Het Geslacht Catalpa
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Catalpa x erubescens 'Purpurea' in zomerkleed Het geslacht Catalpa Kenmerken doorgaande, maar zelden kaarsrechte central de boom nogal eens te lang doorgroeien, De soortnaam Catalpa dankt de boom aan de leader. Daardoor wordt deze boom in zijn optimum waardoor de tak/twijg bij plotselinge vorst diep verbasterde naam Catawpa die de autochtone wel tot 40 meter hoog. De Chinese species zijn kan invriezen. De boom herstelt echter prima van (ook hier!) inwoners van Noord-Amerika, de beduidend kleiner van formaat, tot maximaal dit soort schade en groeit vrolijk verder. indianen, aan Catalpa speciosa gaven. 20 meter hoog. Meer daarover bij de soort- De twijgen zijn groenbruin, grijsbruin of olijfgroen Trompetbomen zijn heel grote struiken, meer- beschrijvingen. De schors van de trompetboom tot loodgrijs van kleur, afhankelijk van de soort. stammige bomen, maximaal 10-12 meter hoog, is grijs tot grijsbruin van kleur, in de jeugdfase Bij een aantal species dragen de twijgen wat ster- tot solitaire bomen die wel 20 meter hoog kunnen wat ruw en op latere leeftijd gegroefd met kleine haren aan de top. De knoppen zijn klein tot zeer worden, afhankelijk van de soort. Alle Catalpa’s schorsplaatjes of met lange smalle schorsplaten. klein, rond tot kegelvormig en bruin tot roodbruin zijn bladverliezende bomen met vaak breed, De senioren dragen schitterende, zwaar gegroefde van kleur. Bijzonder is dat de twijgen geen eind- grillig vertakte kronen met een onregelmatig en grillige stamschors, welhaast knoestig en grijs knop dragen. ronde tot ovale of schermvormige kroon. De kroon tot zilvergrijs van kleur met schitterende, diepe Het grote tot zeer grote blad is tegenoverstaand, wordt van nature meestal gevormd op een zware grillige schorsrillen. De takken en twijgen zijn dik maar staat ook vaak (en dan helemaal aan de stam met zware gesteltakken, onder in de kroon en stevig met een relatief grote mergkern; die twijgeinden) in kransen van drie. Het blad is ei- afstaand en hoger in de kroon schuin opgaand. grote mergpijp maakt het hout wel wat broos. vormig tot hartvormig met, al naar gelang de De Amerikaanse Catalpa speciosa vormt een meer In een zachte herfst en op wat te natte gronden wil soort, drie tot vijf ondiepe lobben. De bladsteel 40 2 - 2016 16 min. leestijd SORTIMENT Binnen de systematische indeling van het Andere geslachten binnen deze familie zijn o.a. Regnum vegetabile – het Plantenrijk - behoort Amphilophium, Parabiognonia, Spathicalyx en … het geslacht Catalpa tot de orde van de (Ik hoor op de achtergrond dreigend gemompel: Scrophulariales en daarbinnen tot de familie van ‘Daar gaat tie weer hoor !, die mafkees. Nog nooit de Bignoniaceae, de trompetboomachtigen. van gehoord JP, zelfs niet in mijn naarste dromen!’). De naam van deze orde is volgens mijn ‘vrienden’, Excuses, waarde lezers; de bovengenoemde de taxonomen, sinds 2003 Lamiales, Dond.. juh, geslachten zijn alle zeer warmteminnende en gloeiende, gloeiende ..!!). De middelgrote familie koudevliedende species, oftewel tropische Bignoniaceae omvat ruim 100 geslachten en makkers, en mogelijk daarom bij u iets minder honderden soorten, meestal tweehuizige bekend. Gelukkig omvat de familie ook wat (behoeft geen verdere uitleg, toch?) struiken en bekendere geslachten, zoals Tecoma en Bignonia, bomen, waarvan het overgrote deel voorkomt en de bekendste: Campsis, die de meesten van in de subtropische en tropische gebieden op u als klimplant kennen. Het natuurlijke deze aardkloot. Het geslacht kent elf soorten; verspreidingsgebied van de verschillende zes daarvan komen voor in de gematigde soorten van deze makker ligt respectievelijk in klimaatzone van het noordelijk halfrond. de oostelijke en zuidelijke staten van Noord- Verder kent het geslacht twee variëteiten of Amerika en in Noordwest-China. forma’s, twee hybridesoorten en veertien cv’s. onregelmatige lippen, een asymmetrisch gevormde klokvormige grote bloemkroon, met boven twee kleinere en onder drie grotere lobben met een franjeachtige zoom, die aan de top iets omgeslagen is. De bloem bezit twee gele of oranjekleurige strepen als honingmerken en purperen of paarse stippeltjes op de onderlippen. Deze schitterende, witte tot gelig witte bloemen zijn tweeslachtig, met één stamper en vijf meel- draden met uitstaande helmhokjes. De vruchten zijn lange kokervormige doosvruchten, die in bundels bijeenhangen en al naar gelang de soort tussen de 18 en 40 cm lang zijn, rijpend van groen Catalpa bungei blad en bloeiwijze naar purperpaars of purperbruin. Bij rijpheid splijten deze vruchten overlangs open en kunnen de talrijke platte en gevleugelde vruchten heeft een verbrede voet en is erg lang, zodat de de wereld veroveren. De kiemkracht van deze grote bladschijf altijd iets neerhangend is. zaden is zeer groot. (Oei, niet te veel over de De makker heeft geen steunbladeren, de bladtop kiemkracht melden, JP! Voor je het weet staat is iets toegespitst, de bladvoet is recht of zwak ook Catalpa op de lijst van invasieve exoten, die in hartvormig en de bladkleur is, afhankelijk van de Europa, en dus ook in Nederland, verboden soort, heldergroen, groen of dofgroen. Het is wel moeten worden. Weer zo’n actie uit Brussel, om of niet behaard, met aan de onderzijde een lichte o.a. een aantal houtige gewassen op een zwarte groene of blauwgroene kleur, met of zonder viltige lijst te plaatsen, met alle sancties van dien.) beharing. De bloeiwijze van Catalpa is schitterend mooi, ‘Op het moment dat u dit deel van het feuilleton leest om over naar huis te schrijven. Het zijn grote eind- wordt u scriba al aangevallen door een leger van standige opstaande bloempluimen, die afhankelijk Quercus rubra en Pseudotsuga menziesii met lucht- van de soort bloeien. De bloempluimen zijn 15 tot steun van Robinia pseudoacacia. Ailanthus 30 cm lang en vertakt. De bloemkelken zijn altissima, Rosa rugosa en Cotoneaster bullatus trechtervormig, eigenlijk als een trompet ,‘hééé, rukken vanuit het zuiden op om zich in deze strijd te vandaar zeker de naam Trompetboom’, met mengen ! Weeeh ohh wee !! Catalpa bignonioides bundel zaaddozen www.boomzorg.nl 41 Toch nog snel even dit: de soorten van Catalpa central leader of doorgaande stam aanwezig is. De bladeren hangen aan lange dunne bladstelen kunnen dus door zaad en door zomerstek De stamschors is in de jeugdfase glad en grijs- met een lengte tot wel 15 cm en een verbrede voet vermeerderd worden. De meeste cv’s worden nog achtig van kleur. Op latere leeftijd ontstaat de met zittende, bruinige bladklieren. De herfstkleur op de wortelhals geënt. Op eigen wortel is vaak overlangs gegroefde schors, en de echt oude is fraai, licht- tot middengeel, wat in een nat najaar goed, maar soms ook niet. Goed bestuderen dus, bomen bezitten grillige, knoestige en diep vrij snel vies snotterig bruin wordt waarna het blad en laten voorlichten als er sprake is van gegroefde schorsrillen, die zilvergrijs tot grijsbruin afvalt. De bladeren zijn tegenoverstaand, vaak veredeling; dat is het motto van de hedendaagse van kleur zijn. De twijgen zijn kort en stevig, in kransen van drie. Vooral aan de jonge groei- boombeheerder. En… geloof niet alles wat er groenbruin van kleur en als groeischeuten zacht scheuten zijn deze kransen veelvuldig aanwezig. gezegd wordt. Onderzoekt alle dingen en behoudt behaard en later kaal. De twijgen hebben rond Vanwege het gewicht van deze grote bladeren het goede! en wit merg, en onder de knoppen bevinden zich en de slanke bladsteel hangen de bladeren vaak De trompetbomen stellen weinig eisen aan de grote bladmerken, vrijwel rond tot rond ovaal van iets door. ondergrond. Vanzelfsprekend hebben ze een vorm met één cirkelvormige bladspoor. De kegel- De boom bloeit vrij laat met grote tweeslachtige sterke voorkeur voor vruchtbare, diep open, vormige knoppen zijn opvallend klein en bruin van bloemen, vanaf juni-juli tot diep in augustus. vochthoudende en licht kalkhoudende gronden of kleur. Het hout van Catalpa is lichtbruin van kleur, De bloemtrossen zijn eindstandig, zitten dus aan lemige gronden om optimaal in te kunnen gedijen. grofnervig en niet erg sterk. Als de twijg gebroken het einde van de twijgen, en bestaan uit grote, Op drogere en armere zandgronden komen ze nog wordt, komt er een opvallende geur vrij. brede, opstaande bloemtrossen of tuilen van altijd aan de bak. Op zware kleigronden, koud en Het blad van deze makker is hartvormig tot breed 15 tot 30 cm lengte. Deze bloempluimen bestaan nat, slempgevoelig en slecht waterdoorlatend, is ovaal van vorm en groot tot zeer groot, 16 tot 32 uit maximaal 45 klokvormige bloemen, die wit het allemaal wat minder; en geef de makker eens cm lang en 14 tot 24 cm breed, met een gave, van kleur zijn en 4 tot 5 cm lang. De bloemkelk is ongelijk. gewimperde bladrand en heel zelden met twee trechtervormig en groen, met grote onregelmatige Het wortelgestel is breed spreidend en tamelijk lichte korte zijlobben. Gewimperd wil zeggen dat slippen en een vergroeide bloemkroon, bestaande oppervlakkig, met zware hoofdwortels die de er op de bladrand korte zachte haartjes zitten, uit twee kleinere lobben aan de onderzijde en drie diepte ingaan voor stevige verankering. Bij planten als wimpers op oogleden. De bladvoet is gaaf grotere lobben boven. De lobben zijn franjeachtig in verharding moet men ervoor zorgen dat de hart-vormig tot vrijwel recht. De bladtop is kort gegolfd en gekroesd, waarbij de rand iets naar bodem onder in het plantgat goed en voedselrijk en toegespitst. Het blad is handnervig. De blad- buiten omgeslagen is. Op de onderste ribben van is. Verarm de bovenste 10-15 cm, om opdrukken bovenzijde is heldergroen en na ontluiking kort- de twee onderste lobben zitten gele tot oranje van de verharding te voorkomen. stondig behaard; de bladonderzijde is lichtergroen strepen als honingmerken, en talrijke paarse tot en op de nerven dicht behaard met lange zachte purperpaarse stippeltjes om insecten aan te Het sortiment bladharen. Als je het blad kneust, komt er een trekken. Elke bloem heeft slechts één stempel, Uw scriba stelt graag een aantal species van dit eigenaardige geur vrij; anders gezegd: het stinkt met een tweelobbige stijltop en vijf meeldraden prachtige geslacht aan u voor en wel mijn eigen verschrikkelijk.