Wersal, Plebiscyt I Co Dalej Na Warmii I Mazurach?
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
The exhibition Versailles, the Plebiscite and the Zasadniczym celem wystawy Wersal, plebiscyt future of Warmia and Masuria explores the key i co dalej na Warmii i Mazurach? jest pokazanie political, social and economic factors which af- najważniejszych uwarunkowań politycznych, fected the vote and created a space for reflection społecznych i ekonomicznych, które doprowa- on civil, ethnic, and national affiliation. These dziły do głosowania plebiscytowego, wytworzyły factors include elements of social communica- przestrzeń do refleksji nad przynależnością pań- tion in the form of the Treaty of Versailles and stwową, etniczną i narodową. Do tych uwarun- kowań należą elementy komunikacji społecznej declarations made by state authorities, regime w postaci postanowień traktatu wersalskiego oraz transformations, border shifts, major events deklaracji władz państwowych, zmiany ustrojo- of international consequence, local initiatives we i terytorialne, istotne wydarzenia o znaczeniu taken by various community organisations and międzynarodowym, a także lokalne inicjatywy opinions shaped by activists, teachers and local w formie działań różnych organizacji społecz- newspapers. The economy factors resulted chief- nych oraz opinie kształtowane przez działaczy, ly from the havoc wrought by war and the need nauczycieli czy środowiska prenumeratorów lo- for reconstruction of many towns and public in- kalnych gazet. Są to też czynniki ekonomiczne frastructure in East Prussia. The decision to issue wynikające ze zniszczeń spowodowanych dzia- emergency money (Notgeld) in the region also łaniami wojennymi, koniecznością odbudowy played a role, as did the patronage of German cit- WERSAL, PLEBISCYT wielu miejscowości i infrastruktury użyteczności ies over the towns that suffered particularly dra- publicznej w Prusach Wschodnich. Należą do matic losses during the war. Finally, the mecha- nich również decyzje o emisji pieniędzy zastęp- I CO DALEJ nisms of democracy were largely influenced by czych (notgeldów) w regionie, patronaty miast the living conditions of the voters, including niemieckich nad tymi miejscowościami, które zostały szczególnie dotknięte działaniami wojen- their social and political standpoints, social and NA WARMII I MAZURACH? nymi. Do ważnych uwarunkowań mechanizmów physical security and perspectives for the future. demokracji należy sytuacja życiowa wyborców, The exhibition is accompanied by a catalogue która obejmuje zarówno ich postawy społeczne and educational initiatives. i polityczne, poczucie bezpieczeństwa socjalnego Curators: Dr Małgorzata Gałęziowska, Dr Se- VERSAILLES, THE PLEBISCITE i fizycznego, jak i perspektywy życiowe. bastian Mierzyński. Wystawie towarzyszą katalog oraz działania To celebrate the centennial of the momen- AND THE FUTURE edukacyjne. tous events in regional history, the Museum of Kuratorzy: dr Małgorzata Gałęziowska, dr Se- Warmia and Masuria received co-financing for bastian Mierzyński. the temporary exhibition Versailles, the Plebiscite, OF WARMIA AND MASURIA Z okazji 100. rocznicy zdarzeń znaczących dla and the future of Warmia and Masuria (12 March regionu Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie 2020 – March 2021) from the resources of the otrzymało dofinansowanie na realizację wystawy Minister of Culture and National Heritage as part czasowej (12 marca 2020 – marzec 2021) Wer- of the Culture Promotion Fund and the Region- sal, plebiscyt i co dalej na Warmii i Mazurach? al Government of the Warmińsko-Mazurskie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Na- rodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Voivodeship. Kultury, oraz środków samorządu województwa warmińsko-mazurskiego. MEDIA PAtroNAGE PAtronAT MEDIALNY ISBN 978-83-60016-58-9 WERSAL, PLEBISCYT I CO DALEJ NA WARMII I MAZURACH? VERSAILLES, THE PLEBISCITE, AND THE FUTURE OF WARMIA AND MASURIA 1 W realizację projektu wystawy czasowej wraz z katalogiem Wersal, plebiscyt i co dalej na Warmii i Mazurach? ręce, serce i intelekt włożyli / The temporary exhibition and the catalogue Versailles, the Plebiscite and the future of Warmia and Masuria came to life thanks to the hearts, minds and work of: Kuratorzy – opracowanie merytoryczne, eduKacyjne i promocja / curators – content curation, educational activities, promotion dr Małgorzata Gałęziowska, dr Sebastian Mierzyński pracownia ds. pozysKiwania Funduszy / Fundraising studio Sekcja Zamówień Publicznych i Monitoringu Wydatków / Public Procurement and Cost Monitoring Section Joanna Konecka, Mariusz Korpalski, Alicja Mieczkowska pracownia plastyczna / arts studio Renata Wielgan, Marta Wójcicka-Schulz (współpraca / cooperation – Leszek Sokoll) archiwum / archives Elżbieta Krupa, Grzegorz Kumorowicz, Bartosz Olszewski, Magdalena Wałkuska dział Finansowo-Księgowy / Finance and accounting department WERSAL, PLEBISCYT Małgorzata Czajka, Marzena Bartlewska, Ryszarda Rybak, Krystyna Wróbel seKcja techniczno-gospodarcza / technical and maintenance section Grzegorz Czajkowski, Piotr Grygianiec, Andrzej Orłowski, Piotr Skowroński, Waldemar Wasilewski I CO DALEJ dział eduKacji, promocji i wydawnictw / education, promotion, and publishing department Agata Drozdek, Agata Grzegorczyk-Wosiek, Łukasz Kulicki, Milena Piskorska, Karolina Przespolewska NA WARMII I MAZURACH? dział obsługi zwiedzających i organizacji wystaw / visitor care and exhibition department Barbara Berkiewicz, Magdalena Biryło, Małgorzata Dudzińska, Krystyna Horba, Martyna Jakubiak, Joanna Jurewicz, Urszula Malicka, Ewa Mamajek, Beata Skowrońska, Małgorzata Staniszewska, Damian Żokowski inFormatycy / inFormation technology specialists Krzysztof Polonis, Krzysztof Raiński VERSAILLES, THE PLEBISCITE, dział inwentarzy / inventory department Anna Dryl, Paweł Kowalkowski, Anna Mrówka-Richert AND THE FUTURE OF ARMIA Na wystawie prezentowane są przedmioty zabytkowe z kolekcji Działu Historii i Etnografii, Działu Sztuki Dawnej W i Rzemiosła Artystycznego, Biblioteki oraz Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie / The exhibition presents historical artefacts from the collection of the Department of History and Ethnography, the Department of Artistic Heritage and Handicrafts, the Library and the Department of Contemporary Art of the Museum of Warmia and Masuria in Olsztyn. AND ASURIA M przedmiotów zabytKowych na wystawę użyczyli / historical arteFacts For the exhibition were provided through the courtesy oF: Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku / The Museum of Folk Construction – Ethnographic Park in Olsztynek, Piotr Kowalski, Jacek Moczulski, Michał Semczyszyn, Piotr Żuchowski Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury / Co-financed with the resources of the Minister of Culture and National Heritage as part of the Culture Promotion Fund Dofinansowano ze środków samorządu województwa warmińsko-mazurskiego / Co-financed with the resources of the Regional Government of the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship Labor omnia vincit! – Wergiliusz/Virgil 2 3 wstęp INTRODUCTION roku 2018 jako naród obchodziliśmy stu- z Plebiscytem na Warmii, Mazurach i Powiślu, tak n 2018, Poland as a nation celebrated the centen- Mierzyński prepared a narrative leading through lecie odzyskania niepodległości, co dla by jego przebieg i rezultaty prowadziły nas do po- nial of regained independence, which to most the circumstances surrounding the Warmia, Masuria W większości z nas jednoznaczne było ze kazania procesów i zjawisk uniwersalnych. Ekspo- I equalled one hundred years of re-established and Powisle plebiscite, using its course and results stuleciem przywrócenia państwowości polskiej. Jed- zycja, która wiedzie nas przez cztery sale olsztyń- Polish statehood. However, statehood is inextricably to show us universal processes and phenomena. nakże państwowość nierozerwalnie związana jest skiego zamku, zwane barokowymi, rozpoczyna się linked with administrative borders, which in the case The exhibition, set up in four baroque chambers of z administracyjnymi granicami, co w przypadku na traumie I wojny światowej i budowaniu mitu of Warmińsko-Mazurskie Voivodeship means that the Olsztyn castle, begins with the trauma of World obecnego województwa warmińsko-mazurskiego bitwy tannenberskiej. W drugiej sali zostały zapre- only a small part of our region found itself within the War I and the building of the myth of the battle of oznacza, że tylko niewielka część naszego regionu zentowane ustalenia traktatu wersalskiego i sam Second Polish Republic in 1918. With these historical Tannenberg. The second chamber shows the stipula- znalazła się w 1918 roku w granicach II Rzeczypospo- Plebiscyt 1920 roku. W trzeciej sali poznajemy życie facts in mind, the Museum of Warmia and Mazury tions of the Treaty of Versailles and the Plebiscite of litej. Uwzględniając te historyczne fakty, Muzeum codzienne i rzeczywistość po Plebiscycie, aż dociera- has prepared an exhibition for the centennial of Pol- 1920 itself. In the third chamber, we learn about the Warmii i Mazur z okazji stulecia odzyskania niepod- my do ostatniej sali, gdzie ekspozycja ogniskuje się ish independence, entitled In the Service of Independ- daily life and reality after the Plebiscite, until in the ległości przez Polskę przygotowało wystawę W służ- na dotykalnych, doświadczalnych konsekwencjach ence. Patriotic Telegrams 1895–1939. The preparations last chamber the exhibition focuses on the palpable, bie niepodległości. Telegramy patriotyczne 1895–1939. To wyboru. Ta ostatnia sala jest zadaniem postawionym for this jubilee exhibition