Online Werkschrift Drenthe
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
CULTUURHISTORIE GEEFT ENERGIE januari 2019 S amenvatting Duurzame energieopwekking vraagt om een landschapstypen ontstaan, waarvan de mentaliteit nieuwe visie op het bestaande landschap. De van de pioniers en de sociale impact daarvan op energietransitie heeft niet alleen ruimtelijk grote de gemeenschap voelbaar en zelfs kenmerkend impact, maar op alle facetten, ook sociaal en waren. De denkwijzen en houdingen zijn vaak economisch. Dit inspiratiedocument geeft inzicht in nog steeds met het landschap verbonden. Ze navigatie de cultuurhistorie van Drenthe, rode lijn is het almaar bepalen voor een deel de identiteit van gebieden. 2 Samenvatting veranderende landschap. Het Drentse landschap is In dit inspiratiedocument worden zes verhaallijnen 4 Leeswijzer gemaakt door mensenhanden en heeft sterke relaties onderscheiden, die elkaar in de tijd min of meer 6 Achtergrond met de eerdere energietransities, zoals hakhout, opvolgen: de prehistorie, het esdorpenlandschap, 10 Cultuurhistorie als inspiratie turfwinning, gas en elektriciteit. Deze verbanden de randveenontginningen, de veenkoloniën, de 21 De Drentse Energie Code en de sociale structuur die Drenthe kenmerkt ruilverkavelingen en de oliecrisis. In de verhaallijnen 31 Publiekscampagne bieden aanleiding voor ‘gereedschappen’ om de is de nadruk gelegd op de verbanden die ze houden 46 Energiecoach ruimtetransitie huidige energietransitie verder op gang te helpen. met de energietransitie die op dat moment speelde 47 Colofon Het inspiratiedocument is bedoeld voor een brede en welke ruimtelijke en sociale gevolgen dit had. 49 Doelgroepen doelgroep, maar is vooral gericht op de provincie 50 Behoeften gebruikers Drenthe, Drentse gemeenten, belangengroepen en Drentse Energie Code 53 Verhaallijn Prehistorie lokale energiecoöperaties. L erend van deze (landschaps)geschiedenis zijn er 60 Verhaallijn Esdorpenlandschap voor Drenthe drie sleutelprincipes die ingezet kunnen 70 Verhaallijn Randveenontginningen Verhaallijnen worden bij de huidige energietransitie, zij vormen de 77 Verhaallijn Veenkoloniën I n Drenthe zijn door de eeuwen verschillende Drentse Energie Code: 88 Verhaallijn Ruilverkavelingen 98 Verhaallijn Oliecrisis 2 1. Borg de balans tussen initiatieven van ‘binnen’ en Gereedschappen ‘buiten’. En zorg voor balans in de lusten en lasten O m handen en voeten te geven aan de Drentse hiervan. Energie Code biedt dit inspiratiedocument concrete 2. Omdenken! Waar kan de energietransitie een gereedschappen om aan de slag te gaan. Het waardevolle investering zijn in het landschap? voorstel luidt om een brede publiekscampagne navigatie Optimaliseer daarbij de gebruikswaarde, te voeren, geregisseerd en gefaciliteerd door 2 Samenvatting belevingswaarde en toekomstwaarde van het de Provincie Drenthe. De publiekscampagne 4 Leeswijzer landschap. biedt ruimte voor activiteiten als werkplaatsen, 6 Achtergrond 3. Houd rekening met de factor tijd, een goede gesprektafels en masterclasses. Daarnaast kunnen 10 Cultuurhistorie als inspiratie omgang met tijdelijkheid van een ontwikkeling er middelen ontwikkeld worden om de campagne 21 De Drentse Energie Code en de toekomstwaarde ervan is mede bepalend te ondersteunen, zoals een korte film, een lespakket, 31 Publiekscampagne voor de kwaliteit van een initiatief. een voorbeeldenreeks en een fototentoonstelling. 46 Energiecoach ruimtetransitie Een derde pijler in de publiekscampagne kan zijn 47 Colofon het introduceren van een energiecoach. Deze zorgt 49 Doelgroepen voor professionele begeleiding bij lokale initiatieven 50 Behoeften gebruikers zodat de kennis over cultuurhistorie en ontwerp 53 Verhaallijn Prehistorie op inspirerende wijze wordt ingebracht bij de 60 Verhaallijn Esdorpenlandschap planvorming. 70 Verhaallijn Randveenontginningen 77 Verhaallijn Veenkoloniën 88 Verhaallijn Ruilverkavelingen 98 Verhaallijn Oliecrisis 3 L eeswijzer Dit inspiratiedocument is opgesteld door Het structuren en sturingsmechanismen opgeleverd. Oversticht in opdracht van de provincie Drenthe. Vervolgens nemen we u mee langs de groepen en De provincie Drenthe wil in 2050 volledig partijen die bevraagd zijn op hun behoeften ten energieneutraal zijn en heeft daarbij behoefte aan aanzien van de energietransitie, om uit te komen bij praktische gereedschappen voor ruimtelijke en de gereedschappen die onze onderzoeksexercitie navigatie sociale kwaliteit. Zij vraagt daarbij om op basis van heeft opgeleverd. 2 Samenvatting de cultuurhistorie van de provincie op regionaal 4 Leeswijzer en provinciaal niveau inspiratie, aanleidingen In korte, bondige hoofdstukken kunt u door dit 6 Achtergrond of praktische handvatten te bieden voor de inspiratiedocument bladeren. Wie meer verdieping of 10 Cultuurhistorie als inspiratie uitleg nodig heeft, kan doorklikken naar de gewenste energietransitie. De provincie zet in haar cultuurnota 21 De Drentse Energie Code 2017-2020 De Verbeelding van Drenthe nadrukkelijk informatie. Wij wensen u veel leesplezier en hopen 31 Publiekscampagne in op het toepasbaar maken van historisch onderzoek dat de geboden handreiking snel en kordaat wordt 46 Energiecoach ruimtetransitie bij de vraagstukken in het heden. Daarmee wil ze geïntegreerd in het denken en handelen over de 47 Colofon ervaringen uit het Drentse verleden verbinden met urgente en grootschalige opgave waar we met zijn 49 Doelgroepen deze grote maatschappelijke opgave. allen voor staan. 50 Behoeften gebruikers 53 Verhaallijn Prehistorie In dit inspiratiedocument laten we u eerst 60 Verhaallijn Esdorpenlandschap kennis maken met de boeiende historische 70 Verhaallijn Randveenontginningen verhalen over de ontstaansgeschiedenis van 77 Verhaallijn Veenkoloniën Drenthe. Deze hebben naast kenmerkende 88 Verhaallijn Ruilverkavelingen landschapstypen ook sociaal-maatschappelijke 98 Verhaallijn Oliecrisis 4 Inspiratie voor het tijdperk na fossiele brandstof Even voorstellen: Bertha 85. Ze loopt op eigen houtje door de stad. Wie een glaasje melk van haar wil, kan afrekenen via een app. De melkrobot wordt aangedreven door het methaangas dat navigatie de dieren produceren bij het verteren van hun voedsel. ‘Cow&Co’ is een futuristisch concept van ontwerpers Anastasia Eggers en 2 Samenvatting 4 Leeswijzer Ottonie von Roeder. Ze zijn finalist van de Post-Fossil City Contest, 6 Achtergrond een ideeënwedstrijd over het tijdperk na fossiele brandstoffen. 10 Cultuurhistorie als inspiratie Het idee werd gekozen uit 250 inzendingen uit de hele wereld. 21 De Drentse Energie Code 31 Publiekscampagne 46 Energiecoach ruimtetransitie 47 Colofon 49 Doelgroepen © foto: Cow&Co 50 Behoeften gebruikers 53 Verhaallijn Prehistorie 60 Verhaallijn Esdorpenlandschap 70 Verhaallijn Randveenontginningen 77 Verhaallijn Veenkoloniën 88 Verhaallijn Ruilverkavelingen 98 Verhaallijn Oliecrisis 5 Achtergrond H et landschap om ons heen verandert; dat is niets Verandering tornt aan wat we hebben, aan wat we nieuws. Door de eeuwen heen heeft de mens het kennen en vraagt daarom om een zorgvuldigheid. landschap naar zijn hand gezet voor akkerbouw Die zorgvuldigheid is ook nodig om het tempo die de en veeteelt en om in zijn behoefte aan warmte en verandering behoeft niet te frustreren. energie te voorzien. Ook nu bevinden we ons in een navigatie transitieperiode wat energiewinning betreft. Het is Het mentale landschap 2 Samenvatting een grote, belangrijke en urgente opgave. Zeker nu Cultuurhistorie in Drenthe manifesteert zich behalve 4 Leeswijzer we met z’n allen van het gas af gaan is er geen uitstel in talrijke gebouwen, objecten en landschappen, 6 Achtergrond meer mogelijk. in de verhalen en gebruiken die met al deze zaken 10 Cultuurhistorie als inspiratie verbonden zijn. Verhalen over het ontstaan, het 21 De Drentse Energie Code gebruik, de bewoning en de veranderingen. Vaak gaan Ergens in de ontwikkeling van het landschap om 31 Publiekscampagne ons heen is de energievoorziening buiten beeld ze over de mensen die hun stempel hebben gedrukt 46 Energiecoach ruimtetransitie geraakt. De herintroductie van het zelf zorg dragen op de verschijningsvorm. Dat is voor het landschap 47 Colofon voor eigen energie is een nieuwe taak en van een niet anders. Zo zijn er door de eeuwen verschillende 49 Doelgroepen schaal die zich niet eenvoudig lokaal laat inpassen. landschapstypen ontstaan, waarvan de mentaliteit van 50 Behoeften gebruikers Duurzame energieopwekking vraagt om een nieuwe de gangmakers en de sociale impact daarvan op de 53 Verhaallijn Prehistorie visie op het bestaande landschap. De energietransitie gemeenschap voelbaar en zelfs kenmerkend waren. 60 Verhaallijn Esdorpenlandschap heeft niet alleen ruimtelijk grote impact, maar op alle De denkwijzen en houdingen zijn vaak nog met het 70 Verhaallijn Randveenontginningen facetten, ook sociaal en economisch. Het vraagt om landschap verbonden. Ze bepalen voor een deel de 77 Verhaallijn Veenkoloniën het creëren van nieuwe energielandschappen en om identiteit van gebieden. 88 Verhaallijn Ruilverkavelingen afspraken hoe met elkaar om te gaan in dit proces. 98 Verhaallijn Oliecrisis 6 F ysiek ingrijpen in deze landschappen door de energieopgave betekent dan ook ingrijpen in een sociale structuur. Kennis van deze structuur, van de betekenis en reikwijdte ervan, van de verhalen die er aan ten grondslag liggen, is daarom onontbeerlijk navigatie en een wezenlijke leidraad voor en bij verandering. 2 Samenvatting Initiatiefnemers, bestuurders, ontwerpers en andere 4 Leeswijzer betrokkenen zullen dit ter harte moeten nemen. 6 Achtergrond 10 Cultuurhistorie als inspiratie Zes verhaallijnen