planowane szlaki turystyczne

Rowerowe szlaki turystyczne WPK (koncepcja opracowana w ramach Planu Ochrony) Przebieg całego szlaku kolor + dług długo ś długo ś długo ś rozwi oznakowanie ość ć ć ć linii - „robocze” całeg szlaku szlaku prostej ni ęci (do zmiany w o w poza pomi ę e czasie szlak granic granic dzy szla- realizacji, u ach ami ko ńca ku zgodnie z [A] WPK WPK mi [A/C] przyj ętym [B] [A-B] szlaku[ oznakowaniem C] w całym województwie) Rowerowa Obwodnica zielony R-0 22,4 8,6 13,8 16,8 1,33 wokół WPK (cz. I) Lidzbark – Słup – Boleszyn – Mroczno – Mroczenko – Grodziczno Boleszyn – Kowaliki – niebieski R-4 16,4 10,3 6,1 12,9 1,27 Trzcin – Rynek – Ostaszewo – Gronowo – Jeglia żródło: Projekt Planu ochrony WKP

31 3. Ocena mocnych i słabych stron - analiza SWOT

ANALIZA SWOT

SILNE STRONY SŁABE STRONY

• Atrakcyjny przyrodniczo i kulturowo • Niski stan świadomo ści teren i czyste środowisko przedsi ębiorców w zakresie • Brak uci ąż liwego dla środowiska mo żliwo ści uzyskania pomocy przy przemysłu prowadzeniu działalno ści • Mo żliwo ść produkcji zdrowej gospodarczej żywno ści • Niski wska źnik ludzi wykształconych • Blisko ść Welskiego Parku • Ograniczona mo żliwo ść uzyskania Krajobrazowego pracy • Mo żliwo ść wykorzystania potencjału • Niewystarczaj ąca promocja walorów rolniczego • Słaby stopie ń skanalizowania gminy • Istnienie bardzo atrakcyjnych • Słabo rozwini ęta baza sportowa i obiektów dziedzictwa kulturowego kulturowa • Niedostatecznie rozwini ęta infrastruktura turystyczna (baza noclegowa i gastronomiczna) • Zbyt mała liczba parkingów dla przyje żdżających turystów

SZANSE ZAGRO ŻENIA

• Walory środowiskowe • Pogarszanie si ę stanu infrastruktury • Potencjał rozwojowy turystyki drogowej • Walory kulturowe • Bezrobocie, zwłaszcza wśród • Mo żliwo ści pozyskania środków z UE absolwentów szkół • Rozwój inwestycji poprawiaj ących • Zwi ększenie si ę konkurencyjno ści jako ść życia ludno ści i rynku w zwi ązku z integracj ą zwi ększaj ących mo żliwo ści rozwoju europejsk ą miejscowo ści • Brak stabilno ści uregulowa ń • Szybszy dost ęp do informacji prawnych w zakresie zarz ądzania i • Rozwój turystyki wiejskiej i finansowania gminy agroturystyki, jako mo żliwo ść • Starzenie si ę społecze ństwa pozyskania nowych miejsc pracy oraz • Powolne i skomplikowane zapewnienia dodatkowych źródeł uruchamianie środków unijnych w dochodu wła ścicielom gospodarstw latach 2007-2013 rolnych • Patologie społeczne • Skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy z UE dla rolników

L.p. Nazwa zadania Planowany Warto ść rok realizacji projektu ogółem 1. Budowa kanalizacji sanitarnej 2010 2016 1 000 000,00

2. Gazyfikacja terenu gminy 2010 2016 1 000 000,00

3. Przebudowa drogi gminnej Boleszyn Sugajno 2010 2016 534 000,00

4. Budowa chodników w miejscowości Boleszyn 2010 2016 10 000,00

5. Budowa Świetlicy wiejskiej w Boleszynie 2010 865 317,46

6. Budowa placów zabaw w miejscowościach 2010 2016 20 000,00 gminy 7. Przygotowanie planu zagospodarowania 2010 2016 40 000,00 terenu pod zabudowę na domki jednorodzinne(w kierunku Lidzbarka Welskiego) 8. Stworzenie i aktywizacja Klubów Sportowych 2010 2016 20 000,00

9. Animacja społeczno kulturalna mieszkańców 2010 2016 20 000,00 gminy poprzez zainicjowanie klubów i stowarzyszeń 10. Organizacja imprez sportowych, kulturalnych 2010 2016 20 000,00 oraz integracyjnych

Nazwa zadania 1. Budowa kanalizacji sanitarnej

Cele • Rozwój infrastruktury ochrony środowiska • Poprawa jako ści życia mieszka ńców • Uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej

Przeznaczenie Z inwestycji korzysta ć b ędą mieszka ńcy wsi w sposób bezpo średni oraz po średni poprzez popraw ę jako ści wód gruntowych. Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców Czas realizacji 20 10 201 6 Szacowany koszt 1 000 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania Nazwa zadania 2. Gazyfikacja terenu gminy

Cele • Poprawa dost ępno ści do podstawowych usług dla mieszka ńców

Przeznaczenie Z inwestycji korzysta ć b ędą mieszka ńcy wsi w sposób bezpo średni. Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców, zwi ększenia dost ępno ści do podstawowych usług. Czas realizacji 20 10 – 201 6

Szacowany koszt 1 000 000,00 zł realizacji

34 Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania Nazwa zadania 3. Przebudowa drogi gminnej Boleszyn –Sugajno

Cele • Poprawa jako ści i dost ępno ści wewn ątrz regionalnych poł ącze ń komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym • Zwi ększenie mobilno ści mieszka ńców • Poprawa bezpiecze ństwa

Przeznaczenie Z dróg korzysta ć b ędą przede wszystkim mieszka ńcy wsi Boleszyn oraz całej gminy. Przyczyni si ę to do łatwo ści poruszania si ę po gminie.

Czas realizacji 20 10 – 201 6

Szacowany koszt 534 000,00 realizacji Źródło Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko – finansowania Mazurskiego -środki własne Nazwa zadania 4. Budowa chodników w miejscowości Boleszyn

Cele • Poprawa bezpiecze ństwa • Poprawa atrakcyjno ści miejscowo ści oraz poprawa bezpiecze ństwa mieszka ńców i turystów

Przeznaczenie Z chodników korzysta ć b ędą przede wszystkim mieszka ńcy wsi Boleszyn oraz tury ści. Inwestycja przyczyni si ę to do bezpiecznego poruszania si ę pieszych po miejscowo ści.

35 Czas realizacji 20 10 – 201 6

Szacowany koszt 10 000,00 realizacji Źródło Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko – finansowania Mazurskiego -środki własne Nazwa zadania 5. Budowa świetlicy wiejskiej w Boleszynie

Cele • Poprawa atrakcyjno ści miejscowo ści oraz poprawa bezpiecze ństwa mieszka ńców i turystów • Poprawa jako ści życia mieszka ńców • Poprawa jako ści świadczenia usług edukacyjnych • Poprawa bazy kulturalnej • Zagospodarowanie wolnego czasu mieszka ńców wsi

Przeznaczenie Z świetlicy korzysta ć b ędą przede wszystkim mieszka ńcy wsi Boleszyn oraz tury ści. Inwestycja przyczyni si ę to poprawy jako ści życia mieszka ńców.

Dane techniczne: -powierzchnia zabudowy – 255,48 m2 -powierzchnia całkowita – 294,12m2 -powierzchnia u żytkowa – 251,36 m2 Kubatura – 1174,54 m3 Wymiary budynku 2,24 x 12 m -wysoko ść 6,03m Czas realizacji 20 10 201 6

36 Szacowany koszt 865 317,46 realizacji Źródło Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - finansowania Mazurskiego -środki własne - Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, o ś 3 „Jako ść życia na obszarach wiejskich i ró żnicowanie gospodarki wiejskiej", działanie: „Odnowa i rozwój wsi". Nazwa zadania 6. Budowa placów zabaw w miejscowościach gminy

Cele • Poprawa bazy kulturalnej • Zagospodarowanie wolnego czasu mieszka ńców wsi • Rozwój kultury na terenie wsi • Poprawa jako ści życia mieszka ńców

Przeznaczenie Z inwestycji korzysta ć b ędą mieszka ńcy wsi w sposób bezpo średni. Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców

Czas realizacji 2009 2015

Szacowany koszt 20 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania

Nazwa zadania 7. Przygotowanie planu zagospodarowania terenu pod zabudowę na domki jednorodzinne(w kierunku Lidzbarka Welskiego) Cele • Poprawa atrakcyjno ści miejscowo ści oraz poprawa bezpiecze ństwa mieszka ńców i turystów

37 Przeznaczenie Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców Czas realizacji 2009 2015

Szacowany koszt 40 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania

Nazwa zadania 8. Stworzenie i aktywizacja Klubów Sportowych

Cele • Poprawa jako ści życia mieszka ńców • Poprawa jako ści świadczenia usług edukacyjnych

Przeznaczenie Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców Czas realizacji 200 9 201 5

Szacowany koszt 20 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania 9. Animacja społeczno kulturalna mieszkańców gminy poprzez zainicjowanie Nazwa zadania klubów i stowarzyszeń Cele • Poprawa jako ści życia mieszka ńców • Poprawa jako ści świadczenia usług edukacyjnych

Przeznaczenie Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców

Czas realizacji 200 9 201 5

38 Szacowany koszt 20 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania 10. Organizacja imprez sportowych, kulturalnych oraz integracyjnych Nazwa zadania Cele • Poprawa jako ści życia mieszka ńców • Poprawa jako ści świadczenia usług edukacyjnych

• Poprawa jako ści świadczenia usług sportowo-rekreacyjnych • Popularyzacja kultury fizycznej na terenie wsi

Przeznaczenie Inwestycja przyczyni si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców

Czas realizacji 200 9 201 5 Szacowany koszt 20 000,00 zł realizacji Źródło Środki własne i zewn ętrzne finansowania