Według Rastrowej Mapy Podziału Hydrograficznego Polski Bacha (Struga usytuowany jest w centralnej cz ęś ci Regionu Chełmi ńsko-Toru ńskiego. Na tle potwierdzeniem zanieczyszcze ń pochodzenia rolniczego. Wcze śniejsze badania tej PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO KOMENTARZ Toru ńska) wypływa z mokradła w okolicach miejscowo ści Wronie koło W ąbrze źna. sąsiednich regionów klimatycznych wyró żnia si ę on nieco wi ększ ą cz ęsto ści ą rzeki wskazuj ą na pogarszanie jej stanu sanitarnego, a tak że zwi ększenie zawarto ści Natomiast na mapach topograficznych odcinkiem źródłowym oznaczono ciek wyst ępowania dni z pogod ą bardzo ciepł ą z du żym zachmurzeniem. Dni takich zwi ązków biogennych (Pius 2015). Aktywno ść człowieka w zakresie przeciwdziałania degradacji środowiska DO MAPY SOZOLOGICZNEJ wypływaj ący z mokradła na wschód od Nielubia. Całkowita powierzchnia zlewni średnio w roku jest tutaj ponad 16. Charakterystyczne s ą tak że dni przymrozkowe Zgniłka jest najwi ększym dopływem Strugi Toru ńskiej i odwadnia silnie przyrodniczego polega na wła ściwym wprowadzaniu podstaw przyrodniczych wynosi 371 km 2, a długo ść rzeki 51,5 km. Na analizowanym obszarze Struga bardzo chłodne, z du żym zachmurzeniem bez opadów. Na podstawie Atlasu Klimatu zmeliorowane obszary upraw rolniczych. Jej zlewnia równie ż nale ży do obszarów i proekologicznych do planowania przestrzennego oraz na umiej ętnym stosowaniu W SKALI 1:50 000 Toru ńska oraz zasilaj ące j ą cieki odwadniaj ą intensywnie zmeliorowane tereny. Polski (Lorenc 2005) mo żna stwierdzi ć, i ż w latach 1971–2000 na tym obszarze szczególnie nara żonych na zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego. instalacji technicznych i procesów technologicznych ograniczaj ących lub Gęsto ść sieci drenów wynosi tu około 67–80 km/km 2 (Celmer i in. 1996). Dopływ średnie ci śnienie atmosferyczne wynosiło 1015–1016 hPa, dominowały wiatry Odwadnia silnie zmeliorowane obszary upraw rolniczych. Badania przeprowadzone likwiduj ących procesy degradacji środowiska. Działalno ść w tym kierunku obejmuje ARKUSZ N-34-98-B spod Wieldz ądza jest jednym z wi ększych dopływów Strugi Toru ńskiej. Ciek ten z sektora zachodniego, o do ść znacznej pr ędko ści ( średnio 3,5–4,0 m/s), w 2013 roku wykazały dobry stan ekologiczny, nie stwierdzono podwy ższenia st ęż eń wi ęc cały szereg zabiegów, procesów, nakazów i zalece ń, tak że podniesienie wypływa na wysoko ści około 105 m n.p.m. na północ od Jeziora Wieldz ądzkiego usłonecznienie si ęgało 1550–1650 godz./rok, a średnia temperatura powietrza była zwi ązków biogennych. W porównaniu z wcze śniejszymi badaniami pogorszył si ę świadomo ści ekologicznej mieszka ńców. W czterech miejscowo ściach arkusza WĄBRZE ŹNO i poni żej tego jeziora jest ju ż ciekiem stałym. Nast ępnie, przepływa przez Jezioro do ść wysoka i wynosiła około 8,0° C. Jest to region o niskiej sumie rocznej opadów nieco stan sanitarny cieku (Pius 2015). zlokalizowano oczyszczalnie ścieków. Sie ć kanalizacji sanitarnej i burzowej Płu żnickie, Wieczno Północne i Południowe nosz ąca na tym odcinku nazw ę Kanału (około 550 mm). Urozmaicona orografia terenu oraz zróżnicowane pokrycie szat ą Wody Strugi W ąbrzeskiej były badane w 2008 roku wg innej metodyki. Struga wyst ępuje w Wąbrze źnie oraz cz ęś ciowo w Ry ńsku, Płu żnicy, Nowej Wsi Wieczno. Omawiany odcinek zlewni Bachy jeszcze na pocz ątku XIX wieku był ro ślinn ą sprzyjaj ą formowaniu si ę lokalnych warunków topoklimatycznych. jest odbiornikiem ścieków z miejskiej oczyszczalni komunalnej w W ąbrze źnie, które Królewskiej, a w pozostałych miejscowo ściach jest jej brak. Na wi ększo ści Opracował zespół w składzie: obszarem bezodpływowym i Jezioro Wieczno nie było wł ączone w żaden znacz ąco wpływaj ą na jako ść jej wód. Aktualnie oczyszczalnia ścieków analizowanego obszaru gospodarka odpadami jest uregulowana, co nie zmienia Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Bo żena powierzchniowy system sieci rzecznej. W wyniku przeprowadzonej melioracji Kanał FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO w Wąbrze źnie jest w rozbudowie i modernizacji maj ącej na celu przyj ęcie wi ększej faktu konieczno ści zorganizowania kompleksowego systemu gromadzenia, Pius Wieczno wł ączył około 100 km 2 dodatkowej zlewni do Strugi Toru ńskiej. ilo ści ścieków, a tak że dostosowanie technologii do obowi ązuj ących przepisów segregacji i wywozu odpadów. W Wąbrze źnie funkcjonuje stacja utylizacji odpadów Północno-wschodnia cz ęść obszaru odwadniana jest przez Kanał Sicie ński Opisywany obszar, mimo rolniczego charakteru, cechuje si ę wyst ępowaniem ochrony środowiska. metod ą recyclingu, a w skrajnie południowej cz ęś ci na granicy arkusza stacja (Sitno). Ciek ten jest dopływem Lutryny (zlewnia Osy). Cała zlewnia Kanału obiektów obj ętych ochron ą prawn ą. Gleby chronione zdecydowanie dominuj ą w śród Rozpoznanie stanu czysto ści oraz stanu ekologicznego jezior na analizowanym utylizacji odpadów metod ą kompostowania. W dwóch punktach arkusza prowadzony OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU Sicie ńskiego jest silnie zdrenowana i zmeliorowana. gruntów ornych, a niewielkie fragmenty lasów pełni ą funkcj ę wodochronn ą. obszarze jest ograniczone do trzech obiektów: jeziora Wieczno Północne, jeziora jest monitoring środowiska przyrodniczego w oparciu o sie ć regionaln ą. W granicach analizowanego obszaru znajduje si ę 17 jezior o powierzchni W zasi ęgu analizowanego arkusza zlokalizowano 27 pomników przyrody (Tabela 2), Wieczno Południowe oraz Jeziora Zamkowego. Warunki morfometryczne oraz Poło żenie fizycznogeograficzne przekraczaj ącej 1 ha (Tabela 1). Do najwi ększych z nich nale żą : Wieczno 1 rezerwat przyrody, kilkadziesi ąt u żytków ekologicznych, w tym 5 o znacznej znaczny udział gruntów ornych w zlewni jeziora Wieczno Południowe sprawiły, że REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne opracowanym Południowe, Wieczno Północne oraz Jezioro Zamkowe. Jezioro Mlewieckie powierzchni, a tak że wytypowano 2 obszary chronionego krajobrazu (OChK). jest ono poza kategori ą w odporno ści na degradacj ę. Natomiast gł ębsze jezioro przez Kondrackiego (2000), obszar obj ęty arkuszem mapy W ąbrze źno poło żony jest o porównywalnej do Jeziora Zamkowego powierzchni wyst ępuje na arkuszu jedynie Poło żony na północny-wschód od wsi Wronie rezerwat le śny Wronie o powierzchni Wieczno Północne znalazło si ę w III kategorii, pomimo podobnych warunków Na obszarze obj ętym arkuszem mapy W ąbrze źno, w obr ębie wyrobiska w granicach podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (315) i makroregionu fragmentarycznie w południowej jego cz ęś ci. 68,74 ha ustanowiony został w 1978 roku w celu ochrony lasu li ściastego o charakterze użytkowania gruntów w jego zlewni bezpo średniej. Badania przeprowadzone materiałów budowlanych na zachód od Mlewa, na styku z arkuszem s ąsiednim Pojezierze Chełmi ńsko-Dobrzy ńskie (315.1). Na opisywanym obszarze wyró żni ć naturalnym, ze stanowiskiem buka na granicy zasi ęgu. W śród zespołów le śnych w 2012 roku wg aktualnej metodyki wskazały umiarkowany stan ekologiczny jeziora (Chełm ża) wyst ępuje rolna forma rekultywacji środowiska przyrodniczego. mo żna tylko jeden mezoregion – Pojezierze Chełmi ńskie (315.11). Poło żenie arkusza Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne. wyró żnia si ę buczyna ni żowa, gr ąd subkontynentalny i ols porzeczkowy. Drzewostan Wieczno Północne oraz dobry stan ekologiczny jeziora Wieczno Południowe. NIEU ŻYTKI na tle schematycznej sieci hydrograficznej oraz wa żniejszych miejscowo ści Wys. Powierzchnia [ha] Gł ęb. Gł ęb. stanowi buk wraz z licznymi domieszkami d ębu, jesiona i graba, a dodatkowo wyst ępuj ą Obydwa jeziora były w przeszło ści zanieczyszczane zarówno przez zwi ązki Obj ęto ść Lp. Nazwa jeziora [m plani- śred. maks. przedstawia poni ższa rycina. IR Ś KJP AJP [tys. m 3] gatunki ro ślin rzadkich i chronionych (R ąkowski i in. 2005). biogeniczne z obszarów rolniczych, jak i ścieki odprowadzane bez oczyszczania n.p.m.] metr [m] [m] W zasi ęgu przestrzennym opisywanego arkusza zarejestrowano kilka Znaczn ą powierzchni ę arkusza zajmuje OChK torfowiskowo-jeziorno-le śny Zgniłka i bez pozwolenia z indywidualnych posesji zlokalizowanych w jego pobli żu. Po 1. Frydek (Okonin) 94,7 25,4 26,0 25,4 27,2 1829,1 7,2 24,0 nieu żytków naturogenicznych. Koncentruj ą si ę one głównie w otoczeniu jeziora 2. Gł ęboczek 89,3 - 10,0 10,5 10,9 609,0 5,8 17,3 – Wieczno – Wronie. Ten poło żony w centralnej cz ęś ci obszar chroniony obejmuje uporz ądkowaniu gospodarki wodno- ściekowej w gminie Płu żnica dopływ Wieczno, jeziora Zamkowego oraz jeziora Ka ża. 3. Jeziorek - - 4,8 - 6,4 - - - najwi ększy w województwie kompleks torfowiskowy ze zbiorowiskami ro ślinnymi zanieczyszcze ń punktowych do jezior znacz ąco zmalał co znajduje swoje 4. Płu żnickie 91,2 43,4 43,5 43,4 44,7 438,7 1,0 1,7 torfowisk przej ściowych i niskich oraz zbiorowisk zaro ślowych i le śnych, a tak że odzwierciedlenie w aktualnej jako ści wód. 5. Radowiskie 91,0 - 11,0 10,5 11,1 126,0 1,2 1,8 OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 6. Sicie ńskie (Sitno) - 48,3 51,0 48,3 49,0 541,1 1,1 3,0 wodnych, z szeregiem gatunków chronionych i rzadkich. W jego obr ębie le ży tak że Tabela 4. Stan czysto ści badanych cieków i jezior. I STOPNIA JEGO DEGRADACJI 7. Szczurkowskie 94,8 - 26,0 25,3 26,4 480,7 1,9 2,8 jezioro Wieczno stanowi ące miejsce l ęgowe wielu gatunków ptactwa oraz wszystkie 8. Wieldz ądzkie (Wieldz ądz) 98,5 43,5 41,0 43,5 41,0 2385,1 5,5 13,0 obszary le śne, w tym rezerwat Wronie ( Przyroda województwa …1992). Punkt Kategoria 9. Wro skie - - 4,7 - 5,1 - - - Rzeka lub jezioro / Ocena stanu ń Lp. pomiarowo- Rok podatno ści na Stan środowiska przyrodniczego analizowanego arkusza wynika 10. Zamkowe (W brzeskie) 94,8 69,6 70,0 69,6 70,8 4132,8 5,9 18,0 W skrajnie południowo-wschodniej cz ęś ci wyst ępuje fragment OChK Dolina km biegu rzeki ekologicznego ą kontrolny degradacj ę z funkcjonowania jednego zasadniczego geoekosystemu, tj. zwartej powierzchni 11. Ka ża (Korza) - - 8,5 - 9,1 - - - Drw ęcy, który jest wa żnym kompleksem przyrodniczym o znaczeniu ponadregionalnym. 1. Jezioro Zamkowe - 2009 umiarkowany - 12. Mlewieckie 87,0 84,4 70,0 84,4 70,0 1613,9 1,9 4,3 wysoczyzny morenowej (Wysoczyzny Chełmi ńska) z niewielkim obszarem le śnym 2. Wieczno Północne - 2012 umiarkowany - 13. Ka żeniec (Ka żaniec) - - 10,0 - 9,0 - - - Tabela 2. Pomniki przyrody. w centralnej cz ęś ci. Wymieniony geokompleks wpływa na degradacj ę całego 14. Sza ńce - - 5,7 - 5,1 - - - 3. Wieczno Południowe - 2012 dobry - Lp.* Lokalizacja Pomnik przyrody Zgniłka uj ście do Strugi analizowanego obszaru, co wynika z intensywnej gospodarki rolnej na tym terenie 15. Wieczno Północne 91,0 147,6 133,5 147,6 143,0 5420,1 3,7 18,3 4. 2007 P - 16. Wieczno Południowe 91,0 199,4 183,5 199,4 191,6 4358,2 2,2 4,1 1. Le śn. Wronie (oddz. 25) jodła pospolita (3 szt.) (km 0,2) Toru ńskiej zwi ązanej m.in. z bardzo dobrymi i dobrymi kompleksami ornymi o najwy ższej 2. Le śn. Wronie (oddz. 25) jodła pospolita (5 szt.) 17. Zdrójno - - 1,7 - 1,2 - - - * w zwi ązku z obowi ązuj ącym Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 pa ździernika 2014 r. i wysokiej przydatno ści rolniczej, a tak że du żej tradycji uprawy ziemi w tym regionie. 3. Józefkowo (park) buk zwyczajny IR Ś – Instytut Rybactwa Śródl ądowego w Olsztynie w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz. U. 2014, poz. 1482), Dodatkowo, na stan środowiska w północno-wschodniej cz ęś ci obszaru ma wpływ 4. Józefkowo (park) buk zwyczajny które wprowadziło zmian ę klasyfikacji wska źników jako ści wód w ciekach naturalnych, jeziorach i innych KJP – Katalog Jezior Polski A. Choi ński (2006) 5. Józefkowo (park) dąb szypułkowy najwi ększy obszar miejsko-przemysłowy arkusza – W ąbrze źno. Stan ekologiczny AJP – Atlas Jezior Polski , praca zbiorowa pod red. J. Ja ńczaka (1997) zbiornikach wodnych, na mapie nie stosuje si ę symboli dotycz ących jako ści wód powierzchniowych 6. Józefkowo (las przy parku) dąb szypułkowy (10 szt.) w punktach pomiarowych. wybranych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak powietrze 7. Józefkowo (las przy parku) lipa drobnolistna Jezioro Wieczno, które stanowiło jeden akwen, aktualnie podzielone jest na atmosferyczne i gleby oraz wody podziemne jest zadawalaj cy. Najwi ksze 8. Józefkowo (las przy parku) lipa drobnolistna Jezioro Zamkowe poło żone w obr ębie miasta W ąbrze źno nara żone jest ą ę dwa rozł ączne – Wieczno Północne oraz Wieczno Południowe. Cz ęść północna jest 9. Le śn. Wronie (oddz. 37) dąb szypułkowy szczególnie na presj ę antropogeniczn ą zwi ązan ą m.in. z turystyk ą czy zabudow ą zró żnicowanie w ocenie stanu środowiska dotyczy wód powierzchniowych. zdecydowanie gł ębsza, maksymalna gł ęboko ść wynosi 18 m, w cz ęś ci południowej 10. Józefkowo dąb szypułkowy wokół jeziora. Zostało ono zaliczone do III klasy podatno ści na degradacj ę. Ocena Wi ększo ść zdiagnozowanych zagro żeń i problemów w funkcjonowaniu wynika tylko 4 m. Obecnie jezioro Wieczno Północne zajmuje powierzchni ę 147,6 ha, 11. Czaple dąb szypułkowy z intensywnej gospodarki i produkcji rolnej. Zlewnie rzek i jezior u żytkowane aleja 339 drzew (jesion wyniosły, kasztanowiec zwyczajny, stanu ekologicznego przeprowadzona w 2009 roku wykazała umiarkowany stan natomiast Wieczno Południowe 199,4 ha. Jeziora poł ączone s ą ze sob ą sztucznym 12. droga Płu żnica – Orłowo grab pospolity, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, klon jawor) ekologiczny (Pius 2015). intensywnie przez rolnictwo s ą szczególne nara żone na zanieczyszczenia. kanałem, a poziom wód regulowany jest za pomoc ą zastawki, zlokalizowanej na 13. Ostrowo wyspa na jeziorze Wieczno Rozproszona zabudowa rolnicza, zazwyczaj bez kanalizacji oraz zanieczyszczenia 14. My śliwiec dąb szypułkowy wypływie z jeziora Wieczno Południowe. Obszar zlewni bezpo średniej u żytkowany obszarowe sprawiaj ą, że do rzek dostaj ą si ę znaczne ilo ści zanieczyszcze ń. 15. Wąbrze źno dąb szypułkowy Degradacja wód podziemnych jest rolniczo, a jedynie w najbli ższym s ąsiedztwie jezior wyst ępuj ą lasy (Pius 2015). 16. Le śn. Nielub (oddz. 49) głóg jednoszyjkowy, wi ąz szypułkowy Pod wzgl ędem chemicznym wody czwartorz ędowe nale żą do typu HCO 3-Ca W wybranych miejscach wyst ępuj ą składowiska surowców, zarówno przemysłowych, Jezioro Wieldz ądzkie jest niewielkim zbiornikiem, którego zlewnia u żytkowana jest 17. Pod Młynik jesion wyniosły Karol i charakteryzuj ą si ę podwy ższon ą zawarto ści ą żelaza oraz manganu w stosunku do jak i rolniczych oraz składowiska paliw. Przebiegaj ące przez opisywany obszar linie rolniczo. Gruty orne poło żone s ą w pobli żu linii brzegowej jeziora, przez co nara żone 18. Le śn. Nielub (oddz. 69) głaz narzutowy infrastruktury drogowej, kolejowej i energetycznej s ą lokalnymi emitorami hałasu 19. Le śn. Czystochleb (oddz. 65) dąb szypułkowy (2 szt.) obowi ązuj ących parametrów wód przeznaczonych do spo życia. Natomiast na obszarach jest ono na degradacj . Jezioro Zamkowe jest gł bokim rynnowym zbiornikiem ę ę 20. Trzciano lipa drobnolistna słabo izolowanych wody cz ęsto przekraczaj ą normy dla azotu amonowego oraz i źródłem zró żnicowanych zanieczyszcze ń. Liczne źródła niskiej emisji gazów i pyłów o rozwini ętej linii brzegowej. Le ży w bezpo średnim s ąsiedztwie miasta W ąbrze źno 21. Ry ńsk dąb szypułkowy (4 szt.), kasztanowiec zwyczajny (1 szt.) azotanowego (Filar 2002). Ze wzgl ędu na stosunkowo dobr ą izolacj ę poziomów stanowi ą jedynie miejscowe zagro żenie dla stanu środowiska. 22. Ry ńsk dąb szypułkowy (4 szt.) oraz pól uprawnych. wodono śnych stopie ń zagro żenia na opisywanym obszarze ustalono na niski. Pewnym 23. Ry ńsk cis pospolity (Cis Mikołaja z Ry ńska) 24. W gorzyn kasztanowiec zwyczajny (drzewo szcz tkowe po rozłamaniu) zagro żeniem mog ą by ć zanieczyszczone wody powierzchniowe, które stykaj ą si ę WSKAZANIA DOTYCZ ĄCE KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA Wody podziemne ę ą Budowa geologiczna 25. Pi ątkowo dąb, jesion wyniosły z wodami podziemnymi. Ze wzgl ędu na usytuowanie punktowych źródeł Według regionalizacji hydrogeologicznej analizowany obszar znajduje si ę 26. Pluskow sy d b Obszar obj ęty arkuszem W ąbrze źno cechuje si ę zło żon ą budow ą geologiczn ą ę ą zanieczyszcze ń średni stopie ń zagro żenia wód podziemnych wyst ępuje w rejonie Analizowany obszar pełni głównie funkcj ę rolnicz ą. Z tego te ż wzgl ędu w subregionie chełmi ńsko-dobrzy ńskim (Paczy ński 1995). Wydzielono tutaj jeden 27. Mlewiec dąb (4 szt.) co wynika z faktu jego usytuowania w obr ębie strefy tektonicznej Teisseyrea– Ludowic, Wałycza oraz W ąbrze źna. Do potencjalnie bardzo gro źnych źródeł wi ększo ść wskaza ń dotycz ących kształtowania i ochrony środowiska dotyczy główny u żytkowy poziom wodono śny. Jest to czwartorz ędowy poziom wodono śny Tornquista (T–T) rozgraniczaj ącej prekambryjsk ą platform ę wschodniej Europy * numeracja zgodna z numeracj ą na mapie zanieczyszcze ń mo żna zaliczy ć Zakłady Tworzyw Sztucznych Ergis SA w W ąbrze źnie. funkcjonowania krajobrazów rolniczych. W ich obr ębie istotnym wskazaniem jest w piaskach i żwirach o mi ąż szo ści do 40 m. Wody paleoge ńsko-neoge ńskie i platform ę paleozoiczn ą środkowej i zachodniej Europy (Po żaryski 1974, Po żaryski W latach 2000–2004 WIO Ś w Bydgoszczy prowadził ocen ę jako ści wód podziemnych ochrona gleb, a tak że wód powierzchniowych szkodliwymi zwi ązkami zwi ązanymi ujmowane s ą tylko w jednej studni i zostały wydzielone jako podrz ędny poziom Użytkami ekologicznymi zostały obj ęte pozostało ści ekosystemów o istotnym i in. 1982). W rejonie tym wyró żni ć mo żna kilka pi ęter strukturalnych. Na w Czystochlebie oraz W ąbrze źnie. W Czystochlebie jako ść wód oceniono na I/II, z gospodark ą roln ą. W tym celu nale ży podj ąć działania w sektorze rolnictwa wodono śny (Filar 2002). Główny poziom wodono śny zalega na gł ęboko ści 15–50 m znaczeniu dla zachowania unikalnych zasobów genowych i środowiskowych. Na kaledo ńskim i waryscyjskim pi ętrze strukturalnym tworz ącym struktur ę synklinaln ą obszarze arkusza formy takiej ochrony spotykane s głównie w lasach otaczaj cych natomiast w W ąbrze źnie wody z uj ęcia zaklasyfikowano do klasy średniej jako ści – i gospodarki wodnej, dotycz ące m.in. okresów nawo żenia i ogranicze ń w stosowaniu i jest dobrze izolowany od powierzchni. Jego wydajno ść jest zmienna i wynosi od ą ą o osi NW–SE, tzw. obni żenie toru ńskie (Niewiarowski, Wilczy ński 1979), zalega Wronie, na południe od Nielubia, a tak że wokół jeziora Wieczno i obejmuj ą głównie III klasa. Główn ą przyczyn ą było podwy ższenie zawarto ści żelaza oraz podwy ższona ich nawozów, wielko ści dawek i sposobów ich wprowadzania do środowiska, warunków 30–70 m 3 h-1 . Spływ wód podziemnych odbywa si ę zgodnie z baz ą drena żow ą, pi ętro permsko-mezozoiczne, tworz ące nieck ę warszawsk ą ( środkowa cz ęść niecki mętno ść (Pius 2015). przechowywania nawozów naturalnych oraz post ępowania z odciekami. w kierunku do doliny Wisły lub Drw ęcy. śródle śne bagna oraz podmokłe ł ąki i pastwiska. brze żnej). W obr ębie tej struktury zaznaczaj ą si ę kopuły wysadów solnych. Pod Znaczna cz ęść arkusza (za wyj ątkiem gminy Płu żnica i Chełm ża) przynale ży Szczegółowy wykaz takich zalece ń zawarty jest w Rozporz ądzeniu nr 2 Dyrektora W rejonie Jarantowic ze wzgl ędu na znaczny udział osadów paleoge ńsko- koniec mezozoiku (faza laramijska) nast ąpiło wyniesienie wału środkowopolskiego, do tzw. obszaru Zielonych Płuc Polski , które został wyodr ębniony w planie Degradacja powietrza atmosferycznego RZGW w Gda ńsku (2013). neoge ńskich w postaci wkładek w ęgla brunatnego, iłów oraz pyłów brak jest stopniowe spłycanie zbiornika morskiego, w efekcie, w eocenie górnym przestrzennego zagospodarowania kraju ze wzgl ędu na szczególne znaczenie dla Analizowany obszar cechuje si ę znacznym nagromadzeniem lokalnych Budowa sieci kanalizacyjnej w miejscowo ściach jej pozbawionych oraz budowa użytkowego poziomu wodono śnego. Wydzielono tam jedynie podrz ędny poziom w warunkach l ądowych rozpocz ął si ę okres denudacji i niszczenia starszych funkcjonowania przyrody w Polsce i wyst ępowanie na nim wielu cennych obiektów emitorów pyłowych i gazowych (Tabela 5). Do najwi ększych z nich nale żą : zakłady oczyszczalni ścieków stanowi ą podstawowe elementy maj ące na celu wodono śny, który wyst ępuje na gł ęboko ści od 5 do 15 m. Jego średnia mi ąż szo ść eoce ńskich osadów. Kolejna transgresja morska w oligocenie zaznacza się przyrodniczych. produkcyjne w W ąbrze źnie, Nielubiu, Wroniu, Wałyczu, Orłowie, Czystochlebie przeciwdziałanie degradacji środowiska. Redukcja negatywnego wpływu rolnictwa na wynosi 20 m a potencjalna przewodno ść 225 m 2/24h (Filar 2002). sedymentacj ą płytkiego morza, która ko ńczy si ę pod koniec tego okresu Formy ochrony środowiska dodatkowo uzupełnia kilkana ście uj ęć wód i Pi ątkowie. Lokalnymi, uci ąż liwymi emitorami odoru s ą liczne gospodarstwa rolne wody powierzchniowe oraz podziemne mo że odbywa ć si ę poprzez działania rolno- Na analizowanym terenie nie s ą prowadzone obserwacje dynamiki wód (Niewiarowski, Wilczy ński 1979, Piwocki 1971). W miocenie górnym w warunkach podziemnych. Na opisywanym obszarze nie wytypowano obszarów najwy ższej ochrony i hodowlane w tym m.in. w D ąbrówce, Wroniu, Bartoszewicach, Czystochlebie, środowiskowe. Nale ży tworzy ć biologiczne strefy ochronne wzdłu ż uj ęć wód oraz podziemnych. Najbli ższy punkt badawczy PIG-PIB znajduje si ę na s ąsiednim zbiorników śródl ądowych wykształciły si ę piaski kwarcowe z przewarstwieniami w obr ębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (Kleczkowski 1990). Orzechówku oraz Mlewicach, a tak że osadniki w Uci ąż u, Trzciankach, Nielubiu, cieków i jezior. Ponadto istotnym elementem ochrony wód mo że by ć odtwarzanie obszarze w Kornatowie. Jest nim studnia wiercona o gł ęboko ści 87 m, w której mułków i w ęgla brunatnego (warstwy adamowskie) oraz iły z przewarstwieniami Udokumentowane zło ża, głównie kruszyw naturalnych, a tak że surowców skalnych Przydworzu, Orzechówku i Zapluskow ęsach i lakiernia w Sierakowie. Ze wzgl ędu na małej retencji, która przyczynia si ę do przechwytywania biogenów spływaj ących z pół gł ęboko ść ustalonego zwierciadła wody wynosi 26,5 m (Pius 2015). mułków (warstwy pozna ńskie dolne). Schyłek neogenu (pliocen) to okres wyst ępuj ą w kilku wybranych obszarach. sprzyjaj ące warunki naturalne i korzystne u żytkowanie terenu wyst ępuj ą tu turbiny uprawnych. Ze wzgl ędu na pozytywn ą rol ę ekologiczn ą i krajobrazow ą, jak ą odgrywa wiatrowe (Nowa Wie ś Królewska, Płu żnica, Pluskow ęsy), które s ą lokalnymi źródłami do ść zwarty, o przebiegu południkowym kompleks le śny, wymaga on szczególnej intensywnej erozji i denudacji w efekcie czego powstały doliny i obni żenia w podło żu Gleby hałasu. Do grupy tych emitorów nale ży ponadto stolarnia w W ąbrze źnie, tartak dbało ści w zakresie utrzymania jako ści i stało ści jego ekosystemów. podczwartorz ędowym, wyrównania powierzchni terenu. Kompleks zlodowace ń Zró żnicowana rze źba terenu, utwory powierzchniowe oraz uwarunkowania DEGRADACJA KOMPONETÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO w Wałyczu i Pluskow ęsach oraz tor motocrossowy w Ludowicach. środkowopolskich (odry i warty) reprezentuj ą wzgl ędnie zwarte pokłady glin klimatyczne maj ą zasadniczy wpływ na wykształcenie si ę charakteru pokryw Do innych zada ń w zakresie kształtowania i ochrony środowiska zaliczy ć mo żna: W sezonie grzewczym zagro żenie stanowi ą źródła niskiej emisji gazów i pyłów • morenowych i towarzysz ących im osadów, które były dodatkowo pogł ębiane glebowych i ich przydatno ść rolnicz ą. Gleby na obszarze analizowanego arkusza s ą Degradacja powierzchni terenu zachowanie i funkcjonowanie drobnych hydrotopów, wysp le śnych i zadrzewie ń z terenów zabudowanych, głównie z okolic W ąbrze źna, Płu żnicy, Ry ńska, a tak że w czasie najstarszych plejstoce ńskich zlodowace ń. W wyniku tych procesów podło że bardzo zró żnicowane pod wzgl ędem ich przydatno ści rolniczej. Obszary W obr ębie arkusza W ąbrze źno obszary nara żone na degradacj ę powierzchni śródpolnych przy jednoczesnym tworzeniu nowych, podczwartorz dowe na analizowanym obszarze wykazuje du e deniwelacje innych mniejszych miejscowo ści na całym opisywanym obszarze. • ę ż w północnej, północno-zachodniej oraz skrajnie południowo-wschodniej cz ęś ci terenu wyst ępuj ą jedynie w obr ębie zboczy gł ęboko wci ętych dolin i niektórych ustabilizowanie lokalnych procesów stokowych w obr ębie zboczy dolin, rynien Na podstawie Raportu o stanie środowiska… (2013), na obszarze analiz nie dochodz ące maksymalnie do 173 m. Najwy żej wznosi si ę ono w północno- arkusza pokrywaj ą si ę z zasi ęgiem płaskiej i falistej wysoczyzny morenowej, rynien subglacjalnych, np. Strugi na północ od Plebanki, rynny na północ od Wronia, i zagł ębie ń wytopiskowych, zanotowano przekroczenia dopuszczalnych st ęż eń dwutlenku w ęgla, dwutlenku • wschodniej cz ęś ci obszaru w okolicy Jarantowic, Łopatek – ponad 100,0 m n.p.m., zbudowane s ą z glin zwałowych wykształconych w postaci glin lekkich, średnich wschodniego zbocza rynny wykorzystywanej przez Bach ę i zachodniego zbocza doskonalenie gospodarki odpadami, w tym polepszenie systemu odbioru azotu i pyłu zawieszonego. najni żej za ś w centralnej cz ęś ci obszaru w dnie uj ściowego odcinka rozległego i ci ęż kich, lokalnie z piasków gliniastych mocnych i lekkich. Na tych obszarach rynny zaj ętej przez jeziora Ka żeniec i Jeziorek. W miejscach tych mog ą zachodzi ć odpadów komunalnych i ich deponowania na istniej ących składowiskach, Źródłem liniowych emisji zanieczyszcze ń pyłowych, gazowych oraz hałasu s ą • obni żenia (kopalna dolina rzeczna), które opada ze wschodu na zachód do wykształciły si ę żyzne gleby brunatne, wła ściwe, wyługowane i kwa śne oraz procesy denudacyjne oraz erozyjne. Do innych form degradacji nale żą czynne likwidacj ę niekontrolowanych miejsc składowania odpadów w otoczeniu wsi, fragmenty wybranych dróg, w tym drogi krajowej nr 15 (Toru ń – Brodnica) oraz dróg • wysoko ści około 80,0 m p.p.m. (Drozd, Trzepla 2003, 2005). pseudobielicowe o wysokich klasach bonitacyjnych. Gleby te stanowi ą kompleksy i nieczynne wyrobiska materiałów budowlanych, zwłaszcza w południowo-zachodniej zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza poprzez stopniow ą wymian ę Osady kompleksu zlodowace południowopolskich wyst puj jedynie lokalnie wojewódzkich nr 534, 548, 549, 551 i 554. Dodatkowym lokalnym źródłem hałasu ń ę ą orne o wysokiej przydatno ści rolniczej zaliczane do kompleksów pszennych bardzo cz ęś ci arkusza (na zachód od Mlewa) oraz w rejonie Mł. Radowisk, Pi ątkowa, kotłowni w ęglowych na gazowe. jest fragment linii kolejowej relacji Toru ń – Jabłonowo Pomorskie. w dnach obni żeń, w postaci jednego lub dwóch pokładów glin morenowych dobrych i dobrych. Zwarty obszar tych gleb wyst ępuje w okolicach: Nowej Wsi Czystochleba oraz na południe od Orzechowa. Szczegółowe wytyczne i wskazania dotycz ące kształtowania i ochrony środowiska przedzielonych utworami wodnolodowcowymi, rzecznymi i zastoiskowymi. Stadiał Składowiska surowców, głównie przemysłowych, zlokalizowane s ą przede Królewskiej, Jarantowic, Plebanki, Orłowa, Przydworza, Czystochleba, Pi ątkowa. Tabela 5. Wa żniejsze emitory przemysłowe zanieczyszcze ń do atmosfery. przyrodniczego zawarte s ą w opracowywanych dla gmin strategiach rozwoju, planach główny ostatniego zlodowacenia wisły (faza leszczy ńska, pozna ńska) reprezentuje Pozostały obszar wysoczyznowy pokrywaj ą gleby pseudobielicowe wykształcone na wszystkim w Wąbrze źnie i jego otoczeniu, Wroniu, Jarantowicach, Bartoszewicach, gospodarki odpadami oraz programach ochrony środowiska. na ogół jeden pokład gliny pokrywaj ący cały obszar, miejscami rozdzielony Ry ńsku i na południe od Orzechówka. Składowiska paliw stałych wyst ępuj ą w kilku Emisja w t/rok piaskach gliniastych mocnych i lekkich nale żą cych do kompleksu żytniego bardzo Źródło Źródło Lp.* Miejscowo ść Zakład gazy gazy wkładkami osadów wodnolodowcowych i zastoiskowych, o maksymalnej mi ąż szo ści miejscach, m.in. w okolicy W ąbrze źna, Nowej Wsi Królewskiej, w Uci ąż u i Zieleni. pyły hałasu odoru Literatura i materiały źródłowe dobrego i dobrego. Lokalnie wyst ępuj ą tu tak że gleby wykształcone na piaskach z CO bez CO przekraczaj ącej 20 m. Generalnie mi ąż szo ść utworów czwartorz ędowych na Paliwa gazowe składowane s ą w okolicy Łab ędzia, natomiast składowiska paliw 2 2 słabo gliniastych i piaskach nale żą cych do kompleksu żytniego słabego i bardzo 1. Nowa Wie ś Królew. turbina wiatrowa - - - + - analizowanym obszarze waha si ę od około 15 m w cz ęś ci północno-wschodniej, do płynnych typu magazynowego s ą obecnie nieczynne. Stacje paliw, w tym gazowych Andrzejewski L., 2001, Ukształtowanie powierzchni terenu oraz budowa geologiczna, słabego (obszary sandrowe na wschód od Ry ńska). W kilku miejscach, np. w rejonie 2. Dąbrówka gospodarstwo rolne - - - - + [W:] Przyroda Województwa Kujawsko-Pomorskiego , Bydgoszcz. ponad 170 m w cz ęś ci centralnej (okolice Bartoszewic). działaj ą przy wi ększych miejscowo ściach, a tak że przy głównych trasach Ry ńska, Sosnówki, Srebrnik, wyst ępuj ą enklawy czarnoziemów nale żą ce do 3. Dąbrówka gospodarstwo rolne - - - - + Andrzejewski L., 1994, Ewolucja systemu fluwialnego doliny dolnej Wisły w pó źnym kompleksu zbo żowo pastewnego mocnego. Dna zagł ębie ń oraz fragmenty równin komunikacyjnych. Surowce rolnicze składowane s ą w otoczeniu wybranych 4. Wronie zakład przemysłowy - b.d. - - - Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia vistulianie i holocenie na podstawie wybranych dolin jej dopływów , Rozprawy UMK, jeziornych zajmuj ą gleby mułowo-torfowe lub torfowe wykorzystywane głównie jako miejscowo ści, m.in. W ąbrze źna, Nieluba, Płu żnicy i Małych Radowisk a surowce 5. Wronie AGRO Wronie Sp. z o.o. - - - - + Toru ń. Rze źba analizowanego terenu ukształtowana została głównie podczas zaniku 6. Wronie gospodarstwo hodowlane - - - - + trwałe u żytki zielone średnie. Na analizowanym arkuszu znaczne obszary gruntów le śne w W ąbrze źnie i Wałyczu. Celmer T., Marciniak K., Wójcik G., 1996, Wody powierzchniowe i podziemne, [W:] ostatniego l ądolodu w czasie stadiału głównego zlodowacenia wisły (Andrzejewski Kontrolowane składowisko odpadów funkcjonuje na południu arkusza, 7. Sitno gospodarstwo rolne - - - - + Wójcik G., Marciniak K. (red.), Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego ornych nale żą ce do wysokich klas kompleksów przydatno ści rolniczej, tj. od 1 do 5 i 8, elektrownia wiatrowa 1994, 2001, Niewiarowski 1959, Drozd, Trzepla 2003, 2005). Cało ść obszaru w okolicach wsi Zapluskow ęsy, przy granicy z arkuszem s ąsiednim. W okolicach 8. Płu żnica - - - + - – stacja bazowa w Koniczynce, Biblioteka Monitoringu rodowiska, Warszawa. wyst ępuj ące w obr ębie wysoczyzn morenowych, podlegaj ą ochronie ( Mapa glebowo- (2 turbiny wiatrowe) Ś obj ętego arkuszem W ąbrze źno poło żona jest na Wysoczy źnie Chełmi ńskiej zwanej rolnicza województwa …1978). wi ększo ści miejscowo ści wyst ępuj ą cmentarze. 9. Płu żnica oczyszczalnia - - - - + Choi ński A., 2006, Katalog Jezior Polski , Wyd. Naukowe UAM, Pozna ń. tak że Pojezierzem Chełmi ńskim. W cz ęś ci północnej wysoczyzna morenowa ma na 10. Uci ąż osadnik - - - - + Drozd M, Trzepla M., 2003, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 , ogół charakter falisty, natomiast w centralnej i południowej płaski. Najwy ższe Szata ro ślinna Degradacja gleb 11. Uci ąż osadnik - - - - + arkusz 283 W ąbrze źno, Pa ństwowy Instytut Geologiczny. wysoko ści bezwzgl ędne osi ągaj ą wzgórza moren martwego lodu w północno- Naturalne zbiorowiska ro ślinne omawianego obszaru wykształciły si ę stopniowo Gleby wyst ępuj ące na obszarach wysoczyznowych s ą intensywnie 12. Płu żnica stolarnia - - - + - Drozd M, Trzepla M., 2005, Obja śnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski wschodniej cz ci obszaru w rejonie Jarantowic (129,6 m n.p.m.), natomiast najni ej 13. Trzcianek osadnik - - - - + w skali 1:50 000 , arkusz 283 W brze no, Pa stwowy Instytut Geologiczny. ęś ż w okresie pó źnego glacjału ostatniego zlodowacenia i w holocenie. Według eksploatowane rolniczo i nara żone na degradacj ę uprawow ą. Natomiast gleby ą ź ń 14. Bartoszewice turbina wiatrowa - - - + - usytuowane s ą fragmenty dna rynny w okolicach Mlewa (87,0 m n.p.m.). Morfologia geobotanicznego podziału Polski (Szafer, Zarzycki 1972) analizowany obszar le ży podlegaj ące denudacji naturogenicznej wyst ępuj ą głównie w obr ębie zboczy Filar S., 2002, Obja śnienia do mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, wysoczyzny morenowej urozmaicona jest szeregiem form zwi ązanych wybranych dolin i rynien. W niektórych miejscowo ściach (m.in. w W ąbrze źnie, 15. Bartoszewice gospodarstwo hodowlane - - - - + arkusz W ąbrze źno, PIG, Warszawa. w cało ści w granicach Pa ństwa Holarktyda, Obszaru Eurosyberyjskiego, Prowincji 16. Wąbrze źno osadnik zakładowy - - - - + z bezpo średni ą akumulacj ą ostatniego l ądolodu oraz form erozyjnych Płu żnicy, Nowej Wsi Królewskiej czy Ry ńsku) wyst ępuj ą gleby przekształcone Ja ńczak J. (red.), 1997, Atlas jezior Polski , T.2, Bogucki Wyd. Naukowe, Pozna ń. Ni żowo-Wy żynno- Środkowoeuropejskiej, Dziale Bałtyckim (A), Poddziale Pasa Równin 17. Wąbrze źno Ergis Eurofilms SA 0,158 238,66 96,382 i akumulacyjnych zwi zanych z działalno ci wód roztopowych (glacjofluwialnych). Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagaj ących ą ś ą Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich (A1), Krainie Pomorskiego Południowego Pasa antropogenicznie. Odsłoni ęte i wyniesione obszary wysoczyznowe cechuj ą si ę KRYSTAL PPHU 18. Wąbrze źno - b.d. - - + szczególnej ochrony (1:500 000), Inst. Hydrogeol. i Geolog. In ż. AGH, Kraków. Do pierwszych obok wspomnianych ju ż moren martwego lodu nale żą akumulacyjne Przej ściowego (6), Okr ęgu Wysoczyzny Dobrzy ńskiej (d). brakiem wi ększych zadrzewie ń śródpolnych oraz zwartych kompleksów le śnych i w Przetwórnia i Hurtownia Ryb ZPU Hydro Vacuum Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. i spi ętrzone pagórki morenowe w północnej i środkowej cz ęś ci obszaru, które Zgodnie z podziałem Polski na regiony geobotaniczne zaproponowanym przez zwi ązku z tym nara żone s ą na przesuszenie gleb oraz erozj ę wietrzn ą. 19. Wąbrze źno b.d. b.d. b.d. - - Wąbrze źno Sp. z o.o. Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski , IMGW, Warszawa grupuj ą si ę w wyra źne ci ągi wyznaczaj ące kolejne etapy postoju ostatniego l ądolodu Wąbrzeskie Zakłady Matuszkiewicza (2002) obszar arkusza poło żony jest w Dziale Mazowiecko-Poleskim 20. Wąbrze źno - b.d. 1,191 - - Degradacja lasów Graficzne Sp. z o.o. Mapa glebowo-rolnicza woj. toru ńskiego w skali 1:100 000 , IUNG w Puławach 1978. tj. fazy w ąbrzeskiej, południowow ąbrzeskiej i środkowow ąbrzeskiej, natomiast (E), Krainie Chełmi ńsko-Dobrzy ńskiej (E.1) i Okr ęgu Pojezierza Chełmi ńskiego Lasy s ą trwałym i wa żnym elementem szaty ro ślinnej, który istotnie oddziałuje 21. Wąbrze źno stolarnia - - - + - Matuszkiewicz J.M., 2002, Zespoły ro ślinne Polski . Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. w północno-zachodniej cz ęś ci obszaru fazy północnow ąbrzeskiej (Niewiarowski (E.1.3). W ramach podziału na jednostki ni ższego rz ędu mo żna wyró żni ć dwa 1959, Roszko 1955). Do form akumulacyjnych zwi ązanych z wodami roztopowymi na krajobraz. Kompleksy le śne na opisywanym obszarze wyst ępuj ą jedynie na 22. Wąbrze źno Reflex Polska Sp. z o.o. b.d. b.d. - - - Niewiarowski W., 1959, Formy polodowcowe i typy deglacjacji na Wysoczy źnie Podokr ęgi – dominuj ący Radzy ński (E.1.3.a) oraz fragmentaryczny Golubski 23. Wąbrze źno kotłownia miejska b.d. b.d. b.d. - - zaliczy ć nale ży szereg kemów skupionych w okolicy Pi ątkowa, Mlewa i Sierakowa, wschód od Ry ńska, gdzie pokrywaj ą fragmenty szlaku sandrowego oraz w otoczeniu Chełmi ńskiej , Stud. Soc. Sci. Torunensis Sec. C 4 (1). (E.1.3.c) w skrajnie zachodnim fragmencie. 24. Wąbrze źno PHU Piek Mech - 210,108 97,176 - - które powstały w obni żeniach, szczelinach i przetainach martwego lub stagnuj ącego jeziora Wieczno. Lasy nie wykazuj ą wi ększego zdegradowania, a klasy ich Niewiarowski W, Wilczy ński A., 1979, Obja śnienia do mapy geologicznej Polski Opracowana przez Tramplera i in. (1990) regionalizacja przyrodniczo-le śna, 25. Wąbrze źno ELEWARR Sp. z o.o. - b.d. - - - 1:200 000 , arkusz Toru ń, Inst. Geol., Warszawa. lądolodu. Z działalno ści ą wód roztopowych zwi ązane s ą tak że powierzchnie uszkodze ń zaliczaj ą si ę do słabych i średnich. Do głównych przyczyn uszkodzenia oparta na podstawach ekologiczno-fizjograficznych, wydziela regiony o podobnych 26. Wąbrze źno oczyszczalnia gminna - - - - + Nienartowicz A., Cyzman W., Kunz M., Deptuła M., 2001, Ró żnorodno ść gatunkowa sandrowe, z których najwi ększa wyst ępuje w środkowej cz ęś ci obszaru na wschód aparatu asymilacyjnego nale żą czynniki abiotyczne i biotyczne. Obszary le śne warunkach dla hodowli lasu. Według tego podziału obszar arkusza poło żony jest 27. Nielub osadnik - - - - + lasów naturalnych i odtworzonych na gruntach porolnych , Prace Geograficzne nr 179. od Ry ńska, od okolic Wronia na północy do Sierakowa na południu. Do osobliwych nara żone s ą tak że lokalnie na za śmiecanie. 28. Nielub PPHU Łyczek 0,064 2085,69 1255,69 - - w cało ści w Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej (III) i Dzielnicy Pojezierza Chełmi ńsko- Paczy ński B. (red.), 1995. Atlas hydrogeologiczny Polski, Wyd. PIG, Warszawa. 29. Wałycz EKOPOL Sp. z o.o. b.d. b.d. - - - form zwi ązanych z erozyjn ą i akumulacyjn ą działalno ści ą wód subglacjalnych nale żą Dobrzy ńskiego (III.3). Degradacja wód powierzchniowych 30. Wałycz tartak - - - + - Pius B. 2015, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000 , arkusz N-34-98- kr ęte ozy zbudowane z piasków i żwirów, na południowy wschód od Ry ńska, na B W brze no, Główny Geodeta Kraju, POLKART, Warszawa. Obszar obj ęty arkuszem mapy W ąbrze źno charakteryzuje zdecydowana Na obszarze obj ętym arkuszem W ąbrze źno funkcjonuj ą 4 oczyszczalnie 31. Orłowo oczyszczalnia zakładowa - - - - + ą ź północ od Pływaczewa i w okolicy Sierakowa. Gł ębokie rynny subglacjalne zwi ązane przewaga krajobrazu rolniczego. Obszary le śne stanowi ą około 9,5% powierzchni ścieków (Tabela 3). Istotnym problemem s ą zrzuty ścieków oczyszczonych do rzek 32. Orłowo kotłownia osiedlowa - b.d. - - - Piwocki M., 1971, Trzeciorz ęd okolic Torunia , Kwart. Geol. 15 (4). z erozyjnymi procesami wód roztopowych s ą szczególn ą cech ą krajobrazow ą arkusza (niecałe 2 800 ha) i wyst ępuj ą w postaci kilku zwartych skupisk w jego i rowów charakteryzuj ących si ę niewielkim przepływem. Powoduje to pogorszenie 33. Przydwórz osadnik - - - - + Po żaryski W. i in., 1982, Tektonika i ewolucja paleotektoniczna paleozoiku w okolicy W ąbrze źna, Nowej Wsi Królewskiej, Mlewa, Mlewiec. Fragmenty ich den podpermskiego mi ędzy Koszalinem i Toruniem (Pomorze) , Prz. Geol. 30 (12). środkowej cz ęś ci, m.in. w otoczeniu Wronia, na południe od linii Nielub – jako ści wody w miejscu ich zrzutu, jak ma to miejsce np. w Strudze W ąbrzeskiej 34. Czystochleb gospodarstwo hodowlane - - - - + zaj ęte s ą przez liczne jeziora oraz wykorzystywane przez liczne cieki dokonuj ące 35. Czystochleb piekarnia - b.d. - - - Po żaryski W., 1974, Synklinorium warszawskie , [W:] Budowa geologiczna Polski. 4, Czystochleb, a tak że wokół jeziora Wieczno. Cało ść obszaru zarz ądzana jest przez w miejscowo ści W ąbrze źno. stopniowej transformacji fluwialnej rze źby. Na analizowanym obszarze rze źbę terenu Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych w Toruniu i le ży w zasi ęgu terytorialnym 36. Ry ńsk gospodarstwo hodowlane - - - - + Tektonika, 1. Inst. Geol., Warszawa. 37. Ludowice tor motocrossowy - - - + - urozmaica wiele zró żnicowanych pod wzgl ędem wielko ści, kształtu i gł ęboko ści Nadle śnictwa Golub-Dobrzy ń. Tabela 3. Wa żniejsze zrzuty ścieków. Przyroda województwa toru ńskiego , 1992 (oprac. zbiorowe), Oficyna Wyd. Turpress, 38. Czystochleb gospodarstwo hodowlane - - - - + Toru ń. zagł ębie ń wytopiskowych po bryłach martwego lodu. Oprócz jezior np. Wieczna Rodzaj Ilo ść [m 3/d] Urz ądzenie Kierunek W otoczeniu W ąbrze źna dominuj ą siedliska lasowe – lasu mieszanego Lp.* Miejscowo ść Zakład 39. Mł. Radowiska gospodarstwo rolne - - - - + Północnego i Południowego czy Płu żnickiego, w ich dnach cz ęsto wyst ępuj ą równiny ścieków max/aktual. oczyszczaj ące zrzutu Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku , 2013, świe żego oraz lasu świe żego, a głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, d ąb, 40. Orzechówko gospodarstwo hodowlane - - - - + oczyszczalnia biologiczno- Dopływ spod Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. jeziorne i torfowe oraz równiny zastoiskowe. W ciepłych okresach pó źnego glacjału 1. Płu żnica komunalne 111/43 olsza i brzoza. Lasy w sąsiedztwie Wronia tworz ą głównie buki oraz d ęby, jesiony gminna mechaniczne Wieldz ądza 41. Orzechówko osadnik - - - - + wytopiła si ę wi ększo ść brył martwego lodu konserwuj ącego obni żenia rynnowe Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku , 2012, i graby. Jezioro Wieczno otaczaj ą drzewostany olszowe, wierzbowe i topolowe oczyszczalnia biologiczno- Struga 42. Pi ątkowo kotłownia osiedlowa - b.d. - - - 2. Wąbrze źno komunalne 3991/2100 Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. i wytopiskowe. W efekcie w dnach zagł ębie ń rozpocz ęła si ę sedymentacja utworów wykształcone na siedlisku lasu bagiennego. W pobli żu wsi Nielub, na terenach gminna mechaniczne Wąbrzeska 43. Pi ątkowo gospodarstwo rolne - - - - + oczyszczalnia biologiczno- rowem do Jez. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku , 2011, biogenicznych (gytie, torfy). W zimnych fazach tego okresu w strefach 3. Orłowo mieszane bd/bd 44. Pluskow ęsy turbina wiatrowa - - - + - wcze śniej nieodlesionych, rosn ą stare lasy d ębowo-lipowo-grabowe, a nieco dalej na zakładowa mechaniczne Wieczno Pn. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. kraw ędziowych rynien subglacjalnych zachodziły intensywne procesy denudacyjne 45. Sierakowo lakiernia samochodowa - - - - + zachód, na gruntach porolnych, lasy sosnowo-d ębowe (Nienartowicz i in. 2001). ciekiem bez Rąkowski G. (red.), 2005, Rezerwaty przyrody w Polsce Północnej, IO Ś-PIB, i erozyjne. biologiczno- nazwy do 46. Pluskow ęsy tartak - - - + - Szata ro ślinna obszarów u żytkowanych rolniczo reprezentowana jest przez 4. Pi ątkowo oczyszczalnia mieszane 125,4/80,4 Warszawa. mechaniczne Dopływu spod 47. Mlewiec gospodarstwo hodowlane - - - - + agrocenozy pól uprawnych oraz przez ro ślinno ść ł ąk i pastwisk. Na uwag ę pod Roszko L., 1955, Moreny czołowe zachodniego Pojezierza Mazurskiego, Stud. Soc. Wody powierzchniowe Wałycza 48. Zapluskow ęsy osadniki - - - - + wzgl ędem florystycznym zasługuj ą parki podworskie (m.in. Jarantowice, Łab ędź, Sci. Torunensis Sec. C. 2 (2). Obszar obj ęty arkuszem W ąbrze źno poło żony jest na wododziale, pomi ędzy * numeracja zgodna z numeracj ą na mapie Małe Radowiska, Nielub, Orzechowo, Orzechówko, Pływaczewo, Przydwórz czy * numeracja zgodna z numeracj ą na mapie Rozporz ądzenie nr 2/2013 Dyrektora RZGW w Gda ńsku z 24 kwietnia 2013 r. Os ą a Drw ęcą. Rzeki odwadniaj ące ten obszar reprezentuj ą górne odcinki: Strugi Ry ńsk) oraz parki pałacowe (Wronie i Wałycz). Danych dotycz ących jako ści wód powierzchniowych na obszarze obj ętym w sprawie wprowadzenia programu działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu (bardziej znanej jako Struga W ąbrzeska), Bachy (Strugi Toru ńskiej) oraz Kanału Rodzaje przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko arkuszem mapy W ąbrze źno (Tabela 4), dostarczyły publikacje WIO Ś w Bydgoszczy azotu ze źródeł rolniczych, Dziennik Urz ęd. Woj. Kujawsko-Pomorskiego, poz. 1807. Sicie ńskiego (zlewnia Lutryny). Na obszarze obj ętym arkuszem W ąbrze źno do inwestycji szczególnie Klimat (Raport o stanie środowiska … 2011, 2012, 2013). Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1972, Szata ro ślinna Polski , Tom II, PWN, Warszawa. Struga W ąbrzeska wypływa z mokradła w pobli żu wsi Jarantowice na szkodliwych dla środowiska zaliczono dwie napowietrzne linie elektro-energetyczne Opisywany obszar jest poło żony w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego – W 2013 roku wody Strugi Toru ńskiej uznano za szczególnie nara żone na Trampler T., M ąkosa K., Gir żda A., B ąkowski J., Dmyterko E., 1990, Siedliskowe wysoko ści około 97,5 m n.p.m. i wykorzystuje rynn ę glacjaln ą wcinaj ącą si ę o napi ęciu pow. 400 kV oraz fragment transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). podstawy hodowli lasu , PWRiL, Warszawa. przej ściowego, który kształtowany jest na styku morskich mas powietrza znad zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego. Przyczyn ą tego procesu jest w wysoczyzn ę morenow ą oraz obszar sandru w ąbrzeskiego. Przepływa przez Kwalifikacja powy ższych przedsi ęwzi ęć została dokonana na podstawie Wo ś A., 1999, Klimat Polski , Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Oceanu Atlantyckiego oraz mas kontynentalnych znad Europy Wschodniej, a nawet intensywne rolnictwo w obr ębie zlewni Strugi Toru ńskiej, stwarzaj ące zagro żenie dla Jezioro Zamkowe oraz jezioro Frydek. Rzeka ta jest prawostronnym dopływem Rozporz ądzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć Azji. Ścieranie si ę tych głównych mas powietrza, przemieszczanie si ę ró żnych czysto ści wód. Do Strugi Toru ńskiej odprowadzane s ą ścieki oczyszczone Drw ęcy o długo ści 34,7 km. Jej zlewnia o powierzchni i 174,3 km 2 charakteryzuje si ę mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). © Copyright by Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Bo żena Pius, Uniwersytet ośrodków barycznych oraz frontów atmosferycznych powoduje w tym rejonie du żą z Chełm ży (poprzez Kanał Zelgno). W górnej cz ęś ci zlewni notowane s ą rolniczym zagospodarowaniem terenu. Mikołaja Kopernika w Toruniu zmienno ść pogody oraz warunków klimatycznych z roku na rok. Bior ąc pod uwag ę przekroczenia zawarto ści fosforu, a poni żej Jeziora Mlewieckiego tak że azotu. podział Polski na regiony klimatyczne według Wosia (1999), analizowany obszar Podwy ższone st ęż enie zwi ązków biogennych w wodach Strugi Toru ńskiej jest