4 Business Angels

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διπλωματική Εργασία “Business Angels” της ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Φωτεινής (ΑΕΜ: 417)

Εξεταστική Επιτροπή Επιβλέπoυσα: ΚΟΣΜΙΔΟΥ Κυριακή Μέλη: ΒΛΑΧΑΒΑΣ Ιωάννης ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Χρυσολέων

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2014

Πρόλογος

Σήμερα, η Ελληνική οικονομία, επιδιώκοντας την έξοδό της από την ύφεση, έχει ως προτεραιότητα την προώθηση της καινοτόμου επιχείρησης, εξασφαλίζοντάς της τις προϋποθέσεις εξεύρεσης της απαιτούμενης χρηματοδότησης. Αυτό επιτυγχάνεται με κατάλληλη υποκίνηση των κοινωνικών κι επαγγελματικών μονάδων οι οποίες μπορούν να προσφέρουν τη ρευστότητα στην αγορά. Η νέα ιδέα προκειμένου να υλοποιηθεί και να εισαχθεί στην αγορά ως εμπορεύσιμο και κερδοφόρο προϊόν απαιτεί από τον σύγχρονο επιχειρηματία να δράσει με συγκεκριμένο πλάνο. Καταρχήν να μελετήσει τις συνθήκες και σχετικές με την εν λόγω ιδέα, παραμέτρους της αγοράς, ή δυνατόν να τις ποσοτικοποιήσει (απαιτούμενο επενδυτικό κεφάλαιο, κεφάλαιο κίνησης, κόστος κεφαλαίου, ποσότητα παραγωγής, καινοτόμα τεχνολογία, αγορές προς διάθεση του προϊόντος, εφοδιαστικές αλυσίδες, τζίρος πρώτης κυκλοφορίας, ρυθμοί ανάπτυξης πρώτων ετών, κόστος marketing, management, κλπ). Στη συνέχεια, να προβλέψει τις εξελίξεις και τα τυχόν εμπόδια, να καλλιεργήσει προσοδοφόρες συνεργασίες και, να ανακαλύψει την πιο συμφέρουσα πηγή κεφαλαίου σποράς και πρώιμης ανάπτυξης προκειμένου όλα τα προηγούμενα να τεθούν σε εφαρμογή. Επομένως, προϋπόθεση για κάθε στρατηγικό πλάνο κάθε μορφής εξωστρεφούς, καινοτόμου και ανταγωνιστικής επιχειρηματικότητας, η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα μια διατηρήσιμη ανάπτυξη, είναι η εξασφάλιση της χρηματοδότησής του. Εδώ γεννιούνται τα ερωτήματα:  Ποιες είναι οι πηγές χρηματοδότησης  Ποια μορφή χρηματοδότησης προσελκύει η συγκεκριμένη επένδυση  Ποια η πιο συμφέρουσα χρηματοδότηση για τη συγκεκριμένη επένδυση στον συγκεκριμένο χρόνο, δηλαδή στο ξεκίνημα Στόχος της εν λόγω διπλωματικής εργασίας, είναι να παρουσιάσει έναν τρόπο χρηματοδότησης νέων επιχειρήσεων ονόματι “Business Angels”, ή μεταφράζοντας τον όρο στα Ελληνικά, «Άγγελοι Επενδύσεων», που είναι γνωστός και δημοφιλής στο εξωτερικό εδώ και πολλά χρόνια, και ο οποίος θα μπορούσε να κινητοποιήσει κεφάλαια της χώρα μας ή να φέρει ξένα κεφάλαια εντός προς όφελος του «επιχειρείν». Το συγκεκριμένο θέμα είναι επίκαιρο καθώς ακόμη και υπό συνθήκες όπως αυτές που βιώνει η χώρα σήμερα, παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, ο Έλληνας διαθέτει τη

δημιουργική φαντασία, και ευστροφία να καινοτομεί. Γι’ αυτό και οι αρμόδιοι για την οικονομική ανάπτυξη φορείς της Ελληνικής κοινωνίας (Κυβέρνηση, Δημόσιος Τομέας, Τραπεζικός Κλάδος, επενδυτικά ταμεία, κ.α.) θα πρέπει να αντιληφθούν το ρόλο τους, να συνεργαστούν και να συνδράμουν προς τη διευκόλυνση του νέου επιχειρηματία σε ότι αφορά στην πρόσβασή του (σε επίπεδο πληροφόρησης, διοικητικής ευελιξίας κι εξάλειψης ανώφελων γραφειοκρατικών φραγμών) στην πιο κατάλληλη γι’ αυτόν χρηματοδότηση. Ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας στο πεδίο της μετάδοσης τεκμηριωμένης γνώσης είναι εμφανής. Γι’ αυτό και ευχαριστώ εκ βαθέων την επιβλέπουσα, επίκουρη καθηγήτρια, κ. ΚΟΣΜΙΔΟΥ Κυριακή, για τη θεματολογία των μαθημάτων της στο Δ.Π.Μ.Σ., τις άκρως ενδιαφέρουσες διαλέξεις περί των εξελίξεων στα «χρηματοοικονομικά» της χώρας, των τραπεζών, αλλά και των πολιτών, όπως επίσης, για τη δυνατότητα να ασχοληθώ στην παρούσα με ένα πεδίο που λόγω των προαναφερθέντων, με ενθουσιάζει. Οι νέες μορφές χρηματοδότησης παρέχουν τη δυνατότητα έρευνας, συλλογής στοιχείων, κι εξαγωγής συμπερασμάτων προς διευκόλυνση της πληροφόρησης και κατάρτισης που χρειάζονται οι νέοι που επιθυμούν και δύνανται να ασχοληθούν με το «επιχειρείν». Εγκάρδια ευχαριστώ δε, τον υποψήφιο διδάκτορα, κ. ΤΣΟΤΣΟ Ραδάμανθυ, για τη συνδρομή του από την αρχή της εκπόνησης αυτής της εργασίας και μέχρι το πέρας αυτής, τις ουσιαστικές επισημάνσεις, και υποδείξεις του με στόχο την καθοδήγησή μου προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Θεσ/νίκη, 15-09-14 ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ Φωτεινή

Αφιερώνεται στους γονείς μου για την υποστήριξη και την εγκάρδια εμψύχωση που μου προσέφεραν

Περίληψη

Στην παρούσα διπλωματική επιχειρείται μία συγκριτική ανάλυση των μορφών χρηματοδότησης νεοσύστατων εταιριών με επικέντρωση στο θεσμό των «Αγγέλων Επενδύσεων». Μελέτη σχετικών περιπτώσεων νεοφυών επιχειρήσεων στο στάδιο της σποράς ή εκκίνησης οι οποίες συγκέντρωσαν κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές ή δίκτυα «Αγγέλων Επενδύσεων» στη διεθνή σκηνή, αλλά και, στην Ελλάδα. Εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με α) τους παράγοντες επιτυχίας ενός καινοτόμου προϊόντος ή νέας υπηρεσίας στην αγορά, β) τους όρους και προϋποθέσεις εδραίωσης και, αξιοποίησης του θεσμού των Αγγέλων Επενδύσεων στην Ελλάδα, όπως και, γ) τι θέμα θα μπορούσε να ερευνηθεί εκ βαθέων σε μια περαιτέρω έρευνα σχετικά με τη συγκεκριμένη μορφή χρηματοδότησης.

Λέξεις κλειδιά : «Άγγελοι Επενδύσεων», νεοφυείς εταιρίες, καινοτομία και επιχειρηματικότητα.

Summary

A comparative analysis of startups financing forms focusing on "Business Angels". Case studies related to financing startups in a phase of seed or early development and research for markets, which received funds from private investors or “Angels” networks, in the international arena, but also in Greece. Conclusions regarding to a) the success factors of an innovative new product or service in the market, b) the terms and conditions of consolidation and exploitation of the institution of “Business Angels” in Greece, as well as c) what topic could be explored in depth in further research on this form of financing.

Keywords: " Business Angels " startups, innovation and entrepreneurship.

Πίνακας περιεχομένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ...... 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ...... 4

SUMMARY ...... 6

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...... 11

2. ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ...... 14

2.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ...... 15

2.2 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΦΙΛΟΙ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΟΙ ...... 16

2.3 ΆΓΓΕΛΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ (“BUSINESS ANGELS”) ...... 16

2.4 ΘΕΡΜΟΚΟΙΤΙΔΕΣ Η ΕΚΚΟΛΑΠΤΗΡΙΑ (“BUSINESS INCUBATORS”) ...... 16

2.5 ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (VCS) ...... 18

2.6 ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ (JOINT VENTURE) ...... 19

2.7 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ...... 20

2.8 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΝΕΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ ΜΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΓΓΡΑΦΗ ...... 21

2.9 ΕΘΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ...... 21

2.10 CLOUD FUNDING ...... 27

3 ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ ΠΗΓΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ...... 30

4 BUSINESS ANGELS ...... 32

4.1 ΈΝΝΟΙΑ ...... 32

4.2 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ «ΑΓΓΕΛΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ» ...... 37 4.2.1 Πλεονεκτήματα ...... 37 4.2.2 Μειονεκτήματα...... 37

4.3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ ...... 38

5 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ...... 49

5.1 ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΣΚΗΝΗ ...... 49 5.1.1 Daily Grommet ...... 49 5.1.2 Aglocal ...... 54 5.1.3 Curvy Girlz Lingerie L.L.C...... 57

5.1.4 …Η VALERY GAYDOS ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ ...... 60

5.1.5 ΤΟ “COOLEST COOLER” ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΟΥ “KICKSTARTER” ...... 62

5.2 ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ...... 65

5.2.3 LOGMEIN ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΙΑ ...... 68

5.3 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ...... 70

5.3.1 LOCISH ...... 70

5.3.2 TAXIBEAT ...... 75

5.3.3 WARPLY ...... 80

5.3.4 ΝΕΟΣΥΣΤΑΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥΣ ... 85

6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ...... 90

6.1 ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ...... 90

6.2 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ...... 92

6.3 ΓΕΝΙΚΑ ...... 92

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ...... 95

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ...... 95

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ...... 99

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1ΟΣ : ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΕ27 11 ΠΙΝΑΚΑΣ 2ΟΣ : ΓΙΑΤΙ ΟΙ ANGELS ΛΕΝΕ «ΟΧΙ» 33 ΠΙΝΑΚΑΣ 3ΟΣ : Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ BUSINESS ANGELS 35 ΠΙΝΑΚΑΣ 4ΟΣ : ΠΕΙΤΕ «ΟΧΙ» ΟΤΑΝ … 35 ΠΙΝΑΚΑΣ 5ΟΣ : ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ 39 ΠΙΝΑΚΑΣ 6ΟΣ : ΑΡΙΘΜ. ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 42 ΠΙΝΑΚΑΣ 7ΟΣ : ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ «ΟΡΑΤΗΣ» ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ «ΑΓΓΕΛΩΝ» ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΤΟ 2010 42 ΠΙΝΑΚΑΣ 8ΟΣ : ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΟΡΑΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΤΟ 2009/2010 43 ΠΙΝΑΚΑΣ 9ΟΣ : ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ “LOCISH” 72 ΠΙΝΑΚΑΣ 10ΟΣ : Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ STARTUP ETAIΡΙΩΝ 85 ΠΙΝΑΚΑΣ 11ΟΣ : ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ STARTUPS ΑΝΑ ΚΛΑΔΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ 87

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΣΧΗΜΑ 1Ο : ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΟΙΤΙΔΑΣ 17 ΣΧΗΜΑ 2Ο : CROWDFUNDING 26 ΣΧΗΜΑ 3Ο : ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΙΚΤΥΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ 34 ΣΧΗΜΑ 4Ο : ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ “BA” 37 ΣΧΗΜΑ 5Ο : OΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΝ.Α.ΣΤΕΠ. 47 ΣΧΗΜΑ 6Ο : ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ STARTUPS 2013 ΑΝΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ 86

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 1Η : ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΓΙΑ “CLOUD FUNDING” 26 EIKONA 2Η : ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ “CROWDFUNDER” 28 EIKONA 3Η : NEW HAMPSHIRE USA 38 ΕΙΚΟΝΑ 4Η : H ΑΡΧΙΚΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ ΤΗΣ DAILY GROMMET 48 ΕΙΚΟΝΑ 5Η: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ, ΣΥΝΙΔΡΥΤΗΣ ΚΑΙ, Δ.Σ. ΤΗΣ GROMMET 49 ΕΙΚΟΝΑ 6Η : ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΗΣΕ Η DAILY GROMMET 51 ΕΙΚΟΝΑ 7Η : MAKER FAIRE ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΟΙΚΟΥ ΣΤΙΣ ΗΠΑ 51 EIKONA 8Η : ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ AGLOCAL.COM 53 ΕΙΚΟΝΑ 9Η : NAITHAN JONES 53 ΕΙΚΟΝΑ 10Η : ΤΟ ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ AGLOCAL 54 ΕΙΚΟΝΑ 11Η : ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ CURVYGIRLZ LINGERIE L.L.C. ΣΤΟ FACEBOOK 56 ΕΙΚΟΝΑ 12Η : Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ CURVYGIRLZ LINGERIE L.L.C. 57 ΕΙΚΟΝΑ 13Η : VALERY GAYDOS 59 ΕΙΚΟΝΑ 14Η: “COOLEST COOLER” AND “PEBBLE” 61 ΕΙΚΟΝΑ 15Η: Ο RYAN GREPPER 62 ΕΙΚΟΝΑ 16Η: “COOLEST COOLER” AND “PEBBLE” 63 ΕΙΚΟΝΑ 17Η: “COOLEST COOLER” AND “ΚICKSTARTER” 63 ΕΙΚΟΝΑ 18Η : DR IJAD MADISCH, DR SOREN HOFMAYER AND HORST FICKENSCHER 64 ΕΙΚΟΝΑ 19Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ “RESEARCHGATE” 65

ΕΙΚΟΝΑ 20Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ “TRANSFERWISE” 65 ΕΙΚΟΝΑ 21Η : OI ΙΔΡΥΤΕΣ TAAVET HINRIKUS ΚΑΙ KRISTO KAARMANN 66 ΕΙΚΟΝΑ 22Η : ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ “FORBES 2012” O BRANSON ΕΙΝΑΙ Ο ΕΚΤΟΣ (6) ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΟΥ Η.Β. 67 ΕΙΚΟΝΑ 23Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ LOGMEIN 67 ΕΙΚΟΝΑ 24Η : ΟΙ ΙΔΡΥΤΕΣ CEO MICHAEL SIMON AND CTO MARTON ANKA 68 ΕΙΚΟΝΑ 25Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ LOCISH 69 ΕΙΚΟΝΑ 26Η : ΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΗΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ 73 ΕΙΚΟΝΑ 27Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ TAXIBEAT 74 ΕΙΚΟΝΑ 28Η : ΔΡΑΝΔΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ 76 ΕΙΚΟΝΑ 29Η : ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ TAXIBEAT 78 EIKONA 30Η : Ο ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ ΤΗΣ WARPLY 79 EIKONA 31Η : ΟΙ ΙΔΡΥΤΕΣ ΤΗΣ WARPLY, ΔΟΞΑΡΑΣ Ι. ΚΑΙ ΤΟΓΙΑΣ Δ. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ 81 ΕΙΚΟΝΑ 32Η : ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΔΟΞΑΡΑ Ι. ΚΑΙ ΠΑΠΑΔΟΓΚΟΝΑ Γ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΝΟΣ “ONLINE” ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ 82 ΕΙΚΟΝΑ 33Η : “STARTUP” ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ 83 ΕΙΚΟΝΑ 34Η :BUGSENSE 84

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1Ο : STARTUP FINANCING CYCLE 29 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2Ο : ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ – ΡΙΣΚΟ –ΧΡΟΝΟΣ 30 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3Ο : ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ Η.Β. ΚΑΙ ΗΠΑ 40 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4Ο: ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ STARTUPS 2013 ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 88

1. Εισαγωγή

Η Ελλάδα διέρχεται μία περίοδο βαθειάς οικονομικής ύφεσης, και η ελληνική κοινωνία υποφέρει από τα πολύ δυσάρεστα φαινόμενα της φτώχειας και της ανεργίας. Ενδεικτικώς, το 2013, η ανεργία έχει φτάσει το 27% έναντι του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας, ενώ το ποσοστό της όσον αφορά στη νεολαία είναι το υψηλότερο μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών και ξεπερνάει το 60%. Η έλλειψη ρευστότητας των οικονομικών μονάδων είναι εμφανής και επιδρά περιοριστικά στη δραστηριοποίησή τους είτε πρόκειται για οικογένειες είτε για επιχειρήσεις κι οργανισμούς, ακόμη και, δημόσιες υπηρεσίες. Διαπιστώνεται έλλειψη σε ειδικά επενδυτικά κεφάλαια προσανατολισμένα στην προώθηση και ενσωμάτωση της καινοτομίας σε όλους τους τομείς της επιχειρηματικότητας, ήτοι τεχνολογία, μεθόδους, πρακτικές και συστήματα στη διαχείριση εισροών, στην κατασκευή, διακίνηση, μεταποίηση και πιστοποίηση. Διαπιστώνεται επίσης, λόγω της κρίσης, μετανάστευση νέων και ικανών επιστημόνων στο εξωτερικό. Τα παραπάνω αποτελούν πρόσθετους ανασταλτικούς παράγοντες της ανάπτυξης σε συνδυασμό με το υφιστάμενο, δυσμενές φορολογικό πλαίσιο, την έλλειψη αναπτυξιακών νόμων, το σχεδόν ανύπαρκτο προς κατανάλωση, διαθέσιμο εισόδημα από την πλευρά των πολιτών, την ανυπαρξία κινήτρων προς τις εξαγωγικές εταιρίες, το ιδιαίτερα περίπλοκο θεσμικό πλαίσιο των αδειοδοτήσεων, κλπ.

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι επιδόσεις της Ελλάδας σε σχέση με τον μέσο όρο των είκοσι επτά (27) χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επιλεγμένους δείκτες από το σύνολο των δεικτών που συνθέτουν το European Innovation Scoreboard κι αφορούν στο έτος 2013

Πίνακας 1ος : Σύγκριση επιδόσεων Ελλάδας και ΕΕ271

Πηγή: Innovation Union Scoreboard 2013

Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων εντάσσεται στην κατηγορία των πολύ μικρών (0-9 εργαζόμενοι) ή ακόμη και, οικογενειακών επιχειρήσεων. Σημειωτέον ότι, στην Ελλάδα, στον τομέα της βιομηχανίας τριάντα τοις εκατό (30%) των απασχολουμένων εργάζεται σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, όταν στην Πορτογαλία το αντίστοιχο ποσοστό είναι είκοσι τοις εκατό 20% και στη Γερμανία το ποσοστό είναι πέντε τοις εκατό 5% Στόχος της εν λόγω διπλωματικής εργασίας είναι να παρουσιάσει έναν επιτυχημένο στο εξωτερικό θεσμό, τον αποκαλούμενο “Business Angels”. Η λειτουργία των «Αγγέλων Επενδύσεων» στην Ελλάδα μπορεί να καταστεί όλο και πιο χρήσιμη και προσοδοφόρα για την οικονομία και την κοινωνία, αποσκοπώντας στην αξιοποίηση καινοτόμων ιδεών για τη βελτίωση της εξωστρέφειας, και για την καλλιέργεια της μετοχικής κουλτούρας. Προκειμένου ο θεσμός αυτός να έχει μέλλον στην Ελλάδα, πρέπει να εξετασθούν τρεις διαστάσεις:  Η πρώτη διάσταση αναφέρεται στην εξεύρεση τέτοιων επενδυτών σε όλη τη χώρα, οι οποίοι ως έμπειροι ιδιώτες με επιτυχία στον επιχειρηματικό στίβο είναι πρόθυμοι να επενδύσουν σε νέες και καινοτόμες επιχειρήσεις και ιδέες.

1 http://www.espa.gr/elibrary/PA_ESPA_2014_2020.pdf

 Η δεύτερη διάσταση είναι η σύνδεση των επενδυτών με καινοτόμους επιχειρηματίες, ερευνητικά ινστιτούτα και επιχειρήσεις οι οποίοι θα υποβάλουν επενδυτικές προτάσεις προς χρηματοδότηση.  Η τρίτη διάσταση αναφέρεται κυρίως στο οργανωτικό πλαίσιο εντός του οποίου μπορεί να λειτουργήσει ο θεσμός αυτός. Προκειμένου όμως, να γίνει κατανοητός ο τρόπος αυτός της εξεύρεσης χρημάτων, θα αναλυθούν όλοι οι γνωστοί τρόποι χρηματοδότησης για νέες επιχειρήσεις, θα συγκριθούν μεταξύ τους, για να προκύψουν συμπεράσματα περί των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων τους ή του πότε είναι προτιμητέος ο ένας εξ αυτών και πότε ο άλλος. Από μελέτες, θα αναφερθούν στατιστικά δεδομένα και στοιχεία κι από επίκαιρη αρθρογραφία, θα δοθούν περιγραφές περιπτώσεων προκειμένου να καταδειχτεί πότε ο συγκεκριμένος τρόπος είναι αποδοτικός και πότε εγκυμονεί τέτοιους κινδύνους που είναι καλύτερα να αποφεύγεται. Τέλος, θα εξεταστεί κατά πόσο αυτός ο τρόπος χρηματοδότησης έχει παρόν και μέλλον στην Ελληνική πραγματικότητα και ποιες οι μελέτες περιπτώσεων που ήδη, έχουν αναφερθεί στην Ελληνική αρθρογραφία.

Ανάλυση των πηγών χρηματοδότησης, όσον αφορά σε μία νεοσύστατη επιχείρηση, με αναφορά σε συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και, σχετικά στατιστικά στοιχεία, επιχειρούμε αμέσως, παρακάτω:

2. Πηγές Χρηματοδότησης

Μορφές χρηματοδότησης:  Προσωπικά κεφάλαια  Οικογένεια, Φίλοι και γνωστοί («3F»)  «Άγγελοι Επενδύσεων» ή “Business Angels”  Θερμοκοιτίδες  Εταιρίες Επιχειρηματικού Κεφαλαίου (VCs)  Εταιρικές συνεργασίες (Joint Venture)  Τραπεζικός δανεισμός  Προσφορά νέων χρεογράφων με δημόσια εγγραφή  Εθνικά και Ευρωπαϊκά Αναπτυξιακά Προγράμματα  Cloud funding  Κι άλλες Για την ορθή επιλογή του τρόπου χρηματοδότησης, το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πόσο, σε τι και πότε. Πρέπει:  να αναγνωρισθούν οι σχετικοί στόχοι και, οι πιθανοί περιορισμοί  να προσδιοριστεί το χρονικό διάστημα  να γίνει εκτίμηση των φορολογικών συνεπειών  να γίνει εκτίμηση του ρίσκου που προτίθεται να πάρει η επιχείρηση  να προσδιοριστεί η στρατηγική της επιχείρησης (ενεργητική, παθητική ή οικονομική αντασφάλιση)  να γίνει υπολογισμός του χαρτοφυλακίου

Είναι ένα ζητούμενο για την εκάστοτε επιχείρηση η επίτευξη της βέλτιστης κεφαλαιακής διάρθρωσης ούτως ώστε να καταφέρνει τη μεγιστοποίηση της αξίας της. Πρόκειται για την εύρεση ενός συνδυασμού μακροπρόθεσμων πηγών χρηματοδότησης (από μακροπρόθεσμα δάνεια, προνομιούχες και κοινές μετοχές) ο οποίος να ελαχιστοποιεί το συνολικό κόστος κεφαλαίου και με αυτόν τον τρόπο, να μεγιστοποιεί την τιμή της κοινής μετοχής της επιχείρησης (άριστη κεφαλαιακή διάρθρωση). Σύμφωνα με το θεώρημα που ανέπτυξαν το 1958, οι «Modigliani-Miller», σε μια τέλεια αγορά, η αύξηση της χρήσης δανεικών κεφαλαίων οδηγεί σε αύξηση των κερδών και των μερισμάτων ανά μετοχή (μέσω της χρηματοοικονομικής μόχλευσης). Δεδομένου όμως ότι οι παραδοχές του θεωρήματος δεν ισχύουν στην πραγματικότητα, αλλά η αύξηση των δανεικών κεφαλαίων οδηγεί σε αύξηση του χρηματοοικονομικού κινδύνου, γεγονός που έχει ως συνέπεια την αύξηση του κόστους του κοινού μετοχικού κεφαλαίου, είναι πάντοτε ζητούμενο για την επιχείρηση η όσο το δυνατόν, καλύτερη κεφαλαιακή διάρθρωση αυτής.2 Γενικότερα, θα λέγαμε πως η χρήση ξένων κεφαλαίων ενισχύει την αποτελεσματικότητα της επιχείρησης υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι το μέσο πραγματικό κόστος τους είναι μικρότερο της αποδοτικότητας των συνολικών κεφαλαίων3

2.1 Προσωπικά κεφάλαια Για έναν νέο επιχειρηματία, το να συστήσει την επιχείρησή του με ίδια κεφάλαια είναι σχεδόν απίθανο δεδομένου ότι, στο ξεκίνημά του το σύνηθες είναι να μην τα διαθέτει. Όπως επίσης, φέρει μεγάλο ρίσκο (ή όλα ή τίποτα), καθώς μπορεί οι προσδοκίες του να μην ευοδωθούν είτε γιατί η ιδέα του δεν θα βρει την ανταπόκριση που περιμένει είτε γιατί δεν έχει το “Know How” προκειμένου να την υλοποιήσει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Τις περισσότερες φορές, σε μια νέα επιχείρηση τα ίδια κεφάλαια αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό της απαιτούμενης χρηματοδότησης.

2 "el.wikipedia.org/wiki/Κεφαλαιακή_διάρθρωση"

3 http://www.epistimonikomarketing.gr/xrimatodotiki-misthosi-kai-trapezikos-daneismos/

2.2 Οικογένεια, Φίλοι και Γνωστοί Για έναν επιχειρηματία στο ξεκίνημά του, το να συλλέξει κεφάλαια από συγγενείς, φίλους και γνωστούς, είναι λίγο πιο πιθανό από την προηγούμενη περίπτωση. Φέρει δε, λίγο λιγότερο ρίσκο. Τα κεφάλαια αυτά στην καλύτερη των περιπτώσεων, επαρκούν μόνον για την εκκίνηση. Άμεσα ο επιχειρηματίας θα πρέπει να στραφεί σε άλλες μορφές χρηματοδότησης.

2.3 Άγγελοι Επενδύσεων (“Business Angels”) Σε μία νεοσύστατη επιχείρηση, ιδιώτες επενδυτές προσφέρουν κεφάλαια και σε πολλές περιπτώσεις, τεχνογνωσία και εμπειρία στη διοίκηση και οργάνωσή της, αποβλέποντας στην ταχεία ανάπτυξή της και στην αύξηση της υπεραξίας της. Όσον αφορά όμως, στην ανεύρεση τέτοιων κεφαλαίων, είναι απλά λίγο πιο εύκολη από τις προηγούμενες κατηγορίες κεφαλαίων

2.4 Θερμοκοιτίδες ή Εκκολαπτήρια (“Business Incubators”) Ο θεσμός αυτός μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία ίδρυσης νέων καινοτομικών επιχειρήσεων οι οποίες αποκτούν ευχέρεια εισόδου και ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους σε κατάλληλα διαμορφωμένους και εξοπλισμένους χώρους των αποκαλούμενων «Θερμοκοιτίδων». Συγχρόνως παρέχονται στις επιχειρήσεις αυτές οι αναγκαίες διευκολύνσεις και συμβουλευτικές υπηρεσίες για την είσοδο και σταθεροποίησή τους στην αγορά κατά τα πρώτα κρίσιμα χρόνια λειτουργίας τους, δηλαδή για ένα χρονικό διάστημα τριών (3) έως πέντε (5) ετών. Σε αντάλλαγμα, η «Θερμοκοιτίδα» παίρνει ένα ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας ή, σε μία περισσότερο ατελή μορφή «Θερμοκοιτίδας» (που όμως συναντιέται στη χώρα μας), απλώς κάποιο ενοίκιο από τη νέα επιχείρηση. 16

Στη συνέχεια οι επιχειρήσεις αυτές μετακινούνται σε δικούς τους επαγγελματικούς χώρους και τη θέση τους στην εκάστοτε «Θερμοκοιτίδα» καταλαμβάνουν άλλες νεώτερες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, όπου οι «Θερμοκοιτίδες» αυτές λειτουργούν οργανωμένα και με το κατάλληλο στελεχιακό δυναμικό, έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα τόσο για τις ίδιες όσο κυρίως σε ότι αφορά στη δημιουργία βιώσιμων και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στο χώρο της παραγωγής καινοτομικών προϊόντων και υπηρεσιών. Οι «Θερμοκοιτίδες» διακρίνονται σε: •Τεχνολογικές Θερμοκοιτίδες που στοχεύουν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και συνήθως βρίσκονται στο περιβάλλον Τεχνολογικών Επιστημονικών Πάρκων •Εξειδικευμένες Θερμοκοιτίδες οι οποίες φιλοξενούν επιχειρήσεις ενός συγκεκριμένου αντικειμένου. Αναφέρεται ως παράδειγμα η Θερμοκοιτίδα Agripolis στην Πάντοβα της Ιταλίας που προωθεί την αγροτική ανάπτυξη •Θερμοκοιτίδες που δημιουργούνται για τη διευκόλυνση μικρών νέων θυγατρικών ή για την εκκίνηση εμπορικών προσπαθειών από το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης (R & D) μιας μεγάλης εταιρείας. Οι περισσότερες περιπτώσεις Θερμοκοιτίδων αποτελούν τμήμα ενός Τεχνολογικού Πάρκου και είναι άμεσα συνδεδεμένες με Πανεπιστήμια και σε ορισμένες περιπτώσεις με Τεχνολογικά Ιδρύματα Βασική υπογράμμιση, αποτελεί το γεγονός ότι οι Θερμοκοιτίδες, σε αντίθεση με τα Τεχνολογικά Πάρκα - μέσα στα οποία συνήθως περιλαμβάνονται - δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Επίσης η μορφή μιας Θερμοκοιτίδας καθορίζεται από ένα συνδυασμό βασικών παραγόντων: δηλαδή, των αποτελεσμάτων που αναμένει από τη λειτουργία της, των μορφών της βοήθειας που παρέχει στις επιχειρήσεις – ενοίκους της, και τέλος, των κύριων πηγών χρηματοδότησής της.

Η αλληλεπίδραση των παραπάνω παραγόντων καταγράφεται στο παρακάτω σχήμα : Σχήμα 1o4

2.5 Εταιρίες Επιχειρηματικού Κεφαλαίου (VCs) Νέα ή ταχέως αναπτυσσόμενη επιχείρηση, μη εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, μπορεί να αντλήσει κεφάλαια από κάποια εταιρία Venture Capital, η οποία επενδύει με αντάλλαγμα τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας που χρηματοδοτεί (συνήθως κυμαίνεται στα επίπεδα του 30%). Πρόκειται για επενδύσεις μεσο-μακροπρόθεσμες (μεταξύ 3 και 7 ετών), υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου.5

4"www.ikariamag.gr/τι-είναι-θερμοκοιτίδες-καινοτόμων-επιχειρήσεων"

5 http://ikaros.teipir.gr/ske/tropoi_xrimatodotisis.htm#Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Venture Capital) 18

Παραδείγματα επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύουν ότι ο εν λόγω θεσμός τις οδηγεί σε εντυπωσιακή ανάπτυξη, ταχύτερη των ανταγωνιστών τους. Τέτοιες περιπτώσεις ραγδαίως αναπτυσσόμενων εταιριών είναι στο εξωτερικό οι: Microsoft, Amazon και Yahoo!, ενώ στην Ελλάδα οι: Goody's, Γερμανός και Chipita.6

2.6 Εταιρικές συνεργασίες (Joint Venture) Μία νέα επιχείρηση μπορεί να δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της συνεργασίας δύο ή περισσοτέρων εταιριών οι οποίες συνεισφέρουν η καθεμία το συγκριτικό τους πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων ήτοι κεφάλαια, στελέχη, τεχνολογία ή τεχνογνωσία.7 Δεδομένου ότι το κόστος ίδρυσης νέας επιχείρησης είναι ιδιαίτερα υψηλό, μια επιχείρηση συνεργασίας επιτρέπει σε δύο ή περισσότερα μέρη να μοιραστούν το βάρος, καθώς και τα κέρδη που προκύπτουν.

6 http://www.hvca.gr/venture-capital/ti-einai-to-venture-capital-to-private-equity.html 7 ) http://www.aueb.gr/users/milliou/Section%201.pdf 19

2.7 Τραπεζικός δανεισμός Το πιο σύνηθες για μία επιχείρηση είναι να καταφύγει στον τραπεζικό δανεισμό προς εξεύρεση χρηματοδότησης. Οι τράπεζες προσφέρουν δύο μεγάλες κατηγορίες δανείων προς τις επιχειρήσεις: Τα δάνεια κεφαλαίου κίνησης και τα μακροπρόθεσμα δάνεια.8 Τα δάνεια κεφαλαίου κίνησης αποσκοπούν στην κάλυψη των αναγκών ρευστότητας της επιχείρησης και είναι από τη φύση τους μικρής διάρκειας. Ενώ αντίθετα τα μακροπρόθεσμα δάνεια είναι μακράς διάρκειας και παρέχονται προκειμένου να χρηματοδοτήσουν την επαγγελματική στέγη κι εξοπλισμό της επιχείρησης. Ο δανειολήπτης προκειμένου να επιλέξει μεταξύ των διαφόρων τύπων δανείου, πρέπει να συνεκτιμήσει στοιχεία όπως το επιτόκιο, η διάρκεια, τα έξοδα, οι απαιτούμενες διασφαλίσεις, η προσφερόμενη περίοδος χάριτος, το ύψος της δόσης και η φορολογική αντιμετώπιση.9 Σημειωτέον πως λόγω της μεγαλύτερης διάρκειας αποπληρωμής ενός μακροπρόθεσμου δανείου, το επιτόκιό του είναι συνήθως χαμηλότερο από το αντίστοιχο επιτόκιο ενός δανείου για Κεφάλαιο Κίνησης. Συνήθως, οι τράπεζες παρέχουν στις νέες επιχειρήσεις περίοδο χάριτος μέχρι δύο έτη, διάστημα κατά το οποίο οφείλουν να καταβάλουν μόνον τους τόκους ή μικρότερες δόσεις και όχι το κεφάλαιο, το οποίο γίνεται απαιτητό στη συνέχεια. Όσον αφορά στα έξοδα δανεισμού, αυτά συνήθως δεν ξεπερνούν το 1% του δανείου. Όσον αφορά στις Ελληνικές τράπεζες, μετά την ανακεφαλαιοποίηση, μπορούν άμεσα και με επάρκεια, να ανταποκριθούν στον ρόλο τους και να παράσχουν την απαραίτητη ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, χρηματοδοτώντας επιχειρήσεις με ποσά συνολικού εκτιμώμενου ύψους τριάντα (30) δισεκατομμυρίων ευρώ (χρηματοδότηση συμβατή με τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 9%).

8 http://ikaros.teipir.gr/ske/tropoi_xrimatodotisis.htm 9http://www.epistimonikomarketing.gr/xrimatodotiki-misthosi-kai-trapezikos- daneismos/η

2.8 Προσφορά νέων χρεογράφων με δημόσια εγγραφή Μία επιχείρηση εκδίδει και θέτει σε δημόσια κυκλοφορία, νέα χρεόγραφα (Initial Public Offering) προκειμένου να αυξήσει τα χρήματα του ταμείου της. Συχνά σε μια τέτοια κίνηση προβαίνουν οι μικρότερες και πιο νέες εταιρίες οι οποίες βρίσκονται σε αναζήτηση κεφαλαίων προκειμένου να επεκταθούν. Προϋπόθεση για να πραγματοποιήσει δημόσια προσφορά είναι να λάβει τη σχετική άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Στην προσφορά νέων χρεογράφων με δημόσια εγγραφή, η εταιρία-εκδότης ίσως εξασφαλίσει τις υπηρεσίες μιας συμβουλευτικής εταιρίας προκειμένου να τη βοηθήσει στο να αποφασίσει τον τύπο χρεογράφων που θα εκδώσει, την πιο συμφέρουσα τιμή και τη χρονική στιγμή που θα τα προωθήσει στην αγορά. Για έναν επενδυτή δεν είναι καθόλου εύκολο να προβλέψει πως θα κινηθεί η απόδοση των χρεογράφων μιας σχετικά νεοσύστατης επιχείρησης την πρώτη μέρα των συναλλαγών. Επίσης, ο επενδυτής δυσκολεύεται να καθορίσει την πορεία των χρεογράφων στο εγγύς μέλλον, καθώς τα δεδομένα που οφείλει να λάβει υπόψη του, ποικίλλουν. Επομένως, μια ΙΡΟ μπορεί να αποδειχτεί ριψοκίνδυνη επένδυση. Όσον αφορά δε, στην εταιρία-εκδότη, η οποία συνήθως, είναι αναπτυσσόμενη, η κίνηση αυτή προσθέτει αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική αξία των χρεογράφων της στην αγορά.

2.9 Εθνικά και Ευρωπαϊκά Αναπτυξιακά Κεφάλαια Τα συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Κεφάλαια από Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς πόρους αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο επίτευξης της επιζητούμενης συνοχής στο πλαίσιο της Ευρώπης του 2020. Τα Κεφάλαια αυτά παρέχουν στήριξη σε πιθανολογούμενες, βιώσιμες επενδύσεις μέσω δανείων, εγγυήσεων, κι άλλων χρηματοοικονομικών μηχανισμών, ενδεχομένως σε συνδυασμό με την τεχνική υποστήριξη, τις επιδοτήσεις επιτοκίου και τις επιδοτήσεις των συναφών εξόδων. Την περίοδο 1994-99, τα διαρθρωτικά ταμεία χρησιμοποίησαν διάφορα χρηματοοικονομικά μέσα προκειμένου να ενισχύσουν τις επενδύσεις. Την περίοδο του 2007-13, αυξήθηκε η συνδρομή τους για την προώθηση των επενδύσεων, ενώ σήμερα, αντιπροσωπεύουν το πέντε τοις εκατό (5%) του συνολικού Ευρωπαϊκού Ταμείου

Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Την περίοδο 2014-20, ενόψει της οικονομικής κρίσης, αναμένεται να διαδραματίσουν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο.10 Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια της πολιτικής της συνοχής της Ε.Ε., τη χρονική περίοδο 2007-13, αναπτύχθηκαν από κοινού, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση περιφερειακής πολιτικής), τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, τέσσερις (4) πρωτοβουλίες Δύο από αυτές αφορούν την προώθηση μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής (Jeremie και Jessica), ενώ οι άλλες δύο (Jaspers και Jasmine) λειτουργούν ως μέσα παροχής τεχνικής βοήθειας. Όσον αφορά στη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises), είχε την περίοδο 2007-2013, πρωταγωνιστικό ρόλο. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), στα πλαίσια του JEREMIE, προωθεί κεφάλαια σε ταμεία δανειοδοτήσεων, εγγυήσεων ή VC’s, προκειμένου να τα επενδύσουν σε επιχειρήσεις. Λόγω του ότι η ενίσχυση που παρέχεται στις επιχειρήσεις είναι επιστρεπτέα, η χρηματοδότηση κατευθύνεται σε επενδύσεις που θα αποφέρουν κέρδη. Το πρόγραμμα JEREMIE λειτουργεί ως μία δεξαμενή κονδυλίων η οποία μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί αρκετές φορές, ανακυκλώνοντας τις δημόσιες χρηματοδοτήσεις, κι επιτυγχάνοντας τη χρηματοοικονομική μόχλευση των δημόσιων πόρων που διατίθενται σε ΜΜΕ. Αποτελεί μια βιώσιμη εναλλακτική λύση σε σχέση με τον παραδοσιακό τρόπο ενίσχυσης των επιχειρήσεων με επιχορηγήσεις.11 Μέσω του JEREMIE, δανειοδοτικά ταμεία, ταμεία εγγυήσεων ή VC’s, μπορούν να συνεισφέρουν:  στη σύσταση νέων επιχειρήσεων ή την επέκταση υφιστάμενων·  στην πρόσβαση επιχειρήσεων (ιδίως ΜΜΕ) σε επενδυτικά κεφάλαια, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό και τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους, την ανάπτυξη νέων προϊόντων, την εξασφάλιση και τη διεύρυνσή της πρόσβασής τους στην αγορά·  στην προσανατολισμένη στις επιχειρήσεις έρευνα και ανάπτυξη, τη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας.  στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των παραγωγικών δομών, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι μιας οικονομίας χαμηλού άνθρακα·

10 http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/fin_inst/index_en.cfm

11 http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm#3

 στις παραγωγικές επενδύσεις που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους.12· Η πρωτοβουλία JEREMIE προωθεί στην αγορά τα παρακάτω χρηματοοικονομικά εργαλεία: α) Funded Risk Sharing - αφορά σε χορήγηση δανείων έως πεντακόσιες χιλιάδες ευρώ (€500.000) κι απευθύνεται σε πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις. Οι επιλεγέντες Ενδιάμεσοι Οργανισμοί (Τράπεζες, VC’s, κ.α.) συνεισφέρουν αντίστοιχο με τη δημόσια δαπάνη ποσό ώστε να επιμεριστεί ο κίνδυνος και να μειωθούν οι απαιτούμενες εξασφαλίσεις για τη χορήγηση των δανείων, ενώ παράλληλα εφαρμόζεται η χορήγηση μειωμένου σε σχέση με την αγορά επιτοκίου. β) Microfinance - αφορά σε χορήγηση πιστώσεων έως είκοσι πέντε χιλιάδες ευρώ (€25.000) σε πολύ μικρές επιχειρήσεις. Και εδώ, οι επιλεγέντες Ενδιάμεσοι Οργανισμοί (Τράπεζες) συνεισφέρουν αντίστοιχο με τη δημόσια δαπάνη ποσό ώστε να επιμεριστεί ο κίνδυνος και να μειωθούν οι απαιτούμενες εξασφαλίσεις για τη χορήγηση των δανείων, ενώ παράλληλα εφαρμόζεται η χορήγηση μειωμένου σε σχέση με την αγορά επιτοκίου. Και, γ) Equity risk capital financing– αφορά σε χορήγηση κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών. Στην Ελλάδα, για πρώτη φορά μέσω του JEREMIE, κινητοποιούνται και, ιδιωτικά κεφάλαια ακόμα και από το εξωτερικό ούτως ώστε οι νέοι επιστήμονες, το αξιόλογο νέο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και, νεοφυείς (σε πολύ πρώιμο στάδιο ανάπτυξης) επιχειρήσεις τεχνολογικής καινοτομίας, όπως και, υπάρχουσες εταιρίες στον τομέα της πληροφορικής και της τεχνολογίας, να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση για επενδύσεις σε καινοτόμες αγορές.13 Πέρα όμως, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και τα χρηματοοικονομικά μέσα που παρέχει, κάθε χώρα της Ε.Ε. έχει το δικό της Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ), το οποίο απορροφά κεφάλαια από διάφορα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και τα κατανέμει σε εκείνους τους κλάδους της οικονομίας των οποίων την ανάπτυξη στοχεύει να επιτύχει. Οι προτεραιότητες στο πλαίσιο αυτού του ΕΣΠΑ είναι το ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο, η καινοτομία, η κοινωνία της γνώσης, το περιβάλλον και η διοικητική αποδοτικότητα.

12 http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm#2

13 http://www.antagonistikotita.gr/greek/prokResultsFull.asp?id=91

Το 2013, η χώρα μας κατετάγη τρίτη (3η ) μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις απορροφήσεις του ΕΣΠΑ, από τη 18η θέση στην οποία βρισκόταν το 2012.14 Με κεφάλαια από διάφορα διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε., το ΕΣΠΑ χρηματοδοτεί την ελληνική οικονομία εστιάζοντας σε παραγωγικούς, ανταγωνιστικούς και εξωστρεφείς κλάδους, όπως ο τουρισμός, ο αγροδιατροφικός τομέας, η μεταποίηση και οι υπηρεσίες υψηλής εγχώριας προστιθέμενης αξίας, ώστε να αυξηθεί η κλίμακα/το μέγεθος των μονάδων παραγωγής, να επιταχυνθεί η εισαγωγή νέων προϊόντων/υπηρεσιών που δημιουργούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα και τις επιμέρους περιφέρειες και ενσωματώνουν νέα γνώση, παράγοντας προϊόντα υψηλής ποιότητας και ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ενισχύσεις κατευθύνονται σε επιλεγμένα πεδία οικονομικής δραστηριότητας, με προτεραιότητες όπως η καινοτομία, η παραγωγή και η αξιοποίηση της νέας επιστημονικής και τεχνολογικής γνώσης και το άνοιγμα σε νέες αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. Διευκολύνεται η πρόσβαση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε διαφοροποιημένες μορφές χρηματοδοτικής στήριξης ανάλογα με τις ανάγκες που αντιμετωπίζουν στα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής τους και, η δημιουργία μηχανισμών υποστήριξης των επιχειρήσεων στα κρίσιμα σημεία των διαδικασιών παραγωγής και εμπορίας. Όσον αφορά δε, στην τρέχουσα πραγματικότητα στην Ελλάδα και το νέο ΕΣΠΑ, σύμφωνα με μελέτη του Ισραηλινού Οργανισμού YOZMA, η εφαρμογή της πολιτικής ενίσχυσης των επιχειρήσεων για δράσεις έρευνας και καινοτομίας μπορεί να αυξήσει το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) κατά τέσσερα (4) δισεκατομμύρια ευρώ, να δημιουργήσει τριάντα δύο χιλιάδες (32.000) νέες θέσεις εργασίας, να προκαλέσει ανάσχεση της μετανάστευσης κι επαναπατρισμό επιστημόνων που έφυγαν λόγω της κρίσης από τη χώρα.15 Το 1993 ήταν η χρονιά που ξεκίνησε ο οργανισμός “ΥΟΖΜΑ” τη δράση του και σήμερα, χαίρει παγκόσμιας αναγνώρισης ως ο ιδρυτής των VC’s στο Ισραήλ. Η ομάδα διοίκησής του, έχει συνολικά πάνω από εβδομήντα (70) χρόνια εμπειρίας στο να

14 http://www.espa.gr/elibrary/PA_ESPA_2014_2020.pdf

15"www.emea.gr/οι-προτάσεις-του-yozma-για-την-στήριξη-και/397095"

επενδύει άμεσα σε υψηλής τεχνολογίας προϊόντα. Περηφανεύεται για την εμπιστοσύνη την οποία αποπνέει στον κόσμο των επιχειρήσεων και, στις εταιρίες του χαρτοφυλακίου του, ως πραγματικός συνέταιρος και επενδυτής «προστιθέμενης αξίας». Τον Οκτώβριο του 2013, σε επίσκεψη κυβερνητικού κλιμακίου της Ελλάδας στο Ισραήλ, ζητήθηκε από τον Ισραηλινό Οργανισμό “ΥΟΖΜΑ” να αναλάβει την εκπόνηση εξειδικευμένων μελετών για τη διαμόρφωση στην Ελλάδα, στρατηγικής καινοτομίας και χρηματοδότησης της επιχειρηματικότητας, όπως κι έγινε. Η μελέτη προτείνει να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις με στόχο την έρευνα και την καινοτομία με ποσό συνολικού ύψους ένα δισεκατομμύριο δέκα επτά εκατομμύρια ευρώ (€1.017.000.000) την επταετία του νέου ΕΣΠΑ (2014 -2020), χρήματα τα οποία εάν επενδυθούν μαζί με ιδιωτικά κεφάλαια μπορούν να φέρουν αποδόσεις εις το διπλάσιο των αρχικών. Το αποτέλεσμα της μελέτης αναλύεται σε πέντε (5) άξονες πολιτικής:  Έμφαση στο θεσμό των εταιριών επιχειρηματικών κεφαλαίων (VC’s) με κεντρικό άξονα το Ταμείο Νέας Οικονομίας (ΤΑΝΕΟ).  Σύσταση θέσης Συντονιστή Τεχνολογίας (Chief Technology Officer) ο οποίος θα συντονίζει σε κεντρικό επίπεδο θέματα τεχνολογίας και καινοτομίας και, θα στελεχωθεί από άτομο με κύρος.  Σύνδεση της επιστημονικής έρευνας που συντελείται στα Πανεπιστήμια με τις επιχειρήσεις και την παραγωγή, με τη δημιουργία, στελέχωση κι οργάνωση γραφείων μεταφοράς τεχνογνωσίας στην επιχειρηματικότητα.  Αξιοποίηση του θεσμού των θερμοκοιτίδων, προκειμένου να βοηθηθούν νεοφυείς επιχειρήσεις σε κλάδους της οικονομίας όπου υπάρχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα.  Διαμόρφωση πλαισίου λειτουργίας και παροχή κινήτρων για «Αγγέλους Επενδύσεων» “BA” οι οποίοι επενδύουν σε επιχειρήσεις με ερευνητικές δραστηριότητες. Δίνεται ιδιαίτερη βάση στη διαμόρφωση πλαισίου λειτουργίας των «Αγγέλων Επενδύσεων», το οποίο να είναι ανάλογο του καθεστώτος που εφαρμόζεται σε χώρες όπως Ισραήλ, ΗΠΑ, κι Ολλανδία και σχετικές μελέτες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.). Όσον αφορά στο πλαίσιο των «Αγγέλων» περιλαμβάνει:  Πιστοποίηση των Αγγέλων Επενδύσεων με θέσπιση ελάχιστων προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούν (ως προς τα κεφάλαια και την εμπειρία που διαθέτουν)

 Θέσπιση κινήτρων για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων. Κίνητρο παραδείγματος χάριν, μπορεί να είναι η φοροαπαλλαγή. Η επένδυση να εκπίπτει από το φορολογητέο εισόδημα του ατόμου ή της επιχείρησης που διαθέτει τα κεφάλαια.  Δημιουργία μητρώου επενδύσεων μέσω του οποίου θα παρακολουθείται η πορεία της επένδυσης και θα πιστοποιείται η επιλογή του επενδυτή για τις φοροαπαλλαγές (π.χ., δεν θεωρείται «Άγγελος Επενδύσεων» κάποιος που προσφέρει κεφάλαιο για έξι μήνες)  Θέσπιση περιορισμών και προς την πλευρά της επιχείρησης που χρηματοδοτείται, δηλαδή προκειμένου μία επένδυση να χαρακτηριστεί ως «Επένδυση Αγγέλων», θα πρέπει οι δαπάνες για έρευνα κι ανάπτυξη της λαμβάνουσας κεφαλαίων επιχείρησης, να καλύπτουν τουλάχιστον το εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου των δαπανών της, εκ των οποίων το εβδομήντα τοις εκατό (70%) εντός της χώρας, δηλαδή το σαράντα εννέα τοις εκατό των συνολικών δαπανών της να δαπανηθεί για έρευνα, καινοτομία κι ανάπτυξη εντός της Ελλάδας (70% * 70% = 49%), κι επίσης το εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου να είναι σε μισθούς προσωπικού υψηλής προστιθέμενης αξίας ετησίως.

2.10 Cloud Funding Σχήμα 2o: Crowdfunding16

“Cloud funding” ή “crowd source capital” ή “social funding” είναι κεφάλαια τα οποία μέσω του διαδικτύου και της κοινωνικής δικτύωσης, επενδύονται σε επιχειρηματικές ή δημιουργικές ιδέες17. Νέοι μουσικοί, συγγραφείς, σκηνοθέτες, προγραμματιστές, σχεδιαστές, εφευρέτες, μη-κερδοσκοπικοί οργανισμοί και, φιλανθρωπικά ιδρύματα, απευθύνονται σε πλατφόρμες του διαδικτύου μέσω των οποίων διαφημίζονται και, βρίσκουν χρηματοδότες μεταξύ του κοινού του διαδικτύου. Τέτοιες εφαρμογές είναι οι: IndieGoGo, Invested.in, Kickstarter, Pledge Music, SellaBand και Spot.Us.

Εικόνα 1η: Πλατφόρμες για “Cloud funding”

16 http://www.hongkiat.com/blog/crowdfunding-guide/

17 http://www.crowdsourcing.org/editorial/crowdfunding-its-no-longer-a-buzzword/32268

To 2003, ξεκίνησε στις ΗΠΑ, η “ArtistShare”, η πρώτη πλατφόρμα για “crowdfunding”, προκειμένου το κοινό του διαδικτύου να χρηματοδοτήσει την τέχνη. Στη συνέχεια, πολλές τέτοιου είδους πλατφόρμες άντλησης κεφαλαίων, άρχισαν να κερδίζουν έδαφος όπως: ChipIn(2005), EquityNet(2005), Pledgie(2006), Sellaband(2006), IndieGoGo(2008), GiveForward(2008), FundRazr(2009), Kickstarter(2009), RocketHub(2009), Fundly(2009), GoFundMe(2010), Appsplit(2010), Microventures(2010) και, Fundageek(2011).181920 Παραδείγματος χάριν το 2008 ξεκίνησε τη λειτουργία της η πλατφόρμα “IndiGoGo” για να αξιοποιήσει το κοινωνικό μάρκετινγκ21 με την άποψη ότι θα εκδημοκρατίσει τον δανεισμό. Μέχρι σήμερα, έχει συνεισφορές από εκατόν είκοσι (120) χώρες με συμμετοχές σε περισσότερα από πέντε χιλιάδες (5.000) έργα. Η άντληση κεφαλαίων για ένα έργο κυμαίνεται από πεντακόσια ($500) έως είκοσι πέντε χιλιάδες δολάρια ($25.000) με μέσο στόχο επίτευξης τα πέντε χιλιάδες δολάρια ($5.000). Η διαδικασία προώθησης του έργου μέσω μιας τέτοιου είδους πλατφόρμας, είναι απλή. Ο εκάστοτε επιχειρηματίας δημιουργεί έναν λογαριασμό και, μία ιστοσελίδα όπου περιγράφει με τρόπο δελεαστικό την ιδέα του προκειμένου να αντλήσει τα κεφάλαια - στόχο, παρέχοντας «επιπλέον προνόμια» στους συνεισφέροντες. Πολλές φορές χρησιμοποιεί βίντεο, γεγονός που έχει αποδειχτεί πως αυξάνει την επιθυμητή χρηματοδότηση κατά πολύ. Κάποιοι επενδύουν απλώς και μόνον επειδή τους αρέσει η ιδέα – έργο ενώ άλλοι επειδή προσελκύονται από το όποιο «προνόμιο» παρέχεται ως κίνητρο στους χρηματοδότες. Οι συνεισφορές είναι της τάξης από πενήντα ($50) ή εβδομήντα ($70) έως και τριακόσια ($300) ή τετρακόσια ($400) δολάρια. Κάθε πλατφόρμα εισπράττει διαφορετική αμοιβή για την παροχή υπηρεσιών της ως ενδιάμεσου μεταξύ του επιχειρηματία ή δημιουργού και του διαδικτυακού επενδυτικού κοινού. Συνήθως η αμοιβή είναι γύρω στο πέντε τοις εκατό (5%) της συνολικής χρηματοδότησης2223. Επιπλέον τα τέλη των επεξεργαστών των πληρωμών με ασφάλεια, ανέρχονται σε περίπου τρία με πέντε τοις εκατό (3-5%).

18 http://knowledge.wharton.upenn.edu/article/can-you-spare-a-quarter-crowdfunding-sites-turn-fans-into- patrons-of-the-arts/

19 http://en.wikipedia.org/wiki/Crowdfunding

20 http://www.hongkiat.com/blog/crowdfunding-sites/

21 http://www.thefundraisingauthority.com/internet-fundraising/crowd-funding-your-non-profit/

22 http://go.indiegogo.com/pricing-fees

Μεταξύ των εφαρμογών αυτών υπάρχουν και οι “equity-based crowdfunding” πλατφόρμες όπως η “crowdfunder”, “circleup”, κ.α., μέσω των οποίων νέοι επιχειρηματίες συναντούν διαδικτυακά ιδιώτες επενδυτές, προσφέροντας ως δέλεαρ μέρος της νεοσύστατης εταιρίας τους. Επειδή οι πλατφόρμες αυτές, συγκεντρώνουν με επιμέλεια όλα τα ενδιαφέροντα στοιχεία που αφορούν στις καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες τη χρηματοδότηση των οποίων επιδιώκουν, γι’ αυτό οι «Άγγελοι επενδυτές» τις επισκέπτονται και επενδύουν μέσω αυτών εξοικονομώντας χρόνο και, προσπάθεια. Διαφορετικά θα ξόδευαν αμέτρητες ώρες και κόπο να συναντήσουν τους επίδοξους, καλά προετοιμασμένους να αντιμετωπίσουν την αγορά, επιχειρηματίες.24 Έτσι, γίνεται κατανοητό πως το “cloudfunding” αποτελεί έναν άλλο τρόπο συνάντησης νέων επιχειρηματιών και «Αγγέλων Επενδύσεων», ο οποίος τελευταία λειτουργεί με ιδιαίτερη επιτυχία.25

Εικόνα 2η: Πλατφόρμα “Crowdfunder”

Μετά τα παραπάνω είμαστε σε θέση να παραθέσουμε σχέδια, που απεικονίζουν συγκριτικά τη θέση των διαφόρων μορφών χρηματοδότησης είτε από την πλευρά του επιχειρηματία είτε από την πλευρά του επενδυτή λαμβάνοντας υπόψη διαφόρους παραμέτρους, δηλαδή:

23 https://www.kickstarter.com/learn?ref=nav 24http://www.forbes.com/sites/ryancaldbeck/2013/08/07/crowdfunding-why-angels- venture-capitalists-and-private-equity-investors-all-may-benefit/ 25 http://www.forbes.com/sites/wilschroter/2014/05/02/meet-7-angel-investors-who-love-crowdfunding/

3 Συγκρίσεις πηγών χρηματοδότησης

1. Παράμετροι: α) στον κάθετο άξονα η απόδοση της επένδυσης (προστιθέμενη αξία) & β) στον οριζόντιο άξονα το στάδιο ανάπτυξης της επιχείρησης. Γίνεται εμφανές ότι κατά το στάδιο της σποράς η επιχείρηση μπορεί να βρει κεφάλαια είτε από τους φίλους_οικογένεια_γνωστούς είτε από τους «Αγγέλους Επενδύσεων» οι οποίοι θα εμπιστευθούν το επιχειρηματικό πλάνο προσδοκώντας πολλαπλάσιο της επένδυσης κέρδος στο μέλλον Σε επόμενα στάδια της πρώιμης ανάπτυξης, τη σκυτάλη παραλαμβάνουν οι Εταιρίες Επιχειρηματικών Κεφαλαίων ή οι Εταιρικές Συνεργασίες.

Διάγραμμα 1ο26

26 http://www.angelinvestmentnetwork.net/2011-09/chart-the-startup-financing-cycle

2. Παράμετροι: α) στον κάθετο άξονα οι ανάγκες για κεφάλαιο, β) στον οριζόντιο άξονα το στάδιο ανάπτυξης της επιχείρησης & γ) στην καμπύλη το ρίσκο της επένδυσης. Από την πλευρά του επενδυτή, το ρίσκο είναι μεγάλο ιδίως στη σπορά, γι’ αυτό και θα πρέπει να πειστεί από τον επιχειρηματία για τις δυνατότητες του πλάνου του να φέρουν συν το χρόνο θετικό αποτέλεσμα στην αγορά.

Διάγραμμα 2ο27

Η εμπειρία δείχνει ότι πολλοί επίδοξοι επιχειρηματίες ξεκινούν με μία καλή καινοτόμο ιδέα διαθέτοντας και, την απαιτούμενη τεχνογνωσία για την υλοποίησή της σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία, χωρίς όμως να έχουν τις απαραίτητες επιχειρηματικές ικανότητες ώστε να μετατρέψουν την ιδέα σε βιώσιμη εμπορική επιτυχία. Ομοίως, επιτυχημένες επιχειρήσεις συχνά αποτυγχάνουν στο μεταβατικό στάδιο εξέλιξής τους από πολύ μικρής κλίμακας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κατά κανόνα λόγω διαχειριστικών ελλείψεων. Επομένως, οι «΄Αγγελοι Επενδύσεων», οι οποίοι πέρα από την προσφορά τους σε επενδυτικά κεφάλαια, μπορούν να μεταδώσουν και την εμπειρία τους στη διοίκηση, έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα ιδιαίτερο σοβαρό όσον αφορά στη

27 http://kallithea.hua.gr/epixeirein/dihmerida2/Haritakis_20_5.pdf

χρηματοδότηση μιας νεοσύστατης επιχείρησης με στόχο την ανάπτυξη και ωρίμανσή της στην αγορά. Επιπλέον, μία νεοφυής επιχείρηση, μπορεί να μην έχει πρόσβαση σε παραδοσιακούς τρόπους χρηματοδότησης (π.χ. δανεισμό από μία εμπορική τράπεζα) λόγω:  Απουσίας ιστορικού επιχειρηματικών συναλλαγών  Ανεπαρκούς ασφάλειας  Παραβίασης κατώτατων ορίων  Πιστοληπτικής ικανότητας εκτός αποδεκτού εύρους.  «ελλιπούς πληροφόρησης και, χρονοβόρων διαδικασιών» Οι παραπάνω λόγοι όμως, δεν υφίστανται στο μυαλό ενός «Άγγελου Επενδυτή» ο οποίος από τη στιγμή που θα πιστέψει στην επίδοξη, καινοτόμα «επιχειρηματική ιδέα», θα προσφέρει κεφάλαια αλλά και, εξειδικευμένες γνώσεις εάν του ζητηθούν, προκειμένου η ιδέα να υλοποιηθεί και, να καρποφορήσει αποφέροντάς του την επιδιωκόμενη υπεραξία.

4 Business Angels

4.1 Έννοια «Άγγελοι Επενδύσεων» ή «Άγγελοι Επιχειρήσεων» ή «Χρηματοδότες Άγγελοι» ή «Επιχειρηματικοί Άγγελοι» είναι διάφορες αποδόσεις στα Ελληνικά του θεσμού των “Business Angels”. O «Άγγελος Επενδύσεων είναι ένα εύπορο άτομο που παρέχει κεφάλαια μεσοπρόθεσμης έως μακροπρόθεσμης διάρκειας28 για την ίδρυση επιχειρήσεων, συνήθως με αντάλλαγμα μετοχές ιδιοκτησίας. «Άγγελοι Επενδύσεων» είναι συνήθως, επιχειρηματίες ή διοικητικά στελέχη επιχειρήσεων, οι οποίοι μπορεί να ενδιαφέρονται να επενδύσουν για λόγους πέρα από

28 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep_en.pdf

το καθαρά χρηματικό κέρδος, όπως να ενημερώνονται για τις τρέχουσες εξελίξεις σε ένα συγκεκριμένο επιχειρηματικό στίβο, να καθοδηγούν τη νέα γενιά επιχειρηματιών, και να έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν την εμπειρία και τις γνωριμίες τους χωρίς να χρειάζεται να εργάζονται γι’ αυτό με πλήρες ωράριο. Άρα, πέρα από κεφάλαια, οι «Άγγελοι Επενδύσεων» μπορεί και τις περισσότερες φορές, επιθυμούν και είναι σε θέση να παρέχουν πολύτιμες συμβουλές διοίκησης και σημαντικές επαφές. Όλο και περισσότεροι «Άγγελοι Επενδύσεων» οργανώνονται σε δίκτυα προκειμένου να ερευνούν και να συναποφασίζουν για την πιο επωφελή, από κοινού επένδυση των κεφαλαίων τους, και να παρέχουν συμβουλές στις επιχειρήσεις του χαρτοφυλακίου τους.29 Άτομα με καινοτόμες ιδέες, τα οποία προκειμένου να συστήσουν την επιχείρησή τους, ψάχνουν για τεχνογνωσία, κεφάλαια, και διοικητική εμπειρία, συμμετέχουν σε επιχειρηματικά συνέδρια ή συμπόσια ή συναντήσεις που οργανώνονται από ομάδες «Αγγέλων Επενδυτών», επιδιώκοντας να έρθουν σε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, με «Αγγέλους Επενδύσεων», κι αυτό γιατί, δεν υπάρχουν δημόσιες λίστες με τα ονόματα των επενδυτών αυτού του είδους. Το διακριτικό γνώρισμα των επενδυτών αυτών, είναι ότι, επενδύουν τα δικά τους χρήματα. Παρότι δε, μπορεί να εμφανίζεται εταιρία επενδυτικών κεφαλαίων κι όχι πρόσωπο, συνήθως η εν λόγω χρηματοδότηση αντανακλά την επενδυτική κρίση ενός ατόμου. Οι επενδύσεις των «Αγγέλων» φέρουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο γι’ αυτό και, απαιτούν πολύ υψηλή απόδοση. Επειδή μπορεί να χαθεί εντελώς το κεφάλαιό τους, αναζητούν επενδύσεις με δυνατότητα τουλάχιστον δέκα (10) ή περισσότερες φορές, επιστροφής της αρχικής επένδυσης μέσα από μια καθορισμένη στρατηγική εξόδου, παραδείγματος χάριν σε πέντε (5) χρόνια. Ο τυπικός κύκλος επενδύσεων των «Αγγέλων» περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: 1 Ο ίδιος ο «Άγγελος» αντιλαμβάνεται την ευκαιρία είτε από δικές του πηγές είτε μερικές φορές μέσω της επίσημης οδού π.χ. Business Angels Δίκτυα ή τα γεγονότα του «επιχειρείν» 2 Στη συνέχεια, διεξάγει μια αρχική έρευνα προκειμένου να αξιολογήσει την επένδυση κατά πόσο ταιριάζει με το χαρτοφυλάκιό του και την εμπειρία του

29 http://www.entrepreneur.com/article/52742

(ένα δίκτυο «Αγγέλων» θα πραγματοποιήσει το σχετικό έλεγχο σε συλλογική βάση) 3 Ακολουθεί συνάντηση με τον επιχειρηματία για λεπτομερή αξιολόγηση του επιχειρηματικού σχεδίου.

Πίνακας 2ος : 30

ΠΗΓΗ: Investor Pulse 2003 - Business Angel Survey

4 Διαπραγμάτευση για την απόδοση και, το ποσοστό και τη μορφή συμμετοχής του επενδυτή στη νεοσύστατη επιχείρηση. 5 Αφού παρθεί η απόφαση περί της εν λόγω επένδυσης, ο «Άγγελος» καθοδηγεί την επιχείρηση με συμβουλές περί της διαχείρισης και τη στηρίζει με επωφελείς γνωριμίες του χώρου του «επιχειρείν» 6 Το τελικό στάδιο περιλαμβάνει την έξοδο από την επιχείρηση με την πώληση των μετοχών, συνήθως με τη μορφή εμπορικής πώλησης. Οι περισσότερες διαθέσιμες μελέτες δείχνουν ότι οι «Άγγελοι» έχουν την τάση να κρατούν τις επενδύσεις τους για μια περίοδο περίπου τριών (3) έως επτά (7) ετών. Ωστόσο, η έξοδος για τους «Αγγέλους», εξακολουθεί να είναι μια προβληματική περιοχή η οποία επηρεάζεται από τις εκάστοτε επικρατούσες οικονομικές συνθήκες.31

30 http://kallithea.hua.gr/epixeirein/dihmerida2/Haritakis_20_5.pdf

31 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep_en.pdf

Σχήμα 3ο: Λειτουργία των δικτύων επιχειρηματικών αγγέλων32

Η ΜΜΕ δεν Άλλες επιτυγχάνει ‘παραδοσιακή’ πηγές 1 χρηματοδότησης χρηματοδότηση με αποδεκτούς όρους Η επέκταση της ΜΜΕ αυξάνει την ΜΜΕSME αξία του μετοχικού της κεφαλαίου Ιδιωτική πώληση Η ΜΜΕ έρχεται σε σε τρίτο 3 4 2 επαφή με το δίκτυο Η ΜΜΕ πωλεί Η επένδυση του Επαναπώληση επιχειρηματικών μετοχές στον αγγέλων επιχειρηματικού μετοχικού μεριδίου επιχειρηματικό Μηχανισμός εξόδου αγγέλου χρηματοδοτεί στη ΜΜΕ ΔίκτυοNetwork άγγελο την ανάπτυξη της ΜΜΕ Δίκτυο φέρνει Αρχική εισαγωγή σε επαφή ΜΜΕ στο χρηματιστήριο με επιχειρηματικούς Ο επιχειρηματίας αγγέλους Επιχειρηματικοί πωλεί το μερίδιό Business του στη ΜΜΕ άγγελοιAngels

Κοινοτική ενίσχυση Κέρδος; δικτύων επιχειρηματικών Εθνική δημόσια ενίσχυση αγγέλων π.χ. φορολογικές διευκολύνσεις π.χ. χρηματοδότηση εκκίνησης προς επιχειρηματικούς αγγέλους

32 ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/guides/risk/risk_el.doc 35

Παραθέτουμε εδώ, δύο πίνακες: o πρώτος έχει να κάνει με τη συμπεριφορά ενός πετυχημένου «Άγγελου Επενδυτή» κι ο δεύτερος με την «έξυπνη» συμπεριφορά του επιχειρηματία απέναντι στον «Άγγελο Επενδυτή»33

Πίνακας 3ος :

Πίνακας 4ος :

33http://kallithea.hua.gr/epixeirein/dihmerida2/Haritakis_20_5.pdf

4.2 Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα των «Αγγέλων Επενδύσεων»

4.2.1 Πλεονεκτήματα34 Τα πλεονεκτήματα των «Αγγέλων Επενδύσεων» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι:  Προτιμούν να διαθέσουν τα κεφάλαιά τους σε μικρότερες επιχειρήσεις σε σχέση με τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (venture capitalists)  Επενδύουν συνήθως, στα στάδια της σποράς ή εκκίνησης των επιχειρήσεων χωρίς να προσδοκούν άμεσα έσοδα  Επιδεικνύουν ενδιαφέρον για επενδύσεις σε όλους τους κλάδους του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα  Διακρίνονται από μεγαλύτερη ευελιξία στις οικονομικές τους αποφάσεις από τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων υψηλού κινδύνου  Χρηματοδοτούν τους επιχειρηματίες χωρίς υψηλά έξοδα  Είναι επενδυτές «προστιθέμενης αξίας», δηλαδή παράλληλα με τα κεφάλαιά τους προσφέρουν και τις ικανότητές τους  Είναι διεσπαρμένοι γεωγραφικά κι εντοπίζονται ευκολότερα από τους Venture Capitalists  Έχουν θετική επιρροή στην επιχείρηση που επενδύουν καθώς την καθιστούν ελκυστικότερη και σε άλλες πηγές χρηματοδότησης.  Σε περιπτώσεις που δεν επενδύουν σε χρήμα, προσφέρουν εγγυήσεις για δάνεια  Δεν έχουν κώλυμα να επενδύσουν σε διαφορετικές τεχνολογίες

4.2.2 Μειονεκτήματα Τα μειονεκτήματα των «Αγγέλων Επενδύσεων» είναι:  Δεν επενδύουν κεφάλαια κάτω από δέκα χιλιάδες λίρες Αγγλίας (£10.000) ή πάνω από επτακόσιες πενήντα χιλιάδες λίρες Αγγλίας (£750.000)35

34"nikossouras.wordpress.com/2013/01/20/business-angels-πλεονεκτήματα-που-προσφέρουν-οι-ε/"

35 http://www.finance.scotland.gov.uk/types/equity/business-angels/pros-and-cons

 Η επιχείρηση αναγκάζεται να μεταβιβάσει μέρος των μετοχικών της μεριδίων στον «Άγγελο»  Παίρνει έναν σχετικό χρόνο να βρεθεί ο κατάλληλος «Άγγελος Επενδυτής»  Επιδιώκει υψηλό ποσοστό απόδοσης, συνήθως πάνω από 25%36  Για τον «Άγγελο Επενδυτή», ενέχεται υψηλός κίνδυνος, καθώς μόνο μία (1) στις πέντε (5) επενδύσεις του είδους αυτού, αποφέρει σημαντικά κέρδη  Και για τα δύο μέρη, υπάρχει κίνδυνος ρήξης της μεταξύ τους σχέσης.

Σχήμα 4o: Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα των BA

4.3 Ιστορική διαδρομή κι εξέλιξη του θεσμού στις διάφορες χώρες Ο όρος “Angel” προέρχεται από το Broadway, όπου χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει πλούσια άτομα που παρείχαν κεφάλαια για το στήσιμο θεατρικών παραστάσεων. Ο όρος “Business Angels” προέκυψε το 1978, όταν ο William Wetzel, καθηγητής Πανεπιστημίου στο New Hampshire, τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει

36 http://www.entrepreneurship.org/emed/pros-and-cons-of-venture-and-angel-investing.aspx

σε σχετική μελέτη περί επενδύσεων στις ΗΠΑ, τους επενδυτές που με τα κεφάλαιά τους υποστήριξαν επιχειρηματίες στο ξεκίνημά τους, στη «σπορά» της ιδέας τους.

Εικόνα 3η: New Hampshire USA

Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, στις ΗΠΑ, άρχισαν να δημιουργούνται ομάδες «Αγγέλων», τοπικής εμβέλειας, προκειμένου να παρέχουν περισσότερα κεφάλαια και έργο με μεγαλύτερη επιμέλεια σε νεοσύστατες επιχειρήσεις. Οι ομάδες αυτές απαρτίζονταν από 10 έως 150 επενδυτές. Το 1996, στις ΗΠΑ, υπήρχαν περί τις 10 ομάδες «Αγγέλων», ενώ το 2006, έγιναν 200. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως στη Βόρεια Αμερική, εμφανίστηκαν δίκτυα ομάδων «Αγγέλων». Έτσι, οι αιτήσεις των εταιριών που επιθυμούν τη χρηματοδότησή τους, εξετάζονται από το σύνολο των ομάδων που απαρτίζουν το δίκτυο, για να έχουν τη δυνατότητα να αντλήσουν μεγαλύτερα κεφάλαια. Από την από 15/04/10, σχετική έκθεση “The Consequences of Entrepreneurial Finance: A Regression Discontinuity Analysis” στο Πανεπιστήμιο του Harvard, των Willian R. Kerr, Josh Lerner, και Antoinette Schoar, προκύπτει ότι, οι εταιρίες που στο ξεκίνημά τους δέχτηκαν άλλης μορφής χρηματοδότηση, είχαν περισσότερες πιθανότητες αποτυχίας από αυτές που χρηματοδοτήθηκαν από κεφάλαια «Αγγέλων». Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι εν λόγω επενδυτές για τη διοίκηση, τη διαχείριση και την πορεία των εταιριών στις οποίες τα ίδια κεφάλαιά τους είναι επενδυμένα.37

37 http://www.hbs.edu/faculty/Publication%20Files/10-086.pdf

. ΗΠΑ  Η Silicon Valley, είναι ο κύριος προορισμός των κεφαλαίων των «Αγγέλων», όπου σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα, που παρουσιάζει το ύψος των επενδύσεων ανά γεωγραφική περιοχή στις ΗΠΑ, το δεύτερο τρίμηνο του 2014, επενδύθηκαν πάνω από επτά δισεκατομμύρια δολάρια ($7Β), δηλαδή το 54% των συνολικών επενδύσεων στη χώρα για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι επενδύσεις σε αυτή την περιοχή, είναι τουλάχιστον τέσσερις 4 φορές, περισσότερες από αυτές στη New England.38

Πίνακας 5ος : Επενδύσεις στις ΗΠΑ ανά περιοχή

Πηγή: 2014 PricewaterhouseCoopers

 Το 2012, οι επενδύσεις των «Αγγέλων» έφτασαν περίπου τα είκοσι τρία δισεκατομμύρια δολάρια ($23Β), χρηματοδοτώντας ετησίως; περί τις εξήντα επτά χιλιάδες (67.000) νεοσύστατες εταιρίες, συμβάλλοντας έτσι, στην αύξηση των θέσεων εργασίας (διακόσιες εβδομήντα τέσσερις χιλιάδες οκτακόσιες, ήτοι 274.800, νέες θέσεις εργασίας το 2012)39.

38https://www.pwcmoneytree.com/CurrentQuarter/ByRegion

39https://rtp-equity-static origin.s3.amazonaws.com/email/investopedia201309/RockThePost_

 Το 2013, σαράντα ένα (41%) των στελεχών στον τομέα της τεχνολογίας, χρηματοδοτήθηκαν από «Άγγελους επενδυτές»40.

Διάγραμμα 3ο: Κεφάλαια για προϊόντα έρευνας & ανάπτυξης σε Η.Β. και Η.Π.Α.

 Το 80% του συνολικού κεφαλαίου των «Αγγέλων» επενδύθηκε σε νεοσύστατες επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονταν στο στάδιο της σποράς ή εκκίνησης. Η επένδυση των «Αγγέλων» είναι λιγότερο κατάλληλη για επιχειρήσεις οι οποίες έχουν φτάσει στο στάδιο της ανάπτυξης. Λόγω του προαναφερθέντος δεδομένου, σε αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις επενδύθηκε μόνον το δεκαεννέα τοις εκατό (19%) των κεφαλαίων των «Αγγέλων». Σε επιχειρήσεις δε, οι οποίες βρίσκονται σε ώριμο στάδιο, διατέθηκε περί το δύο τοις εκατό των συνολικών επενδύσεων (2,3%).  Κοντά στο εβδομήντα δύο τοις εκατό (72%) των επενδύσεων των «Αγγέλων» αφορά σε τομείς της κινητής τηλεφωνίας, υγειονομικής περίθαλψης και του Διαδικτύου, ενώ μόλις το οκτώ τοις εκατό (8%) αφορά σε βιομηχανικούς τομείς της ενέργειας.41

Report_What_Angel_Investors_Know_About_Startup_Investing_Sept2013.pdf

40 http://www.theguardian.com/technology/2014/jul/23/angel-investors-government-grants-dominate- british-tech-investment-venture-capital

41 http://www.atelier.net/en/trends/articles/us-business-angels-startup-financing-rise_423311

. Ευρωπαϊκή Ένωση  Διαπιστώνεται σύμπραξη των «Αγγέλων» σε δίκτυα, είτε του ιδιωτικού τομέα είτε με τη μορφή ημί-δημόσιων οργανισμών, τα οποία βοηθούν τους επιχειρηματίες να συναντήσουν τους επενδυτές. Τα περισσότερα δίκτυα λειτουργούν σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο.42  Το European Business Angel Network (EBAN) αντιπροσωπεύει την Ευρωπαϊκή αγορά των «Αγγέλων» και τα δίκτυά τους. Η αναφορά του EBAN, τον Οκτώβριο του 2012, παρέχει τεκμηριωμένα δεδομένα σχετικά με την «ορατή» αγορά των «Αγγέλων». Υπάρχει όμως, και το αφανές μέρος της αγοράς, καθώς πολλοί επενδυτές δεν εμφανίζουν στοιχεία. Τα δεδομένα του ΕΒΑΝ δείχνουν ότι στις περισσότερες χώρες, το μέσο μέγεθος των επενδύσεων ανά επιχείρηση ξεκινά από εκατό χιλιάδες ευρώ (€100.000) και φτάνει τις διακόσιες χιλιάδες ευρώ (€200.000). Ενώ η επένδυση ανά «Άγγελο» κυμαίνεται από δεκαοκτώ χιλιάδες ευρώ μέχρι και πάνω από εκατόν πενήντα χιλιάδες ευρώ (€18.000- €150.000). Μία μέση επένδυση ενός «Αγγέλου» είναι γύρω στις πενήντα χιλιάδες ευρώ (€50.000). Συνήθως, οι «Άγγελοι» συμπράττουν με άλλους «Αγγέλους» σε μία επένδυση, ή ενώνουν τις δυνάμεις τους με θεσμικούς επενδυτές (συμπεριλαμβανομένων των κυβερνητικών σχημάτων) και VC’s.43  Το 2010, σύμφωνα με σχετική αναφορά του EVCA (European Private Equity and Venture Capital Association), οι επενδύσεις κεφαλαίων σε επιχειρήσεις στο στάδιο της σποράς κι εκκίνησης, έφτασαν περί τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ (€1,9Β) (προέκυψε από στοιχεία της «ορατής» αγοράς). Όμως, η συνολική αγορά («ορατή και μη») των «Αγγέλων» της Ευρώπης είναι μεταξύ των τεσσάρων με πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ (€4-5Β)44.  Κύρια πηγή χρηματοδότησης των επιχειρήσεων στο στάδιο της σποράς ή εκκίνησης είναι οι «Άγγελοι Επενδύσεων». Τα VC’s είναι η κύρια πηγή χρηματοδότησης των επιχειρήσεων σε πιο προχωρημένα στάδια ανάπτυξης.  Eνδεικτικά παραθέτουμε πίνακες που αφορούν στην αγορά των «Αγγέλων Επενδύσεων» στην Ευρώπη:

42 http://ec.europa.eu/enterprise/policies/finance/risk-capital/business-angels/index_en.htm

43 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep-summary_en.pdf

44 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep-summary_en.pdf

 Στον παρακάτω πίνακα που αφορά στην «ορατή» αγορά των «Αγγέλων», πέρα από το γεγονός πως το 2010 εμφανίζεται μία μικρή κάμψη του αριθμού των «Αγγέλων» όπως και των δικτύων αυτών σε σχέση με το 2009, διακρίνεται επίσης, και η γυναικεία συμμετοχή σε αυτήν τη μορφή της επένδυσης. Πίνακας 6ος: Αριθμός των «Αγγέλων Επενδυτών στην Ευρώπη»45

Πηγή:2010 ΕΒΑΝ statistics compendium  Στον πίνακα παρακάτω που αφορά στο έτος 2010, στις οκτώ (8) χώρες που αναφέρονται ο αριθμός των «Αγγέλων» είναι πιθανόν να είναι περί τις δεκαοκτώ με δεκαεννέα χιλιάδες (18.000-19.000BA). Έχοντας δε υπόψη, πως οι οκτώ αυτές χώρες αντιπροσωπεύουν το 63,6% των είκοσι επτά χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU27), τότε η «ορατή» αγορά των «Αγγέλων» στην Ε.Ε. υπολογίζεται λίγο κάτω από τις τριάντα χιλιάδες (30.000). Όμως, δεδομένου ότι σε αυτές τις χώρες σε σχέση με τις άλλες, η αγορά των «Αγγέλων» είναι περισσότερο αναπτυγμένη, ο συνολικός αριθμός των «Αγγέλων» της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που επενδύουν μέσω δικτύων) το 2010, πρέπει να είναι λίγο μικρότερος, δηλαδή πιο κοντά στις είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000). Πίνακας 7ος : Συνολικός αριθμός της «ορατής» αγοράς των «Αγγέλων» στην Ε.Ε. το 201046

Πηγή: Comparative Study of Electoral Systems (CSES)

45 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep_en.pdf

46 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep_en.pdf

 Σύμφωνα δε με την αναφορά του EBAN, υπολογίζει χοντρικώς τον συνολικό αριθμό των «Αγγέλων» συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που δεν επιθυμούν να εμφανίζονται, σε εκατόν εβδομήντα με διακόσιες σαράντα χιλιάδες (170.000- 240.000).

Πίνακας 8ος : Συνολικός αριθμός της «ορατής» και «μη ορατής» αγοράς των «Αγγέλων» στην Ε.Ε. το 2009/201047

Πηγή: Comparative Study of Electoral Systems (CSES)

. Ηνωμένο Βασίλειο  Το 2009, στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπήρχαν τέσσερις με έξι χιλιάδες (between 4.000 and 6.000) «Άγγελοι Επενδύσεων»48, καθένας εκ των οποίων κατά μέσο όρο επένδυσε κεφάλαιο ύψους σαράντα δύο χιλιάδων λιρών Αγγλίας (£42.000)49.  Όσον αφορά στις αποδόσεις, το τριάντα πέντε τοις εκατό (35%) των επενδύσεων απόφεραν από μία (1) έως πέντε (5) φορές το αρχικό κεφάλαιο, ενώ το εννέα τοις εκατό (9%) παρήγαγε προσοδοφόρο αποτέλεσμα δεκαπλάσιας(10) και παραπάνω απόδοσης του αρχικώς επενδυμένου κεφαλαίου.  Το 2009/2010, παρά την υφιστάμενη ύφεση ανά την υφήλιο, οι επενδύσεις των «Αγγέλων» επέδειξαν αυξανόμενη δυναμική. Παρά τις οικονομικές

47 http://ec.europa.eu/enterprise/dg/files/ba-rep_en.pdf

48 https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/32218/11-p116-annual- report-business-angel-market-uk-2009-10.pdf

49 http://www.nesta.org.uk/publications/siding-angels

πιέσεις, οι συνολικές επενδύσεις έφτασαν σε ύψος το ποσό των τριακοσίων δέκα επτά εκατομμυρίων και επτακοσίων χιλιάδων λιρών Αγγλίας (£ 317.7m) .50  Το 2013, τα δύο τρίτα των νέων επιχειρηματιών προϊόντων τεχνολογίας, κατονομάζουν τους «Αγγέλους Επενδύσεων» ως το μέσο χρηματοδότησής τους.51  Το 2013, η χώρα διαθέτει δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) «Αγγέλους» οι οποίοι επενδύουν ετησίως, 1 δισεκατομμύριο λύρες (£1Β)52

. Ρωσία  Από το 2012 και για τρεις συνεχείς χρονιές, η Διεθνής Συνέλευση των «Αγγέλων Επενδύσεων» πραγματοποιείται στην Αγία Πετρούπολη της Ρώσικης Ομοσπονδίας. Ένα ιδιαίτερο γεγονός αφιερωμένο στην ιδιωτική επένδυση της Ανατολικής Ευρώπης53

. Ελλάδα Μέχρι πρόσφατα, ο θεσμός των «Αγγέλων Επενδυτών» ήταν σχεδόν άγνωστος στη χώρα μας. Ίσως επειδή ήταν αρκετά εύκολος ο τραπεζικός δανεισμός. Ή επειδή δεν ταιριάζει με τη νοοτροπία του Έλληνα να μοιράζεται την ιδιοκτησία του (μέρος μετοχών της επιχείρησής του), ή κάποιος τρίτος να έχει άποψη για τη διοίκηση της εταιρίας του, διαχείριση του επιχειρησιακού πλάνου και, προώθηση του προϊόντος. Λόγω των παραπάνω, παρότι και στην Ελλάδα, αρκετοί του χώρου των επενδύσεων γνώριζαν, (όπως παραδείγματος χάριν οι οργανωμένοι Venture Capitalists) τον σημαντικό θετικό ρόλο που διαδραμάτιζαν οι «Άγγελοι Επενδύσεων» στη σύσταση και εκκίνηση νέων επιχειρήσεων στο εξωτερικό, δεν διαδόθηκε και δεν προωθήθηκε ο θεσμός αυτός.

50 http://www.venturegiant.com/news-channel-401-the-uk-business-angel-market-grew-in-200910- despite-recessionary-concerns.aspx:ANNUAL REPORT ON THE BUSINESS ANGEL MARKET IN THE UNITED KINGDOM: 2009/10 by Colin M Mason & Richard T Harrison_May 2011 51 http://www.theguardian.com/technology/2014/jul/23/angel-investors-government-grants-dominate- british-tech-investment-venture-capital

52 http://www.nesta.org.uk/blog/angel-investment-20-part-one-why-business-angels-are-more-important- ever

53 http://www.mabaspb.ru/assambleya

Έτσι όμως, χάθηκαν τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια, από το 2008/2009, που ξέσπασε η κρίση, κι υπήρχε εμφανής έλλειψη ρευστότητας στην αγορά. Έμειναν αναξιοποίητες πολλές καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες, οι οποίες ενδεχομένως, να μπορούσαν να καρποφορήσουν εάν η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα ήταν ενημερωμένη και εμποτισμένη με την κουλτούρα να αποδεχτεί κεφάλαια από άτυπους ιδιώτες επενδυτές. Σήμερα, οι παράγοντες των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων, αναγνώρισαν την αναγκαιότητα κινητοποίησης του εν λόγω θεσμού στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να ενεργοποιήσουν προς αυτή την κατεύθυνση και την πολιτική κι επιχειρηματική κοινότητα, μέσω προώθησης προγραμμάτων που συνδυάζουν διαφόρους τύπους χρηματοδότησης. Στο πλαίσιο του νέου Εθνικού Αναπτυξιακού Προτύπου «Ελλάδα 2021», προτεραιότητα έχουν οι νεοφυείς επιχειρηματίες, οι καινοτόμες ιδέες, οι επιχειρηματικές θερμοκοιτίδες και οι «Άγγελοι Επενδύσεων». Η προσπάθεια εστιάζεται στην προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας και στη χρηματοδότησή τους βάσει του νέου αναπτυξιακού προτύπου, με την προσέλκυση ιδιωτικών πόρων. Η καλύτερη εκμετάλλευση συνεργειών στην Ελληνική οικονομία θεωρείται ότι μπορεί να επιτευχθεί με το συνδυασμό διαφορετικών τύπων χρηματοδότησης για το «επιχειρείν», δηλαδή να προσελκυθούν κεφάλαια των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών κεφαλαίων (ESI funds), δάνεια από τα Ευρωπαϊκά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα, τις εθνικές και διεθνείς αναπτυξιακές τράπεζες και επενδύσεις από ιδιώτες.54 Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών ενστερνιζόμενο τα παραπάνω, αποφάσισε την αξιοποίηση του θεσμού των «Αγγέλων Επενδύσεων», με σκοπό την εξεύρεση και προώθηση επενδυτικών σχεδίων στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας. Το Κέντρο Μελετών και Έρευνας του ΕΒΕΑ, σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέπτυξε Δίκτυο «Αγγέλων Επενδύσεων», προκειμένου να επιτευχθεί η διασύνδεση μεταξύ έμπειρων και πετυχημένων επιχειρηματιών του Ελλαδικού χώρου με καινοτόμες υπό σύσταση ή υφιστάμενες επιχειρήσεις. Σε πρώτη φάση, η δραστηριότητα επικεντρώνεται στον προσδιορισμό και

54 http://www.iatrikiergasias.gr/upload/file/ErgHyg149h.pdf

τη διαχείριση του δικτύου των «Αγγέλων», στην αξιολόγηση επενδυτικών προτάσεων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην παρουσίαση, σε τακτά χρονικά διαστήματα, των προτάσεων εκείνων που πληρούν τις προϋποθέσεις έγκρισης, μέσω ημερίδων και σεμιναρίων. Σε δεύτερο στάδιο, η αποστολή του δικτύου μπορεί να διευρυνθεί, προσφέροντας υποστηρικτικές υπηρεσίες προς τους «Αγγέλους» και τις επιχειρήσεις. Οι υπηρεσίες αυτές θα εστιάζονται κυρίως στο θέμα των ελέγχων και διαπραγμάτευσης, έως ότου οι δύο πλευρές φθάσουν σε μια καταληκτική συμφωνία.55 Επίσης, το Χρηματιστήριο Αθηνών διαμόρφωσε ένα πλαίσιο χρηματοδότησης για Ανώνυμες Εταιρίες ή άλλες56 Αυτό αναλύεται σε τρία σκέλη, δηλαδή: H EN.A. ΣΤΕΠ: νέα κατηγορία διαπραγμάτευσης μετοχών που λειτουργεί εντός της Εναλλακτικής Αγοράς (ΕΝ.Α.), του Πολυμερούς Μηχανισμού Διαπραγμάτευσης που διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο Αθηνών. Απευθύνεται κυρίως σε νεοσύστατες ή υπό ανάπτυξη Μικρομεσαίες Εταιρίες (ΜμΕ) για την υλοποίηση κι εκμετάλλευση των καινοτόμων, τεχνολογικά προηγμένων επιχειρηματικών ιδεών τους, οι οποίες έχουν προ_αξιολογηθεί θετικά, για παράδειγμα μέσω της διάκρισής τους σε διαγωνισμούς όπως Make Innovation Work – MiW. Επιδιώκει την άντληση κεφαλαίων από διάφορους επενδυτές (VC’s, BA, ή άλλους) μέχρι συνολικά, πέντε (5) εκατομμυρίων ευρώ ανά έτος, μέσω του Ηλεκτρονικού Βιβλίου Προσφορών (ΗΒΙΠ). Το 100% των ζητούμενων κεφαλαίων θα πρέπει να αντληθεί από την αγορά, αλλιώς η διαδικασία ακυρώνεται, τα κεφάλαια επιστρέφονται στους επενδυτές και η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί στο μέλλον (προφανώς με νέους όρους)

55 http://www.spirospero.gr/index.php/34-arthrografoi/konstantinos-mixalos/107003-epixeirimatikoi- aggeloi-enas-epityximenos-thesmos-efarmozetai-kai-stin-ellada

56 https://www.helex.com/documents/10180/2084352/Session8_Nikolaos_Porfyris.pdf/5cababd7-4c86- 4677-a667-20b51efc7ff0

Σχήμα 5O : οι επενδυτές της διαδικασίας ΕΝ.Α. ΣΤΕΠ

Η ΕΝ.Α. PLUS:απευθύνεται σε ΜμΕ με πάνω από δύο (2) έτη λειτουργίας που βρίσκονται τυπικά στο στάδιο της ανάπτυξης και επιθυμούν να εκμεταλλευθούν την ένταξή τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών για να :αντλήσουν νέα κεφάλαια με απλούστερη και φθηνότερη διαδικασία σε σύγκριση με την Κύρια Αγορά και με ελαστικότερα κριτήρια εισαγωγής και παραμονής, και Το Ηλεκτρονικό Βιβλίο Προσφορών (ΗΒΙΠ), το οποίο είναι αξιόπιστη, τεχνικά και κανονιστικά, ηλεκτρονική εφαρμογή της συγκέντρωσης βουλήσεων συμμετοχής στη Δημόσια Προσφορά της εταιρίας για ενδιαφερόμενους επενδυτές. Ο θεσμός των «Αγγέλων Επενδύσεων», που έχει σημειώσει επιτυχία σε χώρες του εξωτερικού, μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμος και στην ελληνική οικονομία, σε μια χρονική περίοδο όπου η ανάγκη για νέες επενδυτικές πρωτοβουλίες είναι εντονότερη από ποτέ. Μπορεί να βοηθήσει στην καλλιέργεια της μετοχικής κουλτούρας στην Ελλάδα, στην καρποφορία νέων ιδεών, αλλά ακόμη και, στη βελτίωση της εξωστρέφειας (ιδιαίτερα εάν σημειωθεί προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, το γεγονός αυτό θα ενθαρρύνει και τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων).

5 Μελέτη περιπτώσεων

5.1 Στη διεθνή σκηνή

5.1.1 Daily Grommet5758

Εικόνα 4η: η αρχική ιστοσελίδα από τον ιστότοπο της Daily Grommet

Πρόκειται για έναν πετυχημένο διαδικτυακό τόπο που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008, μία εβδομάδα πριν τη συντριβή του Χρηματιστηρίου στις ΗΠΑ.

57 Enterpreneur//March 2011 http://www.entrepreneur.com/article/218125

58 http://www.thegrommet.com/about-us/our-story

Πριν τον ιστότοπο, η μετέπειτα δημιουργός του και Διευθύνουσα Σύμβουλος (Chief executive officer) Jules Pieri, είχε εκπαίδευση στο βιομηχανικό σχέδιο, MBA από το Harvard, και είχε υπάρξει διοικητικό στέλεχος στη στρατηγική ανάπτυξης επώνυμων προϊόντων όπως “Stride Rite”, “Keds” and “Playskool”.

Εικόνα 5η: η δημιουργός, συνιδρυτής και Δ.Σ. της Grommet59

Πρόκειται για έναν ιστότοπο ο οποίος καθημερινά προωθεί καινοτόμα, μοναδικά κι άγνωστα μέχρι την εμφάνισή τους στην “Daily Grommet” προϊόντα. Η Jules Pieri, έχοντας υπόψη της ότι: α) πολλοί καταναλωτές προσελκύονται από νέα προϊόντα τα οποία δίνουν έμφαση στο «να προσφέρουν κάτι καλό στον κόσμο είτε πρόκειται για τεχνολογία είτε για πράσινη επιχείρηση», β) τη δύναμη της κοινωνικής δικτύωσης και γ) την ανάγκη των κατασκευαστών να επικοινωνήσουν με το κοινό την πληροφορία των καινοτόμων προϊόντων τους, υπερσκελίζοντας τα όρια μιας αγοράς λιανικών πωλήσεων που λειτουργεί με στερεότυπα, και γι’ αυτό δεν τους προσφέρει θέση στα ράφια για τις δημιουργίες τους, διαισθάνεται την ευκαιρία, συνδυάζοντας όλα τα παραπάνω, για μια διαδικτυακή πλατφόρμα που θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό και θα έχει πρωταγωνιστές ανεξάρτητους επιχειρηματίες – δημιουργούς «ψαγμένων» προϊόντων οικοδομώντας έτσι, μία μεγάλη κοινότητα στο διαδίκτυο που θα μοιράζεται το ίδιο ενδιαφέρον. Ξεκινά τον Οκτώβριο του 2008, μία εβδομάδα πριν ξεσπάσει η κρίση, με αρχικό κεφάλαιο που της το παρείχαν δύο φίλοι με επιχειρηματικό μυαλό που λειτούργησαν ως

59 https://www.linkedin.com/in/julespieri

« Άγγελοι Επενδύσεων» προσφέροντάς της εκατόν πενήντα χιλιάδες δολάρια ($150.000). Εκείνη την εποχή της αρχής της κρίσης, μαζί με το Χρηματιστήριο, κατρακύλησαν και οι εταιρίες επιχειρηματικών κεφαλαίων “VC’s”. Η Pieri χρειάζονταν χρήματα για να αναπτύξει τον ιστότοπό της, αλλά δεν μπορούσε να απευθυνθεί σε “VC’s”, γιατί α) πρώτα απ’ όλα, διέρχονταν από περίοδο κρίσης, και β) ενδιαφέρονται για τη γρήγορη ανάπτυξη. Η Pieri γνώριζε πως τη συγκεκριμένη περίοδο, μόνον οι «Άγγελοι Επενδύσεων» μπορούσαν να επενδύσουν στο επιχειρηματικό της όραμα το οποίο απαιτούσε αργά και μελετημένα βήματα προκειμένου να οικοδομηθεί μία κοινότητα και να βρεθούν τα καινοτόμα προϊόντα. Έτσι, τον Απρίλιο του 2009, επιτυγχάνει συμφωνίες με «Αγγέλους Επενδύσεων» μεταξύ των οποίων η μεγαλύτερη επένδυση η οποία φτάνει σε ύψος το ποσό των τριών εκατομμυρίων τετρακοσίων χιλιάδων δολαρίων ($3,4million) γίνεται από την ιδρύτρια εταιρία των “Nickelodeon” και “Oxygen Media”, ήτοι την “Race Point Capital Fund and Gerry Laybourne”. Aφού η εταιρία είχε φτάσει να διαθέτει κεφάλαια ύψους έξι εκατομμυρίων δολαρίων ($6million)60, στη συνέχεια, τo 2012/2013 καταφέρνει να εκμαιεύσει κεφάλαια από τον Ιαπωνικό κολοσσό του ηλεκτρονικού εμπορίου “Rakuten”.61 Η Daily Grommet επενδύει τα νέα κεφάλαια σε νέες μεθόδους κατάκτησης της αγοράς, σε νέα επικοινωνιακά εργαλεία και αναμόρφωση του ιστότοπου. Το κριτήριό της για να αποφασίσει ποια προϊόντα και επιχειρήσεις θα εμπιστευθεί και θα προωθήσει μέσω του ιστοτόπου της, αναλύεται στα παρακάτω, ήτοι: α) θα πρέπει να είναι πραγματικά καινοτόμα προϊόντα, β) οι επιχειρηματίες – κατασκευαστές τους θα πρέπει να έχουν μία πλούσια ιστορία να μοιραστούν με το κοινό, σε σχέση με το πώς έφτασαν στην ιδέα της δημιουργίας των (συχνά γεμάτη αίμα, ιδρώτα και δάκρυα), και γ) το προϊόν θα πρέπει να βασίζεται σε ισχυρές αξίες, δηλαδή να επιδιώκει τη διατήρηση μιας βιοτεχνίας, την επίλυση ενός προβλήματος με νέο τρόπο, τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε μια αναπτυσσόμενη περιοχή, την οικοδόμηση μιας κοινωνικής ή πράσινης επιχειρηματικότητας, ή την επινόηση νέων τεχνολογιών.

60 http://allthingsd.com/20130514/japans-rakuten-ups-its-stake-in-the-rebranded-grommet/

61http://www.bizjournals.com/boston/blog/startups/2014/03/dress-casual-aim-high-be- simple.html?page=all

Η Daily Grommet κατάφερε να προωθήσει στην αγορά προϊόντα όπως: FitBit, GoldieBlox, SodaStream, IdeaPaint, Food Should Taste Good, and Bananagrams.62

Εικόνα 6η: Προιόντα που προώθησε η Daily Grommet Σήμερα (καλοκαίρι του 2014), η Daily Grommet έχει μετονομαστεί σε Δακτύλιο κι απασχολεί γύρω στους πενήντα (50) υπαλλήλους.6364 Ξεκινά μια Πλατφόρμα Χονδρικής την οποία παρουσιάζει στο Maker Faire του Λευκού Οίκου μέσω της οποίας θα επικοινωνούν οι ανεξάρτητοι κατασκευαστές με επώνυμους λιανοπωλητές της αγοράς των ΗΠΑ, προκειμένου οι τελευταίοι να ενδιαφερθούν να προωθήσουν τα προϊόντα των πρώτων, και να διασφαλίσουν την επιτυχία τους. Τελικός στόχος είναι: μέσα σε πέντε (5) χρόνια το δέκα τοις εκατό (10%) όλων των προϊόντων που ρέει στη λιανική αγορά των ΗΠΑ, να προέρχεται από ανεξάρτητους κατασκευαστές μικρής κλίμακας, δημιουργώντας έτσι, νέες θέσεις εργασίας και καινοτόμα προϊόντα σε κάθε γωνιά της χώρας. 65

Εικόνα 7η: Maker Faire του Λευκού Οίκου στις ΗΠΑ66

62 https://www.linkedin.com/in/julespieri

63 http://allthingsd.com/20130514/japans-rakuten-ups-its-stake-in-the-rebranded-grommet/

64 http://www.bizjournals.com/boston/blog/startups/2014/03/dress-casual-aim-high-be- simple.html?page=all

65 http://www.youtube.com/watch?v=MyXuF4X0ssM#t=22

66 http://www.whitehouse.gov/maker-faire 52

Η Jules Pieri έχει τέσσερις μεγάλες διακρίσεις στο ενεργητικό της67, ήτοι:  Τον Νοέμβριο του 2012 “Tech Luminary”  Τον Οκτώβριο του 2013, μία (1) από τις δέκα (10) πιο δυναμικές γυναίκες επιχειρηματίες του 2013 (Fotrune)  Τον Μάιο του 2014, κατατάσσεται στους εκατό (100) πιο ενδιαφέροντες επιχειρηματίες (Goldman Sachs) και  Τον Ιούνιο του 2014, ως η επιχειρηματίας της Χρονιάς, στους τελικούς της περιφέρειας New England των ΗΠΑ. Όσον αφορά στους «Αγγέλους Επενδύσεων» που τη βοήθησαν να «επιχειρήσει» την ιδέα της, συμβουλεύει τις γυναίκες επιχειρηματίες να τους προσεγγίζουν με απλό ντύσιμο, και υψηλούς στόχους στο μυαλό, τους οποίους όμως, να τους εκφράζουν με όσο το δυνατόν πιο σαφή τρόπο.68 Όπως επίσης η άποψή της για τους «Αγγέλους Επενδυτές» είναι πως μετά από ένα σημείο, η επιχείρηση χρειάζεται μεγαλύτερα κεφάλαια κι άρα, επενδύσεις από “VC’s”, προκειμένου να προχωρήσει στο δρόμο της ανάπτυξής της. Άποψη που είναι διαφορετική από αυτήν του Christopher Mirabile, διευθυντή της “Race Point Capital Fund and Gerry Laybourne”, ο οποίος πιστεύει στο προβάδισμα των «Αγγέλων Επενδύσεων» σε σχέση με τα “VC’s”, όταν πρόκειται για κεφάλαια σποράς ή πρώιμης ανάπτυξης, καθώς οι πρώτοι επενδύουν τα δικά τους χρήματα και γι’ αυτό μπορούν και είναι πιο υπομονετικοί σχετικά με τα βήματα ανάπτυξης της επιχείρησης. Ο τελευταίος πιστεύει και επιθυμεί να επενδύει σε επιχειρήσεις που θα καταφέρουν να αναπτυχθούν μόνον με κεφάλαια των «Αγγέλων» χωρίς να χρειαστεί να ζητήσουν βοήθεια από τα “VC’s”. Θεωρεί πως η εμβέλεια, η εξέλιξη και ο συντονισμός της κοινότητας των «Αγγέλων» βρίσκονται σε τέτοιο προχωρημένο επίπεδο που μπορούν να βοηθήσουν επιχειρήσεις να δρασκελίσουν κάθε στάδιο ανάπτυξης.69

67 https://www.linkedin.com/in/julespieri

68http://www.bizjournals.com/boston/blog/startups/2014/03/dress-casual-aim-high-be- simple.html?page=all

69 http://www.entrepreneur.com/article/218125

5.1.2 Aglocal

Εικόνα 8η: Ιστότοπος της Aglocal.com

O Naithan Jones είναι ο ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Aglocal, της εταιρίας που μέσω του διαδικτύου, σκοπεύει να φέρει την επανάσταση στη βιομηχανία του κρέατος, παίζοντας τον ρόλο του προξενητή, μεταξύ των καταναλωτών και των μικρών υπεύθυνων παραγωγών, των χονδρέμπορων και των λιανέμπορων. Ο Naithan Jones, σύζυγος και πατέρας, εργαζόταν ως διευθυντής της “Kauffman Foundation”70 της εταιρίας που στόχο έχει τη βαθύτερη κατανόηση της επιχειρηματικότητας, την εξέλιξη της εκπαίδευσης σε ό,τι αφορά στο «επιχειρείν» τη διοργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων προκειμένου να προωθηθούν πολιτικές φιλικές στην επιχειρηματικότητα και να διευκολυνθεί η εμπορευματοποίηση των νέων τεχνολογιών από επιχειρηματίες κι άλλους, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τον πλούτο της χώρας Στα τριάντα οκτώ (38) του χρόνια, σε μια περίοδο σφιχτής οικονομίας, ο Naithan Jones, άφησε τη σταθερή του δουλειά, πούλησε δε όλα του τα υπάρχοντα, προκειμένου να ξεκινήσει τη δική του επιχείρηση, καθώς πίστευε πραγματικά σε αυτήν.

Εικόνα 9η: Naithan Jones

70 http://www.kauffman.org/who-we-are

Η ιδέα του, της δημιουργίας μιας διαδικτυακής φάρμας, την οποία ο ίδιος ο Jones, την αποκαλεί “carnivore”, δηλαδή «σαρκοφάγα» και δικαίως, αφού αυτή είναι η πελατεία της επιχείρησής του, στοχεύει να χρησιμοποιήσει και την κινητή τεχνολογία, προκειμένου να φέρνει κοντά τους κρεατοφάγους με τους παραγωγούς κρέατος. Οι τελευταίοι είναι μικρές φάρμες οικογενειακού χαρακτήρα, οι οποίες θα έχαναν τον έλεγχο των περιθωρίων εάν επιχειρούσαν να ασχοληθούν και με άλλα στάδια της παραγωγής, συμπεριλαμβάνοντας στις λειτουργίες τους τη διαδικτυακή προώθηση των προϊόντων τους. Ο Jones έχει υπογράψει με πάνω από εκατό (100) παραγωγούς σε όλη τη χώρα, οι οποίοι επιδεικνύουν μεγάλη χαρά που μέσω της Αglocal, τους δίνεται η δυνατότητα της ηλεκτρονικής δικτύωσης.71 Η Aglocal προσφέρει βάσει μηνιαίας συνδρομής, στους καταναλωτές – πελάτες της ένα κουτί γεμάτο κρέατα από οικογενειακές φάρμες, το οποίο το φέρνει μέχρι και την πόρτα τους, και το οποίο περιέχει και συνταγές, όπως επίσης, ιστορίες και πληροφόρηση σχετικά με τη φάρμα προέλευσης των κρεάτων. 72

Εικόνα 8η: Το κουτί της Aglocal

Αρχικά ο Jones συγκέντρωσε σαράντα οκτώ χιλιάδες δολάρια ($48.000) από την οικογένεια και φίλους. Χρησιμοποίησε τα χρήματα αυτά προκειμένου να καλύψει τα τρέχοντα έξοδα διαβίωσής του και τον πρώτο του υπάλληλο.

71http://www.fastcompany.com/1826875/aglocal-connects-meat-eaters-meat-producersAgLocal cofounder Naithan

72 https://angel.co/aglocal

Στη συνέχεια, θα έπρεπε οπωσδήποτε να βρει πρόσθετη χρηματοδότηση. Θα έπρεπε να εντοπίσει τους «Αγγέλους Επενδύσεων» οι οποίοι θα ενδιαφέρονταν να επενδύσουν στην επιχείρησή του. Δεν είναι εύκολος ο εντοπισμός τους: Πολλοί νέοι επιχειρηματίες τους ανακαλύπτουν, με την τεχνική από στόμα σε στόμα. Άλλοι με την παρακολούθηση επιχειρηματικών προγραμμάτων. Ή με τη συμμετοχή σε συνέδρια τα οποία οργανώνονται από δίκτυα των «Αγγέλων Επενδύσεων». Ή τέλος, με την είσοδό τους σε σχετικούς διαγωνισμούς καινοτομίας κι επιχειρηματικότητας. Την άνοιξη του 2012, ο Jones, προκειμένου να εξασφαλίσει περαιτέρω χρηματοδότηση, συμμετείχε σε μια τρίμηνη θερμοκοιτίδα στη Silicon Valley, τη “NewMe” (www.newmeaccelerator.com), εξειδικευμένη για καινοτομίες στην τεχνολογία. Συμμετέχοντας στην εν λόγω θερμοκοιτίδα, ο Jones γνωρίζει μεταξύ άλλων τον μεγιστάνα της τεχνολογίας Ben Horowitz of Andreessen Horowitz73, o οποίος επενδύει στην Algocal ενάμιση εκατομμύριο δολλάρια ($1,5million). Το διάστημα αυτό, στη θερμοκοιτίδα, ο Jones προσπαθεί να βρει κι άλλα κεφάλαια, όσο το δυνατόν περισσότερα. Μετά από καθημερινή καθοδήγηση, χρειάστηκε διάστημα έξι (6) εβδομάδων, προκειμένου να συγκεντρώσει τα επιθυμητά κεφάλαια. Για να το καταφέρει είχε περί τις διακόσιες (200) συναντήσεις, και περιφερόταν σε εξήντα πέντε (65) δωμάτια, μαζί με «Άγγελους Επενδυτές» και VC’s. Ιδιοκτήτες σε πρώιμα στάδια των επιχειρήσεών τους θα ήταν καλό να συμμετέχουν σε μια θερμοκοιτίδα έντονης εκπαίδευσης περί του «επιχειρείν». Είναι προγράμματα τα οποία συνήθως απαιτούν α) πλήρη αφοσίωση σε μια εγκατάσταση για αρκετούς μήνες με αντάλλαγμα την προπόνηση για την επιτυχή έκβαση ενός επιθετικού επιχειρηματικού πλάνου και, β) ένα ποσοστό επί των ιδίων κεφαλαίων της εταιρίας, συνήθως κάπου μεταξύ του τέσσερα και οκτώ τοις εκατό (4%-8%). Ένα κέρδος της όλης συμμετοχής σε τέτοιου είδους θερμοκοιτίδες, είναι ότι ο επιχειρηματίας έρχεται σε επαφή με άλλους επιχειρηματίες που βρίσκονται στην ίδια θέση και επικοινωνεί την ιδέα του – το προϊόν του, αναπτύσσοντας δίκτυα πελατείας που σε διαφορετική περίπτωση δε θα είχε πρόσβαση σε αυτά. Ένα άλλο κέρδος είναι ότι στο τέλος του προγράμματος, δίνεται η δυνατότητα παρουσίασης των ιδεών των επιχειρηματιών στους «Αγγέλους Επενδυτές» και τις εταιρίες επιχειρηματικών κεφαλαίων.

73 http://a16z.com/

Η αποδοχή όμως, σε μια τέτοιου τύπου θερμοκοιτίδα δεν είναι εύκολη. Συνήθως γίνεται επιλογή από δέκα (10) έως δεκαπέντε (15) καινοτόμων επιχειρηματιών, οι οποίοι έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία κι η ιδέα τους εκτός από την ποιότητα της τεχνολογίας που πρέπει να επιδεικνύει, θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στις ζωές των άλλων.74

5.1.3 Curvy Girlz Lingerie L.L.C.

Εικόνα 11η: o ιστότοπος της Curvy Girlz Lingerie L.L.C. στο facebook75

Πρόκειται για την παραγωγή μιας σειράς εσωρούχων για εύσωμες γυναίκες. Την επιχείρηση ξεκίνησε το 2011, η L. Williams, μία τριανταπεντάχρονη (35 ετών), αφρο- αμερικάνα γυναίκα, πετυχημένη δικηγόρος στη Νέα Υόρκη, η οποία υπήρξε ως φοιτήτρια, διακεκριμένο μέλος της κοινωνικής ομάδας “Phi Beta Kappa” και, πτυχιούχος της Spelman College και Rutgers School of Law-Newark .76 H ίδια ήταν κι εκείνη ιδιαίτερα παχουλή. Όντας δε εκείνον τον καιρό σε σχέση, διέγνωσε καταρχήν για τον εαυτό της την ανάγκη για κομψά εσώρουχα στο μέγεθός της. Έτσι, ουσιαστικά συνειδητοποίησε πως υπήρχε ένα κενό στην αγορά και μια υπάρχουσα ζήτηση χωρίς την αντίστοιχη προσφορά77

74 http://www.onlinedigitalpubs.com/publication/index.php?i=171356&m=&l=&p=4&pre=

75 https://www.facebook.com/curvygirlz/photos_stream

76 http://www.curvygirlzlingerie.com/#!meet-us/c1s57

77 http://www.blackenterprise.com/small-business/business-pitch-lingerie-curvy-women-plus-sized/

Εικόνα 12η: η δημιουργός της “Curvy Girlz Lingerie L.L.C”

Η L. Williams υπήρξε η νικήτρια του διαγωνισμού “the 2013 Black Enterprise Elevator Pitch”, που διοργανώθηκε με τη χορηγία της Pepsico. Κέρδισε με αυτόν τον τρόπο δέκα χιλιάδες δολάρια ($10.000), με τα οποία σκοπεύει να επεκτείνει την επιχείρησή της. Πρόσφατα παρουσίασε τη σειρά της στη Νέα Υόρκη/στην περιοχή New Jersey. Θέλει όμως, μέχρι το τέλος του χρόνου να εμφανίσει την κολεξιόν της σε εκδηλώσεις σε Washington, D.C., Atlanta, και Chicago. Θεωρεί ότι το γεγονός ότι κέρδισε τον διαγωνισμό, θα τη βοηθήσει να αναπτύξει την επιχείρησή της σε εθνική εμβέλεια με τη συνδρομή ανεξάρτητων επενδυτών.78 Τα τελευταία χρόνια οι διαγωνισμοί “elevator pitch” έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς για τους επιχειρηματίες στην προσπάθειά τους να συγκεντρώσουν χρήματα. Ένα “elevator pitch” είναι μία σύντομη επισκόπηση μιας ιδέας ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας ή ενός επιχειρηματικού πλάνου. Αποκαλείται με αυτόν τον τρόπο γιατί ο χρόνος ο οποίος παρέχεται για την έκθεση της ιδέας είναι ίσος με μια βόλτα με τον ανελκυστήρα (δηλαδή τριάντα δευτερόλεπτα (30΄΄) , ή αλλιώς εκατό (100) με εκατόν πενήντα (150) λέξεις)79 Η L. Williams συμβουλεύει πως στην προετοιμασία της ως ομιλήτρια σε τέτοιου τύπου παρουσιάσεις, δίνει μεγάλη σημασία στο ποιοι είναι οι κριτές ή το ακροατήριο. Εάν οι κριτές κατέχουν την οικονομική επιστήμη, τότε ενδιαφέρονται κυρίως για στατιστικά στοιχεία, χρήματα και την αγορά-στόχο. Εάν όμως, οι κριτές είναι από άλλους επιχειρηματικούς κύκλους ή, το κοινό δεν είναι εξειδικευμένο στα χρηματοοικονομικά, τότε δείχνουν μεγαλύτερη προσοχή να πληροφορηθούν το ποιος

78 http://www.blackenterprise.com/small-business/business-pitch-lingerie-curvy-women-plus-sized/

79 http://gsw.scripts.mit.edu/gsw/2010/conference.php?id=60

είναι ο επιχειρηματίας ως άτομο, γιατί ξεκίνησε την επιχείρησή του και, γιατί πιστεύει πως θα επιτύχει. Επίσης, σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να πεισθεί το ακροατήριο, βοηθάει να μιλάει κανείς με πάθος κι ενθουσιασμό για την ιδέα του. Επομένως, το να γνωρίζει ο ομιλητής το αντικείμενο-επιχειρηματικό προϊόν εκ βαθέων, τον κάνει περισσότερο πειστικό από κάποιον που απλά πιστεύει στην ιδέα του. Η L.Williams καταλήγει πως για να είναι κάποιος πειστικός σε μια τέτοιου είδους παρουσίαση, χρειάζεται να έχει δαπανήσει γι’ αυτό πολύ χρόνο προετοιμασίας για εβδομάδες. Ο Timothy Reese, ιδρυτής του Εθνικού Δικτύου Μειονότητας των «Αγγέλων Επενδύσεων» (www.nmanetwork. Com), θεωρεί πως αυτό που έχουν ως κοινό, οι νικητές τέτοιων διαγωνισμών, είναι ότι λένε μία πειστική ιστορία σχετικά με την επιχείρησή τους. Οι επενδυτές θέλουν να ακούσουν την ανάγκη που υφίσταται στην αγορά, και θα καλύψει το προϊόν, με ποιο τρόπο η επιχείρηση θα καλύψει αυτή την ανάγκη - έλλειψη, και ποια είναι τα αποτελέσματα της επιχείρησης μέχρι σήμερα. Όπως επίσης, πως ο/η επιχειρηματίας σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια των «Αγγέλων» για να αναπτύξει περαιτέρω την επιχείρησή του. Προκειμένου ο επιχειρηματίας να εντοπίσει πραγματικά, τους «Αγγέλους Επενδύσεων», μπορεί να ερευνήσει μέσω διαδικτύου, για να βρει δίκτυα αυτών και υπηρεσίες μεσάζοντες μεταξύ νέων επιχειρηματιών και Αγγέλων. Όπως επίσης, συστηματικά να παρακολουθεί συναντήσεις επιχειρηματιών, συνέδρια και κοινωνικά γεγονότα. Οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες θα τον κατευθύνουν στο σωστό δρόμο και θα τον φέρουν μπροστά στους «Άγγελους Επενδυτές».80

80 http://www.blackenterprise.com/small-business/business-pitch-lingerie-curvy-women-plus-sized/

5.1.4 …η Valery Gaydos εκφράζει την άποψη των ίδιων των Αγγέλων

Εικόνα 13η: Valery Gaydos

H Valerie Gaydos είναι «Άγγελος Επενδύσεων» με πολύχρονη εμπειρία στην ανάπτυξη επιχειρήσεων. Για πάνω από είκοσι χρόνια, βοήθησε ως ιδρυτής, επενδυτής και σύμβουλος, βοήθησε πολλές νεοσύστατες επιχειρήσεις, στα πεδία της λειτουργικής διαχείρισης, στρατηγικού σχεδιασμού και διοίκησης. Είναι η ιδρυτής και πρόεδρος της εταιρίας “ Capital Growth, Inc. (CGI)”, την οποία ίδρυσε το 1994 ως εταιρία παροχής επιχειρησιακών δεδομένων και επιχειρησιακής πληροφορίας “online”.81 Μαζί με τις συναδέλφους της ίδρυσε την κοιπραξία The Angel Venture Forum” για ενεργούς «Αγγέλους Επενδύσεων».82 Ως ειδική στην προώθηση των νέων επιχειρήσεων, υπογραμμίζει το ρόλο των δικτύων των «Αγγέλων Επενδύσεων». Τονίζει πως τα δίκτυα αυτά δημιουργούνται από «Αγγέλους» οι οποίοι επιθυμούν να τοποθετήσουν τις πηγές εισοδημάτων τους και την εμπειρία τους στην ανάπτυξη επιχειρήσεων. Συμβουλεύει δε, πως σε μια εκδήλωση «Αγγέλων», ο επιχειρηματίας ο οποίος ψάχνει για κεφάλαια θα πρέπει να συμπεριφερθεί όπως στα ραντεβού, δηλαδή να γνωρίζει εκ των προτέρων πως ο κατάλληλος για την επιχείρησή του επενδυτής μπορεί να μην είναι ο πρώτος που θα συναντήσει. Όμως στην περίπτωση που ο πρώτος «Άγγελος» δεν είναι ο

81 http://capitalgrowthinc.com/contact

82 http://www.angelventureforum.com/id17.html

κατάλληλος, θα πρέπει να του απευθύνει τέτοιου είδους ερωτήσεις ώστε να τον οδηγήσει ο μη κατάλληλος, στον κατάλληλο επενδυτή. Επίσης, διευκρινίζει πως οι «Άγγελοι» δεν είναι φιλάνθρωποι. Ο κύριος στόχος είναι τα περισσότερα χρήματα. Είναι επενδυτές κι επιδιώκουν απόδοση από την επένδυσή τους. Και θέλουν να γνωρίζουν με στοιχεία πως θα πάρουν πολλαπλασίως τα κεφάλαιά τους πίσω. Το να μη συνειδητοποιούν οι επιχειρηματίες πως οι «Άγγελοι» ενδιαφέρονται για αριθμούς όπως πωλήσεις, σύνολο εισροών και περιθώριο κέρδους, προκειμένου η επένδυσή τους να τους αποφέρει τα μέγιστα, λειτουργεί εις βάρος των επιχειρηματιών οι οποίοι χάνουν ευκαιρίες.83 Ενδεικτικά, παραθέτει πέντε (5) κατευθυντήριες οδηγίες προκειμένου ο επιχειρηματίας να επιτύχει να ενθουσιάσει τους δυνητικούς επενδυτές 1. Να παρουσιάζει το προϊόν ή την υπηρεσία που προσφέρει με τέτοιο πάθος έτσι ώστε να ενθουσιαστούν και οι πιθανοί επενδυτές με την παροχή της επιχείρησης 2. Να γνωρίζει τα στοιχεία που αφορούν στην επιχείρησή του προκειμένου να μπορεί να τα συζητήσει με τους δυνητικούς επενδυτές, όπως (πωλήσεις, εισροές, περιθώρια κέρδους) 3. Να φέρει μαζί του προς επίδειξη δείγμα του προϊόντος. Να παρέχει πληροφορίες από έρευνες και μελέτες, και από δοκιμές του προϊόντος. 4. Να αποφεύγει ο λόγος του να γίνεται ιδιαίτερα τεχνικός, αλλά να περιορίζεται σε λίγα αλλά σημαντικά δεδομένα τα οποία εμφανίζουν την πρόσφατη επιτυχία της επιχείρησής του και τη δυνητική μελλοντική εξέλιξή της. 5. Να μην αποκρύβει τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει. Να είναι έτοιμος να συζητήσει πως ενδεχομένως μπορούν να λυθούν.

83 www.BLACKENTERPRISE.COM (JULY/AUGUST 2013)

5.1.5 το “Coolest Cooler” στην πλατφόρμα του “Kickstarter” Το φορητό ψυγείο που σε πενήντα δύο (52) ημέρες, συγκέντρωσε δεκατρία εκατομμύρια διακόσιες ογδόντα πέντε χιλιάδες διακόσια είκοσι έξι δολάρια ($13.285.226) από εξήντα δύο χιλιάδες εξακόσια σαράντα δύο (62.642) χρηματοδότες, έχοντας ως στόχο μόνον πενήντα χιλιάδες δολάρια ($50.000). Έτσι, σημείωσε νέο ρεκόρ συγκέντρωσης κεφαλαίου στη μεγαλύτερη πλατφόρμα ανοιχτής χρηματοδότησης “kickstarter”, ξεπερνώντας το “Pebble”, το έξυπνο ρολόι (το οποίο σε συγχρονισμό με έξυπνα τηλέφωνα παραδίδει email, γραπτά μηνύματα και ειδοποιήσεις) που το 2012, υπήρξε το προηγούμενο “super hit” της πλατφόρμας, έχοντας συγκεντρώσει δέκα εκατομμύρια είκοσι έξι χιλιάδες δολάρια ($10.026.000).

Εικόνα 14η: “Coolest Cooler” and “Pebble”

Το Νοέμβριο του 2013, ήταν η πρώτη προσπάθεια για χρηματοδότηση του “Coolest Cooler”, μέσω της ίδιας πλατφόρμας (“Kickstarter”), χωρίς όμως το προϊόν να φτάσει τον τότε στόχο των εκατόν είκοσι πέντε χιλιάδων δολαρίων ($125.000). Στη δεύτερη προσπάθεια, επανήλθε επιδιώκοντας χαμηλότερη χρηματοδότηση κι εντέλει εντός του χρονικού διαστήματος των οκτώ (8) εβδομάδων που έληξαν στις 30-08-14, έσπασε κάθε ρεκόρ. Εκτός από ψυγείο με επαναφορτιζόμενη μπαταρία και ξεχωριστό καπάκι για τον πάγο ώστε να μη χάνει την ψύξη του, το προϊόν προσφέρει και: μπλέντερ, αποσπώμενα αδιάβροχα ηχεία, μεγάλους τροχούς μεταφοράς, ανοιχτήρι για μπουκάλια, φως LED, φορτιστή USB. Το Φεβρουάριο του 2015, θα κυκλοφορήσει στην αγορά. Πάντως δεν θα μπορεί να θεωρηθεί το φθηνό ψυγείο για πικνίκ. Η πιο οικονομική έκδοση ξεκινά από εκατόν εξήντα πέντε δολάρια ($165) και, φτάνει μέχρι τα διακόσια ογδόντα πέντε δολάρια ($285) για παράδοση σχεδόν σε όλες τις χώρες μαζί με ένα πακέτο που περιλαμβάνει και κάποια πρόσθετα χαρακτηριστικά. Η λιανική τιμή του ψυγείου θα είναι στις ΗΠΑ διακόσια ενενήντα εννέα δολάρια ($299)84.

Εικόνα 15η: Ο Ryan Grepper

84 http://www.capital.gr/Articles.asp?id=2111338

Ο Ryan Grepper εφευρέτης του φορητού ψυγείου που μετατρέπει το πικνίκ σε διασκέδαση, ζει στο Πόρτλαντ των ΗΠΑ κι, είναι πατέρας δύο μικρών αγοριών. Από το 2006, έχει ήδη, εφεύρει κι αναπτύξει επιτυχημένα προϊόντα για ταξίδια όπως και για κατοικίδια. Είναι ιδρυτής και δημιουργός ενός μοναδικού, εκπαιδευτικού “online video”, του “Inventor’s Blueprint”, όπου περιγράφει βήμα προς βήμα, τη διαδικασία δημιουργίας ενός προϊόντος. Είναι επίσης, ένας ενεργός κατασκευαστής και, υποστηρικτής της “Do It Yourself” επανάστασης.85

Εικόνα 16η: “Coolest Cooler” and “Pebble”

Μέσω του ρεκόρ συγκέντρωσης χρημάτων που πέτυχε το ψυγείο του, διαφημίστηκε και η πλατφόρμα “Kickstarter”

Εικόνα 17η: “Coolest Cooler” and “Κickstarter”

85 http://www.linkedin.com/pub/ryan-grepper/1a/aa5/975

5.2 Στην Ευρώπη

5.2.1 Researchgate από τη Γερμανία86

Εικόνα 18η: Dr. Ijad Madisch, Dr. Sören Hofmayer, and Horst Fickenscher

ResearchGate: μία πλατφόρμα στο Διαδίκτυο η οποία οικοδομήθηκε από επιστήμονες, για επιστήμονες. Συγκεκριμένα, ανακαλύφθηκε ως ιδέα όταν δύο ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι η συνεργασία μεταξύ δύο συναδέλφων οι οποίοι είναι γεωγραφικά απομακρυσμένοι, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ιδρύθηκε το 2008, από τους γιατρούς Dr. Ijad Madisch and Dr. Sören Hofmayer, and computer scientist Horst Fickenscher. Σήμερα, έχει πέντε εκατομμύρια μέλη (5.000.000). Μέσω της πλατφόρμας επιδιώκεται η επιστημονική έρευνα κι η ανάπτυξη να προωθηθούν το δυνατόν συντομότερα. H πλατφόρμα “ResearchGate” δίνει δυνατότητες όπως παρακάτω:  Κοινοποίηση άρθρων, δημοσίευση δεδομένων  Παροχή στατιστικών όσον αφορά στις απόψεις, στις λήψεις, και στις παραπομπές των άρθρων  Εύρεση της κατάλληλης εργασίας μέσω έρευνας της εφαρμογής επί των αναζητήσεων εργαζομένων στην πλατφόρμα.  Επαφή και συνεργασία με συναδέλφους, συμμαθητές, συν-συγγραφείς και ειδικούς σε κάθε πεδίο.  Υποβολή ερωτήσεων, παροχή απαντήσεων, και εύρεση λύσης σε προβλήματα έρευνας  Δωρεάν δημιουργία ενός "Digital Object Identifier", δηλαδή ενός μοναδικού και μόνιμου αριθμού που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση ψηφιακού περιεχομένου, ο οποίος μπορεί να προστεθεί στο προφίλ. Τον Ιούνιο του 2013, οι ιδρυτές της εν λόγω πλατφόρμας ανακοίνωσαν με ενθουσιασμό έναν νέο γύρο χρηματοδότησης. Μαζί με ονόματα παλαιών επενδυτών

86 http://www.wired.co.uk/magazine/archive/2013/11/european-startups/berlin

της εταιρίας, οι οποίοι επενδύουν εκ νέου κεφάλαια σε αυτήν, αναφέρονται και νέοι επενδυτές μεταξύ των οποίων και ο Bill Gates! Από τους ιδρυτές, θεωρείται η κίνηση αυτή ως ενδιαφέρον για να οδηγηθεί η επιστήμη στην ψηφιακή εποχή, για το καλό του συνόλου της κοινωνίας. 8788

Εικόνα 19η:o ιστότοπος “ResearchGate”

5.2.2 Transferwise από το Ηνωμένο Βασίλειο89

Εικόνα 20η: o ιστότοπος “TransferWise”90

87 http://www.researchgate.net/about

88 http://www.researchgate.net/presscoverage?page=aboutus.AboutUsPressPage2013June04

89 http://www.wired.co.uk/magazine/archive/2013/11/european-startups/london

TransferWise είναι ο νέος έξυπνος τρόπος να μεταφέρει κάποιος χρήματα στο εξωτερικό. Η ιδέα είναι απλή. Προήρθε από το γεγονός ότι οι τράπεζες χρεώνουν μεγάλα ποσά όταν μεταφέρουν κεφάλαια στο εξωτερικό. Επίσης, κερδίζουν από τέλη που υποκρύπτονται σε συναλλαγματικές ισοτιμίες. Η εταιρία TransferWise έχει βρει τον τρόπο να παρακάμψει τις τράπεζες και να πραγματοποιεί μεταφορές χρημάτων με δίκαιο και διαφανή τρόπο. Όπως δηλαδή, θα έπρεπε να είναι εδώ και δεκαετίες. Η ανταμοιβή της γι’ αυτή την υπηρεσία είναι διαφανής και μικρή και η συναλλαγματική ισοτιμία είναι η πραγματική. Κοστίζει έως και δέκα (10) φορές λιγότερο από τις τραπεζικές χρεώσεις.

Εικόνα 21η: oι ιδρυτές Taavet Hinrikus και Kristo Käärmann

Η TransferWise παίρνει μια λίρα Αγγλίας (£1) αμοιβή για συναλλαγές κάτω των διακοσίων λιρών Αγγλίας (£ 200) και πέντε τοις εκατό (0,5%) του ποσού πληρωμής για κάτι μεγαλύτερο. Μέχρι το τέλος του 2013, μετέφερε περισσότερα από εκατόν δέκα εκατομμύρια λίρες Αγγλίας (£ 110million) σε οκτώ (8) νομίσματα. Πρόσφατα, τον Ιούνιο του 2014, ο Sir Richard Branson επένδυσε μαζί με άλλους στην εταιρία με αποτέλεσμα να προσφέρουν όλοι μαζί, επιπλέον είκοσι πέντε

90 https://transferwise.com/en/about

εκατομμύρια δολάρια ($25.000.000), προκειμένου να γίνει η μεταφορά του χρήματος πιο εύκολη, δίκαιη κι απλή υπόθεση.91

Εικόνα 22η: Σύμφωνα με “Forbes 2012”, o Branson είναι ο έκτος (6) πλουσιότερος πολίτης του Η.Β.92

5.2.3 LogMeIn από την Ουγγαρία93

Εικόνα 23η: o ιστότοπος της εταιρίας “LogMeIn”94

91 https://transferwise.com/blog/2014-06/sir-richard-branson-joins-our-mission-to-stamp-out-hidden-fees/

92 http://www.forbes.com/profile/richard-branson/

93 http://www.logmein.hu/

94 https://secure.logmein.com/

H εταιρία ιδρύθηκε το 2003 στην Ουγγαρία αλλά στη συνέχεια κι επειδή από το ξεκίνημά της οι αμερικανοί επενδυτές την αγκάλιασαν, απόκτησε διεθνή έδρα στη Βοστώνη. Έχει σήμερα, παραρτήματα στην Ευρώπη (Ιρλανδία, Ολλανδία και Ουγγαρία), στην Αυστραλία, στην Νοτιοανατολική Ασία και την Ωκεανία. Είναι πάροχος της SaaS και cloud-based υπηρεσιών απομακρυσμένης σύνδεσης για τη συνεργασία, τη διαχείριση IT και για το πελατολόγιο. Αρχικά, πριν τον Μάρτιο του 2006, η εταιρία ήταν γνωστή με την επωνυμία “3am Labs”. Μέχρι τις 31-12-12, η εταιρία εξυπηρετούσε πάνω από διακόσια δέκα τρία εκατομμύρια (213million) διαδικτυακές συσκευές, όπως smartphones and tablets. Η εταιρία λειτουργεί πέντε κέντρα ανάπτυξης, τέσσερα (4) εκ των οποίων βρίσκονται στις ΗΠΑ κι ένα (1) στην Ευρώπη (Ουγγαρία).95 Οι επιχειρήσεις και οι φορείς παροχής υπηρεσιών πληροφορικής βασίζονται στην εταιρία LogMeIn για την απομακρυσμένη υποστήριξη και, διαχείριση των συστημάτων τους υψηλής τεχνολογίας, και για τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας για εκατοντάδες ή χιλιάδες υπολογιστές γραφείου, φορητούς υπολογιστές, εξυπηρετητές, μηχανήματα αποδοχής καρτών (POS) και τη κίνηση της εταιρίας στο Χρηματιστήριο LogMeIn, Inc (NASDAQ: LOGM)96,

Εικόνα 24η: Οι ιδρυτές CEO Michael Simon and CTO Márton Anka9798

95http://finance.yahoo.com/q/pr?s=LOGM+Profile

96 https://secure.logmein.com/about/aboutus.aspx

97 https://secure.logmein.com/about/leadership/biographies/michaelsimon.aspx

98 https://secure.logmein.com/about/leadership/biographies/martonanka.aspx

Οι ιδρυτές της εταιρίας είναι οι παραπάνω εικονιζόμενοι:  O Διευθύνων Σύμβουλος αυτής, Michael Simon. Έχει πτυχίο ηλεκτρολόγου μηχανολόγου από το Πανεπιστήμιο της Notre Dame, και MBA από το Πανεπιστήμιο St. Louis της Ουάσινγκτον. Πριν την εταιρία LogMeIn, είχε ιδρύσει την Uproar Inc, η οποία εμπορευόταν διαδραστικά παιχνίδια στο Διαδίκτυο, κι η οποία το Μάρτιο του 2001, αποκτήθηκε από την Vivendi Universal Games, Inc.  Ο Chief Technology Officer της LogMeIn, Márton Anka αποφοίτησε από την πληροφορική του Szamalk Ινστιτούτου της Ουγγαρίας. Πριν την LogMeIn, ασχολήθηκε με την ανάπτυξη της Uproar Inc., όπου και έθεσε τις βάσεις της εφαρμογής του για απομακρυσμένη υποστήριξη “RemotelyAnywhere”, την οποία (εφαρμογή) βελτίωσε στη 3am Labs incorporated και LogMeIn.99

5.3 Στην Ελλάδα

5.3.1 Locish

Εικόνα 25η: Ο ιστότοπος της “Locish”

99 http://www.bizjournals.com/boston/stories/2004/09/20/story4.html

Πρόκειται για μια τεχνολογική εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα μέσω της οποίας οι ταξιδιώτες μπορούν να πληροφορούνται από τους κατοίκους του τόπου τον οποίο επισκέπτονται, για μέρη ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Οι ντόπιοι που δίνουν τις απαντήσεις επιλέγονται από την εφαρμογή να είναι παρόμοιου γούστου με τον εκάστοτε ταξιδιώτη που ζητά πληροφορίες. Όμως, δεν είναι μόνον οι ταξιδιώτες που μπορούν να χρησιμοποιούν την εφαρμογή, καθώς και οι ίδιοι οι κάτοικοι, στην αναζήτησή τους για νέες προτάσεις εξόδου στον τόπο τους (εστιατόρια, καφέ, μπαρ, και κλαμπ) μπορούν να απευθύνονται στην εφαρμογή και να δέχονται απαντήσεις από παρόμοιας κουλτούρας συντοπίτες τους. Το “Locish” παρέχει τη δυνατότητα της ανά πάσα στιγμή και με διαδραστικό τρόπο, πρόσβασης σε εξατομικευμένες προτάσεις ψυχαγωγίας που προέρχονται από άτομα με κοινές συνήθειες και προτιμήσεις με τους ταξιδιώτες.100 Η πλατφόρμα λειτουργεί ως εξής: Οι κάτοικοι ενός τόπου μπαίνουν στο www.locish.com και δημιουργούν το προφίλ τους. Στη συνέχεια, έχοντας τον τίτλο του “Local Angel”, καταχωρούν τα μέρη (εστιατόρια, μπαρ, αξιοθέατα) που αυτοί θα πρότειναν σε έναν ταξιδιώτη. Από την άλλη πλευρά, ο ταξιδιώτης μέσω του κινητού του, ζητάει μία πρόταση για ένα εστιατόριο, μπαρ, μουσείο ή οτιδήποτε άλλο, δηλώνοντας ένα μικροποσό που προτίθεται να πληρώσει σε όποιον του δώσει μία καλή ιδέα (συνήθως, από ένα (€1) έως επτά ή οκτώ ευρώ (€7 ή €8)). Οι “Local Angels” (ντόπιοι με ρόλο ξεναγού) που “ταιριάζουν” με τον ταξιδιώτη, ειδοποιούνται, και υποβάλλουν τις προτάσεις τους. Με έναν έξυπνο αλγόριθμο, ο ταξιδιώτης πλέον καλείται να «δεχτεί» ένα από τα καλύτερα μέρη που του προτείνονται. Με την αποδοχή της πρότασης, ο “Local Angel” κερδίζει το ποσό, και ο ταξιδιώτης έχει στο κινητό του αναλυτικές λεπτομέρειες (διεύθυνση, χάρτη, τηλέφωνα) για το μέρος που ζήτησε. Εννοείται ότι όσο πιο πολλές και σαφείς πληροφορίες παρέχει ένας “Local Angel” τόσο μεγαλύτερο ποσό εσόδων θα έχει από τις υπηρεσίες του προς τους ταξιδιώτες μέσω του “Locish”. Η εταιρία από την άλλη πλευρά, όπως κάθε ενδιάμεση πλατφόρμα, κερδίζει μία μικρή προμήθεια, από κάθε συναλλαγή. Για τη λειτουργία της εφαρμογής, η “Locish” χρησιμοποιεί τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα με ικανότητες γεωγραφικού προσδιορισμού και, επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο, προκειμένου ο κάτοικο της πόλης να βοηθήσει άμεσα κι ουσιαστικά τον

100 www.real.gr (30/03/14)

ταξιδιώτη, να γλυτώνει χρόνο και κόπο στην προσπάθειά του να εντοπίζει γρήγορα, αυτό που επιθυμεί.101 . Ξεκίνησε αρχές του 2013102, και μάλιστα το Μάρτιο του ίδιου έτους, η εταιρία έλαβε και την πρώτη της χρηματοδότηση, ύψους εξήντα χιλιάδων ευρώ (€60.000) από το Openfund II, επενδυτικό ταμείο υψηλού ρίσκου το οποίο συγκεντρώνει κεφάλαια από ιδιώτες και κοινοτικά κονδύλια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF)103. Στη συνέχεια, πρόσφατα, το Μάρτιο του 2014, η “Locish” εξασφάλισε νέα κεφάλαια ύψους οκτακοσίων είκοσι χιλιάδων δολαρίων ($820.000). Σε αυτόν το γύρο χρηματοδότησης ηγήθηκε το επενδυτικό σχήμα Odyssey Jeremy Partners104, με συμμετοχή όμως, και του Jeremie Openfund II, καθώς και τριών ευκατάστατων ιδιωτών επενδυτών (Άγγελων Επενδυτών) από τη Silikon Valley. Οι δημιουργοί προτίθενται να αξιοποιήσουν τα χρήματα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μεγάλωσαν την ομάδα τους (έχουν προσλάβει επιπλέον έξι (6) άτομα)105, και δουλεύουν όλοι μαζί για την αναβάθμιση της εφαρμογής, έχοντας ήδη, εντοπίσει μια σειρά επιθυμητών βελτιώσεων. Στόχος τους είναι να εντοπίσουν νέες ευκαιρίες προκειμένου η εταιρία να μεταβεί σε επόμενο στάδιο στην οικονομική μεγέθυνσή της. 106 Σύμφωνα με τους ιδρυτές της εταιρίας, το κομμάτι της αναβάθμισης και περαιτέρω ανάπτυξης της εφαρμογής θα παραμείνει στην Ελλάδα, χωρίς όμως να αποκλείεται η παρουσία του και στην Αμερική. Ήδη, συζητιέται η τοποθέτηση διαφημίσεων στην πλατφόρμα. Προς το παρόν, το κύριο ενδιαφέρον εστιάζεται στην αύξηση των χρηστών. Μόνον ως θεμιτό αντιμετωπίζεται από τους ιδρυτές το ενδεχόμενο της εξαγοράς, το οποίο όμως, μέχρι σήμερα δεν έχει προκύψει.107 Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τις εφαρμογές που παρέχουν πληροφορίες για ταξίδια και τοποθεσίες. Κύριος ανταγωνιστής της “Locish” είναι η πλατφόρμα “Jelly

101 http://www.neolaia.gr/2012/12/13/locish-mia-anatreptiki-taksidiotiki-efarmogi-made-in-greece/

102 http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1978641

103 http://www.emea.gr/greek-startups-funding-2013

104 http://odysseyvp.com/

105 http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1978641

106 www.real.gr (30/03/14) 107 http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1978641

HQ”. Διακριτικό δε, γνώρισμα της “Locish”, το οποίο διαφοροποιεί την εφαρμογή από τους ανταγωνιστές της είναι το ότι οι πληροφορίες που δέχεται ο ταξιδιώτης αποστέλλονται από άτομα παρόμοιου προφίλ.

Πίνακας 9ος: Οι ανταγωνιστές της “Locish”

Πηγή: http://www.crunchbase.com/organization/locish

Οι ιδρυτές της εταιρίας είναι δύο φίλοι από την Καλαμάτα. Οι ΖΩΝΤΑΝΟΣ Γρηγόρης (ανήσυχο και δυνατό μυαλό) και ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Αλέξης (ικανότατος σε θέματα της ψηφιακής τεχνολογίας). Είχαν εξαρχής την πεποίθηση πως στο μέλλον θα δημιουργήσουν μαζί κάτι μοναδικό κι ο χρόνος τους δικαίωσε. Αφού οι πρώτες τους προσπάθειες επαγγελματικής σταδιοδρομίας από κοινού, δεν καρποφόρησαν, επιβίωσαν στα χρόνια της κρίσης, ως εργαζόμενοι στο χώρο της τεχνολογίας, μέχρι που σε ένα ταξίδι τους στο εξωτερικό, διαπίστωσαν οι ίδιοι την ανάγκη μιας εφαρμογής που μέσω κινητών, θα παρέχει στους ταξιδιώτες πληροφορίες ψυχαγωγίας από ντόπιους με παρόμοια γούστα. Αφού πίστεψαν στην ιδέα τους, αποφάσισαν να παραιτηθούν από τις δουλειές τους. Πούλησαν στο e-bay τα υπάρχοντά τους (ρούχα, gadgets, ένα βιολοντσέλο, κλπ)108 και αφοσιώθηκαν στο στήσιμο της

108 http://www.iefimerida.gr/

επιχείρησής τους με όλες τους τις δυνάμεις προκειμένου να δουν την ιδέα τους να υλοποιείται και να στέφεται με επιτυχία στο διεθνές στερέωμα109.

Εικόνα 26η: Οι ΖΩΝΤΑΝΟΣ Γρηγόρης και ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Αλέξης αντίστοιχα110111

Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ Γρηγόρης γεννήθηκε στην Αθήνα και, είναι τριάντα τεσσάρων (34) ετών. Το 2001 αποφοίτησε από το Aberdeen University στην Σκωτία με πτυχίο στις πολιτικές επιστήμες και διεθνείς σχέσεις (MA Politics/International Relations). Το 2002 αποφοίτησε με μεταπτυχιακό στην επιχειρηματικότητα (MSc Εntrepreneurship). Από το 2003 έως σήμερα, είναι υποψήφιος διδάκτωρ (PhD candidate) του Robert Gordon University στο Aberdeen. Το θέμα της επιστημονικής του έρευνας εστιάζεται στον τομέα του Relationship Marketing για μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SME’s).112 ΄Εχει μεγάλη εμπειρία στα πεδία “Search Engine Optimization (SEO), Search Engine Marketing (SEM), web analytics και, Social Media practises and monitoring”113. O ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Αλέξης είναι τριάντα έξι (36) ετών, προγραμματιστής, πτυχιούχος Μηχανικός Η/Υ & Πληροφορικής της Πολυτεχνικής Σχολής Πατρών, με ειδίκευση σε εφαρμογές τεχνητής Νοημοσύνης. Είναι συνιδρυτής και επικεφαλής της τεχνολογικής ομάδας της εφαρμογής “Locish”. Πριν από την εν λόγω εφαρμογή, είχε σχεδιάσει και υλοποιήσει πάνω από εκατό (100) web projects, ως ελεύθερος επαγγελματίας _ προγραμματιστής στο Διαδίκτυο (freelancer web developer).Το 2005

109 www.real.gr (30/03/14)

110 http://gr.linkedin.com/in/gzontanos

111 http://www.pan-orama.org/program/eisigites-2014/745-2014-03-25-13-08-32

112 https://www.blogger.com/profile/04901308966933432932

113 http://gr.linkedin.com/in/gzontanos

ίδρυσε την πρώτη του επιχείρηση, ήτοι μία πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης για αθλητές, ονόματι “izzyrace”114

5.3.2 Taxibeat

Εικόνα 27η: Ο ιστότοπος της “taxibeat”

Τον Μάιο του 2011 ξεκίνησε στην Αθήνα να λειτουργεί σε κινητά, η πλατφόρμα της “Taxibeat” η οποία συνδέει σε πραγματικό χρόνο, τους επιβάτες με τους συνεργαζόμενους με την εφαρμογή, οδηγούς επιδιώκοντας πιο ποιοτική κι αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πελατών των ταξί. Είναι εφαρμογή που παρέχει τη δυνατότητα στον επιβάτη να επιλέξει τον οδηγό ταξί που θα τον εξυπηρετήσει, με γνώμονα τις ανάγκες και προτιμήσεις του: π.χ. με την υψηλότερη βαθμολογία από άλλους “Taxibeaters”, το καλύτερο αυτοκίνητο, τις προσφερόμενες υπηρεσίες (επιτρέπονται ή όχι κατοικίδια, γλώσσα επικοινωνίας, κλιματιστικό, δωρεάν WiFi, φορτιστή για το κινητό ή όχι, καθαρό όχημα, ποσό χρέωσης, εκτύπωση απόδειξης, ευγένεια, ασφάλεια κλπ) ή απλά τον οδηγό που βρίσκεται στην πιο κοντινή απόσταση λόγω πίεσης χρόνου. Ο επιβάτης γνωρίζει εκ των

114 http://www.pan-orama.org/program/eisigites-2014/745-2014-03-25-13-08-32

προτέρων το όνομα και το τηλέφωνο του οδηγού ταξί που επιλέγει115 όπως και ο οδηγός ξέρει τα στοιχεία του πελάτη. Στο τέλος της διαδρομής, ο επιβάτης μπορεί να βαθμολογήσει (με μία γενική βαθμολογία μέχρι πέντε αστέρια κι ίσως ένα σχόλιο) τον οδηγό που επέλεξε. Η εφαρμογή παρέχεται δωρεάν στο κοινό (ειδοποιός διαφορά από τα Ραδιοταξί), ενώ οι οδηγοί των ταξί πληρώνουν κάθε φορά που κερδίζουν πελάτη. Όταν πληρώνουν σε μετρητά, η προμήθεια είναι δέκα τοις εκατό (10%) επί της καθαρής αξίας της διαδρομής (δηλαδή, χωρίς τις πρόσθετες χρεώσεις για αποσκευές, διόδια, εισόδους αεροδρομίων ή τυχόν φιλοδωρήματα). Ενώ όταν πληρώνουν με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα η προμήθεια ανέρχεται σε δώδεκα κόμμα επτά τοις εκατό (12,7%) λόγω ενός πρόσθετου δύο κόμμα επτά (2,7 %) για τη μεταφορά του ποσού από την τράπεζα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η προμήθεια για το “Taxibeat” δεν ξεπερνά τα δυόμισι ευρώ (€2,5) που είναι το πλαφόν κορυφής. Όσον αφορά στην Αθήνα, το κόστος μιας διαδρομής ανέρχεται περίπου στα πενήντα λεπτά (€0,5)116. Ο εκάστοτε οδηγός καλείται να καταβάλει τις συνολικές χρεώσεις που του αναλογούν στο τέλος κάθε μήνα117 Η εφαρμογή λειτουργεί σε iOS και Android. Είναι συνδεδεμένη με τα Google Maps και το Foursquare. Η εν λόγω πλατφόρμα είναι σε θέση να παρέχει υπηρεσίες όπως αυτές των συνεργατών των ραδιοταξί (επί της ουσίας ψηφιοποίησε το επιχειρηματικό μοντέλο των ραδιοταξί), βασιζόμενη στους αλγόριθμους του λογισμικού της, αλλά και στις τεχνικές δυνατότητες των κινητών συσκευών (όπως τον γεωεντοπισμό (geolocation), και την ανίχνευση κίνησης).118 Παρέχεται δε, εκτός από την Ελλάδα (κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και, με περιορισμένη κάλυψη σε Πάτρα, Μυτιλήνη, Χανιά και Ηράκλειο) και, σε Βραζιλία (Ρίο ντε Τζανέιρο, Σάο Πάολο), Μεξικό (Πόλη του Μεξικού), ΗΠΑ (Νέα Υόρκη), Τουρκία (Κωνσταντινούπολη), Γαλλία (Παρίσι), Νορβηγία (Όσλο), Η.Β. (Λονδίνο) και

115 http://www.youtube.com/watch?v=jGkmTf9Nf4Y

116 http://www.youtube.com/watch?v=jGkmTf9Nf4Y

117http://help.taxibeat.com/customer/portal/articles/

118http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

Ρουμανία (Βουκουρέστι)119120121, ενώ ετοιμάζεται για το λανσάρισμά της σε Κολομβία (Μπογοτά) και, Περού (Λίμα)122. Λόγω του γεγονότος ότι, η εφαρμογή επιτυγχάνει την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών των ταξί (δεδομένης της παρεχόμενης πληροφόρησης της βαθμολογίας των άλλων επιβατών), σημειώνεται ραγδαία αύξηση στις διαδρομές (60 με 70% το μήνα) σε χώρες όπως η Βραζιλία ή το Μεξικό123 που υποφέρουν από χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες του κλάδου των ταξί. Εμπνευστής της εφαρμογής και ένας από τους τέσσερις (4) ιδρυτές της “Taxibeat” είναι ο ΔΡΑΝΔΑΚΗΣ Νίκος124, Κρητικός από το Ηράκλειο, ο οποίος από τη δεκαετία του 1990, ήταν προγραμματιστής. Ο ίδιος δηλώνει «επιχειρηματίας» με όλη τη σημασία της λέξης, καθώς κατά περιόδους, έφερε με ρίσκο, στην αγορά διάφορες επιχειρηματικές ιδέες σε σχέση με την πληροφορική και τεχνολογία, αρκετές των οποίων όμως, δεν σημείωσαν επιτυχία. Δεδομένου του γεγονότος πως ο επιχειρηματίας δεν μπορεί παρά κάποιες φορές να σφάλει, δεν πτοήθηκε από τις προηγούμενες αποτυχημένες του προσπάθειες κι έτσι, το 2011, μαζί με άλλους τρεις (3) προγραμματιστές και συνεργάτες, λάνσαρε στην αγορά την ιδέα της “Taxibeat”, η οποία μέχρι σήμερα, αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς και σημειώνει διεθνή επιτυχία.

Εικόνα 28η: ΔΡΑΝΔΑΚΗΣ Νίκος

119 https://play.google.com/store/apps/details?id=gr.androiddev.taxibeat&hl=el

120 http://www.crunchbase.com/person/nick-drandakis

121 https://www.linkedin.com/company/taxibeat

122 http://www.emea.gr/greek-startups-funding-2013

123 http://www.youtube.com/watch?v=8uqh8bjI0hw

124 http://www.youtube.com/watch?v=BPx-Cp3N-fc

Η επιχειρηματική ιδέα προέκυψε ένα καλοκαιρινό βράδυ του 2010, όταν ο ΔΡΑΝΔΑΚΗΣ Ν. θέλοντας ο ίδιος να εξυπηρετηθεί από ένα ταξί στην περιοχή της Κηφισιάς, συνειδητοποίησε την ανάγκη να είναι σε θέση να εντοπίσει ο ίδιος τον πιο κοντινό οδηγό ταξί και να τον καλέσει με τη βοήθεια του “smartphone” που είχε στην κατοχή του. Αρχικά, κι αφού πήρε μαζί με τους συνεργάτες του, την απόφαση της υλοποίησης της ιδέας, την επικοινώνησε στις πιάτσες των ταξί, μοιράζοντας φυλλάδια. Συγχρόνως με την ενέργειά του αυτήν μάθαινε την αγορά από πληροφορίες και γνώμες που του παρείχαν οι οδηγοί των ταξί, με αποτέλεσμα να επιβεβαιώσει ο ίδιος τις παραδοχές του για την εφαρμογή και να πιστέψει ακόμη περισσότερο στην ιδέα του. Το αρχικό κεφάλαιο προήλθε από το Οpenfund, αλλά και από μεμονωμένους Έλληνες επενδυτές (B.A.). Οι τελευταίοι υπήρξαν απλοί χρήστες της “Taxibeat”, κι επειδή τους άρεσε η ιδέα και πίστεψαν σε αυτή, πρόσφεραν κεφάλαιο προκειμένου να προωθήσουν την ανάπτυξή της125. Επίσης, έλαβε χρηματοδότηση ύψους τεσσάρων εκατ. δολαρίων ($4Μ) από το Βελγικό επενδυτικό ταμείο Hummingbird Ventures. Μέχρι τις αρχές του 2014, το Taxibeat δέχθηκε συνολικά πάνω από επτά εκατ. τριακόσιες χιλιάδες δολ ($7,3Μ) επενδυτικά κεφάλαια. 126 Η Taxibeat εξυπηρετεί συναλλαγές άνω των σαράντα εκατ. δολ. ($40M) σε αξία και εμφανίζει ρυθμό ανάπτυξης 18% μηνιαίως.127 Τον Ιανουάριο του 2014, τρεις χιλιάδες (3.000) ταξί της Αθήνας είναι εγγεγραμμένα στην εφαρμογή. Δεκαπέντε (15) άτομα εργάζονται για την “Taxibeat”, εντός Ελλάδας και άλλα δεκαπέντε (15) εκτός Ελλάδας, περισσότερα εκ των οποίων στη Βραζιλία. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, τρεις (3) στους τέσσερις (4) επιβάτες, ξαναχρησιμοποιούν την εφαρμογή, όπως και, δύο (2) στους (3) βαθμολογούν μετά το πέρας της διαδρομής. Η εφαρμογή επιδέχεται περαιτέρω βελτίωσης με την ενσωμάτωση πρόσθετων λειτουργιών, όπως ο εκ των προτέρων υπολογισμός του κόστους διαδρομής,

125 http://www.youtube.com/watch?v=8uqh8bjI0hw

126 http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

127 http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

δυνατότητα πληρωμής μέσω της εφαρμογής χωρίς τη χρήση μετρητών-πιστωτικής κάρτας-χαρτιού, λίστα ιδεατών πελατών/οδηγών128, κ.α.. Σημειωτέον ότι, από τον Μάρτιο του 2013, η Taxibeat λειτουργεί και υπηρεσία αποστολής αντικειμένων και δεμάτων, την οποία χρησιμοποιούν τόσο ιδιώτες όσο και διαδικτυακοί έμποροι, όπως η Z-mall.gr.129 Γεγονός είναι πως η Taxibeat είναι αντιμέτωπη καθημερινά με ιδιαίτερα έντονο ανταγωνισμό, καθώς πολλές παρόμοιου αντικειμένου εφαρμογές κάνουν την εμφάνισή τους τόσο στον ελλαδικό (Taxiplon και Super Taxi) όσο και στον διεθνή χώρο (Easy Taxi, Hailo, myTaxi, Uber,Blacklane, GetTaxi). Οι δε εταιρείες των ραδιοταξί στο εξωτερικό ανέπτυξαν είτε δικές τους εφαρμογές είτε συνεργασίες με την taxi.eu.130

Εικόνα 29η: Οι ανταγωνιστές της Taxibeat

128 http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

129 http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

130 http://www4.epixeiro.gr/ taxibeat

5.3.3 Warply

Εικόνα 30η: Ο ιστότοπος της Warply

Μία εφαρμογή τεχνολογίας “cloud”, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε επώνυμα προϊόντα ή υπηρεσίες να αποστέλλουν σε χρήστες “smartphones” διαδραστικές καμπάνιες μάρκετινγκ μέσω άλλων εφαρμογών τις οποίες οι χρήστες έχουν ήδη, εγκαταστημένες στο κινητό τους. Πώς λειτουργεί; Η “warply” συλλέγει δεδομένα από άλλες πλατφόρμες που χρησιμοποιεί ο χρήστης (στοιχεία όπως τις τοποθεσίες που κινείται, ποια τα θέματα που τον αφορούν, τι είδους προϊόντα ή υπηρεσίες ενδιαφέρεται να αγοράσει μέσω των εγκατεστημένων εφαρμογών στο κινητό του, πόσο χρόνο πλοηγείται στην κάθε εφαρμογή, κλπ) προκειμένου να του στείλει προσωποποιημένα μηνύματα και μάλιστα, σε χρόνο και τόπο που θα του είναι καλοδεχούμενα και χρήσιμα. Παραδείγματα τέτοιων μηνυμάτων της “warply” είναι131:  O χρήστης ενός έξυπνου κινητού που φέρει εγκατεστημένη στο κινητό του εφαρμογή για τον κινηματογράφο, περπατάει έξω από ένα σινεμά και δέχεται ένα διακριτικό μήνυμα με την ταινία που παίζεται και τη δυνατότητα να προβάλλει στην οθόνη του κινητού του το τρέιλερ. Στη συνέχεια, ο χρήστης μπορεί εάν επιθυμεί να αγοράσει εισιτήρια μέσω της εφαρμογής.

131 http://www.fortunegreece.com/article/warply-allazi-tous-kanones-tou-mobile-marketing/

 Ο χρήστης που φέρει εγκατεστημένη στο κινητό του εφαρμογή της αεροπορικής εταιρίας της οποίας έχει αγοράσει εισιτήριο, έχει μόλις κάνει check-in για την πτήση του, και, όντας ήδη στο αεροδρόμιο, λαμβάνει μήνυμα που του προσφέρει αναβάθμιση σε business class σε συμφέρουσα τιμή. Όπως γίνεται φανερό, η “warply” λειτουργεί καταγράφοντας λεπτομερώς μέσω άλλων εφαρμογών τις συνήθειες του χρήστη. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα στους διαφημιστές να εντοπίζουν τους καταναλωτές με βάση τη γεωγραφική τους θέση, αλλά και τη συμπεριφορά τους, εκμεταλλευόμενοι δυνατότητες της κινητής τεχνολογίας στην υπηρεσία του μάρκετινγκ όπως coupons, sweepstakes, qr codes και video, σε ένα διαδραστικό περιβάλλον. Η λεπτομερής βέβαια καταγραφή της συμπεριφοράς των ατόμων θέτει το θέμα της παραβίασης της ιδιωτικής ζωής. Η νομοθεσία δεν έχει μέχρι σήμερα, αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο ερώτημα, κι άρα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις. Λόγω της «γκρίζας νομοθετικής ζώνης», η “warply” απευθύνει ερώτημα στον χρήστη εάν επιθυμεί ή όχι να καταγράφεται η συμπεριφορά του, έτσι ώστε να λαμβάνει προσωποποιημένα μηνύματα. Παρόλο που δοκιμάζονται τα όρια αποδοχής του χρήστη, η διαδικασία βελτιώνει την καθημερινότητά του, και του προσδίδει όφελος, οικονομικό και λειτουργικό, σε τέτοιο βαθμό ώστε να επιθυμεί τη συνέχεια της συμμετοχής του.132 Ως αποτέλεσμα, η “Warply” έχει σήμερα, πρόσβαση σε δεδομένα συμπεριφοράς άνω του ενός εκατομμυρίου διακοσίων χιλιάδων (1,2 εκ) χρηστών.133 To 2013, η “warply” έλαβε χρηματοδότηση πεντακοσίων χιλιάδων δολαρίων ($500.000). Ανάμεσα στους «Άγγελους Επιχειρήσεων»134 οι οποίοι της παρείχαν κεφάλαια, είναι τρεις Έλληνες, γνωστοί στον επιχειρηματικό κόσμο, ήτοι: ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ Απόστολος (ιδρυτικό στέλεχος του Openfund, και ιδρυτής των efood, doctotanytime, eshop), ΒΡΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος (αναλυτής επενδύσεων και στέλεχος της τραπεζικής αγοράς) και, ΗΠΕΙΩΤΗΣ Νίκος (επενδυτής σε νεοφυείς

132 http://www.fortunegreece.com/article/warply-allazi-tous-kanones-tou-mobile-marketing/

133 http://www.fortunegreece.com/article/dpg-media-ke-o-dol-sto-warply-ad-network/

134 http://www.kathimerini.gr/70534/article/texnologia/diadiktyo/xrhmatodothsh-500000-dolariwn-sthn- ellhnikh-warply

εταιρίες τεχνολογίας διαδικτύου)135. Η “warply” με τα κεφάλαια που συγκέντρωσε, επεκτείνεται δυναμικά στις αγορές των ΗΠΑ, Η.Β., Γερμανίας και Βραζιλίας.136137 Στο διαφημιστικό δίκτυο της “warply” ανήκουν οι ιστότοποι των οργανισμών όπως: 24Media, ANT1, Αθηνόραμα, Αττικές Εκδόσεις, Olive Media, Πρώτο Θέμα, ΣΚΑΙ, κ.α.. Πρόσφατα δε προστέθηκαν ο δημοσιογραφικός Όμιλος Λαμπράκη και, η D.P.G. Digital Media138 Επίσης, συνεργάζεται με κορυφαίους εκδοτικούς οίκους σε Ευρώπη κι Αμερική, όπως “Conde Nast”, “Sport Illustrated”, και, με μία από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εφαρμογές αποστολής μηνυμάτων σε κινητά “Nimbuzz”. Η εταιρία ιδρύθηκε την 1η Ιουνίου του 2012, από τους ΔΟΞΑΡΑ Ιωάννη τριάντα ενός (31) ετών και ΤΟΓΙΑ Δημήτριο.139

Εικόνα 31η: Οι ιδρυτές της Warply, ΔΟΞΑΡΑΣ Ι. και ΤΟΓΙΑΣ Δ. αντίστοιχα.

O συνιδρυτής και σήμερα, Διευθύνων Σύμβουλος της “warply”, ΔΟΞΑΡΑΣ Ιωάννης140 σπούδασε Θεωρητική Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, το Εθνικό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Cambridge. Είναι σήμερα, επιστημονικός συνεργάτης σε διάφορα Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το Η.Β.. Έχει δημοσιεύσει πάνω από εκατό (100) άρθρα σε σχέση με την τεχνολογία των κινητών και του διαδικτύου, καθώς και την αγορά της κινητής τηλεφωνίας. Το 2010,

135 https://angel.co/warply

136http://www.kathimerini.gr/70534/article/texnologia/diadiktyo/xrhmatodothsh-500000-dolariwn-sthn- ellhnikh-warply

137 http://www.youtube.com/watch?v=5wxPoHoqcOQ

138 http://www.fortunegreece.com/article/dpg-media-ke-o-dol-sto-warply-ad-network/

139 http://www.fortunegreece.com/article/dpg-media-ke-o-dol-sto-warply-ad-network/

140 http://news247.gr/eidiseis/texnologia/tedxkalamata_2012_giannhs_doksaras.2038871.html

μαζί με τον ΠΑΠΑΔΟΓΚΟΝΑ Γεώργιο, έχει συγγράψει βιβλίο για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Πριν ξεκινήσει τις επιχειρήσεις του, συνεργάστηκε με διάφορα Δίκτυα Κινητής Τηλεφωνίας, με Τράπεζες και κυβερνητικές υπηρεσίες σε όλη την Ευρώπη. Στη συνέχεια και πριν την “warply”, δημιούργησε τρεις (3) εταιρίες σε σχέση με την κινητή τηλεφωνία και τον τουρισμό.

Εικόνα 32η : Το βιβλίο των ΔΟΞΑΡΑ Ι. και ΠΑΠΑΔΟΓΚΟΝΑ Γ. για την κατασκευή ενός “online” καταστήματος.

Ο ΔΟΞΑΡΑ Ι. σε ομιλία του, κάνει λόγο για το οικονομικό γίγνεσθαι σήμερα, στην Ελλάδα και τις ευκαιρίες για χρηματοδότηση: «Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συμβαίνουν δύο πολύ ενδιαφέροντα πράγματα: πρώτον, κατέρρευσαν οι κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις πληροφορικής “απελευθερώνοντας” ανθρώπους με ταλέντο και εμπειρία. Ταυτόχρονα, υπάρχουν χρήματα από ιδιώτες και ευρωπαϊκά προγράμματα για επιδότηση των νεοσύστατων εταιριών τα οποία πρέπει να απορροφηθούν. Δεν θα γίνουμε, φυσικά, όλοι επιχειρηματίες και από όσους γίνουμε επιχειρηματίες οι περισσότεροι θα αποτύχουμε, αλλά είναι μια θαυμάσια εποχή για όλους. Οι ιδρυτές έχουν πρόσβαση πια σε χρήματα και ταλέντα, και οι επαγγελματίες έχουν ευκαιρίες να εργαστούν σε δυναμικές startupς με διεθνείς συνεργασίες»141.

141 http://www.fortunegreece.com/article/warply-allazi-tous-kanones-tou-mobile-marketing/

Συμπληρώνει πως το σημαντικότερο για να επιτύχει ένας επιχειρηματία είναι να αναπτύξει ένα προϊόν ή υπηρεσία με νόημα για την πελατεία στόχο, πράγμα το οποίο σημαίνει η «ιδέα» του να έχει χρηστικότητα, να λύνει ένα υπαρκτό πρόβλημα και, τέλος να μπορεί να υλοποιηθεί. Προκειμένου δε να διαπιστώσει τα προαναφερθέντα, πρέπει αρχικά, να συλλέξει πληροφορίες κι απόψεις σχετικά με την «ιδέα» του από τους άμεσα ενδιαφερόμενους (πελάτες _στόχο), στη συνέχεια να αναπτύξει το προϊόν ή την υπηρεσία και τέλος, να διαπιστώσεις εκ νέου, την ανταπόκριση του κόσμου. Έτσι, γλιτώνει κανείς χρόνο και προσπάθεια κι αποφεύγει να αναπτύξει ένα προϊόν ή υπηρεσία που δεν ενδιαφέρει κανέναν. Αφού διαπιστώσει τη λειτουργικότητα του προϊόντος ή της υπηρεσίας κι έχει ήδη, εγγράψει χρήστες ή πελάτες, όπως επίσης, έχει ήδη, συγκεντρώσει στοιχεία της αγοράς – στόχου, τότε με σωστή παρουσίαση της «ιδέας» σε σοβαρούς επενδυτές, εξηγώντας τους τον τρόπο με τον οποίο η «ιδέα» θα τους αποφέρει έσοδα, η χρηματοδότηση θα επιτευχθεί εύκολα. Ο συνιδρυτής της “warply”, ΤΟΓΙΑΣ Δημήτριος σπούδασε Μηχανολόγος Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και συνέχισε τις σπουδές του ως Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Πριν την ίδρυση της “warply” εργάστηκε ως μηχανικός λογισμικού σε πολυάριθμα εμπορικά κι ερευνητικά προγράμματα στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Διαθέτει αξιόλογη εμπειρία στην ανάπτυξη κατανεμημένων συστημάτων ελέγχου, ρομποτικής, και την ανάπτυξη λογισμικού μεγάλης κλίμακας για εμπορικές εφαρμογές.142.

142 http://www.warp.ly/Warply-Team/dimitris-togias

5.3.4 Νεοσύστατες επιχειρήσεις στην Ελλάδα και η χρηματοδότησή τους

Εικόνα 33η: “Startup” εταιρίες ελληνικών συμφερόντων

Το 2013, οι νεοσύστατες εταιρίες ελληνικών συμφερόντων, οι οποίες ως επί το πλείστον δραστηριοποιούνται στον τομέα της τεχνολογίας, συγκέντρωσαν συνολικά, κεφάλαια ύψους πάνω από πενήντα πέντε εκατομμύρια δολάρια ($55εκατομμ.).

Πίνακας 10ος : Η χρηματοδότηση των ελληνικών “startup” εταιριών

Πηγή: www.EMEA.gr

Από την πράξη αποδεικνύεται πως οι εταιρίες που προσελκύουν κεφάλαια είναι κυρίως, αυτές που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο (Persado, inaccess, Taxibeat, Click Delivery, Olive Media, intelen, incrediblue, Workable, Warply, Intale, Radiojar, Pollfish, Cookisto, ParkAround, Zoottle, USEUM, dopios, longaccess, codebender, Singularity Lab, captainwise.com, Offerial) και, στην κινητή τηλεφωνία _ αποκλειστικά ή ταυτόχρονα με το διαδίκτυο (inaccess, Taxibeat, Olive Media, Pinnatta, intelen, ParkAround, Weendy, USEUM, Locish).

Σχήμα 6ο

Εξετάζοντας τις ανάγκες που καλύπτουν στο χώρο της οικονομίας, οι ελληνικές νεοφυείς εταιρίες προσφέρουν σε τομείς όπως του τουρισμού και της φιλοξενίας (incrediblue, dopios, captainwise, locish, discoveroom, offerial), της δημιουργίας διαδικτυακών αγορών (Taxibeat, ClickDelivery, incrediblue, Cookisto, ParkAround), της κοινωνικής δικτύωσης (USEUM, dopios, Cookisto, Weendy), της διαχείρισης ενέργειας (intelen, inaccess), του λογισμικού-ως-υπηρεσίας ή λογισμικού και πλατφορμών στο "cloud" (Workable, Radiojar, Intale, Discoveroom, inaccess, intelen, Warply, Pollfish, Persado, Zoottle), ενώ από εκεί και πέρα είναι οι εταιρείες που απευθύνονται σε τομείς όπως το mobile marketing (Persado, Warply), το φαγητό (Click Delivery, Cookisto), τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (Total Eclipse), την ψηφιακή αρχειοθέτηση (longaccess), κά. Σημαντικός είναι και ο αριθμός των νεοσύστατων εταιριών που βασίζουν τη λειτουργία τους σε έναν εξειδικευμένο αλγόριθμο που έχουν αναπτύξει οι ίδιες (Persado, Offerial, captainwise.com, Swapdom).

Πίνακας 11oς:

Τα κεφάλαια που χρηματοδοτούν τις ελληνικές νεοσύστατες εταιρίες προέρχονται143:  είτε από συν_επένδυση ελληνικών ιδιωτικών κεφαλαίων και ευρωπαϊκών κοινοτικών κονδυλίων (Jeremie και TANEO funds), η οποία (συν_επένδυση) ανήλθε το 2013, σε συνολικό ύψος δέκα επτά εκατομμυρίων τετρακοσίων είκοσι πέντε χιλιάδων δολαρίων ($17,425 εκατ. δολ.).  είτε από VC’s των ΗΠΑ, τα οποία (κεφάλαια) το 2013, ανήλθαν σε ύψος τα δεκαπέντε εκατομμύρια διακόσιες σαράντα χιλιάδες δολάρια ($15,240 εκατ. δολ.), που όμως, χρηματοδότησαν μία αποκλειστικά εταιρία, την Persado,  είτε από ιδιώτες, η επένδυση των οποίων το 2013, ανήλθε σε εννέα εκατομμύρια εξακόσιες εβδομήντα τέσσερις χιλιάδες δολάρια (9,674 εκατ. δολ.) και  ομίλους «Αγγέλων Επιχειρήσεων», .των οποίων η επένδυση το 2013, ανήλθε σε δύο εκατομμύρια εβδομήντα τρεις χιλιάδες δολάρια (2,073 εκατ. δολ.)

143 http://www.emea.gr/greek-startups-funding-2013

Διάγραμμα 4ο :

Όπως γίνεται φανερό από τα προαναφερθέντα, η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα εκμεταλλευόμενη το διαδίκτυο και τις δυνατότητές του, έχει αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της παγκοσμίως. Απέχει όμως από τα διεθνή στάνταρ δεδομένου ότι, μέχρι σήμερα, είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που έχει να επιδείξει, όπου έχει κλείσει ένας κύκλος επένδυσης, δηλαδή οι αρχικοί χρηματοδότες έχουν επιτύχει να «φύγουν» από τη νεοσύστατη εταιρία που είχαν επενδύσει έχοντας αποκομίσει σημαντικά κέρδη. Η πιο γνωστή περίπτωση είναι η “BugSense”, μία εταιρία που εντοπίζει λάθη προγραμματισμού σε εφαρμογές για φορητές συσκευές (apps) και της οποίας η αρχική επένδυση (το 2011) ήταν της τάξης των εκατό χιλιάδων δολαρίων ($100.000). Τον Αύγουστο του 2013, η BugSense εξαγοράσθηκε από την αμερικανική πολυεθνική εταιρία στον τομέα της επιχειρησιακής ευφυΐας “Splunk”, η οποία είναι εισηγμένη στον δείκτη NASDAQ της Wall Street. Το ύψος της συμφωνίας δεν έγινε γνωστό, αν και σύμφωνα με πληροφορίες κινήθηκε σε επίπεδα άνω των 8 εκατ. δολαρίων. Σε κάθε περίπτωση, η πώληση απέφερε σημαντικά κέρδη στους ιδρυτές και τους επενδυτές της “BugSense”, καθιστώντας την πορεία της παράδειγμα προς μίμηση για άλλες ελληνικές νεοσύστατες επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν ένα καινοτόμο προϊόν ή υπηρεσία144.

144 http://www.kalanea.info/2014/02/startups-funds.html 89

Εικόνα 34η: “BugSense”

6 Συμπεράσματα

6.1 Από τις μελέτες περιπτώσεων Όπως είδαμε στις προαναφερθείσες μελέτες περιπτώσεων, με γενεσιουργές χώρες είτε την ΗΠΑ, είτε ευρωπαϊκές χώρες, είτε την Ελλάδα, το επενδυτικό ενδιαφέρον εστιάζεται στη δημιουργική φαντασία που συνδυαζόμενη με τη σύγχρονη τεχνολογία, κυρίως του διαδικτύου ή της κινητής τηλεφωνίας, μετουσιώνεται σε «επιχειρηματική ιδέα». Στη συνέχεια, η «ιδέα» υλοποιήσιμη σε προϊόν ή υπηρεσία, καλύπτει σύγχρονες ανάγκες παγκοσμίως, σε έναν κόσμο διευρυμένο κι επίπεδο, όπως ο κόσμος του 21ου αιώνα145 Οι τάσεις στο διεθνές σκηνικό, οι οποίες αφορούν στην τεχνολογία και πληροφορική διαγράφονται ως εξής: δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο σε κάθε τόπο και χρόνο “mobility”, κοινωνική δικτύωση “social”, συλλογή και ανάλυση

145 «Ο κόσμος είναι επίπεδος» του Τόμας Λ. Φρίντμαν

πολλών και ιδιαίτερα πολύπλοκων δεδομένων “Big Data Analytics”, και το σύννεφο “cloud”. Το τελευταίο δε λέγεται ότι αλλάζει καθολικά τη μέχρι σήμερα, πραγματικότητα (“After fire and the wheel, cloud is the new game changer”146). Στην επιχειρηματική «ιδέα» των νεοσύστατων εταιριών οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω και, ξεχώρισαν σε βαθμό τέτοιο ώστε να τις εμπιστευθούν τα κεφάλαιά τους ιδιώτες επενδυτές “B.A.”, εμπεριέχεται με τον ένα ή άλλο τρόπο, η σύγχρονη τεχνολογία και πληροφορική. Κάποιων δε η «ιδέα» έχει να κάνει εξολοκλήρου με αυτούς τους τομείς τους οποίους και, εξελίσσουν (π.χ. η BugSense). Οι νέοι επιχειρηματίες, δημιουργοί των εταιριών αυτών, είναι οι περισσότεροι άνθρωποι δοκιμασμένοι στον τομέα της επιχειρηματικότητας, οι οποίοι τολμούν να ρισκάρουν για μια ιδέα που πιστεύουν και, δεν φοβούνται να ομολογήσουν προηγούμενες αποτυχημένες τους προσπάθειες. (“If you’ re not failing every now and again, it’s a sign you ‘re not doing anything very innovative”147) Μάλιστα πρεσβεύουν πως η αποτυχία είναι καλός δάσκαλος. Είναι άνθρωποι που με υπομονή, επιμονή κι αμέριστο κουράγιο επιδιώκουν το στόχο τους. Η ιδέα τους γεννήθηκε καθώς οι ίδιοι αντιμετώπισαν ένα πρόβλημα κι ήθελαν να βρουν τη λύση του. Ήρθαν οι ίδιοι αντιμέτωποι με μία έλλειψη, ένα κενό στην αγορά. Έτσι, έχοντας το επιχειρηματικό δαιμόνιο, κατέγραψαν το γεγονός, το επικοινώνησαν, το μοιράστηκαν με τους πελάτες– στόχο για να δουν την απήχησή του και να το βελτιώσουν και, έχοντας λάβει θετικά μηνύματα, το υλοποίησαν. Στη σημερινή εποχή το νεοσύστατο προϊόν ή η υπηρεσία, προκειμένου να βρει έδαφος στις αγορές θα πρέπει να ξεχωρίζει κι επιπλέον να παρέχει: α) εξατομικευμένη εξυπηρέτηση προσαρμοσμένη στις επιλογές κι ευαισθησίες του κάθε πελάτη β) ποιότητα από κάθε άποψη (υγιεινής, αισθητικής, κ.α.) και γ) ταχύτητα (εξυπηρέτηση στο σωστό για τον πελάτη “timing” προκειμένου να είναι καλοδεχούμενη). Έχοντας ένα ξεχωριστό προϊόν ή υπηρεσία, οι ιδιώτες επενδυτές με τον ένα ή άλλον τρόπο, θα ενδιαφερθούν και μάλιστα, όχι μόνον οι μεγαλοκεφαλαιούχοι. Η τεχνολογία βοηθά και προς αυτή την κατεύθυνση. Μ ε το “crowdfunding”, το κοινό του διαδικτύου επενδύει μικροποσά (γεγονός που δε συνιστά μεγάλη δυσκολία), και καθώς η επιχειρηματική «ιδέα» απευθύνεται σε όλη την υφήλιο, το αποτέλεσμα είναι να συγκεντρώνονται εκατομμύρια .Δηλώνει δε, με αυτό τον τρόπο την αρέσκειά του στο

146 Montreal Gazette, November 2011.

147 http://www.brainyquote.com/quotes/quotes/w/woodyallen121347.html

προϊόν ή υπηρεσία, πράγμα που φανερώνει και, την εν συνεχεία, επιτυχή προώθησή του στην αγορά. Το crowdfunding δίνει με άλλα λόγια, τη δυνατότητα στον επιχειρηματία να επικοινωνήσει την «ιδέα» του με την πελατεία – στόχο και, να διαγνώσει την απήχησή της, ενώ συγχρόνως, του παρέχει την ευκαιρία να βρει τα χρήματα για την υλοποίησή της σε εμπορεύσιμο είδος.

6.2 Μελλοντική έρευνα Από τις παραπάνω περιπτώσεις μελέτης προκύπτει πως οι νέοι επιχειρηματίες επικοινωνούν τις καινοτόμες ιδέες τους κι έχουν ευκαιρίες να γνωρίσουν «Άγγελους Επενδύσεων» προκειμένου να βρουν τα πολυπόθητα, επενδυτικά κεφάλαια στα πλαίσια διαγωνισμών που διοργανώνονται περιοδικά και, σε διάφορα μέρη του κόσμου. Επομένως, ένα πεδίο έρευνας είναι να καταγραφούν και ναπροσδιοριστούν οι τέτοιου είδους διαγωνισμοί καινοτομίας με κύρος στο διεθνές στερέωμα και, να εξεταστούν οι όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής όπως και, ο απαιτούμενος βαθμός προετοιμασίας των συμμετασχόντων προκειμένου να τύχουν θετικής αποδοχής από τους κριτές.

6.3 Γενικά Mετά τη Διεθνή Κρίση του 2007 η οποία ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, και συνέχισε και, στην Ευρώπη, η οποία αφορούσε στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό τομέα, με την ενίοτε κατάρρευση Κρατικών Οικονομιών, υπήρξε παγκόσμια στροφή στην κάθε μορφής ιδιωτική πρωτοβουλία (είτε εκφράζεται με τη μορφή των καινοτόμων ιδεών, είτε της τεχνογνωσίας, των εξειδικευμένων διοικητικών γνώσεων, των επενδυτικών κεφαλαίων, κ.α.). Στη δίνη αυτής της οικονομικής κρίσης, στα μέσα του 2010, η Ελλάδα είχε να αντιμετωπίσει ένα υπέρογκο δημόσιο χρέος και μια διαστρεβλωμένη, μη παραγωγική, οικονομία. Σήμερα, προσπαθεί με βαθιές κοινωνικές και οικονομικές τομές, με δραστική μείωση των δημόσιων δαπανών και, ώθηση στην απασχόληση, να ανακάμψει από τη βαθειά οικονομική ύφεση στην οποία είχε περιέλθει. Επομένως, σήμερα περισσότερο από ποτέ, παγκοσμίως, πόσο μάλλον και στη χώρα μας, υφίσταται η ανάγκη προώθησης καινοτομικών προϊόντων και εφαρμογών με 92

συγκριτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και εξωστρεφή προσανατολισμό στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, σε συνδυασμό με την ανάγκη προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων από την εσωτερική και παγκόσμια αγορά, προκειμένου να στηρίξουν την έρευνα κι ανάπτυξη και την επιχειρηματικότητα. Οπότε γίνεται άμεσα κατανοητό πως ο θεσμός των «Αγγέλων Επενδύσεων» έρχεται να καλύψει βασικά κενά, τα οποία διαπιστώνονται στο στάδιο της σποράς και εκκίνησης της επιχειρηματικής «ιδέας» προς υλοποίηση και, τα οποία είναι η έλλειψη κεφαλαίων καθώς και, εξειδικευμένων γνώσεων διοίκησης και, προώθησης του «νέου» προϊόντος ή της «νέας» υπηρεσίας στις αγορές. Αυτός είναι ο λόγος που ο θεσμός των «Αγγέλων Επενδύσεων» προβάλλεται διεθνώς και, διαχέεται πλέον και στην Ελλάδα ως σωτήρια λέμβος. Σωτήρια είναι και, η εξελικτική μορφή του θεσμού, το “crowdfunding”, την οποία θα πρέπει να παρακολουθήσουν και να αξιοποιήσουν περισσότερο οι Έλληνες επίδοξοι επιχειρηματίες. Το «cloud funding” «εκδημοκρατίζει το κεφάλαιο» και, δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να έχει την ικανοποίηση να λαμβάνει μέρος στο επιχειρηματικό «γίγνεσθαι», ενώ το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η συγκέντρωση υπέρογκων ποσών προς όφελος του «επιχειρείν». Εξάλλου κι αν αυτό δεν συμβεί με την πρώτη, μπορεί να συμβεί με διαφορετική» σε μια δεύτερη φάση, προώθηση της «ιδέας, όπως αυτό πράγματι, συνέβη με το “Coolest Cooler”. Όμως για να λειτουργήσει χρειάζεται το κατάλληλο φορολογικό (κίνητρα – ελαφρύνσεις) και ρυθμιστικό (νομοθετικές παρεμβάσεις) πλαίσιο υποστήριξης, όπως επίσης, χρειάζεται συνεργασίες με όλους τους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς (συν-επένδυση με Δημόσιους οργανισμούς, διασύνδεση με επιμελητήρια, Πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, διασυνοριακές πρωτοβουλίες κατάρτισης και πληροφόρησης, κ.α.). Καίρια βήματα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η σταδιακή μείωση της φορολογίας των κερδών των επιχειρήσεων, η μείωση των φόρων επί των έμμεσων παραγόντων της παραγωγής (π.χ. της ενέργειας), η «ανακούφιση» ακόμη και «εξάλειψη» των φόρων που επιβαρύνουν συγκεκριμένες οικονομικές δραστηριότητες, όπως την έρευνα και την ανάπτυξη, καθώς και η σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών των φυσικών προσώπων για την ενίσχυση της κατανάλωσης και ρευστότητας της αγοράς. Επίσης, καθοριστικός παράγοντας είναι η επίτευξη σύγκλισης σε υγιείς οικονομικές βάσεις, με τις χώρες της ευρωζώνης και, εξωστρέφειας από τις παραγωγικές τάξεις.

Στο πλαίσιο αυτό και σε μια κοινή προσπάθεια, όλες οι χώρες όπως και η Ελλάδα, τα επενδυτικά κεφάλαια και το «επιχειρείν», πρέπει να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να επιτύχουν τις συνέργειες εκείνες που θα βοηθήσουν να ξεπεραστούν οι σκόπελοι της όποιας κρίσης και να αντιμετωπιστούν νέες προκλήσεις στο οικονομικοκοινωνικό γίγνεσθαι. Όσον αφορά στη χώρα μας, τα αισιόδοξα μηνύματα είναι πως διαθέτει ένα πραγματικά αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό καλά καταρτισμένο στις Νέες Τεχνολογίες όπως επίσης, το γεγονός ότι και σε περιβάλλον κρίσης, υπάρχει η πιθανότητα εξεύρεσης νέων προσοδοφόρων επενδυτικών ευκαιριών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Friedman, Thomas L (2007), « O κόσμος είναι επίπεδος», εκδόσεις Ωκεανίδα

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

1. Υπουργείο Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας ( Αθήνα, Μάιος 2014), « Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014-2020 »

2. Βικιπαίδεια (20-01-14), « Κεφαλαιακή Διάρθρωση »

3. Ζοπουνίδης Κ. (2008), « Χρηματοδοτική Μίσθωση και Τραπεζικός Δανεισμός», EpistimonikoMarketing.gr

4. Γαγλίας Κων/νος (2012), « Τι είναι Θερμοκοιτίδες καινοτόμων επιχειρήσεων; », ikariamag.gr

5. Συμβουλευτικό Κέντρο Επιχειρηματικότητας Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά, « Τρόποι Χρηματοδότησης »

6. Hellenic Venture Capital Association (2014), « Τι είναι το Venture Capital »

7. Μίλλιου Χρυσοβαλάντου, « Διεθνής Δραστηριότητα μιας επιχείρησης »

8. European Commission (02-07-14), The Funds, “ Financial Instruments in Cohesion Policy 2014- 2020 ”

9. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (14-04-14), Τα Ταμεία, « Μέσα Ειδικής Στήριξης »

10. Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών και Υπουργείο Ανάπτυξης, Ταμείο Κεφαλαίου Jeremie (περίοδος 01/09/08 έως 31/12/15)

11. « Οι προτάσεις του Yozma για τη στήριξη και, ανάπτυξη του ελληνικού startup και, venture capital οικοσυστήματος » (16-04-14), EMEA Business Monitor

12. Alvaris Falcon (2013), “ Ultimate Guide To Crowdfunding Success ”, Hongkiat.com

13. David Drake (10-06-14) ,“ Crowdfunding: It ‘s no longer a buzzword ”, Crowdsourcing.org

14. Wharton_University of Pennsylvania (08-12-10), “ Can You Spare a Quarter? Crowdfunding Sites Turn Fans into Patrons of the Arts ”,

15. Wikipedia (19-09-14), “ Crowdfunding ”

16. Alvaris Falcon (2013), “ 10 Crowdfunding Sites To Fuel Your Dream Project ”, Hongkiat.com

17. Joe Garecht (2014), “ How to Use Crowd-Funding Sites to Raise Money for Your Non-Profit”, The FundraisingAuthority

18. Indiegogo Playbook (2014), “Pricing & Fees”

19. Kickstarter (2014), “ Learn more about our project categories ”

20. Caldbeck Ryan (08-07-2013), “Crowdfunding – Why Angels, Venture Capitalists And Private Equity Investors All May Benefit”, Forbes

21. Schroter Wil (05-02-14), “ Meet 7 Angel Investors Who Love Crowdfunding”, Forbes

22. AngelInvestmentNetwork (28-09-11), “Chart-The Startup Financing Cycle”

23. Χαριτάκης Στέλιος, “Business Angels: Μία «νέα» πηγή παροχής κεφαλαίου σποράς και πρώιμης ανάπτυξης», Mentoring A.E.

24. Centre for Strategy: Evaluation Services (October 2012), “Evaluation of EU Member States’ Business Angel Markets and Policies_Final report”

25. Enterpreneur.com (2014), “Getting Started With Angel Investing”

26. Ευρωπαϊκή Επιτροπή _ Kέντρο Υπηρεσιών Στρατηγικής & Αξιολόγησης (Οκτώβριος 2002), «Οδηγός για τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων στην περιφερειακή πολιτική»

27. Σούρας Νίκος (20-01-13), «Βusiness Angels: Πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι επιχειρηματικοί άγγελοι στις επενδύσεις τους», wordpress.com

28. Finance.Scotland.gov.uk (2012-2013), “Business angels:pros and cons”

29. Brian O’ Connell (2014), “Pros and Cons of venture capital and angel investing”, Kauffman_The Foundation of Enterpreneurship

30. William R. Kerr, Josh Lerner, Antoinette Schoar (2010), “The Consequences of Entrepreneurial Finance: A Regression Discontinuity Analysis”, Working Paper, Harvard Business School

31. Thomson Reuters.com (2014), “Investment by region”, PricewaterhouseCoopers

32. Lovallo Lisa (September 2013), “What Angel Investors Know About Startup Investing That You Don’t”, RockThePost Report

33. Hern Alex (23-07-14), “Angel investors and government grants dominate British tech investment”, theguardian.com

34. Meyer Thomas (17-08-13), “US: Business Angels startup financing on the rise”, L’ Atelier.net

35. European Commission (05-02-13), Enterprise and industry, “Business Angels ”

36. Evaluation of EU Member State Business Angel Markets and Policies (Summary)

37. Colin M. Mason, Richard T. Harrison (May 2011), “Annual Report on the Business Angel Market in the United Kingdom:2009/2010”

38. Wiltbank E. Robert (30-09-09), “Siding With Angels”, nesta.org.uk

39. Naza Metghalchi (29-10-13), “Angel investment 2.0 (part one): Why business angels are more important than ever before”, nesta.org.uk

40. Διεθνής Συνέλευση ΙΙΙ των επιχειρηματικών αγγέλων (26-06-14)

41. Τσακλόγλου Πάνου (2014), «Ελλάδα 2021: Στρατηγική για Βιώσιμη Οικονομία», Ελληνική Εταιρία Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος

42. Μίχαλος Κων/νος (13-05-14), «Επιχειρηματικοί Άγγελοι: ένας επιτυχημένος θεσμός εφαρμόζεται και στην Ελλάδα», SpiroSpero.gr

43. Πορφύρης Νίκος (Ιούνιος 2014), «Σύνοψη ΕΝΑ ΣΤΕΠ και ΕΝΑ PLUS», Ελληνικά Χρηματιστήρια _ Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε.

44. About The Grommet (2014), thegrommet.com

45. Jules Pieri’s Overview (2014), Linkedin

46. Swisher Kara (14-05-13), “Japan’s Rakuten Ups Its Stake in the Rebranded Grommet”, AllthingsD.com

47. Castellanos Sara (05-03-14), “Dress casual, aim high, be simple:Jules Pieri ‘s advice for pitching investors”, Boston Business Journal

48. White House & Wholesale Platform (25-06-14), youtube.com

49. Obama Barack (17-06-14), “NationOfMakers”, theWHITEHOUSE

50. Marion Ewing (2014), “Who We Are”, Kauffman.org

51. Arndt Z. Rachel (16-04-12), “Aglocal connects meat eaters with meat producers”, fastcompany.com

52. AngelList (2014), “Aglocal Overview”

53. Lussier Danielle & Copeland Michael (22-09-14), “How One Silicon Valley Exec. Landed Her First Fortune 500 Board Seat”, a16z.com

54. Morrow S. Emerald (July/August 2013), “Heaven Sent”, Black Enterprise

55. CurvyGirlzLingerie (2014), Facebook.com

56. “The Ultimate Shopping Experience for Full Figured Divas and Plus Size Fashionistas (2014), CurvyGirlzLingerie.com

57. Brown M. Carolyn (26-07-13), “How This Lingerie for ‘Plus Sized’ Women Entrepreneur Perfected Her Pitch, Black Enterprise.com

58. MIT Global Startup Workshop (24-26/03/2010), “Elevator Pitch Competition”

59. Capital Growth, Inc (2014), “Financial Planning and Investment Management”, capitalgrowthinc.com

60. Angel Venture Forum (2014), “Sponsors and Supporting Organizations”

61. Φλουδόπουλος Χάρης (18-09-14), «Ζητούσε 50 χιλ. δολάρια και μάζεψε 13 εκατομμύρια», Capital.gr

62. Grepper Ryan (2014), Linkedin

63. Willams Greg (November 2013), “Europe ‘s hotteset startup capitals:Berlin”, Wired Magazine

64. “About ResearchGate” (2014), Researchgate.net

65. Press Coverage ResearchGate (04-06-13), “Bill Gates and Tenaya Capital Invest in ResearchGate to Advance Scientific Innovation Through Open Science

66. Solon Olivia (01-10-13), “Europe’s hottest startup capitals: London”, Wired Magazine

67. About Transferwise (2014), “Transferwise was born of frustration”, Transferwise.com

68. TransferWise BLOG (2014), “Sir Richard Bronson joins our mission to stamp out hidden fees”, Transferwise.com

69. The World’s Billionaires (2014), “Richard Branchon on Forbes Lists”, Forbes.com

70. LogMeIn (2003-2014), “Simply Connect From Anywhere”, secure.logmein.com

71. Yahoo Finance (2014), “Business Summary of LogMeIn”, finance.yahoo.com

72. “About LogMeIn” (2003-2014), secure.logmein.com

73. Simon Michael Biography (2003-2014), secure.logmein.com

74. Soule Alexander (20-9-04), “Budapest startup, 90 jobs coming to Woburn”, bizjournals.com

75. “Locish/Mία ανατρεπτική ταξιδιωτική εφαρμογή … made in Greece”, neolaia.gr (13-12-12)

76. Kουρλιμπίνη Βίκι (20-03-14), «Locish: Από την πλατεία Καρύτση στο Μανχάταν», capital.gr

77. Πόγκας Δημήτριος (28-12-13), «55 εκατ. δολ. “σήκωσαν” οι ελληνικές startups το 2013», ΕΜΕΑ.gr

78. Odyssey Venture Partners (2014), “Transforming Hellenic Technology Innovation Into Business Opportunity”

79. Grigorios’s Zontanos Overview (2014), Linkedin

80. Χριστοδούλου Αλέξης (2014), pan-orama.org

81. Γρηγόριος Ζωντανός (2014), «Σχετικά με εμένα», blogger.com

82. Δελτίο ειδήσεων ALPHA TV (12-12-11), «Το Taxibeat στο ρεπορτάζ του ALPHA TV», youtube.com

83. help.taxibeat.com (17-06-14), «Πως μπορώ να γραφτώ ως οδηγός στο Taxibeat;»

84. Επιχειρηματικά Νέα (11-09-14), «Taxibeat, τώρα και με Paypal πληρωμές», epixeiro.gr

85. play.google.com (12-09-14), «Taxibeat Δωρεάν εφαρμογή ταξί»

86. Drandakis Nick (2014), “Person Details”, .crunchbase.com

87. “Keep up with Taxibeat”, Linkedin (2014)

88. youtube.com, «O Nίκος Δρανδάκης στην Ελένη (Taxibeat)_(07-01-14)»

89. youtube.com, «Νίκος Δρανδάκης, Taxibeat Στην Πράξη_ 14/04/13»

90. Φαρμάκης Κώστας (05-10-13), «Το Warply αλλάζει τους κανόνες του mobile marketing», fortunegreece.com

91. fortunegreece.com (03-09-14), «DPG Media και ΔΟΛ στο Warply Ad Network»

92. Διαδίκτυο (22-02-13), «Χρηματοδότηση 500.000 δολαρίων στην ελληνική Warply», kathimerini.gr

93. AngelList (2014), “Where investors meet startups”, angel.co

94. MetropolisPress (15-03-13), «Οι Γιάννης Δοξαράς και Δημήτρης Τόγιας, ιδρυτές της Warply, αναλύουν το αντικείμενο της εταιρίας τους και τα μελλοντικά τους σχέδια»

95. news247.gr (05-12-12), «Ποιος είναι ο Γιάννης Δοξαράς, ομιλητής του TEDxKalamata 2012»

96. warp.ly (2014), “Togias Dimitris_ Chief Operations Officer”

97. kalanea.info (2os 2014), « Τα ελληνικά startups προσελκύουν επενδυτικά funds»

Παράρτημα

Μέγεθος Κεφάλαια Περιεχόμενο (σελίδες) Εξώφυλλο Θέμα Διπλωματικής 1 Πρόλογος Εξήγηση του τίτλου της διπλωματικής 2 - 3 Λίγα λόγια για το σύστημα και γενικά για την επιστημονική περιοχή στην οποία κινείται η εργασία Που εκπονήθηκε, υπό ποιον καθηγητή, ευχαριστίες Αφιέρωση Αφιέρωση της εν λόγω διπλωματικής 4 Περίληψη Περίληψη στην Ελληνική και, Αγγλική γλώσσα 5 - 6

Περιεχόμενα Περιεχόμενα (μέχρι και επιπέδου 3) 7 - 10 Κατάλογος Πινάκων Κατάλογος Σχημάτων Κατάλογος Εικόνων Κατάλογος Διαγραμμάτων 1 11 - 13 Εισαγωγή Επανάληψη προλόγου με πιο αναλυτικά λόγια 2 14 - 29 Πηγές Ανάλυση των πηγών χρηματοδότησης για μια Χρηματοδότησης νεοσύστατη εταιρία 3 30 - 32 Σύγκριση Σύγκριση των πηγών χρηματοδότησης σε σχέση με τις Πηγών ανάγκες για κεφάλαιο, το στάδιο ανάπτυξής τους και, Χρηματοδότησης το ρίσκο 4 Έννοια, Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα και, 32 - 48 Business Ιστορική Διαδρομή του εν λόγω θεσμού σε ΗΠΑ, Ε.Ε., Angels Η.Β., Ρωσία κι Ελλάδα 5 49 - 90 Μελέτη Μελέτη Περιπτώσεων σε ΗΠΑ, Ευρώπη κι Ελλάδα Περιπτώσεων 6 Συμπεράσματα σε σχέση με τις προαναφερόμενες 90 - 94 Συμπεράσματα μελέτες περιπτώσεων, με περαιτέρω έρευνα –το στόχο ανάπτυξης άλλων διπλωματικών, όπως επίσης και, γενικά συμπεράσματα επί του θέματος 7 95- 98 Βιβλιογραφία Πηγές από Βιβλία – εργασίες –Web links, και για τη μελέτη κι, εκπόνηση της διπλωματικής Αρθρογραφία από το διαδίκτυο Παράρτημα User Manual 99 ΣΥΝΟΛΟ 99