Źródła rękopiśmienne

Bari, Archivio della Basilica di San Nicola (BARI SAN NICOLA)

Cod. 3 (Brewiarz z San Nicola w Bari, ad usum Parisii, koniec XIII w.)

Ms. V.85 (Cod. 5) (Graduał-prozariusz z Sainte-Chapelle, koniec XIII w.)

Ms. XIII.96 (antyfonarz paryski, koniec XIII w.)

Bruksela, Bibliothèque Royale de Belgique / Koninklijke Bibliotheek van België (BRUKSELA KBR)

Ms. IV 472 (suplement do brewiarza z Sainte-Chapelle, koniec pierwszej połowy XIII w.)

Cambridge, Corpus Christi College

MS. 16 (Matthew Paris, Chronica majora)

Cambridge, University Library

MS. II.6.24 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Chantilly, Musée Condé (MUSÉE CONDÉ)

Ms. 804 (brewiarz dominikański, XIV w.)

Charleville, Bibliothèque municipale (CHARLEVILLE, BM)

Ms. 275 (Gerard z Saint-Quentin, Translatio Sancte Corone Domini Ihesu Christi)

Chartres, Bibliothèque municipale (CHARTRES, BM)

Ms. 226 (zbiór kazań z biblioteki katedry w Chartres, XIV w.)

Châteauroux, Bibliothèque municipale (CHÂTEAUROUX, BM)

Ms. 0002 (brewiarz paryski, ok. 1414 r.)

Londyn, British Library (BL)

(MS. British Museum Old Royal Collection) 16.E.VIII, zaginiony (Pèlerinage de Charlemagne)

MS. Egerton 745 (Vita beatorum martyrum Dyonisii, Rustici et Eleutherii [Vie en prose de saint Denis], XIII w.)

Montpellier, Université de Montpellier III – Paul Valéry, Bibliothèque de la Faculté de Médecine

(MONTPELLIER, FACULTÉ DE MÉDECINE)

Ms. H.280 (Iter Hierosolimitanum Karoli Magni [Decriptio qualiter], XIII w.)

Nowy York, Pierpoint Morgan Library (PIERPOINT MORGAN)

Ms. 67 (Psałterz i Godzinki rodziny Petit, ok. 1460 r.)

Oxford, Bodleian Library (BODLEIAN)

Coll. Gaignières, MS. 2 (kolekcja rysunków François-Rogera de Gaignières)

Oxford, Queen’s College (QUEEN’S COLLEGE) MS. 348 (relacja z translacji tuniki z Argenteuil)

Paryż, Archives Nationales (PARYŻ, AN)

L.619.5 (przywilej Innocentego IV dla Sainte-Chapelle)

Paryż, Bibliothèque Mazarine (MAZARINE)

Ms. 406 (mszał paryski, ok. 1410 r.)

Ms. 422 (mszał paryski, po 1239 r.)

Ms. 1711 (Descriptio qualiter, ok. 1100 r.)

Paryż, Bibliothèque nationale de France (BnF)

Arsenal, Ms. 114 (ordynarz z Sainte-Chapelle, po 1471 r.)

Arsenal, Ms. 3516 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Estampes, Oa 9 (akwarela François-Rogera de Gaignières przedstawiająca Świętą Koronę z Saint- Denis)

Estampes, Va 9 (grawiura François-Rogera de Gagnières przedstawiająca Grande trybunę relikwiarzową z Sainte-Chapelle)

Estampes, Va 225 F, nr 2184 (grawiura François-Rogera de Gagnières przedstawiająca wnętrze i zawartość Grande Châsse z Sainte-Chapelle)

Ms. Français 696 (Vita beatorum martyrum Dyonisii, Rustici et Eleutherii [Vie en prose de saint Denis], XIII w.)

Ms. Français 5716 (Guillaume de Saint-Pathus, Vie de Saint Louis, ok. 1320 r.)

Ms. Français 7786 (État des pierreries provenant du trésor de Saint-Denis, 1794 r.)

Ms. Français 8396 (Chronique anonyme finissant en 1286)

Ms. Français 10130 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Français 12203 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Français 15634 (Papiers de Bernard de Montfaucon)

Ms. Français 17177 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Français 17203 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Français 24331 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Latin 93 (Biblia, IX w.)

Ms. Latin 745 (brewiarz paryski, druga połowa XIV w.)

Ms. Latin 830 (mszał z Sainte-Chapelle, przed 1317 r.)

Ms. Latin 1023 (tzw. Brewiarz Filipa Pięknego)

Ms. Latin 1028 (brewiarz z Sens, druga połowa XIII w.) Ms. Latin 1051 (brewiarz paryski, XIV w.)

Ms. Latin 1052 (tzw. Brewiarz Karola V)

Ms. Latin 1305 (brewiarz dominikański, XIV w.)

Ms. Latin 1435 (ordynarz z Sainte-Chapelle, koniec XIV–początek XV w.)

Ms. Latin 2090 (Vita et passio sancti Dionysii, ks. I i II, poszyt I, 1317 r.)

Ms. Latin 2091 (Vita et passio sancti Dionysii, ks. I i II, poszyt II, 1317 r.)

Ms. Latin 2092 (Vita et passio sancti Dionysii, ks. I i II, poszyt III, 1317 r.)

Ms. Latin 2447 (Descriptio qualiter, przełom XII i XIII w.)

Ms. Latin 3282 (odpis kroniki opactwa Saint-Pierre-le-Vif w Sens, XVII w.)

Ms. Latin 5286 (Vita et passio sancti Dionysii, całość, ks. I–III, po 1317 r.)

Ms. Latin 5530 (Chronicon triplex et unum – kroniki normandzkie, przełom XV i XVI w.)

Ms. Latin 5659 (Chronicon triplex et unum – kroniki normandzkie, przełom XV i XVI w.)

Ms. Latin 5925 (łaciński zwód kronikarski z Saint-Denis, ok. 1285 r.)

Ms. Latin 7230 (dzieła Wegecjusza i Solinusa, koniec IX w.)

Ms. Latin 8890 (mszał z Sainte-Chapelle, XV w.)

Ms. Latin 8892 (tzw. pierwszy ewangeliarz z Sainte-Chapelle, 1230, 1240–1248)

Ms. Latin 9455 (tzw. drugi ewangeliarz z Sainte-Chapelle, około połowy XIII w.)

Ms. Latin 9474 (Godzinki Anny Bretońskiej, ok. 1508 r.)

Ms. Latin 10483 (brewiarz paryski, XIV w., dominikański?)

Ms. Latin 10484 (brewiarz paryski, XIV w., dominikański?)

Ms. Latin 10525 (Psałterz Ludwika Świętego, 1253–1270)

Ms. Latin 10872 (lekcjonarz paryski, ok. 1300 r.)

Ms. Latin 11754 (lekcjonarz paryski, ok. 1300 r.)

Ms. Latin 12710 (łaciński zwód kronikarski z Saint-Denis, XII w.)

Ms. Latin 12711 (łaciński zwód kronikarski z Saint-Denis, kontynuacja kroniki Aimoina z Fleury, XII w.)

Ms. Latin 13233 (brewiarz paryski, druga połowa XIII w.)

Ms. Latin 13238 (brewiarz z Sainte-Chapelle, po 1459 r.)

Ms. Latin 13836, dawniej: Saint-Germain Ms. Latin 1082 (Vita et passio sancti Dionysii, fragmenty, ks. III, po 1317 r.)

Ms. Latin 14811 (brewiarz z opactwa Saint-Victor w Paryżu, XIII i XIV w.)

Ms. Latin 15181 (brewiarz paryski, XIII w., część zimowa) Ms. Latin 15182 (brewiarz paryski, XIII, część letnia – kontynuacja kodeksu Latin 15181)

Ms. Latin 17326 (tzw. trzeci ewangeliarz z Sainte-Chapelle, druga połowa XIII w.)

Ms. Latin 17565 (De sanctitate Karoli Magni – ms K)

Ms. Latin 17656 (De sanctitate Karoli Magni, druga lub trzecia ćwierć XIII w.)

Ms. Nouvelles Acquisitions Françaises 1098 (Vita beatorum martyrum Dyonisii, Rustici et Eleutherii [Vie en prose de Saint Denis], ok. 1250 r.)

Ms. Nouvelles Acquisitions Françaises 6295 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France, Histoire des ducs de Normandie et des rois d’Angleterre)

Ms. Nouvelles Acquisitions Latines 1423 (Gerard z Saint-Quentin, Translatio Sancte Corone Domini Ihesu Christi)

Ms. Nouvelles Acquisitions Latines 1509 (Vita et actus beati Dyonisii, 1223/1224 r.)

Ms. Nouvelles Acquisitions Latines 3145 (Godzinki Joanny II z Nawarry)

Paryż, Bibliothèque Sainte-Geneviève (PARYŻ, BSG)

Ms. 782 (Primat z Saint-Denis, Grandes chroniques de France, 1274 r.)

Ms. 792 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Paryż, Musée national du Moyen Âge – Thermes et Hôtel de Cluny (MUSÉE DE CLUNY)

CL 22847 (kopia miniatury z nieistniejącego benedykcjonarza księcia Bedford [1422–1435], 1837)

Rouen, Bibliothèque municipale (ROUEN, BM)

Ms. Y.11 (Descriptio qualiter, przełom XII i XIII w.)

Rzym, Biblioteka Apostolica Vaticana (BAV)

Ms. Reg. Lat. 550 (łaciński zwód kronikarski z Saint-Denis, XII w.)

Ms. Reg. Lat. 610 (Anonim z Béthune, Chronique des rois de France)

Ms. Reg. Lat. 695.2 (Vita et passio sancti Dionysii, fragmenty)

Stonyhurst, Stonyhurst College (STONYHURST)

MS. 45 (Modlitewnik rodziny Petit, około 1500 r.)

Tuluza, Bibliothèque municipale (TULUZA, BM)

Ms. 78 (III, 167) (brewiarz dominikański, XIV w.)

Ms. 79 (I, 332) (brewiarz dominikański, XIV w.)

Turyn, Biblioteca Nazionale (TURYN, BN)

Ms. E.V.49 (Heures de Savoie)

Warszawa, Biblioteka Narodowa (BN)

Ms. II 12511 (De sanctitate Karoli Magni, przełom trzeciej i czwartej ćwierci XII w.) Wiedeń, Österreichische Nationalbibliothek (ÖNB)

Cod. 3398 (Descriptio qualiter, XV w.)

Źródła drukowane

AACHENER URKUNDEN 1101–1250, wyd. Erich Meuthen, Bonn 1972 (Publikationen der Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde, t. LVIII)

ACTA S. VEROLI PRESBYTERI (Antwerpia-Bruksela), w: Acta Sanctorum. Iunii tomus III, wyd. Godefridus Hensenius, Danielis Papebrochius, Franciscus Baertius, Conradus Ianningus, Antverpiae 1701, reprint anastaltyczny: Bruxelles 1969, s. 382–388

ACTA S. VEROLI PRESBYTERI (Paryż-Rzym), w: Acta Sanctorum. Iunii tomus IV, wyd. Ioannes Carnandet (nowa edycja rozszerzona, na podstawie wydania antwerpsko-brukselskiego z lat 1643– 1867), Parisiis–Romae 1867, s. 310–314

ACTES DE CHARLES LE CHAUVE, wyd. Georges Tessier, t. II, Paris 1952

ADALBERTI, Vita Heinrici II II Imperatoris, wyd. , w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IV, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1841

ADÉMAR DE CHABANNES, Chronique, tłum. Yves Chauvin, Georges Pon, wstęp Georges Pon, Turnhout 2003

ADEMARI CABANNENSIS, Chronicon, cura et studio Pascale Bourgain, iuuamen praestantibus Richard Landes, Georges Pon, w: Ademari Cabannensis, Opera omnia, pars I, Turnhout 1999 (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, t. CXXIX)

ADMONITIO GENERALIS, wyd. Alfred Boretius, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum sectio II, Capitularia regum Francorum, t. I, nr 22, Hannoverae 1883, s. 55–62

ADON, arcybiskup Vienne, Chronicon Adonis, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CXXIII, Parisii 1879, coll. 23–138

AIMOIN Z FLEURY, De gestis Francorum Aimoinus Floriacensis, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. III, Paris 1741, nowa edycja: wyd. Léopold Delisle, Paris 1869, s. 21–143

ALBERT SUERBEER, [arcybiskup Armagh], Historia translationis sancti Edmundi Cantuariensis archiepiscopi, w: Thesaurus novus anecdotorum: complectens chronica varia aliaque cum ecclesiastica tum civilia omnium pene nationum monumenta historica, wyd. Dom Edmond Martène, Dom Ursin Durand, t. III, Paris 1717, coll. 1861–1874

ALBERYK DE TROIS-FONTAINES, Chronica Albricus Triumfontium monachus, wyd. Paul Scheffer- Boichorst, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXIII, Hannoverae 1874, s. 631– 673 (wstęp), 674–950 (tekst)

ALCUINI sive Albini Epistolae, wyd. Ernst Dümmler, w: Monumenta Germaniae historica. Epistolarum, t. IV: Epistolae Karolini Aevi, t. II, Berolini 1895

ŚW. AMBROŻY, Epistolae Sancti Ambrosii (Ambroży, biskup Mediolanu, św.), Epistolarum classis I, nr 22, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. XVI, Parisii 1844, coll. 1019–1026 ŚW. AMBROŻY, Oratio de obitu Theodosii Sancti Ambrosii (Ambroży, biskup Mediolanu, św.), Oratio de obitu Theodosii, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. XVI, Parisii 1844, coll. 1385–1406

ANALECTA HYMNICA MEDII AEVI, wyd. Guido Maria Dreves, Clemens Blume, Henry Marriott Bannister, t. I–LV, Leipzig 1886–1922

ANGELRAMNUS, Historia relationis Sancti Richarii Angelramnus (Angelramnus, opat Saint-Riquier), metrica, wyd. Godefridus Henschenius, Danielus Papebrochius, w: Acta Sanctorum, Aprilis tomus III, Antverpiae 1675, s. 459–462

ANGILBERT, De ecclesia Centulensi libellus Angilbert, opat Saint-Riquier, , wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/1, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1887, s. 173–179

ANNALES ALTAHENSES MAIORES AB AVENTINO (708–896), wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germa niae Historica. Scriptores in folio, t. XX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1868, s. 782–785

ANNALES ALTAHENSES MAIORES, wyd. Wilhelm de Giesebrecht, Edmundus L.B. ab Oefele, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, Hannoverae 1890

ANNALES ELMARENSES, w: Les Annales de Saint-Pierre de Gand et de Saint-Amand. Annales Blandinienses – Annales Elmarenses – Annales Formolenses – Annales Elnonenses, wyd. Philippe Grierson, Bruxelles 1937 (Recueil de textes pour servir à l’étude de l’histoire de Belgique, t. IV), s. 74– 115

ANNALES ELNONENSES MINORES (533–1061), wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. V, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1843, s. 17–20

ANNALES FULDENSES sive Annales regni Francorum orientalis, wyd. Friedrich Kurze, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. VII, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1891

ANNALES MAGDEBURGENSES BREVISSIMI, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXX/2, wyd. Adolf Hofmeister, Lipsiae 1934, s. 749–750

ANNALES NORDHUMBRANI, wyd. Reinhard Pauli, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XIII, wyd. Georg Waitz, Berolinae 1881, s. 154–156

ANNALES REGNI FRANCORUM inde anno 741 usque ad 829, qui dicuntur Annales Laurissenses maiores et Einhardi, wyd. Friedrich Kurze, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. VI, Hannoverae 1895

ANNALES SANCTORUM UDALRICI ET AFRAE AUGUSTENSES a. 1106–1334, wyd. Philippus Jaffé, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XVII, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1861, s. 428–436

ANONYME DE BÉTHUNE, Chronique des rois de France, wyd. Léopold Delisle, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIV, Paris 1904, s. 750– 775 ANONYME DE BÉTHUNE, Histoire des ducs de Normandie et des rois d’Angleterre (SHF), wyd. Francisque Michel, w: Histoire des ducs de Normandie et des rois d’Angleterre, publiée [...] d’après deux manuscrits de la Bibliothèque du Roi, suivie de la relation du Tournoi de Ham, par Sarrazin, trouvère du XIIIe siècle, Paris, Société de l’Histoire de France, Paris 1840

ANONYME DE BÉTHUNE, Histoire des ducs de Normandie et des rois d’Angleterre (MGH), Ex historiis ducum Normanniae et regum Angliae, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXVI, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1882, s. 699–717

ANONYMOUS OLD FRENCH TRANSLATION OF THE PSEUDO-TURPIN CHRONICLE A Critical Edition of the Text Contained in Bibliothèque Nationale MSS Français 2137 and 17203 and Incorporated by Philippe Mouskès in his Chronique rimée, wyd. i komentarz Ronald N. Walpole, Cambridge (Mass.) 1979 ANTIPHONALE ROMANAE ECCLESIAE Antiphonale sacrosanctae Romanae Ecclesiae pro diurnis horis, Paris 1924

AUCTARIUM HASNONIENSE, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. VI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1843, s. 441–442

AUCTARIUM MAGLORIANUM ad librum abbreviatum Hugoni Floriacensis de modernis Francorum regibus, wyd. Jean-Luc Deuffic, w: Jean-Luc Deuffic, L’exode des corps saints hors Bretagne (VIIe–XIIe s.): des reliques au culte liturgique, Annexe 1, w: Reliques et sainteté dans l’espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, „PECIA. Ressources en médiévistique”, t. VIII–XI, 2005, s. 415–419 (fragmenty)

BAUDONIVIA, De vita sanctae Radegundis Liber II, wyd. Bruno Krusch, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, t. II, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 377–395

BEATI LUDOVICI VITA E VETERI LECTIONARIO Beati Ludovici vita e veteri Lectionario, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 160–167

BEATI LUDOVICI VITA PARTIM AD LECTIONES partim ad sacrum sermonem parata, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 167–176

BENEDYKT Z MONTE SORATTE, Chronicon, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. III, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1839, s. 696–719

BENZO Z ALBY, Ad Heinricum imperatorem libri VII, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1854, s. 591– 681

BERNOLDI, Chronicon (789–827), wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. V, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1843, s. 400–467

BREVE CHRONICON ECCLESIAE SANCTI DIONYSII ad cyclos paschales, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 142–146

BRUNO Z QUERFURTU, Epistola ad Henricum regem, wyd. i komentarz Jadwiga Karwasińska, w: Monumenta Poloniae Historica, s.n., t. IV/3, Warszawa 1973 CAESARIUS VON HEISTERBACH, Sermo zur Elisabeth-Translatio, wyd. Albert Huyskens, w: Die Wundergeschichten des Caesarius von Heisterbach, t. III, wyd. Alfons Hilka, Bonn 1937 (Publikationen des Gesellschaft für Rheinische Geschichtskunde, t. XLIII)

CANONS DES CONCILES MÉROVINGIENS, t. I, wyd. Charles de Clercq, Jean Gaudemet, Brigitte Basdevant, Paris 1989 (Sources chrétiennes, t. CCCLIV)

CARTULAIRE DE NOTRE-DAME DE CHARTRES, wyd. Eugène de Lépinois, Lucien Merlet, t. II, Chartres 1862

CARTULAIRE DE SAINT-CORNEILLE DE COMPIÈGNE, wyd. Étienne Morel, t. I, Montdidier 1894

CHARLES DU FRESNE du CANGE, Glossarium mediae et infimae latinitatis. Conditum a Carolo du Fresne domino du Cange, auctum a monachis ordinis S. Benedicti cum supplementis integris [...]. Editio nova aucta pluribus verbis aliorum scriptorum, t. IV, G–K, wyd. Léopold Favre, Paris 1937

CHARTAE LATINAE ANTIQUIORES (XVIII). Facsimile-Edition of the Latin Charters prior to the Ninth Century, t. XVIII, France, VI, wyd. Hartmut Atsma, Pierre Gasnault, Robert Marichal, Jean Vézin, Dietikon–Zürich 1985

CHARTAE LATINAE ANTIQUIORES (XIX). Facsimile-Edition of the Latin Charters prior to the Ninth Century, t. XIX, France, VII, wyd. Hartmut Atsma, Pierre Gasnault, Robert Marichal, Jean Vézin, Dietikon–Zürich 1987

CHRONICA REGIA COLONIENSIS, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. XVIII, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1880

CHRONICON AUTISSIODORENSE Chronicon seu Chronologia Autissiodorense, wyd. Jean Baptiste Haudiquier, Charles Michel Haudiquier, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. X, Paris 1760, s. 275–276

CHRONICON MONASTERII DE ABINGDON, wyd. Joseph Stevenson, w: The Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages. Rerum Brittannicarum Medii Aevi Scriptores (Rolls Series), t. I, London 1858

CHRONICON MONASTERII SANCTI TAURINI EBROICENSIS, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 465–467

CHRONICON SANCTI MEDARDI SUESSIONENSIS, w: Exuviae sacrae Constantinopolitanae, t. II: Fasciculus documentorum minorum, ad byzantina lipsana in Occidentum saeculo XIII translata, spectantium, et historia quarti belli sacri imperiique gallo-greci illustrantium. Documenta hagiographica, red. Comte Paul Édouard-Didier Riant, Genevae 1877, s. 250

CHRONICON SANCTI PETRI VIVI (675–1096), w: Chronique de Saint-Pierre-le-Vif de Sens, dite de Clarius, wyd. Robert-Henri Bautier, Monique Gilles, Paris 1979 (Sources d’histoire médiévale)

CHRONICUM S. CATHARINAE DE MONTE ROTHOMAGI, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 397–410 CHRONIQUE ANONYME FINISSANT EN 1286, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXI, wyd. Joseph Daniel Guigniaut, Natalis de Wailly, Paris 1855, s. 80–102

CHRONIQUE DE ROUEN (Chronicon Rotomagense), w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 332–343

CHRONIQUE DE SAINT-PIERRE-LE-VIF DE SENS, DITE DE CLARIUS, , wyd. Robert-Henri Bautier, Monique Gilles, Paris 1979 (Sources d’Histoire médiévale)

CHRONIQUE DITE DE LA BIBLIOTHÈQUE DE JEAN DU TILLET (Annales Francorum auctiores), wyd. Dom Martin Bouquet, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. V, wyd. 2, wyd. Léopold Delisle, Paris 1869, s. 17–26

CHRONIQUE DITE DE LA BIBLIOTHÈQUE DE LOISEL (Annales rerum Francicarum quae a Pippino et Carolo Magno regibus gestae sunt), wyd. Dom Martin Bouquet, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. V, wyd. 2, wyd. Léopold Delisle, Paris 1869, s. 32–62

CHRONIQUE DITE DE TURPIN, wyd. Fredrik Wulff, Lund 1881

COMPOTUS BALLIVORUM FRANCIAE de termino Omnium Sanctorum anno [millesimo ducentesimo] octogesimo quinto, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Paris 1865, s. 622–672

COMPOTUS DOMINI ODONIS, magistri capellae, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXII, Paris 1865, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, s. 667

CONCILIA AEVI MEROVINGICI, wyd. Friedrich Maassen, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum Sectio III. Concilia, t. I, Hannoverae 1893

CONSTITUTIONES LUGDUNENSIS CONSILII Constitutiones [Lugdunensis Consilii]. Pars prima, wyd. ks. Arkadiusz Baron, ks. Henryk Pietras SJ, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. II: (869–1312) Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lateran IV, Lyon I, Lyon II, Vienne, Kraków 2002 (Źródła Myśli Teologicznej, t. XXVI)

DE CONSECRATIONE BASILICAE SANCTI ANIANI iussu Roberti regis, wyd. i komentarz Lucien Auvray, w: Lucien Auvray, Une source de la „Vita Roberti regis” du moine Helgaud, w: Mélanges d’archéologie et d’histoire publiés pour l’École Française à Rome, t. VII, Paris–Roma 1887 (École Française de Rome), s. 458–471

DE ELEVATIONE CORPORIS S. THEODERICI abbatis Remensis, wyd. Conradus Ianningus, Joannes Baptista Sollerius, Joannes Pinius, w: Acta Sanctorum, Iulii tomus I, t. XXVIII, s. 82–84 (za wyd. w: Acta Sanctorum Ordinis Sancti Benedicti, saeculi V quod est ab anno Christi CM ad M, wyd. Luc d’Achery, Jean Mabillon, Luteciae Parisiorum 1695, s. 519–521)

DE INVENTIONE SANGUINIS DOMINI (Mantua), wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 921–922

DE SANCTITATE KAROLI MAGNI De sanctitate meritorum et gloria miraculorum beati Karoli Magni ad honorem et laudem nominis dei, wyd. Gerhard Rauschen, w: Idem, Die Legende Karls des Grossen, Leipzig 1890, s. 17–93 DE TRANSLATIONE SANGUINIS DOMINI (Mantua), wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 922–923

DESCRIPTIO QUALITER Karolus Magnus Clavum et Coronam a Constantinopoli Aquisgrani detuleritqualiterque Karolus Calvus hæc ad Sanctum Dionysium retulerit, wyd. Gerhard Rauschen, w: Idem, Die Legende Karls des Grossen, Leipzig 1890, s. 103–125

EINHARD, Einharti quaestio de adoranda Cruce, wyd. Oswald Holder-Egger, Karol Hampe, Monumenta Germaniae Historica. Epistolarum (in quarto), t. V: Epistolarum Karolini Aevi, t. III, wyd. Ernst Dümmler, Berolini 1899, s. 146–149

EINHARD, Translatio et miracula sanctorum Marcellini et Petri, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/1, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1887, s. 238–264

EINHARD, Vita Karoli Magni, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. XXV, Hannoverae–Lipsiae 1911EKKEHARD, Chronicon universale Ekkehardi Uraugiensis (Ekkehard von Aura), Chronicon universale, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. VI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1844, s. 1–267

EUSEBIUS, Vita Constantini, wyd. Friedhelm Winkelmann, w: Die Textbezeugung der Vita Constantini des Eusebius von Caesarea, Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur. Kommission für Spätantike Religionsgeschichte, Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu , t. LXXXIV, Berlin 1962

EX MIRACULIS S. GERMANI in Normannorum adventu factis, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 10– 16

EX TRANSLATIONE SANGUINIS DOMINI (Reichenau), wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IV, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1841, s. 446*–449

FIERABRAS. Chanson de geste du XIIe siècle, wyd. Marc Le Person, Paris 2003 (Les classiques français du Moyen Âge, t. CXLII)

FLANDRIA GENEROSA, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1851, s. 313–325

FRAGMENTUM HISTORIAE FRANCICAE a Ludovico Pio ad regem Robertum, w: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. Franciscus du Chesne, t. III, Lutetiae Parisiorum 1641, s. 334–346

GALLIA CHRISTIANA (X) in provincias ecclesiaticas distributa, t. X: De provincia Remensi, ejusque suffraganeis Ambianensi, Silvanectensi et Boloniensi ecclesiis, ubi instrumenta omnium ad calcem colliguntur, Parisiis 1751, reed. Paris 1899

GALLIA CHRISTIANA (XII) in provincias ecclesiaticas distributa, t. XII: Ubi de Provinciis Senonensi ac Tarentasiensi agitur in provincias ecclesiasticas distributa, qua series et historiae archiepiscoporum, episcoporum et abbatum [...] opera et studio Dionysii Sammarthani [...] [deinde] monachorum Congregationis S. Mauri Ordinis S. Benedicti, Parisiis 1773, reprint: Farnborough 1970

GAUFREDUS DE BRUIL, Ex Gaufredi de Bruil Chronica, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXVI, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1882, s. 198–203 GAUTIER CORNUT, De susceptione Coronae Domini, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXII, Paris 1865, s. 26–32; także w: Exuviae sacrae Constantinopolitanae, t. I: Fasciculus documentorum minorum, ad byzantina lipsana in Occidentum saeculo XIII translata, spectantium, et historia quarti belli sacri imperiique gallo-greci illustrantium. Documenta hagiographica, red. Comte Paul Édouard- Didier Riant, Genevae 1877, s. 45–56

GEOFFROI DE BEAULIEU, (Gaudefridus de Bello Loco), Vita et sancta conversatio piae memoriae Ludovici quondam regis Francorum, w: Acta Sanctorum. Augusti tomus V, wyd. Joannes Pinius, Guilielmus Cuperus, Joannes Stiltingus, Bruxellis 1868, s. 541–558

GEOFFROI DE BEAULIEU, (Gaufridus de Bello Loco), Vita et sancta conversatio piae memoriae Ludovici quondam Regi Francorum, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 1–27

GEOFFROI DE COURLON, Chronique de l’abbaye Saint-Pierre-le-Vif de Sens, redigée vers la fin du XIIIe siècle, wyd. i tłum. Gustave Julliot, Sens 1876GÉRARD DE SAINT-QUENTIN, Translatio Sancte Corone (Exuviae) Domini Ihesu Christi a Constantinopolitana urbe ad civitatem Parisiensem, facta anno Domini MCCXLI, regnante Ludovico, filio Ludovici Regis Francorum], w: Fernand de Mély, Exuviae sacrae Constantinopolitanae, t. III: La Croix des premiers croisés. La Sainte Lance. La Sainte Couronne, Paris 1904, s. 102–112

GÉRARD DE SAINT-QUENTIN, Translatio Sancte Corone (Journal des Savants) Domini Ihesu Christi a Constantinopolitana urbe ad civitatem Parisiensem, facta anno Domini MCCXLI, regnante Ludovico, filio Ludovici Regis Francorum, wyd. Édouard Miller, w: [rec.] Exuviae sacrae Constantinopolitanae. Fasciculus documentorum minorum, ad byzantina lipsana in Occidentum saeculo XIII translata, spectantium, et historia quarti belli sacri imperiique gallo-greci illustrantium (par le comte Riant), „Journal des Savants”, mai 1878, s. 292–309

GESTA ALIA PHILIPPI AUGUSTI Francorum regis ex codice Ms. Viri clarissimi Alexandri Petauij Senatoris Parisiensis, w: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. André du Chesne, t. V, Parisii 1649, s. 257–261

GESTA ARCHIEPISCOPORUM MAGDEBURGENSIUM, wyd. Wilhelm Schum, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XIV, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1883, s. 361–486

GESTA DAGOBERTI, wyd. Bruno Krusch, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, t. II, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 396–425

GESTA EPISCOPORUM METTENSIUM PRIORES, wyd. Bernhard von Simson, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. X, Hannoverae–Lipsiae 1905

GESTA EPISCOPORUM METTENSIUM USQUE AD 1120, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. X, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1852, s. 531–544

GESTA FRANCORUM ET ALIORUM HIEROSOLIMITANORUM, w: Histoire anonyme de la première croisade, wyd. i tłum. Louis Bréhier, Paris 1924

GESTA PONTIFICUM AUTISIODORENSIUM, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XIII, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1881, s. 393–400 GIOVANNI COLONNA, (RHF) Mare historiarum, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 106–123

GIOVANNI COLONNA, (MGH) Mare historiarum, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXIV, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1879, s. 266–283

GODFRYD Z VITERBO, (Godfryd z Viterbo), Pantheon, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXII, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1872, s. 107– 307

GRZEGORZ Z TOURS, Gregorius Turonensis episcopus (Grzegorz z Tours, św.), Liber in gloria martyrum, wyd. Bruno Krusch, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, t. I/2, wyd. Bruno Krush, Hanoverae 1885, s. 484–561, wyd. 2, Hannoverae 1969, s. 34–111

GRZEGORZ Z TOURS, Gregorius Turonensis episcopus (Grzegorz z Tours, św.), Libri historiarum X, wyd. Bruno Krusch, Wilhelm Levison, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, t. I, wyd. Bruno Krusch, Wilhelm Levison, wyd. 2, Hannoverae 1937

GUIBERT DE NOGENT, De sanctis et eorum pigneribus, wyd. Robert B.C. Huygens, w: Quo ordine sermo fieri debeat. De bucella iudae data et de veritate dominici corporis. De sanctis et eorum pigneribus, Turnhout 1993 (Corpus christianorum. Continuatio Mediaevalis, t. CXXVII)

GUILLAUME DE CHARTRES, Guillaume de Chartres (Guillelmus Carnotensis), (Acta Sanctorum)De vita et actibus inclytae recordationis Ludovici regis, wyd. Joannes Pinius, Guilielmus Cuperus, Joannes Stiltingus, w: Acta Sanctorum. Augusti tomus V, Bruxellis 1868, s. 559–567

GUILLAUME DE CHARTRES, (RHF) De vita et actibus inclytae recordationis Regis Francorum Ludovici ac de miraculis quam ad ejus sanctitatis declarationem contingerunt, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 27–41

GUILLAUME DE NANGIS, Chronicon Guillelmi de Nangis, sive Nangiaci, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou,Joseph Naudet, Paris 1840, s. 543–582, 583–646, 725–763

GUILLAUME DE NANGIS, Chronique latine de Guillaume de Nangis, de 1113 à 1300, avec les continuations de cette Chronique de 1300 à 1368, t. I: De 1113 à 1316, wyd., komentarz i tłum. Hercule Géraud, Paris 1843

GUILLAUME DE NANGIS, , Gesta Philippi Regis Franciae filii sanctae memoriae Regis Ludovici / Listoire du Roy Phelippe filz du Monseigneur Saint Lois, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 466–539

GUILLAUME DE NANGIS, Gesta sancti Ludovici / Vie de Saint Louis , w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 309–465

GUILLAUME DE ROUBRUCK, , The Mission of Friar William of Rubruck. His Journey to the Court of Great Khan Möngke, 1253–1255, tłum. Peter Jackson, wyd. i komentarz Willem van Ruysbroeck, David Morgan, London 1990 GUILLAUME DE SAINT-PATHUS, Sermon en l’honneur de Saint Louis (fragmenty), wyd. Henri-François Delaborde, „Bibliothèque de l’École des chartes”, t. LXIII, 1902, s. 276–288

GUILLAUME DE SAINT-PATHUS, Vie de Saint Louis (DELABORDE) par Guillaume de Saint-Pathus, confesseur de la reine Marguerite, wyd. Henri-François Delaborde, Paris 1899 (Textes pour servir à l’étude et à l’ensei gnement de l’histoire, t. XXVII)

GUILLAUME DE SAINT-PATHUS, Vie de Saint Louis (RHF) par le confesseur de la reine Marguerite, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 58–121

GUILLAUME GUIART, La branche des royaus lingnages , w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Paris 1865, s. 171–300

HARIULF, Chronique de l’Abbaye Saint-Riquier , wyd. Ferdinand Lot, Paris 1894 (Collection de textes pour servir à l’étude et à l’enseignement de l’histoire, t. XVII)

HAYMO Z SAINT-DENIS, (MGH) Ex Haymonis Libro de detectione Macharii Areopagitae Dionysii sociorumque eius, wyd. Rudolf Koepke, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1854, s. 343–375

HAYMO Z SAINT-DENIS, Liber de detectione Macharii Areopagitae Dionysii (FÉLIBIEN) sociorumque eius, wyd. Dom Michel Félibien, w: Histoire de l’abbaye royale de Saint-Denys en France, contenant la vie des abbés qui l’ont gouvernée depuis onze cents ans, les hommes illustres qu’elle a donnés à l’Église et à l’État, les priviléges accordés par les souverains pontifes et par les évêques, les dons des rois, des princes et des autres bienfaiteurs; avec la description de l’église et de tout ce qu’elle contient de remarquable. Le tout justifié par des titres authentiques et enrichi de plans, de figures et d’une carte topographique, Paris 1706 (Pièces justificatives) (reprint: Paris 1973), s. clvi-clxxii; wydanie za Félibienem i edycją Du Chesne’a z XVII w. w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XI, nowa edycja, wyd. Léopold Delisle, Paris 1876, s. 467–474

HELGAUD DE FLEURY, Epitoma vitae regis Rotberti Pii, wyd. Robert-Henri Bautier, Gilette Labory, Paris 1965 (Sources d’histoire médiévale, t. I)

HELINAND DE FROIDMONT, Helinandi de Frigidi Monte monachi (Hélinand de Froidmont), Chronicon, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CCXII, Parisii 1855, lib. XLV–XLIX, coll. 771–1082

HERMIAS SOZOMENOS, Historia ecclesiastica , w: Patrologiae cursus completus. Patrologia Graeca, wyd. Jacques-Paul Migne, t. LXVII, Parisii 1864, coll. 843–1724

HERMIASZ SOZOMEN, Historia Kościoła , tłum. Stefan Kazikowski, wstęp Zygmunt Zieliński, Warszawa 1989

HEURES DE SAVOIE Les Heures de Savoie. Facsimiles of Fifty-Two Pages from the Hours Executed for Blanche of Burgundy, wyd. Henry Yates Thompson, przyp. P. Blanchard, London 1910

HISTOIRE DES FILS DE LOUIS LE PIEUX, wyd. Philippe Lauer, Paris 1926 (Les Classiques de l’Histoire de France, t. VII)HISTORIA EPISCOPORUM AUTISSIODORENSIUM, wyd. Jean Baptiste Haudiquier, Charles Michel Haudiquier, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. X, Paris 1760, nowa edycja, wyd. Léopold Delisle, Paris 1874, s. 170–172 HISTORIA FRANCORUM SENONENSIS, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1851, s. 364–369

HISTORIA KAROLI MAGNI ET ROTHOLANDI ou Chronique du Pseudo-Turpin. Textes revus et publiées d’apres 40 manuscrits, wyd. C. Meredith Jones, Paris 1936 (reprint: Genève 1972)

HISTORIA REGUM FRANCORUM MONASTERII SANCTI DIONYSII, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1851, s. 395– 406

HISTORIA RELATIONIS CORPORIS SANCTI WALARICI, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 694–696

HISTORIA TRANSLATIONIS ET MIRACULORUM S. CASSIANI, w: Acta Sanctorum, Augusti tomus II, wyd. Johannes Baptista Sollerius i in., Antverpiae 1735, s. 66–69

HISTORIAE FRANCORUM SCRIPTORES COAETANEI, wyd. Andrea du Chesne, Franciscus du Chesne, t. I–V, Parisii 1636–1649

HRABANNUS MAURUS, Homiliae, LXX, Reversio sanctae atque gloriosissimae crucis Domini, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CX, Parisii 1851, coll. 131– 134

HRABANUS MAURUS, In honorem sanctae crucis, wyd. Michel Perrin, Turnholti 1997 (Corpus Christianorum, Continuatio medievalis, t. 100–100A)

HUGO Z FLAVIGNY, Chronicon Hugonis monachi Virdunensis et Divionensis, abbatis Flaviniacensis, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. VIII, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1848, s. 288–502

HUGO Z FLEURY, Hugo de Sancta Maria Floriacensis monachus (Hugo z Fleury), Historia ecclesiastica. Fragmenta historiae Fossatensis, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1851, s. 370–374

HUGO Z FLEURY, Hugo de Sancta Maria Floriacensis monachus (Hugo z Fleury), Liber qui modernorum regum Francorum continet actus, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. IX, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1851, s. 376–395

HUGO Z FLEURY, Hugo de Sancta Maria Floriacensis monachus (Hugo z Fleury), Vita sancti Sacerdotis episcopi Lemovicensis, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CLXIII, Parisii 1854, coll. 979–1004

IOANNES ZONARAS, Epitomae historiarum, red. Moritz Pinder, Theodor Büttner-Wobst, Bonn 1897

ITER HIEROSOLIMITANUM, wyd. CASTETS. Relatio quomodo Karolus Magnus a Constantinopoli Aquisgranum attulerit clavum et coronam Domini, et qualiter haec eadem Karolus Calvus intulerit in Ecclesiam Sancti Areopagite Dionysii, ac de institutione Indicti et visione huius Karoli utque corpus eiusdem Karoli in praefatam Ecclesiam translatum sit, wyd. Ferdinand Castets, w: Iter Hierosolymitanum ou Voyage de Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople. Texte latin d’après le Ms. de Montpellier, red. i komentarz Ferdinand Castets, „Revue des langues romanes”, t. XXXVI, 1892 (seria 4, t. VI), s. 439–474 ITINERA, DONA & HERNESIA LUDOVICI IX anno Domini MCCXXXIX inter Ascensionem et Omnes Sanctos, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Paris 1865, s. 583–615

JACKSON, Peter, The Seventh Crusade, 1244–1254. Sources and Documents, Aldershot 2007 (Crusade Texts in Translation, t. XVI)JAKUB Z DINANT, Iacobus de Dinant (Jakub z Dinant), Excerpta e Tractatu de translatione beatae Genovefae virginis, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, Paris 1876, s. 139–142

JAN CHRYZOSTOM, Jean Chrysostome (Jan Chryzostom, św.), Discours sur Babylas, wyd., komentarz i tłum. Margaret A. Schatkin i in., w: Homélie sur Babylas, wyd., komentarz i tłum. Bernard Grillet, Jean-Noël Guinot, Paris 1990 (Sources chrétiennes, t. CCCLXII)

JAN Z VIKTRING, Iohannis Abbatis Victoriensis (Jan z Viktring), Liber certarum historiarum, wyd. Fedor Schneider, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. XXXVI/1, Hannoverae–Lipsiae 1909

JEAN DE JOINVILLE, Vie de Saint Louis, wyd. Jacques Monfrin, Paris 1995

JOURNEY OF CHARLEMAGNE TO JERUSALEM AND TO CONSTANTINOPLE / Le voyage de Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople, wyd. i tłum. Jean-Louis G. Picherit, Birmingham 1984

KARLS DES GROSSEN REISE NACH JERUSALEM UND CONSTANTINOPEL . Ein altfranzösiches Gedicht des XII. Jahrhundert, red. Eduard Koschwitz, Heillbronn 1880 (Altfranzösiche Bibliothek, red. Wendelin Foerstner, t. II)

LABBÉ, Philippe, Novae Bibliothecae manuscriptorum librorum, Paris 1657

LAMBERTI WATERLOS, Annales Cameracenses, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XVI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1859, s. 509–554

LAYETTES DU TRÉSOR DES CHARTES (II) , t. II, wyd. Alexandre Teulet, Paris 1866

LAYETTES DU TRÉSOR DES CHARTES (IV), t. IV, wyd. Élie Berger, Paris 1902

LIBER DE CONSTITUTIONE KARROFENSIS CENOBII Liber de constitutione, institutione, consecratione, reliquiis, ornamentis et privilegiis Karrofensis cenobii, wyd. Dom Pierre de Monsabert, „Archives historiques du Poitou”, t. XXXIX, 1910, s. 1–85LIBER DE RAYMOND D’AGUILERS Raymond d’Aguilers, Le Liber de Raymond d’Aguilers, wyd. John Hugh, Laurita Lyttleton Hill, Paris 1969 (Documents relatifs à l’Histoire des Croisades, t. IX)

LIBER HISTORIAE FRANCORUM, wyd. Bruno Krusch, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, t. II, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 215–328

LIBER MIRACULORUM SANCTE FIDIS , wyd. Luca Robertini, „Biblioteca di Medioevo Latino”, t. X, 1994 (Spoleto, Centro Italiano di Studi sull’ Alto Medioevo)LIBER PONTIFICALIS. Texte, introduction et commentaire, t. I–III, wyd. Louis Duchesne, Paris 1886–1892

LIBRI CAROLINI Opus Caroli regis contra synodum (Libri Carolini), wyd. Ann Freeman, Paul Meyvaert, w: Monumenta Germaniae Historica. Concilia, t. II: Supplementum I, Hannoverae 1998

LIUTPRAND Z CREMONY, Liutprandus Cremonensis (Liutprand z Cremony), Antapodosis, w: Liudprandi opera, wyd. Joseph Becker, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. XLI, Hannoverae–Lipsiae 1915 LUDUS DE ANTECHRISTO. Abbildung der Handschrift und Transkription, wyd. Gisela Vollman-Profe, „Litteræ. Göppinger Beiträge zur Textgeschichte”, t. LXXXII/1, 1981

MARCULFIFORMULARUM LIBER, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. LXXXVII, Parisii 1850, coll. 693–756

MARIANUS SCOTTUS, Chronicon a. 1–1082, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. V, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1844, s. 481–568

MARTYROLOGE D’USUARD, wyd. i komentarz Jacques Dubois, Bruxelles 1966 (Subsidia Hagiographica, t. XL)

MATTHEW PARIS, Chronica majora, wyd. Henry Richard Luard, t. I–VII, w: Rerum Brittanicarum Medii Aevi Scriptores or Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages [Rolls Series], London 1872–1883

MATTHEW PARIS, Historia Anglorum sive, ut vulgo dicitur, Historia minor, wyd. Frederic Madden, t. I– III, w: Rerum Brittanicarum Medii Aevi Scriptores or Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages [Rolls Series], London 1866–1869

MINSTREL Z REIMS, Récits d’un ménestrel de Reims, wyd. Natalis de Wailly, Paris 1876

MIRACLES DE NOTRE-DAME DE CHARTRES Les miracles de Notre-Dame de Chartres, wyd. Antoine Thomas, „Bibliothèque de l’École des chartes”, t. XLII, 1881, s. 505–550

MIRACULA S. BERCHARII abbatis Dervensis, wyd. Luc d’Achéry, Jean Mabillon, w: Acta Sanctorum Ordinis Sancti Benedicti. Saeculum II, Lutetiae Parisiorum 1669, s. 844–861

MIRACULA SANCTI GENESII, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 169–172

MIRACULA SANCTI GENULFI, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 1204–1213

MIRACULA SANCTORUM WALDEBERTI ET EUSTASII, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/2, Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1888, s. 1170– 1176

MONACHUS SANGALLENSIS, De gestis Karoli Magni libri II, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. II, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1829, s. 726–763

MONTFAUCON, Bernard de, Monumens de la Monarchie Françoise, t. I, Paris 1721MGH, Monumenta Germaniae Historica. Capitularia regum Francorum, t. I, wyd. Alfred Boretius, Hannoverae 1883

MGH, Diplomata regum Francorum e stirpe Merowingica (1872) Monumenta Germaniae Historica. Diplomatum Imperii, t. I, Diplomata regum Francorum e stirpe Merowingica, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1872

MGH, Diplomata regum Francorum e stirpe Merovingica (2001) Monumenta Germaniae Historica. Diplomata regum Francorum e stirpe Merovingica, wyd. Theo Kölzer i in., Hannover 2001

MGH, Diplomatum Karolinorum Monumenta Germaniae Historica. Diplomatum Karolinorum, t. I: Pippini, Carlomanni, Caroli Magni diplomata, wyd. Michael Tangl i in., Hannoverae 1906

MONUMENTS HISTORIQUES. CARTONS DES ROIS , wyd. Jules Tardif, Paris 1866 MORAND, Sauveur-Jérôme, Histoire de la Ste-Chapelle royale du Palais enrichie de planches; par M. Sauveur-Jérôme Morand, chanoine de ladite église, présentée à l’Assemblée-Nationale, par l’auteur, le 1 juillet 1790, Paris 1790

MORETTI, De ritu ostensionis sacrarum reliquiarum. A nemine hactenus peculiari elucubratione illustrato Dissertatio Historico-ritualis, Roma 1721

NITHARD, Nithardi Historiarum libri III, wyd. Ernest Müller, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. XLIV, Hannoverae 1907NOCHER, opat Hautvilliers, Epistola Nocheris abbatis super translationem sanctissimae imperatricis Helenae, w: Acta Sanctorum. Augusti tomus III, wyd. Johannes Baptista Sollerius i in., Antverpiae 1737, s. 607–611

NOTKER, Balbulus (Jąkała), Notkeri Balbuli Gesta Karoli magni imperatoris, wyd. Hans F. Haefele, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum. Nova series, t. XII, Berolini 1959; wyd. też jako: Monachi Sangallensis, Gesta Karoli, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. II, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1829, s. 726–763

ODILO, opat Cluny, św., Liber tramitis aevi Odilonis abbatis, wyd. Peter Dinter, Siegburg 1980 (Corpus consuetudinum monasticarum, t. X)

ODO DE GLANFEUIL, Ex miraculis s. Mauri sive restauratione monasterii Glannofoliensis, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/1, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1887, s. 461–472

ODO Z DEUIL, (Odon de Deuil, Odo z Deuil, opat Saint-Denis), De profectione Ludovici VII in Orientem. The Journey of Louis VII to the East, wyd. i tłum. Virginia Gingerick Berry, New York 1947 (Records of Civilization, Sources and Studies, Columbia University Press)ODORANNUS DE SENS, Opera omnia, wyd. Robert-Henri Bautier, Monique Gilles, Paris 1972 (Sources d’histoire médiévale, t. IV)

OLD FRENCH JOHANNES TRANSLATION OF THE PSEUDO-TURPIN CHRONICLE . A Critical Edition, wyd. Ronald N. Walpole, t. I, Berkeley–Los Angeles–London 1976

ORDO XLI, w: Ordines Romani du haut moyen-âge, wyd. Michel Andrieu, t. IV, Louvain 1956 (Spicilegium sacrum Lovaniense, t. XXVIII)

OTLOH, z Sankt-Emmeram, Translatio et inventio Sancti Dionysii antiquior, wyd. Adolf Hoffmeister, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXX/2, wyd. Oswald Holder-Egger, Lipsiae 1934, s. 823–837

OTTO I, DYPLOM DLA OPACTWA REICHENAU (950), 1 I 950, wyd. Theodor Sickel, Monumenta Germaniae Historica. Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, t. I: Conradi I. Heinrici I. et Ottonis I. diplomata, wyd. Theodor Sickel i in., Hannoverae 1879–1884

OTTO MORENA Ottonis Morenae et continuatorum Historia Frederici I., wyd. Ferdinand Güterbock, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum. Nova series, t. VII, Berolini 1930

PAULIN Z NOLI, Paolino di Nola (Paulin z Noli, św.), Carmi, wyd. i tłum. Andrea Ruggiero, Napoli– Roma 1996

PÈLERINAGE DE CHARLEMAGNE. AN ANGLO-NORMAN POEM of the Twelfth Century, now first published with one Fac Simile, wyd. i wstęp Francisque Michel, London 1836 PETRUS CORAL, Chronicon Sancti Martiali Lemovicensis (Maius Chronicon Lemovicensis a Petro Coral et aliis conscriptum), w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXI, wyd. Joseph Daniel Guigniaut, Natalis de Wailly, Paris 1855, s. 761–788

PETRUS TUDEBODE, Historia de Hierosolymitano itinere, w: Recueil des Historiens des Croisades. Historiens occidentaux, t. III, Paris 1866, s. 9–117

PHILIPPE MOUSKÈS, Chronique rimée, wyd. Frédéric de Reiffenberg, t. I–II, Bruxelles 1836–1838 (Collection des chroniques belges inédites), Suplement: Bruxelles 1845

PIERRE DE BEAUVAIS, Descriptio-Turpin, wyd. Ronald N. Walpole, w: Idem, Charlemagne’s Journey to the East. The French Translation of the Legend by Pierre de Beauvais, wyd. i komentarz w: Semitic and Oriental Studies. A Volume Presented to William Popper, Professor of Semitic Languages, Emeritus, on the Occasion of His Seventy-Fifth Birthday, October 29, 1949, red. Walter Joseph Fletcher, Berkeley– Los Angeles 1951, s. 445–456

PLAY OF ANTICHRIST The Play of Antichrist, tłum. i wstęp John Wright, Toronto 1967

POCZĄTKI KULTU RELIKWII NA ZACHODZIE , red. Robert Wiśniewski, tłum. z jęz. łacińskiego i koment. Przemysław Nehring, Katarzyna Parys, Rafał Toczko, Maria Więckowska, Robert Wiśniewski, Bogna Włodarczyk, wstęp Robert Wiśniewski, Warszawa 2011 (Akme. Źródła starożytne, t. II)

POETA SAXO, Annalium de gestis Caroli Magni imperatoris libri quinque, wyd. Paul de Winterfeld, w: Monumenta Germaniae Historica. Antiquitates. Poetae Latini aevi Karolini, t. IV/1, wyd. Paul de Winterfeld, Berolini 1899, s. 1–71

PONTIFICAL ROMANO-GERMANIQUE Le Pontifical romano-germanique du Xe siècle, wyd. Cyrille Vogel, współpr. Reinhard Elze, t. I, Città del Vaticano 1963

POWIEŚĆ MINIONYCH LAT, tłum. i oprac. Franciszek Sielicki, Wrocław 1999 (Biblioteka Narodowa, Seria II, nr 244)

PRIMAT / JEAN DE VIGNAY, Chronique dite de Primat (1223–1286) traduite par Jean de Vignay (vers 1330), w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Paris 1876, s. 5–106

PRIMAT / JEAN DE VIGNAY, Ex Primati chronicis per Iohannem de Vignay translatis, wyd. Herrmann Brosien, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXVI, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1882, s. 639–667

PRIMAT, Grandes Chroniques de France. Gestes au bon Roi Phelippe, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XVII, wyd. Michel Jean Joseph Brial, nowa edycja: Léopold Delisle, Paris 1878, s. 346–416

PRIMAT, Grandes Chroniques de France. Sur les gestes de Charlemagne , wyd. Martin Bouquet, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. V, nowa edycja: Lépold Delisle, Paris 1869, s. 224–313

PROLOGUS LEGIS SALICAE, wyd. Karl August Eckhardt, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum Sectio I. Legum nationum Germanicarum, t. IV/2, Hannoverae 1969, s. 2–10

RAOUL GLABER, Histoires, wyd., tłum. i komentarz Mathieu Arnoux, Turnhout 1996

RECUEIL DES ACTES DE CHARLES II LE CHAUVE, roi de France, wyd. Georges Tessier, Arthur Giry, Maurice Prou, Ferdinand Lot, t. I–III, Paris 1943–1955 RECUEIL DES ACTES DE CHARLES III LE SIMPLE , wyd. Ferdinand Lot, Philippe Lauer, Paris 1949

RECUEIL DES ACTES DE PHILIPE I Ier, roi de France (1059–1108), wyd. Maurice Prou, Paris 1908

RECUEIL DES CHARTES DE L’ABBAYE DE STAVELOT-MALMÉDY , wyd. Joseph Halkin, Charles-Gustave Roland, t. II/1, Bruxelles 1930

REGESTRUM VISITATIONUM ARCHIEPISCOPI ROTHOMAGENSIS. Journal des visitations d’Eude Rigaud, archevêque de Rouen, MCCXLVIII – MCCLXIX, wyd. Théodose Bonnin, Rouen 1852

REGISTRES DE PHILIPPE AUGUSTE Les Registres de Philippe Auguste, t. I, wyd. John W. Baldwin i in., w: Recueil des Historiens de la France. Documents financiers et administratifs, t. VII, red. Robert-Henri Bautier, Paris 1992

REINERI ANNALES, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XVI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1859, s. 651–680

REMIGIUSZ Z AUXERRE, Remigii monachi Sancti Germani Autissiodorensis Tractatus de dedicatione ecclesiae, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CXXXI, Parisii 1853, coll. 845–866

RICHER, Histoire de France (888–995), wyd. i tłum. Robert Latouche, t. I–II, wyd. 2, Paris 1967 (Les Classiques de l’histoire de France au Moyen Âge, t. XII)RICHER Z SENONES, Gesta Senonensis ecclesiae, wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXV, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1880, s. 249–345

RIGORD, Gesta Philippi Augusti (1882), w: Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, chroniqueurs de Philippe-Auguste, t. I, wyd. i komentarz Henri-François Delaborde, Paris 1882, s. 1–167

RIGORD, Gesta Philippi Augusti (2006) christianissimi Francorum regis, w: Idem, Histoire de Philippe Auguste, wyd., tłum. i komentarz Élisabeth Carpentier, Georges Pon, Yves Chauvin, Paris 2006 (Sources d’Histoire Médiévale publiées par l’Institut de Recherche et d’Histoire des Textes, t. XXXIII)

ROBERT DE CLARI, La conquête de Constantinople, wyd. Jean Dufournet, Paris 2004 (Champion Classiques. Moyen Âge, t. XIV)

ROBERT DE CLARI, Li estoires de chiaus qui conquisent Coustantinople, wyd. Comte Paul Édouard- Didier Riant, Paris 1868

ROBERTI MONACHI, s. Remigii, Historia Hierosolymitana, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CLV, Parisiis 1854, coll. 667–758; w: Recueil des Historiens des Croisades. Historiens occidentaux, t. III, Paris 1866, s. 721–882

RODRIGO XIMÉNEZ DE RADA, (Jiménez), Roderici Ximenii de Rada Historia de rebus Hispanie sive Historia Gothica, lib. VII, cap. 8, wyd. i komentarz Juan Fernández Valverde, w: Idem, Opera omnia, t. I, Turnholti 1987 (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, t. LXXII)

RYSZARD Z CIRENCESTER, Ricardi de Cirencestria, Speculum historiale de gestis Regum Angliae, wyd. John E.B. Mayor, w: The Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages. Rerum Brittannicarum Medii Aevi Scriptores [Rolls Series], t. XXX/1–2, London 1863–1869

SAGA DE CHARLEMAGNE, KARLAMAGNÚS SAGA La Saga de Charlemagne. Traduction française des dix branches de la Karlamagnús saga norroise, wyd. i komentarz Daniel W. Lacroix, Paris 2000 S. CORNELII COMPENDIENSIS TRANSLATIONES, wyd. Paul de Winterfeld, w: Monumenta Germaniae Historica. Antiquitates. Poetae Latini aevi Karolini, t. IV/1, wyd. Paul de Winterfeld, Berolini 1899, s. 236–241

SECUNDUS TRACTATUS TOMELLI de restauratione coenobii Hasnoniensi, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XIV, wyd. Georg Waitz, Hannoverae 1883, s. 153–158

SIGEBERTI CONTINUATIO AQUICINCTINA a. 1149–1237, wyd. Ludwig Conrad Bethmann, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. VI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1844, s. 405–438

SIGEBERT Z GEMBLOUX, Sigeberti Gemblacensis Chronicon, wyd. Ludwig Conrad Bethmann, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. VI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1844, s. 300–374

SOKRATES SCHOLASTYK, Socrates Scholasticus, Historia ecclesiastica, w: Patrologiae cursus completus. Patrologia Graeca, wyd. Jacques-Paul Migne, t. LXVII, Paris 1859, coll. 30–842

STATUTA CAPITULORUM GENERALIUM ORDINIS CISTERCIENSIS ab anno 1116 ad annum 1776, wyd. Joseph-Maria Canivez, t. I, Louvain 1933

SUGER, Oeuvres. I. Écrit sur la consécration de Saint-Denis. L’Oeuvre administrative. Histoire de Louis VII, wyd. Françoise Gasparri, Paris 1996

SUGER, Oeuvres complètes de Suger, wyd. i komentarz Auguste Lecoy de la Marche, Paris 1877

SUGER, Opus administrativum (Gesta Suggerii abbatis), w: Idem, Oeuvres. I. Écrit sur la consécration de Saint-Denis. L’Oeuvre administrative. Histoire de Louis VII, wyd. Françoise Gasparri, Paris 1996, s. 54–155 (Les Classiques de l’histoire de France au Moyen Âge, t. XXXVII)

SUGER, Scriptum consecrationis Ecclesiae Sancti Dionysii, w: Idem, Oeuvres. I. Écrit sur la consécration de Saint-Denis. L’Oeuvre administrative. Histoire de Louis VII, wyd. Françoise Gasparri, Paris 1996, s. 2–53 (Les Classiques de l’histoire de France au Moyen Âge, t. XXXVII)

SUGER, Vie de Louis VI Le Gros, wyd. i tłum. Henri Waquet, Paris 1964 (Les Classiques de l’histoire de France au Moyen Âge, t. XI)

THESAURUS NOVUS ANECDOTORUM: complectens chronica varia aliaque cum ecclesiastica tum civilia omnium pene nationum monumenta historica, wyd. Dom Edmond Martène, Dom Ursin Durand, t. I–V, Paris 1717

THIETMAR, Thietmari Merseburgensis episcopi Chronicon, wyd. Robert Holtzmann, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum. Nova series, t. IX, Berolini 1935

TRANSLATIO SANCTI ALEXANDRI auctoribus Rudolfo et Meginharto, wyd. Georg Heinrich Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. II, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1829, s. 673–681

TRANSLATIO S. DIONYSII AREOPAGITAE, Anonymi Ratisbonensis Translatio S. Dionysii Areopagitae, wyd. Rudolf Koepke, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XI, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1854, s. 351–371

TRANSLATIO S. GERMANI, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XV/1, wyd. Wilhelm Wattenbach, Hannoverae 1887, s. 4–9 TRANSLATIO SANCTI VITI MARTYRIS, wyd. i tłum. Irene Schmale-Ott, Münster 1979 (Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Westfalen, t. XLI, Fontes minores, 1)TURPIN FRANÇAIS, dit le Turpin I, wyd. i komentarz Ronald N. Walpole, Toronto 1985 (Toronto Medieval Texts and Translations, t. III)

URKUNDEN DER DEUTSCHEN KÖNIGE UND KAISER Die Urkunden der Deutschen Könige und Kaiser, wyd. Theodor Sickel, w: Monumenta Germaniae Historica. Diplomatum regum et imperatorum Germaniae, t. I: Conradi I. Heinrici I. et Ottonis I. diplomata, wyd. Theodor Sickel i in., Hannoverae 1879–1884

URKUNDENBUCH zur Geschichte der, jetzt die preussischen Regierungsbezirke Coblenz und Trier bildenden mittelrheinischen Territorien, wyd. Heinrich Beyer, t. I, Coblenz 1860

VITA BEATI LUDOVICI AD LECTIONES, anonimowa, przed 1298, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXIII, wyd. Natalis de Wailly, Léopold Delisle, Charles Jourdain, Paris 1876, s. 160–167

VITA BEATI SIMONIS comitis Crespeiensis, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina, wyd. Jacques-Paul Migne, t. CLVI, Parisii 1853, coll. 1211–1224

VOYAGE DE CHARLEMAGNE Le Voyage de Charlemagne à Jerusalem et à Constantinople, wyd. Paul Aebischer, Genève 1965

WALAHFRIDUS STRABO, Carmina, wyd. Ernest Duemmler, w: Monumenta Germaniae Historica. Antiquitates. Poetae Latini aevi Karolini, t. II, wyd. Ernest Duemmler, Berolini 1884, s. 259–423

WALAHFRIDUS STRABO, De exordiis et incrementis rerum ecclesiaticarum, wyd. Alfred Boretius, Victor Krause, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum sectio II. Capitularia regum Francorum, t. II, Hannoverae 1897, s. 473–516

WIDUKIND, Res gestae Saxonicae, wyd. Paul Hirsch, Hans-Eberhard Lohmann, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, t. LX, Hannoverae 1935

WIKTRYCJUSZ Z ROUEN, (Victrice de Rouen), De laude sanctorum, wyd. J. Mülders, w: Corpus Christianorum. Series Latina, t. LXIV: Scriptores minores Galliae saeculi: IV–V: Foebadius, Victricius, Leporuis, Vincentius Lerinensis, Evagrius, Ruricius, wyd. Roland Demoulenaere, J. Mülders, Turnhout 1985

WIKTRYCJUSZ Z ROUEN, O chwale świętych, tłum. Katarzyna Parys, Maria Więckowska, Robert Wiśniewski, Bogna Włodarczyk, w: Początki kultu relikwii na Zachodzie, red. Robert Wiśniewski, tłum. z jęz. łacińskiego i koment. Przemysław Nehring, Katarzyna Parys, Rafał Toczko, Maria Więckowska, Robert Wiśniewski, Bogna Włodarczyk, wstęp Robert Wiśniewski, Warszawa 2011, s. 60–81 (Akme. Źródła starożytne, t. II)

WILHELM BRETOŃCZYK, (Guillaume le Breton, Guillelmus Armoricus, Guillelmus Brito), Guillemi Armorici Gesta Philippi, w: Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, chroniqueurs de Philippe- Auguste, wyd. i komentarz Henri-François Delaborde, t. I, Paris 1882, s. 168–332

WILHELM BRETOŃCZYK, (Guillaume le Breton, Guillelmus Armoricus, Guillelmus Brito), Guillelmi Armorici Philippidos libri XII, w: Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, chroniqueurs de Philippe-Auguste, wyd. i komentarz Henri-François Delaborde, t. II, Paris 1885 WILLIAM OF MALMESBURY, Gesta regum Anglorum (1852) , wyd. Georg Waitz, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. X, wyd. Georg Heinrich Pertz, Hannoverae 1852, s. 452–484

WILLIAM OF MALMESBURY, Gesta regum Anglorum (1998) , wyd. i tłum. Roger A.B. Mynors, Rodney M. Thomson, Michael Winterbottom, t. I, Oxford 1998

WINCENTY Z BEAUVAIS, Vincentius Bellovacensis, Speculum historiale, Bibliotheca mundi seu Speculi maioris Vincentii Burgundi praesulis Bellovacensis OP [...] tomus quartus qui Speculum historiale inscribitur, Duaci [Douai] 1624, reprint anastaltyczny: Graz 1965

WINCENTY Z BEAUVAIS, Vincentius Bellovacensis, Memoriale omnium temporum, wyd. Oswald Holder-Egger, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores in folio, t. XXIV, wyd. Georg Waitz, Hannover 1879, s. 154–162, 164–167

YVES DE SAINT-DENIS, Fragmentum de vita Philippi regis Franciae, Audacis dicti [Vita et passio sancti Dionysii], w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 540–541; wg edycji: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. Franciscus du Chesne, t. V, Parisii 1649, s. 549–550

YVES DE SAINT-DENIS, Gesta Ludovici Octavi, Franciae regis [Vita et passio sancti Dionysii], wyd. Michel Jean Joseph Brial, w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XVII, nowa edycja: wyd. Léopold Delisle, Paris 1878, s. 302–311; wg edycji: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. Franciscus du Chesne, t. V, Parisii 1649, s. 284–288

YVES DE SAINT-DENIS, Gesta Philippi Augusti [Vita et passio sancti Dionysii], w: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. André du Chesne, t. V, Parisii 1649, s. 257–261

YVES DE SAINT-DENIS, Gesta sancti Ludovici noni, Francorum regis, auctore monacho Sancti Dionysii anonymo [Vita et passio sancti Dionysii], w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XX, wyd. Pierre Daunou, Joseph Naudet, Paris 1840, s. 45–57; wg edycji: Historiae Francorum scriptores coaetanei, wyd. Franciscus du Chesne, t. V, Parisii 1649, s. 395–406

YVES DE SAINT-DENIS, Pars ultima Chronici Anno M. CCC. XVII, a Guillelmo Scoto, Sancti Dionysii monacho conscripti [Vita et passio sancti Dionysii], w: Recueil des Historiens des Gaules et de la France. Rerum Francicarum et Gallicarum Scriptores, t. XXI, wyd. Joseph Daniel Guigniaut, Natalis de Wailly, Paris 1855, s. 201–211

Literatura przedmiotu

900 Jahre Heilig-Blut-Verehrung in Weingarten. Festschrift zum Heilig-Blut-Jubiläum am 12. Marz 1994, t. I-II, red. Norbert Kruse, Hans Ulrich Rudolf, Sigmaringen 1994

Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986

Adler Alfred, The "Pèlerinage de Charlemagne" in New Light on Saint-Denis, "Speculum", t. XXII, 1947, s. 550-561 https://doi.org/10.2307/2853137

Aebischer Paul, Les versions norroises du "Voyage de Charlemagne en Orient". Leurs sources, Paris 1956 (Bibliothèque de la Faculté de Philologie et Lettres de l'Université de Liège, t. CXL)

Althoff Gerd, Adels- und Königsfamilien im Spiegel ihrer Memorialüberlieferung. Studien zum Totengedenken der Billunger und Ottonen, München 1984 (Münstersche Mittelalter-Schriften, t. XLVII) Althoff Gerd, Humiliatio - exaltatio. Zur Genealogie eines rituellen Verhaltens- und Erzählmusters, w: Text und Kontext. Fallstudien und theoretische Begründungen einer kulturwissenschaftlich ange leiteten Mediävistik, red. Jan-Dirk Müller, Elisabeth Müller-Luckner, München 2007 (Schriften des Historischen Kollegs. Kolloquien, t. LXIV), s. 39-51

Althoff Gerd, Potęga rytuału. Symbolika władzy w średniowieczu, tłum. Agnieszka Gadzała, Warszawa 2011

Arnold Klaus, Kind, w: Lexikon des Mittelalters, t. V, Münich-Zürich 1991, coll. 1142

Aubert Édouard, Le trésor de l'abbaye de Saint Maurice-d'Agaune, t. I-II, Paris 1872

Augry Gwanaëlle, Reliques et pouvoir ducal en Aquitaine (fin Xe siècle - 1030), w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-XI, 2005, s. 261-280 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101563

Aurell Martin, L'Empire des Plantagenêts 1154-1224, Paris 2003

Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Baert Barbara, A Heritage of the Holy Wood. The Legend of the True Cross in Text and Image, tłum. z jęz. niderlandzkiego Lee Preedy, Leiden-Boston 2004 (Cultures, Beliefs and Traditions, t. XXII) Baldwin John W., Paris, 1200, tłum. z ang. Béatrice Bonne, Paris 2006

Baldwin John W., Philippe Auguste et son gouvernement. Les fondations du pouvoir royal en France au Moyen Âge, wyd. franc., popr., tłum. z ang. Béatrice Bonne, wstęp Jacques Le Goff, Paris 1991

Barlow Frank, The King's Evil, "English Historical Review", t. XCV, 1980, nr CCCLXXIV, s. 3-27 https://doi.org/10.1093/ehr/XCV.CCCLXXIV.3

Barroux Robert, L'abbé Suger et la vassalité du Vexin, "Le Moyen Âge", t. XIII, 1958, s. 1-26

Barroux Robert, Recueil historique en français, composé, transcrit et enluminé à Saint-Denis, vers 1280, w: Mélanges d'histoire du livre et des Bibliothèques offerts à Monsieur Frantz Calot, Paris 1960, s. 25-34

Barthélemy Dominique, L'an mil et la paix de Dieu. La France chrétienne et féodale, 980-1060, Paris 1999

Bautier Robert-Henri, L'École historique de l'Abbaye de Fleury d'Aimoin à Hugues de Fleury, w: Histoires de France, historiens de la France, Actes du colloque international, Reims, 14 et 15 mai 1993, wyd. Yves-Marie Bercé, Philippe Contamine, Paris 1994, s. 59-72

Bautier Robert-Henri, L'Historiographie en France aux Xe et XIe siècles (France du Nord et de l'Est), w: La Storiografia altomedievale, Spoleto 1970 (Settimane di Studio del Centro Italiano di studi sull' alto Medioevo, t. XVII/2), s. 793-850

Bautier Robert-Henri, La place de l'abbaye de Fleury-sur-Loire dans l'historiographie française du IXe au XIIIe siècle, w: Études ligériennes d'histoire et d'archéologie médiévales. Semaine d'histoire d'études médiévales de Saint-Benoît-sur-Loire (1969), Auxerre 1975, s. 25-34

Beaune Colette, Les ducs, le roi et le Saint Sang, w: Saint-Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean-Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX), s. 711-732 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22334

Beaune Colette, Naissance de la nation France, Paris 1985

Bédier Joseph, Les légendes épiques, t. I-IV, Paris 1908-1913

Berger Samuel, Les reliques de l'abbaye de Saint-Riquier au IXe siècle, "Revue de l'Orient latin", t. I, 1893, s. 1-8

Berschin Walter, Klüppel Theodor, Die Reichenauer Heiligblut-Reliquie, Stuttgart 1999 (Reichenauer Texte und Bilder, t. I)

Bertrand Paul, Commerce avec dame Pauvreté. Structures et fonctions des couvents mendiants à Liège, XIIIe-XIVe siècles, wstęp Jacques Chiffoleau, Genève 2004 https://doi.org/10.4000/books.pulg.4808

Bertrand Paul, Le trésor des reliques de Magdebourg sous les Ottoniens, w: Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Beumann Helmut, Laurentius und Mauritius. Zu den missionpolitischen Folgen des Ungarnsieges Ottos des Grossen, w: Idem, Ausgewählte Aufsätze aus den Jahren 1966-1986. Festgabe zu seinem 75. Geburtstag, red. Jürgen Petersohn, Roderich Schmidt, Sigmaringen 1987, s. 139-176

Beumann Helmut, Die sakrale Legitimierung des Herrschers im Denken der ottonischen Zeit, "Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Germanistische Abteilung", t. LXVI, 1948, s. 1- 45 https://doi.org/10.7767/zrgga.1948.66.1.1

Bianchina Nicole, Saint-Frambourg de Senlis. Étude historique et archéologique, "Revue archéologique de l'Oise", t. XX, 1980, s. 5-16 https://doi.org/10.3406/pica.1980.1135

Bianchina Nicole, Saint-Frambourg de Senlis. IIe partie: l'édifice gothique, "Revue archéologique de l'Oise", t. XXII, 1981, s. 13-31. https://doi.org/10.3406/pica.1981.1147

Billot Claudine, La fondation de saint Louis. Le collège des chanoines de la Sainte-Chapelle, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 98-105

Billot Claudine, Le message spirituel et politique de la Sainte-Chapelle de Paris, "Revue Mabillon", nouvelle série, t. II (LXIII), 1991, s. 119-141 https://doi.org/10.1484/J.RM.2.305486

Billot Claudine, Des reliques de la Passion dans le Royaume de France, w: Byzance et les reliques du Christ. Actes de la table ronde "Les reliques de la Passion", tenue à Paris, à l'occasion du XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001, red. Jannic Durand, Bernard Flusin, Paris 2004 (Centre de recherche d'histoire et civilisation de Byzance, Monographies, t. XVII), s. 239-248

Billot Claudine, Les Saintes-Chapelles (XIIIe-XVIe siècles). Approche comparée de fondations dynastiques, "Revue d'histoire de l'Église de France", t. LXXIII, nr 191, juillet-décembre 1987, s. 230- 248 https://doi.org/10.3406/rhef.1987.3414

Binski Paul, Westminster Abbey and the Plantagenets. Kingship and the Representation of Power 1200-1400, New Haven-London 1995

Bloch Marc, Histoire d'Allemagne, "Revue historique", t. CLXIX, 1932, z. 3, s. 615-655 Bloch Marc, Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i w Anglii, wstęp Jacques Le Goff, tłum. Jan Maria Kłoczowski, Warszawa 1998

Blum Pamela Z., Early Gothic Saint-Denis. Restorations and Survivals, Berkeley 1992

Blum Pamela Z., The Lateral Portals of the West Façade of the Abbey Church of Saint-Denis. Archaeological and Iconographic Considerations, w: Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 199-228

Bondois Marguerite, La translation des saints Marcellin et Pierre. Étude sur Einhard et sa vie politique de 827 à 834, "Bibliothèque de l'École des hautes études, sciences historiques et philologiques", t. CLX, Paris 1907

Bonnardot Hippolyte, L'Abbaye royale de Saint-Antoine des Champs de l'ordre de Cîteaux, Paris 1881

Bony Jean, What Possible Sources for the Chevet of Saint-Denis?, w: Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 131-142

Bourgain Pascale, La protohistoire des Chroniques latines de Saint-Denis (BNF, Latin 5925), w: Saint- Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean- Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX), s. 375-394 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22217

Bournazel Éric, Louis VI le Gros, Paris 2007

Bournazel Éric, Suger and the Capetians, w: Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 55-72

Bournazel Éric, Poly Jean-Paul, La mutation féodale, Paris 1980

Boutet Dominique, Charlemagne et Arthur ou le roi imaginaire, Paris 1992

Boutet Dominique, Formes littéraires et conscience historique aux origines de la littérature française 1100-1250, Paris 1999

Bozóky Édina, Le comte et la Croix. La relique de la Vraie Croix dans la légende de fondation de Gellone, w: Saint-Guilhem-le-Désert. Le contexte de la fondation. L'autel médiéval de Saint-Guilhem, Table ronde d'août 2002. Actes, red. Xavier Barral i Altet, Christian Lauranson-Rosaz, Aniane 2004, s. 78-85

Bozóky Édina, Le culte des saints et des reliques dans la politique des premiers rois Plantagenêt, w: La cour Plantagenêt (1154-1204). Actes du Colloque tenu à Thouars du 30 avril au 2 mai 1999, red. Martin Aurell, Poitiers 2000 (Civilisation Médiévale, t. VIII), s. 277-291

Bozóky Édina, L'initiative et la participation du pouvoir laïc dans les translations des reliques au haut Moyen Âge. Esquisse typologique, "Sources. Travaux historiques. Processions et parcours en ville", t. LI-LII, 1997, s. 39-57

Bozóky Édina, La légende de saint Maurice selon Godefroi de Viterbe, w: Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Bozóky Édina, La politique des reliques de Constantin à Saint Louis. Protection collective et légitimation du pouvoir, Paris 2006 Bozóky Édina, La politique des reliques des premiers comtes de Flandre (fin du IXe - fin du XIe siècle), w: Les reliques. Objets, cultes, symboles. Actes du colloque international de l'Universite du Littoral- Côte d'Opale (Boulogne-sur-Mer), 4-6 septembre 1997, red. Édina Bozóky, Anne-Marie Helvétius, Turnhout 1999 (Hagiologia, t. I), s. 271-292 https://doi.org/10.1484/M.HAG-EB.4.00102

Bozóky Édina, Le recouvrement des reliques des saints Valéry et Riquier, w: Saint Riquier à Saint- Riquier. Actes du colloque du Centre d'études médiévales de l'Université de Picardie-Jules Verne, Saint-Riquier, 9-10 décembre 2000, red. Danielle Buschinger, Amiens 2001 (Collection Médiévales, t. XIII), s. 1-13

Bozóky Édina, Les reliques et le pouvoir des princes territoriaux, IXe-XIIe siècles, "Hagiographica", t. XIII, 2006, s. 73-94

Bozóky Édina, Saint Louis, ordonnateur et acteur des rituels autor des reliques de la Passion, w: La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 19-34 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.414

Bozóky Édina, The Sanctity and Canonisation of Edward the Confessor, w: Edward the Confessor. The Man and the Legend, red. Richard Mortimer, Woodbridge 2009, s. 173-186

Bozóky Édina, Voyage de reliques et démonstration du pouvoir aux temps féodaux, w: Voyages et voyageurs au Moyen Âge. XXVIe Congrès de la Société des Historiens Médiévistes de l'Enseignement Supérieur Public (Limoges-Aubazine, mai 1995), Paris 1996, s. 267-280 https://doi.org/10.3406/shmes.1996.1682

Brackmann Albert, Die politische Bedeutung der Mauritius-Verehrung im frühen Mittelalter, w: Idem, Gesammelte Aufsätze, wyd. 2, Köln 1967, s. 211-241

Branner Robert, The Grande Chasse of the Sainte-Chapelle, "Gazette des Beaux-Arts", nouvelle série, t. LXXVII, 1971, s. 5-18

Branner Robert, The Montjoies of Saint Louis, w: Essays in the History and Architecture Presented to Rudolf Wittkower, t. I, London 1967, s. 13-15

Branner Robert, The Painted Medallions in the Sainte-Chapelle in Paris, "Transactions of the American Philosophical Society", New Series, t. LVIII/2, 1968, s. 5-42 https://doi.org/10.2307/1005981

Branner Robert, Saint Louis and the Court Style in Gothic Architecture, London 1965

Branner Robert, The Sainte-Chapelle and the Capella Regis in the Thirteenth Century, "Gesta" (International Center of Medieval Art), t. X/1, 1971, s. 19-22 https://doi.org/10.2307/766564

Branner Robert, Two Parisian Capella Books in Bari, "Gesta" (International Center of Medieval Art), t. VIII/2, 1969, s. 14-19 https://doi.org/10.2307/3837931

Bréhier Louis, Charlemagne et la Palestine, "Revue historique", t. CLVII, 1928, s. 277-291

Bresc-Bautier Geneviève, L'envoi de la relique de la Vraie Croix à Notre-Dame de Paris en 1120, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. CXXIX, 1971, s. 387-397 https://doi.org/10.3406/bec.1971.449903 Brocard Nicole, Wagner Anne, Introduction, w: Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon- Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Brown Elizabeth A.R., Burying and Unburying Kings of France, w: Eadem, The Monarchy of Capetian France and Royal Ceremonial, Aldershot 1991, s. 241-266

Brown Elizabeth A.R., La notion de la légitimité et la prophétie à la cour de Philippe-Auguste, w: La France de Philippe Auguste. Le temps des mutations. Actes du Colloque organisé par le C.N.R.S., Paris, 29 septembre - 4 octobre 1980, red. Robert-Henri Bautier, Paris 1982, s. 77-110

Brown Elizabeth A.R., Saint-Denis and the Turpin Legend, w: The Codex Calixtinus and the Shrine of St. James, red. John Williams, Alison Stones, Tübingen 1992 (Jakobus-Studien, t. III), s. 51-88

Brown Elizabeth A.R., Vincent de Beauvais and the 'reditus regni Francorum ad stirpem Caroli imperatoris', w: Vincent de Beauvais. Intentions et réceptions d'une oeuvre encyclopédique au Moyen Âge. Actes du XIVe colloque de l'Institut d'études médiévales, 27-30 avril 1988, red. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan, Alain Nadeau, Québec-Paris 1990 (Cahiers d'Études médiévales, Cahier spécial, 4), s. 169-196

Brown Elizabeth A.R., Cothren Michael W., The Twelfth-Century Crusading Window of the Abbey of Saint-Denis. Praeteritorum Enim Recordatio Futurorum est Exhibitio, "Journal of the Warburg and Courtauld Institutes", t. XLIX, 1986, s. 1-40 https://doi.org/10.2307/751288

Brown Peter, The Cult of the Saints. Its Rise and Function in Latin Christianity, Chicago 1981 https://doi.org/10.7208/chicago/9780226076386.001.0001

Brühl Carlrichard, Deutschland - Frankreich. Die Geburt zweier Völker, Köln 1995; wyd. 2: Die Geburt zweier Völker: Deutsche und Franzosen (9.-11. Jahrhundert), Köln 2001 https://doi.org/10.7788/boehlau.9783412326739

Buc Philippe, Pułapki rytuału. Między wczesnośredniowiecznymi tekstami a teorią nauk społecznych, tłum. i red. Michał Tomaszek, Warszawa 2011

Buchner Max, Das fingierte Privileg Karls des Großen für Aachen. Eine Fälschung Reinalds von Dassel, "Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins", t. XLVII, 1925, s. 179-254

Buckler Francis William, Harun'ul Rashid and Charlemagne, Cambridge (Mass.) 1931

Bur Michel, Saint-Denis, w: Lexikon des Mittelalters, t. VII, München-Zürich 1995, col. 1145

Burger André, La légende de Roncevaux avant la Chanson de Roland, "Romania", t. LXX, 1948-1949, s. 433-477 https://doi.org/10.3406/roma.1948.3678

Burgess Richard W., The 'Passio S. Artemii', Philostorgius, and the Dates of the Invention and Translations of the Relics of Sts Andrew and Luke, "Analecta Bollandiana", t. CXXI, 2003, s. 5-36 https://doi.org/10.1484/J.ABOL.4.00142

Byzance et les reliques du Christ. Actes de la table ronde "Les reliques de la Passion", tenue à Paris, à l'occasion du XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001, red. Jannic Durand, Bernard Flusin, Paris 2004 (Centre de Recherche d'histoire et civilisation byzantine, Monographies, t. XVII)

Caillet Jean-Pierre, Reliques et architecture religieuse aux époques carolingienne et romane, w: Les reliques. Objets, cultes, symboles. Actes du colloque international de l'Université du Littoral-Côte d'Opale (Boulogne-sur-Mer), 4-6 septembre 1997, red. Édina Bozóky, Anne-Marie Helvétius, Turnhout 1999 (Hagiologia, t. I), s. 169-198 https://doi.org/10.1484/M.HAG-EB.4.00096

Callahan Daniel F., Al-Hākim, Charlemagne, and the Destruction of the Church of the Holy Sepulcher in Jerusalem in the Writings of Ademar of Chabannes, w: The Legend of Charlemagne in the Middle Ages. Power, Faith and Crusade, red. Matthew Gabriele, Jace Stuckey, New York 2008, s. 41-57 https://doi.org/10.1057/9780230615441_3

Cameron Alan, Gratian's Repudiation of the Pontifical Robe, "The Journal of Roman Studies", t. LVIII, 1968, s. 96-102 https://doi.org/10.2307/299698

Carolus-Barré Louis, Les enquêtes pour la canonisation de Saint Louis et la bulle "Gloria Laus" du 11e Août 1297, "Revue d'histoire de l'Église en France", t. LVI, 1970, s. 19-29 https://doi.org/10.3406/rhef.1971.1857

Carolus-Barré Louis, Le procès de canonisation de Saint Louis 1272-1297. Essai de reconstitution, red. Henri Platelle, Rome-Paris 1994 (Collection de l'École Française de Rome, t. CXCV)

Carolus-Barré Louis, Saint Louis et la translation des corps saints, w: Études d'histoire de droit canonique dédiées à M. Gabriel Le Bras, Paris 1965, s. 1087-1112

Carr Annemarie Weyl, Threads of Authority. The Virgin Mary's Veil in the Middle Ages, w: Robes and Honor. The Medieval World of Investiture, red. Stewart Gordon, New York 2001, s. 59-93 https://doi.org/10.1007/978-1-349-61845-3_4

Carty Carolyn M., The Role of Medieval Dream Images in Authenticating Ecclesiastical Construction, "Zeitschrift für Kunstgeschichte", t. LXII, 1999, z. 1, s. 45-90 https://doi.org/10.2307/1482916

Castets Ferdinand, Iter Hierosolymitanum ou Voyage de Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople. Texte latin d'après le Ms. de Montpellier, "Revue des langues romanes", t. XXXVI, 1892 (seria 4, t. VI), s. 417-487

Caviness Madeline Harrison, Suger's Glass at Saint-Denis. The State of Research, w: Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 257-272

Ceron Sandra, Un gap épique. Le Pèlerinage de Charlemagne, "Medioevo Romanzo", t. XI, 1986, s. 176-191

Chaney William A., The Cult of Kingship in Anglo-Saxon England. The Transition from Paganism to Christianity, Manchester 1970

Charansonnet Alexis, Morenzoni Franco, Prêcher sur les reliques de la Passion à l'époque de Saint Louis, w: La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 61-99 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.416

Chauou Amaury, L'idéologie Plantagenêt. Royauté arthurienne et monarchie politique dans l'éspace Plantagenêt (XIIe-XIIIe siècles), Rennes 2001 https://doi.org/10.4000/books.pur.22090

Chazan Mireille, L'Empire et l'histoire universelle de Sigebert de Gembloux à Jean de Saint-Victor (XIIe-XIVe siècle), Paris 1999 (Études d'histoire médiévale, t. III)

Chédeville André, Chartres et ses campagnes, XIe-XIIIe siècles, Paris 1973 Christe Yves, Un autoportrait moral et politique de Louis IX: les vitraux de sa chapelle, w: La Sainte- Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 251-290 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.425

Cioffari Gerardo OP, La sacra spina. Il dono di Carlo II d'Angiò e la liturgia parigina in S. Nicola, "Nicolaus. Studi storici", R. XV, t. XXIX, 2004, z. 2, s. 5-73

Clark Gillian, Body and Gender, Soul and Reason in Late Antiquity, Farnham 2011 (Variorum collected studies series)

Clark Gillian, Translating Relics. Victricius of Rouen and Fourth-Century Debate, "Early Medieval Europe", t. X, 2001, s. 161-176 https://doi.org/10.1111/1468-0254.00083

Clark Gillian, Victricius of Rouen. Praising the Saints, "Journal of Early Christian Studies", t. VII, 1999, s. 365-399 https://doi.org/10.1353/earl.1999.0071

Clark William W., Suger's Church at Saint-Denis. The State of Research, w: Abbot Suger and Saint- Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 105-130

Clausen Jens Peter, Suger, faussaire de chartes, w: Suger en question. Regards croisés sur Saint- Denis, red. Rolf Grosse, München 2004 (Pariser Historische Studien, t. LXVIII), s. 109-116

Cobby Anne Elizabeth, Ambivalent Conventions. Formula and Parody in Old French, Amsterdam 1995

Cohen Meredith, An Indulgence for the Visitor. The Public at the Sainte-Chapelle of Paris, "Speculum", t. LXXXIII, 2008, s. 840-883 https://doi.org/10.1017/S003871340001705X

Cordez Philippe, Gestion et médiation des collection de reliques au Moyen Âge. Le témoignage des authentiques et des inventaires, w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-XI, 2005, s. 33-64 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101552

Coulet Jules, Études sur l'ancien poème français du Voyage de Charlemagne en Orient, Montpellier 1907

Cowdrey Herbert E.J., The Peace and the Truce of God in the Eleventh Century, "Past and Present", t. XLVI, 1970, z. 1, s. 42-67 https://doi.org/10.1093/past/46.1.42

Crawfurd Raymond, The King's Evil, Oxford 1911

Crosby Sumner McKnight, The Royal Abbey of Saint-Denis from Its Beginnings to the Death of Suger, 475-1151, New Haven 1987

Czapelska Aleksandra, Aethelstan spadkobiercą Karola Wielkiego? Historia pewnych relikwii, w: Christianitas Romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. Krzysztof Skwierczyński, Warszawa 2009, s. 158-171

Dagron Gilbert, Constantinople imaginaire. Études sur le recueil des Patria, Paris 1984

Dagron Gilbert, Empereur et prêtre. Étude sur le "césaropapisme" byzantin, Paris 1996

Dagron Gilbert, Naissance d'une capitale. Constantinople et ses institutions de 330 à 451, Paris 1974

Delaborde Henri-François, Pourquoi Saint Louis faisait acte de servage à Saint-Denis, "Bulletin de la Société Nationale des Antiquaires", 1897, s. 254-257 Delaborde Henri-François, Sermon en l'honneur de Saint Louis par Guillaume de Saint-Pathus, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. LXIII, 1902, s. 276-288 https://doi.org/10.3406/bec.1902.448109

Delaborde Henri-François, Une oeuvre nouvelle de Guillaume de Saint-Pathus, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. LXIII, 1902, s. 263-275 https://doi.org/10.3406/bec.1902.448109

Delahaye Hippolyte, Les origines du culte des martyrs, Bruxelles 1933 (Subsidia hagiographica, t. XX) Delisle Léopold, Acquisitions faites par la Bibliothèque nationale à la troisième vente de Mr Didot, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. XLII, 1881, s. 355-358

Delisle Léopold, Chronique des ducs de Normandie, w: Histoire littéraire de la France, t. XXXII, Paris 1898, s. 182-194

Delisle Léopold, Chronique française des rois de France par un anonyme de Béthune (fragment de l'histoire de Philippe-Auguste), w: Histoire littéraire de la France, t. XXXII, Paris 1898, s. 219-234

Delisle Léopold, Mémoire sur les ouvrages de Guillaume de Nangis, "Mémoires de l'Académie des Inscriptions et des Belles Lettres", t. XXVII, 1873, s. 287-372 https://doi.org/10.3406/minf.1873.952

Delisle Léopold, Notice sur la chronique d'un Anonyme de Béthune du temps de Philippe-Auguste, "Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque nationale de France", t. XXXIV, 1891, s. 365-380

Delisle Léopold, Notice sur un livre à peintures exécuté en 1250 dans l'abbaye de Saint-Denis, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. XXXVIII, 1877, s. 444-476 https://doi.org/10.3406/bec.1877.446752

Delisle Léopold, Notice sur un recueil historique présenté à Philippe le Long par Gilles de Pontoise, abbé de Saint-Denis, "Notices et extraits des manuscrits de la bibliothèque Impériale", t. XXI/2, 1864, s. 249-265

Delisle Léopold, Translations des reliques de la Passion en 1239 et en 1241, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. XL, 1879, s. 143 https://doi.org/10.3406/bec.1879.462258

Denis André, Un chef d'oeuvre de l'orfèvrerie mosane au musée du Louvre, "Bulletin du Vieux Liège", t. VII, juillet-septembre 1968, nr 162, s. 293-298

Deshman Robert, The Exalted Servant. The Ruler Theology of the Prayerbook of Charles the Bald, "Viator", t. XI, 1980, s. 385-417 https://doi.org/10.1484/J.VIATOR.2.301515

Deshusses Jean, Le Sacramentaire grégorien. Ses principales formes d'après les plus anciens manuscrits, t. II: Textes complémentaires pour la messe, Fribourg 1988 (Spicilegium Friburgense, t. XXIV/2) Deuffic Jean-Luc, L'exode des corps saints hors Bretagne (VIIe-XIIe s.): des reliques au culte litur gique, w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, " PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-XI, 2005, s. 355-423 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101568

Dictionnaire d'archéologie chrétienne et de liturgie, red. Dom Jan Besse, Dom Fernand Cabrol, Dom Henri Leclercq, Henri Irenée Marrou, t. I-XV, Paris 1907-1953

Diebold William J., Nos quoque morem illius imitari cupientes. Charles the Bald's evocation and imitation of Charlemagne, "Archiv für Kulturgeschichte", t. LXXV, 1993, s. 271-300 https://doi.org/10.7788/akg.1993.75.2.271 Dimier Anselme, La place de Royaumont dans l'architecture du XIIIe siècle, w: Septième centenaire de la mort de Saint Louis. Actes des Colloques de Royaumont et de Paris, 21-27 mai 1970, Paris 1976, s. 115-119

Dimier Anselme, Saint Louis et Cîteaux, Paris 1954

Dirks Ansgar, De liturgiae dominicanae evolutione, "Archivum Fratrum Praedicatorum", t. LIII, 1983, s. 53-145

Dizionario biografico degli Italiani, t. VIII, red. Alberto Maria Ghisalberti, Roma 1966

Dor Pierre, Les reliquaires de la Passion en France du Ve au XVe siècle, Amiens 1999 (Histoire médiévale et archeologie, t. X)

Doublet Dom Jacques, Histoire de l'abbaye de S. Denys en France, Paris 1625

Dragonetti Roger, Le mirage des sources: l'art du faux dans le roman médiéval, Paris 1987

Drijvers Jan Willem, Helena Augusta. The Mother of Constantine the Great and the Legend of her Finding of the True Cross, Leiden-New York 1992

Duby Georges, Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, tłum. Hanna Geremek, Warszawa 1986

Duchenne Marie-Christinne, Autour de 1254, une révision capétienne du "Speculum historiale", w: Vincent de Beauvais. Intentions et réceptions d'une oeuvre encyclopédique au Moyen Âge. Actes du XIVe colloque de l'Institut d'études médiévales, 27-30 avril 1988, red. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan, Alain Nadeau, Québec-Paris 1990 (Cahiers d'Études médiévales, Cahier spécial, 4), s. 141-166

Dufour Jean, Étienne de Garlande, "Bulletin de la Société de l'histoire de Paris et de l'Île-de France", nr 122-124, 1995-1997, s. 39-53

Dufraigne Pierre, Adventus Augusti, Adventus Christi. Recherche sur l'exploitation idéologique et littéraire d'un cérémonial dans l'Antiquité tardive, Paris 1994

Dupré Theseider Eugenio, La grande rapina dei corpi santi dall'Italia al tempo di Ottone I, w: Festschrift Percy Ernst Schramm zu seinem siebzigsten Geburtstag von Schü lern und Freunden zugeeignet, red. Peter Classen, Peter Scheibert, t. II/1, Wiesbaden 1964, s. 420-432

Durand Jannic, La Grande Châsse aux reliques, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 107-112

Durand Jannic, Les reliquaires de la Grande Châsse, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 113-122

Durand Jannic, Les reliques et reliquaires byzantins acquis par saint Louis. II. La Vraie Croix et les reliques constantinoplitaines rapportées de Syrie en 1241, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 52-95 Durand Jannic, La translation des reliques impériales de Constantinople à Paris, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 37-41

Durnecker Laurent, Consécration d'autels et dépôts de reliques. L'exemple de Saint-Étienne de Dijon du XIe au début du XIIIe siècle, w: Mises en scène et mémoires de la consécration de l'église dans l'Occident médiéval, red. Didier Méhu, Turnhout 2007 (Collection du Centre d'études médiévales deNice, t. VII), s. 189-216 https://doi.org/10.1484/M.CEM-EB.3.275

Durrieu Paul, Notice d'un des plus importants livres de prières de Charles V. Les Heures de Savoie ou 'Très belles grandes heures' du roi, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. LXXII, 1911, s. 500-555 https://doi.org/10.3406/bec.1911.448421

Ehlers Joachim, Kontinuität und Tradition als Grundlage mittelalters Nationsbildung im Frankreich, w: Nationes. Historische und philologische Untersuchungen zur Entstehung der europaeischen Nationen im Mittelalter, t. IV: Beitrage zur Bildung der französischen Nationen im Früh- und Hochmittelalter, red. Helmut Beumann, Sigmaringen 1983, s. 15-46

Ehlers Joachim, Politik und Heiligenverehrung in Frankreich, w: Politik und Heiligenverehrung im Hochmittelalter, red. Jürgen Petersohn, Sigmaringen 1994 (Vorträge und Forschungen", t. XLII), s. 149-175

Engberg Sysse Gudrun, Romanos Lekapenos and the Mandilion of Edessa, w: Byzance et les reliques du Christ. Actes de la table ronde "Les reliques de la Passion", tenue à Paris, à l'occasion du XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001, red. Jannic Durand, Bernard Flusin, Paris 2004 (Centre de recherche d'histoire et civilisation de Byzance, Monographies, t. XVII), s. 123- 142

Engels Odilo, Des Reiches heiliger Gründer. Die Kanonisation Karls des Großen und ihre Beweggründe, w: Karl der Große und sein Schrein in Aachen. Eine Festschrift, red. Hans Müllejans, Aachen 1988, s. 37-46

Erlande-Brandenbourg Alain, Le roi est mort. Étude sur les funérailles, les sépultures et les tombeau des rois de France jusqu'à la fin du XIIIe siècle, Genève 1975 (Bibliothèque de la Société Française d'Archéologie, t. VII)

Ewig Eugen, Der Martinskult im Frühmittelalter, w: Idem, Spätantikes und fränkisches Gallien. Gesammelte Schriften, red. Hartmut Atsma, Matthias Becher, Ostfildern 1979 (Beihefte der "Francia", t. III/2), s. 371-392

Ewig Eugen, Le culte de saint Martin à l'époque franque, "Revue d'histoire de l'Église de France", t. XLVII, 1961, s. 1-18 https://doi.org/10.3406/rhef.1961.3264

Exuviae sacrae Constantinopolitanae, t. I: Fasciculus documentorum minorum, ad byzantina lipsana in Occidentum saeculo XIII translata, spectantium, et historia quarti belli sacri imperiique gallo-greci illustrantium. Documenta hagiographica, wyd. Comte Paul Édouard-Didier Riant, Genevae 1877; t. II: Fasciculus documentorum ecclesiasticorum, ad byzantina lipsana in Occidentem saeculo XIII translata, spectantium & historiam quarto belli sacri imperiique gallo-graeci illustrantium, wyd. Comte Paul

Édouard-Didier Riant, Genevae 1878 (reprint t. I-II: Paris 2004); t. III: Fernand de Mély, La Croix des premiers croisés. La Sainte Lance. La Sainte Couronne, Paris 1904 Farina Raffaele, L'impero e l'imperatore cristiano. La prima teologia politica del cristianesimo, Zürich 1966

Favati Guido, I valori letterati e strutturali de "Voyage", w: Idem, Il voyage di Charlemagne, Bologna 1965, s. 9-93

Favati Guido, Il voyage di Charlemagne, Bologna 1965

Favati Guido, Restauri, lingua e datazione del testo, w: Idem: Il voyage di Charlemagne, Bologna 1965, s. 95-130

Félibien Michel, Histoire de l'abbaye royale de Saint Denys en France et contenant la vie des abbéz qui l'ont gouvernée depuis onze cent ans, les hommes illustres qu'elle a donnez à l'Église et à l'État, avec la description de l'É glise et de tout ce qu'elle contient de remarquable, le tout justifié par des titres authentiques et enrichi de plans, de figures et d'une carte topographique par dom Michel Félibien, Paris 1706

Ferrari Michele Camillo, Il "Liber sanctae crucis" di Rabano Mauro. Testo - immagine - contesto, wstęp Claudio Leonardi, Bern 1999 (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters, t. XXX)

Fillitz Hermann, Das Kreuzreliquiar Heinrichs II. in der Münchener Residenz, "Münchener Jahrbücher", t. IX-X, 1958-1959, s. 15-31

Fleckenstein Josef, Einhard, seine Gründung und sein Vermächtnis in Selingenstadt, w: Das Einhardkreuz. Voträge und Studien der Münsteraner Diskussion zur arcus Einhardi, red. Karl Hauck, Göttingen 1974 (Abhandlungen der Akademie des Wissenschaften zu Göttingen, Philologisch- Historische Klasse, 3 LXXXVII), s. 96-121

Flori Jean, Pur eshalcier sainte chrestienté. Croisade, guerre sainte et guerre juste dans les anciennes chansons de geste françaises, "Le Moyen Âge", t. XXXVII, 1991, s. 171-187

Flusin Bernard, Construire une nouvelle Jérusalem: Constantinople et les reliques, w: L'Orient dans l'histoire religieuse de l'Europe. L'invention des origines, red. Mohammad Ali Amir Moezzi, John Scheid, wstęp Jacques Le Brun, Paris-Turnhout 2000 (Bibliothèque de l'École pratique des Hautes Études, Section des Sciences religieuses, t. CX), s. 51-70 https://doi.org/10.1484/M.BEHE-EB.4.00929

Flusin Bernard, Les reliques de la Sainte-Chapelle et leur passé impérial à Constantinople, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 20-33

Folz Robert, Aspects du culte liturgique de Saint-Charlemagne en France, w: Karl der Grosse. Lebenswerk und Nachleben, red. Wolfgang Braunfels, Percy Ernst Schramm, t. IV: Das Nachleben, Düsseldorf 1967, s. 77-99

Folz Robert, Le couronnement impérial de Charlemagne, 25 décembre 800, Paris 1964

Folz Robert, Naissance et manifestation d'un culte royal: Saint Edmond, roi d'East-Anglie, w: Geschichtsschreibung und geistiges Leben im Mittelalter. Festschrift für Heinz Löwe zum 65. Geburtstag, red. Karl Hauck, Hubert Mordek, Köln-Wien 1978, s. 226-246

Folz Robert, La sainteté de Louis IX d'après les textes liturgiques de sa fête, "Revue de l'histoire de l'Église en France", t. LXVII, 1971, s. 30-45 https://doi.org/10.3406/rhef.1971.1858 Folz Robert, Les saints rois du Moyen Âge en Occident (VIe-XIIIe siècles), Bruxelles 1984 (Subsidia hagiographica, t. LXVIII)

Folz Robert, Le souvenir et la légende de Charlemagne dans l'Empire germanique médiéval, Paris 1950

Fouracre Paul, The Origins of the Carolingian Attempt to Regulate the Cult of Saints, w: The Cult of Saints in Late Antiquity and the Middle Ages. Essays on the Contribution of Peter Brown, red. James Howard-Johnston, Paul Antony Hayward, Oxford-New York 1999, s. 143-163

France-Lanord Albert, Fleury Michel, Das Grab der Arnegundis in St-Denis, "Germania", t. XL, 1962, s. 341-359

Frolow Anatole, Les reliquaires de la Vraie Croix, Paris 1965 (Archives de l'Orient chrétien, t. VIII) Frolow Anatole, La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d'un culte, Paris 1961 (Archives de l'Orient chrétien", t. VII)

Frolow Anatole, La Vraie Croix et les expéditions d'Héraclius en Perse, "Revue des Études byzantines", t. XI, 1953, s. 88-105 https://doi.org/10.3406/rebyz.1953.1075

Gaborit-Chopin Danielle, Les couronnes du sacre des rois et des reines au Trésor de Saint-Denis, " Bulletin monumental", t. CXXXIII/2, 1975, s. 165-174 https://doi.org/10.3406/bulmo.1975.5457

Gaborit-Chopin Danielle, Regalia: les instruments du sacre des rois de France, les honneurs de Charlemagne, Paris 1987 (Monographies des musées de France, t. III)

Gabriele Matthew, An Empire of Memory. The Legend of Charlemagne, the Franks, and Jerusalem before the First Crusade, Oxford-New York 2011

Gabriele Matthew, The Provenance of the Descriptio qualiter Karolus Magnus. Remembering the Carolingians in the Entourage of King Philip I (1060-1108) before the First Crusade, "Viator", t. XXXIX, 2008, z. 2, s. 93-118. https://doi.org/10.1484/J.VIATOR.1.100207

Ganshof Frédéric Louis, The Imperial Coronation of Charlemagne. Theories and Facts, Glasgow 1949 https://doi.org/10.2307/2854638

Gaposchkin M. Cecilia, The Making of Saint Louis. Kingship, Sanctity, and Crusade in the Later Middle Ages, Ithaca-London 2008

Garrisson Mary, The Franks as the New Israel? Education for an Identity from Pippin to Charlemagne, w: The Uses of the Past in the Early Middle Ages, red. Yitzhak Hen, Matthew Innes, Cambridge-New York 2000, s. 114-161 https://doi.org/10.1017/CBO9780511496332.007

Geary Patrick J., Furta sacra. Thefts of Relics in the Central Middle Ages, Princeton 1978

Geary Patrick J., Phantoms of Remembrance. Memory and Oblivion at the End of the First Millennium, Princeton 1994

Grierson Paula Lieber, Suger as Iconographer. The Central Portal of the West Façade of Saint-Denis, w: Abbot Suger and Saint-Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 183-198

Girardet Klaus M., Kaiser Konstantius II. als "episcopus episcoporum" und das Herrscherbild des kirklichen Widerstandes, "Historia", t. XXVI, 1977, s. 95-128

Goez Werner, Translatio Imperii. Ein Beitrag zur Geschichte des Geschichtsdenkens und der politischen Theorien im Mittelalter und in der frühen Neuzeit, Tübingen 1958 Golubovich Girolamo OFM, Biblioteca bio-bibliografica della Terra Santa e dell'Oriente francescano, t. II, Quaracchi 1913

Goodson Caroline J., The Rome of Pope Paschal I. Papal Power, Urban Renovation, Church Rebuilding and Relic Translation, 817-824, Cambridge-New York 2010

Gosman Martin, La propagande de la croisade et le rôle de la chanson de geste comme porte-parole d'une idéologie non-officielle, w: Actes du XIe Congrès de la Société Rencesvals, Barcelone, 22-27 août 1988, Barcelona 1990 (Memorias de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona, t. XXI- XXII), s. 291-306

Gosman Martin, La propagande politique dans le "Voyage de Charlemagne" à Jérusalem et à Constantinople, "Zeitschrift für romanische Philologie", t. CII, 1986, s. 53-66 https://doi.org/10.1515/zrph.1986.102.1-2.53

Goüin Henri, L'abbaye de Royaumont, Paris 1932

Gould Karen, The Sequences 'De sanctis reliquiis' as Sainte-Chapelle Inventories, "Mediaeval Studies", t. XLIII, 1981, s. 315-341 https://doi.org/10.1484/J.MS.2.306274

Grabar André, Martyrium. Recherches sur le culte des reliques et l'art chrétien, Paris 1946

Graboïs Aryeh, Charlemagne, Rome and Jerusalem, "Revue Belge de Philologie et d'Histoire", t. LIX, 1984, s. 792-809 https://doi.org/10.3406/rbph.1981.3349

Graboïs Aryeh, Un mythe fondamental de l'histoire de France au Moyen Âge: Le "roi David", précurseur du "roi très chrétien", "Revue historique", t. CCLXXXVII/1 (581), 1992, s. 11-31 https://doi.org/10.3917/rhis.g1992.581n1.0011

Gransden Antonia, Historical Writing in England, t. I: C. 550 to c. 1307, London 1974

Grant Lindy, Abbot Suger of St. Denis. Church and State in Early Twelfth-Century France, London 1998

Griffiths Quentin, The Capetian Kings and St. Martin of Tours, "Studies in Medieval and Renaissance History", new series, t. IX, 1987, s. 83-133

Grisar Hartmann, Die römische Kapelle Sancta Sanctorum und ihr Schatz, Freiburg im Breisgau 1908

Grisward Joël, Paris, Jérusalem, Constantinople dans le "Pélerinage de Charlemagne". Trois villes, trois fonctions, w: Jérusalem, Rome, Constantinople. L'image et le mythe de la ville au Moyen Âge. Colloque du Département d'études médiévales de l'Université de Paris IV-Sorbonne, Paris 1986, s. 75-82

Grodecki Louis, The Style of the Stained-Glass Windows of Saint-Denis, w: Abbot Suger and Saint- Denis. A Symposium, red. Paula Lieber Grierson, New York 1986, s. 273-282

Grodecki Louis, Les vitraux de Saint-Denis, w: Corpus vitrearum medii aevi. France. Études, t. I/1: Étude sur le vitrail au XIIe siècle, Paris 1976

Grodecki Louis, Aubert Marcel, Lafond Jean, Verrier Jean, Les vitraux de Notre-Dame et de la Sainte- Chapelle de Paris, w: Corpus vitrearum medii aevi. France, t. I, Paris 1959

Grosse Rolf, L'abbé Adam, précurseur de Suger, w: Suger en question. Regards croisés sur Saint- Denis, red. Rolf Grosse, 2004 (Pariser Historische Studien, t. LXVIII), s. 31-43 https://doi.org/10.1524/9783486835427 Grosse Rolf, Reliques du Christ et foires de Saint-Denis au XIe siècle. À propos de la Descriptio clavi et corone Domini, "Revue d'Histoire de l'Église de France", t. LXXXVII, Juillet-Décembre 2001, nr 219, s. 357-375 https://doi.org/10.1484/J.RHEF.2.304838

Grosse Rolf, Saint-Denis zwischen Adel und König. Die Zeit vor Suger (1053-1122), Paris-Stuttgart 2002 (Beihefte der "Francia", t. LXXVII)

Groten Manfred, Die Urkunde Karls des Grossen für St.-Denis von 813 (D 286), eine Fälschung Abt Sugers?, "Historisches Jahrbuch", t. CVIII, 1988, s. 1-36

Grundmann Herbert, "Sacerdotium - Regnum - Studium". Zur Wertung der Wissenschaft im 13. Jahrhundert, "Archiv für Kulturgeschichte", t. XXXIV, 1951, s. 5-21 https://doi.org/10.7788/akg-1952- 34-jg02

Guenée Bernard, Authentique et approuvé. Recherches sur les principes de la critique historique au Moyen Âge, w: Actes du Colloque international sur la lexicographie du latin médiéval, Paris b.d., s. 215-228; przedruk w: Idem, Politique et histoire au Moyen Âge. Recueil d'articles sur l'histoire politique et l'historiographie médiévale, Paris 1981, s. 265-278

Guenée Bernard, Chancelleries et monastères. La mémoire de la France au Moyen Âge, w: Les lieux de mémoire, red. Pierre Nora, t. II: La Nation, Paris 1986, s. 5-30

Guenée Bernard, Les Grandes Chroniques de France. Le roman aux rois, w: Les lieux de mémoire, red. Pierre Nora, t. II: La Nation, Paris 1986, s. 189-214

Guenée Bernard, Histoire et culture historique dans l'Occident médiéval, Paris 1980

Guenée Bernard, Le Voeu de Charles VI. Essai sur la dévotion des rois de France aux XIIIe et XIVe siècles, "Journal des Savants", Janvier-Juin 1996, s. 67-135 https://doi.org/10.3406/jds.1996.1595

Guyotjeannin Olivier, La science des archives à Saint-Denis (fin du XIIIe - début du XVIe siècles), w: Saint-Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean-Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX), s. 339-354 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22208

Hacker-Sück Inge, La Sainte-Chapelle de Paris et les chapelles palatines du Moyen Âge en France, "Cahiers archéologiques", t. XIII, 1962, s. 217-257

Hahn Cynthia, Collector and Saint. Queen Radegund and Devotion to the Relic of the True Cross, "Word & Image", t. XXII, 2006, z. 3, s. 268-274. https://doi.org/10.1080/02666286.2006.10435756

Hallam Elizabeth M., Royal Burial and the Cult of Kingship in France and England 1060-1330, "Journal of Medieval History", t. VIII, 1982, s. 359-381 https://doi.org/10.1016/0304-4181(82)90017-3

Hauck Karl, Zur genealogie und Gestalt des staufischen 'Ludus de Antichristo', "Germanisch- Romanische Monatsschrift", t. XXXIII, 1951-1952, s. 11-25

Head Thomas, Hagiography and the Cult of Saints, the Diocese of Orléans, 800-1200, Cambridge 1990 https://doi.org/10.1017/CBO9780511562457

Hedeman Anne Dowson, The Royal Image. Illustrations of the Grandes Chroniques de France 1274- 1422, Berkeley-Los Angeles-Oxford, 1987 (California Studies in History of Art, t. XXVIII) Die Heilige Lanze in Wien. Insignie-Reliquie-"Schicksalsspeer", red. Franz Kirchweger, Milano 2005 Heim François, La théologie de la Victoire de Constantin à Théodose, Paris 1992 https://doi.org/10.14375/NP.9782701012544

Heinermann Theodor, Zeit und Sinn der Karlreise, "Zeitschrift für romanische Philologie", t. LVI, 1936, s. 497-562 https://doi.org/10.1515/zrph.1936.56.4.497

Heinzelmann Martin, Einhards Translatio Marcellini et Petri. Eine hagiographische Reformschrift von 830, w: Einhard. Studien zu Leben und Werk, red. Hermann Schiefers, Helmut Beumann, Darmstadt 1997, s. 269-298

Heinzelmann Martin, Translationsberichte und andere Quellen des Reliquienkultes, Turnhout 1979 ( Typologie des Sources du Moyen Âge, t. XXXIII)

Hélary Xavier, Le prieuré Saint-Maurice de Senlis. Une fondation au devenir incertain, w: Autour de saint-Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Helvétius Anne-Marie, L'abbaye de Saint-Maurice-d'Agaune dans le haut Moyen Âge, w: Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre - 3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Hen Yitzhak, Les authentiques des reliques de la Terre Sainte en Gaule franque, "Le Moyen Âge", t. CV, 1999, s. 71-90

Herbers Klaus, Karl der Grosse und Santiago: zwei europäische Mythen, w: Deutsche Jakobspilger und ihre Berichte, red. Klaus Herbers, Tübingen 1988 (Jakobus-Studien, t. I), s. 173-194

Herren Michael, Eriugena's "Aulae siderae", the "Codex aureus", and the Palatine Church of St. Mary at Compiègne, "Studi medievali", serie III, t. XXVIII, 1987, s. 593-608

Herrmann-Mascard Nicole, Les reliques des saints. Formation coutumière d'un droit, Paris 1975 (Société d'Histoire du Droit. Collection d'Histoire institutionnelle et sociale, t. VI)

Herval René, En marge de la légende du Précieux-Sang: Lucques - Fécamp - Glastonbury, w: L'Abbaye bénédictine de Fécamp, XIIIe centenaire 658-1958 (Fécamp 1958), t. I, Fécamp 1959, s. 105-126, 359- 361

Hesbert Dom René-Jean, Le Prosaire de la Sainte-Chapelle, Mâcon 1952 (Monumenta musicae sacrae, t. I)

Hinkle William M., The Iconography of the Four Panels by the Master of Saint Giles, "Journal of the Warburg and Courtauld Institutes", t. XXVIII, 1965, s. 110-144 https://doi.org/10.2307/750666

Histoire littéraire de la France, red. Paulin Paris, t. XIX, Paris 1838

Horrent Jules, Le Pèlerinage de Charlemagne. Essai d'explication littéraire avec des notes de critique textuelle, Paris 1961

The Illustrated Chronicles of Matthew Paris. Observations of Thirteenth-Century Life, tłum., red. i wstęp Richard Vaughan, Cambridge 1984

Iogna-Prat Dominique, La Croix, le moine et l'empereur. Dévotion à la Croix et théologie politique à Cluny autour de l'An Mil, w: Idem, Études clunisiennes, Paris 2002 (Les Médiévistes français, t. II), s. 74-92 https://doi.org/10.3917/pica.iogna.2002.01 Iogna-Prat Dominique, Le culte de la Vierge sous le règne de Charles le Chauve, w: Marie. Le culte de la Vierge dans la société médiévale, red. Dominique Iogna-Prat, Éric Palazzo, Daniel Russo, Paris 1996, s. 65-98

Iogna-Prat Dominique, La Maison Dieu. Une historie monumentale de l'Église au Moyen Âge, Paris 2006 https://doi.org/10.14375/NP.9782020862578

Iogna-Prat Dominique, Les martyrologes du moyen âge latin, wyd. 2, Turnhout 1985 (Typologie des sources du moyen âge occidental, t. XXVI)

Iter Hierosolymitanum ou Voyage de Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople. Texte latin d'après le Ms. de Montpellier, red. i komentarz Ferdinand Castets, "Revue des langues romanes", t. XXXVI, 1892 (seria 4, t. VI), s. 417-487

Jäggi Carola, Die Verehrung der Thebäerheiligen in Spätantike und Frühmittelalter: was sagen die archäologischen Quellen?, w: Mauritius und die Thebäische Legion. Akten des internationalen Kolloquiums, Freiburg, Saint-Maurice, Martigny, 17.-20. September 2003 / Saint Maurice et la Légion Thébaine. Actes du colloque international, Fribourg, Saint -Maurice, Martigny, 17-20 septembre 2003, red. Otto Wermelinger, Fribourg 2005, s. 173-191

Jakobus und Karl der Grosse: von Einhards Karlsvita zum Pseudo-Turpin, red. Klaus Herbers, Tübingen 2003 (Jakobus-Studien, t. XIV)

Joranson Einar, The Alleged Frankish Protectorate in Palestine, "American Hitorical Review", t. XXXII, 1926, s. 241-261 https://doi.org/10.2307/1843381

Jordan Alyce A., Visualizing Kingship in the Windows of the Sainte-Chapelle, Turnhout 2002 (Publications of the International Centre of Medieval Art, nr 5)

Jordan Alyce A., rec. z: Colette Manhes-Deremble, Les vitraux narratifs de la cathédrale de Chartres, "Speculum", t. LXXII, 1997, s. 524-525 https://doi.org/10.2307/3041029

Jordan William Chester, Louis IX and the Challenge of the Crusade. A Study in Rulership, Princeton 1979

Kahzdan Alexander, "Constantin imaginaire". Byzantine Legends of the Ninth Century about Constantine the Great, "Byzantion", t. LVII, 1987, s. 196-250

Kajava Oskari, Études sur deux poèmes en vers français relatifs à l'abbaye de Fécamp, "Annales Academiae scientiarum Fennicae", series B, t. XXI, 1928, s. 21-120

Kalinke Marianne, Norse Romance (Riddarasögur), w: Old Norse-Icelandic Literature. A Critical Guide, red. Carol J. Clover, John Lindow, Ithaca-London 1985, s. 319-363

Kaliszuk Jerzy, "De sanctitate meritorum et gloria miraculorum beati Karoli Magni". Dwunastowieczny rękopis w zbiorach Biblioteki Narodowej (BN II 12511), w: Christianitas Romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. Krzysztof Skwierczyński, Warszawa 2009, s. 196-214

Kamlah Wilhelm, Der Ludus de Antechristo, "Historisches Vierteljahrschrift", t. XXVIII, 1934, s. 53-87

Kampers Franz, Die deutsche Kaiseridee in Prophetie und Sage, Monaco 1896 Kantorowicz Ernst H., Deus Per Naturam, Deus Per Gratiam. A Note on Mediaeval Political Theology, "The Harvard Theological Review", t. XLV/4, 1952, s. 253-277 https://doi.org/10.1017/S0017816000020861

Kantorowicz Ernst H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, tłum. MaciejMichalski, Adam Krawiec, red. Jerzy Strzelczyk, Warszawa 2007

Kantorowicz Ernst H., The King's Two Bodies. A Study in Mediaeval Political Theology, Princeton 1957

Kantorowicz Ernst H., Laudes Regiae. A Study in Liturgical Acclamations and Mediaeval Ruler Worship, Berkeley-Los Angeles 1946

Karl der Große und sein Schrein in Aachen. Eine Festschrift, red. Hans Müllejans, Aachen 1988.

Keller Hagen, Herrscherbild und Herrschaftslegitimation. Zur Deutung der ottonischen Denkmaler, "Frühmittelatlterliche Studien", t. XIX, 1985, s. 290-311 https://doi.org/10.1515/fmst-1985-0113

Kieft Cyrille van de, Deux diplômes faux de Charlemagne pour Saint-Denis au XIIe siècle, "Le Moyen Âge", t. XIII, 1958, s. 401-436

Kienast Walther, Deutschland und Frankreich in der Kaiserzeit (900-1270). Weltkaiser und Einzelkönige, t. I-III, Stuttgart 1974-1975

Klein Hans-Wilhelm, Die Chronik von Karl dem Grossen und Roland. Der lateinisches Pseudo-Turpin in den Handschriften aus Aachen und Andernach, Beiträge zur romanische Philologie des Mittelalters, t. CXIII, München 1986

Klein Hans-Wilhelm, Karl der Grosse und Compostela, w: Deutsche Jakobspilger und ihre Berichte, red. Klaus Herbers, Tübingen 1988 (Jakobus-Studien, t. I), s. 133-148

Klein Holger A., Byzanz, der Westen und das "wahre" Kreuz. Die Geschichte einer Reliquie und ihrer künstlerischen Fassung in Byzanz und im Abendland, Wiesbaden 2004 (Spätantike - Frühes Christentum - Byzanz: Kunst im ersten Jahrtausend, t. XVII), s. 105-112

Klein Holger A., Constantine, Helena, and the Cult of the True Cross in Constantinople, w: Byzance et les reliques du Christ. Actes de la table ronde "Les reliques de la Passion", tenue à Paris, à l'occasion du XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001, red. Jannic Durand, Bernard Flusin, Paris 2004 (Centre de recherche d'histoire et civilisation de Byzance, Monographies, t. XVII), s. 31-59

Klein Holger A., Eastern Objects and Western Desires. Relics and Reliquaries between Byzantium and the West, "Dumbarton Oaks Papers", t. LVIII, 2004, s. 283-314 https://doi.org/10.2307/3591389

Klein Holger A., Sacred Relics and Imperial Ceremonies at the Great Palace of Constantinople, w: Visualisierungen von Herrschaft. Frühmittelalterliche Residenzen Gestalt und Zeremoniell, Internationales Kolloquium, 3./4. Juni 2004 in Istanbul, red. Franz Alto Bauer, Istanbul 2006 (Byzas", t. V), s. 79-99

Kleinclausz Arthur, La légende du protectorat de Charlemagne sur la Terre sainte, "Syria", t. VII, 1926, s. 211-233

Klüppel Theodor, Reichenauer Hagiographie zwischen Walahfrid und Berno, Sigmaringen 1980

Kopeć Jerzy Józef, Przemiany ideowe pobożności pasyjnej na przykładzie kultu Cierniowej Korony Chrystusa, "Studia Theologica Varsaviensia", t. X, 1972, s. 155-191 Kötting Bernhard, Der frühchristliche Reliquienkult und die Bestattung im Kirchengebäude, Köln 1965 (Arbeitsgemeinschaft für Forschung des Landes Nordrhein-Westfalen, t. CXXIII) https://doi.org/10.1007/978-3-322-98649-8

Kovač Peter, Die Dornenkrone Christi und die Sainte-Chapelle in Paris. Der wahre Preis der Dornenkrone Christi, Konsekrationsdatum der Kapelle und festliche Beleuchtung der Sainte-Chapelle, "Umění. Art", t. LIX, 2011, s. 462-479

Koziol Geoffrey, Błaganie o przebaczenie i łaskę. Porządek rytualny i polityczny wczesnośredniowiecznej Francji, tłum. i red. Zbigniew Dalewski, Warszawa 2009

Koziol Geoffrey, England, France, and the Problem of Sacrality in Twelfth-Century Ritual, w: Cultures of Power. Lordship, Status and Process in Twelfth-Century Europe, red. Thomas N. Bisson, Philadelphia 1995, s. 124-148

Kozłowska-Budkowa Zofia, Płockie zapiski o cudach z r. 1148, "Kwartalnik Historyczny", t. XLIV, 1930, s. 341-348

Kracik Jan, Relikwie, Kraków 2002

Kraus Andreas, Saint-Denis und Regensburg. Zu den Motiven und zur Wirkung hochmittelalterlicher Fälschungen, w: Fälschungen im Mittelalter, t. III, Hannover 1988 (Schriften des Monumenta Germaniae Historica, t. XXXIII), s. 535-549

Krautheimer Richard, Corbett Spencer, Frazer Alfred K., Corpus basilicarum christianarum Romae, t. V: Le basiliche paleochristiane di Roma, Roma-Città del Vaticano 1980

Krüger Karl Heinrich, Königsgraben der Franken, Angelsachsen und Langobarden bis zur Mitte des 8. Jahrhunderts. Ein historischer Katalog, "Münstersche Mittelalter-Schriften", t. IV, 1971

Kruitwagen Franciscus-Josephus (Bonaventura) OFM, Gérard van Saint-Quentin's Translatio Crucis et Coronae Dominicae, "Franciscana" (kontynuacja serii "Neerlandia Franciscana"), t. IV, 1921, s. 204

Krusch Bruno, Die Übertragung des H. Alexander von Rom nach Wildeshausen durch den Enkel Widukinds 851. Das älteste niedersächsische Geschichtsdenkmal, "Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen aus dem Jahre 1933, Philologisch-Historische Klasse", t. II, 1933, s. 405-436

Kühne Hartmut, Ostensio reliquiarum. Untersuchungen über Enstehung, Ausbreitung, Gestalt und Funktion der Heiltumweisungen im römisch-deutschen Regnum, Berlin-New York 2000 (Arbeiten zur Kirchengeschichte, t. LXXV) https://doi.org/10.1515/9783110804942

Laborderie Olivier de, La conquête de la Normandie vue par l'anonyme de Béthune, un point de vue indépendant et original, w: 1204: La Normandie entre Plantagenêts et Capétiens, red. Anne-Marie Flambard Héricher, Véronique Gazeau, Turnhout 2007

Laffitte Marie-Pierre, Les manuscrits repertoriés dans les inventaires du trésor de la Sainte-Chapelle, w: Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, s. 144-146 oraz nr 35, 36, 37, s. 149- 163

Lair Jules, Mémoires sur deux chroniques latines composées au XIIe siècle à l'abbaye de Saint-Denis, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. XXXV, 1874, s. 543-580 https://doi.org/10.3406/bec.1874.446574 Långfors Arthur, Kajava Oskari, Histoire de l'Abbaye de Fécamp en vers français du XIIIe siècle, "Annales Academiae scientiarum Fennicae", series B, t. XXII, 1928

Laporte Jean-Pierre, Le trésor des saints de Chelles, Chelles 1988

Last Murray, Arnegunde-Grab, w: Reallexikon der Germanische Altertumskunde, t. I, Berlin 1973, s. 426-432

Latowsky Anne, Charlemagne as Pilgrim? Request for Relics in the Descriptio qualiter and the Voyage of Charlemagne, w: The Legend of Charlemagne in the Middle Ages. Power, Faith and Crusade, red. Matthew Gabriele, Jace Stuckey, New York 2008, s. 153-167 https://doi.org/10.1057/9780230615441_8

Lauer Philippe, Le trésor du Sancta Sanctorum, Paris 1906 (Monuments et Mémoires de l'Académie des Inscriptions et des Belles-Lettres, t. XV) https://doi.org/10.3406/piot.1906.1290

Lautier Claudine, Le vitrail de Charlemagne à Chartres et les reliques du trésor de la cathédrale, w: Actes du colloque: Autour de Hugo d'Oignies, red. Robert Didier, Jacques Toussaint, Namur 2004, s. 229- 240

Lautier Claudine, Les vitraux de la cathédrale de Chartres. Reliques et images, "Bulletin monumental", t. CLXI, 2003, nr 1, s. 3-96 https://doi.org/10.3406/bulmo.2003.1180

Le Goff Jacques, Le dossier de sainteté de Philippe Auguste, "L'Histoire", t. C, 1987, s. 22-29

Le Goff Jacques, Le mal royal au Moyen Âge, "Mediaevistik", t. I, 1988, s. 101-109

Le Goff Jacques, Narodziny czyśćca, tłum. Krzysztof Kocjan, posłowie Zbigniew Mikołejko, Warszawa 1997

Le Goff Jacques, Royauté biblique et idéal monarchique médiéval: Saint Louis et Josias, w: Les juifs au regard de l'histoire. Mélanges en l'honneur de Bernhard Blumenkranz, red. Gilbert Dahan, Paris 1985, s. 157-168

Le Goff Jacques, Saint Louis et les corps royaux, "Le Temps de la réflexion", 1982, s. 255-284

Le Goff Jacques, Saint Louis, Paris 1996 https://doi.org/10.14375/NP.9782070733699

Le Goff Jacques, Święty Ludwik, tłum. Katarzyna Marczewska i in., Warszawa 2001

Leclercq Dom Jean, La consécration légendaire de la basilique de Saint-Denis et la question des indulgences, "Revue Mabillon", t. XXXIII, 1943, s. 74-84

Leclercq Dom Jean, L'idée de la royauté du Christ au Moyen Âge, Paris 1959

Leclercq Dom Henri, Chape de saint Martin, w: Dictionnaire d'archéologie chrétienne et de liturgie, red. Henri Leclercq, t. III, Paris 1913, coll. 381-390

The Legend of Charlemagne in the Middle Ages. Power, Faith and Crusade, red. Matthew Gabriele, Jace Stuckey, New York 2008

Lemaître Henri, Reliquaire de la Sainte-Croix donnée par Saint Louis au grand couvent des Cordeliers a Paris, "Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres", R. 65, z. 2, 1921, s. 170-178 https://doi.org/10.3406/crai.1921.74453 Lemarignier Jean-François, Autour de la royauté française du IXe au XIIIe siècle. Appendice: La Continuation d'Aimoin et le manuscrit Ms. lat BN 12711, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. CXIII, 1955, s. 5-36 https://doi.org/10.3406/bec.1955.449515

Leroquais Victor, Les bréviaires manuscrits des Bibliothèques publiques en France, t. I-IV, Paris 1932- 1934

Leroquais Victor, Les psautiers manuscrits latins des bibliothèques publiques de France, t. I-II, Mâcon 1940-1941

Leroquais Victor, Les sacramentaires et les missels manuscrits des bibliothèques publiques de France, t. II, Paris 1924

Levillain Léon, Essai sur les origines du Lendit, "Revue historique", t. LII, 1927 (t. CLV), s. 241-276

Levillain Léon, L'autel des Saints-Martyrs de la basilique de Saint-Denis, "Bulletin monumental", t. LXXV, 1911, s. 212-225 https://doi.org/10.3406/bulmo.1911.11566

Lewis Andrew W., Royal Succession in Capetian France. Studies on Familial Order and the State, Cambridge (Mass.)-London 1981 (Harvard Historical Studies, t. C)

Lewis Suzanne, The Art of Matthew Paris in the "Chronica majora", Berkeley-Cambridge 1987 (California studies in the history of art, t. XXI)

Leyser Karl, Frederick Barbarossa, Henry II and the Hand of St James, "The English Historical Review", t. XC, 1975, nr 356, s. 481-506 https://doi.org/10.1093/ehr/XC.CCCLVI.481

Liebman Charles J., La consécration légendaire de la basilique de Saint-Denis, "Le Moyen Âge", seria III, t. VI (XLV), 1935, s. 252-264

Liebman Charles J., Étude sur la Vie en prose de Saint Denis, Geneva-New York 1942

Ligato Giuseppe, The Political Meanings of the Relic of the Holy Cross among the Crusaders and in the Latin Kingdom of Jerusalem: an Example of 1185, w: Autour de la première croisade. Actes du colloque de la Society for the study of the crusades and the latin East, Clermont-Ferrand, 22-25 juin 1995, red. Michel Balard, Paris 1996, s. 315-330

Linder Amnon, The Myth of Constantine the Great in the West. Sources and Hagiographic Commemoration, "Studi medievali", seria III, t. XVI, 1975, s. 43-95

Lombard-Jourdan Anne, Fleur de lis et Oriflamme. Signes célestes du royaume de France, Paris 1991

Lombard-Jourdan Anne, Les foires de l'abbaye de Saint-Denis. Revue des données et révision des opinions admises, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. CXLV, 1987, z. 2, s. 273-338 https://doi.org/10.3406/bec.1987.450473

Loomis Laura Hibbard, The Holy Relics of Charlemagne and King Athelstan. The Lance of Longinus and St Mauricius, "Speculum", t. XXV, 1950, s. 437-456 https://doi.org/10.2307/2849376

Loomis Laura Hibbard, L'oriflamme et le cri "Munjoie" au XIIe siècle, "Le Moyen Âge", t. LXV, 1959, s. 469-499

Luchaire Achille, Louis VI le Gros. Annales de sa vie, Paris 1890

Lüders Wilhelm, Die Hofkapelle der Karolinger bis zur Mitte des 9. Jahrhunderts. Capellae auf Königsund Privatgut, "Archiv für Urkundenforschung", t. II, 1908, s. 1-100 Ludwig Thomas, Müller Otto, Widdra-Spiess Irmgard, Die Einhard-Basilika in Steinbach bei Michelstadt bei Odenwald, t. I-II, Mainz 1996

Luscombe David, Denys the Pseudo-Areopagite in the Middle Ages from Hilduin to Lorenzo Valla, w: Fälschungen im Mittelalter, t. I, Hannover 1988 (Schriften des Monumenta Germaniae Historica,t. XXXIII, 1), s. 133-152.

MacCormack Sabine, Change and Continuity in Late Antiquity. The Ceremony of "Adventus", "Historia", t. XXI, 1972, z. 4, s. 721-752

Magdalino Paul, L'Église du Phare et les reliques de la Passion à Constantinople (VIIe/VIIIe-XIIIe siècles), w: Byzance et les reliques du Christ. Actes de la table ronde "Les reliques de la Passion", tenue à Paris, à l'occasion du XXe Congrès International des Études byzantines 19-25 août 2001, red. Jannic Durand, Bernard Flusin, Paris 2004 (Centre de recherche d'histoire et civilisation de Byzance, Monographies, t. XVII), s. 15-30

Maines Clark, The Charlemagne Window at Chartres Cathedral. New Considerations on Text and Image, "Speculum", t. LII, 1977, s. 801-823 https://doi.org/10.2307/2855375

Mandach André de, Naissance et développement de la chanson de geste en Europe. I. La geste de Charlemagne et de Roland, Genève-Paris 1961 (Publications romanes et françaises, t. LXIX)

Mango Cyril, Constantine's Mausoleum and the translation of Relics, "Byzantinische Zeitschrift", t. LXXXIII, 1990, s. 51-62 https://doi.org/10.1515/byzs.1990.83.1.51

Mango Cyril, Constantine's Mausoleum. Addendum, "Byzantinische Zeitschrift", t. LXXXIII, 1990, s. 434 https://doi.org/10.1515/byzs.1990.83.2.434

Manhes-Deremble Colette, Les vitraux narratifs de la cathédrale de Chartres, étude iconographique, Paris 1993 (Corpus vitrearum. France, Études, t. II)

Manikowska Halina, Jerozolima - Rzym - Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Wrocław 2008

Manikowska Halina, Translatio Jerozolimy do Wrocławia, w: Kościół - kultura - społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. Stanisław Bylina i in., Warszawa 2000, s. 63-75

Manikowska Halina, rec. z: Relics and Remains, red. Alexandra Walsham, Oxford 2010 (Past & Present Supplement, t. V), "Kwartalnik Historyczny", t. CXVIII, 2011, nr 3, s. 543-548

Manser Anselm, Beyerle Konrad, Aus dem liturgischen Leben der Reichenau, w: Die Kultur der Abtei Reichenau, red. Konrad Beyerle, t. I, München 1925, s. 361-378

Martin Georges, L'escarboucle de Saint-Denis, le roi de France et l'empereur des Espagnes, w: Saint- Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean- Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX), s. 439-462 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22244

Martin Henry, Légende de Saint Denis. Reproduction des miniatures du manuscrit original présenté en 1317 au roi Philippe le Long. Introduction et notices des planches, Paris 1908, reprint: b.m.w. (Kessinger Publishing), 2009

Martini Giuseppe, La memoria di Carlomagno e l'Impero medioevale, "Rivista storica Italiana", t. LXVIII, 1956, s. 256-281 Mauritius und die Thebäische Legion. Akten des internationalen Kolloquiums, Freiburg, Saint- Maurice, Martigny, 17.-20. September 2003 / Saint Maurice et la Légion Thébaine. Actes du colloque international, Fribourg, Saint-Maurice, Martigny, 17-20 septembre 2003, red. Otto Wermelinger, Fribourg 2005

McCormick Michael, Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej 300-900, tłum Arkadiusz Bugaj i in., Warszawa 2007

Mercuri Chiara, Corona di Cristo, corona di re. La monarchia francese e la Corona di Spine nel Medioevo, Centro Alti Studi in Scienze religiose, t. II, Roma 2004

Mercuri Chiara, Les reflets sur l'iconographie de la translation de la couronne d'Épines en France, w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-XI, 2005, s. 117-125 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101555

Mercuri Chiara, Stat inter spinas lilium: le Lys de France et la couronne d'épines, "Le Moyen Âge", t. CX, z. 3-4, 2004, s. 497-512 https://doi.org/10.3917/rma.103.0497

Mergiali-Sahas Sophia, Byzantine Emperors and Holy Relics. Use and Misuse of Sanctity and Authority, "Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik", t. LI, 2001, s. 41-60

Meuthen Erich, Barbarossa und Aachen, "Rheinische Vierteljahrsblätter", t. XXXIX, 1975, s. 28-59

Meuthen Erich, Karl der Große - Barbarossa - Aachen. Zur Interpretation des Karlsprivilegs für Aachen, w: Karl der Große. Lebenswerk und Nachleben, red. Wolfgang Braunfels, Percy Ernst Schramm, t. IV: Das Nachleben, Düsseldorf 1967, s. 54-75

Meyer Paul, Notice du manuscrit Français 17177 de la Bibliothèque Nationale, "Bulletin de la Société des Anciens Textes Français", 1895, s. 80-118

Meyer Paul, Notice sur le MS.II.6.24 de la Bibliothèque de Cambridge, "Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque nationale de France", t. XXXII, 1888, s. 37-81

Michałowski Roman, Depozycja ciała św. Wojciecha w roku 1000. Przyczynek do dziejów zjazdu gnieźnieńskiego, w: Świat pogranicza, Warszawa 2003, s. 45-56

Michałowski Roman, Podstawy religijne monarchii we wczesnym średniowieczu zachodnioeuropejskim. Próba typologii, "Kwartalnik Historyczny", t. CV, 1998, nr 4, s. 3-34

Michałowski Roman, Problem języka w zachodnioeuropejskiej ideologii władzy królewskiej (VIII-XI wiek), w: Gospodarka, ludzie, władza. Studia historyczne ofiarowane Juliuszowi Łukasiewiczowi w 75 rocznicę urodzin, red. Michał Kopczyński, Antoni Mączak, Warszawa 1998, s. 35-49

Michałowski Roman, Zjazd gnieźnieński. Religijne przesłanki powstania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, Wrocław 2005

Michaud Jean, Culte des reliques et épigraphie. L'exemple des dedicaces et des conséscrations d'autels, w: Les reliques. Objets, cultes, symboles. Actes du colloque international de l'Université du Littoral-Côte d'Opale (Boulogne-sur-Mer), 4-6 septembre 1997, red. Édina Bozóky, Anne-Marie Helvétius, Turnhout 1999 (Hagiologia, t. I), s. 199-212 https://doi.org/10.1484/M.HAG-EB.4.00097

Moisan André, L'exploitation de la chronique du Pseudo-Turpin, "Marche romane", t. XXXI, 1981, s. 11-41 Moisan André, L'exploitation de l'épopée par le Pseudo-Turpin, "Le Moyen Âge", t. XCV, 1989, s. 195- 224

Montesquiou-Fezensac Blaise de, Gaborit-Chopin Danielle, Le Trésor de Saint-Denis, t. I: Inventaire de 1634, Paris 1972, t. II: Documents divers, Paris 1977

Monteleone Federica, "Ad liberandum populum christianum". Il viaggio di Carlo Magno in Terra Santa, w: Pellegrinaggio e Kulturtransfer nel Medioevo europeo. Atti del 1º Seminario di studio dei Dottorati di ricerca di ambito medievistico delle Università di Lecce e Erlangen, Lecce, 2-3 maggio 2003, red. Hubert Houben, Benedetto Vetere, Galatina 2006, s. 145-169 (Pubblicazioni del Dottorato in Storia dei Centri delle Vie e delle Culture dei Pellegrinaggi nel Medioevo Euro-mediterraneo, t. II)

Monteleone Federica, Il viaggio di Carlo Magno in Terra Santa. Un'esperienza di pellegrinaggio nella tradizione europea occidentale, Fasano 2003 (Biblioteca della ricerca. Medio Evo di Francia, t. VII)

Monumenta palaeographica sacra. Atlante paleografico-artistico compilato sui manoscritti esposti in Torino alla Mostra d'arte sacra nel 1898, e pubbl. dalla R. Deputazione di storia patria delle antiche provincie e della Lombardia, red. Francesco Carta, Carlo Cipolla, Carlo Frati, Torino 1899

Moreira Isabel, Provisatrix optima: St. Radegund of Poitiers relic petitions to the East, "Journal of Medieval History", t. XIX, 1993, s. 285-305 https://doi.org/10.1016/0304-4181(93)90001-S

Morel Émile, Le Saint Suaire de Saint-Corneille de Compiègne, Compiègne 1904 (pierwodruk: "Bulletin de la Société historique de Compiègne", t. XI, 1904, s. 109-210)

Morey Papanicolaou Linda, Stained Glass from the Cathedral of Tours. The Impact of the Sainte- Chapelle in the 1240s, "Metropolitan Museum Journal", t. XV, 1981, s. 53-66 https://doi.org/10.2307/1512751

Morf Heinrich, Étude sur la date, le caractère et l'origine de la Chanson du Pèlerinage de Charlemagne, "Romania", t. XIII, 1884, s. 185-232 https://doi.org/10.3406/roma.1884.6300

Morrissey Robert, L'empereur à la barbe fleurie. Charlemagne dans la mythologie et l'histoire de France, Paris 1997

Müller Matthias, Paris, das neue Jerusalem? Die Ste-Chapelle als Imitation der Golgatha-Kapellen, "Zeitschrift für Kunstgeschichte", t. LIX, 1996, s. 325-336 https://doi.org/10.2307/1482832

Murray Alan V., 'Mighty Against the Enemies of Christ'. The Relic of the True Cross in the Armies of the Kingdom of Jerusalem, w: The Crusades and their Sources. Essays Presented to Bernard Hamilton, red. John France, William G. Zajac, Aldershot 1998, s. 217-238

Musset Lucien, Les sépultures des souverains normands. Un aspect de l'idéologie du pouvoir, "Cahiers des Annales de Normandie, Autour du pouvoir ducal normand (Xe-XIIe siècles)", t. XVII, 1985, s. 19-44

Nebbiai dalla Guarda Donatella, La Bibliothèque de l'abbaye de Saint-Denis en France du IXe au XVIIIe siècle, Paris 1985

Nebbiai dalla Guarda Donatella, Des rois et des moines. Livres et lecteurs à l'abbaye de de Saint- Denis (XIIIe-XVe siècles), w: Saint-Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean-Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX), s. 355-374 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22211

Nichols Stephen G., Romanesque Signs. Early Medieval Narrative and Iconography, New Heaven 1983 Nothomb Jacques, La date de la Chronique rimée de Philippe Mousket, "Revue belge de philologie et d'histoire", t. IV, 1925, s. 77-89 https://doi.org/10.3406/rbph.1925.6332

Nothomb Jacques, Manuscrits et recensions de l'Iter Hierosolymitanum Caroli Magni, "Romania", t. LVI, 1930, s. 191-211 https://doi.org/10.3406/roma.1930.3985

Oberste Jörg, Heilige und ihre Reliquien in der politischen Kultur der früheren Ottonenzeit, "Frühmittelalterliche Studien", t. XXXVII, 2003, s. 74-98 https://doi.org/10.1515/9783110179149.73

Orselli Alba Maria, Simboli della città cristiana fra tardoantico e medioevo, w: La città e il sacro, red. Franco Cardini, Milano 1994, s. 419-450

Ottaway John, Collégiale Saint-Aignan, w: Le paysage monumental de la France autour de l'an Mil (Colloque international C.N.R.S. "Hugues Capet 987-1987. La France de l'an Mil", juin-septembre 1987), red. Xavier Barral i Altet, Paris 1987, s. 257-259

Palazzo Éric, La liturgie de la Sainte-Chapelle: un modèle pour les chapelles royales françaises?, w: La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 101-112 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.417

Palazzo Éric, Liturgie et société au Moyen Âge, Paris 2000

Panofsky Erwin, Abbot Suger on the Abbey Church of St.-Denis and its Art Treasures, wyd. 2, wyd. Gerda Panofsky-Soergel, Princeton 1979

Panofsky Erwin, Suger, opat Saint-Denis, tłum. Paulina Ratkowska, w: Idem, Studia z historii sztuki, wybrał, oprac. i opatrzył posłowiem J. Białostocki, Warszawa 1971, s. 66-94

Paris Gaston, De Pseudo-Turpino, Parisiis 1865

Paris Gaston, Histoire poétique de Charlemagne, Paris 1865 (wyd. 2), reprint: Genève 1974

Paris Paulin, Les manuscrits françois de la Bibliothèque du roi, leur histoire et celle des textes allemands, anglois, hollandois, italiens, espagnols de la même collection, t. I-VIII, Paris 1836-1848

Pastan Elizabeth, Charlemagne as Saint? Relics and the Choice of Window Subjects at Chartres Cathedral, w: The Legend of Charlemagne in the Middle Ages. Power, Faith and Crusade, red. Matthew Gabriele, Jace Stuckey, New York 2008, s. 97-135 https://doi.org/10.1057/9780230615441_6

Patlagean Évelyne, L'entrée de la sainte Face d'Edesse à Constantinople en 944, w: La religion civique à l'époque médiévale et moderne (chrétienté et islam), red. André Vauchez, Rome 1995 (Collection de École Française de Rome, t. XIII), s. 21-35

Pauk Marcin Rafał, Królewski kult relikwii Świętej Korony Cierniowej jako ideowe spoiwo monarchii. Czechy i Austria w dobie Przemysła Otakara II, "Roczniki Historyczne", t. LXVII, 2001, s. 59-78

Paulmier-Foucart Monique, Histoire ecclésiastique et histoire universelle: le 'Memoriale temporum', w: Vincent de Beauvais. Intentions et réceptions d'une oeuvre encyclopédique au Moyen Age. Actes du XIVe colloque de l'Institut d'études médiévales, 27-30 avril 1988, red. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan, Alain Nadeau, Québec-Paris 1990 (Cahiers d'Études médiévales, Cahier spécial, 4), s. 87-110. The Peace of God. Social Violence and Religious Response in France around 1000, red. Thomas Head, Richard Landes, Ithaca 1995

Pelliot Paul, Les Mongols et la papauté, "Revue de l'Orient chrétien", cz. I: t. XXIV, 1924, s. 225-268; cz. II: t. XXVIII-XXIX, 1931-1932, s. 3-84 https://doi.org/10.31826/9781463220907-001

Petersohn Jürgen, Kaisertum und Kultakt in der Stauferzeit, w: Politik und Heiligenverehrung im Hochmittelalter, red. Jürgen Petersohn, Sigmaringen 1994 (Vorträge und Forschungen, t. XLII), s. 101- 146

Petersohn Jürgen, Saint-Denis - Westminster - Aachen. Die Karls-Translatio von 1165 und ihre Vorbilder, "Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelaters", t. XXXI, 1975, s. 420-454

Petit-Dutaillis Charles, Fragment de l'Histoire de Philippe-Auguste, roi de France. Chronique en français des années 1214-1216, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. LXXXVII, 1926, s. 98-141 https://doi.org/10.3406/bec.1926.448751

Petit-Dutaillis Charles, Une nouvelle chronique du règne de Philippe-Auguste: l'Anonyme de Béthune, "Revue historique", t. L, 1892, s. 63-71

Pieniądz-Skrzypczak Aneta, Początki kultu Korony Cierniowej w Vicenzy, "Roczniki Historyczne", t. LXVII, 2001, s. 29-57

Pinoteau Hervé, L'ancienne couronne française dite de Charlemagne 1180?-1794, w: Idem, Vingt-cinq ans d'études dynastiques, Paris 1982, s. 375-431

Pinoteau Hervé, Couronnes dites de Charlemagne, "Bulletin de la Société nationale des Antiquaires de France", 1972, s. 22-29 https://doi.org/10.3406/bsnaf.1974.8105

Pinoteau Hervé, La tenue de sacre de Saint Louis IX roi de France. Son arrière-plan symbolique et la "renovatio regni Juda", w: Idem, Vingt-cinq ans d'études dynastiques, Paris 1982, s. 447-504 (pierwodruk w: "Itinéraires", 1972, nr 162, s. 120-166)

Pippal Martina, Vortragekreuz, sog. Bernwardkreuz, w: Bernward von Hildesheim und das Zeitalter der Ottonen, red. Michael Brandt, Arne Eggebrecht, t. II, Hildesheim 1993, nr VIII-34, s. 588 (katalog wystawy)

Poly Jean-Pierre, La gloire des rois et la parole cachée ou l'avenir d'une illusion, w: Religion et culture autour de l'An Mil. Royaume capétien et Lotharingie. Colloque Hugues Capet (2e partie), Paris 1990, s. 167-182

Pouget Marc du, La légende carolingienne à Saint-Denis. La donation de Charlemagne au retour de Roncevaux, "Bulletin de la Société des Sciences, Lettres et Arts de Bayonne", t. CXXXV, 1979, s. 53-60

Pouget Marc du, Recherches sur les chroniques latines de Saint-Denis. Édition critique de la Descriptio clavi et corone Domini et deux séries de textes relatifs à la légende carolingienne, Position de thèse de la Bibliothèque de l'École des chartes, 1978

Powell James M., Myth, Legend, Propaganda, History. The First Crusade, 1140-ca. 1300, w: Autour de la première croisade. Actes du colloque de la Society for the Study of the Crusades and the Latin East, Clermont-Ferrand, 22-25 juin 1995, red. Michel Balard, Paris 1996, s. 127-141

Prou Maurice, Chartraire Eugène, Authentiques de reliques conservés au trésor de la cathédrale de Sens, "Mémoires de la Société nationale des antiquaires de France", seria 6, t. IX, 1900, s. 129-172 Pysiak Jerzy, Anonyme de Béthune, w: Encyclopedia of the Medieval Chronicle, red. Graeme Dunphy, t. I, Leiden-Boston 2010, s.v. (s. 99-100).

Pysiak Jerzy, De la Lutèce des Troyens au Paris des Capétiens. Philippe Auguste et l'origine troyenne du Royaume de France, w: Le Sacre d'une capitale. Paris vu par les écrivains, les historiens et les voyageurs, Actes du colloque organisé par l'Institut d'Études romanes à l'Université de Varsovie du 3 au 5 juin 2002 en coopération avec l'Université Paul-Valéry Montpellier III, red. Zbigniew Naliwajek, Joanna Żurowska, Varsovie 2005, s. 11-22

Pysiak Jerzy, Die heidnische Vergangenheit der Franken in der Geschichtsschreibung der Kapetinger zur Zeit Philipp Augusts und Ludwigs des Heiligen, w: Die Hofgeschichtsschreibung im mittel alterlichen Europa. Projekte und Forschungsprobleme, red. Rudolf Schieffer, Jarosław Wenta, Toruń 2006 (Subsidia Historiographica, t. III), s. 73-92

Pysiak Jerzy, Filip August, Paryż i trojański rodowód Królestwa Francji, "Przegląd Historyczny", t. XCV, 2004, z. 4, s. 485-492

Pysiak Jerzy, Gest monarchy i wizualizacja symboliki rytuałów związanych z kultem relikwii - 'translatio' i 'ostensio reliquiarum', "Przegląd Historyczny", t. XCVII, 2006, z. 2, s. 165-186

Pysiak Jerzy, Gest władcy i wizualizacja treści ideowych kultu relikwii za panowania Ludwika Świętego, w: Wielkopolska - Polska - Europa. Studia dedykowane pamięci Alicji Karłowskiej- Kamzowej, red. Jacek Wiesiołowski, Poznań 2006 (PTPN, Wydział Nauk o Sztuce, Prace Komisji Historii Sztuki, t. XXXIV), s. 21-29

Pysiak Jerzy, Król Ludwik IX Święty i Mongołowie, "Rocznik Tatarów Polskich", t. VI, 2000, s. 55-62

Pysiak Jerzy, Królewski kult Korony Cierniowej we Francji Ludwika Świętego, "Roczniki Historyczne", t. LXVII, 2001, s. 7-28

Pysiak Jerzy, Kult relikvií umučení Páně v ideologii královské vlády ve Francii a v Anglii ve 13. století: Ludvík Svatý a Jindřich III, w: Kristova Trnová Koruna. Paříž, Sainte-Chapelle a dvorské umění svatého Ludvíka, red. Peter Kováč, Praha 2009 (Stavitelé Katedrál, t. II), s. 209-234.

Pysiak Jerzy, Kult relikwii Męki Pańskiej w ideologii władzy monarszej we Francji i w Anglii w XIII wieku: Ludwik Święty i Henryk III, w: Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. Aneta Pieniądz-Skrzypczak, Jerzy Pysiak, Warszawa 2005, s. 281-303

Pysiak Jerzy, Ludwik Święty: portret hagiograficzny idealnego władcy, "Kwartalnik Historyczny", t. CIII, 1996, z. 1, s. 57-86

Pysiak Jerzy, The Monarch's Gesture and Visualisation of Rituals Associated with the Cult of Relics, "Acta Poloniae Historica", t. XCVI, 2007, s. 23-55

Pysiak Jerzy, Les origines de la légende de la translation des reliques de la Couronne d'Épines en Occident par Charlemagne, w: Hagiographie, idéologie et politique au Moyen Âge en Occident. Actes du colloque international du Centre d'Études supérieures de Civilisation médiévale de Poitiers 11-14 septembre 2008, wyd. Édina Bozóky, Turnhout 2012 (Collection Hagiologia. Études sur la Sainteté en Occident - Studies on Western Sainthood, t. VIII), s. 477-501 https://doi.org/10.1484/M.HAG- EB.1.101049

Pysiak Jerzy, Philippe Auguste - roi de la fin des temps?, "Annales. Histoire, Sciences sociales", t. LVII, 2002, z. 5, s. 1165-1189 https://doi.org/10.3406/ahess.2002.280101 Pysiak Jerzy, Pogańska przeszłość Franków w świetle kilku kronik francuskich z czasów Filipa Augusta i Ludwika Świętego, "Kwartalnik Historyczny", t. CX, 2003, nr 1, s. 5-28

Pysiak Jerzy, Polityczne aspekty kultu świętego Olafa i relikwii Korony Cierniowej w norweskim konflikcie gregoriańskim (druga połowa XII - początek XIV wieku), w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. Agnieszka Bartoszewicz, Grzegorz Myśliwski, Jerzy Pysiak, Paweł Żmudzki, Warszawa 2010, s. 526-553

Pysiak Jerzy, Sakralizacja władzy królewskiej w ideologii monarchicznej Kapetyngów w XII - XIV wieku. Monarchia eschatologiczna, w: Monarchia w średniowieczu. Władza nad ludźmi, władza nad terytorium. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. Jerzy Pysiak, Aneta Pieniądz-Skrzypczak, Marcin Rafał Pauk, Warszawa-Kraków 2002, s. 251-286

Pysiak Jerzy, Teatralizacja kultu relikwii w średniowieczu, w: Obrzęd, teatr, ceremoniał w dawnych kulturach, red. Justyna Olko, Warszawa 2008, s. 31-44

Pysiak Jerzy, Z legendarnej historii Karola Wielkiego. Akwizgrański żywot św. Karola Wielkiego (Biblioteka Narodowa II 12 511) na tle recepcji Iter Hierosolimitanum Karoli Magni w XII wieku, "Rocznik Biblioteki Narodowej", t. XLII, 2011, s. 231-252

Quantin Maximilien, Répertoire archéologique du département de l'Yonne, Paris 1868

Rabe Susan A., Faith, Art and Politics at Saint-Riquier. The Symbolic Vision of Angilbert, Philadelphia 1995 https://doi.org/10.9783/9781512806816

Raunié Émile, Abbaye royale de Saint-Antoine-des-Champs, w: Épitaphier du vieux Paris, t. I, Paris 1890, s. 127-145

Rauschen Gerhard, Die Legende Karl des Grossen, Leipzig 1890

Rauschen Gerhard, Neue Untersuchung über die "Descriptio" und ihre Bedeutung für die großen Reliquien zu Aachen und St. Denis, "Historische Jahrbuch", t. XV, 1894, s. 257-278

Réau Louis, Iconographie de l'art chrétien, t. I-III, Paris 1955-1959

Reindel Kurt, Die Kaiserkrönung Karls des Grossen, Göttingen 1970 (Historische Texte, Mittelalter, t. IV)

Religion et culture autour de l'an Mil. Royaume capétien et Lotharingie. Actes du Colloque Hugues Capet 987-1987. La France de l'an Mil, red. Dominique Iogna-Prat, Jean-Charles Picard, Paris 1990

Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-XI, 2005

Les reliques. Objets, cultes, symboles. Actes du colloque international de l'Universite du Littoral-Côte d'Opale (Boulogne-sur-Mer), 4-6 septembre 1997, red. Édina Bozóky, Anne-Marie Helvétius, Turnhout 1999 (Hagiologia, t. I)

Remensnyder Amy G., Remembering Kings Past. Monastic Foundation Legends in Medieval Southern France, Ithaca-London 1996

Riant Comte Paul Édouard-Didier, Inventaire sommaire des manuscrits relatifs à l'histoire et à la géographie de l'Orient latin. I. France. A. Paris, "Archives de l'Orient latin", t. II, 1882, s. 131-204

Richard Jean, André de Longjumeau, w: Dictionnaire encyclopédique du Moyen Âge, red. André Vauchez, Paris 1997, s. 63-64 Richard Jean, Histoire des Croisades, Paris 1996

Richard Jean, Saint Louis, roi d'une France féodale, soutien de la Terre Sainte, Paris 1983

Riches Theo, The Peace of God, the 'Weakness' of Robert the Pious, and the Struggle for the German Throne, 1023-1025, "Early Medieval Europe", t. XVIII, 2010, z. 2, s. 202-222 https://doi.org/10.1111/j.1468-0254.2010.00296.x

Ripart Laurent, Saint Maurice et la tradition régalienne bourguignonne (443-1032), w: Des burgondes au royaume de Bourgogne (Ve-Xe siècles). Journées d'études des 26 et 27 octobre aux Archives Départementales de l'Isère, red. Pierrette Paravy, Grenoble 2001, s. 211-250

Röckelein Hedwig, Reliquientranslationen nach Sachsen im 9. Jahrhundert. Über Kommunikation, Mobilität und Öffentlichkeit im Frühmittelater, Stuttgart 2002 (Beihefte der "Francia", t. XLVIII)

Rollason David W., Saints and Relics in Anglo-Saxon England, Oxford-Cambridge (Mass.) 1989

Rossi Carla, Ja ne m'en turnerai trescque l'avrai trovez. Ricerche attorno al Ms. Royal 16E. VIII, testimone unico del Voyage de Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople, e contributi per une nuova edizione del poema, Thèse de Doctorat présentée par [...] devant la Faculté des Lettres de l'Université de Fribourg en Suisse, 10/01/2005, http://ethesis.unifr.ch/theses/downloads.php?file=RossiC.pdf (25 VI 2012)

Roux Jean-Paul, Średniowiecze szuka drogi w świat, tłum. Tadeusz Rosłanowski, Warszawa 1969

Rubel Alexander, Caesar und Karl der Große in der Kaiserchronik. Typologische Struktur und die translatio imperii ad Francos, "Antike und Abendland", t. XLVII, 2001, s. 146-163

Runciman Steven, Charlemagne and Palestine, "English Historical Review", t. L, 1935, s. 609-619 Saint Louis. Catalogue de l'Exposition à la Sainte Chapelle, Paris 1960 https://doi.org/10.1093/ehr/L.CC.606

Saint-Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean-Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médiévale, t. LIX) La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007 (Culture et société médiévales, t. X)

Sassier Yves, Louis VII, Paris 1991

Sauerländer Willibald, Architecture gothique et mise en scène des reliques. L'exemple de la Sainte- Chapelle, w: La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 113-136 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.418

Saxer Victor, Le culte de Marie Madeleine en Occident, des origines à la fin du Moyen Âge, wstęp Henri Irénée Marrou, Auxerre-Paris 1959 (Cahiers d'archéologie et d'histoire", t. III, 1-2)

Saxer Victor, Morts, martyrs, reliques en Afrique chrétienne aux premiers siècles. Les témoignages de Tertullien, Cyprien et Augustin à la lumière de l'archéologie africaine, Paris 1980 https://doi.org/10.14375/NP.9782701000886

Schieffer Rudolf, Von Mailand nach Canossa. Ein Beitrag zur Geschichte der christlichen Herrscherbusse von Theodosius dem Grossen zu Heinrich IV., "Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalaters", t. XXVIII, 1972, s. 333-369 Schiffers Heinrich, Karls des Grossen Reliquienschatz und die Anfänge der Aachenfahrt, Aachen 1951 (Veröffentlichungen des Bischöflichen Diözesanarchivs Aachen, t. X)

Schmid Alois, "Auf glühendem Thron in der hölle". Gebhard III, Otloh von St. Emmeram und die Dionysiusfälschung, w: Ratisbona sacra. Das Bistum Regensburg im Mittlelalter, Regensburg 1989 (Kunstsammlungen des Bistum Regensburg. Kataloge und Schriften, t. VI)

Schmitt Jean-Claude, La Raison des gestes dans l'Occident médiéval, Paris 1990

Schneider Richard J., Vincent of Beauvais' Opus uniuersale de statu principis. A Reconstruction of its History and Contents, w: Vincent de Beauvais. Intentions et réceptions d'une oeuvre encyclopédique au Moyen Âge. Actes du XIVe colloque de l'Institut d'études médiévales, 27-30 avril 1988, red. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan, Alain Nadeau, Québec-Paris 1990 (Cahiers d'Études médiévales, Cahier spécial, 4), s. 285-299.

Schneidmüller Bernd, Karolingische Tradition und frühes französisches Königtum. Untersuchungen zur Herrschaftslegitimation der westfrankisch-französischen Monarchie im 10. Jahrhundert, Wiesbaden 1979

Schramm Percy Ernst, Die "Heilige lanze". Reliquie ind Herrschaftszeichen des Reiches und ihre Replik in Krakau. Ein Überblick über die Geschichte der Königslanze, w: Idem, Herrschaftszeichen und Staatssymbolik. Beiträge zu ihrer Geschichte vom dritten bis zum sechszehnten Jahrhundert, Stuttgart 1955 (Schriften der Monumenta Germaniae Historica, t. XIII/2), s. 492-537

Schramm Percy Ernst, Herrschaftszeichen und Staatssymbolik. Beiträge zu ihrer Geschichte vom dritten bis zum sechszehnten Jahrhundert, Stuttgart 1955 (Schriften der Monumenta Germaniae Historica, t. XIII/2)

Schramm Percy Ernst, Kaiser, Könige und Päpste, t. I: Von der Spätantike bis zum Tode Karls des Großen (814), Stuttgart 1968

Schramm Percy Ernst, Der König der Frankreich. Das Wesen der Monarchie vom 9. zum 16. Jahrhundert, ein Kapitel aus der Geschichte des abendländischen Staates, t. I-II, wyd. 2, Weimar 1960

Schramm Percy Ernst, Der "Salisches Ordo" und Benzo von Alba. Ein neues Zeugnis der Graphia- Kreises, "Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters", t. I, 1937, s. 389-407

Schramm Percy Ernst, Mütherich Florentine, Denkmale der Deutschen Könige und Kaiser. Beitrag zur Herrschergeschichte von Karl dem Grossem bis Friedrich II. 768-1250, München 1962 (Veröffentlichungen des Zentralinstituts für Kunstgeschichte in München, t. VII/1)

Schreiner Klaus, Nudis pedibus. Barfüßigkeit als religiöses und politisches Ritual, w: Formen und Funktionen öffentlicher Kommunikation im Mittelalter, red. Gerd Althoff, Stuttgart 2001 (Vorträge und Forschungen, t. LI), s. 53-124

Schwineköper Berent, Christus-Reliquien-Verehrung und Politik. Studien über die Mentalität der Menschen des früheren Mittelalters, inbesondere über die religie Haltung und sakrale Stellung der früh- und hohmittelalterlichen deutsche Kaiser und Könige, "Blätter für deutsche Landesgeschichte", t. CXVII, 1981, s. 183-281

Seeliger Hans Reinhard, Die Ausbreitung der Thebäer-Verehrung nördlich und südlich der Alpen?, w: Mauritius und die Thebäische Legion. Akten des internationalen Kolloquiums, Freiburg, Saint- Maurice, Martigny, 17.-20. September 2003 / Saint Maurice et la Légion Thébaine. Actes du colloque international, Fribourg, Saint -Maurice, Martigny, 17-20 septembre 2003, red. Otto Wermelinger, Fribourg 2005, s. 211-225

Seeliger Hans Reinhard, Einhards römische Reliquien. Zur Übertragung der Heiligen Marzellinus und Petrus ins Frankenreich, w: Festschrift zum einhundertjährigen Bestehen der Römischen Quartalschrift und des Römischen Instituts der Görres-Gesellschaft, t. I, Rom-Freiburg im Breisgau- Wien 1988 (Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und Kirchengeschichte, t. LXXXIII), s. 58-75

Seibert Ludwig, Die Verfassung der Stadt Selingenstadt im Mittelalter, "Archiv für hessische Geschichte und Landeskunde", t. VII, 1910, s. 107-184

Short Ian, The Pseudo-Turpin Chronicle, Some Unnoticed Versions and their Sources, "Medium Aevum", t. XXXIX, 1969, s. 1-22 https://doi.org/10.2307/43627500

Simson Otto von, Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, tłum. Anna Palińska, Warszawa 1989

Sivéry Gérard, L'enquête de 1247 et les dommages de guerre en Tournaisis, en Flandre gallicante et en Artois, "Revue du Nord", t. LIX, 1977, s. 7-18 https://doi.org/10.3406/rnord.1977.3410

Skårup Paul, La matière de France dans les pays du Nord, w: Charlemagne in the North. Proceedings to the Twelfth International Conference of the Société Rencesvals (Edinburgh, 4th to 10th August 1991, red. Philip E. Bennett, Anne Elizabeth Cobby, Graham A. Runnalls, Edinburgh 1993 (Société Rencesvals British Branch), s. 5-20

Skwierczyński Krzysztof, "De sanctitate meritorum et gloria miraculorum beati Karoli Magni". Kanonizacja jako instrument walki w sporze między regnum a sacerdotium, w: Christianitas Romana. Studia ofiarowane Profesorowi Romanowi Michałowskiemu, red. Krzysztof Skwierczyński, Warszawa 2009, s. 172-195

Smith Julia M.H., Einhard: the Sinner and the Saints, "Transactions of the Royal Society", t. XIII, 2003, s. 55-77 https://doi.org/10.1017/S0080440103000033

Smith Julia M.H., Old Saints, New Cults. Roman Relics in Carolingian Francia, w: Early Medieval Rome and the Christian West. Essays in Honour of Donald A. Bullough, red. Julia M.H. Smith, Leiden 2000, s. 317-339

Sommerlechner Andrea, Kaiser Herakleios und die Rückkehr des heiligen Kreuzes nach Jerusalem. Überlegungen zu Stoff- und Motivgeschichte, "Römische Historische Mitteilungen", t. XLV, 2003, s. 319-360 https://doi.org/10.1553/RHM45s319

Sommers Wright Georgia, A Royal Tomb Program in the Reign of St. Louis, "Art Bulletin", t. LVI, 1971, s. 223-243

Souchal Geneviève, Un reliquaire de la Sainte-Chapelle au Musée de Cluny, "La Revue des Arts: revue des arts et des musées", Musées de France, 1960, nr 4-5, s. 179-194

Spiegel Gabrielle M., The Chronicle Tradition of Saint-Denis. A Survey, Brookline (Mass.) 1978 (Medieval Classics: Text and Studies, t. X)

Spiegel Gabrielle M., The Cult of Saint Denis and Capetian Kingship, "Journal of Medieval History", t. I, 1975, s. 43-69 https://doi.org/10.1016/0304-4181(75)90031-7

Spiegel Gabrielle M., Les débuts français de l'historiographie royale. Quelques aspects inattendus, w: Saint-Denis et la royauté. Études offertes à Bernard Guenée, red. Françoise Autrand, Claude Gauvard, Jean-Marie Moeglin, Paris 1999 (Publications de la Sorbonne, Histoire ancienne et médié vale, t. LIX), s. 395-404 https://doi.org/10.4000/books.psorbonne.22223

Spiegel Gabrielle M., Medieval Canon Formation and the Rise of Royal Historiography in Old French Prose, "Modern Language Notes", t. CVIII, September 1993 (French Issue), s. 638-658 https://doi.org/10.1353/mln.1993.0006

Spiegel Gabrielle M., "Pseudo-Turpin" - the Crisis of Aristocracy and the Beginning of Vernacular Historiography in XIIIth Century France, "Journal of Medieval History", t. XII, 1986, s. 207-233 https://doi.org/10.1016/0304-4181(86)90032-1

Spiegel Gabrielle M., The "Reditus Regni ad stirpem Caroli Magni". A New Look, "French Historical Studies", t. VII, 1971, z. 2, s. 145-171 https://doi.org/10.2307/285981

Spiegel Gabrielle M., Romancing the Past. The Rise of Vernacular Prose Historiography in Thirteenth- Century France, Berkeley-Los Angeles-London 1993

Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a świat mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpiniego do Mongołów, red. Jerzy Strzelczyk, Poznań 1993

Starnawska Maria, Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa 2008

Staubach Nikolaus, Rex christianus. Hofkultur und Herrschaftspropaganda im Reich Karls des Kahlen, t. II: Die Grundlegung der 'religion royale', Köln 1993

Steger Hugo, David rex et propheta. König David als vorbildliche Verkörperung des Herrschers und Dichters im Mittelalter, nach Bilddarstellungen des achten bis zwölften Jahrhunderts, Nürnberg 1961

Stones Alison, The Codex Calixtinus and the Iconography of Charlemagne, w: Roland and Charlemagne in Europe. Essays on the Reception and Transformation of a Legend, red. Karen Pratt, London 1996, s. 169-203

Stones Alison, The Illustrations of the Pseudo-Turpin in the Johannes translation, Florence, Laurenziana Ashburnham 125, and the Chronique de l'anonyme de Béthune, Paris, Bibliothèque nationale de France, n.a.fr. 6295 (Las ilustraciones del Pseudo-Turpín de Johannes y la Chronique de l'anonyme de Béthune), w: El Pseudo-Turpín. Lazo entre el Culto Jacobeo y el Culto de Carlomagno, Actas del VI Congreso Internacional de Estudios Jacobeos, red. Klaus Herbers, Santiago de Compostela 2003, s. 317-330

Strayer Joseph Reese, The Holy Land, the Chosen People, and the Most Christian King, w: Action and Conviction in Early Modern Europe. Essays in Memory of E.H. Harbison, red. Theodore K. Rabb, Jerrold E. Seigel, Princeton 1969, s. 3-16 https://doi.org/10.1515/9781400876068-001

Strayer Joseph Reese, Medieval Statecraft and the Perspectives of History. Essays by Joseph R. Strayer, przedmowa Gaines Post, red. John F. Benton, Thomas N. Bisson, Princeton 1971, s. 300-314

Strayer Joseph Reese, The Reign of Philip the Fair, Princeton 1980

Stucey Jace, Charlemagne as Crusader? Memory, Propaganda, and the Many Uses of Charlemagne's Legendary Expedition to Spain, w: The Legend of Charlemagne in the Middle Ages. Power, Faith and Crusade, red. Matthew Gabriele, Jace Stuckey, New York 2008, s. 137-152 https://doi.org/10.1057/9780230615441_7 Suckale-Redlefsen Gude, Goldener Schmuck für Kirche und Kaiser, w: Kaiser Heinrich II. (katalog wystawy), red. Josef Kirmeier i in., Bamberg 2002 (Haus der Bayerischen Geschichte), s. 78-92

Szollosi Vanessa, Les moniales de Saint-Antoine-des-Champs au XIIIe siècle, Paris 2007

Taburet-Delahaye Élisabeth, L'orfevrèrie gothique (XIIe - début XVe siècle) au Musée de Cluny, Paris 1989

Taburet-Delahaye Élisabeth, Reliquaire des Saints Maxien, Lucien, Julien, w: Le trésor de la Sainte- Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001, nr 38, s. 164-166

Taburet-Delahaye Élisabeth, Reliquaires de saintes Épines données par saint Louis. Remarques sur l'orfevrerie française du milieu du XIIIe siècle, "Cahiers archéologiques. Fin de l'antiquité et moyen- âge", t. XLVII, 1999, s. 205-214

Thoby Paul, Le crucifix des origines au concile de Trente, Nantes 1959

Tinnefeld Franz, Formen und Wege des Kontakts zwischen Byzanz und dem Westen zur Zeit Karls des Großen, w: Karl der Große und das Erbe der Kulturen, red. Franz-Reiner Erkens, Berlin 2001, s. 25-35

Tischler Matthias M., Die Christus- und Engelweihe im Mittelalter. Texte, Bilder und Studien zu einem ekklesiologischen Erzählmotiv, Berlin 2005 (Erudiri Sapientia, t. V) https://doi.org/10.1524/9783050049984

Tomassetti Giuseppe, La Campagna romana antica, t. III: Vie Cassia e Clodia, Flaminia e Tiberina, Labicana e Prenestina, medioevale e moderna, Firenze 1979

Trân-Duc Lucille, De l'usage politique du Précieux Sang dans l'Europe médiévale, "Tabularia", t. VIII, 2008, s. 89-106 https://doi.org/10.4000/tabularia.306

Trân-Duc Lucille, Les princes normands et les reliques (Xe-XIe siècles). Contribution du culte des saints à la formation territoriale et identitaire d'une principauté, w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII- XI, 2005, s. 525-561 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101574

Treffort Cécile, Mémoires carolingiennes. L'épitaphe entre célebration mémorielle, genre littéraire et manifeste politique (milieu VIIIe-début XIe siècle), Rennes 2007

Le trésor de la Sainte-Chapelle. Paris, Musée du Louvre, 31 mai 2001-27 août 2001 (katalog wystawy), red. Jannic Durand, Marie-Pierre Laffitte, Paris 2001

Trotter David A., Jean de Vignay, traducteur - et écrivain à part entière?, w: Le moyen français. Le traitement du texte. Actes du IXe Colloque International sur le Moyen Français (Strasbourg, 29-31 mai 1997), red. Claude Buridant, Strasbourg 2000, s. 209-221

Uhlirz Mathilde, Zur Geschichte der Mauritiuslanze, der sacra lancea imperialis, "Ostdeutsche Wissenschaft. Jahrbuch des Ostdeutschen Kulturrates", t. V, 1958, s. 99-112

Vance Eugene, Semiotics and Power. Relics, Icons, and the Voyage of Charlemagne à Jérusalem et à Constantinople, "Romanic Review", t. LXXIX, 1988, s. 164-183

Vauchez André, Les composantes eschatologiques de l'idée de Croisade, w: Le Concile de Clermont de 1095 et l'appel à la Croisade. Actes du Colloque universitaire international de Clermont-Ferrand (23-25 juin 1995), Rome 1997 (Collection de l'École Française de Rome, t. CCXXXVI), s. 233-243 Vauchez André, La sainteté en Occident aux derniers siècles du Moyen Âge. D'après les procès de canonisation et les documents hagiographiques, Rome 1981

Vaughan, Richard, The Illustrated Chronicles of Matthew Paris: Observations of Thirteenth-Century Life, Cambridge 1984

Vaughan Richard, Matthew Paris, Cambridge 1958

Verlet Pierre, La Couronne de saint Louis, "Bulletin des musées de France", 1947, s. 14-17

Vidier Alfred, Le trésor de la Sainte-Chapelle, "Mémoires de la Société de l'histoire de Paris et de l'Île- de-France", t. XXXVI, 1909, s. 262-267

Vidier Alfred, Le trésor de la Sainte-Chapelle. Inventaires et documents, Paris 1911 (pierwodruk w: "Mémoires de la Société de l'histoire de Paris et de l'Ile-de-France", t. XXXIV, 1907, s. 199-324)

Vieillard-Troïekouroff May, La chapelle du palais de Charles le Chauve à Compiègne, "Cahiers archéologiques", t. XXI, 1971, s. 89-108 https://doi.org/10.3406/bsnaf.1973.7994

Vigneras Louis-Andre, L'abbaye de Charroux et la légende du pèlerinage de Charlemagne, "Romanic Review", t. XXXII, 1941, s. 121-128

Vincent de Beauvais. Intentions et réceptions d'une oeuvre encyclopédique au Moyen Âge. Actes du XIVe colloque de l'Institut d'études médiévales, 27-30 avril 1988, red. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan, Alain Nadeau, Québec-Paris 1990 (Cahiers d'Études médiévales, Cahier spécial, 4)

Vincent Nicholas, The Holy Blood. King Henry III and the Westminster Blood Relic, Cambridge 2001

Vones Ludwig, Heiligsprechung und Tradition. Die Kanonisation Karls des Großen 1165, die Aachener Karlsvita und der Pseudo-Turpin, w: Jakobus und Karl der Grosse: von Einhards Karlsvita zum Pseudo- Turpin, red. Klaus Herbers, Tübingen 2003 (Jakobus-Studien, t. XIV), s. 89-106

Wagner Anne, Le culte des martyrs de la Légion thébaine dans l'Empire ottonien, w: Autour de saint Maurice. Politique, société et construction identitaire. Actes du Colloque international, 29 septembre -3 octobre 2009 (Besançon-Agaune), red. Nicole Brocard, Anne Wagner [w druku]

Wailly Natalis de, Notice sur une chronique anonyme du treizième siècle, "Bibliothèque de l'École des chartes", seria 2, t. I, 1844, s. 389-395 https://doi.org/10.3406/bec.1845.451838

Wailly Natalis de, Récit du treizième siècle sur les translations faites en 1239 et en 1241 des saintes reliques de la Passion, "Bibliothèque de l'École des chartes", t. XXXIX, 1878, s. 401-415 https://doi.org/10.3406/bec.1878.446801

Waitz Georg, Über kleine Chroniken des dreizehnten Jahrhunderts, "Neues Archiv", t. III, 1878, s. 49- 76

Walczak Marek, "Alter Christus". Studia nad obrazowaniem świętości w sztuce średniowiecznej na przykładzie św. Tomasza Becketa, Kraków 2001 (Ars Vetus et Nova, t. V)

Waldman Thomas G., Saint-Denis et les premiers Capétiens, w: Religion et culture autour de l'an Mil. Royaume capétien et Lotharingie. Actes du Colloque Hugues Capet 987-1987. La France de l'an Mil, red. Dominique Iogna-Prat, Jean-Charles Picard, Paris 1990, s. 191-197

Walpole Ronald N., Charlemagne's Journey to the East. The French Translation of the Legend by Pierre de Beauvais, wyd. i komentarz w: Semitic and Oriental Studies. A Volume Presented to William Popper, Professor of Semitic Languages, Emeritus, on the Occasion of His Seventy-Fifth Birthday, October 29, 1949, red. Walter Joseph Fletcher, Berkeley-Los Angeles 1951, s. 433-456

Walpole Ronald N., Pèlerinage of Charlemagne. Poem, Legend, and Problem, "Romance Philology", t. VIII, 1955, nr 3, s. 173-186

Walpole Ronald N., Philip Mouskès and the Pseudo-Turpin Chronicle, "University of California Publications in Modern Philology", t. XXVI, 1947, s. 327-440

Walpole Ronald N., Prolégomènes à une édition du Turpin français dit le Turpin I, "Revue de l'Histoire des Textes", t. X, 1980, s. 199-230; t. XI, 1981, s. 325-370 https://doi.org/10.3406/rht.1982.1219

Walpole Ronald N., La traduction du Pseudo-Turpin du Manuscrit Vatican Regina 624: à propos d'un livre récent, "Romania", t. XCIX, 1978, s. 484-514 https://doi.org/10.3406/roma.1978.1944

Walz Dorothea, Karl der Grosse. Ein verhinderter Seefahrer. Die Reichenauer Heiligbluterzählung aus dem zehnten Jahrhundert, w: Karl der Grosse und das Erbe der Kulturen, red. Franz-Reiner Erkens, Berlin 2001, s. 234-245

Wattenbach Wilhelm, Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter. Die Zeit der Sachsen und Salier, wyd. Robert Holtzmann, nowe wyd.: Franz-Josef Schmale, t. I-II, Berlin 1938-1943 (reprint: Darmstadt 1967), t. III, Darmstadt 1971

Weber Annette, Apostel für König Louis IX - Neue Überlegungen zu den Apostelstatuen der Sainte- Chapelle, w: La Sainte-Chapelle de Paris. Royaume de France ou Jérusalem céleste? Actes du colloque (Paris, Collège de France, [6-8 décembre] 2001), red. Christine Hediger, Turnhout 2007, s. 363-392 https://doi.org/10.1484/M.CSM-EB.3.429

Weiss Daniel H., Architectural Symbolism and the Decoration of the Ste.-Chapelle, "Art Bulletin", t. LXXVII, 1995, z. 2, s. 308-320 https://doi.org/10.2307/3046103

Weitzmann Kurt, The Mandylion and Constantine Porphyrogenitus, "Cahiers archéologiques", t. XI, 1960, s. 163-184

Werner Karl-Ferdinand, Andreas von Marchiennes und die Geschichtsschreibung von Anchin und Marchiennes in der zweiten Hälfte des 12. Jahrhunderts, "Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters", t. IX, 1952, s. 402-463

Werner Karl-Ferdinand, Die Legitimität der Kapetinger und die Entstehung der reditus regni Francorum ad stirpem Karoli, "Die Welt als Geschichte", t. XII, 1952, s. 203-225

Wharton Annabel Jane, The Baptistery of the Holy Sepulcher in Jerusalem and the Politics of Sacred Landscape, "Dumbarton Oaks Papers", t. XLVI: Homo Byzantinus. Papers in Honor of Alexander Kazhdan, red. Anthony Cutler, Simon Franklin, Washington 1992, s. 313-325 https://doi.org/10.2307/1291664

Wieczorek Szymon, "Quasi carbunculum emicantem qui gladii mei capulo connexus": tropem Gallowej metafory, "Kwartalnik Historyczny", t. CXVI, 2009, nr 1, s. 5-29

Williams Jane Welch, Bread, Wine and Money. The Windows of the Trades at Chartres Cathedral, Chicago 1993

Wipszycka Ewa, Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1994 Wirth Karl-August, Dornenkronenreliquiar, w: Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, t. IV, Stuttgart 1958, coll. 312-315

Witzleben Elisabeth von, Dornenkrone, w: Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, t. IV, Stuttgart 1958, coll. 299-311

Witzleben Elisabeth von, Dornenkrönung Christi, w: Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, t. IV, Stuttgart 1958, coll. 315-326

Wood Ian N., The Merovingian Kingdoms 450-751, Harlow, b.d.w. (wyd. 1: 1994)

Wortley John, Constantine the Relic-Provider, w: Daimonopylai. Essays in Classics and the Classical Tradition Presented to Edmund G. Berry, red. Rory B. Egan, Mark A. Joyal, Winnipeg 2004, s. 487-496

Wortley John, The Earliest Relic-Importation to Constantinople, w: Reliques et sainteté dans l'espace médiéval, red. Jean-Luc Deuffic, wstęp André Vauchez, "PECIA. Ressources en médiévistique", t. VIII-- XI, 2005, s. 207-225 https://doi.org/10.1484/J.PECIA.5.101560

Zientara Benedykt, Świt narodów europejskich. Powstawanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej, wyd. 1, Warszawa 1985

Zink Michel, Une mutation de la conscience littéraire. Le langage romanesque à travers des exemples français du XIIe siècle, "Cahiers de civilisation médiévale", t. XXIV, 1981, s. 3-27 https://doi.org/10.3406/ccmed.1981.2160