2 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Słowo Redaktora Wielkie rocznice w blasku „Anioła Wolności”

Przystępując każdego roku do pisania Słowa Redakto- kwestia budowy monumentu. Omówiono historię i sposób ra do „Głosu Ziemi Urzędowskiej”, nawiedzają mnie za- gromadzenia środków finansowych, napotykane trud- wsze ambiwalentne dwa stany: pustki twórczej i zarazem ności, scharakteryzowano strukturę ofiarodawców oraz natłoku myśli, z którymi trudno się syntetycznie zmie- zamieszczono relację z ceremonii poświęcenia i oddania rzyć. W przezwyciężaniu pisarskiej „niemocy” pomagają obiektu do publicznego użytku. pewne idee i myśli przewodnie, związane z mijającym Pośrednio z problematyką pomnikową wiążą się arty- i bieżącym rokiem. Z reguły są to rocznice i doniosłe, ak- kuły Andrzeja Słowika i Leopolda Erazma Gałkowskiego tualne wydarzenia. Tym razem już dawno takowe szybko poświęcone wydarzeniom pierwszej wojny światowej, się wyklarowały. Bo cóż mogłoby być ważniejszego dla które na ziemiach polskich miały dalsze militarne konse- wszystkich naszych rodaków niż obchody setnej rocznicy kwencje. Zakończona w 1918 r. Wielka Wojna przyniosła odzyskania niepodległości przez Polskę. Rok miniony był Europie i światu pokój, a Polsce niepodległość, którą więc w dziejach naszej Ojczyzny niemal tak samo ważny, jednak przez kilka następnych lat trzeba było umacniać jak pojawienie się przed ponad 1050 laty na chrześcijańskiej mapie Europy nowego państwa – Polski Piastowskiej. Konsekwencją wielkiej rocznicy narodowej była budowa pomnika, powszechnie zwanego „Aniołem Wol- ności”, upamiętniającego wszystkich pochodzących z Urzędowa i ziemi urzędowskiej, którzy walczyli i pole- gli w XX w. za Polskę. Przypomnieć jednak należy, że pierwotna myśl ini- cjatora dotyczyła uczczenia bohaterów urzędowskich, którzy w skali niepo- równywalnie większej niż mieszkańcy innych wsi i miasteczek zaangażowali się w walkę o prawdziwie wolną Ojczy- znę w okresie drugiej wojny światowej. Dopiero po pewnym czasie, w związku ze zbliżającą się 100. rocznicą odzy- skania niepodległości, przewodnią ideę pomnika słusznie rozszerzono na walczących w okresie pierwszej wojny światowej i w czasach formułowania Polski chór z Białorusi przed urzędowskim „Aniołem Wolności” się granic restytuowanego państwa polskiego. Takie też i walczyć o jak najkorzystniejsze granice odbudowujące- przesłanie przyjął nowy monument i tak utrwalił się go się państwa. Dla Polaków pierwsza wojna światowa w ogólnej świadomości. Jestem całkowicie przekonany, trwała więc dużo dłużej, tak jak dla wielu synów ziemi że było to najbardziej trafione rozwiązanie. Jednocześnie urzędowskiej, których upamiętnia „Anioł Wolności”. stanowiło dar mieszkańców Urzędowa i osób z niego Miniony rok był szczególnie ważny, wręcz przełomowy, pochodzących na okoliczność wielkiego narodowego ju- dla samorządu miejskiego Urzędowa, a także dla ruchu bileuszu. Nowy pomnik stał się już stałym elementem regionalistycznego, zarówno w perspektywie lokalnej, jak krajobrazu urzędowskiego Rynku i jak przypuszczałem i wojewódzkiej. Przeprowadzone jesienią 2018 r. wybory obiektem zainteresowań ludzi z zewnątrz, przyjezdnych samorządowe stworzyły nowy układ polityczny i perso- oraz wycieczek. W styczniu bieżącego roku chór polski nalny na najwyższych szczeblach lokalnej władzy. Bio- z Białorusi, dowiedziawszy się o urzędowskim „Aniele rąc pod uwagę czasy prawdziwej demokracji i wolności, Wolności”, specjalnie zawitał w naszym mieście, by po- rozpoczęte transformacją ustrojowo-polityczną w 1989 r., dziwiać i przeżywać jego symbolikę. po trzydziestu latach dominacji w samorządzie urzędow- Obchody 100-lecia odzyskania niepodległości oraz skim opcji związanej z Polskim Stronnictwem Ludowym sprawa pomnika, jako dwa wiodące tematy ubiegłego (sukcesorem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego), roku, znalazły poczesne miejsce na stronach tegorocz- większość w radzie miejskiej, łącznie ze stanowiskiem nego GZU. W sposób szczególny wyeksponowana została burmistrza, zdobyli przedstawiciele sympatyzujący 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 3 z Prawem i Sprawiedliwością, mocno dystansujący się od madzkiej Rady Narodowej czy naczelników instalowa- postpeerelowskich ideologii i postaw. Nie naszym zada- nych przez odgórne władze jedynie słusznej partii lub jej niem, jako regionalistów, nie w tym miejscu i nie w tym przybudówki. Nie było wtedy mowy o żadnej prawdziwej czasie, jest ocenianie rządów i osiągnięć dotychczasowych samorządności czy niezależnych wyborach. W ostatnich włodarzy naszego miasta i gminy. Przyjdzie jeszcze na dekadach zadawałem sobie pytanie, istotne z punktu to czas spojrzenia z dłuższej perspektywy historycznej. widzenia socjologicznego, dlaczego rodowici urzędowia- Naszym kardynalnym celem jest troska o Małą Urzędow- nie nie potrafili wykreować poważnego kandydata na ską Ojczyznę, dlatego ktokolwiek by nią nie zarządzał zaszczytną funkcję włodarza miasta? Pragnę zaznaczyć, i kierował, niech czyni to z wielkim oddaniem i niech że nigdy i nikomu nie odmawiałem prawa do ubiegania przyświeca mu pytanie: „co ja mogę dać swej Ojczyźnie”, się o jakąkolwiek funkcję, a wyniki każdych wyborów a nie „co ja mogę od niej zyskać?”. traktowałem jako niepodważalny znak woli demokra- tycznego społeczeństwa. Nowo wybrany burmistrz uzyskał ogromny kredyt zaufania. Pochodzi z rodziny o ugrunto- wanych w Urzędowie tradycjach. Jestem prze- konany, że jako syn „legendarnego” już za życia „Pana magistra” Henryka Dąbrowskiego nie zawiedzie oczekiwań swych rodaków i wykorzysta wszystkie talenty do bezinteresownej służby swej Urzędowskiej Ojczyźnie. Składając mu życzenia na inauguracyjnej sesji rady miejskiej, powiedziałem, że nowy burmistrz, już ze względu na nazwisko, skazany jest na sukces. A więc „Marsz, marsz Dą- browski…”. Można powiedzieć, że na swoim, tzw. Krzaku, ciąży jeszcze większa odpowiedzialność i presja. Zarząd i członkowie TZU są przekonani, że nowy Pan Burmistrz spełni swoje i mieszkań- ców marzenia, czego mu serdecznie życzymy. Liczymy też na harmonijną współpracę z towa- rzystwem, a z naszej strony oferujemy wszelką Prof. Marian Surdacki przemawia w kościele przed uroczystym pomoc i wsparcie. odsłonięciem „Anioła Wolności” 9 grudnia 2018 r. Ważna zmiana nastąpiła też w zarządzie To- W tym miejscu pragniemy podziękować wszystkim warzystwa Ziemi Urzędowskiej. Na Walnym Zebraniu dotychczasowym członkom kolejnych rad miejskich 25 maja 2018 r. dotychczasowy prezes mgr Tomasz Wyka (gminnych), na czele z byłym burmistrzem (wcześniej zrezygnował z dalszego pełnienia tej funkcji. W toku wy- wójtem) mgr. inż. Janem Woźniakiem, za skuteczną życz- borów jednomyślnie na stanowisko prezesa TZU wybrano liwą współpracę z Towarzystwem Ziemi Urzędowskiej prof. dr. hab. Mariana Surdackiego – dotychczasowego i za stałe finansowe wspieranie „Głosu Ziemi Urzędow- wiceprezesa. Jego zastępcami zostali mgr Andrzej Sło- skiej”. Bez obopólnego zrozumienia i popierania ze strony wik i dr Anna Wnuk-Bednarczyk. Serdecznie dziękuję władz gminno-miejskich idei ruchu społecznikowsko- dotychczasowemu prezesowi Panu Tomaszowi za bardzo -regionalistycznego Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej owocną współpracę i prowadzenie naszej organizacji, nie osiągnęłoby tego, czym dzisiaj może się pochwalić z którą związany jest od samego początku jej powstania. (odnowa i budowa nowych pomników, imponujący doro- Piszący te słowa jest czwartym w kolejności prezesem bek wydawniczy, liczne konferencje, odzyskanie prawa TZU, po prof. Ignacym Wośko, lekarzu medycyny Woj- miejskiego…). Panu Janowi Woźniakowi dziękujemy za ciechu Serafinie i mgr. Tomaszu Wyce. wieloletnie kierowanie naszym miastem i gminą, życzy- Na najbliższy czas Towarzystwo Ziemi Urzędowskiej my jednocześnie realizowania swoich celów i pasji na wyznacza sobie trzy zasadnicze cele. Po pierwsze – zor- zasłużonej emeryturze. ganizowanie w Urzędowie jesienią 2020 r. sejmiku Woje- W czasie jesiennych wyborów dokonał się jeszcze jeden wódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych i towarzyszącej przełom. Otóż po raz pierwszy od 80 lat, od dwustronne- mu konferencji popularnonaukowej. Po drugie – rozpoczę- go ataku na wolną Rzeczypospolitą, funkcję urzędniczą cie starań o włączenie do granic obecnego miasta pozosta- w naszym „patriotycznym i królewskim” mieście objął łych historycznych przedmieść, które dawniej stanowiły ponownie rodowity urzędowianin, mgr farmacji Paweł integralną część Urzędowa. Po trzecie – uatrakcyjnienie Dąbrowski, nawiązując tym samym do dwóch wybitnych i uporządkowanie wałów urzędowskich. Wszystkie po- synów ziemi urzędowskiej – Aleksandra Golińskiego wyższe zamierzenia i plany pragniemy realizować we i Błażeja Dzikowskiego, którzy na przemian w okresie współpracy i za dokonaną już akceptacją władz miasta międzywojennym kierowali Urzędowem. W czasie niewoli i jego burmistrza. niemieckiej to ludzie z zewnątrz, obcy, przy akceptacji Niezręcznie jest pisać o sobie i w swoim imieniu. Nie- okupanta pełnili rolę zarządców naszego miasta. Okres mniej jeszcze ważniejszą zmianę zanotowano w ubiegłym Polski Ludowej to czas wójtów, przewodniczących Gro- roku na wyższym, wojewódzkim szczeblu organizacji 4 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 ruchu regionalistycznego. W dniu 6 października 2018 r. zarejestrowane okiem jednego z ostatnich świadków tych w Międzyrzecu Podlaskim na stanowisko przewodni- wydarzeń Stanisława Gajewskiego, który bardzo mocno czącego Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych zaangażował się w budowę „Anioła Wolności”, chcąc tym w Lublinie wybrano prof. dr. hab. Mariana Surdackiego – sposobem uczcić swych starszych towarzyszy walki i nie- członka zarządu kilku wcześniejszych kadencji. Zastąpił doli wojennej. W kontekście aktualnej dyskusji na temat on na tym stanowisku prof. dr. hab. Sławomira Partyckie- relacji polsko-żydowskich, dużą wymowę historyczną go, który funkcję tę pełnił ponad 20 lat. Wybór urzędowia- posiada szkic dotyczący ratowania Żydów podczas drugiej nina należy traktować nie w kategoriach personalnych, wojny światowej. lecz jako docenienie aktywności i osiągnięć TZU, które Z działu historycznego ciekawie rysuje się historia zawsze stawiane było wśród regionalistów Lubelszczyzny Rozalii Prawickiej, pokazująca, że i w dawnych czasach jako wzorcowe, zwłaszcza jego wizytówka „Głos Ziemi żyli ludzie, którzy nie uznawali żadnych norm i rygorów Urzędowskiej”. Jest to sytuacja symboliczna, gdyż obecny społecznych. Wielką dozą duchowej refleksji i nostalgii przewodniczący jest swego rodzaju pomostem w kiero- za przeszłością z dziecinnych i młodzieńczych lat napeł- waniu ruchem regionalistycznym Lubelszczyzny między nione są wspomnienia urzędowskiego emigranta Jerzego naszym rodakiem prof. I. Wośko, który przewodniczył Kowalewskiego pisane zza oceanu. Stanowią one zna- Wojewódzkiej Radzie Towarzystw Regionalnych przed komity przyczynek – wręcz dokument, ukazujący życie ponad 25 laty. Cieszył by się na pewno z tego powodu codzienne i towarzysko-kulturalne Urzędowa przełomu prof. Wośko, jak też jego zmarła w ubiegłym roku żona lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przeszłego wieku. Domicela, wielka miłośniczka i wielbicielka Urzędowa, Podobny wydźwięk posiada jego poezja przesiąknięta która każdy sukces jej rodzinnego miasta (odzyskanie miłością do świata dzieciństwa i dalekiego kraju. Czytając prawa miejskiego) czy osoby z niego pochodzącej trakto- kilkakrotnie już strofy jego wierszy, nieuchronnie poja- wała jako wielkie osiągnięcie Jej Małej Ojczyzny. wiała mi się inwokacja Adama Mickiewicza i wynikająca Według przyjętej przeze mnie strategii i koncepcji stąd refleksja, że obaj tak samo przeżywali (przeżywają) działania, nasze stowarzyszenia powinny hołdować rozstanie z ojczystą ziemią, nie tylko w tym szerokim, pielęgnowaniu tradycji polskiej kultury regionalnej, państwowym czy narodowym znaczeniu. Z tą jednak opartej na wartościach, które przez wieki pozwoliły nam różnicą, że urzędowski rodak może tęsknić za wolną Pol- utrzymywać naszą tożsamość narodową i ojczyźnianą. ską, podczas gdy nasz wielki wieszcz mógł tylko o takiej Ruch regionalny i przewodnicząca mu Wojewódzka Rada pomarzyć. Towarzystw Regionalnych mają kierować się całkowitą Kontynuując wątek poezji, jestem pewny, że tym autonomią i niezależnością od wszelkich uwarunkowań razem odbiorca, czytając ją otrzyma wielkie bogactwo politycznych, religijnych i światopoglądowych, będą przeżyć duchowo-intelektualnych. Bo jakże nie podzi- posiadać charakter otwarty, spontaniczny, niescentrali- wiać wspaniałych, kompletnie dotąd nieznanych i nie- zowany i niezależny w zakresie działań poszczególnych odkrytych wierszy autorstwa nadzwyczaj skromnego stowarzyszeń miłośniczych. i „prostego” Kazimierza Mareckiego rozkoszującego się Rok bieżący 2019 wyznacza kolejną ważną datę – w literackiej formie polami, łąkami Bęczyna, porami roku osiemdziesiątą rocznicę wybuchu drugiej wojny świa- czy też wyrażającego rozgoryczenie i smutek z powodu towej. O ile pierwsza, pomimo swego tragizmu, dawała realiów, w których przyszło mu żyć. Te same słowa należy narodowi polskiemu nadzieję na wolność, to druga wojna odnieść do twórczości Sylwestra Budy; wspomnieć też tę wolność odebrała na pięć lat, a w dalszej perspektywie należy wiersz Adama Gajewskiego sławiący patriotyzm ograniczyła ją na kolejnych 45 lat. Już w kampanii wrze- urzędowskiego społeczeństwa. śniowej uczestniczyły dziesiątki żołnierzy urzędowskich, Warto zwrócić uwagę na sugestywny opis rowerowej niektórzy z niej nie powrócili, wielu zginęło niebawem podróży Michała Barabasza po mało znanych, tajemni- w innych okolicznościach z rąk okupanta. Ich też przy- czych zakątkach Azji Centralnej. Jego relacja pisana pomina i symbolizuje granitowo-spiżowy pomnik. z dziennikarską pasją przyjmuje charakter dziennika Przypominając rocznicę najazdu Niemiec na Polskę (diariusza), który czytając możemy na odległość podzi- i niebawem drugiej agresji Rosji Sowieckiej od wschodu, wiać to, co autor przeżył z autopsji. 17 września, należy odesłać czytelników do obszernych Jak zwykle duży zasób wiedzy historycznej o osobach wspomnień Kazimierza Cieślickiego, o wielkiej wartości i wydarzeniach z rodzinnych, pobliskich sobie stron do- historycznej. Zawierają one syntezę dziejów okupacji starcza Anna Wnuk-Bednarczyk. niemieckiej na terenie Urzędowa, w tym opis wkra- I na koniec pochylić się należy z zadumą i modlitwą czania wojsk niemieckich do Rynku i sytuację ludności nad osobami widniejącymi w rubryce „Z żałobnej karty”. w pierwszych tygodniach wojny. Interesujący dokument Przyjemnej lektury. stanowią różnotematyczne migawki z czasów okupacji, Marian Surdacki 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 5

AKTUALNOŚCI

Justyna Cieślicka Nowe władze Urzędowa

21 października 2018 r. na terenie gminy Urzędów, Burmistrz Urzędowa Paweł Dąbrowski urodził się podobnie jak w całym naszym kraju, przeprowadzone w 1964 r. w Kraśniku. Ukończył studia farmaceutyczne zostały wybory do rad gmin, rad powiatów, sejmików na Akademii Medycznej w Lublinie, a po ich zakończeniu województw oraz na wójtów, burmistrzów i prezydentów wspólnie ze swoim tatą, do momentu wyboru na urząd miast. Na terenie naszego samorządu do głosowania burmistrza Urzędowa, prowadził własną działalność – uprawnionych było ponad 7 tysięcy osób. W naszej gmi- aptekę. Ma żonę Annę, która jest nauczycielką, i dwójkę nie uczestnicy wyborów wybrali nowy 15-osobowy skład dorosłych dzieci: syna Mateusza (również nauczyciel) Rady Miejskiej w Urzędowie. i córkę Aleksandrę (studentka). Funkcję burmistrza Urzędowa, po Jest rodowitym urzędowiakiem, dwóch turach demokratycznych choć od kilkunastu lat mieszka głosowań, wyborcy zdecydowali w Grabówce pod Opolem Lubel- się powierzyć Pawłowi Dąbrow- skim. W swoim miejscu zamiesz- skiemu. kania przez jedną kadencję pełnił Warto wspomnieć, że Miejska funkcję sołtysa. W Urzędowie Komisja Wyborcza w Urzędowie był prezesem Gminnego Klubu zarejestrowała 4 kandydatów na Sportowego „Orzeł” Urzędów. burmistrza Urzędowa. Na 7015 19 listopada 2018 r. po złożeniu uprawnionych do głosowania uroczystego ślubowania podczas w I turze wyborów udział wzięło inauguracyjnej I sesji VIII kaden- 3985 (56,81%) osób. Głosów waż- cji Rady Miejskiej w Urzędowie nych oddano 3930. objął urząd burmistrza Urzędo- Poszczególni kandydaci otrzy- wa. Wspomniana uroczystość mali następującą ilość głosów: zaprzysiężenia nowych władz 1) Paweł Dąbrowski (KW Pra- odbyła się w sali widowiskowej wo i Sprawiedliwość) – 1765 gło- urzędowskiego Ośrodka Kultury. sów, Uczestniczyli w niej pracownicy 2) Andrzej Tadeusz Rolla Urzędu Miejskiego w Urzędowie (KWW Samodzielny Urzędów) – Burmistrz Urzędowa Paweł Dąbrowski oraz jednostek mu podległych, 253 głosy, rodziny, przyjaciele i znajomi skła- 3) Stanisław Jan Tompolski (KWW Wspólnota Miesz- dających ślubowanie, zaproszeni goście oraz mieszkańcy kańców Gminy Urzędów) – 1342 głosy, Urzędowa i gminy Urzędów. 4) Tomasz Zdybel (KWW Tomasza Zdybla) – 570 gło- – „Dziękuję za duży kredyt zaufania, jakim obdarzyli- sów. ście moją osobę. Wierzę, że wspólnie będziemy zmieniać Ponieważ żaden z kandydatów nie uzyskał więcej niż nasze królewskie miasto” – zaznaczał w swoim krótkim połowy ważnie oddanych głosów, konieczne było przepro- wystąpieniu Paweł Dąbrowski, nowy burmistrz Urzę- wadzenie II tury głosowania, do której zakwalifikowa- dowa. – „O oczekujących na mnie obowiązkach myślę nych zostało dwóch kandydatów z najlepszym wynikiem z optymizmem, ale również ze świadomością, że tylko uzyskanym w I turze, tj. Paweł Dąbrowski i Stanisław dzięki ciężkiej pracy, zaangażowaniu oraz dążeniu do Jan Tompolski. celu będę mógł maksymalnie wykorzystać dany czas. W II turze wyborów, która odbyła się 4 listopada Obiecuję pracować najlepiej, jak potrafię, by nie zawieść 2018 r., na stan 7040 osób uprawnionych, w tym 1 oby- pokładanych we mnie oczekiwań i nadziei” – podkreślał watel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, burmistrz P. Dąbrowski. w głosowaniu udział wzięło 3785 (53,76%) wyborców. Uroczystą przysięgę składali również radni wybrani Głosów ważnych oddano 3755. na kadencję 2018–2023. W wyniku przeprowadzonych Poszczególni kandydaci otrzymali następującą ilość wyborów zostali nimi: głosów: 1. Henryk Wilczopolski (KWW Wspólnota Miesz- 1) Paweł Dąbrowski (KW Prawo i Sprawiedliwość) – kańców Gminy Urzędów), 2165 głosów, 2. Andrzej Milczach (KWW Wspólnota Mieszkańców 2) Stanisław Jan Tompolski (KWW Wspólnota Miesz- Gminy Urzędów), kańców Gminy Urzędów) – 1590 głosów. 3. Tomasz Mazik (KWW Z Ludźmi i dla Ludzi), Tym samym na burmistrza Urzędowa wybrany został 4. Beata Płecha (KWW Wspólnota Mieszkańców Paweł Dąbrowski. Gminy Urzędów), 6 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Radni Rady Miejskiej w Urzędowie wraz z burmistrzem. Od lewej siedzą: Beata Płecha, Kazimierz Wiesław Jagiełło, Agnieszka Zofia Wołoszyn, burmistrz Paweł Dąbrowski, Monika Anna Jastrzębska, Marcin Gil. Od lewej stoją: Henryk Wilczopolski, Marek Wojtaszek, Jerzy Józef Kazula, Grzegorz Jerzy Chudzicki, Zbigniew Adam Markiewicz, Karol Piotr Gajewski, Andrzej Milczach, Wiesław Andrzej Zając, Andrzej Tadeusz Rolla, Tomasz Mazik

5. Marek Wojtaszek (KWW Wspólnota Mieszkańców 4. KWW Wspólnota Mieszkańców Gminy Urzędów – Gminy Urzędów), zgłosił 13 kandydatów na radnych, 6. Karol Piotr Gajewski (KW Prawo i Sprawiedli- 5. KWW Z Ludźmi i dla Ludzi – zgłosił 6 kandydatów wość), na radnych, 7. Marcin Gil (KW Prawo i Sprawiedliwość), 6. KWW Samodzielny Urzędów – zgłosił 10 kandyda- 8. Grzegorz Jerzy Chudzicki (KWW Młodzi dla tów na radnych. Rolnictwa), 7. KWW Wspólnota Miasta i Gminy Urzędów – zgłosił 9. Andrzej Tadeusz Rolla (KWW Samodzielny jednego kandydata na radnego, który jednak wycofał Urzędów), swoją kandydaturę. 10. Monika Anna Jastrzębska (KW Prawo i Spra- W sumie zgłoszonych zostało 58 kandydatów na rad- wiedliwość), nych. W głosowaniu udział wzięło 3985 osób (56,81%) 11. Kazimierz Wiesław Jagiełło (KW Prawo i Spra- uprawnionych. W wyborach kandydatów do Rady Miej- wiedliwość), skiej oddano 3911 ważnych głosów, tj. 98,14% oddanych 12. Zbigniew Adam Markiewicz (KWW Wspólnota głosów ogółem. Mieszkańców Gminy Urzędów), Podczas wspomnianej już I sesji VIII kadencji Rady 13. Wiesław Andrzej Zając (KWW Wspólnota Miesz- Miejskiej w Urzędowie, poza wręczeniem zaświadczeń kańców Gminy Urzędów), o wyborze na radnego i złożeniem ślubowań, wybrano 14. Jerzy Józef Kazula (KWW Wspólnota Mieszkań- także prezydium. Przewodniczącym Rady Miejskiej ców Gminy Urzędów), w Urzędowie – zgłoszonym jako jedyny kandydat na 15. Agnieszka Zofia Wołoszyn (KWW Wspólnota to stanowisko i wybrany większością głosów – został Mieszkańców Gminy Urzędów). Kazimierz Wiesław Jagiełło. Natomiast wiceprzewod- Warto nadmienić, że na terenie gminy Urzędów zostało niczącym został Grzegorz Jerzy Chudzicki. zarejestrowanych 7 komitetów wyborczych, tj.: Kończąc warto wspomnieć, że z terenu gminy Urzę- 1. KWW Młodzi dla Rolnictwa – zgłosił 1 kandydata dów do Rady Powiatu Kraśnickiego wybrani zostali na radnego, Zbigniew Gawdzik oraz Andrzej Marcin Rolla. W tej 2. KWW Tomasza Zdybla – zgłosił 13 kandydatów na kadencji gmina Urzędów ma również swojego reprezen- radnych, tanta w Sejmiku Województwa Lubelskiego. Został nim 3. KW Prawo i Sprawiedliwość – zgłosił 14 kandyda- Tomasz Piotr Solis. tów na radnych, 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 7

Marian Surdacki Andrzej Marcin Rolla – starosta kraśnicki

Na sesji Rady Powiatu Kraśnickiego 27 marca 2019 r. wadzał aktualne kierunki w szkole. Przyczynił się do radni wybrali Syna Ziemi Urzędowskiej, Andrzeja Rollę powstania: Liceum Technicznego, Liceum Profilowanego, na stanowisko starosty kraśnickiego. Jego rodzina zwią- Technikum, Technikum Uzupełniającego, Zasadniczej zana jest z Urzędowem od wielu pokoleń. Już w XVIII w. Szkoły Zawodowej, Policealnego Studium Zawodowego, przedstawiciele tej familii pełnili wiele ważnych funkcji Szkoły Policealnej, Liceum Ogólnokształcącego dla Do- w samorządzie urzędowskim. Nowy starosta kraśnicki rosłych oraz kursów kwalifikacyjnych. Przewodniczył urodził się 11 listopada 1966 r. w rodzinie chłopskiej. w latach 2004–2012 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej Do szkoły podstawowej chodził w Urzędowie. W roku do przeprowadzania egzaminów na tytuł kwalifikacyjny: 1985 ukończył Liceum Ogólnokształcące im. M. Reja wykwalifikowany robotnik w zawodzie – rolnik. w Kraśniku. Następnie w latach Andrzej Rolla zawsze aktywnie 1985–1990 studiował na Akademii uczestniczył i uczestniczy w życiu Rolniczej w Lublinie na Wydziale społeczności lokalnej, jest człon- Zootechniki. Jednocześnie na IV i V kiem Zarządu Towarzystwa Ziemi roku studiów zdobył kwalifikacje Urzędowskiej, członkiem Klubu pedagogiczne, kończąc Międzywy- Towarzystwa Miłośników Lwowa działowe Studium Pedagogiczne. i Kresów Południowo-Wschodnich Jest żonaty, ma dwoje dzieci w Urzędowie oraz Klubu Sportowe- – żona Alina jest pracownikiem go Racing Team Kraśnik. Napisał socjalnym, syn Kamil studiuje na wiele artykułów do lokalnych wy- Politechnice Rzeszowskiej, a córka dawnictw: „Głosu Ziemi Urzędow- Magdalena studiuje na Uniwersy- skiej” i „Gazety Urzędowskiej”. tecie Warszawskim. To z jego inicjatywy 4 czerwca Andrzej Rolla pracę zawodową 2003 r. szkoła otrzymała imię Orląt rozpoczął 1 września 1990 r. jako Lwowskich i sztandar. Poświęce- nauczyciel w Zespole Szkół Rol- nia sztandaru dokonał arcybiskup niczych w Kluczkowicach, ucząc metropolita lubelski Józef Życiń- przedmiotów zawodowych i eko- ski. Za działalność patriotyczną nomicznych. W roku 1991 odbył w utrwalaniu polskości na Kresach służbę wojskową w Wyższej Szkole Wschodnich został odznaczony Oficerskiej Wojsk Pancernych Krzyżem Drugiej Obrony Lwowa. w Poznaniu, którą ukończył w stop- W latach 1999–2002 prowadził niu starszy kapral podchorąży Starosta kraśnicki Andrzej Rolla Katolicką Wszechnicę Ludową po- (obecnie plutonowy podchorąży). Następnie przez 29 lat wołaną przez Kurię Metropolitarną w Lublinie. Celem pracował w oświacie ponadgimnazjalnej, a konkretnie działania KWL była edukacja mieszkańców wsi połączona od stycznia 1992 r. do marca 2019 r. w Zespole Szkół – z ewangelizacją. Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Nieprzerwanie od 2003 r. organizował uroczystości Orląt Lwowskich w Urzędowie. W latach 1996–2017 był Dnia Patrona Szkoły (w 2012 r. połączone z Jubileuszem dyrektorem tej szkoły. 55-lecia szkoły i Zjazdem Absolwentów Szkół Rolniczych). Podczas pracy szkolnej stale podnosił swoje kwali- Z jego inicjatywy odsłonięto w 2005 r. w szkole pamiątko- fikacje. Skończył między innymi studia podyplomowe: wą tablicę poświęconą twórcy pomnika Orląt Lwowskich Organizacja i zarządzanie oświatą; Nauczanie infor- w Urzędowie Józefowi Rachwałowi. matyki; Polityka rolna oraz wykorzystywanie funduszy W latach 2010–2016 na zaproszenie konsula general- Unii Europejskiej oraz kursy kwalifikacyjne: Organizacja nego RP we Lwowie brał udział w obchodach Narodowego i zarządzanie oświatą wg programu polsko-brytyjskiego; Święta Niepodległości we Lwowie – na cmentarzach Orląt Kurs przygotowujący do sprawowania nadzoru pedago- Lwowskich, Łyczakowskim i Janowskim. Był inicjato- gicznego; Specjalista ds. pozyskiwania funduszy unij- rem akcji „Światełko dla cmentarza Orląt Lwowskich” nych; Profesjon@lny. Dodatkowo ukończył kilkadziesiąt – zbiórki zniczy zapalanych na polskich nekropoliach różnych form doskonalenia zawodowego, podnosząc swoje we Lwowie. kwalifikacje z dziedziny oświaty, zarządzania, pozyski- W uznaniu dla swej pracy otrzymał: Medal Archidie- wania środków z UE. cezjalny „Lumen Mundi” z rąk arcybiskupa metropolity Swym zaangażowaniem i pracą umacniał pozycję lubelskiego Józefa Życińskiego, Krzyż Drugiej Obrony szkolnictwa zawodowego w regionie, poczynając od Za- Lwowa od Kapituły Krzyża Drugiej Obrony Lwowa we sadniczej Szkoły Rolniczej aż do Zespołu Szkół – CKZiU Wrocławiu, Medal 600-lecia Urzędowa z rąk wójta gminy im. Orląt Lwowskich w Urzędowie. Jako dyrektor wpro- Urzędów, Medal 100-lecia Obrony Lwowa od Kapituły 8 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 przy Zarządzie Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kre- miasta i gminy Urzędów za ogromną liczbę głosów od- sów Południowo-Wschodnich. W uznaniu za wszech- danych na niego w wyborach. „To dzięki nim – jak pod- stronną działalność otrzymywał nagrody finansowe od kreślił – zostałem radnym, wiceprzewodniczącym Rady wojewody lubelskiego, starosty kraśnickiego i lubelskiego Powiatu i ostatnio starostą kraśnickim. Za wszystko kuratora oświaty. dziękuję Matce Bożej Urzędowskiej i oddaję Jej opiece Andrzej Rolla swoją aktywność oświatowo-społeczną naszą Małą Ojczyznę”. z powodzeniem łączył z działalnością samorządową. Jako inicjator budowy Pomnika Niepodległości Sprawował funkcję radnego Rady Gminy Urzędów w Urzędowie – Anioła Wolności – pragnę podziękować V i VI kadencji oraz wiceprzewodniczącego Rady Gminy nowemu staroście kraśnickiemu za jego zaangażowanie Urzędów VI kadencji. 21 października 2018 r. zdobył w realizację tej patriotycznej inicjatywy, za stałe wspar- mandat radnego Rady Powiatu Kraśnickiego startując cie i propagowanie, również w mediach, idei i potrzeby z listy Prawa i Sprawiedliwości, a na sesji inauguracyjnej budowy monumentu. został wiceprzewodniczącym Rady Powiatu VI kadencji Cieszymy się, że nasz urzędowski Rodak osiągnął tak w Kraśniku, natomiast 27 marca 2019 r. mianowano go wysoką, zaszczytną i zarazem odpowiedzialną funkcję starostą kraśnickim. samorządową. Zdarzyło się to po raz pierwszy. Z tej okazji Nowy starosta kraśnicki pragnie podziękować na życzymy Mu wielu sukcesów i satysfakcji z wykonywanej łamach naszego czasopisma wszystkim mieszkańcom pracy.

Bożena Mazik Walne Zgromadzenie Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej 25 maja 2018 r. odbyło się Walne Zgromadzenie To- roku przekazywane jest do Urzędu Skarbowego zeznanie warzystwa Ziemi Urzędowskiej. Uczestniczyło w nim 36 podatkowe CIT-8 o wysokości osiągniętego dochodu lub członków stowarzyszenia. poniesionej straty przez Towarzystwo. Sprawozdanie Na początku zebrani uczcili minutą ciszy tych człon- za miniony okres złożył także przewodniczący Komisji ków TZU, którzy zmarli od czasu ostatniego Walnego Rewizyjnej Leszek Gozdalski. Zgromadzenia. Byli to ks. Tomasz Bomba, Maria Przy- Po dyskusji i udzieleniu absolutorium ustępującemu bylska-Więckowska, Maria Pyter, Tadeusz Cieślicki, Zarządowi dokonano wyboru nowych władz stowarzy- Edward Ciosmak, Tadeusz Gruchalski, Teresa Solecka, szenia. Prezesem został prof. Marian Surdacki, równo- Marian Masiak i Sylwester Masiak. rzędnymi wiceprezesami – mgr Andrzej Słowik i dr Anna Prezes Tomasz Wyka omówił dokonania TZU w okresie Wnuk-Bednarczyk, sekretarzem – mgr Bożena Mazik, od poprzedniego Walnego Zgromadzenia, które miało skarbnikiem – mgr Andrzej Marcin Rolla, członkami miejsce 13 grudnia 2014 r. Za najważniejsze osiągnięcie, Zarządu – mgr Andrzej Rolla s. Tadeusza, prof. Paweł oprócz tradycyjnych form działalności, takich jak wy- Surdacki, mgr Maciej Jastrzębski, Tomasz Nowaczyński, dawnictwa, sesje popularnonaukowe, udział w Dniach mgr Tomasz Wyka i mgr Tadeusz Surdacki, któremu Urzędowa, Dniach Kultury Rolnej czy Dniach Kultury jednocześnie powierzono funkcję Honorowego Prezesa Zdrowotnej, prezes Tomasz Wyka uznał przywrócenie Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej. praw miejskich dla Urzędowa. Temat ten był postulatem Walne Zgromadzenie dokonało też wyboru Zespołu I Walnego Zgromadzenia z 1985 roku. Prezes podzięko- Redakcyjnego w składzie: prof. dr hab. Marian Surdac- wał wszystkim, którzy się do tego przyczynili. Drugim ki – przewodniczący, dr Anna Wnuk-Bednarczyk, mgr zagadnieniem, którym zajmowało się TZU, była uchwała Elżbieta Kuśmiderska, mgr Marianna Parczyńska, dr z 24 września 2017 r. i powołanie Społecznego Komitetu Małgorzata Ciosmak, mgr Andrzej Słowik, mgr Bożena Budowy Pomnika, który stanie na Rynku w setną rocz- Mazik, mgr Ewelina Mielniczek, mgr Leszek Gozdalski. nicę odzyskania przez Polskę Niepodległości. Ponadto, idąc z duchem czasu powołano zespół do stwo- Prezes podziękował za współpracę Zarządowi TZU, rzenia i prowadzenia strony internetowej TZU w skła- autorom artykułów zamieszczanych w „Głosie Ziemi dzie: mgr Maciej Jastrzębski, Filip Nowaczyński. Urzędowskiej”, autorowi zdjęć Lechowi Dudzińskiemu Zebranie zakończyło się przyjęciem uchwał i wniosków, oraz pracownikom GOK, władzom samorządowym z bur- wśród których szczególną uwagę zwrócono na potrzebę mistrzem i przewodniczącym Rady Miejskiej na czele, zmobilizowania członków do płacenia składek. Niewielka parafiom i szkołom za pomoc w działaniach TZU. roczna składka w wysokości 24 zł od osoby pracującej Sprawy finansowe w okresie minionej kadencji przed- i 12 zł od emerytów świadczy bowiem o utożsamianiu się stawiła skarbnik Agata Twardowska. Do końca każdego ze stowarzyszeniem. Numer konta w Banku Spółdziel- 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 9

Nowy Zarząd TZU, od lewej: Maciej Jastrzębski, Andrzej Rolla „Miodek”, Bożena Mazik, Tomasz Wyka, Anna Wnuk- -Bednarczyk, prezes prof. Marian Surdacki, Andrzej Słowik, Andrzej Marcin Rolla, Tomasz Nowaczyński, Tadeusz Surdacki (brak Pawła Surdackiego) czym Ziemi Kraśnickiej, na który można wpłacać składki w okolicach Urzędowa i mogiły wojenne, prof. Marian to: 98 8717 1022 2005 5000 1049 0001. Surdacki Orlęta Lwowskie i ich związki z Urzędowem Walne Zgromadzenie poprzedzone zostało mszą św. oraz prof. Jarosław Rabiński Odzyskanie niepodległo- w intencji mieszkańców gminy, sprawowaną przez ks. ści, sukcesy i problemy. Szczególnie ten ostatni wykład proboszcza Edwarda Kozyrę i konferencją naukową zainspirował niektórych słuchaczy do zabrania głosu „100-lecie Odzyskania Niepodległości przez Polskę”. i podzielenia się swoimi przemyśleniami dotyczącymi Podczas konferencji wykłady wygłosili: dr Anna Wnuk- niepodległości naszej ojczyzny. -Bednarczyk Wydarzenia pierwszej wojny światowej

Z życia Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych – prof. Marian Surdacki nowym przewodniczącym WRTR

XIV Zjazd Towarzystw Regionalnych Pierwszego dnia Zjazdu wykłady wygłosili: dr Szcze- pan Kalinowski – Ziemia przechowuje prochy, ludzie – pa- w Międzyrzecu Podlaskim mięć. Pomniki niepodległości na południowym Podlasiu; W dniach 5–7 października 2018 r. w Międzyrzecu dr hab. Waldemar Kozyra – Jaka Polska? Dwie wizje Podlaskim odbył się XIV Zjazd Towarzystw Regionalnych terytorialno-polityczne Polski Odrodzonej; federacyjna Lubelszczyzny, w którym uczestniczyli przedstawiciele i inkorporacyjna; dr Janusz Kłapeć – Wygrać Polskę – 116 towarzystw z województwa lubelskiego. Obrady działania społeczeństwa Lubelszczyzny w sprawie odzy- Zjazdu, które odbyły się pod hasłem „Drogi do Niepodle- skania niepodległości jesienią 1918 roku. głości w Małych Ojczyznach”, koncentrowały się wokół Sobotnie przedpołudnie poświęcono na wybory władz 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości. Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lubli- Przed rozpoczęciem obrad wręczono nagrody, odznacze- nie. Prof. dr hab. Sławomir Partycki – przewodniczący nia i dyplomy dla wybitnych działaczy popularyzujących WRTR, dokonał sprawozdania z działalności ostatniej regionalne tradycje i idee Małych Ojczyzn. kadencji Zarządu, następnie Grażyna Gliwka przedstawi- 10 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

ła sprawozdanie Komisji Rewizyjnej. Ustępujący Zarząd prof. Partyckiego kwiaty i serdeczne podziękowania za otrzymał absolutorium. Prof. dr hab. Sławomir Partycki długoletnią „opiekę” nad towarzystwami regionalnymi podziękował zebranym za dotychczasową współpracę, województwa lubelskiego. Kwiatami i życzeniami przy- życzył wytrwałości i zapału w pracy na rzecz swoich witano również nowego przewodniczącego. Małych Ojczyzn. Poinformował jednocześnie, że nie bę- Zgodnie ze zwyczajem, niedziela rozpoczęła się mszą dzie już kandydował na stanowisko przewodniczącego św., po czym nastąpiły dalsze prezentacje i referaty. WRTR i na to miejsce zgłosił kandydaturę prof. Mariana Ryszard Turyk – Historia TPN, zasłużeni działacze; dr Surdackiego. Szczepan Kalinowski – „Rocznik Międzyrzecki” (1969– 2018). Zasłużony organ Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim; Andrzej Kurenda – Funkcjo- nowanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w społeczności lokalnej; Krzysztof Adamowicz – wójt gminy Międzyrzec – Międzyrzec Podlaski – ocalić od zapomnienia.

Spotkanie Opłatkowe Regionalistów 12 stycznia 2019 r. w Sali Kolumnowej Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie przy ulicy Spokojnej odbyło się spotkanie opłatkowe zorganizowane przez Wojewódzką Radę Towarzystw Regionalnych oraz Wo- jewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie. Na wstępie przewodniczący WRTR Marian Surdacki przywitał zgromadzonych i złożył wszystkim serdeczne Nowy Zarząd WRTR w Lublinie, od lewej: Andrzej Mar- życzenia noworoczne. Następnie głos zabrali zaproszeni ciniuk, Andrzej Wac-Włodarczyk, Maria Muller, Marian goście: Tomasz Pitucha – pełnomocnik wojewody lubel- Surdacki, Teresa Woszczek, Sławomir Partycki, Grażyna skiego do spraw rodziny, Andrzej Miskur – dyrektor Gliwka (fot. Waldemar Gryta) Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego W wyniku głosowania na przewodniczącego Wojewódz- w Lublinie, ks. prałat Ryszard Lis – przedstawiciel arcy- kiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie wybrano biskupa lubelskiego Stanisława Budzika, Artur Sępoch prof. dr. hab. Mariana Surdackiego. Oto skład nowego – dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie. Zarządu WRTR: Honorowi goście skierowali wiele ciepłych słów w stronę • prof. dr hab. Marian Surdacki – przewodniczący regionalistów. Dziękując im za dotychczasową pracę na Zarządu, rzecz „małych ojczyzn”, życzyli niesłabnącej aktywności, • prof. dr hab. inż. Andrzej Wac-Włodarczyk – I za- zapału, wytrwałości i radości z podejmowanych dzia- stępca, łań. Szczególne życzenia kierowali pod adresem nowo • prof. dr hab. Sławomir Partycki – członek Zarządu, wybranego przewodniczącego Wojewódzkiej Rady prof. • Teresa Woszczek – II zastępca, Mariana Surdackiego, życząc mu dużo siły, wielu sukce- • Grażyna Gliwka – sekretarz, sów, pomysłów i satysfakcji z kierowania tym niezwykle • Maria Muller – skarbnik, ważnym dla rozwoju naszego województwa organizmem, • Andrzej Marciniuk – członek Zarządu. jakim jest WRTR. Ważnym punktem programu były okolicznościowe występy dzieci i młodzieży. Pracujący pod kierownictwem Józefa i Mateusza Obroślaków Zespół „Nadzieja” z Kocka zaprezentował fragment spektaklu uwrażliwiającego na polską tradycję chrześcijańską. Następnie grupa uczniów ze szkół z Urzędowa przedstawiła montaż słowno-mu- zyczny nawiązujący do 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości. Występy dzieci i młodzieży spo- tkały się z wielkim uznaniem widowni. Całe spotkanie zakończył wzruszający solowy występ licealistki z Urzę- dowa Aleksandry Surdackiej. Zakończyliśmy rok 2018, rok bardzo ważny, jubile- uszowo-rocznicowy, kończący obchody 100-lecia Odzy- skania Niepodległości. Zakończenie I wojny światowej oznaczało dla naszego narodu drugie narodzenie naszego Obrady regionalistów w Międzyrzecu Podlaskim (fot. państwa i ojczyzny, po pierwszych narodzinach w 966 r. Waldemar Gryta) Największym życzeniem, pragnieniem i zarazem marze- Kolejnym punktem Zjazdu była dyskusja i głosowanie niem jest jednak to, byśmy już nigdy podobnych rocznic nad przyjęciem wniosków i uchwał. W imieniu zebranych nie musieli obchodzić. Historia nie zna jednak pustki. Joanna Romanowska i Waldemar Gryta złożyli na ręce Rozpoczęty nowy 2019 rok i następne lata staną się po- 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 11 kłosiem 100-lecia Odzyskania Niepodległości i kolejnych miejscowe władze miejsko-samorządowe oraz organi- wydarzeń rocznicowych związanych z umacnianiem zatorów […]. Rok 1944 to czas wielkich kontrowersji, i odbudową odrodzonej II Rzeczypospolitej (choćby woj- dramatów i rozdarcia dla umęczonego hitlerowską oku- na polsko-sowiecka, „Cud nad Wisłą” czy Konstytucja pacją narodu polskiego. Gdy dla Europy Zachodniej stał marcowa). Nadejdą też różne inne doniosłe dla narodu się on zwiastunem zakończenia wojennej gehenny, dla polskiego rocznice, jak choćby 450-lecie Unii lubelskiej, Polaków był czasem, w którym w miejsce ustępującego 80-lecie wybuchu II wojny światowej czy 30-lecie naro- agresora niemieckiego, nadchodził od wschodu nowy dzin III Rzeczypospolitej. Wszystkie one staną się na »wyzwolicielski«, który z satysfakcją bezczynnie przy- pewno przedmiotem zainteresowań naszych towarzystw glądał się na brzegu Wisły wykrwawiającej się w czasie regionalnych. powstania w Warszawie. Później zaś przez następne prawie pół wieku uczynił z »oswobodzonej« Polski państwo tylko na mapie suwerenne, w praktyce pozostające pod protektoratem i kontrolą Moskwy. Dla dziesiątek, jeśli nie setek tysięcy Polaków w roku 1944 rozpoczy- nał się czas walk bratobójczych i kolejnego terroru, znaczonego śmiercią, torturami i więzieniami, które fundowała zainstalowana przez »Wielkiego Brata ze Wschodu« nowa ludowa władza. Było to nieraz gorsze niż za okupanta niemieckiego, gdyż represje i śmierć z jego strony łatwiej było zrozumieć niż ze strony »swoich braci Polaków« i ich sowieckich popleczników. Dla mojej rodziny rok 1944 na pewno nie był końcem utrapień, lecz dopiero ich początkiem”. Występ dzieci z Urzędowa w Sali Kolumnowej Lubelskiego Urzędu W dalszej kolejności głos zabrali współorga- Wojewódzkiego nizatorzy i zaproszeni goście: Waldemar Gogół Spotkania opłatkowe, integralnie związane ze Świę- – zastępca burmistrza Opola Lubelskiego, Agnieszka tami Bożego Narodzenia, organizowane są przez około Dec – naczelnik Wydziału Edukacji, Zdrowia, Kultury półtora miesiąca zarówno w okresie przedświątecznym i Sportu Starostwa Opolskiego, Marek Plis – prezes (Adwencie), jak i poświątecznym. Dla ludzi wierzących Towarzystwa Przyjaciół Opola Lubelskiego oraz prof. stanowią wydarzenie religijne, prawdziwe sacrum, co Edward Mierzwa. wyraża się przede wszystkim w czytaniu fragmentów Następnie rozpoczęła się część naukowa konferencji. Ewangelii czy często religijnym charakterze składanych Prof. Waldemar Kozyra z UMCS przedstawił Struktury życzeń. Tak jak jasełka czy kolędowanie, a nawet cho- cywilne Polskiego Państwa Podziemnego na Lubelsz- inka, posiadają też wartość folklorystyczno-kulturową. czyźnie i ich likwidację przez władze sowieckie w lipcu Z punktu widzenia świeckiego stanowią dawną ugrunto- i sierpniu 1944 roku, a dr Janusz Kłapeć z IPN Oddział waną tradycję, ważną w cementowaniu więzi rodzinnych w Lublinie omówił Realizację planu „Burza” na Lubelsz- i społecznych, przełamującą niekiedy konflikty. Posiadały czyźnie latem 1944 roku. Referaty przedstawili również: i posiadają też wymiar typowo patriotyczny, zwłaszcza dr hab. Mariusz Ausz (UMCS) – Tajne nauczanie i za- w trudnych czasach, np. zaborów, ograniczonej wolności. łożenie szkoły średniej w Opolu Lubelskim w 1944 roku Są typowym przykładem kultury polskiej i tożsamości oraz dr Hubert Mącik – Krajobraz Opola Lubelskiego narodowej, wyróżniających nas spośród innych narodów. i okolicy w latach 40. XX wieku. Drugi dzień obrad rozpoczął się od udziału we mszy św. w kościele pw. Wniebowzięcia NMP w Opolu Lubel- Konferencja w Opolu Lubelskim skim. Czas po mszy poświęcono poznawaniu miasta i jego W dniach 23–24 lutego 2019 r. regionaliści z wojewódz- okolic. Na zakończenie burmistrz Opola Lubelskiego twa lubelskiego zgromadzili się w Opolu Lubelskim na Sławomir Plis oraz Agnieszka Dec zaprezentowali gos- konferencji pod hasłem „Lubelszczyzna w lecie 1944 r. podarcze i kulturowe walory ziemi opolskiej, a dorobek Oczekiwania a rzeczywistość społeczno-polityczna. Towarzystwa Przyjaciół Miasta Opola przedstawił prezes Uroczystego otwarcia konferencji dokonał prof. Marian Marek Plis. Surdacki – przewodniczący WRTR: „Szanowni Państwo. Pierwszego dnia w konferencji uczestniczył burmistrz Chciałbym zaznaczyć, że nie licząc Noworocznego Spotka- Urzędowa Paweł Dąbrowski, z urodzenia urzędowianin, nia Opłatkowego Regionalistów, które miało charakter od wielu lat mieszkający na terenie gminy Opole Lu- bardziej rodzinny, kordialny, obecna konferencja na- belskie. W swym wystąpieniu poparł on wcześniejszy ukowa jest pierwszą, którą dane mi jest otworzyć w roli wniosek o zorganizowanie w przyszłym roku (jesienią) przewodniczącego WRTR. Na wstępie pragnę przywitać kolejnego sejmiku WRTR w Urzędowie. Z entuzjazmem wszystkich uczestników tej konferencji, regionalistów zadeklarował, że podejmie się współorganizacji tego województwa lubelskiego, zaproszonych gości, a także przedsięwzięcia. 12 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Teresa Kaźmierak Wjazd Józefa Piłsudskiego do Urzędowa – wydarzenie historyczno-patriotyczne 10 listopada 2018 r.

Rok 2018 był Rokiem Jubileuszu 100-lecia odzyskania Są to ludzie w różnym wieku, a łączy ich zamiłowanie przez Polskę niepodległości. 11 listopada 1918 r. spełnił do historii i tradycji naszych „małych ojczyzn”. Poprzez się sen pokoleń Polaków – Państwo Polskie narodziło swoje zaangażowanie przybliżają historię oraz postacie się na nowo. Po 123 latach niewoli nasz kraj odzyskał związane z naszym regionem, a przede wszystkim wy- wolność. darzenia związane z Wielką Wojną i Legionami Józefa Pamięć tamtych wydarzeń godnie i w sposób szczegól- Piłsudskiego. Pamiętają o wydarzeniach, jakie miały ny uczcili również urzędowianie. Z tej okazji przez cały miejsce na początku lipca 1915 r. w Urzędowie i o tym, rok w gminie Urzędów odbywały się okolicznościowe spo- jak bardzo mocno zapisały się one na kartach historii tkania i uroczystości. Niewątpliwie do najważniejszych Urzędowa. Pamiętają również o tych wszystkich ochot- z nich należało wydarzenie o charakterze historyczno- nikach z Urzędowa i okolic, którzy pozostawili swoje -patriotycznym zorganizowane przez Ośrodek Kultury rodziny, żony, narzeczone i licznie stawili się do służby, w Urzędowie „Wjazd Józefa Piłsudskiego do Urzędowa”. by walczyć o wolną, suwerenną i niepodległą Polskę. Zadanie to było współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” poddziałania 19.2 „Wsparcie na wdrażanie ope- racji w ramach strategii rozwoju lokalnego przez społeczność” objętego PROW na lata 2014–2020. Przygotowania do tej inscenizacji trwały nie- mal rok. Aktywnie w przygotowania włączyły się wszystkie szkoły i przedszkola nie tylko z terenu gminy Urzędów, ale również powiatu, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, instytucje, grupy rekonstrukcyjno-historyczne, harcerze, stowarzy- szenia spoza terenu naszej gminy i mieszkańcy. Niezwykłej rangi temu wydarzeniu i wyjątkowego charakteru nadał udział Wojsk Obrony Teryto- rialnej – 22. Batalion Lekkiej Piechoty w Dęblinie z 2. Lubelskiej Brygady Obrony Terytorialnej im. mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”. Józef Piłsudski wjeżdża na urzędowski Rynek 10 listopada, w sobotnie przedpołudnie, rzesze miesz- Marszałek przemierzył trasę od Sanktuarium św. kańców Urzędowa i okolicznych miejscowości witały Otylii do urzędowskiego Rynku. W centrum Urzędowa, marszałka Józefa Piłsudskiego i jego sztab, który zawi- przed ratuszem nastąpiło uroczyste powitanie marszałka tał ponownie do Urzędowa w 100. rocznicę Odzyskania Józefa Piłsudskiego i towarzyszącego mu sztabu kawa- Niepodległości przez Polskę. W rolę Marszałka wcielił lerii konnej przez urzędującego wówczas burmistrza się mieszkaniec Urzędowa z sołectwa Rankowskie Urzędowa Jana Woźniaka oraz Pawła Dąbrowskiego – Jerzy Chudzicki, który w sposób profesjonalny odegrał obecnego burmistrza Urzędowa, wtedy burmistrza elek- tę główną rolę. Towarzyszył mu sztab kawalerii konnej ta, a także ówczesnego przewodniczącego Rady Miejskiej ze Stowarzyszenia Miłośników Koni „Podkowa” w Urzę- w Urzędowie Marka Przywarę. dowie (Dariusz Chruścielewski, Łukasz Chruścielewski, Inscenizacja miała na celu przywołanie wydarzeń Janusz Sokołowski, Krzysztof Sakłak, Marcin Ambroż- sprzed ponad 100 lat, jakie miały miejsce w lipcu 1915 r. kiewicz, Anna Rolla, Natalia Jastrzębska, Edward Beł- w Urzędowie. Wtedy to, działająca w ramach armii dyga, Krzysztof Maksim, Dariusz Jastrzębski, Michał austriackiej Pierwsza Brygada Legionów dowodzona Brożek, Mirosław Wośko, Michał Rak, Marian Mital). przez Józefa Piłsudskiego stoczyła pod Urzędowem bitwę Podczas całej inscenizacji w najbliższym otoczeniu Józefa z wycofującymi się wojskami rosyjskimi. Podczas walk Piłsudskiego znajdowała się również Grupa Historyczna poległo 15 młodych ludzi, których szczątki w 1920 r. ze- z Popkowic (Roman Szumny, Zbigniew Sapuła, Tomasz brał i pochował we wspólnej mogile naprzeciw cmentarza Chapski, Wojciech Chapski, Jakub Grządka, Michał w Urzędowie Aleksander Goliński. Po tych wydarzeniach Grządka, Mateusz Chołody, Szymon Wronka, Paweł pozostała tablica pamiątkowa na jego domu przy ulicy Drozda oraz Adrian Pasternak z Urzędowa). Organizacja Wodnej, na której są zawarte informacje, że w tym domu ta powstała w lipcu 2018 r., a jej pomysłodawcą i koordy- w 1915 r. kwaterował Józef Piłsudski ze swoim sztabem. natorem był ksiądz Andrzej Mizura z parafii Popkowice. Początek inscenizacji rozpoczął się w Sanktuarium W szeregach tej grupy działa dziesięciu sympatyków. św. Otylii. Józef Piłsudski przybył od strony Dzierzkowic 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 13 w otoczeniu kawalerii konnej. Zsiadł z konia i przeszedł Następnie Józef Piłsudski wraz z wojskiem zatrzymał Aleją Polskich Świętych w otoczeniu legionistów (Grupa się naprzeciw domu państwa Golińskich. W otoczeniu kil- Historyczna z Popkowic). Po drodze witany był przez dzie- ku ułanów wszedł na posesję. Powitali go chlebem i solą ci z przedszkola i ich rodziców kwiatami. Przed kapliczką gospodarze – członkowie rodu Golińskich. Praprawnucz- zatrzymał się na chwilę i w zadumie pomodlił. Zszedł do ka Aleksandra Golińskiego Łucja Golińska wyrecytowała źródełka i obmył twarz wodą. Następnie wrócił na miejsce wiersz. Grupa Literacka „Preludium” oraz członkowie postoju, wsiadł na konia i udał się wraz z wojskiem w kie- Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo- runku Mogiły Legionistów. W uroczystym przejeździe -Wschodnich Klub w Urzędowie wspólnie z zespołem Marszałkowi towarzyszył cały sztab, w tym: kawaleria „Vox Celestis” pod kier. instruktora OK Jana Kowala konna SMK „Podkowa”, Grupa Historyczna z Popkowic, zaśpiewali Pieśń Legionów Polskich. Gospodarze zaprosili sanitariuszki z Domu Pomocy Społecznej w Popkowicach, Piłsudskiego i oficerów do pokoju, w którym kwaterował Kawaleria Kowalów z Borowa nad Wisłą w barwach Brygadier. W suficie zachowane zostały jeszcze gwoździe 24. Pułku Ułanów z Kraśnika, bryczka z generałem Je- z 1915 r., które podtrzymywały kabel telefonu polowego. rzym Cichockim ze Związku Piłsudczyków Rzeczypospo- Pokazali też miejsce, gdzie na sienniku spał Marszałek. litej Polskiej Okręg w Kraśniku i jego małżonką, Wojska Opowiedzieli wydarzenia z tamtych lat. Na zakończenie Obrony Terytorialnej, Kompania Honorowa, 22. Batalion wizyty domownicy i goście zrobili sobie wspólne zdjęcie Lekkiej Piechoty w Dęblinie z 2. LBOT im. mjr. Hiero- przed tablicą pamiątkową widniejącą na domu, upamięt- nima Dekutowskiego ps. „Zapora” z dowódcą Kompanii niającą pobyt Piłsudskiego w ich domu w lipcu 1915 r. Honorowej podporucznikiem Łukaszem Urmanowskim, Po opuszczeniu posesji państwa Golińskich wszyscy Związek Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej Okręg udali się w dalszą drogę w stronę Rynku. Gdy Józef Pił- w Kraśniku z generałem brygady Stanisławem Ol- sudski zbliżał się do Rynku, witały go tłumy mieszkań- szewskim zastępcą prezesa Okręgu, klasa mundurowa ców, Urzędowska Orkiestra Strażacka z kapelmistrzem z Zespołu Szkół nr 3 w Kraśniku, 4. Kraśnicka Drużyna Tadeuszem Sabłem i poczty sztandarowe. Przy Ratuszu Harcerek „Firmament” zastęp urzędowski, harcerze oczekiwały na Marszałka władze miasta. Po uroczystych z Kręgu Wędrowników, leśnicy z Nadleśnictwa Kraśnik, powitaniach wszyscy wspólnie na czele z Orkiestrą Stra- jednostki OSP z terenu gminy Urzędów, Towarzystwo żacką i pocztami sztandarowymi udali się do kościoła Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich parafialnego na mszę św. w intencji Ojczyzny, którą Klub w Urzędowie, Dom Pomocy Społecznej w Popko- odprawili ks. kanonik Edward Kozyra i ks. Piotr Latoch. wicach, Klub Seniora, szkoły z terenu gminy oraz dzieci Przy pomniku Józefa Piłsudskiego posterunek pełnił przedszkolne, mieszkańcy, zabezpieczenie medyczne. 22. Batalion Lekkiej Piechoty w Dęblinie z 2. LBOT im. mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora”. Po nabożeń- stwie nastąpiło uroczyste wciągnięcie flagi państwowej na maszt i odegranie hymnu państwowego, a następnie prezentacja sztandaru POW w Urzędowie przez Mariana Wójtowicza. Głos zabrali włodarze naszego miasta, m.in. Jan Woźniak, urzędujący wówczas burmistrz Urzędowa, burmistrz elekt Paweł Dąbrowski oraz prof. Marian Sur- dacki, a także Andrzej Rolla obecnie starosta kraśnicki. Mówcy podkreślali charakter tego szczególnego dnia 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Delega- cje różnych instytucji i organizacji złożyły kwiaty i wieńce przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz pomnikiem Orląt Lwowskich na wałach urzędowskich. Po uroczystościach oficjalnych wszyscy uczestnicy udali się na Stadion „Orła” Urzędów w sołectwie Miku- Maszerują członkowie Związku Piłsudczyków RP szewskie, gdzie odbył się pokaz musztry „Lanca–szabla” Zbliżając się do Mogiły Legionistów uczestnicy mi- w wykonaniu Kawalerii Kowalów z Borowa nad Wisłą nęli po drodze „Ognie Niepodległości”, które zapłonęły w barwach 24. Pułku Ułanów z Kraśnika. W trakcie dzięki leśnikom z Nadleśnictwa Kraśnik i strażakom pokazów można było posilić się prawdziwą wojskową z Urzędowa na polu p. Izabeli Dudy. Przy ognisku wartę grochówką. trzymali harcerze, odegrany został utwór Pobudka przez Wydarzeniu towarzyszyły media, prasa, telewizja. Michała Kołbuka mieszkańca Urzędowa. Przy Mogile Całość była transmitowana na telebimie umiejscowionym Legionistów, otoczonej przez uczniów z ZSO w Urzędowie, w Rynku przy ratuszu. Przebieg wydarzeń relacjonował Piłsudski przyklęknął i oddał hołd poległym w bitwie Józef Baran, instruktor OK w Urzędowie. Transmisję pod Urzędowem. Następnie został odegrany utwór na można było również oglądać na żywo w Internecie. trąbce Śpij kolego. Wartę przy mogile zaciągnęli: Grupa W imieniu organizatorów dziękuję serdecznie przede Historyczna z Popkowic i harcerze. W tym samym czasie wszystkim mieszkańcom i gościom za udział w tych druga grupa harcerzy trzymała wartę na cmentarzu przy uroczystościach. Dziękuję społeczności lokalnej za pomoc grobie komendanta POW Piotra Pomykalskiego, gdzie w przygotowaniach, które trwały niemal rok. Dziękuję za również zostały złożone kwiaty i oddany hołd. życzliwość i wyrozumiałość osobom, które spotkaliśmy na 14 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 swojej drodze podczas tworzenia scenariusza i przebiegu Nowaczyńskim. Bardzo serdecznie dziękuję rodzinie tego ważnego wydarzenia historyczno-patriotycznego państwa Golińskich, potomkom Aleksandra Golińskie- w 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę. go za pomoc w przygotowaniach, udostępnienie domu, Dziękuję panu Janowi Woźniakowi, ówczesnemu bur- w którym przebywał marszałek Piłsudski, za życzliwość mistrzowi Urzędowa, za wsparcie, życzliwość i pomoc i cierpliwość, gdy podczas prób przebywaliśmy w ich w przygotowaniach tej uroczystości. Dziękuję panu Jerze- domu. Dziękuję również druhowi Markowi Ambrożkie- mu Chudzickiemu, mieszkańcowi Urzędowa i członkowi wiczowi komendantowi Miejsko-Gminnego Związku OSP SMK „Podkowa”, za pomoc w przygotowaniach i odegra- w Urzędowie oraz strażakom z jednostek OSP z terenu nie tak ważnej roli marszałka Józefa Piłsudskiego oraz gminy Urzędów, którzy zabezpieczali w różnych miej- Stowarzyszeniu Miłośników Koni „Podkowa” w Urzędo- scach imprezę i czuwali nad bezpieczeństwem uczestni- wie na czele z ówczesnym prezesem panem Tomaszem ków uroczystości.

Elżbieta Kuśmiderska W hołdzie walczącym o wolną Polskę

W setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę, 11 listopada 2018 r. o godz. 18.00 w Ośrodku Kultury w Urzędowie odbył się „Wieczór pieśni patrio- tycznych i wojskowych”. Celem tej uroczystości było uczczenie pieśnią i poezją Polaków, a szcze- gólnie urzędowian, którzy walczy- li o wolność ojczyzny, począwszy od Konfederacji Barskiej po wolne związki zawodowe „Solidarność”. Najpierw wystąpiła orkiestra strażacka. Przy jej dźwiękach zgromadzeni odśpiewali cztery zwrotki hymnu narodowego. Z kolei nastąpiła prezentacja sztandaru Polskiej Organizacji Wojskowej z 1916 r., na którym widnieje napis: „Żyj swobodo, Polsko żyj”. Ten sztandar ufun- dowały i wyhaftowały cztery Legionista Piotr Pomykalski w czapce Sabina Pomorska z domu Pomykal- urzędowianki: Wanda z Holców „maciejówce” ska z mężem Tadeuszem i synem Stanisławem Kuśmiderska, Wiktoria z Wojtuszkiewiczów Goz- dalska, Sabina z Pomykalskich Pomorska i Regina Gałkowska – członkinie urzędowskiej Ligi Kobiet; Sabina Pomorska i Regina Gałkowska należały do Polskiej Organizacji Wojskowej. Prezentowany sztandar został wręczony przez LK komendantowi POW Piotrowi Pomykalskiemu 26 grudnia 1916 r. podczas mszy św. w urzędowskim kościele. Piotr Dąbrowski, wnuk peowiaka Nikodema Goz- dalskiego, przedstawił historię czapki „maciejówki” oraz zaprezentował ją zebranym, podkreślając, że nosili ją legioniści z Urzędowa, a potem stała się ona częścią umundurowania członków POW. Orkiestra strażacka pod batutą kapelmistrza Józef Piłsudski ze sztabem Tadeusza Sabła wykonała kilka melodii legiono- 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 15 wych i patriotycznych. Chwilę potem Grupa Literacka dalskiej – Marię i Krystynę, które przybyły do nas na „Preludium” przedstawiła program artystyczny. Rozpo- obchody setnej rocznicy Odzyskania Niepodległości przez częła go Aleksandra Surdacka pieśnią Jana Pietrzaka Polskę z dalekiego Wałbrzycha. Taki kraj. Członkowie „Preludium” wraz z publiczno- Śpiewającym pieśni akompaniował instruktor OK ścią śpiewali następujące utwory: Pieśń Konfederacji Jan Kowal. Gościnnie wystąpili: Alicja Puacz, Agata Barskiej, Bartoszu, Bartoszu, Warszawianka, Bywaj i Paweł Kuśmiderscy z ZSO im. Władysława Jagiełły oraz dziewczę zdrowe, Marsz Pierwszej Brygady, Lwowskie dzieci, Rozkwitały pąki białych róż, Szwoleżerowie, Wojenko, wojenko, Dziś do ciebie przyjść nie mogę (wykonanie solowe Kazimierza Smolińskiego), Czerwone maki, Marsz „Zapory”, Ojczyzno ma. Członkowie „Preludium” oraz gościnnie występujący wykonawcy recytowali wiersze: Antoniego Słonimskiego Polska, Stanisława Piołuna- -Noyszewskiego Ojczyźnie, autora niezna- nego Miała Polska biedę, Adama Asnyka fragment sonetu Nad głębiami, Eugeniusza Małaszewskiego Wojenka wielka pani, Kazi- miery Iłłakowiczówny Lament nad poległym i Leopolda Staffa Polsko, nie jesteś Ty już niewolnicą. Recytujący wiersze oddawali hołd bohaterom, składając białe i czerwone róże przed sztandarem POW. Całości towa- rzyszyła prezentacja obrazów i zdjęć ściśle Uczestnicy wieczoru patriotycznego 11 listopada 2018 r. związanych z tematyką wieczoru. Aleksandra Surdacka – uczennica klasy maturalnej LO im. Tadeusza Kościuszki w Kraśniku. Dzień 11 listopada 2018 r. przej- dzie do historii Urzędowa jako jedyny w swym rodzaju i niepowtarzalny. Na sali panował podniosły patriotyczny nastrój. Uczestnicy z wielkim zaanga- żowaniem śpiewali pieśni i w skupieniu słuchali recytowanych wierszy. Niemym świadkiem tego zdarzenia był 102-letni, pięknie oświetlony sztandar Polskiej Organizacji Wojskowej, górujący nad sceną. Według obliczeń pani Teresy Kaź- mierak „Wieczór pieśni patriotycznych i wojskowych” zgromadził ok. 300 osób. Oby tak było każdego roku w Święto Niepodległości. Na zakończenie spotkania potomko- Potomkowie kobiet, które haftowały sztandar POW wie i krewni kobiet, które wyhaftowały Na zakończenie Aleksandra Surdacka wykonała sztandar, stanęli przy znaku POW, a instruktor OK Lech utwór Marka Grechuty Ojczyzna. Dyrektor OK Teresa Dudziński uwiecznił ich na wspólnym zdjęciu. Wielu ludzi Kaźmierak podziękowała „Preludium” za przygotowanie w ten wieczór fotografowało się z Jerzym Chudzickim, i przeprowadzenie wieczornicy, a publiczności za liczne który występował w roli marszałka Piłsudskiego. przybycie na uroczystość. W tym „Wieczorze” uczestniczył W imieniu Grupy Literackiej „Preludium” dziękuję gość specjalny – Józef Piłsudski, w którego wcielił się wszystkim uczestnikom świątecznego spotkania za Jerzy Chudzicki, mieszkaniec przedmieścia Rankow- wspólne śpiewanie pieśni, pani Marii Rej i jej córce skiego. Pani dyrektor serdecznie podziękowała mu za Małgorzacie za ufundowanie i wykonanie kwiatów, udział w realizacji programu „Wjazd Józefa Piłsudskiego a panu Piotrowi Dąbrowskiemu za wykład o „maciejówce”. do Urzędowa” 10 listopada 2018 r. W dowód uznania Ciepłe słowa kieruję pod adresem najmłodszych wyko- i sympatii dla specjalnego gościa publiczność zaśpiewała nawców: Aleksandry Surdackiej, Alicji Puacz, Agaty radośnie tradycyjne Sto lat. i Pawła Kuśmiderskich. Prowadzący spotkanie instruktor OK Józef Baran Wszystkim uczestnikom dziękuję za to, że byliśmy szczególnie serdecznie powitał wnuczki Wiktorii Goz- w ten wieczór razem. 16 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Marian Surdacki Odsłonięcie Pomnika Wolności na Rynku w Urzędowie

Odsłonięcie i poświęcenie pomnika dedykowanego rządu Koła WiN w Urzędowie, ks. komandora Janusza urzędowianom poległym i walczącym za ojczyznę odbyło Bąka, byłego burmistrza Urzędowa Jana Woźniaka oraz się 9 grudnia 2018 r., w stulecie odzyskania niepodległo- wszystkich zgromadzonych na uroczystości. ści. Prawie czterometrowy monument, przedstawiający Homilię w duchu patriotycznym wygłosił ks. arcybi- postać anioła z brązu, na granitowym cokole, z rozpo- skup Stanisław Wielgus [jej treść w całości przytaczamy startymi skrzydłami na kształt stylizowanej mapy Pol- na stronie 22], a na zakończenie w imieniu Społecznego ski, z rozerwanym łańcuchem niewoli w rękach, stanął Komitetu Budowy Pomnika przemówił jego przewodni- w urzędowskim Rynku. Oficjalna ceremonia miała opra- czący prof. Marian Surdacki: wę wojskową z udziałem żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej i lotników z Dęblina. Uroczystości rozpoczęły się mszą św. w kościele parafialnym. Przewodniczył jej ks. abp prof. dr hab. Stanisław Wielgus, zaś koncelebrantami byli ks. prof. Cze- sław Krakowiak oraz nasi rodacy: ks. komandor Janusz Bąk i ks. Tomasz Mital. Tuż po rozpo- częciu mszy św. przemówił miejscowy proboszcz ks. Edward Kozyra: „Przeżywamy dzisiaj drugą niedzielę Adwentu, dziewiętnasty dzień modlitwy i pomocy materialnej Kościołowi na Wschodzie […]. W starożytności wzajemna pomoc materialna była cechą wyznawców Chrystusa. Nasi bracia na Wschodzie potrzebują środków do funkcjono- wania w trudnych warunkach życiowych. Drugi wymiar, to wymiar ojczyźniany. Obecną mszę świętą sprawujemy w intencji ojczyzny. Jest ona połączona z poświęceniem pomnika na stulecie Msza św. w urzędowskim kościele. Od lewej: ks. Janusz Bąk, odzyskania niepodległości, który stoi w naszym abp Stanisław Wielgus, ks. kan. Edward Kozyra urzędowskim Rynku. A więc skupmy się na świętowa- „Drodzy Parafianie. Szanowni Państwo. Dzięku- niu setnej rocznicy odzyskania niepodległości Polski. ję przede wszystkim ks. prof. dr. hab. Stanisławowi Ten dzień świętowania niech będzie błaganiem o ducha Wielgusowi – Arcybiskupowi Seniorowi Archidiecezji mądrości […]. W krótkich słowach pragnę przywitać Warszawskiej, za przybycie do ukochanego Urzędowa. jako gospodarz miejsca wszystkich, którzy przybyli na Dziękuję Mu jako wiernemu i gorliwemu duszpasterzowi, naszą uroczystość. W sposób szczególny witam bardzo ale jednocześnie jako rektorowi KUL w latach 1989–1998. serdecznie ks. arcybiskupa Stanisława Wielgusa, który Byłem wtedy Jego pracownikiem, a On moim »chlebo- po raz trzeci za mojego pobytu w Urzędowie przybywa do dawcą«. Wychowankiem KUL jest też obecny dzisiaj Pan naszej parafii. Mam do niego wielką sympatię”. Następ- wojewoda lubelski prof. Przemysław Czarnek. Dumny je- nie ks. Kozyra powitał pozostałych gości: dr. hab. Prze- stem, że miałem takiego Rektora, który był i jest zarazem mysława Czarnka – wojewodę lubelskiego, Jarosława wybitnym naukowcem. Bardzo dziękuję, że zechciał ks. Stawiarskego – marszałka woj. lubelskiego, pułkownika Arcybiskup spontanicznie, bez wahania przyjąć zaprosze- pilota dr. Konrada Madeja – szefa szkolenia 4. Skrzydła nie i zdecydował się wygłosić patriotyczną homilię. Przy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie wraz z małżonką, Pawła tego typu wydarzeniu nikt nie mógł lepiej tego uczynić. Dąbrowskiego – burmistrza miasta Urzędów, Krzysztofa Ks. Wielgus nigdy nie bał się stawać w prawdzie, która Starucha – starostę pow. kraśnickiego, prof. dr. hab. To- przez całe Jego życie była wartością najwyższą. Właśnie masza Panfila – naczelnika Biura Edukacji Narodowej wczoraj uczestniczyłem w akcie poświęcenia pomnika ks. IPN w Lublinie, ks. prof. dr. hab. Czesława Krakowiaka prof. Idziego Radziszewskiego, fundatora Katolickiego (KUL), dr. hab. Wiesława Partykę (KUL), prof. dr. hab. Uniwersytetu Lubelskiego i jego pierwszego rektora. Wojciecha Tanasia z małżonką (Uniwersytet Przyrod- Uczelnia ta powstała również sto lat temu (w 1918 r.), niczy w Lublinie), prof. dr. hab. Andrzeja Surdackiego równolegle w czasie gdy Polska odzyskiwała niepodle- z małżonką (Uniwersytet Medyczny w Krakowie), dr. głość. Spotkany na tej uroczystości metropolita lubelski Marka Kosa – radnego Sejmiku Województwa Lubel- arcybiskup Stanisław Budzik, gdy powiedziałem, że żału- skiego, Zbigniewa Młyńca – prezesa Zarządu Głównego jemy, iż nie będzie na uroczystości poświęcenia pomnika WiN w Lublinie, Stanisława Gajewskiego – prezesa Za- w Urzędowie, powiedział, że na pewno ks. arcybiskup 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 17

Wielgus godnie go zastąpi, ponieważ nikt nie jest w stanie Przed pomnikiem jako pierwszy przemówił burmistrz lepiej przemówić i uświetnić tego typu patriotyczno-na- Urzędowa Paweł Dąbrowski: „Pozdrawiam wszystkich rodowo-kościelnego wydarzenia”. Mógłby to zrobić tylko mieszkańców gminy i królewskiego miasta Urzędowa, śp. ks. Aleksander Baca – tej myśli, która towarzyszyła tych, którzy się tutaj znajdują, jak również tych, którzy mi w czasie mszy, nie wypowiedziałem jednak w kościele, są poza granicami kraju. Stulecie odzyskania niepod- ale czynię to teraz. ległości jest na pewno chwilą, kiedy mamy okazję być „Nie ma w dziejach Państwa Polskiego i Urzędowa dumni, z tego, że jesteśmy Polakami, być dumni, że donioślejszej rocznicy i daty niż rok 2018. Mija bowiem mamy tożsamość narodową, o którą żeśmy walczyli. Ale równe sto lat od wskrzeszenia naszej uciemiężonej przez na kanwie tych obchodów, taka się narzuca refleksja 123 lata przez zaborców Ojczyzny. Należy pamiętać, że i pytanie, co dalej z tą Polską? Do czego nas doprowadzi tylko przez połowę ostatnich stu lat cieszyliśmy się au- odstępowanie od wiary katolickiej, od chrześcijańskiego tentyczną wolnością, która przerwana została najpierw nauczania w rodzinie, od bycia narodem i podważanie przez okupantów w czasie drugiej wojny światowej, a na- istoty państwa? Mam nadzieję, że ludzie się opamiętają stępnie przez protektorat Związku Radzieckiego i jego i będą czcić tę Ojczyznę. Dlatego życzę wszystkim, żeby wojsk. Dziś, kiedy znowu żyjemy w wolnej Ojczyźnie, wszyscy byli dla siebie mili, sympatyczni, otwarci na postanowiliśmy uczcić i upamiętnić naszych walecznych drugiego człowieka, szanowali jeden drugiego. Tego sobie poprzedników dedykowanym im pomnikiem. i państwu życzę”. Na pomniku wyryta jest inskrypcja »W hołdzie miesz- Następnie swoją refleksję wyraził wojewoda lubelski kańcom Urzędowa poległym i walczącym za Ojczyznę. Przemysław Czarnek: „Ten pomnik ma pokazywać wielką W 100-lecie odzyskania niepodległości. Urzędowianie«. walkę, wielką odwagę wszystkich tych, którzy do niepod- W zamyśle inicjatora i idei całego pomnika jest uczczenie ległości nas doprowadzili. Ma nam także pokazywać, że urzędowian walczących o wolną Polskę w ciągu całego jeśli chcemy tę niepodległość na przyszłość przekazać naszym następcom i młodym pokoleniom, które przyjdą po nas, to my, ludzie, którzy trzymamy się fundamentów chrześcijaństwa nie możemy być bierni. Aktywność ludzi dobrych zawsze spowoduje zwycięstwo dobra nad złem, czego wszystkim Państwu życzę”. Po nim głos zabrał Jarosław Stawiarski, marszałek województwa lubelskiego, który powiedział: „Kochani, ja Urzędów znam od kilkudziesięciu lat. Zawsze dziwiłem się, że ludzie związani z Urzędowem są tak dumni, są tak ambitni i po prostu wyróżniają się wśród mieszkańców okolicznych miejscowości. Moż- na być dumnym z tego pomysłu w 100-lecie niepodległości, z tego, że postarano się o ta- kie uwieńczenie naszych dążeń do wolności przed stu laty. Dziękuję wszystkim. Dziękuję twórcy Andrzejowi Krawczakowi, który ten Burmistrz Urzędowa Paweł Dąbrowski przemawia przed odsło- pomnik wykonał. Dziękuję Panie Profesorze nięciem pomnika Marianie. Dziękuję mieszkańcom Urzędowa. dwudziestego wieku, a więc: I wojna światowa, POW, Le- Dziękuję Pawle [Dąbrowski – M.S.], że jesteś i firmujesz giony Polskie, Orlęta Lwowskie, wojna polsko-sowiecka, to wszystko”. kampania wrześniowa, fronty II wojny światowej, pod- Jako ostatni wystąpił prof. Marian Surdacki, wygła- ziemie niepodległościowe, Żołnierze Wyklęci, więźniowie szając następujące myśli: „Ja chciałbym, żeby ten pomnik łagrów i obozów koncentracyjnych, polegli w Katyniu był swego rodzaju symbolicznym mauzoleum bohaterów i na Golgocie Wschodu, więźniowie PRL-u. Pomnik jest urzędowskich, którzy polegli i walczyli za Ojczyznę. Wielu podziękowaniem za największą wartość, za odzyskaną z nich nie ma swoich grobów. Są tacy także w mojej rodzi- wolność – za wolność, którą krzyżami i pomnikami się nie, że nie wiem gdzie są pochowani, np. mój brat stry- mierzy. Gdy zgaśnie pamięć ludzka, kamienie mówić jeczny. Ten pomnik nawiązuje do powstałego w 1925 r. będą”. Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, którego Oprawę liturgiczną mszy świętej przygotowali Wal- ideą było uczczenie bezimiennych żołnierzy poległych demar Rzepecki, Jacek Grabowski, Barbara Brożek, w walce o niepodległość. Tak jak Ojczyzna, nie posiada Małgorzara Brożek i Tomasz Plichta oraz ministranci barw politycznych, partyjnych i wyznaniowych, ma być i chór parafialny pod kierunkiem Jana Kowala. pomnikiem zgody, symbolem więzi międzypokoleniowej, Po zakończeniu mszy św. wszyscy zgromadzeni nośnikiem tradycji patriotycznej i wzorcem postępowania w kościele parafialnym i inni przybyli na uroczystość dla najmłodszych. Niech stanie się grobem i pomnikiem przemaszerowali w szyku wojskowym z orkiestrą przed Ojczyzny. Zlokalizowany w centralnym publicznym nowy pomnik. miejscu spełni na pewno funkcję edukacyjną, zwłaszcza 18 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 w stosunku do dzieci i młodzieży. Niech się przy nim jącego wyjątkowy patriotyzm urzędowian, co podkreślał przybywający ludzie pomodlą i zmówią Zdrowaś Maryjo prezydent RP Andrzej Duda (»drugi Londyn«, plany za dusze urzędowian walczących i poległych za Ojczyznę”. wysiedlenia na Mazury)”. Poniżej część tekstu, który, z uwagi na ograniczenia Po przemówieniach, na komendę wojskową, wciągnięto czasowe, nie został wygłoszony przed pomnikiem: flagę narodową na maszt i odegrano hymn państwowy, „Pomnik jest symbolem odrodzenia Ojczyzny, zbie- po czym poświęcenia monumentu dokonał arcybiskup gającego się czasowo z odrodzeniem »nowego miasta«. Stanisław Wielgus, mówiąc: „Panie Boże pobłogosław ten Jako inicjatywa społeczno-obywatelska stanowi dar ludzi pomnik, który upamiętnia ofiary i w słowach wyrytych z Urzędowa i z niego pochodzących dla nowego miasta w kamieniu utrwala w pamięci ich bohaterstwo, które i jego dawnych bojowników. w przyszłości przypominać będą pokoleniom Polaków Umieszczenie »Anioła« w Rynku posiada wydźwięk o cenie miłości Boga i Ojczyzny. Przez Chrystusa pana narodowo-patriotyczny, ale i sakralny. Podkreśla chrze- naszego Amen”. ścijańskie korzenie naszej kultury i tożsamości. W Rynku Odsłonięcia pomnika i przecięcia wstęgi dokonali stanął dumny, wszechmocny »Anioł Wolności – Anioł burmistrz Paweł Dąbrowski, wojewoda Przemysław Zwycięstwa«, symbol świetności, potęgi, odrodzenia Czarnek, marszałek Jarosław Stawiarski, prof. Marian Surdacki i członek SKBP Tomasz Nowaczyński. Następnie przed pomnikiem złożono wiązanki kwiatów, w kolejności: wojewoda lubelski, przed- stawiciel wojska, marszałek woj. lubelskiego, przedstawiciele młodzieży, samorząd gminy Urzę- dów, starosta kraśnicki, Towarzystwo Ziemi Urzę- dowskiej, Zarząd Główny Obszaru Lublin Związku Koła WiN, Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Stowarzyszenie „Podkowa” w Urzędowie. Po odegraniu na trąbce melodii Jak to na wojence ładnie, odprowadzono poczty sztandarowe do miejsca postoju. Dalsze uroczystości, już bez udziału wojska, odbywały się w Ośrodku Kultury w Urzędowie. Zainaugurował je burmistrz Paweł Dąbrowski słowami: „Miód na moje serce, jak widzę ile ludzi dzisiaj jest. Serdecznie witam Państwa. Przede wszystkim chciałem jeszcze raz powitać samorzą- dowców. Niestety już opuścił nas Pan wojewoda, Moment odsłonięcia pomnika ale pozdrawiamy go. Radnych i przede wszystkim Ojczyzny. Zostanie on Patronem Naszego Miasta, chro- Państwa i Fundatorów, bo to dzięki Państwu mamy tę niącym je przed nieszczęściami. Skierowany anielskim uroczystość. Widzimy, że i pogoda się z nami łagodnie obliczem w stronę parafialnej świątyni, obejmuje skrzy- obeszła, więc jeszcze raz serdecznie witam wszystkich. dłami miasto i jego mieszkańców. Niech sprawi, byśmy Teraz prosiłbym, żeby może Pan Andrzej Rolla przeczytał już nigdy nie musieli za wolność krwi przelewać. pewien list – od kogo to on powie”. Poprzez ufundowanie pomnika nawiązaliśmy do na- Andrzej Rolla: „Szanowni Państwo, na dzisiejszą oko- szych poprzedników, którzy pamiętali o bohaterstwie liczność list wystosował pan Jarosław Sellin wicemini- swych synów. Oni w okresie II Rzeczypospolitej uczcili ster kultury, pełnomocnik do spraw obchodów 100-lecia odzyskanie niepodległości i walkę Polaków o najwyższą odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. [list dla każdego narodu i człowieka wartość, jaką jest WOL- ministra Sellina reprodukujemy obok – M. S.] Dziś jest NOŚĆ. Ci biedni ludzie, poranieni wojną, w większości to znak, że ten pomnik łączy, że ci ludzie, którzy może analfabeci, ufundowali stojące do dzisiaj kamienne mo- w chwilach wątpienia nie chcieli tego pomnika, dziś dla numenty poświęcone Józefowi Piłsudskiemu i Orlętom dobra ojczyzny przekonali się, że ten pomnik jest słuszną Lwowskim. Przyświecało im motto: Gdy gaśnie pamięć sprawą, że ten pomnik łączy nas wszystkich dla dobra ludzka, kamienie mówić będą. I choć oni odeszli, a wśród naszej Świętej Rzeczypospolitej. I za to Panie Profesorze, ich następców i obecnego pokolenia zatarła się nieco pa- że Pan tego dokonał niech panu Pan Bóg błogosławi”. mięć, kamienie te nadal mówią i mówić będą. Tak samo Po nim dwa listy gratulacyjne od Kancelarii Prezy- będzie z naszym pomnikiem. denta Rzeczypospolitej Polskiej i od Marszałka Senatu Liczne w Urzędowie pomniki mają charakter party- RP odczytał Józef Baran [oba listy zamieszczamy na kularny, choć łączy je idea walki wyzwoleńczej polskich sąsiedniej stronie – M. S.]. żołnierzy, to jednak każdy z nich posiada konkretne Prowadząc dalszą część spotkania, nawiązując do idei przesłanie. Są bardzo ważne, lecz brak było tego najważ- anioła, Ewa Surdacka powiedziała: „Słowo »anioł« w naj- niejszego, ogólnego, Pomnika Bohaterów Urzędowskich piękniejszej Księdze Świata pojawia się 300 razy. I niech – Pomnika Małej Ojczyzny Urzędowskiej, łączącego mottem tego spotkania będą słowa psalmu 91, gdzie jest wszystkie pokolenia poległych za wolność kraju, ukazu- napisane »Bom swoim aniołom dał rozkaz o Tobie, aby 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 19

strzegli go na wszystkich twych drogach. Na rękach będą Cię nosili, abyś nie uraził swej stopy o kamień«”. Przed następnym punktem programu Tomasz Wyka powiedział: „Nim rozpoczniemy część artystyczną, proszę jeszcze Panie Profesorze – główny inicjatorze tego przed- sięwzięcia, o zabranie głosu”. Słowa Mariana Surdackiego: „Dziękuję bardzo. Jestem szczęśliwy, że udało się ten zamiar, który powstał dwa lata temu, zrealizować. »Anioł Wolności« usytuowany jest w centralnej części rynku, w przestrzeni publicznej. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ musi być i będzie dostępny dla wszystkich ludzi. »Anioł Wolności« poświę- cony poległym i walczącym za ojczyznę mieszkańcom Urzędowa ma dwojaki wydźwięk: narodowo-patriotyczny, a z drugiej strony edukacyjny. Co do narodowego nie muszę udowadniać, natomiast gdy chodzi o edukacyj- ny, ma budować tożsamość narodową, kulturę naszego kraju, ma uczyć młodzież patriotyzmu, przypominać o wielkich czynach i przygotowywać obecną młodzież do gotowości, gdyby nie daj Boże, tej Ojczyzny wypadło jeszcze kiedyś bronić. Mam nadzieję, że »Anioł Wolności«, który swoimi skrzydłami rozpościera się i obejmuje cały Rynek i skierowany jest w stronę kościoła, będzie bronił przed nieszczęściami, jakie mogłyby się wydarzyć. Proces budowy pomnika porównałbym do zrywu narodowego przed drugą wojną światową, kiedy ludzie oddawali 20 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 swoje medaliki, pierścionki, wpłacali drobne monety na Marian Surdacki: „Teraz chciałbym podziękować armię polską w obliczu zagrożenia ze strony wroga nie- wszystkim, którzy przyczynili się do ufundowania pomni- mieckiego. A tutaj i teraz nie było wojny, ale mieszkańcy ka. Nie chciałbym, żeby ktokolwiek poczuł się urażony. Urzędowa hojnie sypnęli groszem na pomnik, który jest Może wrócę jeszcze do lokalizacji. Mianowicie pomnik symbolem upamiętniającym tamtych ludzi, którzy skła- stanął, gdzie powinien stanąć i to jest całe szczęście. Były dali się na wojsko i walczyli za Polskę. Więc zjednoczyła pewne trudności, nie będę do nich wracał. Ale niektóre nas jakaś idea, dlatego warto wykorzystać tę integrację miasta, gdzie pomniki się buduje czy próbuje się budować, społeczeństwa. Bo to nie jest łatwo zebrać sto tysięcy zło- nie mogą pokonać trudności organizacyjnych, a nam się to tych w ciągu niecałego roku. A gdybyśmy mieli potrzebę, udało. Pomnik stanął i z tego się cieszmy. Radzie miasta, jestem przekonany, że następna taka suma by wpłynęła. która wyraziła zgodę na budowę pomnika w tym miejscu, Gdyby jeszcze jakakolwiek sytuacja czy potrzeba patrio- należy się szacunek. Ten pomnik będzie przez wieki stał, tyczno-narodowa zaistniała, teraz jestem przekonany, jeśli jakieś kataklizmy wojenne nas nie spotkają. że społeczeństwo nasze, przynajmniej urzędowskie, jest W budowie tego pomnika nieocenione zasługi ma Pan społeczeństwem dojrzałym, gotowym do poświęceń. Oby Tomasz Nowaczyński, który jeszcze wczoraj, niemal jednak nie musiało się poświęcać w walce za Ojczyznę”. w ostatniej chwili montował pomnik, angażując swoje siły Po tym o głos poprosiła prof. Zyta Grabowska: „Mówi- fizyczne, choć przecież nie jest już juniorem. Jego zasług my tu o fundatorach. Ale proszę Państwa, największym zwłaszcza w aspekcie inwencyjnym i organizacyjnym, ale fundatorem jest tutaj wśród nas Pan Profesor, dlatego że również fizycznym i budowlanym nie sposób wymierzyć od pomysłu do realizacji co prawda upłynął krótki okres, i wycenić. W podróżach za materiałem poświęcał swój ale ile Pan Panie Profesorze w to włożył serca, trudu, czas, samochód, benzynę, w obliczu pewnego kryzysu nie wiem czy wszyscy sobie z tego zdają sprawę. I za to i czasowego zagrożenia pojechał osobiście swym sa- wszystko bardzo, bardzo serdecznie dziękuję”. mochodem transportowym do Krakowa i przywiózł do Kolejnym punktem programu była część artystyczna, Urzędowa ten pomnik. w której zaprezentowano montaż słowno-muzyczny „Dro- Pomnik powstał w wyniku składek, ofiarności, wielkiej gi do niepodległości” w wykonaniu młodzieży z Zespołu życzliwości mieszkańców Urzędowa i innych miejscowo- Szkół Ogólnokształcących im. W. Jagiełły w Urzędowie. ści. Mamy około 280 fundatorów, ofiarodawców. Wszyst- Opiekunami młodych artystów byli Monika Jastrzębska, kim im należą się wielkie słowa uznania i szacunku. Agnieszka Mańkowska oraz Berandetta i Krzysztof To- Naturalnie były składki większe i mniejsze. Zacznę od karczykowie. tych większych, nie będę tu personalnie wymieniał, ale jeśli dobrze pamiętam było blisko dziesięć składek po 2000 zł. Zdarzały się też datki mniejsze, poczynając od 20 zł. Zgodnie z Ewangelią i niejako personalistycznym podejściem do człowieka, bardzo ceniłem te małe składki, ten »wdowi grosz«. Wiem, że dla niektórych 20 złotych znaczyło tyle co dla innego suma sto razy wyższa. Dlatego wszyscy są ważni, wszyscy złożyli się na ten piękny efekt. W sposób szczególny chciałbym podziękować osobom, które mnie wspierały moralnie. Bez nich pomnik być może by nie zaistniał, przynajmniej w tym miejscu. Bo wartości materialne są istotne, ale czasem duchowe są jeszcze ważniejsze, dlatego pomoc duchowa, wsparcie psychiczne, moralne w sytuacjach kryzysowych ma zna- czenie decydujące. Wyrażam więc szacunek dla Pani Hani Bąk, Leopolda Erazma Gałkowskiego i Janusza Cieślic- Występ młodzieży z Zespołu Szkół Ogólnokształcących kiego, którzy mobilizowali mnie w momentach ogromnej, im. W. Jagiełły w Urzędowie negatywnej z niektórych stron presji, w chwilach naj- Po występie dzieci i młodzieży zaprezentowano poezję bardziej trudnych, gdy całe dzieło było zagrożone. Sza- dotycząca Urzędowa. Anna Puacz wyrecytowała wiersz cunek także dla tych, co ciągle »chodzili za pomnikiem«, Anioł Wolności Jerzego Kowalewskiego z Chicago, zaś choćby zapraszając gości i ofiarodawców na dzisiejszą Józef Baran wiersz Urzędowiacy w I wojnie światowej uroczystość. Chodzi tu o: Hannę Bąk, Tomasza Plichtę, śp. Adama Gajewskiego. Po nich na scenie wystąpiła Grażynę Gajewską, Kazimierę Pomorską. Chciałbym uczennica III klasy LO, utalentowana Aleksandra Sur- podkreślić ogromną solidarność naszych weteranów. To dacka, przedstawiając w wersji muzycznej utwór Wol- oni na początku bardzo mocno wsparli nas finansowo. ność, a następnie cztery utwory – piosenki patriotyczne Wielkie słowa uznania dla Pana Stanisława Gajewskiego wykonał „Vox Celestis” pod kierunkiem Jana Kowala. »Stasia«. To On przyczynił się do tego, że pomnik stanął Po tym po raz kolejny włączył się współprowadzący w tym miejscu, bezkompromisowo żądając zlokalizowania konferansjerkę Tomasz Wyka: „Bardzo proszę o zabranie go w Rynku. Weterani-kombatanci przekazali też bar- głosu kolejny raz prof. M. Surdackiego. Myślę, że już na dzo wysokie kontrybuty pieniężne. Dziękuję Zarządowi spokojnie, po tylu nie przespanych nocach. Pomnik już Głównemu WiN na czele z jego prezesem Zbigniewem stoi. Jesteśmy za to bardzo wdzięczni”. Młyńcem, innym Kołom, Obszarowi Wschodniemu Lu- 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 21 blin Zrzeszenia WiN i Pani Teodozji Paczos oraz tym, którzy ze względu na wiek są dzisiaj nieobecni (np. Jan Grabowski). Pomnik jest wynikiem zbiorowej mobilizacji i poparcia społecznego. Jestem mile zaskoczony postawą urzędowian. Mieliśmy parę lat temu w Polsce okres walki z historią, patriotyzmem, o czym sam pisałem w swoich artykułach. Jednak okazuje się, że nie jest źle z tym patriotyzmem, jest nawet dość dobrze, a po dzisiejszym wystąpieniu artystycznym młodzieży jestem przekona- ny, że nawiązuje ona do postaw wychowawczych okresu międzywojennego. Ale to nie bierze się z niczego. Jest wynikiem wielkiej pracy organicznej nauczycieli i wy- chowawców. Ja nawet nie wiem, kto to zrobił, jednak ta młodzież została przez kogoś wychowana. Trzeba tę młodzież nadal konsekwentnie wychowywać, w czym na pewno pomoże dziś poświęcony pomnik.

współtwórca, Tomasz Nowaczyński, mówiąc: „Podam tylko taki jeden epizod z ostatnich dni. Otóż byliśmy umó- wieni, że w czwartek z Krakowa przyjedzie do Urzędowa Józef Baran czyta list Jerzego Kowalewskiego Anioł Wolności. W piątek 7 grudnia o godz. 9 rano dzwo- Podam jeszcze pewien przykład. Jeden Pan (H.P.) ni do mnie Profesor i mówi tak: »Nie denerwuj się, nie z początku Zakościelnego, dzisiaj obecny, gdy wstąpiłem przejmuj, nic się nie dzieje. Anioła nie wiozą«. Wiedział do jego domu, zachęcając do wsparcia pomnika, od razu że mam konie. Zaprzęgam konie, jadę, deszcz leje. I wra- zaoferował pomoc finansową. Kiedy mu dziękowałem, camy z tego Krakowa z Aniołem, i mówię do swego syna powiedział, że nie wolno dziękować, bo to jest narodowy tak: »Pierwsza Kadrowa, jak z Oleandrów wychodziła do obowiązek i powinność każdego Polaka. Imponująca była Warszawy w 1914 r., też nie miała lepszej pogody, więc postawa seniorki Leontyny Żyszkiewicz z Bęczyna, jednej my musimy to przywieźć i postawić, żeby biskup miał co z pierwszych ofiarodawczyń, która półtorej emerytury poświęcić«. Jeszcze chciałbym podziękować jednej osobie, poświęciła na tak – jak ciągle podkreślała – »wielkie mojej żonie, która zawsze wspierała nas w naszych po- dzieło«. Z kolei prof. Andrzej Surdacki z Krakowa, gdy czynaniach. Jak wracaliśmy z profesorem z tych wojaży, poinformowałem go telefonicznie o idei pomnika, natych- odnośnie funduszy, odnośnie materiału, tacy strudzeni, miast odpisał: »Bardzo dziękuję za wspaniałą inicjatywę zmęczeni, głodni, witała nas słowami »Głodni jesteście, – zabieram się do działania i realizuję obietnicę. Z wy- chodźcie na górę, poczęstuję Was czymś ciepłym«. Proszę razami najwyższego szacunku i serdecznymi pozdro- Państwa. Muszę wspomnieć o jeszcze jednym człowieku, wieniami – A.S.«. Już następnego dnia konto pomnika którego dzisiaj jest rocznica śmierci. To jest pułkownik, wzbogaciło się o bardzo wysoką kwotę. W reakcji na moje kapelan Armii Krajowej, który bardzo dużo zrobił dla podziękowanie znów napisał: »To dla mnie zaszczyt, że Urzędowa, który zasiał to ziarno. Dzisiaj jest żniwo jego mogę chociaż w małym stopniu przysłużyć się tak ważnej działalności w postaci tego pomnika”. sprawie, której Animatorem jest Pan Profesor. Oczywi- Na koniec Józef Baran odczytał List Otwarty autorstwa ście nie omieszkam zachęcić do wsparcia w dostępnym Jerzego Kowalewskiego, po czym w sposób nieplanowany, mi kręgu, bo w końcu chodzi o nasz rodzinny Urzędów, spontanicznie swymi zdolnościami muzyczno-estradowy- a o korzeniach nie wolno zapominać«. mi urzekli słuchaczy kombatanci Stanisław Gajewski Dziękuję serdecznie wszystkim ofiarodawcom. Jeste- „Staś” i Zbigniew Młyniec. Wykonali w duecie Hymn ście Państwo wspaniali i Urzędów jest wspaniałą miej- „Zapory” i inne pieśni partyzanckie. scowością i miastem, które trzeba szanować”. Finałem kilkugodzinnych uroczystości był wspólny Następnie o chwilę uwagi poprosił „mój towarzysz” na poczęstunek, przygotowany dla 250 osób: darczyńców złe i dobre w budowie pomnika, można powiedzieć jego pomnika i zaproszonych gości. 22 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Abp Stanisław Wielgus Homilia wygłoszona w urzędowskim kościele 9 grudnia 2018 r.

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! domości wielu Polaków na dalszy plan jako mało ważne. Wielce Czcigodny Księże Kanoniku, proboszczu tej Tymczasem są one olbrzymim dobrem, które winniśmy parafii, Drogi Księże Profesorze Czesławie, drodzy bracia szanować, ustawicznie umacniać i stale za nie dziękować w kapłaństwie, dostojni przedstawiciele władz miejskich, Bogu. Za wolność Polski szły do śmiertelnego boju, cier- samorządowych, państwowych i wojskowych, drodzy członkowie Komitetu Budowy Pomnika Wolności, drodzy w Chrystusie bracia i siostry. Przeżywamy dzisiaj w waszym starym, zna- komitym mieście szczególną uroczystość. Otóż dzięki inicjatywie i ofiarności osób związanych całym sercem z Urzędowem i jego patriotyczną historią poświęcimy dzisiaj piękny pomnik, któ- ry przypominał będzie nadzwyczajne ukochanie Ojczyzny przez wielu mieszkańców tego miasta, którzy walczyli i umierali za wolność i niepodle- głość naszego kraju. Dzisiejsza uroczystość łączy się bezpośrednio z obchodzonym przez nas Polaków jubileuszem stulecia odzyskania niepodległości. Pomnik nie bez powodu przedstawia postać anioła, Anioła Wolności, który zrywa krepujące go kajdany, ponieważ nie tylko żołnierze polscy przelewali krew w walce o wolność, nie tylko czyn zbrojny odgrywał tu zasadniczą rolę. Nie Homilię głosi abp Stanisław Wielgus mniejszą rolę w procesie odzyskiwania wolności odegrali piały w kazamatach i obozach zagłady miliony naszych polscy artyści, pisarze, którzy podtrzymywali polski lud przodków z historii dawnej i najnowszej. Nie wolno nam na duchu, a także niezliczeni polscy kapłani i gorliwi o tym zapomnieć. Nie wolno nam obecnie zmarnować katolicy, którzy o wolność się modlili, wzywając pomocy tego krwią i niezwykłym trudem zdobytego dziedzictwa Bożej w tych trudnych latach. przez swary, kłótnie, walkę o władzę i przez pełne pychy W okresie zaborów różaniec, szkaplerz, medalik, ka- rozpychanie się różnych partii i politycznych ugrupowań techizm i obraz z wizerunkiem Maryi Królowej Polski we współczesnym życiu publicznym. miały olbrzymie znaczenie dla polskich rodzin, dla całego Mimo że jesteśmy narodem wolnym i suwerennym, polskiego narodu, w jego nieustannej walce o wolność, jest wśród nas, niestety, wiele zła, którego doświadcza- o utrzymanie wiary i moralności chrześcijańskiej oraz my i o którym dowiadujemy się stale z różnych mediów. o zachowanie kultury narodowej. Modlitwa była wtedy Nie powinniśmy jednak tracić otuchy. Nie jesteśmy ważniejszym narzędziem niż wszelka broń wojenna. sami w tej konfrontacji ze złem, które pojawia się wokół To, że jako naród my Polacy przetrwaliśmy naszą nas. Z nami jest zawsze nasz Zbawiciel Jezus Chrystus, trudną tysiącletnią historię, mimo że tyle razy skazywano który z kart Ewangelii woła do nas: „Nie lękajcie się! Ja nas na zagładę; to, że przed stu laty oraz przed prawie zwyciężyłem świat”. Ten świat zła, nienawiści i drapież- trzydziestoma laty staliśmy się wolnym i suwerennym nego egoizmu, świat łamiący Boże przykazania i ulega- narodem, to jest nie tylko zasługa walczących na polach jący pokusom nienawidzącego was diabła. bitew polskich żołnierzy, ale także zasługa niezliczonych Nie lękajmy się więc! Dobra jest w naszym świecie, modlitw, modlitewnych spotkań skupiających setki ty- mimo naszych spowodowanych grzechem pierworodnym sięcy pielgrzymów pod przewodnictwem świętego Jana słabości, więcej niż zła. Dobrych ludzi jest nieporównanie Pawła II, wielkich polskich prymasów, arcybiskupów więcej niż złych. Wystarczy rozejrzeć się wokół siebie, i biskupów przed wizerunkami Matki Najświętszej na Ja- wystarczy popatrzeć na to, jak ludzie pomagają sobie snej Górze i w dziesiątkach innych sanktuariów polskich. w czasie różnych klęsk żywiołowych. Jak szlachetnie Po latach zmagań z zaborcami, a potem hitlerowcami i z chrześcijańską dobrocią reagują na cudzą krzywdę, i komunistami mamy nareszcie wolność, niepodległość na cudzy ból, chorobę, kalectwo. i demokrację. To są niezwykle wielkie dary, które Dobra jest na pewno więcej na świecie niż zła. Mimo w naszych czasach w obliczu różnych społecznych, eko- wszystko, mimo przerażającego terroryzmu, strasznych nomicznych i politycznych problemów schodzą w świa- zbrodni, napadów, ustawicznych wojen toczonych w świe- 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 23 cie, zdrad i innych grzechów, o których wszyscy mówią, a które być może dotykają osobiście nas. Dobra jest więcej niż zła także w naszej Ojczyźnie, w Polsce. Naród i Ojczyzna to wielkie wartości. One nie są sztucznym, ludzkim tworem. Nie można ich ustanowić na mocy traktatu politycznego. Nie można ich wymyślić i wcielić w życie tak, jak tworzy się partie, organizacje, fundacje i rozmaite instytucje. Tak jak każdy człowiek, tak samo każdy naród jest dziełem Bożym. Nie powinien więc żaden naród być na- rzędziem w ręku jakiejś jednostki, jakiejś grupy, klasy politycznej, partii, a także takiego czy innego państwa. Nie wolno więc pomijać narodu w ustanawianiu praw. Nie wolno narodu lekceważyć, okłamywać i oszukiwać w mediach. Nie wolno go okradać i wyzyskiwać dla par- tykularnych celów własnych czy też dla jakiejś partii czy organizacji. Nie wolno narodu niszczyć fizycznie i moral- nie przez złe zarządzanie, przez wydawanie takich praw i podpisywanie takich traktatów, które prowadziłyby ten naród do utraty suwerenności, do upadku gospo- darczego oraz do ruiny kulturowej, religijnej i moralnej. Ojczyzna i naród to wartości nadrzędne w stosunku do wszelkich ideologii, ustrojów, systemów politycznych i ekonomicznych, w stosunku do wszelkich technik, nauk i światopoglądów. Nie wolno na narodzie i wbrew niemu przeprowadzać ideologicznych czy ekonomicznych eksperymentów, któ- rych wyniku nie da się w pewny sposób przewidzieć. Nie

wolno narodu dzielić dla celów ideologicznych, partyjnych i innych. Nie wolno go odrywać od Boga i pozbawiać dumy narodowej. Nie wolno narodu zawłaszczać przez żadną partię czy ideologię, ponieważ jego jedynym właścicielem jest Bóg. Ojczyźnie i narodowi należy służyć – każdy na miarę swoich sił, kompetencji i zdolności; w sposób mądry, ostrożny i pełen najwyższego szacunku. Należy zawsze pamiętać o tym, że mamy obowiązek czynić zawsze dobro i że dobro to mamy czynić dobrze, a nie byle jak. Prawdziwy patriotyzm nie ma nic wspólnego ze zbrodniczym nacjonalizmem, który stanowi perwersję i zwyrodnienie, obce całkowicie chrześcijańskiej wierze, ponieważ pogardza innymi narodami i chce je podporząd- kować narodowi własnemu. Patriotyzm jest jedyną kategorią społeczną całkowi- cie pozbawioną egoizmu. Jest bezinteresowną miłością i służbą Ojczyźnie. Patriotyzm jest jedynym naprawdę liczącym się elementem łączącym miliony ludzi związa- nych więzami krwi, języka, obyczajów, kultury a także związanych świadomością osiągnięć i klęsk w historii kraju. Patriotyzm nie jest samym uczuciem. Jest cnotą z obszaru woli. Jest świadomym i wolnym oddaniem się w bezinteresowną służbę Ojczyźnie swoich przodków. 24 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Patriotyzm oznacza – cieszyć się rozkwitem swojego się w życiu naszych indywidualnych rodzin i w naszym kraju i cierpieć, kiedy ten kraj cierpi. Bronić go, kiedy osobistym życiu, to dojdziemy do wniosku, że zawsze jest jest zagrożony i ciągle się za niego modlić. to skutek złamania jakiegoś Bożego przykazania z powo- Patriotyzm oznacza także ból nad plamami, które du tego, że ktoś zamiast Boga czci pieniądz, władzę czy brudzą obraz Ojczyzny, jaki nosimy w sercu. Ból z po- rozgłos medialny, że ktoś kogoś zabił, zranił, skrzywdził, wodu korupcji, oszustw, egoizmu, arogancji, głupoty że ktoś przez głupotę, alkohol czy narkotyki zamordował i niekompetencji władzy, a także ból z powodu zdrady kogoś, prowadząc auto, że nie uszanował swoich rodziców, przez niektórych obywateli tych wartości, które decydują że nie zadbał o dobre wychowanie swoich dzieci, że ktoś o niepodległości, sile, rozwoju i dobrym imieniu Ojczy- kogoś zdradził, że zniszczył rodzinę i małżeństwo, że ktoś zny w świecie. Miłość Ojczyzny oznacza jej bezwzględną kogoś okradł, oszukał, że ktoś na kogoś rzucił oszczer- wierność. Kto sprzeniewierza się wierności Ojczyźnie, stwa, że ktoś kogoś niemiłosiernie obmawia, oczernia, jest zdrajcą. zapominając o tym, że język czasem gorszy jest od noża Wierność Ojczyźnie sprawdza się najbardziej wtedy, i że może wyrządzić straszną krzywdę. kiedy przychodzą na nią ciężkie dni, kiedy dręczą ją różne plagi, kiedy stoją przed nią zagrożenia – ze- wnętrzne bądź wewnętrzne. W takich momentach prawdziwy patriotyzm mobilizuje ludzi do skutecz- nego przeciwstawienia się tym zagrożeniom. Do patriotyzmu, do bezinteresownej miłości Oj- czyzny należy wychowywać młode pokolenia. Winna to czynić rodzina, szkoła, Kościół, media, sztuka, partie oraz wszelkie organizacje – polityczne, kul- turowe, społeczne i inne. Wychowanie patriotyczne uzależnione jest zawsze od światłych, kochających ojczysty kraj wychowaw- ców. Nikt ich w tym nie zastąpi. Polska nie jest sprawą prywatną. Nie jest spra- wą egoistycznych zamierzeń. Zatem wielkim złem, skierowanym przeciwko Polsce, jest niszczenie pa- Poczty sztandarowe przed urzędowskim kościołem triotyzmu, burzenie wartości, na których zbudowana została polska kultura, obejmująca swoim zasięgiem Stąd tak naprawdę biorą się niepowodzenia, tragedie polską naukę i sztukę oraz chrześcijańską moralność. i najrozmaitsze klęski, z łamania Bożych przykazań, do Miłość Ojczyzny i gorący patriotyzm Polaków w minio- zniesienia których w imię fałszywie rozumianej wolności nych wiekach wyrażał się bardzo często w zbrojnej walce wzywają dzisiaj różne bezbożne i lewackie siły. o wolność, w gotowości do złożenia na ołtarzu Ojczyzny Z tego powodu my wszyscy, którym zależy na szczęściu ofiary ze zdrowia, majątku, a nawet życia; ale wyrażał całej naszej Ojczyzny, a także na szczęściu nas samych, się także w gorliwej modlitwie o wolność, w patriotycznej, powinniśmy podjąć trud odbudowy religijnej i moralnej. genialnej poezji i muzyce, w żmudnej pracy naukowej Powinniśmy to uczynić, rozpoczynając od siebie, od popra- polskich uczonych oraz w pracy społecznej i gospodar- wy własnego życia osobistego, rodzinnego i sąsiedzkiego. czej polskich społeczników, rolników, robotników i tych, Powinniśmy zacząć ten renesans, to odbudowywanie którzy budowali podstawy ekonomiczne dla pozbawionej dobra w naszym życiu i kraju w tym miejscu, na którym swojego państwa polskiej ziemi. jesteśmy z woli Bożej. Pamiętajmy o tym, że żadne z tych Dziś, gdy jesteśmy narodem wolnym i niezawisłym, miejsc nie jest mniej ważne od innych. Nie ma znaczenia, gdy sami możemy decydować o swoim losie – polski że ktoś pełni wielkie funkcje społeczne czy polityczne, patriotyzm powinien koncentrować się na skupieniu a ktoś inny jest biednym, bezbronnym staruszkiem czy wszystkich nas wokół dobra wspólnego, wokół tych war- staruszką. Każdy z nas może uczynić wiele dobrego dla tości, które decydują o sile kraju, o zdrowiu i trwałości dobra wspólnego. Niektórzy przez najlepsze spełnianie naszych rodzin, o rozwoju naszej edukacji, nauki, sztuki obowiązków swojego stanu – ojca, matki, dziecka czy oraz o sile naszej gospodarki i moralnej kondycji całego obowiązków płynących z wykonywania zawodu – na- naszego narodu. uczyciela, dziennikarza, polityka, lekarza, pielęgniarki, Dziś patriotyzm polega na mądrym, przemyślanym księdza, robotnika, rzemieślnika i kogokolwiek innego, i skutecznym przełamywaniu sytuacji kryzysowych. a inni przez stałą modlitwę w intencji Ojczyzny i wszyst- Trzeba pamiętać o tym, że wszelkie kryzysy polityczne, kich Polaków, aby nie błądzili, aby nie zdradzali Boga, społeczne i gospodarcze niemal zawsze u swoich podstaw aby nie żyli tak, jakby Boga nie było. mają kryzys świadomościowy i moralny. Mają u swoich O tym w sposób szczególny pamiętajmy w dzisiejsze podstaw złe zarządzanie, egoizm, pychę, korupcję, nie- uroczyste święto, ale pamiętajmy o tym także każdego kompetencję i cały szereg innych wad oraz grzechów. innego dnia. Nie traćmy bowiem nigdy pamięci o tym, że Gdyby dokładnie przeanalizować powody zła, które każdego nowego dnia zbliżamy się do spotkania z Bogiem dzieje się we współczesnym życiu społecznym, politycz- na Jego Sądzie. nym, gospodarczym naszego narodu, a także, które dzieje Amen. 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 25

Marian Surdacki Jak pomnik budowano

Genezę idei ufundowania w Urzędowie pomnika i zarazem członek prezydium SKBP, twierdził że jest z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Pol- to niepotrzebne, w obliczu prerogatyw komitetu, re- skę opisałem w poprzednim w numerze „Głosu Ziemi prezentującego społeczność urzędowską. Jednocześnie Urzędowskiej” (2018). Tam też została naświetlona at- konsekwentnie apelował, aby to członkowie komitetu mosfera towarzysząca staraniom Społecznego Komitetu dokonywali pierwszych wpłat i dawali przykład innym, Budowy Pomnika (SKBP) o zlokalizowanie monumentu chcącym poprzeć finansowo całkowicie społeczną ini- w centralnej części miasta – Rynku. Wskazanie takiego cjatywę. Warto dodać, że w reakcji na ankietę miejską miejsca na budowę przez Lubelskiego Wojewódzkiego zorganizowano niezależny sondaż internetowy. Jego Konserwatora Zabytków (Dariusza Kopciowskiego) i pro- wyniki były zupełnie inne, lecz te przez oficjeli miejskich jektanta rewaloryzacji Rynku (Jadwigę Jamiołkowską) nie były brane pod uwagę. W styczniu, lutym i marcu 2018 r. toczyła się zażarta dyskusja na temat lokalizacji pomnika. Rada miejska dwukrotnie odmówiła wówczas zgody na umiejscowie- nie go w Rynku (najpierw między fontannami, potem w jednym z narożników). Wtedy rozpoczęło się zbieranie podpisów wśród mieszkańców miasta przeciw lokalizacji „rynkowej”. Akcja ta zainspirowana była w środowisku urzędu miejskiego, przy wykorzystaniu pracowników lokalnej administracji (niektórych sołtysów). Podpisów takich zebrano wyraźnie 136. Spowodowało to sponta- niczną reakcję strony przeciwnej. Kilka osób całkowicie bezinteresownie postanowiło ponownie odwołać się do mieszkańców Rynku, Wodnej oraz Mikuszewskiego i Bę- czyna. Inicjatorka tego pomysłu – Hanna Bąk, a także wspierające ją w „chodzeniu po domach”: Grażyna Ga- jewska i Kazimiera Pomorska, a także Tomasz Plichta, w ciągu paru dni uzyskało ponad 300 podpisów za po- stawieniem budowli w Rynku, co niewątpliwie wyraźnie wytrąciło argumenty przeciwnikom takiego pomysłu. Równolegle z „batalią” o miejsce pomnika, rozpoczęła się zaplanowana, choć zakamuflowana akcja frontal- nego dyskredytowania i oczerniania przewodniczącego SKBP. Puszczano w obieg i powielano jego rzekome wypowiedzi, między innymi na temat kobiet, w tym uczestniczek Balu kobiet, na który po raz pierwszy od kilkunastu lat nie został zaproszony. Dziś wiadomo od kogo wychodziły te przeróżne insynuacje. Od jednego z „mędrców” – byłego kierowcy, wcześniej zatrudnionego w urzędzie gminnym, osobiście usłyszałem, że „mogę skończyć tak jak ks. Baca”, wspominał też o możliwości Pismo Społecznego Komitetu Budowy Pomnika do wywiezienia na taczce. 31 stycznia 2018 r. ukazały się Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Informacje burmistrza Urzędowa w sprawie pomnika Dariusza Kopciowskiego 100-lecia Odzyskania Niepodległości, długo utrzymywane wywołało po stronie władz miejskich i zdecydowanej na oficjalnej internetowej stronie gminy, które podwa- większości radnych niezadowolenie i trudny do zrozu- żały wiarygodność piszącego te słowa. Można tam było mienia sprzeciw. Tuż przed Bożym Narodzeniem 2017, przeczytać: „Zgłaszałem propozycję, że SKBP powinien władze gminne postanowiły zorganizować, jak zapewnia- zgromadzić pewne środki i rozeznać sposób sfinansowa- no niczym nie skutkującą, ankietę, która miała pokazać nia, czy będzie pozyskanie funduszy zewnętrznych, co preferencje mieszkańców odnośnie lokalizacji (można ułatwi rozmowy z radnymi”. Dla ścisłości, w czasie gdy było głosować w siedzibie urzędu miejskiego). Jej wyniki, opublikowano powyższe pismo, na „koncie pomnikowym” wbrew wcześniejszym zapowiedziom, wykorzystywano suma wpłat sięgała kwoty 15 000 zł. Dalej burmistrz później wielokrotnie przeciwko działaniom komitetu. kontynuował: „Zapewnienie ze strony przewodniczącego Kiedy w październiku i listopadzie sam postulowałem SKBP, że przeprowadzał rozmowy w regionie dotyczące przeprowadzenie konsultacji w tejże sprawie, burmistrz pozyskania środków finansowych na budowę pomnika, 26 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

List Otwarty Hanny Bąk i odpowiedź burmistrza Urzędowa Jana Woźniaka 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 27 okazały się mało wiarygodne i przekonywujące, podobnie Towarzystw Regionalnych w Lublinie podczas konferen- jak przekaz telewizyjny, że kwota budowy pomnika to cji naukowej zorganizowanej w Zamościu 10–11 marca 40 tys. zł”. Dodać należy, że na taką właśnie sumę opiewa- 2018 r. Podpisy złożone przez przedstawicieli ok. 130 ła umowa zawarta z wykonawcami na pierwotną wersję towarzystw regionalnych całej Lubelszczyzny, w tym pomnika (z konglomeratu spieku mączki marmurowej). przez prezydentów miast, posłów i byłego wojewodę Z perspektywy czasu i zachowanej dokumentacji wynika, oraz innych ważnych oficjeli, poparły stanowisko SKBP że władze miasta w powodzenie społecznej inwestycji nie o lokalizacji pomnika wewnątrz Rynku. 16 marca 2018 r. wierzyły, a całą akcję, która wymknęła się spod ich kon- taki sam list z analogicznym stanowiskiem wystosowali troli, uważały za niewygodną i niepotrzebną. Starając się do burmistrza Urzędowa członkowie Wojewódzkiej Rady usunąć w cień i zminimalizować rolę przewodniczącego Kombatanckiej, obradującej w siedzibie Urzędu Woje- komitetu, pojawiały się sugestie ze strony najwyższych wódzkiego. Parafowało go 40 uczestników zjazdu, w tym władz miasta, by nie on firmował wszelkie pisma, lecz wielu dyrektorów szkół lubelskich oraz kurator oświaty ówczesny prezes TZU. w Lublinie. Nie wiadomo jak przełożyły się te dokumenty Niespodziewany, niezrozumiały hejt, jak stwierdził na decyzję członków Rady Miejskiej, którzy ostatecznie jeden z obecnych radnych, miał zmusić przewodniczącego jednym głosem wyrazili zgodę na postawienie pomnika komitetu do wycofania się z przedsięwzięcia. Im cięższe w narożniku Rynku od strony apteki i sklepu „Społem”. jednak rzucano pod nogi kłody, tym większy rodził się ani- Gdy przystąpiliśmy do kompletowania dokumentów musz do dalszego działania. I wtedy właśnie, w momencie i zezwoleń koniecznych do realizacji inwestycji, nagle najgorszej nagonki, pojawili się wspaniali urzędowianie, okazało się, że miejsce, w którym miał stanąć pomnik którzy okazali mi ogromne moralne wsparcie. Chodzi tu leży w pasie komunikacyjnym. Władze gminy i jej odpo- o panią H. Bąk, która wystąpiła z Listem otwartym do wiednie służby, wydając zgodę na budowę, nie sprawdziły burmistrza i przewodniczącego Rady Miejskiej w spra- jaki jest status tego terenu. Konieczna była nowa uchwała wie pomnika. Podobnie uczynili, z perspektywy Lublina, rady miejskiej na przesunięcie budowli o kilka metrów dwaj rodowici urzędowianie: Erazm Leopold Gałkowski w głąb narożnika. Pomimo pewnych obaw, wynikających i Janusz Cieślicki. Wielkie wsparcie otrzymywałem regu- z wcześniejszych doświadczeń, tym razem radni 23 lipca larnie ze strony poety Jerzego Kowalewskiego z Chicago, 2018 r. wyraźną większością przychylili się do wniosku urodzonego w „moim” Bęczynie. SKBP. Przełomowe znaczenie miał List otwarty do władz Niezależnie od napotykanych trudności organizacyj- miasta Urzędowa wystosowany przez Wojewódzką Radę nych, najważniejszą stawała się kwestia sfinansowania

List Erazma Gałkowskiego oraz Janusza i Krzysztofa Cieślickich z Lublina 28 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Deklaracja poparcia i List Otwarty Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie budowy pomnika. Odnosiło się wrażenie, że w urzędzie zainteresowanie pomnikiem rosło, szczególnie po wyda- miejskim, a także wśród przeciwników lokalizacji w Ryn- niu przez radę pozytywnej decyzji lokalizacyjnej. Mimo ku nie chciano zrealizowania ambitnego celu. Zresztą spontanicznych, niewymuszonych ofiar należało jednak z wyjątkiem przewodniczącego rady, nikt z tego środo- ludzi uświadamiać i zachęcać do pomocy. Późną wiosną wiska nie włączył się w finansowanie przedsięwzięcia. wraz z Tomaszem Nowaczyńskim osobiście odwiedzili- Tymczasem w gronie członków SKBP (nie wszystkich) śmy z ulotkami wszystkich urzędowskich mniejszych i zwolenników projektu panował optymizm i entu- i większych przedsiębiorców, właścicieli zakładów i różnej zjazm, umacniany przesyłanymi kwotami, w granicach branży sklepów. Odzew z ich strony był prawie zerowy. 100–2000 zł. Największa mobilizacja wpłat miała miejsce Okazało się, że bardziej liczyć można na „wdowi grosz” w czasie, gdy decydowały się na forum rady miejskiej losy i płytkie kieszenie, niż na krezusów i nowobogackich, dla lokalizacji. „Lawinowy” napływ pieniędzy i ciągle rosnąca których kultura i sprawy duchowe nie korespondowały liczba fundatorów mocno zneutralizowały i zmiękczyły z zamożnością. Podobną biernością, z małymi wyjątkami, „betonowy” opór opozycji. wykazały się instytucje gminno-samorządowe. Trzeba Wśród ofiarodawców symboliczną postawą wykazała więc było zmienić strategię. się Leontyna Żyszkiewicz z Bęczyna, która całą mie- Od tej pory sprawy wziąłem w swoje ręce. Przez całe sięczną emeryturę przeznaczyła na „Anioła Wolności”, wakacje, i jeszcze w październiku, wysłałem ponad sto a później jeszcze raz zasiliła nasz fundusz, dodając przy listów, jeszcze więcej wykonałem telefonów do Roda- tym, że w razie potrzeby na tym nie poprzestanie. Całe ków urzędowskich rozsianych po całej Polsce i świecie. swoje serce, niezależnie od pomocy finansowej, oddała Ich reakcja była niesamowita, a skuteczność około sprawie pomnika jej córka Grażyna Gajewska z Bę- 90-procentowa. Niezależnie od tego, jeżdżąc rowerem czyna, wdowa po Adamie – niezapomnianym, niespo- lub motorem odwiedziłem 275 mieszkańców Bęczyna, tykanym społeczniku i największym moim przyjacielu. Mikuszewskiego, Rankowskiego, w mniejszym stopniu Ogromnym zaangażowaniem i pomocą służył senior Rynku, Zakościelnego i innych przyległych miejscowości: Stanisław Gajewski („Staś”), mobilizując swych towa- Popkowic, Skorczyc, Sokołówki. Wybierałem domostwa rzyszy kombatantów z Urzędowa i całego województwa, i rodziny bardziej zaufane, ale bywałem też w domach którzy przekazali w sumie blisko 10 000 zł. To przede „ryzykownych” i niepewnych. Nigdy i nigdzie nie spotka- wszystkim dzięki jego uporowi i zdecydowanej postawie łem się jednak ze złą, niekulturalną postawą. Odwrotnie, pomnik stanął w urzędowskim Rynku. Z każdym dniem niektóre spotkania stawały się prawdziwą przyjemnością, 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 29

osób, które wcześniej zmanipulowane i wprowadzone w błąd (jak twierdziły) firmowały podsuwane im listy przeciwko pomnikowi w centralnej części miasta. Ktoś, wpierw podpisawszy listę za pomnikiem, prosił później o wykreślenie swego nazwiska w obawie o pracę w gmin- nym urzędzie. Hojność ofiarodawców sprawiła, że już w końcu sierp- nia stan konta pomnikowego osiągnął poziom 50 000 zł. Była to suma w pełni wystarczająca na całość inwesty- cji wraz z zewnętrzną infrastrukturą. Spośród listów wysłanych do wielu instytucji i organizacji, w tym ogól- nopolskich, z prośbą o wsparcie naszego zamierzenia, jeden z nich trafił do Fundacji PKO Banku Polskiego w Warszawie. Skierował go tam Bartłomiej Nowaczyń- ski, dobrze zorientowany w warszawskim środowisku. Niespodziewanie okazał się skuteczny, gdyż została nam przyznana suma 20 000 zł. Przy zebranej już kwocie, dotacji tej nie można było przyjąć, chyba że pod warun- kiem zwiększenia kosztów budowy w wyniku zmiany materiału na dużo trwalszy i szlachetniejszy, tym samym droższy. W gronie zaufanych członków komitetu nie było jednomyślności co dalej robić. Niektórzy twierdzili, że zmieni to radykalnie rozpropagowaną publicznie formę narodowych biało-czerwonych barw pomnika. Część nie wierzyła w skompletowanie kwoty przynajmniej 90 000 zł, bo tyle miał kosztować pomnik w wypadku wykonania postaci „Anioła” z brązu. Właściwie decyzję na korzyść droższej wersji podjęliśmy z T. Nowaczyńskim. A pieniądze „napływały wartką strugą”, naturalnie nie bez mozolnych starań. Wykonanie pomnika z brązu, droższego o 50 000 zł, z góry przekreślało możliwość oddania go w dniu 11 li- stopada. W związku z rokiem jubileuszowym, wszystkie zakłady brązownicze na ten właśnie termin wcześniej przyjęły całą masę podobnych zobowiązań i zleceń. Ostatecznie jeden z zakładów krakowskich (Mirosław Mazurek) podjął się odlania „Anioła” z brązu na 5 grudnia 2018 r. Pracując w pośpiechu, pod dużą presją, wyko- Gliniany model „Anioła Wolności” nawcy udało się w ostatniej chwili dotrzymać terminu, tak, by monument można było poświęcić 9 grudnia. którym towarzyszyła kawa, herbata i ciastka. Pochła- Wcześniej jednak artysta rzeźbiarz Andrzej Krawczak niało to bezmiar czasu, który nie był wszakże stracony. w wiacie magazynowej T. Nowaczyńskiego wykonał jego Odwiedziłem wiele osób, których być może więcej nie model, przewieziony później do zakładu brązowniczego spotkam. Poznałem zachowania mieszkańców Urzędowa, w Krakowie. W międzyczasie kamieniarz Albert Bielak ich szczere i autentyczne oblicze, rzadziej postawy kunk- w Niezdowie pod Opolem Lubelskim, wycinał z granitu tatorskie. Była to przygoda sentymentalna; dzięki niej Aurora i szlifował postument pomnika (cena 10 000 zł). mogłem odnowić dawne znajomości i zanurzyć się pod- Wszystkie czynności związane z postawieniem pomnika czas rozmów w Urzędów mojego dzieciństwa i młodości. wykonano społecznie, począwszy od prac ziemnych i za- Oczywiście nie wszystkie rozmowy przyniosły pożądany lania fundamentu, aż do ustawienia granitowego cokołu skutek, lecz zdecydowana większość tak – 165 osób (60%). i zamontowania „Anioła”. W pracach tych szczególnym Zdarzało się, jak np. w „Betlejem”, pod lasem na Bęczy- zaangażowaniem wykazali się T. Nowaczyński z synem nie, że kobieta, podsłuchawszy przypadkiem rozmowę Michałem, Eugeniusz Pomorski, a także Tomasz Plichta, o pomniku, nieproszona podeszła do mnie i wręczyła mi Andrzej Rolla (obecnie starosta kraśnicki), Kazimierz 20 zł. Zaznaczyła, że na więcej jej nie stać, lecz bardzo Jagiełło, Mariusz Garbacz, który przy pomocy swego chciałaby się włączyć w tę patriotyczną i narodową ini- sprzętu technicznego (dźwigu) dokonał osadzenia i mon- cjatywę. Takich wzruszających spotkań było dużo więcej. tażu pomnika. Podobną pracę organiczną wykonała pani Hanna Bąk, Nie można tu nie wspomnieć o pani inż. Katarzynie która obeszła w tej sprawie całą ulicę Wodną i Rynek. Tracz z Bęczyna, która całkowicie gratisowo sporządzi- Rezultaty jej „pielgrzymowania” były imponujące, gdyż ła wart ok. 2000 zł projekt budowlany pomnika. Za tą potrafiła zachęcić do składania ofiar pieniężnych wiele chlubną postawę należą Jej się serdeczne podziękowania. 30 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

Ostatecznie „Anioł Wolności” stanął na urzędowskim Rynku, pomimo dużego sceptycyzmu części mieszkańców, podsycanego politycznymi kalkulacjami mocno osadzo- nego wtedy w naszym mieście i gminie monolitycznego układu partyjnego. Przy okazji jednak ujawniły się drzemiące wśród mieszkańców Urzędowa wielkie siły społeczne i potencjał organizacyjny. Odkryty został na nowo dawny Urzędów, z okresu II Rzeczypospolitej i wcześniejszych wieków – patriotyczny i dumny, goto- wy do poświęceń. Okazało się, że można coś stworzyć niezależnie od oficjalnych struktur władzy. Sponta- niczność i gotowość kreowania czegoś, co osnute jest na wartościach narodowo-patriotycznych budziły wśród niektórych niedowierzanie i szok. Rzeczywiście to, co się dokonało w Urzędowie w roku 2018 stanowi wielki fenomen, w skali przynajmniej województwa. Nigdy nie zebrano społecznie tak wielkiej sumy w tak krótkim czasie w naszym mieście. Przewodniczący komitetu bu- dowy pomnika smoleńskiego w Kraśniku Jan Albiniak powiedział, że im zebranie analogicznej sumy zajęło siedem lat. Z kolei w Żółkiewce, gdzie planowany jest pomnik Stanisława Żółkiewskiego, w ciągu trzech lat zgromadzono zaledwie 7000 zł. W Urzędowie dokonał się swoisty „Cud nad Wisłą”, gdyż w moich najśmielszych oczekiwaniach, w momencie upublicznienia pomysłu, nie marzyłem o takiej sumie, co najwyżej pięciokrotnie niższej. Jestem też przekonany, że gdyby wymagała tego sytuacja, zebralibyśmy jeszcze dużo więcej pieniędzy. Do dzisiaj spotykam osoby, które pytają, dlaczego i do nich List od prof. Cezariusza Żurawskiego nie zwróciłem się o wsparcie, bo chętnie by pomogły. Gdy już wiadomo było, że w toku społecznej akcji uda – symbolizujący antyk i jego nieprzemijającą kulturę – się całkowicie sfinansować koszty budowy pomnika, radni także „Anioł Wolności” przypomina o świetności Polski miejscy (nie bez sprzeciwu niektórych) wyasygnowali i Urzędowa, wyraża radość z odzyskanej wolności i zwia- z publicznego funduszu 5000 zł z przeznaczeniem na stuje pomyślną przyszłość naszej Dużej i Małej Ojczyzny. utwardzenie dojścia do postawionego już obiektu. Uwa- Ostatecznie na poczet budowy pomnika wpłynęło ok. żałem, że z tej nieproszonej „wymuszonej daniny” nie po- 95 000 zł. Na kwotę tę złożyło się 283 ofiarodawców. winno się skorzystać, chociażby z powodów honorowych. Wszyscy oni zdali patriotyczny egzamin w takim samym Wcześniej bowiem, jako warunek rozmów o lokalizacji stopniu, niezależnie od wysokości darowanej sumy. Naj- pomnika, wielokrotnie żądano od komitetu gwarancji, bardziej wzruszały gesty najstarszych dobroczyńców, iż na naszą inwestycję nie będziemy absorbować żadnej rozsianych po całej Polsce, a urodzonych w Urzędowie. publicznej złotówki. Nie bacząc jednak na ambicje, dla Ich listy pisane w sytuacji choroby i starości, drżącymi dobra sprawy i ogólnego pojednania, przyjęliśmy ten „akt rękoma i nieporadnym pismem, tak jak prof. Cezariusza hojności”, szkoda, że nie prywatnej. Ostatecznie przecież, Żurawskiego z Puław, wyrażały akceptację dla podjętego pomimo licznych kontrowersji, dzięki decyzji radnych, celu i podziękowania za jego realizację. Jedni obłożnie pomnik stanął w odpowiednim miejscu, nie wątpię, że chorzy, inni będący jeszcze „na chodzie” bez wahania na chwałę miasta i jego dawnych bohaterów. przesyłali swoje kontrybuty pieniężne. Tak postąpili Z tyłu pomnika wyryte są w brązie po łacinie słowa m.in. Marian Słotwiński, Jan Dziurda, Włodzimierz pisarza i poety rzymskiego Horacego, jednego z najwybit Pajdowski, Kazimierz Bral, wdowa po „Chińczyku” (Kon- niejszych ludzi naszej cywilizacji: Hoc erat in votis. Nie da stantym Wójciku) – Krystyna Wójcik czy Jan Grabowski się ich wiernie wyrazić w języku polskim, ale mniej więcej z Urzędowa. Nie zapomnę spotkania z Kazimierzem ich sens brzmi: „O tym marzyłem (tego pragnąłem) i o to Grzebułą w Dzierzkowicach, który w obliczu nieuleczal- się modliłem”. Niosą one podwójne przesłanie. Pierwsze nej choroby zdążył jeszcze przekazać bardzo wysoką odnosi się do pragnień zniewolonego narodu polskiego, kwotę na pomnik, a w niespełna miesiąc potem zmarł. który po ponad stu latach niewoli odzyskał wolność. Pozostawił w ten sposób, tak jak pozostali ofiarodawcy, Drugie posiada osobisty wymiar – oto bowiem udało się nieśmiertelny ślad i pamięć po sobie w samym sercu swej kosztem wielkiego wysiłku i bezgranicznego poświęcenia pierworodnej Urzędowskiej Ojczyny. zrealizować cel, o którym bardzo marzyłem i którego tak Dziękując wszystkim, którzy przyczynili się finansowo bardzo pragnąłem. To dzieło urzeczywistnione na Rynku do ufundowania pomnika i upamiętnienia urzędowskich umiłowanego miasta o wiele więcej dla mnie znaczy niż Rodaków poległych, walczących za Ojczyznę i dotkniętych tytuły i naukowe dokonania. Niech więc, tak jak Horacy wojenną martyrologią, warto przyjrzeć się strukturze 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 31

większości osoby spoza Urzędowa wspierające material- nie budowę pomnika, to byli mieszkańcy tego miasta lub w nim urodzeni, których los rzucił w różne zakątki kraju lub na amerykańską emigrację. Niektórzy należą już do drugiego, a nawet trzeciego pokolenia przodków, którzy wcześniej opuścili Urzędów. Na uwagę zasługuje postawa urzędowskiej Polonii w Stanach Zjednoczonych, w szczególności Jerzego Kowalewskiego, który nie tylko znaczną pomocą materialną, ale mentalnie i duchowo wspierał inicjatywę. To bardzo dobrze świadczy o naszym Urzędowie i jego rodowitych obywatelach. Podtrzymali oni szczytną postawę i tradycję przodków, świadcząc bez- interesowną daninę na rzecz rodzinnego gniazda, tak jak nie szczędzili krwi i życia ich antecesorzy upamiętnieni „Aniołem Wolności”. Liczba wpłat nie zawsze pokrywała się z globalną sumą dotacji, które napłynęły z poszczególnych części Urzędowa. Oto ich wykaz: Urzędów z ul. Dzikowskiego – 8100 zł, Zakościelne – 7290 zł, Bęczyn – 6700 zł, ulica Wodna – 4975 zł, Mikuszewskie – 5100 zł, Góry – 3700 zł, Rankowskie – 3000 zł, instytucje i stowarzyszenia urzę- dowskie (WiN, dwie szkoły, bank, ZOZ, oldboye „Orła”) – 1980 zł. Z Kraśnika napłynęło 7300 zł, z Lublina – 6500 zł, Warszawy – 3100 zł oraz z USA – 3725 zł. Nie licząc największej dotacji z banku w Warszawie, pozo- stałych wpłat dokonali darczyńcy z innych miejscowości. Niełatwo jest dokonać charakterystyki fundatorów pod względem pochodzenia geograficznego, ponieważ wielu z nich cechuje swego rodzaju dualizm i identyfi- kacja z dwoma miejscami zamieszkania (z rodzinnym Honorowy patronat nad pomnikiem objął ówczesny mar- Urzędowem oraz miejscem pracy i pobytu). Sam jestem szałek województwa lubelskiego Sławomir Sosnowski ich przykładem. dobroczyńców pod względem ich zamieszkania i pocho- W gronie benefaktorów znalazły się ponadto osoby dzenia. Zgodnie z historyczną tradycją i ugruntowaną formalnie nie związane z Urzędowem. Chodzi m.in. powszechnie świadomością, Urzędów potraktujemy tu o kolegów i współpracowników uniwersyteckich: dr. hab. w dawnych granicach, z sześcioma przedmieściami. Je- Wiesława Partykę, doktorantkę Malwinę Sochę, prof. stem bowiem przekonany, że w obręb obecnego miasta Józefa Sawę (dziś już śp.), czy prof. Ryszarda Szczygła włączone zostaną niebawem pozostałe cztery przedmie- z UMCS, który wykazał się ponadprzeciętną hojnością. ścia (Bęczyn, Mikuszewskie, Rankowskie, Góry), które Mówiąc o fundatorach, należy również wspomnieć w momencie odzyskiwania statusu miejskiego w 2016 r. o senatorze RP Stanisławie Gogaczu, jedynym spośród pozostały poza jego granicami. parlamentarzystów, który odpowiedział na apel. Sym- Na 283 osoby, instytucje i organizacje, które wpłaciły boliczne znaczenie miało też dofinansowanie ze strony większą lub mniejszą sumę na budowę pomnika, 174 „Solidarności” Kopalni Bogdanka w Łęcznej. (62%) darczyńców zamieszkuje na terenie dawnego Doceniając każdą otrzymaną złotówkę, warto podać Urzędowa. Najwięcej wpłat dokonali mieszkańcy Bęczy- ilość i strukturę nadesłanych wpłat, według ich wartości: na – 37, następnie ulicy Wodnej (35), Mikuszewskiego 20 zł – 4 osoby, 25 zł – 4, 30 zł – 2, 50 zł – 40, 100 zł – 101, (33), Rynku z ulicą B. Dzikowskiego (32). Znacznie mniej 200 zł – 50, 300 zł – 21, 400 zł – 4, 500 zł – 24, 750 zł – 1, ofiarodawców pochodziło z Zakościelnego (17 wpłat), Ran- 1000 zł – 8, 1200 zł – 1, 1400 zł – 1, 1725 zł – 1, 2000 zł kowskiego (11) oraz Gór (6). Nie znaczy to, że osoby tam – 7, 20 000 zł – 1*. zamieszkujące były bardziej obojętne względem jubile- Wśród sponsorów pomnika znaleźli się ludzie wielora- uszowego przedsięwzięcia. Po prostu, nie byłem w stanie kich profesji i o różnym statusie materialnym. Ilościowo i nie zdążyłem tam dotrzeć z prośbą o wsparcie, a i „ochot- dominowali „typowi” mieszkańcy Urzędowa i przedmieść, ników”, którzy by wsparli akcję „kwestowania” na tych w ogromnym stopniu emeryci – byli rolnicy i dawni fabry- przedmieściach nie można było znaleźć. Dotacje uzyska- kanci. Fundatorami były na ogół osoby dojrzałe, z rzadka liśmy też od 6 instytucji i stowarzyszeń urzędowskich mające mniej niż 60 lat, które doświadczyły w swoim ży- Inni fundatorzy pochodzili z Kraśnika (25 osób) i Lu- ciu uczucia braku prawdziwej wolności w okresie II wojny blina (22), w następnej kolejności z Warszawy (7), USA światowej i PRL. Nie zawiedli wspomniani kombatanci, (7), Skorczyc (4), Puław (3), Łęcznej (2), Lubartowa (2). * Dokonane w artykule zestawienia i analizy statystyczne dotyczące Pozostałe wpłaty nadeszły od osób lub rodzin zamiesz- spraw finansowych oddają generalny obraz zjawiska, lecz nie sposób kujących w 32 miejscowościach Polski. W absolutnej jest dokonać ich ze stuprocentowa dokładnością. 32 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019 związani z Urzędowem i pochodzący z niego: lekarze, przyjaciel Achille Albonico obwoził mnie po tamtejszych akademicy i inni, których nie sposób wymienić. Pomogli miasteczkach, pokazując stojące w centrum pomniki także niektórzy kapłani pracujący poza Urzędowem, poświęcone miejscowym bohaterom (ich fotografie były lecz z niego się wywodzący. Duchowym i autentycznym zamieszczone w „Głosie” 2018). To wtedy nabrałem pew- wsparciem obdarzał nas ks. dziekan Bogdan Kudelski. ności, że analogiczny pomnik musi powstać w Urzędowie, Mogę tylko sobie wyobrazić, jaką pomoc mielibyśmy w tej choć pierwotna inspiracja pojawiła się już kilka miesięcy sprawie, gdyby żył „Wielki Kapłan” bezgranicznie lecz wcześniej w 2016 r. bez wzajemności oddany Urzędowowi ks. Aleksander Właśnie dzisiaj (10 kwietnia 2019 r.) ów włoski przy- Baca. Na pewno z innej perspektywy orędował naszym jaciel zapytał, jaką puentę ma omawiany przed dwoma poczynaniom. laty pomysł i jaką pomnik przyjął formę. Gdy odpowie- Po nieco ponadrocznej działalności SKBP pozostała działem, że wybraliśmy „Anioła” był zachwycony, gdyż bogata dokumentacja, m.in. rejestr osobistych podpisów jak stwierdził, takiego dotąd nie widział wśród znanych przeciwko pomnikowi, jak i wspierających jego budowę mu monumentów, które wyobrażają z reguły sceny bata- w Rynku. Zostanie ona przekazana do archiwum, by listyczne lub postacie żołnierzy, a często przyjmują formę mogła stać się w przyszłości przedmiotem pogłębionych obelisków. Dodał, że do dzisiaj, 80 lat po wydarzeniach analiz i badań. Było pierwotnym zamierzeniem opubli- wojennych, dochodzi tam do burzliwych dyskusji i kłótni kowanie Białej księgi budowy pomnika, lecz wydaje się, na temat minionych, kontrowersyjnych wydarzeń. Jego że lepiej będzie zaniechać tego pomysłu lub odłożyć go zdaniem „Anioł” podobnym zachowaniom zapobiegnie, na czas nieokreślony. gdyż wszystkich obejmie protekcją i skrzydłami pokoju. Kończę kreślić te słowa w podalpejskim Albiolo i Como, A potem z satysfakcją oglądał w Internecie TEGO, który tam gdzie dwa lata temu, również w kwietniu, włoski w urzędowskim stanął Rynku.

Marian Surdacki Lista ofiarodawców na rzecz budowy Pomnika Wolności – osób fizycznych i instytucji 1. Adamczyk Leontyna – Mikuszewskie 24. Chruścielewski Roman – Wodna 2. Banasiewicz Elżbieta i Czesław – Lubartów 25. Chudzicka Małgorzata – Góry 3. Bank Spółdzielczy Ziemi Kraśnickiej – Kraśnik 26. Chudzicki Jan – Kraśnik 4. Bank Spółdzielczy Ziemi Kraśnickiej Oddział 27. Chudzicki Marian – Zakościelne w Urzędowie 28. Chudzicki Mieczysław – Mikuszewskie 5. Bąk Anna – Wodna 29. Chwiej Elżbieta – Skorczyce 6. ks. Bąk Janusz – Warszawa/Urzędów 30. Cieśliccy Teresa i Bohdan – USA 7. Bęczyński Zdzisław – Bęczyn 31. Cieślicka Helena – Góry 8. Bijak Elżbieta – Bęczyn 32. Cieślicki Adam – Rankowskie 9. Bijak Maria – Bęczyn 33. ks. Cieślicki Jerzy – Lublin 10. Bijak Roman – Kraśnik 34. Cieślicki Marian – Mikuszewskie 11. Bortkiewicz-Gliniewicz Jadwiga – Urzędów 35. Ciosmak Małgorzata – Lublin 12. Bral Barbara – Mikuszewskie 36. Czerepak Krystyna – Wodna 13. Bral Kazimierz – Kraśnik 37. Dąbrowski Paweł – Urzędów/Grabówka 14. Broniec Krystyna – Urzędów 38. Depa Anna i Jan – Mikuszewskie 15. Brożek Andrzej – Rankowskie 39. Domagała Bogdan – Rzeszów 16. Brożek Michał – Bęczyn 40. Domagała Helena – Bęczyn 17. Brożek Wiesław – Biała Podlaska 41. Drozdowska Wanda – Mikuszewskie 18. Brożek Witold – Urzędów 42. Duda Izabela – Wodna 19. Brzeziński Piotr – Lublin 43. Dudziński Lech – Kraśnik 20. Buczak Henryk – Urzędów-Rynek 44. Dzikowska Irena – Wodna 21. Buda Sylwester – Wodna 45. Dzikowska Izabela – Komorów k. Pruszkowa 22. Chęcińska-Marecka Anna – Bęczyn 46. Dzikowska Longina – Urzędów 23. Chruścielewski Marian – Mikuszewskie 47. Dziurda Dorota i Krzysztof – Skorczyce 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 33

48. Dziurda Jan – Śrem 108. Komaszka Bożena – Bęczyn 49. Dziurda Tadeusz – Popkowice 109. Komisja Międzyzakładowa NSZZ „Solidarność” 50. „Ekoland” Wojciech Wojtaszek – Kraśnik KWK Bogdanka – Łęczna 51. Firlej Halina i Witold – Urzędów 110. Kondracka Urszula – Mikuszewskie 52. Flis Jadwiga i Mirosław – Kraśnik 111. Kos Marek – Kraśnik 53. Fundacja PKO Banku Polskiego – Warszawa 112. Kowalewski Jerzy – USA 54. Gajewscy Dagmara i Karol – Bęczyn 113. Kowalska Teresa – Zakościelne 55. Gajewska Grażyna – Bęczyn 114. Krasińska Helena Józefa – Góry 56. Gajewski Jacenty – Zakościelne 115. Krasińska Zofia – Wodna 57. Gajewski Stanisław – Zakościelne 116. Krasiński Tadeusz – Góry 58. Gajowniczek Irena – Urzędów-Rynek 117. Krasiński Witold – Zakościelne 59. Gałkowscy Agata i Dominik – Lublin 118. Krasiński Zygmunt – Zakościelne 60. Gałkowscy Teresa i Erazm – Lublin 119. Krzeczowscy Marian i Izabella – USA (Chicago) 61. Gałkowska Barbara – Urzędów 120. Krzeczowski Ryszard – Rankowskie 62. Gałkowska Ewa – Urzędów 121. Krzemińska Marcela – Góry 63. Garbacz Roman – Kraśnik 122. Kudraszew Danuta R. P. – Ostrów Mazowiecka 64. Gawrońscy Magdalena i Marcin – Lublin 123. Kuśmiderska Elżbieta – Wodna 65. Gieral Jan – Kraśnik 124. Kuśmiderski Michał – Kraśnik 66. Gładkowski Eugeniusz – Skorczyce 125. Lasy Państwowe Nadleśnictwo Kraśnik 67. ks. Gładkowski Marek – Sulów 126. Latos Zdzisław – Wodna 68. Głąb Maria – Bęczyn 127. Lender Janina – Kraśnik 69. Gogacz Stanisław (senator) – Łuków 128. Ludziak Lucyna i Piotr – Bęczyn 70. Goleń Anna – Wodna 129. Łukasiewicz Jan – Skorczyce 71. Goleń Henryka – Wodna 130. Madejczyk Hanna i Ryszard – Mikuszewskie 72. Goleń Marzena – Wodna 131. Marecki Piotr – Bęczyn 73. Golińscy Leokadia i Robert – Wodna 132. Marecki Piotr – Kraśnik 74. Golińska Hanna – Puławy 133. Markiewicz Maria – Zakościelne 75. Golińska Teresa – Wodna 134. Mazik Bogdan – Zakościelne 76. Gołębiowski Marek – Bęczyn 135. Mazik Bożena – Kraśnik 77. Gołofit Wojciech – Rankowskie 136. Mazik Dominik – Wodna 78. Gozdalska-Słowik Urszula – Białogard 137. Mazik Maria – Zakościelne 79. Gozdalski Jarosław – Rankowskie 138. Mazik Stanisław – Boguszowice 80. Gozdalski Piotr – Mikuszewskie 139. Milczach Jan – Mikuszewskie 81. Gozdalski Stanisław – Urzędów Podwalna 140. Mital Antoni – Góry 82. Grabowscy Irena i Jan – Zakościelne 141. Młodzińscy Elżbieta i J. – Pruszków 83. Grabowska Zyta – Białystok 142. Motyka Barbara – Rankowskie 84. Gryglicki Tadeusz – Końskowola 143. Nauczyciele ZSO w Urzędowie 85. Grzebulska Lucyna – Mikuszewskie 144. Nawrocka Maria – Zakościelne 86. Grzebulska-Chęcińska Anna – Warszawa 145. Niećko Stanisław – Lublin 87. Grzebuła Helena – Bęczyn 146. Nowaczyński Michał – Urzędów 88. Grzebuła Kazimierz – Warszawa 147. Nowaczyński Tomasz – Urzędów 89. Grzebuła-Ochodek Jadwiga – Warszawa 148. Nowak Janina – Urzędów 90. Jacniacka Leontyna – Mikuszewskie 149. Oldboye „Orła” Urzędów 91. Jacniacki Władysław – Rankowskie 150. Opoka Teresa i Jan – Bęczyn 92. Jagiełło Kazimierz – Zakościelne 151. Pająk Henryk – Zakościelne 93. Jagiełło Maria – Bęczyn 152. Pajdowska Elżbieta – Lublin 94. Jankowski Roman – Bęczyn 153. Pajdowski Włodzimierz – Łódź 95. Jastrzębska Monika – Urzędów 154. Parczyńska Marianna – Wodna 96. Józefczyk Teresa – Wrocław 155. Partyka Wiesław – Lublin 97. Kajda Urszula – Wodna 156. Paszkowska Henryka – Urzędów-Rynek 98. Kalisz Irena – Bęczyn 157. Pękalski Tomasz – Tomaszów 99. Kalisz Kazimiera – Bęczyn 158. Pikula Edward – Wodna 100. Kamińska Krystyna – Lubartów 159. Piwowarek Wiesława Maria – Wodna 101. Kamyk Grażyna – Mikuszewskie 160. Plichta Danuta i Tomasz – Mikuszewskie 102. Kaniewski Mieczysław – Kraśnik 161. Pomorska Kazimiera – Bęczyn 103. Kaniowska Anna – Mikuszewskie 162. Pomorski Wiktor – Strzyżewice 104. Kapalska Jadwiga – Wodna 163. Pomykalska Alicja – Urzędów-Rynek 105. Kawecka Anna – Bęczyn 164. Pomykalski Marian – Lublin 106. Kaźmierak Teresa – Urzędów 165. Przybylska Teresa – Lublin 107. Koksa Irena – Wodna 166. Przywara Marek – Bęczyn 34 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

167. Pszczulna Janina – Toruń 226. Surdacki Jan – Rankowskie 167. Puacz Anna – Mikuszewskie 227. Surdacki Marian – Lublin 169. Puacz Henryk – Gryfino 228. Surdacki Paweł – Lublin 170. Puacz Kazimiera i Zdzisław – USA 229. Surdacki Rafał – Mikuszewskie 171. Puacz Zofia – Mikuszewskie 230. Surdacki Robert – Zakościelne 172. Puchala Dorota – Mikuszewskie 231. Surdacki Roman – Mikuszewskie 173. Pułaczewski Sebastian i K. – Świdnica 232. Surdacki Tadeusz – Bęczyn 174. Pyrka Eugeniusz – Bęczyn 233. Surdacki Tadeusz – Puławy 175. Rolla Andrzej Marcin – Urzędów 234. Surdacki Zygmunt – Bęczyn 176. Rolla Andrzej s. Tadeusza – Wodna 235. Szczygieł Ryszard – Lublin 177. Rolla Sylwina – Mikuszewskie 236. Szumna Krystyna – Zakościelne 178. Rolla-Chmielarska Teresa – Wodna 237. Tokarczyk Krzysztof – Wodna 179. Ryba Bogumiła – Urzędów 238. Tokarczyk Stanisław – Wodna 180. Rzepecka Urszula – Rankowskie 239. Tomaszewska Zofia i Teresa – Urzędów 181. Rzepecki Krzysztof – Rankowskie 240. Tomaszewski Jerzy – Zakościelne 182. Sabeł Irena – Urzędów-Rynek 241. Tracz Katarzyna – Bęczyn 183. Sabeł Kazimiera i Witold – Urzędów 242. Tracz Marek – Kraśnik 184. Sabeł Ludwik Bronisław – Dębno 243. Trancygier Jan – Bęczyn 185. Sabeł Tadeusz – Kraśnik 244. Wessels (Kaniowska) Grażyna – Kołobrzeg 186. Sabeł Tadeusz – Urzędów 245. Więckowski Jan – Lublin 187. Sadowscy Janina i Marian – Bęczyn 246. Wiśniewska Wiesława – Kraśnik 188. Sadowska Irena – Wodna 247. Witek Krzysztof – Urzędów 189. Sadowski Marian – Wodna 248. Witek Zygmunt – Urzędów 190. Sadowski Robert (Gugała Bożena) – Bęczyn 249. Wlaźlacka Teresa – Wodna 191. Samodzielny Publiczny ZOZ w Urzędowie 250. Wnuczek Bożena – Wikołaz 192. Sawa Maria i Józef – Lublin 251. Wnuk-Bednarczyk Anna – Bełżyce 193. Serafin Domicela – Urzędów 252. Wojaszek Hanna – Bęczyn 194. Siekaczyńska Genowefa – Urzędów 253. Wojtuszkiewicz Wanda – Wodna 195. Skoczylas Stanisław i Ewa z d. Jagiełło 254. Wołoszyn Wiesław – Mikuszewskie – Inowrocław 255. Wośko Gustaw – Szczecin 196. Skorupa Leszek – Kraśnik 256. Wośko Józef – Bęczyn 197. Skórski Stanisław – Kraśnik 257. Wośko Kazimierz – Warszawa 198. Skórski Tomasz – USA (Phoenix, Arizona) 258. Wośko Wiesława i Stanisław – Urzędów 199. Słotwińscy Urszula i Marian – Leszno 259. Wośko Wiesława i Tadeusz – Lublin 200. Słowik Andrzej – Rankowskie 260. Wośko Zdzisław – Lublin 201. Smolińska Zofia – Mikuszewskie 261. Wójcik Dariusz – USA (Chicago) 202. Socha Malwina Weronika – Łęczna 262. Wójcik Kazimierz – Wodna 203. Sochacki Wiesław – Lublin 263. Wójcik Krystyna – Warszawa 204. Sochal Antoni – Urzędów 264. Wójcik Leszek – USA (Chicago) 205. Sochocka Halina – Lublin 265. Wójtowicz Jan – Wodna 206. Sokal Marek – Kraśnik 266. Wójtowicz Leokadia i Jerzy – Bęczyn 207. Stachyra-Fijałkowska Barbara – Kraśnik 267. Wrona Henryka – Wodna 208. Stec Andrzej – Mikuszewskie 268. Wyka Roman – Mikuszewskie 209. Stec Urban – Kraśnik 269. Wyka Tomasz – Kraśnik 210. Stec Zbigniew – Wodna 270. Zaborowska Teresa – Wodna 211. Stępniak Alicja i Włodzimierz – Bęczyn 271. Zacharska Agata – Wierzbica 212. Stępniak Teresa i Andrzej – Mikuszewskie 272. Zakład Usług Pogrzebowych (Marzena 213. Stępniak Leontyna – Zakościelne Wierzchowiak) – Urzędów 214. Stępniak Zdzisław – Opole Lubelskie 273. Zarząd Główny WiN w Lublinie 215. Straniec Jan – Skorczyce 274. Zarząd Koła WiN w Urzędowie 216. Strzelecki Darek – Mikuszewskie 275. Zarząd Obszaru Wschodniego WiN w Lublinie 217. Surdaccy Beata i Leszek – Nałęczów 276. Zarzycki Tomasz – Mikuszewskie 218. Surdaccy Maria i Jurek – Bęczyn 277. Zdybel Tomasz – Wodna 219. Surdaccy Teresa i Zbigniew – Bęczyn 278. Zespół Szkół im. Orląt Lwowskich – Urzędów 220. Surdacka Irena – Mikuszewskie 279. Zew-Surdaccy Grażyna i Sławomir – Urzędów 221. Surdacka Małgorzata – Mikuszewskie 280. Zielińska Kazimiera – Mikuszewskie 222. Surdacka-Rataj Faustyna – Lublin 281. Zieliński Ryszard – Bęczyn 223. Surdacki Andrzej – Kraków 282. Żurawski Cezariusz – Puławy 224. Surdacki Bogdan – Bęczyn 283. Żyszkiewicz Leontyna – Bęczyn 225. Surdacki Gabriel – Lublin 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 35

Leszek Gozdalski Kalendarium wydarzeń roku 2018

Styczeń Marzec 01.01. Mieszkańcy Urzędowa powitali Nowy Rok na 01.03. Zwycięstwo siatkarek z ZSO Urzędów w Mi- Rynku miasta. strzostwach Rejonu w Piłce Siatkowej Dziewcząt „Lice- 01.01. Noworoczne śpiewanie kolęd przy urzędowskiej aliada”. szopce. 04–06.03. Rekolekcje wielkopostne wygłosił ks. kan. 05.01. Członkowie i sympatycy urzędowskiej Akcji Ka- Edward Kozakiewicz z parafii pw. Narodzenia NMP i św. tolickiej uczestniczyli w V Gali Darczyńców i podsumowa- Michała Archanioła w Kurowie. niu Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom w archidiecezji 14.03. W ZSO im. W. Jagiełły w Urzędowie odbyły się lubelskiej oraz w spotkaniu opłatkowym Akcji Katolickiej gminne eliminacje do Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy połączonym z koncertem noworocznym, w którym wystą- Pożarniczej. pił zespół „Mazowsze”. 16.03. W Urzędowie miał miejsce Gminny Przegląd 05.01. Wieczór kolęd w Szkole Podstawowej w Bo- Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych. bach; uczniowie tej szkoły wystawili jasełka dla Zarządu 18.03. W Sali Ośrodka Kultury w Urzędowie odbył Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych się Kiermasz Wielkanocny na rzecz misji zorganizowany w Urzędowie w OSP w Bobach-Kolonii. przez szkolne koło misyjne gimnazjalistów i POAK. Kwo- 06.01. Uroczysty Pochód Trzech Króli w Urzędowie. tę 2085 zł przeznaczono na misje w Boliwii, Republice 07.01. W sali Ośrodka Kultury w Urzędowie odbył się Środkowoafrykańskiej i na Ukrainie. III Wieczór Kolęd. 23.03. Nabożeństwo Drogi Krzyżowej na ulicach na- 12.01. Uczeń LO z Urzędowa zajął II miejsce w ogól- szego miasta. nopolskim konkursie „Wojna polsko-bolszewicka 1919– 24.03. W Ośrodku Kultury w Urzędowie rozegrany 1920” za rolę w filmie o Stanisławie Żaku. został Gminny Turniej w Warcabach Stupolowych o Pu- 19.01. W świetlicy wiejskiej w Moniakach zorganizo- char Burmistrza Urzędowa, w którym wzięło udział 26 wano Dni Babci i Dziadka; przed seniorami wystąpiły zawodników. dzieci z miejscowej szkoły. 25.03. W ostatnią niedzielę marca w Ośrodku Kultury 25.01. W urzędowskim Ośrodku Kultury dla babć w Urzędowie pod hasłem „Urzędowiacy na nieludzkiej i dziadków z okazji ich święta wystąpiły z programem ziemi” odbył się wieczór wspomnień poświęcony miesz- artystycznym dzieci ze szkoły podstawowej. kańcom gminy wywiezionym podczas wojny w głąb ZSRR. 27.01. W sali Ośrodka Kultury w Urzędowie Teatr 27.03. Dwoje uczniów z naszej gminy, ze Szkoły Pod- Edukacji i Profilaktyki „Maska” z Krakowa zagrał sztu- stawowej w Skorczycach i ZSO Urzędów zakwalifikowało kę dla dzieci Na końcu świata. Przygody misia i Kacpra się do etapu wojewódzkiego w Ogólnopolskim Turnieju Pirata. Wiedzy Pożarniczej. 31.03. Czuwanie Bielanek, Dzieci Maryi, parafian Luty i Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży przy Grobie Pańskim w Wielką Sobotę. Strażacka warta przy Grobie W pierwszym tygodniu ferii zimowych w wiejskiej Pańskim. świetlicy w Moniakach rozegrany został VI Między- szkolny Turniej Tenisa Stołowego. Kwiecień 03.02. Już po raz 34. w Ośrodku Kultury w Urzędowie odbyło się Noworoczne Spotkanie Kobiet. 04.04. Przedstawienie „Misterium Wielkopostne” dla 09.02. W Ośrodku Kultury w Urzędowie odbyło się uczniów ZSO w Urzędowie. widowisko „Bajki rozmaite” oparte na wierszach Juliana 08.04. Do Urzędowa przyjechał z występem Kabaret Tuwima i Jana Brzechwy. Śląski Grzegorza Stasiaka. 15–19.02. Udział przedstawicieli Stowarzyszenia 08.04. Niedziela Miłosierdzia Bożego – adoracja Miłośników Koni z Urzędowa w Cawaliadzie w Lublinie. Najświętszego Sakramentu przygotowana przez Akcję 18.02. Z okazji Walentynek w sali widowiskowej Katolicką i Legion Maryi. Ośrodka Kultury w Urzędowie miał miejsce wieczorek 13–14.04. Udział urzędowskich grup tanecznych „Dan- poetycko-artystyczny. ce Trip” i „Dance Trip Junior” w Ogólnopolskim Festiwalu 20–23.02. W Urzędowie jak co roku odbyły się Dni Tańca „Taneczne Inspiracje” w Biłgoraju. Kultury Rolnej. 26.04. Uczennica VI klasy Szkoły Podstawowej w Skor- 27.02. Pierwsze miejsce dla ucznia klasy VII z Urzędo- czycach zajęła I miejsce w wojewódzkich eliminacjach wa w XV Archidiecezjalnym Konkursie Wiedzy o Nowym Ogólnopolskiego Turnieju Wiedzy Pożarniczej. Testamencie. 29.04. OSP Boby świętowała 60 lat działalności – stra- W Wielkim Poście nabożeństwo Drogi Krzyżowej pro- żacy otrzymali nowy wóz gaśniczy oraz ufundowany przez wadziły grupy parafialne. społeczeństwa nowy sztandar. 36 Głos Ziemi Urzędowskiej 2019

29.04. W Urzędowskim Ośrodku Kultury miało miejsce 08.06. Burmistrz Urzędowa podczas sesji Rady Miej- spotkanie poświęcone twórczości zamieszkałego w USA skiej uhonorował dyplomami i nagrodami pieniężnymi pochodzącego z Bęczyna poety Jerzego Kowalewskiego. 5 najlepszych sportowców Urzędowa. 08.06. W Ośrodku Kultury w Urzędowie odbył się IV Międzyszkolny Konkurs Piosenki Angielskiej „You Maj Can Sing”. 03.05. Miejsko-gminne obchody Święta Konstytucji 17.06. IV Rodzinny Rajd Rowerowy, w którym wzięło 3 maja, na zakończenie których z udziałem władz sa- udział około 100 rowerzystów, podobne rajdy zostały zor- morządowych, kobiet z KGW i młodzieży zatańczono na ganizowane 01.07. i 19.08. Razem wzięło w nich udział rynku poloneza. około 220 uczestników. 05.05. W Ośrodku Kultury w Urzędowie odbył się 22–23.06. W urzędowskim Ośrodku Kultury przepro- Powiatowy Przegląd Kapel i Śpiewaków Ludowych, wadzono warsztaty teatralne prowadzone przez Iwonę w którym wzięło udział 10 wykonawców. Mirońską-Gargas i Marcina Gargasa ze szczecińskiego 13.05. 60 dzieci z naszej parafii przystąpiło do Pierw- „Studio Teatr”. szej Komunii Świętej. 24.06. Gminne Zawody Sportowo-Pożarnicze, w któ- 19–20.05. W kościele parafialnym odbyła się całodobo- rych wzięło udział pięć drużyn reprezentujących jednostki wa adoracja Najświętszego Sakramentu przed uroczysto- OSP z całej gminy. ścią Zesłania Ducha Świętego zorganizowana przez Akcję Kino plenerowe na Rynku w Urzędowie zainicjowało Katolicką. W czuwanie włączyli się parafianie i młodzież wakacje. przygotowująca się do sakramentu bierzmowania. W ramach wojewódzkiej akcji sadzenia dębów w 100. 19–20.05. Odbyła się pielgrzymka 18 parafian do rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę dęby Sanktuarium MB Fatimskiej w Zakopanem zorganizo- posadzono przy ZSO Urzędów, Szkole Podstawowej wana przez POAK. w Bobach-Kolonii i Szkole Podstawowej w Skorczycach. 21.05. Ks. abp Stanisław Budzik w czasie mszy św. w Sanktuarium św. Otylii udzielił sakramentu bierzmo- wania 86 osobom. Lipiec 25.05. Odbyło się Walne Zgromadzenie Towarzystwa 06.07. Na Rynku w Urzędowie wystąpił polski zespół Ziemi Urzędowskiej. wokalno-taneczny z Ukrainy „Wszystko w porządku”. 25–27.05. Obchodzono Dni Urzędowa, podczas których 12.07. W obserwatorium astronomicznym w Urzędo- odbyły się: konferencja naukowa Towarzystwa Ziemi wie obserwowano rój Perseidów (meteorów). Urzędowskiej „100-lecie odzyskania niepodległości przez 27.07. Miłośnicy astronomii mogli w urzędowskim Polskę”, XII konkurs piosenki przedszkolnej, występ obserwatorium astronomicznym obserwować całkowite kabaretu z komedią terapeutyczną Mężczyzna idealny, zaćmienie Księżyca. koncert orkiestry dętej OSP Urzędów, koncert dla dzieci, 22–29.07. Miał miejsce XIV Ogólnopolski Plener Ma- koncert zespołu „Top Girls”, występ zespołu „Maraquja” larski w Urzędowie. oraz innych zespołów działających przy Ośrodku Kul- tury w Urzędowie. Gwiazdą Dni Urzędowa był zespół „Playboys”. Sierpień 27.05. Odbył się wyścig kolarski Atol-Bike MTB o na- 04.08. Parafianie przyjęli na nocleg pątników z 40. grody Burmistrza Urzędowa i Starosty Kraśnickiego. Lubelskiej Pieszej Pielgrzymki na Jasną Górę. 27.05. Jubileusz 90-lecia OSP w Moniakach. 12.08. Na placu przy Domu Pomocy Społecznej w Po- 29.05. W Niepokalanowie odbyła się gala ogólnopol- pkowicach odbyły się uroczystości upamiętniające 100. skiego konkursu „Mój szkolny kolega z misji”. Publiczne rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, podczas Gimnazjum w Urzędowie zajęło II miejsce w kategorii których wystąpiła grupa teatralna „Wrzosy”. charytatywnej oraz otrzymało Nagrodę Specjalną za 18.08. Zjazd rodu Kuśmiderskich. wieloletni udział w konkursie. 25.08. Dożynki gminno-parafialne w Urzędowie, 31.05. Społeczność Urzędowa bardzo licznie uczestni- na których atrakcją był występ Cleo, zespołów „Zbóje” czyła w procesji Bożego Ciała do czterech ołtarzy. i „Nipperboy”. Wierni z naszej parafii od kilku lat zaangażowani są 26.08. Miało miejsce oficjalne otwarcie siedziby Spół- w pomoc ubogim dzieciom z placówki misyjnej Zgroma- dzielni Socjalnej „Urzędowianka”. dzenia Sług Jezusa w Boliwii w ramach programu „Adop- 26.08. W Ośrodku Kultury w Urzędowie miała miej- cja Serca”. W 2018 r. Legion Maryi kontynuował adopcję sce impreza integracyjna mieszkańców, podczas której 3 dzieci, Akcja Katolicka 2 dzieci oraz dwie nauczycielki występowały miejscowe zespoły muzyczne. z przedszkola w Urzędowie adoptowały po 1 dziecku. Wrzesień Czerwiec 08.09. Pielgrzymka 50 parafian do Sanktuarium Ja- 02.06. III miejsce zajęły urzędowskie tancerki z gru- snogórskiego zorganizowana przez Legion Maryi. py „Dance Trip” podczas Lubartowskich Konfrontacji 09.09. Przed budynkiem Urzędu Miejskiego w Urzę- Tanecznych. dowie odbyło się „Narodowe czytanie”, podczas którego 2019 Głos Ziemi Urzędowskiej 37 zebrani uczestnicy czytali fragmenty Przedwiośnia Ste- Listopad fana Żeromskiego. W II turze wyborów na urząd burmistrza Urzę- 16.09. W Skorczycach upamiętniono 17 ofiar niemiec- 04.11. kiej akcji pacyfikacyjnej z 12 września 1943 r. dowa został wybrany Paweł Dąbrowski. We wszystkich szkołach gminy o godzinie 11.11 16.09. W Szkole Podstawowej w Bobach lubelscy arty- 09.11. ści wystąpili z widowiskiem muzycznym Od Moniuszki uroczyście odśpiewano wszystkie 4 zwrotki hymnu na- do Starszych Panów. rodowego. Uroczyste obchody 100. rocznicy odzyskania 23.09. W „Józiowej Zagrodzie” zorganizowano spotka- 10.11. nie integracyjne z okazji 20-lecia Urzędowskiego Stowa- przez Polskę niepodległości, podczas których miało miej- rzyszenia Dzieci i Osób Niepełnosprawnych. sce widowisko historyczne „Wjazd Józefa Piłsudskiego do Urzędowa”. Po oficjalnych uroczystościach na stadionie 23.09. Spotkanie zorganizowane w Ośrodku Kultury w Urzędowie poświęcone wielkiemu patriocie i społecz- „Orła” Urzędów mieszkańcy mogli zobaczyć musztrę nikowi Aleksandrowi Golińskiemu. kawaleryjską „Lanca–szabla” w wykonaniu Kawalerii Kowalów z Borowa nad Wisłą. 27.09. Miała miejsce ekshumacja szczątków żołnierza poległego podczas I wojny światowej znalezionych na 11.11. Mieszkańcy miasta zebrani na przykościelnym jednej z posesji Bęczyna i przeniesienie ich na cmentarz placu o godzinie 12.00 odśpiewali hymn narodowy dla w Popkowicach. uczczenia 100. rocznicy odzyskania niepodległości. „Wie- czór pieśni patriotycznych i wojskowych” zorganizowany 28.09. Na ulicach i placach parafii Urzędów o godzinie 15.00 wierni odmawiali Koronkę do Miłosierdzia Bożego. w Ośrodku Kultury w Urzędowie zgromadził ok. 300 osób. Dzień Patrona w Zespole Szkół CKZiU im. Orląt 28.09. Dzień Otwarty w Stowarzyszeniu Trzeźwościo- 22.11. wym „Płomyk”. Lwowskich w Urzędowie. 25.11. W uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszech- świata członkowie Parafialnego Oddziału Akcji Katolic- Październik kiej obchodzili swoje święto patronalne. 01.10. W Urzędowie odbył się Powiatowy Przegląd 27–30.11. Dni Kultury Zdrowotnej w Urzędowie, pod- Twórczości Osób Starszych i Niepełnosprawnych. czas których odbyła się akcja honorowego krwiodawstwa. 12.10. W Ośrodku Kultury w Urzędowie burmistrz Zebrano 10 litrów krwi i zarejestrowano 3 dawców szpiku. miasta wręczył 34 parom małżeńskim obchodzącym złote gody medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie”. 13.10. Maturzyści z urzędowskiego liceum ZSO uczest- Grudzień niczyli w XXXIV Pielgrzymce młodzieży archidiecezji 04–06.12. Rekolekcje adwentowe przeprowadził ks. lubelskiej na Jasną Górę. Kazimierz Podstawka. 13–14.10. Pielgrzymka 87 parafian do Sanktuarium 05.12. Zwycięstwo siatkarek z Urzędowa na rozgrywa- MB Fatimskiej w Zakopanem zorganizowana przez nych w Kocku Mistrzostwach Województwa Lubelskiego POAK. LZS Szkół Ponadgimnazjalnych w siatkówce. 14.10. Otwarcie nowego boiska przy szkole w Bęczynie. 08.12. W kościele parafialnym 320 dzieci otrzymało 16.10. W Szkole Podstawowej w Moniakach odsłonięto paczki od św. Mikołaja. Dwudzieste pierwsze spotkanie tablicę upamiętniającą 100. rocznicę odzyskania przez ze św. Mikołajem zorganizowała Akcja Katolicka. Polskę niepodległości. 09.12. Uroczystości odsłonięcia i poświęcenia Pomnika 17.10. Przeprowadzono gminny przegląd 22. Jesien- Stulecia Odzyskania Niepodległości – Anioła Wolności. nego Konkursu Recytatorskiego, w którym wzięło udział 16.12. Odbył się Świąteczny Kiermasz Misyjny, z któ- 23 uczestników ze szkół podstawowych całej gminy. rego dochód (2475 zł) został przeznaczony na wyposażenie 19.10. Odbyło się uroczyste przekazanie Stypendiów przedszkola w Rezegat k. Armant w Egipcie. Burmistrza Urzędowa dla uczniów za wybitne osiągnięcia 23.12. Na Rynku w Urzędowie przy bożonarodzenio- w nauce, sporcie i artystyczne w minionym roku szkol- wej szopce mieszkańcy miasta spotkali się na wspólnej nym. Stypendia otrzymało około 100 uczniów z całej wigilii. gminy. 26.12. Rozesłanie Kolędników Misyjnych (55 dzieci), 21.10. Wybory samorządowe – wybrano radnych Rady którzy w kolejnych dniach odwiedzili ok. 700 rodzin. Miejskiej w Urzędowie VIII kadencji. Ofiary przeznaczono dla dzieci w Rwandzie i w Burundi.